мөнгөний цахим тооцоолуурын систем
-
Upload
nomin-erdene-gantur -
Category
Education
-
view
2.369 -
download
7
description
Transcript of мөнгөний цахим тооцоолуурын систем
![Page 1: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/1.jpg)
Мөнгөний цахим тооцоолуурын систем
О. Бат-Эрдэнэ
БАНК САНХҮҮГИЙН ҮНДЭС
![Page 2: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/2.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
•Цахим төлбөрийн систем гэж юу вэ?
ЦТС гэдэг нь интернэт гэх мэт цахим сүлжээгээр хийгдэх интернэт мэдээллийн технологи дээр суурилсан төлбөрийн систем юм.
![Page 3: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/3.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
Цахим төлбөрийн системийн давуу тал:
efficient–fast, cost saving
effective–less human errors
![Page 4: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/4.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
• Цахим төлбөрийн системд учирч болох бэрхшээлүүд: •Failure– machine, computer system
•Fault –operators fault
![Page 5: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/5.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
• Цахим төлбөрийн системд суурилсан үйлчилгээнүүд:
E-GovernmentE-CommerceE-BankingE-CitizenE-AuctionE-HealthE-IndustryE-Education
E-RegistrationE-PaymentE-LoanE-MoneyE-FinanceMobile bankingSMS bankingMobile top up service
![Page 6: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/6.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
Борлуулагчын банк
Хэрэглэгчийн банк
Борлуулагч
Хэрэглэгч
Бэлэн мөнгөний хадгаламж эсвэл төлбөрийн мэдээлэл
Бэлэн мөнгө буцаан авах эсвэл төлбөрийн мэдээлэл
БарааТөлбөрГүйлгээ
![Page 7: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/7.jpg)
Цахим төлбөрийн систем
• CHIPS (Clearing House Interbank Payment System): 1972 онд байгуулагдсан. Клирин хаусын төлбөр тооцооны системд зориулагдсан. Нью Иорк дахь 600 гаруй банкуудын өдөр тутмын гүйлгээг тодруулах үйл ажиллагааг явуулдаг. Өдөрт дунджаар 1 триллион USD-ын гүйлгээ хийгддэг.(www.chips.org)
• BACS (Bankers Automated Clearing Service): 1968 онд байгуулагдсан. Автоматчилагдсан гүйлгээний үйлчилгээтэй банкны ажилчдад зориулагдсан. Жилд 5.6 биллион долларын санхүүгийн гүйлгээ хийгддэг. (www.bacs.co.uk)
• CHAPS (Clearing House Automated Payment System): 1984 онд Лондонд байгуулагдсан. Бүх төрлийн автоматчилагдсан төлбөрийн системд зориулагдсан.Энэ системийг бизнесийн томоохон харилцагчид буюу банкууд өөрсдөө ашигладаг. 2004 оны байдлаар өдөрт дунджаар 300 биллион GBP-ийн 130,000 гүйлгээ хийгдэж байсан. (www.chapsuk.com)
• EUROCLEAR: 1968 онд байгуулагдсан Белгийн Бруселд байршдаг 90 гаран улсуудад орших санхүүгийн байгууллагуудад үнэт цаас, өрийн бичигтэй холбоотой төлбөрийн шилжүүлэг хийхэд ашиглагддаг. (www.euroclear.com)
![Page 8: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/8.jpg)
Automated teller machine
• ATM (automated teller machine):
Санхүүгийн байгууллагын хэрэглэгч
төлбөр тооцоо хийхдээ ямар нэгэн
банкны теллер ба хөндлөнгийн
туслах хүнгүйгээр хийх бололцоог
олгодог програмчлагдсан холбооны
төхөөрөмжийг хэлдэг.
![Page 9: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/9.jpg)
Automated teller machine
• Хамгийн анхны бэлэн мөнгөний машиныг Нью Иоркын сити банк 1939 онд Нью Иорк хотод байршуулсан.
• 1967 оны 6-р сарын 27-нд Barclays банк Английн хойт хэсэгт байрлах Энфилд хотод байрлах өөрийн салбартаа байршуулсан. (De La Rue company, John Shepherd Barron(Schotland))
British actor Reg Varney using the world's first
ATM in 1967.
![Page 10: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/10.jpg)
Automated teller machine
• 1965 онд Бэлэн мөнгөний машиныг PIN кодтой болгох санааг 1965 онд Английн инженер Жеймс Гүүдфелла санаачилан гаргасан.
• 1968 онд АНУ-ын Даллас хотод анхний сүлжээний АТМ үүсгэн байршуулсан (Donald Wetzel, department head of Docutel company).
• Өнөөдөр дэлхий дээр 800 мянга орчим АТМ байдаг бөгөөд эдгээрийн ихэнхийг нь "De La Rue" компани үйлдвэрлэдэг
![Page 11: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/11.jpg)
Automated teller machine
ATM машинд 3 төрлийн карт ашиглах боломжтой:
–АТМ карт–Кредит карт–Дебит карт
![Page 12: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/12.jpg)
ATM карт
ATM картаар:• Хадгаламж (Хадгаламж эсвэл чекийн
дансандаа)• Бэлэн мөнгө авах (Хадгаламж эсвэл чекийн
данснаасаа)• Дансны мэдээлэлээ шалгах• Шилжүүлгэ хийх• Гадаадын мөнгөн тэмдэгтийг тохиромжтой
ханшаар сольж авах
![Page 13: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/13.jpg)
АТМ машины цахим сүлжээ
АТМ машины цахим сүлжээ нь карт эзэмшигчээс дараах зүйлсийг тодруулна:–Карт хүчинтэй эсэх–Данстай эсэх–Харилцагчийн дансан дахь мөнгө гүйлгээ
хийхэд хүрэлцэх эсэх–Карт эзэмшигч хэтрүүлж мөнгө
зарцуулсан эсэх
![Page 14: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/14.jpg)
АТМ машины цахим сүлжээ
![Page 15: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/15.jpg)
EFTPOS
• EFTPOS=Electronic Funds Transfer at Point of Sale
• EFTPOS нь электрон нөөцийг борлуулалтын тухайн цэгт шилжүүлэх зориулалттай ө.х мөнгө төлөгчөөс мөнгө хүлээн авагчийн банкинд гүйлгээ хийж буй төлбөрийн систем юм.
• Энэ систем нь кредит ба дебит картыг хүлээн зөвшөөрдөг.
![Page 16: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/16.jpg)
EFTPOS
EFTPOS төв
Худалдан авагчийн Банк
Худалдан авагчийн Банк
Худалдан авагчийн Банк
![Page 17: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/17.jpg)
EFTPOS
Худалдан авагчийн банк нь дараах мэдээллийг шалгана:
• Картын дугаар• Карт хүчинтэй эсэх• Карт хулгайлагдсан эсэх• Худалдан авах үнэ• Харилцагчийн дансанд хүрэлцээтэй мөнгө
байгаа эсэх• Худалдан авагчийн хувийн дугаар
![Page 18: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/18.jpg)
EFTPOS
EFTPOS-н давуу талууд:• Маш хурдан /Ойролцоогоор 28 секунд/• Хувь хүний талаас аюулгүй• Бусдад ашиглагдах боломж бага• Их хэмжээний бэлэн мөнгө авч явж
осолдхоос сэргийлнэ• Бэлэн мөнгөөр гүйлгээ хийхэд гардаг бүх
саад бэрхшээлийг арилгадаг
![Page 19: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/19.jpg)
EFTPOS
EFTPOS-ын төрлүүд:
• Portable EFTPOS:
• PC EFTPOS:
• MOBILE EFTPOS:
![Page 20: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/20.jpg)
MONDEX
•Хэрэглэхэд тохиромжтой•Аюулгүй•Хаана ч хэрэглэж болох
![Page 21: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/21.jpg)
MONDEX
MONDEX нь:
Бэлэн мөнгөний давуу талууд дээр үндэслэсэн түүний давуу талуудын шинжийг шингээж чадсан тийм тооцооны систем юм.
![Page 22: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/22.jpg)
MONDEX
• MONDEX-н үндсэн шинжүүд:–Карт хэлбэртэй–Төрөл бүрийн хэрэгслийн
тусламжтайгаар картруугаа мөнгө нэмж хийж болно–Клирингээр дамжиж цаг алдахгүй–Карт дахь мөнгөө нэгэн зэрэг хэд хэдэн
төрлийн валютаар хадгалах боломжтой.
![Page 23: мөнгөний цахим тооцоолуурын систем](https://reader036.fdocumentos.com/reader036/viewer/2022081504/558c2c0bd8b42abb738b4616/html5/thumbnails/23.jpg)
MONDEX
• Терминал• Түрүүвч• Утас•Үлдэгдэл шалгагч