ค ำน ำkrukird.com/TEPE_55301.pdfT E P E - 55301 จ ตว...

T E P E - 55301 จตวญญาณความเปนคร

1 | ห น า

ค ำน ำ

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training จตวญญาณความเปนคร เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและพฒนาคร และบคลากรทางการศกษาโดยยดถอภารกจและพนทเปนฐานดวยระบบ TEPE Online โดยความรวมมอของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการขององคกร โดยพฒนาองคความร ทกษะทใชในการปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผ านเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต สามารถเขาถงองคความรในทกททกเวลา

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

หวงเปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training จตวญญาณความเปนคร จะสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป


2 | ห น า

สำรบญ

ค าน า 1 หลกสตร “จตวญญาณความเปนคร” 3 รายละเอยดหลกสตร 4 ค าอธบายรายวชา 4 วตถประสงค 4 สาระการอบรม 4 กจกรรมการอบรม 4 สอประกอบการอบรม 5 การวดผลและประเมนผลการอบรม 5 บรรณานกรม 5 เคาโครงเนอหา 7 ตอนท 1 ความเปนคร 9 ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร 19 ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร 29 ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร 40 ใบงานท 1 49 ใบงานท 2 50 ใบงานท 3 ใบงานท 4

51 52


3 | ห น า

หลกสตร

จตวญญำณควำมเปนคร รหส TEPE-55301 ชอหลกสตรรำยวชำ จตวญญาณความเปนคร

ปรบปรงเนอหำโดย

คณาจารยภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผทรงคณวฒตรวจสอบเนอหำ นางสาวประภาพรรณ เสงวงศ นายพทกษ โสตถยาคม นางสาววงเดอน สวรรณศร นางจรรยา เรองมาลย รศ.ดร.สรพนธ สวรรณมรรคา ศ.ดร.สจรต เพยรชอบ รศ.ดร.อรจรย ณ ตะกวทง ผศ.ดร.ประศกด หอมสนท วทยำกร คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


4 | ห น า

รำยละเอยดหลกสตร ค ำอธบำยรำยวชำ

คร ซงมาจากค าวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จง เปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวส าหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมวาจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ

วตถประสงค

เพอใหผเขารบการอบรมสามารถ 1. มความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และ

ประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. มความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. วจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน 4. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของศลธรรม

คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ 5. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาน าความรและประสบการณทไดรบไปใชในการ

ด ารงชวตและการประกอบวชาชพ 6. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดานศลธรรม

คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ

7. เพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา 8. น าเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 9. วางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยนได

สำระกำรอบรม

ตอนท 1 ความเปนคร ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร


5 | ห น า

กจกรรมกำรอบรม 1. ท าแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส 3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนร 5. ท าใบงาน/กจกรรมทก าหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ 7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมกบวทยากรประจ าหลกสตร 8. ท าแบบทดสอบหลงการอบรม

สอประกอบกำรอบรม

1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยวของ 5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

กำรวดผลและประเมนผลกำรอบรม

วธการวดผล 1. การทดสอบกอนและหลงอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบหลง

อบรมไมนอยกวา รอยละ 70 2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทก าหนด เขารวมกจกรรมบนกระดานสนทนา

บรรณำนกรม เกษม วฒนชย. (๒๕๔๙). การเรยนรทแทและพอเพยง. (พมพครงทส). กรงเทพฯ: บรษทพมพด

การพมพ จ ากด. ครสภา กระทรวงศกษาธการ. (๒๕๕๐). ครภาษาไทยดเดน. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖,

จาก http://khurusapha.thaigov.net/teach5.htm ธรรมนญชวต คลงหนงสอธรรมะ. (๒๕๕๐). คณธรรม ๔ ประการ. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖,

จาก http://www.dhammathai.org/kaveedhamma/view.php?No=738 ______. (๒๕๕๐). ฆราวาสธรรม. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.geocities.com/sakyaputto/kharavastham.htm ______. (๒๕๕๐). สปปรสธรรม. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.dhammathai.org/book/dhammanoon03.php ______. (๒๕๕๐). หร โอตตปปะ. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836


6 | ห น า

ปราชญา กลาผจญ. (๒๕๔๙). คณธรรมจรยธรรมผน ารฐ. กรงเทพฯ: ก. พล การพมพ จ ากด. http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836

ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๔๖). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

ส านกงานเลขาธการครสภา. (๒๕๓๙). แบบแผนพฤตกรรมจรรยาบรรณคร พ.ศ. ๒๕๓๙. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาพลาดพราว. ๒๕๔๑.

ส านกงานเขตพนทการศกษาจนทบร เขต 2. (2552). การประชมปฏบตการหลกสตรพฒนาผบรหาร สถานศกษา โครงการพฒนาผบรหารสถานศกษาเพ. อขบเคล. อนการปฏรปการศกษา และ ยกระดบคณภาพการศกษาขน6 พน6 ฐาน. จนทบร: ส านกงานเขตพ:นท - การศกษาจนทบร เขต 2.

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. (2549).รวมกฎหมาย กฎ ระเบยบ การบรหารงานบคคลดานกฎหมายของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. กรง เทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.


7 | ห น า

ชอหลกสตร TEPE-55301: จตวญญำณควำมเปนคร

เคำโครงเนอหำ ตอนท 1 ควำมเปนคร แนวคด คร ซงมาจากค าวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จงเปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวส าหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมวาจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ วตถประสงค 1. เพอใหมความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. เพอใหมความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. เพอใหสามารถวจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยำบรรณวชำชพคร แนวคด คร เปนท งผ ให และแบบอยางทด ม งใหการอบรม สงสอน และพฒนาเยาวชนใหเจรญกาวหนาเตบใหญเปนมนษยทสมบรณตามมาตรฐานสากล ทงเกง ด มปญญา มคณธรรม และอยรวมในสงคมอยางมความสข ครจงเปนผเครงครดในการประพฤตปฏบตตนตามระเบยบวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ โดยยดถอการปฏบตตนตามกฎ/กตกา มารยาท ขนบธรรมเนยม และแบบแผนอนดงามของสงคม มความซอสตย สจรต ปฏบตหนาทดวยความขยน อดทน พรอมอทศเวลาใหแกราชการ ยนหยดในสงทถกตองเปนธรรม และยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข พรอมนไดด ารงชวตอยางเหมาะสม ประหยด มธยสถ ละเวนอบายมขและสงเสพตด รกการศกษา/คนควา รเรม สรางสรรค น าองคความรใหม ๆ นวตกรรม เทคโนโลย มาใชพฒนาวชาชพใหเจรญกาวหนา เอาใจใส ตดตาม ดแล ชวยเหลอ และใหบรการแกผเรยนอยางเตมความสามารถ สม าเสมอเทาเทยมกน

วตถประสงค 1. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของ

ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ 2. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาน าความรและประสบการณทไดรบไปใชในการ

ด ารงชวตและการประกอบวชาชพ 3. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดาน

ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ


8 | ห น า

ตอนท 3 กำรพฒนำคณธรรม จรยธรรมของคร แนวคด ครและผประกอบวชาชพครควรเขาใจความหมายของคณธรรม ความส าคญของคณธรรม

ตลอดจนหลกธรรมเพอความเปนคร การพฒนาคณธรรมของคร ใหเจรญงอกงามเปนสงทควรท า เพอเปนแบบอยางทดตอ ๆ ไป

วตถประสงค 1. เพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

ตอนท 4 กำรพฒนำจตวญญำณของควำมเปนคร

แนวคด การพฒนาจตวญญาณความเปนครจากภายใน เปนการสรางความตระหนกและเหนคณคา

ของการเปนคร ความสมพนธอนดระหวางคร-ศษย และความสามารถในการเชอมโยงวชาการสวชาชวตเพอบมเพาะความเปนมนษยทสมบรณของผเรยน และเพอน าใหเกดความเปนครใหมมากกวาเพยงผสอน หรอผใหวชาความร แตเปนผสรางแรงบนดาลใจ น าพาคนสความเปนมนษยทสมบรณ

วตถประสงค 1. เพอน าเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 2. เพอใหสามารถวางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยน


9 | ห น า

ตอนท 1 ความเปนคร แนวคด

คร ซงมาจากค าวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จง เปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวส าหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมว าจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ วตถประสงค 1. เพอใหมความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. เพอใหมความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. เพอใหสามารถวจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน การศกษาเปนกระบวนการทท าใหมนษยสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนเองใหสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข มการเกอหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบการเปลยนแปลงในทก ๆ ดาน และบคคลทมความส าคญอยางยงตอการจดการศกษาดงกลาวกคอครนนเอง เพราะครเปนผทมหนาทสรางประสบการณการเรยนร และการพฒนาโดยรอบใหเกดในตวผเรยน เพอใหมความรความสามารถและประสบการณในเชงวชาการ น าไปสการมสภาพชวตความเปนอยทดขน รวมทงการด ารงตนเปนสมาชกทดของสงคม ดงนนการจะพฒนาการศกษาใหมคณภาพจงยอมตองพงพาอาศยครทมคณภาพ ครทมความเปนคร ค าวา คร หรอ คร ในภาษาไทย มาจากค าวา ครธาต หรอ ครธาต ซงแปลความไดวา เปนผทหนกในวชาความร ในคณธรรม และในภารกจการงาน รวมทงการท าหนาทยกยองเชดชศษยของตนเอง จากผทไมรใหกลายเปนผร ผทไมมความสามารถใหมความสามารถ ผทไมมความคดใหมความคด ผทมความประพฤตไมเหมาะสมใหมความเหมาะสม และจากผทไมพงปรารถนาใหเปนผทพงปรารถนา ซงตามนยของความเปนครในภาษาไทยจงเปนผทตองท างานหนกจรง ๆ สวนในภาษาองกฤษมาจากค าวา TEACHER กเชนเดยวกน กลาวคอ

T- Teach E– Example A–Ability C- Characteristic H– Health E- Enthusiasm R - Responsibility


10 | ห น า

1. TEACH (กำรสอน) คณลกษณะประการแรกของความเปนครกคอ ตองสอนได สอนเพอใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนรในตนเอง มการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทด โดยการ : 1. ฝกฝนแนะน าใหเปนคนด 2. สอนใหเขาใจแจมแจง 3. สอนศลปวทยาใหหมดสน 4. ยกยองใหปรากฏในหมคณะ 5. สรางเครองคมกนในสารทศ (สอนใหรจกเลยงตว รกษาตนในอนทจะด าเนนชวตตอไปดวยด) 6. ตองสอนใหเกดความงอกงามทางสตปญญา มความคด และสรางสรรค อยางไรกตามการสอนของครแตละคนนนขนกบทกษะและลกษณะของตนเอง (Teaching skill and style) เปนการน าเทคนควธและทกษะหลาย ๆ ดานมาผสมผสานใหเหมาะสมสอดคลองกน จงตองใชเทคนคและทกษะหลายดานรวมกบประสบการณเพอใหเกดกระบวนการเรยนร และตองมงจดสรรการเรยนรนนไปในทศทางทดและมคณธรรมในสงคม บทบาทการสอนของครจงตองด าเนนการ โดย 1. สอนเนอหาวชาการตามหลกสตรรายวชาทไดรบมอบหมาย โดยมการเตรยมการสอนอยางเปนขนเปนตอน ตงแตการท า Course Syllabus แผนการจดการเรยนรหรอแผนการสอนรายชวโมง การด าเนนการสอน และการประเมนผล มการปรบปรงพฒนา และสรางผลงานทางวชาการอยเสมอ 2. สอนการปรบตวใหเหมาะสมในสงคม 3. สอนใหเจรญเตบโต มความคด มเหตผล และมความคดรเรมสรางสรรค ตามแผนทไดก าหนดหรอเตรยมการไวเปนอยางด 2. EXAMPLE (เปนตวอยำง) ผเรยนโดยทวไปนนจะ “เรยน” และ “เลยน” จากตวคร การท าตวเปนตนแบบหรอแบบอยางจงเปนสงทมอทธพลมากกวาการบอกกลาวเฉย ๆ เพราะการแสดงตนแบบใหเหนดวยสายตานน เปนภาพทมองเหนชดเจนและงายตอการลอกเลยนยงกวาการรบฟงและบอกเลาอยางปกต ถาตองการใหผเรยนเปนอะไร จงพยายามแสดงออกเชนนนทงในการด าเนนชวตและในการสนทนา การวางตวของครเปนตวอยางหรอเยยงอยางใหแกผ เรยนไดมาก แมวาผเรยนจะมความคด ความอานของตนเองทไมตองการเลยนแบบผใหญทกประการเหมอนเดกเลก แตครกคอ คร ทผเรยนพจารณาวามความหมายส าคญอยมาก โดยเขาจะสนใจและเฝาสงเกตนบตงแตการแตงกาย ไปจนถงการประพฤตปฏบต จะเปนประสบการณใหเขาไดพจารณา นอกจากนการรตวเองของคร การแนะน าใหผเรยนประพฤตตนใหเหมาะสม กเปนสงจ าเปนทคร (ตวเรา) ตองประพฤตและปฏบตตนใหเหมาะสมดวย 3. ABILITY (ควำมสำมำรถ) ค าวา “ความสามารถ” หมายถง ก าลงทมจรงในการแสดงหรอในการกระท าอยางใดอยางหนง ไมวาการกระท านนจะเปนการกระท าทางกายหรอทางจตใจ และไมวาก าลงนนจะไดมาจากการฝกฝนอบรมหรอไมกตาม แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ ความสามารถทวไป (general ability) และความสามารถพเศษ (specific ability) นอกจากนนครจะตองทราบถงการเปลยนแปลงใหมหรอนวตกรรมทางการศกษา (innovation in teaching) เพอจะชวยปรบปรงและพฒนากระบวนการเรยนร


11 | ห น า

หรอการเรยนการสอนใหดยงขนไป การเรยนการสอนกเชนเดยวกบการวนจฉย การรกษาโรคทางการแพทย หรอจะสมมตเปนการปรงอาหารในครวทจะตองแสดงฝมออยางเตมทเพอใหไดอาหารอรอยทสดกได ดงนน ครจงตองประเมนตวเอง ประเมนการสอน และปรบปรงขอบกพรองของสงทตนสอนไปเสมอ (diagnosis and treatment of course defects) เพอใหผลการสอนดทสด นอกจากครจะตองเขาใจบทบาทความเปนครของตนเองแลว (teacher’s role) ครควรจะมความสามารถดงน

- จตวทยาการเรยนร (psychology of learning) - การก าหนดวตถประสงคของการสอนอยางชดเจน (specific of objectives) - การวเคราะหเนอหา (content analysis) - การจดกจกรรมการเรยนการสอน (learning activities) - การน าโสตทศนปกรณมาชวยสอน (the application of audiovisual aids) - การจดท าแผนการสอน (course syllabus and lesson planning) - การประเมนการเรยนการสอน (assessment)

4. CHARACTERISTIC (คณสมบต) ความหมายทใชโดยทว ๆ ไป หมายถง คณภาพหรอคณสมบตทสงเกตไดชดเจนในตวบคคล ท าใหทราบไดวาบคคลนนแตกตางไปจากบคคลอน ๆ ในความหมายเฉพาะ อปนสย หมายถง ผลรวมของนสยตาง ๆ ทบคคลมอย หรอผลรวมของลกษณะของพฤตกรรมตาง ๆ ของบคคล ตามความเขาใจของคนทวไป ค าวาอปนสยนแฝงความหมายของคณธรรมจรรยาในตวดวย เชน เราพดวาเขาผนนมอปนสยด เปนตน ในคณสมบตของความเปนคร สงส าคญคอ ครจะตองมเจตคตทดตอผเรยน ตอวชาทสอน และตองานทท า 5. HEALTH (สขภำพด) การมสขภาพด หมายถง การไมมโรค รวมถงมสภาพทางรางกายและจตใจทสมบรณแขงแรงพอทจะด ารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข ผทเปนครนนตองท างานหนก ดงนนสขภาพทางดานรางกายจงเปนสงส าคญ แตทส าคญกวาคอสขภาพจต คงเคยไดยนค าวา “จตเปนนาย กายเปนบาว” ดงนน ครจงจ าเปนตองมสขภาพจตทดดวย จตดนนไมเพยงแตไมเปนโรคจตโรคประสาทเทานน แตเปนผทมสมรรถภาพ มการงานและมชวตทเปนสข ท าประโยชนตอสงคมดวยความพอใจ สามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอม รวมทงตอบคคลทเราอยรวมและตอสงคมทเราเกยวของ โดยไมกอความเดอดรอนใหทงตอตนเองและผอน 6. ENTHUSIASM (ควำมกระตอรอรน) ความกระตอรอรนของครนน อาจจะเปนการใฝหาความรใสตน เพราะจะตองถอวาการใฝหาความรเพอปรบปรงการเรยนการสอนนนเปนกระบวนการอยางหนงของการพฒนาตน (learning to teach is a process of self-development) การเพมพนความรมหลายรปแบบ เชน การประชมสมมนา การอบรมระยะสน เปนตน จะท าใหครทขาดความรในเรองทตนสอนไดมความรเพมเตมและท าใหมความมนใจในการสอนมากขน ความกระตอรอรนของครนน ไมใชมงเนนเฉพาะการพฒนาตวครเทานน แตจะตองมความกระตอรอรนในการพฒนาการเรยนการสอนดวย


12 | ห น า

7. RESPONSIBILITY (ควำมรบผดชอบ) ครทดจะตองมความรบผดชอบในหนาทของตนตามทไดกลาวมาแลวเปนอยางด รวมทงยอมรบผลแหงการกระท านน ๆ ไมวาจะดหรอไมกตาม และพรอมทจะปรบปรงแกไข กำรสอนของคร ส าหรบการสอนของครในการชวยเหลอผเรยนนน ค าถามตอไปนจะบงชวาครทานนนเปนครทดหรอไม รวมทงตวเราเองทเปนครดวย ซงสามารถตรวจสอบไดดวยตวเอง ดงน

ล ำดบ รำยกำรสงเกต ตรวจสอบรำยกำร

ใช ไมใช

กำรสอนทสงเสรมใหผเรยนไดฝกหดเรยนรดวยตนเอง (Self learning)

1. ใหผเรยนไดตอบค าถามเกยวกบวชาการทเรยน 2. ใหผเรยนคนควาเพอตอบค าถามหรอเพอแกไขปญหาเพมเตม 3. จดกจกรรมใหผเรยนไดรจกคด และฝกทกษะในการท างาน

กำรประเมนและกำรบอกใหผเรยนทรำบถงผลงำนทท ำ (Feed back)

4. บอกผเรยนวาเมอมอบหมายงานใหท าแลว เขาท างานเปนอยางไร 5. อธบายใหผเรยนทราบถงขอบกพรองตาง ๆ ทท า 6. อธบายใหผเรยนทราบวาท าอยางไรจงจะท าไดดกวาน

กำรใหควำมกระจำงชดในกำรสอน (Clearity)

7. สงเกตวาผเรยนทกคนสามารถไดยนและมองเหนชดเจน 8. ใชค าพดงาย ๆ เหมาะสมกบวยของผเรยน 9. ใชอปกรณการสอนเพอชวยใหการเรยนการสอนมความหมายยงขน

ซงอปกรณการสอนดงกลาว อาจประกอบดวย - รปภาพ ภาพถาย ภาพวาด - ภาพโปสเตอร - แผนภม แผนผง แผนท - ภาพหลก - ภาพตดกระดานผาส าล - ภาพกระจกฉาย - ภาพยนตร - ภาพชด - วตถของจรง - วตถจ าลอง - นทรรศการ - เครองบนทกเสยง เปนตน


13 | ห น า

ล ำดบ รำยกำรสงเกต ตรวจสอบรำยกำร

ใช ไมใช

กำรท ำใหกำรสอนมควำมหมำยมำกขน (Making your meaningful)

10. สอนโดยเชอมโยงบทเรยนทสอนกบสภาพทผเรยนเปนอย 11. ยกตวอยางเพอใหผเรยนมองเหนภาพพจนกระจางขน 12. เชอมโยงสงทครสอนกบงานทผเรยนจะตองกระท า 13. สรปเพอใหผเรยนไดแนวคดทดอกครง

จะตองแนใจวำผเรยนเรยนรเรองสงทสอน (Ensuring mastery)

14. ตรวจสอบวาผเรยนทกคนเขาใจในทก ๆ เรอง ทก ๆ จดทสอน 15. ตรวจสอบวาผเรยนแตละคนสามารถฝกทกษะไดหรอไม

จะตองเขำใจถงควำมแตกตำงของผเรยนแตละคน (Individual differences)

16. ยนยอมใหผเรยนแตละคนไดท างานตามความสามารถและใชเวลาทไมเทากน

17. เคยกระตนใหผเรยนไดเรยนรโดยวธแตกตางกนออกไป 18. เคยใชวธสอนหลาย ๆ วธ ซงวธสอนมหลายวธ ดงน

- อธบายจากหนงสอแลวใหผเรยนไปอานเองนอกเวลา - อธบายจากหนงสอแลวใหอานหนงสอพรอมกน - วธประชมกลมใหผเรยนออกความคดเหนอภปรายรวมกน - การแสดงหรอเลนละครสน ๆ - สอนจากเหตการณหรอประสบการณ ใชกรณศกษา - ใชวธ constructivism - ท ารายงานคนควาเปนรายบคคล ท ารายงานคนควาเปนกลม - วธสาธต ใหมการฝกปฏบต - ใหท าโครงการหรอโครงงาน - การทศนศกษาหรอจดหาประสบการณตรง (first hand

experience) ทงในหองเรยนและนอกหองเรยนใหสอดคลองกบเนอหาทสอน

- ใชวธการปฏบตใหเกดกระบวนการทางปญญา เปนตน

ใหกำรดแลผเรยนทกคน (Caring)

19. เคยใหความมนใจแกผเรยนวาครรกผเรยนทกคนไมวาจะท าดหรอไม 20. แสดงใหผเรยนเหนวาสนใจและเตรยมสอนอยางดตลอดชวงเวลาท

สอน

21. เคยฟงความคดเหน หรอใหผเรยนวจารณการสอน


14 | ห น า

การเปนครมออาชพใชวาจะเปนกนไดงาย ๆ เพราะงานครเปนงานทยงใหญและหนกกวางานใด ๆ เปนงานสรางและพฒนาคน องคประกอบแรกทมความส าคญตอการพฒนา คอ สตปญญาซงตองยอมรบความเปนจรงวา โดยรวมผเรยนสวนใหญมไดมระดบสตปญญาดเลศ ดงนน การจะพฒนาพวกเขาจงตองอาศยคร อาศยพวกเรา-ทานเปนหลก เพราะอยางนอยกมสวนแบงประมาณ 30-40% ทสงผลตอการเรยนรของพวกเขา จงใครขอใหทกทานทเปนครไดตระหนกถงความส าคญของการเปนคร ตามขอเขยนทไดกลาวถงทงหมด เพอน ามาประกอบการพจารณาปรบปรงและพฒนาตวของทานเอง กำรสอนทมคณภำพ

การเรยนรเกดจากการมปฏสมพนธขององคประกอบตาง ๆ ในกระบวนการเรยนการสอน และในองคประกอบนคร-อาจารยผสอน และพฤตกรรมการสอนทแสดงออกมาจะเปนสวนหนงทมความส าคญในล าดบตน ๆ ทสงผลตอคณภาพหรอความส าเรจในการเรยนรของผเรยน ในการททานเปนคร-อาจารยผสอนซงถอวาเปนสวนส าคญของความส าเรจนน ไดเคยตรวจสอบพฤตกรรมการสอนของตวทานเองบางหรอไมวามคณภาพอยในระดบใด? คณภาพในทนหมายถง คณภาพตามเกณฑทผคนทวไปพอใจ หรอตามทหนวยงานทนาเชอถอเปนผก าหนดขนมา ซงเมอพจารณาจากพฤตกรรมการเรยนการสอน แบงออกเปน 5 ระดบ คอ สอนตรง หมายถง การใชวธการสอนทกอใหเกดการพฒนาดานสตปญญาขนตน เปนการพฒนาทางสมองในการเกบรกษาเรองราว ขอมล เทจจรง เนนความสามารถในการจ าความรตาง ๆ เชน การจ ากฎ หลกเกณฑ ทฤษฎตาง ๆ ได หากพจารณาการมสวนรวมของผเรยนในการด าเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 0-20% สอนอธบำยขยำยควำม หมายถง การสอนใหเกดความเขาใจในเนอหา ความร สามารถอธบาย แปลความ หรอขยายความดวยค าพดของตนเองได การสอนระดบนเปนการเนนพฒนาการ ความสามารถในการสอความหมายระหวางตนเองกบผอน หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการด าเนนการเรยนการสอนแลว อยในระดบ 21-40 % สอนคด หมายถง การพฒนาความสามารถในการวเคราะห แยกแยะเนอหาความรเรองใดเรองหนง เปนสวนประกอบยอย ๆ หรอความรดานตาง ๆ พรอมทงสามารถเปรยบเทยบความแตกตาง คลายคลงกนของสวนประกอบยอย ๆ หรอความรดานตาง ๆ เหลานนดวย หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการด าเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 41-60% สอนสรำง หมายถง การพฒนาความสามารถในการบอกความสมพนธเชงเหตผลของสวนประกอบยอย ๆ หรอความรหลาย ๆ ดาน และสามารถน าไปอธบายใหขอเสนอแนะในการแกปญหา หรอน าไปใชได หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการด าเนนการเรยนการสอนแลว อยในระดบ 61-80% สอนคนพบ หมายถง การพฒนาความสามารถในการสงเคราะห หรอการรวมสวนประกอบยอย ๆ ของความรหลาย ๆ เรองใหเปนอนหนงอนเดยวกนซงเปนการบรณาการความรเพอสรางสงใหมหรอสามารถแกปญหาใหม ๆ ทตองใชความสามารถในการคดเปนอยางมาก เปนการคดอยางมวจารณญาณ และสามารถประเมนคาสงตาง ๆ ได หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการด าเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 81-100% จากการส ารวจสภาพการเรยนการสอน และการประเมนผลการใชหลกสตรพบวา คร -อาจารยผสอนทวไป สวนใหญยงคงจดการเรยนการสอนโดยเปนผอธบาย บอกจด หรอเขยนกระดานด า และเนน


15 | ห น า

เนอหาสาระมากกวากระบวนการ ภายใตสภาพดงกลาวจะไมมการแลกเปลยนความรซงกนและกน ไมเปดโอกาสใหผเรยนไดสรางองคความรใหม และกอใหเกดปญหาทไมสามารถคดดดแปลงทฤษฎไปสการปฏบต หรอประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณจรงได เพราะเปนวธการสอนทไมสามารถตอบสนองตอศกยภาพ และไมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของผเรยนใหเปนไปตามทหลกสตรคาดหวง กลาวไดวายงมปญหาทงในเรองของการจดการเรยนการสอนและคณภาพของผ เรยน ดงนนเพอใหเกดการเปลยนแปลงในตวผเรยนเพอใหพวกเขามคณลกษณะทพงประสงค คร-อาจารยผสอนจงตองมการทบทวนรปแบบการสอนใหม ซงจากการวจยทงในและตางประเทศไดเสนอวา รปแบบการสอนทดนนควรเปนในลกษณะของการสอนแบบบรณาการ เนนใหผเรยนไดมสวนรวม มกจกรรม มการปฏบต หรอเปนศนยกลางของการเรยนการสอน กำรสอนทเนนใหผเรยนเปนศนยกลำงของกำรเรยนกำรสอน การเรยนรทแทจรงเกดจากการทผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทอยรอบตว ดงนน การจดการเรยนการสอนจงตองจดใหนกศกษาไดมสวนรวมในการท ากจกรรม หรอมการปฏบตให มากทสดเทาทจะท าได เปนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง ผสอนจะมบทบาทนอยลง ผเรยนจะมโอกาสไดพฒนาทกษะการคดในระดบสง รจกวางแผนการท างาน ท างานเปน รจกตดสนใจแกปญหาได มการท างานรวมกบผอน และไดแสดงออกซงคณลกษณะทพงประสงค ตอไปนเปนการเปรยบเทยบใหเหนวธการสอน (บางวธ) ทมครเปนศนยกลาง และผเรยนเปนศนยกลาง ซงตามนยดงไดกลาวมา ทานผสอนควรเลอกวธหลงและ/หรอบรณาการหลาย ๆ วธผสมกน โดยใหสอดคลองและเหมาะสมในการเสรมสรางการเรยนรของผเรยน

วธกำร บทบำทของคร พฤตกรรม

เนนครเปนศนยกลำง การบรรยาย มาก การพด ครเสนอความรโดยไมมปฏสมพนธกบผเรยน การบรรยาย – ถามตอบ มาก – ปานกลาง การพด ครเสนอความรและมสวนของการถามตอบดวย การสาธต มาก – ปานกลาง การแสดงใหด มผแสดงใหดอยหนาชนพรอมอธบายสงท

แสดงใหด การใหท าตามตวอยาง มาก การแสดงใหด มผปฏบตใหดตามทตองการใหผเรยน

ท าตามหรอท าตามแบบ เนนผเรยนเปนศนยกลำง การอภปราย นอย – ปานกลาง

การมปฏสมพนธท งช น เรยนหรอกล มยอย มการแลกเปลยนความคดในเรองใดเรองหนง

การอภปรายแบบ Panel นอย การพด กลมผเรยนน าเสนอและอภปรายถกเถยงใน เรองใดเรองหนงหนาชน

การแสดงบทบาทสมมต นอย การปฏบต ผ เรยนแสดงบทบาทในเหตการณหรอสถานการณหนง ๆ

การเรยนแบบรวมมอ นอย การปฏบต กลมผเรยนทมความสามารถแตกตางกนรวมมอกนท างานทก าหนดให


16 | ห น า

วธกำร บทบำทของคร พฤตกรรม

การคนพบ นอย – ปานกลาง การปฏบต ผเรยนด าเนนงานตามวธการทก าหนดใหเพอแกปญหาใดปญหาหนงโดยอาศยประสบการณตรง

การสรางสถานการณ/เกม นอย การปฏบต ผเรยนมสวนรวมในสถานการณทสรางขน หรอเหตการณท เหมอนจรงทสามารถควบคมความปลอดภยได

การสอนเปนรายบคคล นอย – ปานกลาง การพด/การปฏบต ผ เรยนมสวนรวมในการเรยนทออกแบบมาเพอให เหมาะกบความตองการและความสามารถของผเรยน

การศกษาดวยตนเอง นอย การพด/การปฏบต การเรยนรดวยตนเอง โดยมการแนะน าเพยงเลกนอยหรอไมมเลย

ก า รท า โค ร ง ง าน ห ร อโครงการ

นอย การปฏ บ ต ผ เร ยนค ดว ธก ารแกปญ หาเอง และด าเนนการแกปญหา โดยอาศยมประสบการณตรง อาจมการแนะน าเพยงเลกนอยหรอไมมเลย

การท าแฟมสะสมงาน นอย – ปานกลาง การปฏบต ผเรยนเรยนร และมพฒนาการในเรองของการคด การท างาน การจดการ การสอความหมาย และสงคม โดยมการแนะน าเพยงเลกนอย

บทบำทของคร อำจำรยผสอนกบกำรเรยนกำรสอนทมผเรยนเปนศนยกลำง 1. เปนผจดการ (Manager) คร อาจารยผสอนจะเปนผก าหนดบทบาทใหผเรยนทกคนไดมสวนรวมท ากจกรรม แบงกลม หรอจบค เปนผมอบหมายงานหรอหนาทความรบผดชอบแกผเรยนทกคน จดการใหทกคนไดท างานทเหมาะสมกบความสามารถความสนใจของตน 2. เปนผรวมท ากจกรรม (An Active Participant) เขารวมท ากจกรรมในกลมจรงพรอมทงใหความคดและความเหน หรอเชอมโยงประสบการณสวนตวของผเรยนขณะท ากจกรรม 3. เปนผชวยเหลอและแหลงวทยาการ (Helper and Resource) คอยใหค าตอบเมอผเรยนตองการความชวยเหลอทางวชาการ เพราะการใหขอมล หรอความรในขณะทผเรยนตองการจะชวยท าใหการเรยนรมประสบการณเพมขน 4. เปนผสนบสนนและเสรมแรง (Supporter and Encourager) ชวยสนบสนนดานสออปกรณหรอใหค าแนะน าทชวยกระตนใหผเรยนสนใจเขารวมกจกรรมหรอฝกปฏบตดวยตนเอง 5. เปนผตดตามตรวจสอบ (Monitor) คอยตรวจสอบงานทผเรยนผลตขนมากอนทจะสงตอไปใหผเรยนคนอน ๆ โดยเฉพาะความถกตอง


17 | ห น า

เปรยบเทยบผลกำรเรยนรแบบครเปนศนยกลำงกบผเรยนเปนศนยกลำง วธสอนแบบครเปนศนยกลำง วธสอนแบบผเรยนเปนศนยกลำง

1. ดานบทบาทคร 1. ดานบทบาทคร 1) มงสอนเนอหาและการจ าเนอหาได 1) มงพฒนากระบวนการเรยนร ศกยภาพความคด 2) จะบอก เลา สง อธบายเนอหา 2) กระตนใหผเรยนคดและปฏบตตามความคด 3) ครจดกจกรรมแบบ Passive Learning 3) ครจดกจกรรมแบบ Active Learning 4) ปฏสมพนธจะเปนแบบทางเดยว ครจะเรยนรวมกบผเรยนและคดหาวธการ ใหม ๆ เพอพฒนาผเรยน

2. ดานผลทเกดกบผเรยน 2. ดานผลทเกดกบผเรยน ดานการคดและดานบคลกภาพ ดานการคดและดานบคลกภาพ 1) คดไดจ ากด คดชา 1) คดเปน เรยนรโดยการคดแบบปฏบต 2) เกดกระบวนการเรยนรแบบนรนย 2) เกดกระบวนการเรยนรแบบอปนย 3) บคลกภาพแบบพงพา ไมเชออ านาจในตน 3) บคลกภาพแบบพงตนเอง เชออ านาจในตน 4) เชอฟง ท าตาม วางาย 4) ใชเหตใชผล วเคราะห สงเคราะห วธกำรจดกระบวนกำรสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลำง

ขนตอนกระบวนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง มดงน คอ 1. ขนน ำ

- สราง/กระตนความสนใจ - เตรยมความพรอมในการเรยน

2. ขนกจกรรม จดกจกรรมทใหผเรยนบรรลวตถประสงค โดยกจกรรมควรมคณสมบตดงน - ชวยใหผเรยนไดสรางความรดวยตนเอง (Construct) - ชวยใหผเรยนไดมปฏสมพนธชวยกนเรยนร (Interaction) - ชวยใหผเรยนมบทบาทและสวนรวมในการสรางความรดวยตนเอง (Participation) - ชวยใหผเรยนไดเรยนรกระบวนการ (Process) ควบคกบผลงาน (Product) - ชวยใหผเรยนน าความรทไดไปใช (Application)

3. ขนวเครำะห อภปรำยผลจำกกจกรรม - วเคราะห อภปรายผลงาน/ขอความรทสรปไดจากกจกรรม (Product) - วเคราะห อภปรายกระบวนการเรยนร

4. ขนสรป และประเมนผลกำรเรยนรตำมวตถประสงค


18 | ห น า

ยทธวธสงเสรมกำรคด การสอนทมคณภาพ คอ การสอนใหผ เรยนสามารถคดเปน ท าเปน แกปญหาเปน และ

ความสามารถในการคดของคนเรานโดยทวไปเชอวาอยทสมอง คนเกงมกไดรบการยกยองวามมนสมองด นกวทยาศาสตรพบวาการท าใหคนมสมองดนน ท าไดโดยการกระตนใหมการขยายสาขาของประสาท (neural branching) เพอสรางจดตอ (synapses) ระหวางเซลลใหมากขน ซงจะสงผลใหมการสงตอสญญาณไดมากขน มประสทธภาพสงขนนนเอง Cardellichio และ Field (อางถงใน สรศกด, 2540 : 21-24) ไดเสนอแนะแนวทางในการท าใหสมองมประสทธภาพไว 7 วธ ซงสามารถน าไปใชในหองเรยนไดโดยใหด าเนนการ ดงน

1. ฝกการคดแบบสมมตฐาน (Hypothetical thinking) 2. ฝกการคดกลบทศทาง (Reversal) 3. ฝกการใชแบบสญลกษณใหม (Application of different symbol) 4. ฝกการอปมาอปมย (Analogy) 5. ฝกการวเคราะหแนวความคด (Analysis point of view) 6. ฝกการเตมใหสมบรณ (Completion) 7. ฝกวเคราะหความเกยวโยง (Web analysis)

หลงจำกศกษำเนอหำสำระเรองท 1 แลว โปรดปฏบตใบงำนท 1

สรป

ผทมจตวญญาณของความเปนครทกทาน ลวนแตมความตองการใหลกศษยประสบผลส าเรจ ในการเรยนและในชวตของเขาทงสน ความส าเรจนนไดมการทดสอบจนเปนทยอมรบกนโดยทวไป เชอวาสวนหนงมาจากคร-อาจารยผสอนอยดวย ดงนน เมอรแลววาพฤตกรรมการสอนใดทจะสงผลตอพวกเขา จงเปนสงทตองตระหนกและใหความส าคญอยางยง มค ากลาววา “การพฒนาชาตใหเรมทประชาชน จะพฒนาคนใหเรมทใจ จะพฒนาอะไรใหเรมทตวเองกอน” ทานจะเปนคร-อาจารยผสอนแบบใดกตามตวทานเองนนแหละรดทสด และพฤตกรรมใด ๆ ททานแสดงออกมา ยอมท าใหบงเกดผลอยางใดอยางหนงเสมอ


19 | ห น า

ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร แนวคด คร เปนทงผให และแบบอยางทด มงใหการอบรม สงสอน และพฒนาเยาวชนใหเจรญกาวหนาเตบใหญเปนมนษยทสมบรณตามมาตรฐานสากล ทงเกง ด มปญญา มคณธรรม และอยรวมในสงคมอยางมความสข ครจงเปนผเครงครดในการประพฤตปฏบตตนตามระเบยบวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ โดยยดถอการปฏบตตนตามกฎ/กตกา มารยาท ขนบธรรมเนยม และแบบแผนอนดงามของสงคม มความซอสตย สจรต ปฏบตหนาทดวยความขยน อดทน พรอมอทศเวลาใหแกราชการ ยนหยดในสงทถกตองเปนธรรม และยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข พรอมนไดด ารงชวตอยางเหมาะสม ประหยด มธยสถ ละเวนอบายมขและสงเสพตด รกการศกษา/คนควา รเรม สรางสรรค น าองคความรใหม ๆ นวตกรรม เทคโนโลย มาใชพฒนาวชาชพใหเจรญกาวหนา เอาใจใส ตดตาม ดแล ชวยเหลอและใหบรการแกผเรยนอยางเตมความสามารถ สม าเสมอเทาเทยมกน วตถประสงค

1. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ

2. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาน าความรและประสบการณทไดรบไปใชในการด ารงชวตและการประกอบวชาชพ

3. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ วชาชพครไดรบการยกยองและจดเปนวชาชพชนสงทมความจ าเปนตอสงคม เปนอาชพทชวยสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเปนไปในทางทปรารถนา ฉะนน กลมผประกอบวชาชพจงตองมความรบผดชอบตอสงคมในระดบทสงเชนกน ยงสงคมยกยอง เคารพ และไววางใจผประกอบวชาชพครมากเทาใด ผประกอบวชาชพครกตองประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบความเคารพเชอถอไววางใจเพยงนน การก าหนดจรรยาบรรณครหรอจรรยาบรรณวชาชพคร จงเปนมาตรการหนงทใชควบคมความประพฤตปฏบตตนของผประกอบวชาชพคร อาจกลาวไดวาเปนการประกนคณภาพของครใหกบสงคมประการหนงดวย เปนการยนยนกบสงคมวาในวงการครนน ครจะควบคมสอดสองดแลความประพฤตของกลมครดวยกนตลอดเวลา มการลงโทษทงทางกฎหมายและทางสงคม

การควบคมความประพฤตหรอการปฏบตตนของครนน วธการทดทสด คอ การสรางจตส านกหรอการควบคมทางจตใจ ครทมคณธรรม จรยธรรมสงยอมเปนครทมจรรยาบรรณเปนมาตรวดมาตรฐานความเปนครของผประกอบวชาชพครทส าคญยง กลาวคอ ครทมคณธรรมยอมเปนครทมจรรยาบรรณทดนนเอง


20 | ห น า

1. ควำมหมำยของคณธรรม จรยธรรม ค าวาคณธรรมและจรยธรรมนนเปนค าทมความหมายใกลเคยงกนทงในวงการการศกษา สงคม

วทยา ปรชญาและศาสนาทว ๆ ไป อยางไรกด ความหมายของคณธรรมนนมกจะใชในลกษณะทครอบคลมความหมายของจรยธรรมดวย ทงในศพทภาษาไทยและภาษาองกฤษ กลาวคอ จรยธรรมเปนการแสดงออกใหผอนเหนคณธรรมทมอยภายในจตใจของแตละบคคลนนเอง

ควำมหมำยของคณธรรม (morality) คณธรรม ตามรปศพทแปลวา สภาพของคณงามความด ซงพระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต. 2538

: 34) อธบายความหมายไววา คณธรรม คอ ธรรมทเปนคณ ความดงาม สภาพทเกอกล พระเทพวสทธเมธ (พทธทาสภกข. 2529 : 90) อธบายวาคณธรรม หมายถง คณสมบต ฝายด

เปนทตง หรอประโยชนแกสนตภาพหรอสนตสข คณธรรมเปนสวนทตองอบรมโดยเฉพาะ หรอใหเกดขนอยางเหมาะสมกบทตองการ

คณธรรมตามแนวคดในวงการการศกษาตะวนตกนน มลกษณะเปนสห วทยาการ (interdisciplines) คอ เปนแนวคดทงในลกษณะวชาปรชญา จตวทยา สงคมวทยาและการศกษา

แนวความคดของนกวชาการตะวนตกคอนขางหลากหลายและมพนฐานของศาสตรในการศกษาทแตกตางกนอยางคอนขางชดเจน พจนานกรม Collin Cobuild (1987 : 937) อธบายวาคณธรรมมความหมาย 2 นย คอ

1. โดยนยทเปนภาวะทางจตใจ (idea) นน คณธรรม แปลวา ความคดทวาบางพฤตกรรมเปนสงทถกตองทควรท าและเปนทยอมรบ และบางพฤตกรรมเปนสงทผดหรอเลว ทงนเปนไปทงโดยความคดเหนของแตละบคคลและของสงคม นอกจากนคณธรรมยงเปนคณภาพหรอสถานะในการด าเนนชวตอยางถกตอง ควรท าและยอมรบได

2. คณธรรมเปนระบบของลกษณะการประพฤตและคณคาทเกยวพนกบพฤตกรรมของคนสวนใหญซงโดยทวไปแลวเปนทยอมรบกนในสงคมหรอเฉพาะในกลมคน

ควำมหมำยของจรยธรรม (ethics) จรย แปลวา กรยา ความประพฤต การปฏบต ฉะนนจรยธรรมจงหมายถงแนวทางการ

ประพฤตปฏบตส าหรบมนษยเพอใหบรรลถงสภาพชวตทพงประสงค พระราชวรมณ (ประยร ธมมจตโต. 2541: 11) อธบาย จรยธรรมเปนเรองของการประพฤต

ตามหลกตามระเบยบทวดได ประเมนได ในทางพฤตกรรมทแสดงออกมาทางกายกบวาจาและเปนหลกทว ๆ ไป ของทกคน มาจากหลายแหลงไมวาศาสนา กฎหมาย วฒนธรรม ประเพณ อะไรทควรท าเปนจรยธรรมทงสน

พระเทพวสทธเมธ (พทธทาสภกข. 2529: 215) อธบายวาจรยธรรม หมายถง ตวของกฎทตองปฏบต สวนจรยศาสตร คอเหตผลส าหรบใชอธบายขอกฎทจะตองปฏบต มลกษณะเปนปรชญา และเมอรวมทงสองสวนเขาดวยกนจะเรยกวาจรยศกษา

ซามเอล สตมพ (Stumpf. 1977: 3) อธบายความหมายของจรยธรรมในเชงวชาปรชญาวา จรยธรรมเปนความประพฤตปฏบตเกยวของกบสงทเรยกกนวาถกหรอผด ดหรอเลว พงประสงคหรอไมพงประสงค มคณคาหรอไรคา นอกจากนจรยธรรมยงเกยวของกบความรบผดชอบ หนาท พฤตกรรมทยอมรบนบถอตาง ๆ ของแตละบคคลอกดวย อยางไรกด สตมพ อธบายวาในเรองทฤษฎจรยธรรมของลทธปรชญานน จะไมใชตอบค าถามวาจรยธรรมใดดกวาหรอถกตองกวา


21 | ห น า

แคน คอสทเลย และราลฟ ทอดด (Costiey and Todd. 1983 : 504) อธบายวา จรยธรรม (ethics) เปนสาระทเกยวของกบความถกและผดของความดกบความชว ค าวา ethics เปนภาษากรกโบราณ แปลวา คณลกษณะ (character) ในภาษาโรมนจะหมายถง ธรรมเนยมประเพณ (costoms) ซงการเรยนรจากภมปญญาดงเดมนนกคอ คณลกษณะมกจะเปนสงทถกก าหนดโดยธรรมเนยมประเพณของกลมบคคลซงแตละคนอาศยหรอท างานอยรวมกนดวย

ฉะนนอาจกลาวไดวา จรยธรรม คอ ขอประพฤตปฏบต หรอกฎทควรปฏบตในทางทด ทควรกระท า เพอใหเกดสงทดหรอมสนตสขในสงคม ในการเทศนาสงสอนของพระสงฆในศาสนาพทธนนมสองแบบคอ เทศนาธรรม หมายถง การบอกหรออธบายขอธรรมตาง ๆ วาคออะไร เปนอยางไร มประโยชนหรอเปาประสงคอะไร สวนเทศนาจรยะ คอ การอบรมและอธบายสงทพงกระท า หรอบอกถงการประพฤตปฏบตในทางทดใหแกสาธชนทงหลายนนเอง

คณธรรมกบจรยธรรมเปนเรองทเกยวพนกน อาจกลาวไดวา คณธรรมเปนธรรมฝายดทอยภายในจตใจของบคคล การแสดงออกของคณธรรมใหประจกษนนเรยกวา จรยธรรม สวนค าวา จรยศาสตร คอ เหตผลทอธบายส าหรบขอหรอกฎทตองปฏบตเปนหลกเกณฑทางวชาปรชญาทเกยวกบสวนทเรยกวา จรยธรรม 2. ควำมส ำคญของคณธรรม จรยธรรม

เนองจากคณธรรมเปนสภาพของความด ลกษณะของความดงาม หรอธรรมชาตของความดทอยภายในจตใจของบคคล สวนการกระท าดหรอพฤตกรรมด ๆ ทบคคลไดกระท านนเกดจากการน าหลกในการด าเนนชวตอยางประเสรฐหรอหลกการประพฤตปฏบตทดงามไปปฏบต ซงเปนเรองของจรยธรรม ดวยเหตนคณธรรมและจรยธรรมจงเปนของคกน กลาวคอ เมอบคคลมจตวญญาณทเปยมไปดวยคณความดยอมจะกระท าแตสงทดมประโยชนทงสน อยางไรกตามหากบคคลใดมแตความคดด ๆ แตไรการกระท าดยอมไมกอใหเกดประโยชนแกตนเองและ/หรอผอนแตประการใด แตกยงมประโยชนอยบาง เพราะมไดสรางความสบสนวนวายหรอความเดอดรอนหรอเปนอนตรายตอผใด

คณธรรม จรยธรรม รวมทงศลธรรมมความจ าเปนตอการด ารงชวตของบคคลและสงคมเปนอยางยง ดงทพระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) เมอครงยงด ารงสมณศกดเปนพระเทพเวท (2533 : 3-4) ไดกลาวไววา “น าและอากาศเปนสงทมอยทว ๆ เปนสงจ าเปนตอชวต เพราะวาถาขาดน าเพยงวนเดยวคนกแทบตาย ยงขาดอากาศประเดยวเดยวกอาจจะตายหรอไมกเปนอมพาตไป จรยธรรมหลอเลยงชวตมนษยและสงคมของเราอยโดยไมรตว แตกมความแตกตางกนอยอยางหนงระหวางน าและอากาศกบศาสนาและจรยธรรม คอ น าและอากาศนน คนขาดไปแลวกรตวเองวาตวเองขาดอะไรและตองการอะไร แตศาสนาและจรยธรรมนนมลกษณะประณตและเปนนามธรรมมาก จนกระทงแมวาคนจะขาดสงเหลานจนถงขนมปญหาเกดขนแลวกยงไมรวาขาดอะไรซงเปนปญหาทตองสรางความเขาใจชแจงอยางตอเนองใหตระหนกเหนคณคาและความส าคญ”

จากค ากลาวขางบนน แสดงใหเหนวา คณธรรม จรยธรรม และศลธรรม มความส าคญตอการด าเนนชวตของบคคลและสงคมทกหมเหลา “สงคมหรอชาตใดทเตมไปดวยประชาชน ซงเปนผขาดคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมแลว สงคมนนจะมแตความยงเหยง ระส าระสาย ความ เดอดรอนจะเกดขนทกหนทกแหงไมวางเวน อาท จะมการลกขโมย แยงชง ปลนฆา ขมขน และสงเลวรายตาง ๆ จะบงเกดขนไมเวนแตละวน เดกหนมจะมวสมอยกบอบายมขและสงเสพตดนานาชนด เดกสาวจะหลงใหลมวเมาอยกบแฟชนและสงเยายวนตาง ๆ ปลอยตวปลอยใจไปตามสงเยายวนและอารมณปรารถนา และ


22 | ห น า

จะถกขมเหงรงแกจากผทมก าลงมากกวาไมวางเวน ผทมอ านาจ มก าลง กจะหมกมนอยในอ านาจ มการแยงชงอ านาจและผลประโยชนตาง ๆ เทาทตนและพวกพองของตนจะกระท าได คนทออนแอกวา คนทไรความสามารถ กจะถกเอารดเอาเปรยบ คนชราบพการกจะถกทอดทงใหตองทนทกขทรมานวาเหวไรทพง สวนนกบวชกจะมชวตอยอยางผลวงโลกไรยางอาย พยายามโออวดชกชวนใหคนลมหลงในทางทไมถกไมควร แทนทจะอบรมสงสอนใหคนมสตปญญา กลบท าใหคนตองลมหลงงมงาย ผทมหนาทในการปกครองดแลบานเมองกปลอยปละละเลย งบประมาณทใชในการพฒนาบานเมองกถกใชไปไมคมคา การพฒนาสงคมในดานตาง ๆ เปนไปอยางลาชาไรผล” ถาหากสงคมใดมสภาพดงกลาวน ชวตของคนในสงคมนนจะตองปราศจากความสขอยางแนแท

กลาวโดยสรป คณธรรม จรยธรรม และศลธรรม กอใหเกดประโยชนหรอมความส าคญทงตอตนเองและผอนดงตอไปน

2.1 ประโยชนตน 2.1.1 ท าใหตนเองมชวตทสงบเยน ไมตองเดอดเนอรอนใจ ไมตองอยอยางหวาดระแวง

เพราะตนเองไมไดเบยดเบยนผใด มแตจะสรางประโยชนสขใหแกสงคมและผอน 2.1.2 ท าใหตนเองมความเจรญรงเรองในชวตทงในสวนตวและการงานอาชพ มความ

มนคงและกาวหนา 2.1.3 ไดรบการยกยองสรรเสรญเทดทนบชาจากบคคลทวไป 2.1.4 ครอบครวอบอน มความสข ฐานะทางเศรษฐกจมนคง

2.2 ประโยชนตอสงคมและประเทศชำต 2.2.1 ประโยชนตอสถาบน เชน

1) สถาบนครอบครวของตนไดรบการยกยองสรรเสรญจากบคคลทวไป 2) สถาบนการศกษาหรอสถาบนทประกอบอาชพธรกจมชอเสยงท าใหบคคลอน

ศรทธาเลอมใส 3) สถาบนหรอหนวยงานทตนเองสงกดมความเจรญกาวหนา ไดรบการพฒนา

อยางรวดเรวและตอเนอง ทงนเพราะสมาชกทกคนเปนผมคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมอนดงาม 2.2.2 ประโยชนตอชมชน เชน

1) สงคมไดรบความสงบสข เพราะทกคนเปนคนดมคณธรรม 2) สงคมไดรบการพฒนาอยางตอเนองรวดเรว เพราะสมาชกทกคนตางกระท า

หนาทของตนอยางเตมความสามารถ 2.2.3 ประโยชนตอชาตบานเมอง เชน

1) สถาบนชาต ศาสน กษตรย มความมนคง เพราะประชาชนมความจงรกภกดและเหนความส าคญของสถาบนดงกลาวอยางแทจรง

2) ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมอนดงามของชาตมความมนคงถาวร เพราะทกคนมความรความเขาใจอยางถองแท และเตมใจยดถอปฏบตตาม 3. คณธรรมส ำหรบผประกอบวชำชพคร

หลกธรรมทยกมากลาวในบทนหาไดมงหมายทจะใหผประกอบวชาชพครตองน าเอาหลกธรรมทก ๆ ขอไปประพฤต เพยงแตตองการใหศกษาเพอใหเกดความรความเขาใจ และเพอเปนธรรมขน


23 | ห น า

พนฐานส าหรบการอบรมสงสอนศษยของตน และปลกฝงคณธรรมใหมไวในจตใจ เพอใหเปนมนษยโดยสมบรณ หลกธรรมในพทธศาสนาทส าคญ ไดแก

3.1 เบญจศล หรอศล 5 ค าวาศล แปลวา ปกต หมายถง ความคงท ความไมแปลไปจากเดม ไดแก ขอปฏบตส าหรบรกษากาย และวาจา ใหปกตเรยบรอย ค าวา เบญจศล แปลวา ศล 5 เปนขอปฏบตส าหรบคนทวไปขนพนฐาน มอย 5 ขอ คอ

3.1.1 ปาณาตปาตา เวรมณ คอ งดเวนจากการฆาสตวตดชวต 3.1.2 อทนาทานา เวรมณ คอ งดเวนจากการถอเอาสงของทเจาของเขามไดให 3.1.3 กาเมสมจฉาจารา เวรมณ คอ งดเวนจากการประพฤตผดในคครองและของรกของผอน 3.1.4 มสาวาทา เวรมณ คอ งดเวนจากการพดเทจ 3.1.5 สราเมรยมชชปมาทฎฐานา เวรมณ คอ งดเวนจากการดมน าเมา คอ สราเมรย

อนเปนทตงแหงความประมาท และเวนจากสงเสพตดใหโทษทกอยาง 3.2 กลยำณมตธรรม คณธรรมทเปนคณลกษณะของการเปนผอบรมสงสอน แนะน าซง

ประกอบไปดวย 3.2.1 ปยตา คอ กระท าตนเปนทเคารพรกของศษย 3.2.2 คร คอ กระท าตนเปนทนาเคารพบชา โดยการปกครอง ข ยกยอง เปนตวอยางท า

ใหเดกรสกอบอนปลอดภย มความยตธรรมเทยงตรง 3.2.3 ภาวนยตา คอ อบรมตนเองใหมความรความสามารถในการท างาน และเจรญดวย

ศลธรรม มภมปญญา นายกยอง 3.2.4 วตถตา คอ อตสาหะสงสอนอบรม รจกชทางใหเขาใจดวยเหตผล โดยการอธบาย

ชดเจน เราใหสนใจอยากตดตาม ใหผเรยนสนกสนาน อธบายใหแจมแจ ง ชกชวนใหท าตาม ใหมความอตสาหะและใหความราเรง สบายใจ

3.2.5 วจนกขนต คอ อดทนตอถอยค ารบกวนของศษย อดทนตอการเสยดส กวนใจ ตเตยน 3.2.6 คมภรกถากรณง คอ ขยายขอลกใหตน อธบายใหงาย โดยใชวธตาง ๆ ไดอยาง

ลกซง และเขาใจ โดยแสดงจดเดนของวชา แสดงเหตผลของวชา และแสดงสาระของวชา 3.2.7 อนโยธนง คอ การไมชกจงศษยไปในทางชว ไมแนะน าไปในทางเสอม

3.3 ธรรมเทศกธรรม 5 คณธรรมของการประสทธประสาทความร 3.3.1 อนบปพถา คอ สอนใหมล าดบขนตอน ใหมความสมพนธเชอมโยงกน 3.3.2 ปรยายทสสาว คอ จบจดส าคญมาขยายแตละเรอง แยกแยะใหมองเหนชดเจน

อยางมเหตผล 3.3.3 อนทยตา คอ ตงจตเมตตา สอนดวยความปรารถนาด โดยมงประโยชนแกผเรยน 3.3.4 อนามสนดร คอ ไมมงหวงอามส หรอผลตอบแทน 3.3.5 อนปหจจ คอ การวางจตใจใหตรงตามเนอเรอง ไมกระทบกระแทกผอน หรอขมขผอน

3.4 พทธวธในลลำกำรสอนของคร โดยพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) 3.4.1 สนทสนา อธบายใหเหนชดแจมแจง เหมอนจงมอไปดใหเหนกบตา 3.4.2 สมาทปนา ชกจงใหเหนจรง ชวนใหคลอยตามจนตองยอมรบ และน าไปปฏบต 3.4.3 สมตเตธนา เราใจใหแกลวกลาบงเกดก าลงใจใหมอตสาหะแขงขน มนใจวาจะท า

ส าเรจไดไมหวนและยอทอตอความเหนอยยาก


24 | ห น า

3.4.4 สมปหงสนา ชโลมใจใหแชมชน ราเรง เบกบาน ฟงไมเบอ และเปยมดวยความหวงเพราะมองเหนประโยชนทตนพงจะไดรบจากการปฏบต

3.5 โลกบำลธรรม คอ ธรรมทคมครองโลก และเปนเทวธรรม ประกอบไปดวยธรรม 2 ประการ ไดแก หร คอ ความละอายตอบาป และความชวทงปวง สวนโอตตปปะ คอ ความเกรงกลวตอบาป และความชวทงปวง บคคลทมธรรมคนอยในจตใจจะไมกระท าสงใด ๆ ทเปนความชวทงตอหนาและลบหลง เพราะความละอายและเกรงกลวตอบาป จะชวยใหบคคลในสงคมโลกไมเบยดเบยนซงกนและกน ชวยใหสงคมมความเปนระเบยบเรยบรอย ไมเดอดรอนวนวาย

3.6 ธรรมทท ำใหงำม กลาวคอ หากผใดปฏบตไดยอมไมแสดงกรยาอาการทรนทรายเมอตองอยในสภาวะทตองอดทน ประกอบไปดวยกจกรรม 2 ประการ ไดแก ขนต คอ ความอดทน อดไดทนได เพอบรรลความดงามและความมงหมายอนชอบ สวนโสรจจะ คอ ความสงบเสงยม มอธยาศยงดงาม รกความประณตหมดจดเรยบรอยงดงาม

3.7 อทธบำท 4 คอ ธรรมทน าไปสความส าเรจแหงผลทมงหมาย เรยกอกอยางหนงวา หลกธรรมส าหรบการ “ครองงาน” ม 4 ประการ คอ

3.7.1 ฉนทะ คอ ความยนดพอใจรกใครใฝใจ รกทจะท าสงนนอยเสมอ และปรารถนาจะท าใหผลดยง ๆ ขน

3.7.2 วรยะ คอ ความเพยรพยายาม ขยนหมนเพยรประกอบกจการงานนน ๆ อยางเขมแขงอดทน เอาธระไมทอถอย

3.7.3 จตตะ คอ การตงจตรบรในสงทกระท า และท าสงนนดวยความคดเอาจตฝกใฝไมปลอยใจฟงซานเลอนลอยไป

3.7.4 วมงสา คอ ความไตรตรองหรอทดลอง หมนใชปญญาพจารณาใครครวญตรวจหาเหตผล และตรวจสอบขอยงหยอนในสงทไดกระท านน มการวางแผน วดผล คดคนวธแกไขปรบปรง

3.8 สงคหวตถ 4 คอ หลกธรรมทใชเปนเครองยดเหนยวจตใจคน เปนหลกธรรมทกอใหเกดความสามคค และเปนหลกธรรมทชวยสรางมนษยสมพนธของบคคลทกชนวรรณะ หลกธรรมนเรยกอกอยางวาเปน “ธรรมส าหรบการครองคน” หรอ “ธรรมส าหรบการสงเคราะหสรางไมตร” ม 4 ประการ คอ

3.8.1 ทาน คอ การใหแบงปนสงของทควรให การเออเฟอเผอแผ การใหความร การใหค าแนะน าสงสอน หรอกลาวอยางงายวา เปนการใหทงสงของและวทยาทาน

3.8.2 ปยวาจา คอ การเจรจากนดวยถอยค าทสภาพออนหวาน สมานใจ เปนค าพดทแสดงประโยชน มเหตมผล

3.8.3 อตจรยา คอ การประพฤตแตสงทเปนประโยชนตอกน ตลอดจนการแกไขปรบปรงสงเสรมทางจรยธรรมดวย

3.8.4 สมานตตตา คอ การท าตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตตอกนอยางสม าเสมอ รวมรบร รวมแกไขทกขสข หรอเปนการน าตนของเราเขาไปสมานไมตรกบบคคลนน ๆ เพอใหงายตอการจดจ าคณธรรมทงสประการ จงขอใหผทศกษาหลกธรรมนจดจ าขอความตอไปน คอ “โอบออมอาร วจไพเราะ สงเคราะหการงาน สมานไมตร”

3.9 พรหมวหำร 4 คอ หลกธรรมประจ าใจอนประเสรฐ เปนหลกความประพฤตทประเสรฐบรสทธ เปนธรรมทตองมไวเปนหลกใจ และก ากบความประพฤต เพอใหปฏบตตนตอมนษยและสตว


25 | ห น า

โดยชอบหรอเรยกอยางงาย ๆ วาเปน “ธรรมเครองอยของพรหม” หรอ “ธรรมของผใหญปกครองผนอย” ม 4 ประการ คอ

3.9.1 เมตตา คอ ความรกใคร ความปรารถนาดอยากใหเขามสข มจตอนแผไมตร และคดท าประโยชนแกมนษยและสตวทวหนา

3.9.2 กรณา คอ ความสงสาร การคดชวยใหพนจากความทกขทรมาน การใฝใจในอนทจะปลดเปลองบ าบดความทกขยากเดอดรอนของปวงสตว

3.9.3 มทตา คอ ความยนดเมอผ อนมความสขความเจรญกาวหนามจตผองใสบนเทง กอปรดวยอาการแชมชนเบกบานอยเสมอตอสตวทงหลายผด ารงในปกตสข พลอยยนดดวยเมอเขาไดดมความสขความเจรญงอกงามยง ๆ ขนไป

3.9.4 อเบกขา คอ ความวางใจเปนกลาง อนจะท าใหด ารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา คอ มจตเรยบตรงเทยงธรรมไมเอนเอยงดวยความรกหรอความชง พจารณาเหนกรรมทสตวไดกระท าแลวอนควรไดรบผลดหรอผลชว สมควรแกเหตอนตนไดประกอบ สามารถวางเฉยสงบใจมองดในเมอไมมกจทควรท า เพราะเขารบผดชอบตนไดดแลว หรอเขาสมควรไดรบผลอนสมกบความรบผดชอบของตน

3.10สนดฏฐ หรอสนโดษ หมายถง ความยนดพอใจตามมตามไดตามก าลง และความจ าเปนของตน การด ารงชวตอยของตน สงคมในปจจบนถกเหตปจจยตาง ๆ หลากหลายมากระทบกระทงเบยดเบยนอยทกเมอ ซงลวนท าใหการด าเนนชวตเปนไปดวยความยากล าบาก ไมสามารถด าเนนชวตตามสมควรแกอตภาพทควรจะเปนใหอยดมสขได เมอเปนเชนนครจงตองทบทวนถงแนวทางแหงการประพฤตปฏบตของตนเพอประคบประคองตนใหรอดพนจากภยพบตทงปวง มความอยดมสขตามสมควรดวยการปฏบตตามหลกธรรม คอ ความสนโดษ โดยทวไปม 3 ประการ คอ

3.10.1ยถาลาภสนโดษ หมายถง ยนดตามได คอ ความยนดตามทตนไดมา ไมวาสงทไดมานนจะหยาบหรอปราณตแคไหนกยนดพอใจดวยสงนน

3.10.2ยถาพลสนโดษ หมายถง ยนดตามก าลง คอ ยนดแตพอแกก าลงรางกายสขภาพและวสยของตน มความพอใจในการจดสรรหนาทการงาน จดสรรการศกษาศลปวทยา และจดสรรคณธรรมเพอปฏบตใหสมกบก าลงสตปญญาของตนเอง

3.10.3ยถาสารปปสนโดษ หมายถง ความยนดตามควร คอยนดตามทเหมาะสมกบภาระฐานะ แนวทางชวต และจดหมายแหงการบ าเพญกจของตน

3.11มรรค 8 หมายถง ทางปฏบตเพอความพนทกข เพอแกปญหาชวต และปญหาสงคม หรอเปนทางปฏบตสายกลาง 8 ประการ คอ

3.11.1สมมาทฐ คอ ความเหนชอบ เชน เหนวาท าดยอมไดรบผลด ท าชวยอมไดรบผลชว เปนตน

3.11.2สมมาสงกปปะ คอ ความด ารชอบ เชน ด ารออกจากกาม ไมมวเมาในรป รส กล น เสยง และสมผส เปนตน

3.11.3สมมาวาจา คอ การเจรจาชอบ เชน เวนจากการพดเทจ พดสอเสยด พดค าหยาบ พดเพอเจอ เปนตน

3.11.4สมมากมมนตะ คอ การกระท าชอบ หมายถง เปนการท างานทปราศจากโทษทงปวง เชน ไมฆาสตว ไมลกทรพย และไมประพฤตผดประเวณ เปนตน

3.11.5สมมาอาชวะ คอ การเลยงชพ ไมท ามาหากนในทางทผดศลธรรม และผดกฎหมาย


26 | ห น า

3.11.6สมมาวายามะ คอ ความเพยรพยายามชอบ เปนการเพยรพยายามมใหความชวเกด เพยรละความชว เพยรกระท าความด และเพยรรกษาความด

3.11.7สมมาสต คอ ความระลกชอบ เปนการระลกในสงทเปนบญ เปนกศลตาง ๆ 3.11.8สมมาสมาธ คอ ความตงใจชอบ เปนความตงใจใหมอารมณสงบ ระงบโลภ โกรธ

หลง ทงปวง มรรคทง 8 ประการน จดเขาเปน “ไตรสกขา” คอ ศล สมาธ และปญญาไดดงน ศล ไดแก สมมาวาจา สมมากมมนตะ และสมมาอาชวะ สมาธ ไดแก สมมาวายามะ สมมาสต และสมมาสมาธ ปญญา ไดแก สมมาทฐ และสมมาสงกปปะ

3.12อคต 4 เปนความยตธรรม เวนจากความล าเอยง ความประพฤตทคลาดเคลอนไปจากธรรม 4 ประการ ไดแก

3.12.1ฉนทาคต คอ ความล าเอยง เพราะความรก ความชอบพอกน 3.12.2โทสาคต คอ ความล าเอยง เพราะความพยาบาท หรอเพราะความโกรธเกลยดชงกน 3.12.3โมหาคต คอ ความล าเอยง เพราะความหลง ความเขลา หรอเพราะความส าคญผด 3.12.4ภยาคต คอ ความล าเอยง เพราะความกลวภยจะมาสตนเอง หรอล าเอยงเพราะ

ความเกรงกลวอทธพลตาง ๆ บคคลทเปนผน า ผปกครองคนหมมาก ตลอดจนครอาจารยทงหลายจงควรพยายามสลดตดทงความล าเอยงออกไปใหมากทสด จนกระทงสามารถท าไดอยางหมดสน

3.13อบำยมข 6 คอ ทางแหงความเสอมหรอทางแหงความฉบหาย กลาวคอ หากบคคลไดยดถอปฏบตแลวจะเกดความเสอม ความฉบหาย 6 ทาง คอ

3.13.1ตดสราและของมนเมา มโทษ 6 ประการ คอ 1) เสยทรพย 2) เกดการทะเลาะววาท 3) ท าลายสขภาพ 4) เสอมเกยรต เสยชอเสยง 5) ไมรจกอาย 6) บนทอนสตปญญา

3.13.2การเทยวกลางคน มโทษ 6 ประการ คอ 1) เปนการไมรกษาตน 2) เปนการไมรกษาลกเมย 3) เปนการไมรกษาทรพยสมบต 4) เปนทระแวงสงสย 5) เปนเปาใหเขาใสความ หรอขาวเสย 6) เปนทมาของความเดอดรอน

3.13.3ตดเทยวดการละเลน ท าใหเสอมเสย เสยเวลา เสยเงน ใจเปนกงวล ทง 6 กรณ คอ 1) ร าทไหนไปทนน 2) ขบรองทไหนไปทนน 3) ดดสตเปาทไหนไปทนน 4) เสภาทไหนไปทนน 5) เพลงทไหนไปทนน 6) เถดเทงทไหนไปทนน

3.13.4เลนการพนน มโทษ 6 ประการ คอ 1) เมอชนะยอมกอเวร 2) เมอแพยอมเสยดายทรพยทเสยไป 3) ทรพยหมด 4) ไมมใครเชอถอถอยค า 5) เปนทหมนประมาทของเพอน 6) ไมมใครประสงคจะแตงงานดวย


27 | ห น า

3.13.5คบคนชวเปนมตร มโทษตามบคคลทคบ 6 อยาง คอ 1) ท าใหเปนนกเลงการพนน 2) ท าใหเปนนกเลงเจาช 3) ท าใหเปนนกเลงเหลา 4) ท าใหเปนคนหลอกลวงเขาดวยของปลอม 5) ท าใหเปนคนหลอกลวงเขาซงหนา 6) ท าใหเปนนกเลงหวไม

3.13.6เกยจครานการท างาน มโทษเพราะเสยงานและเสยเวลา ทง 6 กรณ คอ 1) มกอางวาหนาวนกแลวไมท างาน 2) มกอางวารอนนกแลวไมท างาน 3) มกอางวาเยนแลวไมท างาน 4) มกอางวายงเชานกแลวไมท างาน 5) มกอางวาหวนกแลวไมท างาน 6) มกอางวาอมนกแลวไมท างาน

3.14ฆรำวำสธรรม 4 คอ หลกธรรมส าหรบครองเรอน หรอหลกธรรมส าหรบการครองตน 4 ประการ คอ

3.14.1สจจะ คอ ความซอสตยจรงใจตอตนเอง ตอครอบครว ตอบคคลอน ๆ รวมทงความซอสตยจรงใจตอชาตบานเมอง

3.14.2ทมะ คอ การฝกตน การขมใจ การบงคบตน การฝกนสย การรจกควบคมจตใจ ปรบปรงตนเองใหเจรญกาวหนาดวยการใชสต

3.14.3ขนต คอ การอดทน อดกลน การกระท าหนาทดวยความขยนขนแขงไมทอถอย 3.14.4จาคะ คอ ความเสยสละ สละความสขความสบาย และเสยสละประโยชนสวนตน

มจตใจกวางขวาง พรอมทจะรบฟงความทกข ความคดเหน และความตองการของผอน 3.15อรยวฑฒ หรออารยวฒ 5 คอ หลกความเจรญของอารยชน หรอความเจรญอยาง

ประเสรฐ 5 ประการ ไดแก 3.15.1ศรทธา คอ ความเชอความมนใจในหลกแหงความจรงความด 3.15.2ศล คอ ความประพฤตมวนย เลยงชพดวยความสจรต 3.15.3สตะ คอ การเลาเรยนสดบฟงศกษาหาความร 3.15.4จาคะ คอ การเออเฟอ การเผอแผเสยสละ มน าใจชวยเหลอ ใจกวาง พรอมทจะรบ

ฟงและรวมมอ ไมคบแคบเอาแตตว 3.15.5ปญญา คอ ความรอบร รคด รพจารณา เขาใจเหตผล รจกโลกและชวตตามความ

เปนจรง 3.16ควำมเปนพหสต คอ ผมความร มความฉลาด ไดศกษาและอบรมคนควา และจากการได

ยนไดฟง ซงเปนความสมบรณ ประกอบดวยคณสมบต 5 ประการ ไดแก 3.16.1พหสจจะ คอ ความตงใจฟง มนสยชอบฟง ชอบอาน ชอบคนควา 3.16.2ธตา คอ ความตงใจจ า จงมความจ าด รจกกบสาระส าคญ 3.16.3วจสา ปรจตา คอ ความตงใจทอง จนจดจ าไดแมนย า 3.16.4มนสานเบกขา คอ ตงใจขบคด ใสใจคดตรกตรองหาเหตผลใหเขาใจ ตลอดจน

น าไปใชประโยชนได 3.16.5ทฏฐยา สปฏวทธา คอ ความแทงตลอดดวยปญญา เขาใจแจมแจงทงภาคทฤษฎ

และปฏบต 3.17สปปรสธรรม 7 คอ ธรรมของสตบรษ หรอธรรมทท าใหเปนสตบรษ หรอคณสมบตของคนด

ซงประกอบดวยคณธรรม 7 ประการ ไดแก


28 | ห น า

3.17.1ธมมญญตา คอ ความเปนผรจกเหต รจกหลกความจรง รหลกการ รกฎแหงธรรมดา รกฎเกณฑแหงเหตผล

3.17.2อตถญญตา คอ ความเปนผรจกผล รความมงหมาย รประโยชนทประสงค รจกผลทจะเกดขนสบเนองจากการกระท า

3.17.3อตตญญตา คอ ความเปนผรจกตน กลาวคอ รฐานะ ภาวะเพศ ก าลงความร ความสามารถ ความถนด และคณธรรม รทจะแกไขปรบปรง

3.17.4มตตญญตา คอ ความรจกประมาณ รจกความพอด 3.17.5กาลญญตา คอ ความรจกเวลา กลาวคอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาท

จะตองใชในการประกอบกจการกระท าหนาทการงาน 3.17.6ปรสญญตา คอ ความรจกชมชน รจกทประชม รกรยาทจะตองประพฤตตอชมชน

นน ๆ 3.17.7ปคคลญญตา หรอ ปคคลปโรปรญญตา คอ ความรจกบคคล กลาวคอ รความ

แตกตางแหงบคคล รอธยาศย ความสามารถ และคณธรรมของบคคลนน ๆ 3.18ทศพธรำชธรรม หรอราชธรรม 10 คอ หลกธรรมส าหรบพระราชา นกบรหาร

นกปกครองบานเมอง และผทมหนาทในการปกครองดแลผอน มหลกคณธรรม 10 ประการ คอ 3.18.1ทาน คอ การให การสละทรพยสงของ การบ ารงเลยง การชวยเหลอ แบงเปน 3

ประเภท 1) วตถทาน คอ การใหวตถสงของ 2) ธรรมทาน คอ การใหความร 3) อภยทาน คอ การใหอภย ไมคดพยาบาท

3.18.2ศล คอ ความประพฤตเรยบรอย ส ารวมกาย วาจา ประกอบการงานทสจรตทงปวง 3.18.3บรจาค คอ การเสยสละความสขความสบายของตน เพอประโยชนสขของผอย

ในความปกครองดแล 3.18.4อาชธวะ คอ ความซอตรง มความซอสตยจรงใจ ปฏบตหนาทการงานดวยความ

ซอสตยสจรต 3.18.5มททวะ คอ ความสภาพออนโยน มอธยาศยงดงาม ไมเยอหยง ไมถอตน ทวงท

กรยาอาการสภาพนมนวลนาย าเกรง 3.18.6ตบะ คอ การระงบยบยงมใหกเลสเขาครอบง า ไมหมกมนในความสขส าราญ ม

ความเปนอยอยางธรรมดา 3.18.7อกโกธะ คอ ความไมโกรธ ไมลแกอ านาจความโกรธ จนเปนเหตใหกระท าการตาง

ๆ ผดพลาดเสยธรรม มเมตตาประจ าใจ 3.18.8อวหงสา คอ ความไมเบยดเบยน ไมบบคนกดข ไมหลงระเรงอ านาจ ไมหลงโทษ

ผใดดวยความอาฆาตเกลยดชง 3.18.9ขนต คอ ความอดทน อดทนตอความยากล าบาก อดทนตอความตรากตร า อดทน

ตอการยวยเยยหยนดวยค าพดตาง ๆ 3.18.10อวโรธนะ คอ ความไมประพฤตผดธรรม ไมหวนไหวตอลาภสกการะใด ๆ ยดมน

ในธรรม ตลอดจนไมประพฤตใหคลาดเคลอนไปจากขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมอนดงาม


29 | ห น า


สรป

วชาชพครไดรบการยกยองและจดเปนวชาชพชนสงทมความจ าเปนตอสงคม เปนอาชพทชวยสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเปนไปในทางทปรารถนา ฉะนน กลมผประกอบวชาชพจงตองม ความรบผดชอบตอสงคมในระดบทสงเชนกน ยงสงคมยกยอง เคารพ และไววางใจผประกอบวชาชพครมากเทาใด ผประกอบวชาชพครกตองประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบความเคารพเชอถอไววางใจเพยงนน การก าหนดจรรยาบรรณครหรอจรรยาบรรณวชาชพครจงเปนมาตรการหนงทใชควบคม ความประพฤตปฏบตตนของผประกอบวชาชพคร


30 | ห น า

ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร แนวคด

ครและผประกอบวชาชพครควรเขาใจความหมายของคณธรรม ความส าคญของคณธรรม ตลอดจนหลกธรรมเพอความเปนคร การพฒนาคณธรรมของครใหเจรญงอกงามเปนสงทควรท า เพอเปนแบบอยางทดตอ ๆ ไป

วตถประสงค

1. เพอเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

กำรพฒนำคณธรรม จรยธรรมของครโดยสถำบนผลตคร สถาบนผลตครเปนหนวยงานแรกทมบทบาทส าคญตอการปลกฝงคณความดตาง ๆ ใหแก

บคคลทจะไปประกอบวชาชพครทงในสถานศกษาของรฐและเอกชน ทงนเพราะกอนทนกศกษาจะส าเรจการศกษาเพอออกไปเปนครนนจะตองใชเวลาในการศกษาศลปะวทยาการตาง ๆ ทเกยวกบวชาชพคร และตองผานการฝกอบรมตาง ๆ อยางนอยเปนเวลา 4 ป หรอมากกวา การปลกปนบคคลเพอออกไปประกอบวชาชพครนน มใชเพยงแคการสงสอนศลปวทยาการทเกยวกบงานวชาชพครกเปนการเพยงพอแลว แตสงส าคญทสถาบนผลตครตองตระหนก คอ การปลกฝงคณธรรมความเปนครทดใหแกนกศกษาอนมความส าคญไมนอยไปกวา และถาหากพจารณาใหถองแทแลวจะมความส าคญยงกวาดวย ทงนเพราะถาหากผทเปนครคนใดมความรความสามารถสง พยายามใชความรความสามารถของตนเพอหาประโยชนใหแกตนจนไมค านงถงประโยชนของผอนและในทสดท าความเดอดรอนใหกบบคคลอน ผลทตามมากคอ ผเปนครคนนนจะตองไดรบความเดอดรอนในภายหลง เชน อาจถกใหออกจากราชการและตองรบโทษทณฑตามควรแกกรณ เปนตน ดงนนการปลกฝงคณความดใหกบนกศกษาทก าลงศกษาวชาชพครในสถาบนผลตครจงเปนงานทส าคญอยางยงตอการพฒนาคณธรรมของครทงปจจบนและอนาคต

ส าหรบวธการพฒนาคณธรรมความเปนครทสถาบนผลตครสามารถกระท าไดม หลายวธ ดงเชน

- การคดเลอกนกเรยนเขาศกษาวชาชพครนนจะตองพยายามคดเลอกคนด คนเกง และมศรทธาตอวชาชพครอยางแทจรง มใชรบนกเรยนทไมสามารถเลอกเรยนวชาสาขาอน ๆ ไดแลวเขามาเรยนวชาชพคร

- เมอคดเลอกนกเรยนเขามาเรยนวชาชพครแลว สถาบนผลตครจะตองใหการอบรมปลกฝงคณธรรมความเปนครอยางตอเนองเปนระยะ ๆ

- คณาจารยทท าหนาทอบรมสงสอนนกศกษาวชาชพครจะตองประพฤตปฏบตตนใหเปนแมพมพหรอแบบอยางทดเพอใหศษยไดจดจ ารปแบบของความเปนครทดตลอดไป

- หลกสตรการเรยนการสอนวชาชพครทกวชาจะตองเนนคณธรรมความเปนครทดและถอวาเปนสวนหนงของสาขาวชานน ๆ ดวย มใชมงเนนแตความเปนเลศทางวชาการสาขานน ๆ โดยเฉพาะเทานน

- สถาบนผลตครจะตองจดสภาพแวดลอมตาง ๆ ทงสงแวดลอมทางกายภาพและสงแวดลอมทางสงคมภายในสถานศกษาใหเอออ านวยตอการปลกฝงคณธรรมความเปนครทดอยเสมอ


31 | ห น า

กำรพฒนำคณธรรม จรยธรรมของครโดยหนวยงำนทใชคร หนวยงานทใชครมหลายสงกดและหลายระดบ แตละหนวยงานตางกมบทบาทส าคญตอการ

พฒนาคณธรรมของครทงสน หนวยงานใดไดครอาจารยทมความรความสามารถดและมคณธรรมสง หนวยงานนนกจะประสบความส าเรจตอการพฒนาการเรยนการสอน ทงนเพราะครเปรยบเสมอนนกปฏวตในสนามรบทางการศกษา (ดงไดเคยกลาวไวแลวในเรองบทบาทของคร) ตรงกนขามหากหนวยงานใดไดครอาจารยทดอยทงคณภาพและคณธรรม ผลทตามมากคอ ความตกต าทางดานการเรยนการสอน นกเรยนไมมคณภาพ ประชาชนขาดความศรทธาตอตวครอาจารย สถาบนวชาชพครตกต า การพฒนาสงคมและประเทศชาตเปนไปอยางยากล าบาก ดวยเหตนหนวยงานทใชครทกสงกดจงจ าเปนตองมสวนรบผดชอบตอการพฒนาคณธรรมของครและรวมรบผดชอบตอการผลตครดวย

ส าหรบวธการของหนวยงานทใชครทงในระดบสงและระดบสถานศกษาทสามารถชวยในการพฒนาคณธรรมของครมหลายวธ ดงเชน

- จดโครงการโดยใหทนนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพด และมศรทธาตอวชาชพครไดเรยนตงแตชนมธยมศกษา และใหทนศกษาตอในสถาบนผลตครหลงจากส าเรจชนมธยมศกษา เมอส าเรจการศกษาวชาชพครแลวใหรบเขาท างานทนท

- คดเลอกนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพเหมาะสมกบความเปนคร และมศรทธาตอวชาชพครโดยใหทนการศกษาในสถาบนผลตคร เมอส าเรจการศกษาแลวใหรบเขาท างานทนท

- คดเลอกนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพเหมาะสมกบความเปนคร และมศรทธาตอวชาชพครเพอเขาศกษาในสถาบนผลตครโดยใชทนสวนตวของนกศกษา เมอส าเรจการศกษาแลวใหรบเขาท างานทนท (วธการนหนวยงานทใชครไมตองเสยงบประมาณแตมงานรองรบผทส าเรจการศกษาอยางแทจรง)

- สรางขวญและก าลงใจใหแกครประจ าการอยางทวถงและเทยงธรรม เชน การมอบหมายงานใหท าอยางยตธรรมและตรงตามความรความสามารถ การพจารณาความดความชอบยดหลกคณธรรมอยางแทจรง เปนตน

- การบรหารงานในสถานศกษาควรยดหลกการบรหารแบบธรรมาธปไตย หรอแบบประชาธปไตย ทงนเพราะจะชวยใหสมาชกทกคนในองคกรมสวนรวมและยอมรบความจรงทเกดขน

- การใชกฎระเบยบใด ๆ ตองใหสมเหตสมผลและสม าเสมอ ทงนใหยดหลกเมตตาธรรมตอสมาชกในองคกรเปนเบองตน กำรพฒนำคณธรรม จรยธรรมของครโดยองคกรวชำชพคร

อาชพชนสงหรอวชาชพจะตองมองคกรวชาชพซงมหนาทโดยรวม คอ คอยควบคมดแลความประพฤตและพทกษสทธประโยชนตาง ๆ ของสมาชกในองคกร องคกรวชาชพของแตละวชาชพนนอาจมหลายระดบและอาจจดในรปของชมรม สมาพนธ สมาคม และสภาวชาชพ ส าหรบองคกรวชาชพครกเชนเดยวกน กลาวคอ ครมองคกรวชาชพในระดบชาต คอ “ครสภา”

องคกรวชาชพครมบทบาทส าคญตอการพฒนาคณธรรมของคร โดยสามารถกระท าไดหลายวธ ดงเชน

- สงเสรมใหมการวจยเกยวกบคณธรรม จรยธรรมของครและผบรหารสถานศกษา ทงนจะตองจดสรรทนเพอสนบสนนการวจยอยางกวางขวาง


32 | ห น า

- จดใหมการอบรมสมมนาเกยวกบคณธรรม จรยธรรมของครและผบรหารสถานศกษาตาง ๆ อยางสม าเสมอ

- ประชาสมพนธกระตนเตอนใหครอาจารยและผบรหารสถานศกษาทกสงกดไดมความรความเขาใจในจรรยาบรรณครทใชอยในปจจบนอยางถองแทและตองกระท าอยางตอเนอง

- จดกจกรรมเพอสงเสรมคณธรรม จรยธรรม เชน จดโครงการประกวดครผสอนดเดนในแตละสาขาวชา หรอคดเลอกครดเดนประจ าปในระดบตาง ๆ เปนตน

- จดกจกรรมเพอเสรมความรเกยวกบคณธรรม จรยธรรม ตลอดทงความรทว ๆ ไปใหแกครอาจารยอยางสม าเสมอและทวถง

- ประกาศเกยรตคณแกครอาจารยผมคณธรรมและจรยธรรมดเดนในดานตาง ๆ โดยใหบคคลทเกยวของเปนผคดเลอกใหตรงกบความเปนจรงมากทสด (วธการนตางจากการประกวดครผสอนดเดน กลาวคอ การประกวดครผสอนดเดนนน ผเขาโครงการมเวลาเตรยมตวเตรยมการ แตการคดเลอกครผมคณธรรมและจรยธรรมดเดนไมมโอกาสไดทราบลวงหนามากอน) จรรยำบรรณวชำชพคร

จรรยาบรรณคร หมายถง ขอก าหนดเกยวกบความประพฤตหรอการปฏบตตนของการประกอบวชาชพคร เพอรกษาหรอสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยง และฐานะของความเปนคร

จรรยาบรรณของครอยางเปนลายลกษณอกษรก าหนดขนครงแรกเมอพทธศกราช 2506 โดยหมอมหลวงปน มาลากล ซงเปนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ และเปนประธานกรรมการอ านวยการครสภาในขณะนน ไดออกระเบยบจรรยาบรรณส าหรบครไทยขนพรอม ๆ กน 2 ฉบบ คอ

1. ฉบบท 1 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยวนยตามระเบยบประเพณคร พ.ศ. 2506” 2. ฉบบท 2 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยามรรยาทตามระเบยบประเพณคร พ.ศ.

2506” 3. ฉบบท 3 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยามรรยาทและวนยตามระเบยบประเพณ

ของคร พ.ศ. 2526” 4. ฉบบท 4 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยาบรรณคร พ.ศ. 2539” 5. ฉบบท 5 เรยกวา “ขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ

พ.ศ. 2548” ส าหรบจรรยาบรรณวชาชพครฉบบท 5 น ออกตามความในมาตรา 9 วรรคหนง (11) (จ) (ฌ)

มาตรา 49 และมาตร 50 แหงพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 ประกาศใชเมอวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2548 ลงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 5 กนยายน พ.ศ. 2548 และมผลบงคบใชวนทลงประกาศในราชกจจานเบกษา เฉพาะในสวนทเปนจรรยาบรรณของวชาชพนนประกอบดวยขอก าหนด 9 ขอ ดงน

จรรยำบรรณตอตนเอง 1. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองมวนยในตนเอง พฒนาตนเองดานวชาชพ บคลกภาพ

และวสยทศน ใหทนตอการพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมองอยเสมอ จรรยำบรรณตอวชำชพ 2. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก ศรทธา ซอสตยสจรต รบผดชอบตอวชาชพ และ

เปนสมาชกทดขององคกรวชาชพ


33 | ห น า

จรรยำบรรณตอผรบบรกำร 3. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก เมตตา เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรม ใหก าลงใจแก

ศษยและผรบบรการ ตามบทบาทหนาทโดยเสมอหนา 4. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยทถกตองด

งามแกศษยและผรบบรการ ตามบทบาทหนาทอยางเตมความสามารถดวย ความบรสทธใจ 5. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด ทงทางกาย วาจา

และจตใจ 6. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองไมกระท าตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย

สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของศษยและผรบบรการ 7. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค โดยไมเรยก

รบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใชต าแหนงหนาทโดยมชอบ จรรยำบรรณตอผรวมประกอบวชำชพ 8. ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค โดยยด

มนในระบบคณธรรม สรางความสามคคในหมคณะ จรรยำบรรณตอสงคม 9. ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงประพฤตปฏบตตนเปนผน าในการอนรกษและพฒนา

เศรษฐกจ สงคม ศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญา สงแวดลอม รกษาผลประโยชนของสวนรวม และยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ขอทนาสงเกตของจรรยาบรรณแหงวชาชพครฉบบน คอ 1. จ าแนกจรรยาบรรณของครออกเปน 5 ดาน คอ 1) จรรยาบรรณตอตนเอง 2) จรรยาบรรณ

ตอวชาชพ 3) จรรยาบรรณตอผรบบรการ 4) จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ และ 5) จรรยาบรรณตอสงคม

2. ก าหนดใหครตองรบผดชอบตอตนเอง วชาชพ และผรบบรการ ตามจรรยาบรรณขอ 1 – 7 หากครไมปฏบตตามหรอละเมดขอก าหนดถอวามความผดทางวนยหรอทางอาญาอยางใดอยางหนงหรอทงสองทาง ทงนเพราะจรรยาบรรณทง 7 ขอ ดงกลาวใชค าวา “ตอง” แสดงใหเหนวาครจะหลกเลยงหรอฝาฝนมได

3. จรรยาบรรณครขอ 8 – 9 เปนขอก าหนดทมไดถอวาเปนวนย แตเปน “จรรยามรรยาท” ของผประกอบวชาชพทางการศกษาทพงปฏบตตอเพอนรวมวชาชพหรอตอสงคม ทงนเพราะใชค าวา “พง” ซงแสดงใหเหนวาไมจ าเปนตองกระท าเสมอ เพยงแตใหกระท าบางตามโอกาสอนควร คณลกษณะครทด

คณลกษณะครทด เหนอสงอนใด ขออญเชญพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชซงพระราชทานแกครอาวโส ประจ าปพทธศกราช 2522 เมอวนองคารท 28 ตลาคม พ.ศ.2523 (ส านกงานเลขาธการครสภา, 2541) มขอความเกยวของกบลกษณะครทดตอนหนงวา “...ครทแทจรงนนตองเปนผทกระท าแตความด คอ

- ตองหมนขยนอตสาหะพากเพยร - ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ - ตองหนกแนน อดทน อดกลน


34 | ห น า

- ตองรกษาวนย ส ารวม ระวงความประพฤตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนทดงาม - ตองปลกตวปลกใจออกจากความสบาย และความสนกสนานราเรงทไมควรแกเกยรตภม

ของตน - ตองตงใจใหมนคงและแนวแน - ตองรกษาความซอสตย รกษาความจรงใจ - ตองมเมตตาและหวงด - ตองวางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอ านาจอคต - ตองหมนอบรมปญญาใหเพมพนสมบรณขนทงในดานวทยาการ และความฉลาดรอบร ใน

การใหเหตและผล...” คณลกษณะทดของคร หมายถง เครองหมายหรอสงทชใหเหนความด หรอลกษณะทดของคร

และเปนลกษณะทตองการของสงคม ลกษณะครทด ควรมความรกและความเมตตาตอศษย มความเสยสละ หมนเพยรศกษา ปรบปรงวธการสอน เพอพฒนาตนเองอย เสมอ ตองมความเขาใจและเอาใจใสตวศษยทก คน เปนก าลงใจและชวยสรางแรงบนดาลใจใหกบศษยเพอใหเขาเปนคนใฝเรยนร เปนแบบอยางทด มจรรยาบรรณในวชาชพคร มจตวญญาณของความเปนคร สามารถถายทอดความรไดเปนอยางด มวธการสอนทหลากหลาย มวสยทศนกวางไกล มความยตธรรม ยอมรบฟงความคดเหนของผอน รวมถงยอมรบและเขาใจความแตกตางของเดกแตละคนดวย

ลกษณะครทด 1. ลกษณะครทดจำกผลกำรวจย

กรมการฝกหดคร กระทรวงศกษาธการ ไดท าการวจยเรองของครทดโดยการสอบถามจากบคคลหลายฝาย คอ นกเรยน คร ผบรหารการศกษา ผทรงคณวฒ ศกษานเทศก และผปกครอง ใชเวลาในการวจย พ.ศ.2518 – พ.ศ.2520: ซงเปนครงแรกในประเทศไทยทท าการวจยเรองลกษณะของครทดทไดกระท าในวงกวาง ผลจากการวจยลกษณะของครทด สรปผลไดดงน (กรมการฝกหดคร 2520: 363 – 371)

1. ดานคณธรรมและความประพฤต ไดแก ความเทยงธรรม ความซอสตยสจรต การตรงตอเวลา ราเรงแจมใส รจกเสยสละ วาจาสภาพเรยบรอย เปนกนเองกบเดกและเขากบเดกได เปนตวอยางในการประพฤตด มมนษยสมพนธ แตงกายเรยบรอย มบคลกลกษณะทด มวาจาสภาพออนโยน เวนจากอบายมขตาง ๆ ไมท าตวเสเพล มระเบยบวนย อารมณมนคง มความปราน รจกปกครองแบบประชาธปไตย เปนคนมเหตผล รจกสทธและหนาท

2. ดานความยดมนในสญชาต ศาสนา พระมหากษตรย อนเปนหลกส าคญและมความจ าเปนอยางยงส าหรบบคคลทท าหนาทเปนครทใหการศกษาแกอนชนของชาต ใหมความรกและหวงแหนในสงทเปนองคประกอบส าคญของความเปนไทย

3. ความรบผดชอบตอหนาทการงาน รจกเตรยมการสอนเพอใหการสอนและการเรยนของนกเรยนบรรลเปาหมายทตองการ เอาใจใสการสอน อบรมความประพฤต และปลกฝงคานยมดงามใหแกนกเรยน มความขยนขนแขง มความกระตอรอรนในการท างาน มความศรทธาตออาชพคร อทศตวเพอราชการ มสขภาพทางกายและจตใจทด รจกตดตอกบผปกครอง และพยายามเขาใจเดก

4. ความสามารถในการใชภาษาสอสาร รจกหลกการพด การอภปรายบทเรยนแจมชด รจกใชภาษาถกตอง


35 | ห น า

5. เอาใจใสคนควาหาความรอยเสมอ รและตามความเคลอนไหวทางการศกษาอยเสมอโดยเฉพาะแผนการศกษาแหงชาตและหลกสตร รจกปรบวธการสอนแบบใหมและเหมาะสมอยตลอดเวลา

การเปนครสอนใหคนเปนมนษยทสมบรณ คอ ความรคคณธรรม มใชเปนสงทท าไดงาย การเปนครทดตองอาศยความอดทน เสยสละ มเมตตา ซงเปนคณสมบตเพยงสวนหนงของความเปนครทด คณลกษณะของครทดมหลายประการ ซงจะไดน ามากลาวถงลกษณะของครทดตามค าสอนในพทธศาสนา ลกษณะของครทด

จากการศกษาวจยเกยวกบลกษณะครดในประเทศไทยของนกการศกษาหลายทาน ดเรก พรสมา และคณะ (2543) พบวาครทดควรมลกษณะทจ าเปน 3 ดาน ดงน

1. ดานคณลกษณะ 1.1 ตองมความรกและศรทธาในวชาชพคร และพรอมทจะพฒนาวชาชพของตนอยเสมอ 1.2 ประพฤตตนเปนแบบอยางแกผเรยนทงดานศลธรรม วฒนธรรม กจนสย สขนสย และ

อปนสย มความเปนประชาธปไตย 1.3 ใฝหาความรและพฒนาตนเองอยเสมอ 1.4 มความเมตตาแกศษย และเหนคณคาของศษย 1.5 มสขภาพสมบรณ 1.6 มความคดรเรมสรางสรรคทางวชาการ สามารถใชกระบวนการคดวเคราะหเพอแกไข

ปญหาตาง ๆ ได 1.7 มบทบาทในการพฒนาชมชน สามารถเปนผน าชมชนได 1.8 ใชเทคโนโลยททนสมย ภาษา และการวจยเพอเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง 1.9 สามารถพฒนาตนเองใหเปนครแบบใหมในระบบสากลได คอ การรในวทยาการดาน

คอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศมากขน มความหลากหลายเพอตอบสนองผเรยนเปนหลก สามารถพฒนาผเรยนไดอยางเตมศกยภาพ และสรางสรรคขอมลสะทอนกลบสผเรยนไดอยางตอเนอง รวมทงเปนครทเขาหาผเรยนและชมชนไดมากขน

2. ดานความรของคร 2.1 ครตองเปนผทมความรในวชาทสอนอยางแทจรง สามารถเชอมโยงทฤษฎในศาสตร

ความรมาสการปฏบตได ทงการปฏบตในระดบสากลและในระดบทองถน 2.2 มความรดานการวจย วทยาการคอมพวเตอร และภาษาเพอเปนเครองมอในการ

แสวงหาความร 2.3 มความรเรองเทคนคการสอน จตวทยา การวดผลและประเมนผล และสามารถ

ประยกตใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน 2.4 รขอมลขาวสารรอบตว และเรองราวในทองถน เพอแลกเปลยนความรและฝกผเรยน

คดวเคราะหวจารณได 3. ดานการถายทอดของคร

3.1 สามารถประยกตใชเทคนคการสอนตาง ๆ เพอจดบรรยากาศการเรยนรทนาสนใจ ท าใหผเรยนเขาใจเนอหาวชาทเรยน สามารถเชอมโยงความรนนสการน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนและการเรยนรตอไปได


36 | ห น า

3.2 สามารถอบรมบมนสยใหผเรยนมศลธรรม วฒนธรรม กจนสย สขนสย และอปนสยรวมทงรกในความเปนประชาธปไตย เพอเปนบรรทดฐานในการใชชวตอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข

3.3 สามารถพฒนาใหผเรยนใฝร กาวทนเทคโนโลย ตลอดจนสามารถใชภาษาสอสารกนไดเพอใหผเรยนไดพฒนาตนเองอยเสมอ และสามารถใชเครองมอตาง ๆ ในการแสวงหาความรและเรยนรไดดวยตนเอง

3.4 สามารถพฒนาใหผเรยนมองกวาง คดไกล และมวจารณญาณทจะวเคราะหและเลอกใชขาวสารขอมลใหเกดประโยชนตอตนเองได

3.5 พฒนาผเรยนเรยนรเรองราวตาง ๆ ของชมชน สามารถน าความรไปประยกตใชเพอพฒนาชมชน และแกปญหาตาง ๆ ในชมชนได

สรปไดวาครดจะตองมคณลกษณะทดทงใจ คอ มความศรทธาในวชาชพคร มจตใจเมตตา มศลธรรม และกายทด คอ มสขภาพสมบรณ พฒนาตวเองใหทนตอความกาวหนาทางเทคโนโลยสามารถน ามาประยกตใชในการเรยนการสอนในปจจบน พรอมทงพฒนานกเรยนใหรและใชเครองมอตาง ๆ ในการแสวงหาความรใหตวเองได ครตองเขาใจชมชนและเขาหาชมชนมากขน และสามารถใหนกเรยนน าความรทไดมาประยกตใชพฒนาและแกปญหาของชมชนได คณะกรรมการสงเสรมวชาชพครไดก าหนดวาบคคลทประกอบวชาชพครควรมความรก ความเมตตาและความปรารถนาด มความเสยสละ และอทศตนและเวลาเพอสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดเจรญเตบโตและมพฒนาการในทกดาน ทงควรมลกษณะอยางนอย 4 ประการ คอ 1 รอบร 2 สอนด 3 มคณธรรม จรรยาบรรณ 4 มงมนพฒนา 1. รอบร คอ จะตองมความรเกยวกบสภาพเศรษฐกจและสงคม รวมทงความเปลยนแปลงและพฒนาการทเกดขนในสงคมของตนและของโลก มความรอบรในวชาชพของตน เชน ปรชญาการศกษา ประวตการศกษา หลกการศกษา นโยบายการศกษา แผนและโครงการพฒนาการศกษา และจะตองมความรอยางเชยวชาญในเรองหลกสตร วธสอน และวธประเมนผลการศกษาในวชาชพ หรอกจการทตนรบผดชอบ 2. สอนด คอ จะตองท าการสอนอยางมประสทธภาพ มการพฒนาการสอนใหสอดคลองกบความสามารถและความสนใจของนกเรยน อกทงสามารถใหบรการแนะแนวในดานการเรยน การครองตน และการรกษาสขภาพอนามย จดท าและใชสอการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ รวมทงสามารถปรบการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบสถานการณของบานเมอง 3. มคณธรรม จรรยาบรรณ คอ มศรทธาในวชาชพคร ตงใจใชความรความสามารถทางวชาชพเพอใหบรการแกนกเรยนและสงคม มความซอสตยตอหลกการของอาชพคร มความรบผดชอบในดานการศกษาตอสงคม ชมชน และนกเรยน มความรก ความเมตตาและความปรารถนาดตอนกเรยน อทศตนและเวลาเพอสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดรบความเจรญเตบโตและพฒนาการในทกดาน 4. มงมนพฒนา คอ รจกส ารวจและปรบปรงตนเอง สนใจใฝร และศกษาหาความรตาง ๆ รจกเพมพนวทยฐานะของตน คดคนและทดลองใชวธการใหม ๆ ทเปนประโยชนตอการเรยนการสอน และเปนประโยชนตอชมชนดวย


37 | ห น า

2. ลกษณะครทดในทศนะ ในทศนะของครทดซง ส.ศวรตน (2516: 26-42) กลาวถงลกษณะของครไทยในอดมคตไว

ดงน 1. รวชาทตนสอนเปนอยางด 2. สงเสรมใหนกเรยนสนใจการเรยน 3. ชอบวชาทตนสอน 4. มความจ าดพอสมควร 5. มความรบผดชอบงาน จากทศนะของบคคลตาง ๆ ทกลาวถงลกษณะของครทดจงสรปไดวา ลกษณะของครทดมดงน 1. ประพฤตตนเปนแบบอยางทดของคนทวไป 2. เปนคนตรงตอเวลา 3. การแตงกายสภาพเรยบรอย 4. บคลกภาพด และการวางตวด รจกกาลเทศะ 5. เปนผมเหตผล 6. เปนผมเมตตา 7. เปนผมความรด หมนศกษาคนควาหาความรใหทนสมยอยเสมอ 8. เปนผมความเสยสละ และจรงใจตอตนเองและผอน 9. เปนผรจกเสยสละ 10.รจกด าเนนชวตในทางทถกทควร 11.มความขยนหมนเพยร ทท างานในทางสจรต 12.มความเออเฟอเผอแผ 13.มความรบผดชอบ 14.มความคดรเรมสรางสรรค 15.มความยตธรรม 16.ยดมนในการท าความดดวยกาย วาจา และใจ 17.สงเสรมในคานยมทถกตองและดงาม 18.เปนครทพรอมดวย ภมความร ภมธรรม และภมฐาน 19.มความมนคงทางอารมณ 20.ท าหนาทสอนใหลกศษยเปนคนด มความร และคณธรรม

การสอนทไดผลและเปนไปตามจดมงหมายทแทจรงจะตองมการเปลยนแปลงพฤตกรรมคานยม ทศนะคตของผเรยนในทางสรางสรรคทสงคมปรารถนา รจกตนเอง รจกชวต รจกน าความรความเขาใจและชวยแกปญหา และเสรมสรางชวตของตนและสงคมใหดขน

3. มอดมกำรณและจตวญญำณของควำมเปนคร 3.1 รก ศรทธา รกษาไวซงเกยรตคณ เกยรตศกด และหนาทของความเปนคร มงมน

ประพฤตปฏบตตามจรรยาบรรณของคร 3.2 ศกษาหาความรความเขาใจใหถองแทในกฎหมาย กฎ ระเบยบทเกยวกบขาราชการคร

และทศทางการพฒนาการศกษาของรฐบาล


38 | ห น า

3.3 ศกษา เรยนร เขาใจในศษย มเมตตากรณา รบฟงความคดเหน อทศเวลาใหกบศษย ไมละทงการสอน ตดตามแกไขปญหา พฒนาการเรยนร และความประพฤตของศษยทกคน

3.4 ประพฤตและปฏบตตอผรวมวชาชพดวยการยกยอง ใหเกยรต เคารพศกดศร สทธ หนาท ชวยเหลอเกอกล สรางความสามคคใหเกดในหมคณะ

3.5 ตระหนกในบทบาทและคณคาของความเปนครของแผนดน ตดตามใครครวญปญหาและแนวทางพฒนาเยาวชน ประชาชน ชมชน และชาตบานเมอง เสนอแนะ ชทางทเหมาะสมเพอใหเกดการแกปญหาและการพฒนา

4. ตงใจปฏบตหนำทครโดยสมบรณดวยหลกธรรมและหลกวชำชพคร 4.1 สอน ฝกอบรมบมนสย และพฒนาคณธรรม จรยธรรม ศลธรรมของนกเรยนตามทก าหนดไวในหลกสตรการศกษา 4.2 จดกจกรรมเพอเสรมสรางใหนกเรยนมศกยภาพ พฒนาความร ความสามารถ สงคม คณธรรม จรยธรรม ศลธรรม และจตใจอยางสมบรณ 4.3 เขารวมในการจดกจกรรมการศกษาและกจกรรมนกเรยนเพอแกปญหา และพฒนาเยาวชน ประชาชน ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมในชมชน 4.4 ยดมน ประพฤตปฏบตตามพนธกจ นโยบาย กฎ ระเบยบของสถานศกษา เสยสละ รวมปฏบตงานในกจการของสถานศกษา สรางสรรคเกยรตคณ ชอเสยงความเจรญกาวหนาใหสถานศกษา 4.5 ศกษา คนควา วจย เผยแพร เพอพฒนางานของตนเองและของสวนรวมใหเจรญกาวหนาอยางตอเนองเตมก าลงความสามารถ

5. เพยรพฒนำตนเองตลอดชวต ทงทางคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม ทางวชาการ ทางวชาชพคร ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดในการปฏบตหนาทและการด าเนนชวตใหสมกบการเปนปชนยบคคลของสงคม

5.1 มอดมการณของชวต มงหวงความเจรญกาวหนาในชวต พฒนาความรความสามารถในทางวชาการ พฒนาคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม ประพฤตปฏบตตามศลธรรม ยดมนในหลกธรรมของศาสนาอยางเครงครด ด าเนนชวตตามครรลองของวฒนธรรมอนดงามของไทย

5.2 มจตส านกสาธารณะ มความซอสตยสจรต มความรบผดชอบตอสงคม หมนบ าเพญประโยชนชวยเหลอเกอกลสงคม

5.3 มมนษยสมพนธทด ปฏบตตนใหเปนทนาเคารพ นานบถอ ดวยเปนผทรงคณความร ความสามารถ และคณธรรม

5.4 ศรทธา ยดมนในการปกครองประเทศตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ปฏบตงานและอยรวมกบบคคลอนดวยวถทางประชาธปไตย ประพฤตปฏบตตามกฎหมาย กฎระเบยบของบานเมอง กตกาของสงคม

5.5 ใฝใจในการรกษาสขภาพกาย สขภาพจตของตนและครอบครว ประพฤตปฏบตตนใหเกดความสงบสข

6. เปนพลงส ำคญของชมชน ในโครงการปญหาและพฒนาการศกษา เศรษฐกจ สงคมของชมชน ชาต บานเมอง


39 | ห น า

6.1 ศกษา วเคราะหปญหาและความตองการเพอพฒนาการศกษา เศรษฐกจ สงคมของชมชนด าเนนการและเสนอแนะใหมการด าเนนการทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคมเพอความเจรญกาวหนาของชมชน ชาต บานเมอง

6.2 รวมมอกนพฒนาการศกษาโดยเฉพาะพฒนาหลกสตร และกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบสภาพชวต เศรษฐกจ สงคมปจจบนอยางแทจรง และรวมมอกนด าเนนการจดการศกษาทกระดบทกประเภท ในรปแบบและวธการตาง ๆ ใหกบเยาวชน ประชาชน ตามสภาพปญหาและความตองการของสงคม

6.3 เปนผน า ผรวมงานกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม โดยเฉพาะในดานเศรษฐกจพอเพยง จตส านกสาธารณะ ทรพยากรธรรมชาต แหลงน า การคมนาคม สงแวดลอม การอาชพ การตลาด เทคโนโลยทเหมาะสม

6.4 รวมกจกรรมในงานของชาต ศาสนา พระมหากษตรย การปกครอง และวฒนธรรม ประเพณ เพอใหงานเหลานนบรรลผลสมฤทธ

6.5 สนใจเปนกรณพเศษเพอรบทราบเหตการณความเคลอนไหวอนอาจเปนอนตรายตอชมชน ชาต บานเมอง ด าเนนการตามความเหมาะสมเพอขจดภยนตรายเหลานนเพอความมนคงของชาต


สรป

การควบคมความประพฤตหรอการปฏบตตนของครนน วธการทดทสด คอ การสรางจตส านกหรอการควบคมทางจตใจ ครทมคณธรรม จรยธรรมสงยอมเปนครทมจรรยาบรรณเปนมาตรวดมาตรฐานความเปนครของผประกอบวชาชพครทส าคญยง กลาวคอ ครทมคณธรรมยอมเปนครทมจรรยาบรรณทดนนเอง


40 | ห น า

ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร แนวคด

การพฒนาจตวญญาณความเปนครจากภายใน เปนการสรางความตระหนกและเหนคณคา ของการเปนคร ความสมพนธอนดระหวางคร-ศษย และความสามารถในการเชอมโยงวชาการสวชาชวตเพอบมเพาะความเปนมนษยทสมบรณของผ เรยน และเพอน าใหเกดความเปนครใหมมากกวาเพยงผสอนหรอผใหวชาความร แตเปนผสรางแรงบนดาลใจ น าพาคนสความเปนมนษยทสมบรณ วตถประสงค

1. เพอน าเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 2. เพอใหสามารถวางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยน

การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร ควรตองค านงถงความตองการและความคาดหวงทม

ตอการท างานของตนใหประสบผลส าเรจ โดยจะมแนวทางและวธการในการสรางความส าเรจในหนาทการงานทแตกตางกนไป บางทานชอบเอาใจและหาวธการตาง ๆ เพอสรางความพงพอใจจากหวหนางานหรอผเขารบบรการ เพราะคดวาสามารถสนบสนนความส าเรจทเกดขนใหกบตนเองได แตบางทานประสบความส าเรจไดจากการสนบสนนของผรวมงานโดยพยายามท าทกวถทาง ใหสมาชกรกใครเพอจะไดสนบสนนใหตนเองประสบความส าเรจ และกยงมอกหลายตอหลายคนทมความตองการและความมงหวงทจะใหหนาทการงานของตนประสบความส า เรจดวยความสามารถและฝมอของตนเอง ความส าเรจดวยฝมอของเราเองจะเปนสงทนาภาคภมใจทสดในชวต ดงนนการพฒนาจตวญญาณความเปนครในเบองตนจงขอน าเสนอเทคนคและวธการเพอการสรางความส าเรจในการท างานในฐานะวชาชพคร ซงจดเปนวชาชพชนสงดวยหลกการของ " D-E-V-E-L-O-P " ดงน Development: ไมหยดยงกำรพฒนำ

ผทจะประสบความส าเรจในหนาทการงาน และพฒนาจตวญญาณความเปนครไดจะตองเปนคนทมหวใจของการพฒนาอยเสมอ ไมวาจะเปนเรองบคลกลกษณะ พฤตกรรม หรอแมแตวธการท างาน โดยตองเปนผทมการส ารวจและประเมนความสามารถของตนเองอยตลอดเวลา คอยตรวจสอบวาเรามจดแขงและจดบกพรองในดานใดบาง และพยายามทจะหาทางพฒนาจดแขงและปรบปรงจดบกพรองของตนใหดขน เชน ถาไมเกงภาษาองกฤษ ไมเขาใจกระบวนการวจย ซงจ าเปนตองน ามาใชในการท างาน กควรขวนขวายหาโอกาสทจะเรยนเพมเตม นอกจากนยงตองเปนคนทไมยดตดกบวธการหรอขนตอนการท างานแบบเดม ๆ โดยควรจะหาเทคนคและแนวทางใหม ๆ เพอพฒนาการสอนของตนเองใหดขนและมประสทธภาพมากขนอยเสมอ Endurance: มงเนนควำมอดทน

ความอดทนเปนพลงของความส าเรจในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร อดทนตอค า พด อดทนตอพฤตกรรมการดหมนหรอสบประมาท อดทนตอความเครยดในการท างาน คนบางคนลาออกจากอาชพครเพราะพบกบการพดจารนแรง หรอเพยงแคถกตอวาตอหนาทประชมเทานน การลาออกจากงานบอย ๆ นนเปนสงทไมด เพราะอาจถกมองวาทานเปนครทไมมความอดทนเลยกเปนได


41 | ห น า

(เสยประวตการท างานของทานเอง) หากทานตองเผชญกบสถานการณทเลวรายหรอไมปรารถนา ขอเพยงแตใหทานมความอดทนและอดกลนเขาไว คดถงประโยชนทจะเกดกบการพฒนาเดกผเรยนแลวทานจะสามารถเผชญกบปญหาตาง ๆ ไดส าเรจ Versatile: หลำกหลำยควำมสำมำรถ

สถาบนการศกษายอมตองการคนทมความรและความสามารถใหเขามาพฒนาและปรบปรงผเรยนใหดขน หากทานเปนเจาของสถานศกษา ทานอยากไดคนทสามารถท างานไดหลาย ๆ อยาง หรอท าไดเฉพาะอยางใดอยางหนง แนนอนวาทานคงตองการคนทมความสามารถท างานไดหลากหลาย ไมปฏเสธหรอหลกเลยงงานทไดรบมอบหมายพเศษ ซงบางคนทหลกเลยงงาน กลววาจะตองท างานมากกวาคนอน ไมอยากใหใครเอาเปรยบ ไมเคยอาสาทจะท างานนอกเหนอจากงานสอนหนงสอทรบผดชอบ แนนอนวาคนกลมนมทางทจะไดรบความกาวหนาและความส าเรจในชวตความเปนครไดยาก Energetic: กระตอรอรนอยเสมอ

ผทมจตวญญาณความเปนครตองมความกระตอรอรน และมความตนตวทจะแสวงความรใหม ๆ การรบฟงขอมลขาวสาร ปญหาและอปสรรคตาง ๆ ทเกดขน พรอมทงมความมงมนทจะแกไขปญหาและอปสรรคทเกดจากการเรยนการสอนใหประสบผลส าเรจ โดยสวนใหญคนทมความกระตอรอรนจะเปนคนทชอบลองผดลองถก มาท างานกอนเวลาเสมอเพอหาโอกาสคนควาหาความรเพมเตม พยายามทจะใหงานเสรจกอนหรอตรงตามเวลาทก าหนดซงแตกตางจากคนทขาดความกระตอรอรน โดยสวนใหญจะเปนคนทไมอยากใหวนท างานมาถง รอคอยเวลาเลกสอนหนงสอหรอเสรจสนสปดาหการสอน ท างานเฉอย ไมสนใจรบฟงขอมลขาวสารใด ๆ เลย ขอเพยงใหงานของตนเองเสรจเทานนเพอทจะไดกลบบานหรอไปทไหน ๆ ตามทใจปรารถนา บคคลเหลานนไมมทางหรอมโอกาสนอยมากในการไดรบความส าเรจและความกาวหนาในหนาทการงานของตน Love: รกงำนทท ำ

ขอใหตระหนกไวเสมอวา “คนเราไมสามารถเลอกงานทรกไดเสมอไป แตเราสามารถเลอกทจะรกงานทท าอยได” พบวาในยคสมยนการเลอกงานทรกมโอกาสเกดขนนอยกวาการทจะเลอกรกงานทท า ดงนน “หากทานไมสามารถเลอกงานทรกได ทานกควรเลอกทจะรกงานททานท า” เพราะความรสกนเองจะสงผลใหทานมความสขกบงานของทาน ขอใหลองถามตวเองวา ทานรกงานวชาชพครทท าอยหรอไม แลวทานมพฤตกรรมอยางไรหากทานมความรสกวาไมรกงานทท าอยเลย และผลงานทเกดขนเปนอยางไรบาง บางทานเบอหนายกบชวตท างานแบบครเชาชามเยนชามไมมเปาหมายในการท างาน ซงยอมแนนอนวาคงไมประสบความส าเรจในหนาทการงานของทานเลย พนฐานของความส าเรจอยทความรกในสงนน เมอมความรกทานจะมความสขกบงานทท า ซงจะท าใหพยายามหาวธการตาง ๆ เพอเพมมลคาของงานทท าอยตลอดเวลา และนนจะสงผลใหทานรจกวางแผนชวตและเปาหมายความส าเรจในการท างานของทาน Organizing: จดกำรเปนเลศ

การจดการงานทด จะท าใหทานรวาควรจะท าอะไรกอนและหลงบาง สามารถจดสรรเวลาและทรพยากรตาง ๆ ทมอยใหเกดประสทธภาพไดอยางเตมท เวลาในการสอนหนงสอ เวลาใหกบตนเอง


42 | ห น า

ครอบครว เพอนฝง การจดการจะเปนสงผลกดนใหทานตองวางแผนและเปาหมายการท างานอยเสมอ ทงนตองส ารวจตนเองบางวา ทานมความสบสนและไมสามารถท างานไดเสรจตามแผนงานทก าหนดไวหรอไม ซงสงเหลานเองจะเปนเครองบงบอกวาทานขาดประสทธภาพในการจดการงานของทาน และไมสามารถบรหารทรพยากรตาง ๆ ทมใหเกดประสทธผลได

Positive Thinking: คดแตทำงบวก

ความคดทางบวกจะเปนสงทชวยท าใหคณมองโลกในแงดและพฒนาจตวญญาณความเปนคร มก าลงใจและพลงทจะท างานตาง ๆ ทไดรบมอบหมายใหประสบผลส าเรจ ผทมความคดในทางบวกจะเปนผทสนกและมความสขกบงานทท า แสวงหาโอกาสทจะชวยเหลอและสนบสนนผอนอยเสมอ ส าหรบผทมความคดในทางลบอยตลอดเวลาจะเปนผทหมกมนอยแตกบปญหา ชอบโทษตวเองและคนรอบขางอย เสมอ ขาดความคดทจะพฒนาตนเองและงานทท า ในทสดผล งานทไดรบยอมขาด ประสทธภาพ

ดงนน หากทานตองการทจะเปนผหนงทประสบความส าเรจในหนาทการงานความเปนคร ควรประยกตใชหลกของการ “D-E-V-E-L-O-P” (ไมหยดยงการพฒนา มงเนนความอดทน หลากหลายความสามารถ กระตอรอรนอยเสมอ รกงานทท า จดการเปนเลศ คดแตทางบวก) กล าวโดยรวมกคอ พฒนาตนเองอยเสมอทงในดานความคด ความร จตใจ และการกระท าของตวทาน ซงจะสงผลใหทานมความกาวหนาและประสบผลส าเรจในหนาทการงานอยางทตงใจและมงหวงไว คณธรรมควำมเปนคร เนองจากสภาพสงคมเปลยนแปลงไปจนเกดผลกระทบตอการประพฤตปฏบตของครท าใหคณธรรมของครตกต า จนเกดการวพากษวจารณเกยวกบวชาชพครในขณะน อยางไรกตามวชาชพครมความส าคญตอการพฒนาประเทศมากทสดวชาชพหนง ดงนนจงมการพฒนาคณธรรมของครเพราะคณธรรมกบครเปนสงทแยกจากกนไมได หากครขาดคณธรรมความเปนปชนยบคคลของครกจะหมดไป กำรพฒนำคณธรรมของคร คณธรรมเปนอปนสยอนดงามทสะสมอยในจตใจ ซงไดมาจากความเพยรพยายามทจะประพฤตปฏบตในสงทถกตอง ดงาม ตดตอกนมาเปนเวลานาน คณธรรมจะมความสมพนธกบหนาทเพราะกระท าหนาทจนเปนนสย การพฒนาคณธรรมของครควรจะเรมตนท

1. คณธรรมทางสตปญญา รวมทงความรทางทฤษฎ และแนวทางในการปฏบตหนาทสงผลตอความมเหตผลในการท าหนาท

2. คณธรรมทางศลธรรม คอ ความมจตส านกในสงทดงามและเหตผล คณธรรมทางศลธรรมไมไดเกดขนเองตามธรรมชาตหรอตดตวมาแตก าเนด หากแตสรางขนดวยความรสกผดชอบชวดในทางศลธรรมซงจะสะสมอยภายในจตใจของคร จรยธรรมส ำหรบคร เปนธรรมทครทกคนจะตองปฏบตและตระหนกอยในใจเสมอ คอ

1. การมความละอายในการท าความชว ท าความทจรตทงปวง เกรงกลวและสะดงกลวตอความชวทงปวง ซงคณธรรมขอนชวยใหโลกมความเปนระเบยบเรยบรอยไมเดอดรอน วนวาย

2. การมความอดทน รจกอดกลนตอความยากตาง ๆ ทคนอนมตอตน และมความสงบเสงยมความออนนอมถอมตน


43 | ห น า

3. มสตสมปชญญะเตมเปยมอยตลอดเวลา รบผดชอบตอหนาทของตนสม าเสมอ ไมมการลมตวหรอละเลยตอหนาทตาง ๆ

4. รจกอปการะ คอ ท าคณประโยชนใหแกผอน นกถงประโยชนของผอนเปนทตง พรอมทจะใหความอนเคราะหแกผอนในงาน ในหนาทและความรบผดชอบของตน ไมมอคตในการปฏบตตอผรวมงาน ตอศษยหรอนกเรยน และบคคลอน ๆ

5. มคณธรรมประจ าตนในการท าการงานในหนาทของตนใหส าเรจ (อทธบาท) 4 ประการ คอ มความพอใจและเอาใจใสในหนาทการงานของตน มความพากเพยรในการประกอบการงาน เอาใจใสในการงานไมทอดทงและหมนตรตรองพจารณาหาเหตผลและวธทจะท าใหการงานเจรญกาวหนาอยเสมอ

6. มคณสมบตอนประเสรฐ (พรหมวหาร) 4 ประการ คอ มความเมตตา ปรารถนาจะใหผอนเปนสข มความกรณา สงสาร คดหาทางใหผ อนพนจากทกข มมทตา ปลาบปลมยนดในความส าเรจ ความกาวหนาของผอน และมอเบกขา ความวางเฉย เหนอกเหนใจผไดรบความทกข

7. มคณธรรมทเปนเครองผกน าใจผอนและบคคลทวไป (สงคหวตถ) 4 ประการอยเปนประจ า คอ ใหปนสงของแกบคคลทควรใหปน มความเออเฟอเผอแผแกผ อนตามสมควรแกกรณ มวาจาออนหวาน สภาพเรยบรอย ประพฤตตนเปนผท าคณประโยชนตอผอน และเปนคนไมถอตวไมถอยศศกด เขากนไดกบผรวมงานทกคนตามความเหมาะสมตามฐานะของตน

8. หมนศกษาหาความรรอบตว ใหมความรอบรเพอเปนผททนตอเหตการณ บคคล และปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนาทการงาน (พาหสจจะ)

9. ประพฤตตนใหหางจากอบายมขหรอทางแหงความเสอมตาง ๆ ไมกระท าตนใหเปนผเบยดเบยนตนเอง ผอน ผรวมงาน หรอนกเรยน นกศกษาทกคน และบคคลทวไป (ช าเลอง วฒจนทร ; 2524 น. 117–119)

ดงนนผทเปนครจงตองมคณธรรม ซงเปนคณธรรมของคร หมายถง คณสมบตทเปนความด ความถกตองเหมาะสม ซงมอยภายในจตใจของคร และเปนแรงผลกดนใหครกระท าหนาทของครอยางถกตองเหมาะสมไดอยางสมบรณ ซงยนต ชมจต (2531:141–142) ไดสรปความส าคญของคณธรรมของครไว คอ

1. สมมาทฐ การเหนชอบ หมายถง การเหนชอบตามท านองคลองธรรม เปนแสงสวางสองทางใหพนทกข ครทงหลายหากมสมมาทฐและถอปฏบตเปนอยางดยอมเปนคร

2. สมมาสงกปปะ การด ารชอบ หมายถง การคดอยางฉลาดรอบคอบ รจกไตรตรอง เปนผมวธคด รจกใชความคดในทางทถกตองดงาม คดในทางสรางสรรค และเปนประโยชนทงตอตนเอง ตอศษย และตอสงคม

3. สมมาวาจา การพดจาชอบ หมายถง การไมพดจาสอเสยด ไมเพอเจอ ไมพดหยาบ และ ไมพดปดพดเทจ วธพดของครมผลตอความรสกและจตใจของศษยเสมอ หากครพดดวยความจรงใจ ออนโยน ไพเราะ ยอมท าใหศษยมความเคารพและรกนบถอ

4. สมมากมมนตะ การท าการงานชอบ หมายถง การกระท ากจการตาง ๆ ดวยความเตมใจ และตงใจอยางเตมความสามารถเพอใหเกดผลดตอผเกยวของ

5. สมมาอาชพ การเลยงชวตชอบ หมายถง การท าอาชพสจรต และไมผดกฎหมายทงหลาย 6. สมมาวายามะ การเพยรชอบ หมายถง การมงมนพยายามในทางด ครตองมความเพยร คอ

พยายามศกษาหาความรอยเสมอ มมานะพยายามสรางความกาวหนาในชวตและหนาทการงานตามท านองคลองธรรม


44 | ห น า

7. สมมาสต การระลกชอบ หมายถง การพจารณาไตตรองในทางทถก ทงมสตปญญาเฉยบแหลมรอบคอบในการผจญปญหาตาง ๆ

8. สมมาสมาธ ความตงใจมนชอบ หมายถง การตงอยในความสงบ ไมปลอยใหกเลสทงหลายเกดขนจนท าใหหลงผด หากครเปนผมความตงใจมนชอบยอมเปนผประสบความส าเรจในการด าเนนอาชพคร

หนาทส าคญของครคอ อบรม สงสอน ฝกฝนศษยใหเปนมนษยทสมบรณพรอม กลาวคอ มความรบผดชอบตอตนเอง ตอครอบครว และตอสงคม มความมงมนทจะประกอบกจการงานตาง ๆ ใหประสบความส าเรจ มวนยในตนเองและตอบคคลอน และมจตส านกสาธารณะพรอมทจะท าประโยชนเพอสวนรวม และด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข การท ผประกอบวชาชพครจะท าหนาทดงกลาวไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลนนจ าเปนตองเปนครอาชพ เปนครดวยจตวญญาณ ความเปนครใชวาศกษาเลาเรยนจนจบหลกสตร ไดรบพระราชทานปรญญาบตรแลวจะเปนครทดเสมอไปได เพราะจตวญญาณ จตส านกความเปนครตองไดรบการกระตนปลกฝงใหเกดความตระหนก รกและศรทธาในวชาชพอยางตอเนอง หนวยงานทรบผดชอบทงทเปนฝายผลต ฝายบรรจ ฝายควบคมดแล ควรแสวงหาแนวทางหรอจดกจกรรมเพอปลกฝงคณธรรมจรยธรรม และจรรยาบรรณคร เพอใหผประกอบวชาชพครเปนครทสมบรณพรอม เอกสารฉบบนขอเสนอแนะแนวทางอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาวชาชพคร จ านวน 4 กจกรรม ดงน 1.กำรปลกฝงโดยใชกจกรรมกำรฝกอบรม

การฝกอบรม หมายถง การจดกจกรรมเพอสรางความเขาใจ แนะน า ชแจง หรอปลกฝง แนวคดในเรองทตองการ จนเกดการรบร ซมซาบจนตดเปนนสย น าไปประพฤตปฏบตงานในหนาทไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงชวยสรางความตระหนก ขดเกลานสยเพอใหเกดคณลกษณะทดงามการฝกอบรมประกอบดวยกจกรรมทหลากหลายผสมผสานกน เชน การบรรยาย (Lecture), การสมมนา (Seminar), การประชมเชงปฏบตการ (Work shop), การระดมสมอง (Brain storming), การแสดงบทบาทสมมต (Role playing), การสาธต (Demonstration), การอภปรายกลม (Group discussion), การอภปรายแบบเสวนา (Panel discussion), การศกษากรณ (Case study) และการสมภาษณ (Interview) เปนตน

วตถประสงคของกำรฝกอบรม 1. เพอเพมพนความร ความสามารถ และความช านาญในการปฏบตหนาทใหมประสทธภาพ 2. เพอใหทราบนโยบาย หนาท และความรบผดชอบของหนวยงาน ใหเขาใจกฎขอบงคบ

ระเบยบ วธการปฏบตงาน สายการบงคบบญชา สทธและประโยชนทแตละคนจะไดรบจากหนวยงานนน ๆ

3. เพอสรางขวญก าลงใจทดในการปฏบตงาน เกดความเชอมนในตนเองทจะปฏบตงานใหไดผลดมประสทธภาพ และมความกระตอรอรนทจะพฒนาตนเองอยเสมอ

4. เพอใหเกดความตระหนกและเหนความส าคญของอาชพทปฏบต และชวยปลกฝงจตส านกทดในวชาชพสงเสรมจตใจและศลธรรมของผปฏบตงานใหดขน


45 | ห น า

ประเภทของกำรฝกอบรม ส าหรบผทประกอบวชาชพครอาจจดกจกรรมฝกอบรมเพอเพมพนความร ทกษะ และปลกฝง

ทศนคตทดตอวชาชพไดในรปแบบตาง ๆ ดงน 1. การฝกอบรมกอนปฏบตงานในหนาท (Pre the job training) เปนการแนะน าชแจง ฝกฝน

ผทจะเขาปฏบตหนาทใหมความร ความช านาญ และมประสบการณมากพอสมควรเพอไมใหเสยเวลาในการฝกสอนงานในขณะปฏบตงาน และท าใหขอผดพลาดในการปฏบตงานตาง ๆ ลดลง ชวยลดปญหาและขอยงยากในการปฏบตงาน ตลอดจนงบประมาณตาง ๆ ได

2. การฝกอบรมขณะปฏบตงานในหนาท (On the job training) เปนวธสอนงานหรอเพมพนความร ความสามารถในการปฏบตงานในหนาท เพอใหผปฏบตงานลงมอทดลองปฏบต งานด โดยมหวหนางานหรอผบงคบบญชาคอยสอดสอง ดแล ตรวจสอบผลการปฏบตงานอยางใกลชด เพอหาขอบกพรอง เสนอแนะใหผรบการอบรมเขาใจและปฏบตงานไดอยางถกตอง

3. การฝกอบรมนอกงานในหนาท (Off the job training) ผเขารบการฝกอบรมจะหยดการปฏบตงานในหนาทชวคราว เพอไปเขารบการฝกอบรม (ตามทหนวยงานสงไปหรอสมครไปเองกได) อยางเตมท โดยไมตองเปนกงวลเรองภาระงานทปฏบตอย เมอกลบมาแลวจงน าความรนน ๆ มาใชในการปฏบตงาน เวลาทใชไปในการฝกอบรม บางหนวยงานอาจจะไมนบเปนวนลาแตบางหนวยงานอาจนบเปนวนลาได

กจกรรมกำรฝกอบรม การฝกอบรมในแตละโครงการจ าเปนตองเลอกใชกจกรรมอยางหลากหลายเพอใหเหมาะสมกบ

จดมงหมายของการฝก ขอบขายเนอหาทตองการเนน จ านวนและความแตกตางของการจดกจกรรมฝกอบรม หนวยงานหรอผรบผดชอบจะตองเขยนเปนโครงการฝกอบรมเพอเสนอขออนมตโครงการตอผบงคบบญชา รายละเอยดของโครงการประกอบดวยหวขอ ดงน

- หลกการและเหตผล - วตถประสงค - บคคลเปาหมาย - ระยะเวลาด าเนนการ - สถานทด าเนนการ - งบประมาณด าเนนการ - ผลทคาดวาจะไดรบ

(ครควรไปศกษาเพมเตมจากหนงสอทเกยวกบการเขยนโครงการเพมเตม) 2. กำรปลกฝงโดยใชเพลง

การจดกจกรรมโดยใชเพลง เปนการน าเนอหาของเพลงทเกยวของกบอาชพครมาชวยสรางความเขาใจในบทบาทหนาท กระตนความตระหนกในวชาชพและจรรยาบรรณคร เพราะลกษณะของเพลงจะเปนค ารอยกรองทมจดเดนดานการใชภาษา การใชสมผส การใชโวหารและเนอหาทน าเสนอ คนไทยมความคนเคยกบความเปนคนเจาบทเจากลอนมานานแลว ดงนน หากน าเพลงมาเปนกจกรรมชวยสรางความตระหนกในวชาชพจะชวยใหเกดประโยชน คอ

1) ชวยใหทกษะทางภาษาดขน โดยเฉพาะทกษะการฟงและการอาน 2) ชวยใหเกดความร ความเขาใจในสาระ ขอคดทน าเสนอของบทเพลง


46 | ห น า

3) ชวยใหเกดความซาบซงในอรรถรสของภาษาและเนอหาของบทเพลง 4) ชวยใหเกดความสนกสนาน เพลดเพลน ผอนคลายความเหนอยเมอยลา และความเครยดใน

การปฏบตงาน 5) ชวยเสรมสรางจนตนาการความคดสรางสรรค กำรจดสถำนทและอปกรณ ควรจดสถานทใหผเขารวมกจกรรมมองเหนผด าเนนกจกรรมและทกคนทเขารวมกจกรรมได

ชดเจน เชน นงลอมกนเปนวงกลม โดยทผด าเนนกจกรรมเปนสวนหน งของผทนงลอมวงดวย หรออาจจดเปนลกษณะครงวงกลม มผด าเนนกจกรรมอยดานหนากได

การเตรยมผเขารวมกจกรรม กจกรรมลกษณะนเหมาะส าหรบผเขารวมกจกรรมประมาณไมเกน 30 คน แตถาผเขารวมกจกรรมมจ านวนมาก ผด าเนนการอาจแบงเปนกลมยอย ๆ กลมละไมเกน 20 คน แตละกลมนงลอมเปนวงกลม โดยมผด าเนนกจกรรม 1 คนอยในกลมยอยทกกลมดวย (ผด าเนนกจกรรมมจ านวนเทากบจ านวนกลมยอย)

ขนตอนการจดกจกรรม การด าเนนกจกรรมจะเรมเมอทกคนเงยบ และเพอเปนการสรางบรรยากาศทดควรใหจบมอกน หรอปดไฟ (ถาจดกลางคน) เมอเรมเปดเพลงใหจดเทยนสงตอ ๆ กนในกลม โดยผด าเนนกจกรรมจดเทยนกอน แลวสงเทยนจดตอกบบคคลดานซายและดานขวาเวยนตอกนไปจนครบทกคน เมอเพลงจบผด าเนนกจกรรมอาจสนทนาเบา ๆ เพอจดประกายความคด หรอกระตนความตระหนกในบทบาทหนาทกได

ใหสมาชกกลมแตละคนแสดงความรสก หรอความคดเหนในประเดนทไดจากบทเพลงดงกลาว หรออาจเปนการสรางขอตกลง แนวคด แนวทางรวมกนจากบทเพลงกได หลงจากนนใหน าเสนอตอทประชม

ผด าเนนกจกรรมรวมสรปความคด และเนนย าการน าไปปฏบตใหเกดประโยชนในงานอาชพ 3. กำรปลกฝงโดยใชค ำประพนธ

ความเปนคนเจาบทเจากลอนอยคกบคนไทยมาชานาน ซงพบเหนไดในชวตประจ าวนของเรา เชน ในการสนทนาพดคยกน ขอความประชาสมพนธ ปายโฆษณา ค าขวญ วรรณกรรมฝาผนง และวรรณกรรมทายรถบรรทก เปนตน ดงนน การน าค าประพนธประเภทตาง ๆ ทมเนอหาสงเสรม ปลกฝง กระตน ปลกเราวชาชพครใหผประกอบวชาชพครศกษาหรอพจารณาจะชวยสงเสรมคณธรรมและจรรยาบรรณครไดอกประการหนง โดยด าเนนการไดหลายลกษณะ คอ

- ใชเปนบทเกรนน า หรอบทสรปในกจกรรมวนส าคญ ๆ เชน วนคร วนไหวคร วนเปดประชมอบรมสมมนา วนปดภาคเรยน เปนตน

- ใชเปนเนอหาประกอบการแสดงความคดเหน วพากษวจารณ หาขอสรป แนวคดแนวทางการปฏบต การแกไขปญหา เปนตน

- ใชเปนเพลงประกวด แขงขน การรองเพลงในโอกาสตาง ๆ - ใชเปนสอกระตนเตอนจตส านก เชน จดท าเปนแผนภมเพลงหรอใสกรอบตดไวในหองพกคร

หรอหองประชม เปนตน - ใชเปนเพลงประกอบการแสดงจนตลลาเนองในวนส าคญตาง ๆ เชน วนคร วนเกษยณอาย

ราชการ เปนตน


47 | ห น า

4. กำรปลกฝงโดยกำรประกำศเกยรตคณ ใหรำงวล การยกยองครทจดการเรยนรไดอยางดเยยม หรอครทมจรรยาบรรณในวชาชพครดเดน ชวยให

ครเกดขวญ ก าลงใจในการปฏบตงาน เพราะทก ๆ คนตองการประสบความส าเรจในหนาทการงาน และไดรบการยอมรบ การยกยองจากผรวมงาน หนวยงาน และสงคม ดงนน ผบงคบบญชาหรอหนวยงานระดบบงคบบญชาควรจดใหมการประกาศเกยรตคณครทมผลงานดเดนดวย เพราะเปนการปลกฝงความรกและศรทธาในวชาชพไดทางหนง การประกาศเกยรตคณหรอการใหรางวลอาจจดไดในระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา ระดบกระทรวง และระดบประเทศ เชน

รางวลครแหงชาต หมายถง ครทมผลการปฏบตงานดเดนในทกดาน ประสบความส าเรจในการประกอบอาชพครในการจดกระบวนการเรยนรเพอใหศษยถงพรอมดวยสขภาพอนามย สตปญญา อารมณ สงคม บคลกภาพ และคณธรรม อนเปนพนฐานส าคญในการด าเนนชวตโดยครจะตองมความรด มความเมตตากรณาตอศษย มความเปนกลยาณมตร เปนผปฏบตดปฏบตชอบ และใชความรความสามารถเพอชวยเหลอนกเรยน เพอนคร และชมชน ดวยการแสดงฝมอใหเปนประจกษอยางตอเนอง

รางวลครสอนภาษาไทยดเดน หนวยงานของครสภา กระทรวงศกษาธการ จะพจารณาคดเลอกครสอนภาษาไทยทวประเทศ เพอประกาศเกยรตคณครภาษาไทยดเดนและมอบเขมจารกอกษรยอ พระนามาภไธย สธ. ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และโลเกยรตคณ ในวนท 14 พฤศจกายน ของทกป ซงตรงกบวนทรฐบาลไดจดงานฉลอง 700 ป

ลำยสอไทยขนเมอพทธศกรำช 2526 โดยมวตถประสงคดงน 1) เพอเชดชเกยรตครภาษาไทย 2) เพอสงเสรมขวญและก าลงใจแกครภาษาไทยทไดปฏบตงานมผลงานดเดนเปนประโยชนตอ

การศกษา 3) เพอสงเสรมใหครบ าเพญตนตามบทบาทและหนาทของคร จนเกดประโยชนตอสวนรวม 4) เพอใหเปนแบบอยางแกครทวไป เสรมสรางศรทธาและความเชอถอในวชาชพครใหเปนท

ประจกษแกสงคม หลกเกณฑกำรคดเลอก 1. หลกเกณฑทวไป ผไดรบการคดเลอกตองประกอบดวยคณสมบตเบองตนดงน

1.1 เปนผประพฤตดปฏบตตนตามจรรยาบรรณแหงวชาชพคร และปฏบตงานในหนาทคร ตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร

1.2 เปนครหรออาจารยผสอนภาษาไทย ในสถาบนการศกษาทกระดบการศกษาของรฐบาลหรอเอกชน

1.3 สอนภาษาไทยตามหลกสตรทก าหนดอยางตอเนองไมนอยกวา 5 ป นบถงวนท 30มถนายน ของแตละป

1.4 มบคลกภาพด มมนษยสมพนธ สามารถรวมมอและประสานงานกบหนวยงานอนได 1.5 ไมเคยถกลงโทษทางวนยหรอเคยตองโทษทางอาญา 1.6 สามารถปฏบตงานตามหนาทและอดมการณแหงวชาชพครจนไดผลงานด ถอเปน

ตวอยางได


48 | ห น า

1.7 เคยไดรบการยกยองเปนครภาษาไทยดเดนตามโครงการนมากอน (ซงด าเนนการโดยกรมศลปากร กระทรวงศกษาธการ ใน พ.ศ. 2528 - 2535 และครสภารบมอบด าเนนการตงแต พ.ศ. 2536 - ปจจบน)

2. หลกเกณฑเฉพาะ 2.1 เปนผแสวงหาความรเกยวกบวชาภาษาไทยอยเสมอ มบทบาทหรอเปนผน าในการ

พฒนาวชาชพคร 2.2 มความสามารถพฒนาการเรยนการสอนภาษาไทยอยางมประสทธภาพบงเกดผลดแกศษย 2.3 มผลการปฏบตงานคนควา และพฒนาสอการเรยนการสอนทเปนประโยชนตอการสอน 2.4 มผลการสอนท าใหศษยมความร ความเขาใจ และมทกษะสามารถน าไปใชประกอบ

อาชพ และด ารงชวตอยในสงคมไดอยางดยง 2.5 มประวตการท างานอยางดเยยมเปนทประจกษ สามารถยดถอเปนแบบอยางได 2.6 มความคดรเรมสรางสรรคในวชาชพคร 2.7 มความเสยสละอยางสงในการปฏบตงาน

ประเภทของครภำษำไทยดเดน 1. ครภาษาไทยดเดนในสวนภมภาค ก าหนดใหคดเลอกจงหวดละ 3 คน โดยแบงตามระดบ

การศกษาทสอน ดงน 1.1 ระดบประถมศกษา จงหวดละ 1 คน 1.2 ระดบมธยมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพ) จงหวดละ 1 คน 1.3 ระดบอดมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพชนสง) จงหวดละ 1 คน

2. ครภาษาไทยดเดนในกรงเทพมหานคร ก าหนดใหคดเลอก จ านวน 9 คน แบงเปน 3 ระดบการศกษา ระดบละ 3 คน ตามสงกดของสถานศกษาทท าการสอน ดงน

2.1 ระดบประถมศกษา 3 คน คอ ครสงกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครสงกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน

2.2 ระดบมธยมศกษา 3 คน คอครสงกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครสงกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน

2.3 ระดบอดมศกษา 3 คน คอ ครส งกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครส งกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน


สรป

ครท แท จร งน นตองเป นผท าแตความด คอ ตองหม นขยนและอตสาหะพากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดทนและอดกลน ส ารวมระวงความประพฤตปฏบต ของตนใหอยในระเบยบแบบแผนทดงาม รวมทงตองซอสตย รกษาความจรงใจ วางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอ านาจอคต


49 | ห น า

ใบงำนท 1

ตอนท 1 ควำมเปนคร ค ำสง ใหผเขำรบกำรอบรมตอบค ำถำมตอไปน

1. กจกรรมทสงเสรมกระบวนการคด ความเปนคร คณครเตอนใจไดรบจดหมายฉบบหนง จากลกศษย เมอเปดอานกประหลาดใจมากทขอความในจดหมายมค าวา “คร” เพยงค าเดยว ผเขารบการฝกอบรมชวยคณครเตอนใจหนอยซคะวาค าทมค าวา “คร” เปนพยางคแรกมค าวาอะไรบาง บอกมาใหมากทสดเทาทจะมากได (ใหเวลา 3 นาท)

คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร...... ............ คร..................


50 | ห น า

ใบงำนท 2 ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรมและจรรยำบรรณวชำชพคร ค ำสง ใหผเขำรบกำรอบรมตอบค ำถำมตอไปน

1. คณธรรมสประการส าหรบคนไทยคออะไร และมความส าคญตอบคคลทน าไปประพฤตปฏบตอยางไร

2. คณธรรมทจะชวยพฒนาคณภาพผประกอบวชาชพครมอะไรบางจงบอกมา 3 หลกธรรม


51 | ห น า


ตอนท 3 กำรพฒนำคณธรรม จรยธรรมของคร ค ำสง ใหผเขำรบกำรอบรมตอบค ำถำมตอไปน

1. จากการรบฟงการบรรยายเรองคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร ทานไดรบความรเกยวกบเรองอะไรบาง โปรดสรป

2. ทานคดวาจากการฟงบรรยายครงนทานจะน าความรทไดรบไปใชอยางไรบาง โปรดระบ


52 | ห น า


ตอนท 4 กำรพฒนำจตวญญำณของควำมเปนคร ค ำสง ใหผเขำรบกำรอบรมตอบค ำถำมตอไปน

1. จงอธบายความหมายของค าวา “คณธรรม” “จรยธรรม” และ “จรรยาบรรณ” มาพอ

เขาใจ 2. คณธรรมมความส าคญตอการด าเนนชวตของบคคลและตอสงคม อยางไรบาง

ค ำน ำkrukird.com/TEPE_55301.pdfT E P E - 55301 จ ตว...

Documents

Transcript of ค ำน ำkrukird.com/TEPE_55301.pdfT E P E - 55301 จ ตว...