ຂະບວນການຄຸ້ມຄອງໃນໄລຍະຂ້າມຜ່ານ...

161ÓèÃÀÜÌ - ÓéÊîÌà 2011

×àÖßÅàÌ ÀßÅéÀçà ãÖß ÎñàæÓò, ÅßÍèÍËê 23

ຂະບວນການຄມຄອງໃນໄລຍະຂາມຜານຈາກກມຜຜະລດໄປສສະຫະກອນໃນສປປລາວ

Jean-Christophe Castella1, ບນຖະໜອມ ບວຫອມ2, ອານສດ ແກວໂພໄຊ2 ແລະ ລນຄຳ ດວງສະຫວນ2

ບດຄດຫຍ

ໃນໄລຍະແຫງການຂາມຜານ ຈາກການຜະລດໃນຮບແບບກມຕນເອງ ໄປສການຜະລດເປນສນຄານນຊາວກະສກອນຜຜະລດຂະໜາດນອຍຈຳເປນຕອງໄດມການຈດຕງ ເປນຢາງດ ເພອຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດທງທາງດານຜນຜະລດແລະຄນນະພາບ.ເຖງຢາງໃດກຕາມ,ການລເລມທເກດຂນດວຍຕວມນເອງຍາມໃດກທຖອຍຍອນຂາດການສະໜບສະໜນທາງດານສນເຊອທແທດເໝາະ, ຂາດໂຄງຮາງພນຖານທເອອອຳນວຍ, ຂາດລະບຽບກດໝາຍ ຫ ຂມນຂາວສານທກຽວຂອງ. ຈາກການສາງຕງກມຜຜະລດລວມໝໃນເມອກອນ ຕມາກແມນການທບມາງອາດດສະຫະກອນແຫງລດ.ຈນມາເຖງປະຈບນ,ກຍງບທນໄດມການອອກລະບຽບກດໝາຍທກຽວພວພນເຖງສະມາຄມຜຜະລດຫສະຫະກອນການຜະລດກະສກຳໃນສປປລາວເທອ.ຈະເຫນໄດກພຽງແຕເປນສະມາຄມທບເປນທາງການທມແນວໂນມວາຈະສາມາດສາງຕງເປນກມສນເຊອຫເປນກມສາງລາຍຮບຂະໜາດນອຍ. ເນອງຈາກວາການຈດຕງປະຕບດງານຂອງກມຜຜະລດຂະໜາດນອຍແລະວສະຫະກດກະສກຳໃນລາວສວນຫວງຫາຍແມນໄດຮບການສາງຕງຂນໂດຍການສະໜບສະໜນຈາກໂຄງການສາກນທໃຫການຊວຍເຫອເພອເປນການວາງຮາກຖານໃຫແກການສາງຕງສະຫະກອນໃນອານາຄດໄດ.ເຖງຢາງໃດກຕາມ,ນະໂຍບາຍທມທາອຽງໃນການສາງຕງວສະຫະກດກະສກຳຂະໜາດໃຫຍເປນການສາງການແຂງຂນທບເປນທຳໃຫແກວສະຫະກດຂະໜາດນອຍໃນການລະດມທນເພອດຳເນນທລະກດຂອງຕນ.

ຈາກການສກສາຄນຄວາເງອນໄຂການສາງຕງສະມະຄມ ຫ ສະຫະກອນຈາກຂອງກມທມໃນປະຈບນ, ໄດສະແດງໃຫເຫນເຖງຄວາມສຳຄນຂອງເຄອຄາຍທາງສງຄມ ແລະ ອຳນາດສາຍພວພນຖານພນອງ ຊງເປນປດໄຈໜງທກຽວຂອງກບຄວາມຍນຍງຂອງກມ. ດງນນ, ການນຳພາໃນຊມຊນຈງມບດບາດສຳຄນ ໃນການຕດຕພວພນກບສະມາຊກພາຍໃນກມກຄອງການຈດຕງຂນບານ ແລະ

The Lao Journal of Agriculture and Forestry, No. 23

January - June 2011

162

ຂນເມອງ. ຂສະເໜແນະຈາກບດສກສາຄນຄວາໃນຄງນ ໄດແນະນຳໃຫມການປບປງກດລະບຽບໃນການຄມຄອງກມ ຊງເປນເງອນໄຂເບອງຕນໃນການທຈະຂະຫຍາຍສາງຕງເປນສະມາຄມ ຫ ສະຫະກອນ (ການຕດຕາມຄມຄອງລະບບສນຍານເຕອນຄວາມພອມຂອງສະມາຊກພາຍໃນກມ ແລະຄະນະກຳມະການຄມຄອງກມໃນການປະຕບດໃຫຖກຕອງຕາມກດລະບຽບ,ການສະຫບລາຍງານການເຄອນໄຫວວຽກງານໃຫແກສະມາຊກພາຍໃນກມຮບຮ ແລະ ຂະບວນການຕດສນບນຫາຕອງມຄວາມໂປງໄສພາຍໃນກມ).

1ສະຖາບນຄນຄວາເພອການພດທະນາ(IRD)ແລະສນຄນຄວາປາໄມນາໆຊາດ(CIFOR)2ສນຄນຄວານະໂຍບາຍກະສກຳແລະປາໄມ,ສະຖາບນຄນຄວາກະສກຳແລະປາໄມແຫງຊາດ(NAFRI)



Managing the transition from farmers’ groups to agricultural cooperatives in Lao PDR

Jean-Christophe Castella1, Bounthanom Bouahom2, Anousith Keophoxay2, Linkham Douangsavanh2

Abstract

In a time of transition from subsistence to commercial agriculture, small farming households need to be better organized in order to match the market demand in terms of prod-uct volume and quality. However, spontaneous initiatives are often discouraged by the lack of proper support in terms of credit, infrastructures, legal framework or relevant information. After a period of collectivization, then the dismantlement of former State-cooperatives, the recent legislation related to farmers associations and agricultural cooperatives is difficult to translate into concrete collective action. Active informal associations in Laos tend to be credit groups or small income generating groups. Small farmers’ groups and agro-enterprises have been created - in most cases with the help of international projects - that could lay the foundation of future cooperatives. However, policy distortions tend to favor large-scale en-terprises and create unfair competition for small agro-enterprises in mobilizing capital.

The conditions for the emergence of larger associations or cooperatives from exist-ing groups were investigated. Our study revealed the importance of social networks and power relations as a factor of cohesion within groups. Local leadership plays a crucial role in connecting the group members to the village and district institutions. Recommendations are provided to improve group management rules as a pre-requisite to up-scaling into larger associations, e.g. monitoring and alert system for the compliance of group members and managing committee to the internal rules, reporting procedures to group members, transpar-ency of group decision making processes.

1 Institut de Recherche pour le Développement (IRD, France) and Centre for International Forestry

Research (CIFOR, Indonesia)

2 Agriculture and Forestry Policy Research Centre (AFPRC), National Agriculture and Forestry

Research Institute (NAFRI), Vientiane, Lao PDR


January - June 2011

164

1.ພາກສະເໜ

ສະຫະກອນສນເຊອ, ສະມາຄມອອມຊບແລະ ເງນກໄດກຳເນດເກດຂນໃນລາວກອນປ1975, ໃນເວລາທມການປຽນແປງລະບອບການປກຄອງຂອງ ສ ປປລາວ. ພາຍຫງປ 1975,ກດໝາຍສະຫະກອນກໄດຖກຍກເລກໄປ ແລະເຮດໃຫກມຊາວກະສກອນ ຫ ທກໆສະມາຄມແມນໄດຖກຍກເລກໄປເຊນດຽວກນ.ລດຖະບານລາວກໄດຈດຕງເອາ4ອງການຈດຕງມະຫາຊນຂນໂດຍເຮດຕາມຮບແບບ ຫ ອງການຈດຕງຂອງສສຫວຽດນາມ,ເຮດໜາທຄາຍຄກນກບສະມາຄມໃນລະດບທອງຖນ,ປະກອບດວຍ:ແນວລາວສາງຊາດ, ສະຫະພນແມຍງລາວ, ອງການຈດຕງຊາວໜມລາວແລະສະຫະພນກຳມະບານລາວ.ບນດາອງການຈດຕງດງກາວແມນເປນຕວແທນໃນທກລະດບການປກຄອງ(ແຕຂນສນກາງລງຮອດຂນແຂວງ,ຂນເມອງແລະຂນບານ)ພາຍໃຕການຄມຄອງຈາກລດຖະບານໃນຂນສນກາງ.ແຕເຖງຢາງໃດກຕາມ,ອງການຈດຕງຂອງສປປລາວກບຄກບຂອງສສຫວຽດນາມໄປໝດ,ເນອງຈາກວາບມອງການຈດຕງ ຊາວກະສກອນຢໃນລາວທຈະສາມາດສະໜອງລະບຽບພນຖານໃຫການດຳເນນງານ ແບບລວມໝ ທກຽວຂອງກບການຜະລດແລະການຕະຫາດທາງດານຜນຜະລດກະສກຳ. ໃນຊມປ 1975, ສະຫະກອນກະສກຳແມນໄດຖກສາງຕງຂນໂດຍການລວບລວມເອາພາຫານະການຜະລດຂອງຊາວກະສກອນພາຍໄຕໂຄງປະກອບການຜະລດລວມໝທມຊເອນວາ: “ສະຫະກອນ”.ຄະນະຊນຳການພດທະນາສະຫະກອນ ແມນໄດເຄອນໄຫວວຽກງານພາຍ

ໃຕສະພາລດຖະມນຕຈນກະທງ ໄດຖກໂອນໄປເປນກມໜງ ທຂນກບກະຊວງກະສກຳ ແລະ ປາໄມໃນປ1983.ພາຍໃຕລະບອບການວາງແຜນເສດຖະກດຈາກລະດບສນກາງ ສະຫະກອນການຜະລດເຫານໄດຖກພດທະນາໄປຕາມຮບແບບຂອງສສຫວຽດນາມ ແລະ ໄດບນລຜນທາງດານການຄາປະກນສະບຽງອາຫານ ໃນຂອບເຂດທວປະເທດ. ຫງຈາກນນເປນຕນມາ ໃນຊວງໄລຍະປ1978ຈຳນວນຂອງສະຫະກອນແຫງລດແມນໄດເພມຂນຢາງໄວວາ ມເຖງນວນ 1.300 ແຫງແລະ ເພມເປນ 3.000 ແຫງພາຍໃນປ 1985(MachimaandPrakash,1987).ສຳລບສະຫະກອນຂະໜາດນອຍ ໃນລະດບບານກໄດເຕາໂຮມກນເຂາເປນສະຫະກອນໃຫຍ ແລະ ກາຍມາເປນລກສະນະອາຍາສດ ທລະບໄວໃນເຈຍສຫາຍກວາທມໃນຕວຈງ.ໃນປ1986,ກນໄກເສດຖະກດໃໝໄດເປນການສາງຈດຈບໃຫແກສະຫະກອນແຫງລດ ແລະ ມການສງເສມແນວຄວາມຄດກຽວກບສະຫະກອນແບບໃໝທດກວາໃນການປບຕວສເສດຖະກດຕະຫາດ (ພມວຫານ,1986).ເຖງຢາງໃດກຕາມ,ມນກເປນໄປບໄດທຈະໃຊຄຳວາ:“ສະຫະກອນ”ເນອງຈາກແນວຄວາມຄດສະຫະກອນແບບໃໝໃນທນມນໄດພວພນກບບນຫາການຈດຕງຜະລດແບບລວມໝ ຊງມບດຮຽນທາງດານລບໃນການວາງແຜນສາງ“ສະຫະກອນ”ຈາກສນກາງ,ດງຕວຢາງເຊນ:ການຈດຕງປະຕບດວຽກງານຈາກຂນເທງລງຫາຂນລມແມນຍງຂາດລະບບການຄມຄອງການບນຊາ,ປະສດຕພາບໃນການກວດກາຍງຕຳ,ຂາດປດໄຈສະໜອງທາງດານເຕກນກວຊາການປກຝງ,ຂາດການຝກອບຮມ, ຂາດລະບບການສງເສມ ແລະຂາດທກສະໃນການຈດການຄມຄອງຂອງພະນກງານສະຫະກອນ.



ມາເຖງປ1990ເປນຕນມາ,ຮບແບບສະຫະກອນແຫງລດແມນໄດຢດຕລງ ແລະ ທກພາຫະນະການຜະລດ ແມນໄດສງຄນຫຂາຍໃຫສະມາຊກຜເປນເຈາຂອງເດມ. ຕງແຕນນເປນຕນມາ,ກເລມມຄວາມຫາກຫາຍທາງດານການຈດຕງກມທມຮບແບບການຜະລດທແຕກຕາງກນ ເຊນ: ກມຜຜະລດ,ສະມາຄມຜນຳໃຊນາ,ກມສນເຊອແລະກມອອມຊບຂອງແມຍງແລະອນໆທໄດຮບການສະໜບສະໜນຈາກທາງລດຖະບານ. ກມຕາງໆເຫານແມນໄດຈດຕງປະຕບດວຽກງານເປນເອກະລາດເຖງແມນວາ ຈະຍງຂາດລະບຽບກດໝາຍທກຽວຂອງໃນການດຳເນນງານກຕາມ. ແຕພວກເຂາໄດພຈາລະນາວາ ບນດາກມຕາງໆ ເຫານຄາດຫວງວາຈະເປນສະຫະກອນທຢໃນຂນຕຽມການທຈະສາມາດປຽນເປນສະຫະກອນ“ທນສະໄໝ”ໄດຢາງງາຍດາຍ.ນບແຕທາຍຊມປ1990ເປນຕນມາ,ມຫາຍອງການພດທະນາສາກນ(ສະຫະພນສະຫະກອນສາກນ, ອງການສະຫະປະຊາຊາດເພອການພດທະນາ/UNDP,ອງການອາຫານແລະການກະເສດ/FAO,ທະນາຄານພດທະນາອາຊ/ADB) ໄດໃຫການສະໜບສະໜນແກລດຖະບານລາວ ໃນການສງເສມຂະບວນການສາງສະຫະກອນແບບໃໝໃນສປປລາວ(Box1).

2.ຈດປະສງແລະວທການ

ການສກສາຄນຄວາໃນຄງນ ແມນໄດຈດຕງປະຕບດວຽກງານໂດຍສນຄນຄວານະໂຍບາຍກະສກຳ ແລະປາໄມ ຊງໄດວາງຈດປະສງການສກສາຄນຄວາຫກອອກດງນ: (i) ເພອເປນການສະສມປະສບປະການຈາກຫາຍໂຄງການທໄດຈດຕງປະຕບດວຽກງານພາຍໃຕອງການຈດຕງຂອງລດຖະບານ ແລະ ໂຄງການການພດທະນາສາກນຕາງໆທກຽວຂອງ ເຖງການພດທະນາຊມຊນ, (ii)

ເພອສກສາຈາກທງສອງປະສບການ ທຜານມາອນໄດແກປະສບການທປະສມຜນສຳເລດ ແລະບປະສບຜນສຳເລດທໄດລເລມດຳເນນງານຜານມາໃນອາດດທພວພນເຖງການຈດຕງກມຊາວກະສກອນ,ສະມາຄມແລະຮບແບບການດຳເນນງານຂອງສະຫະກອນ, ແລະ (iii) ເພອເປນການສະໜອງທດທາງທແທດເໝາະໃຫແກການສາງນະໂຍບາຍພດທະນາ ເພອໃຫກາວໄປເຖງການສາງສະຫະກອນແບບໃໝໃນສປປລາວ.

ວທການສກສາຄນຄວາ ແມນໄດດຳເນນໄປໂດຍການທບທວນເອກະສານແລະບດລາຍງານຕາງໆທກຽວຂອງ, ນຳໃຊແບບຟອມສອບຖາມຈຳນວນໜງເພອສຳພາດກບພາກສວນທກຽວຂອງຜທເຄຍຈດຕງປະຕບດວຽກງານຜານມາທພວພນເຖງກດຈະກຳການພດທະນາຊມຊນແລະສງເສມກມຊາວກະສກອນ. ຊງໄດສກສາຄນຄວາຈາກເອກກະສານ ແລະ ບດລາຍງານຕາງໆໂດຍການປກສາຫາລກບພາກສວນທກຽວຂອງເປນຈຳນວນ 25 ໂຄງການທເຮດວຽກຮວມກບກມຊາວກະສກອນໃນເຂດເປາໝາຍສກສາຄນຄວາ.

3.ຍອນຫຍງຈງຈຳເປນຕອງມສະຫະກອນແບບໃໝໃນສປປລາວ?

ພວກເຮາອາດອງໃສຮບແບບທດສະດທາງດານເສດຖະກດແຫງຊາດທໄດຖກນຳມາສະເໜໃນເບອງຕນໂດຍທານ Braudel ແລະ ຖກນຳໃຊເຂາໃນເສດຖະກດຂອງສສຫວຽດນາມໂດຍທານ Bergeret (2002). ປະເທດລາວກຄກນກບສສຫວຽດນາມ ທໄດສບທອດມນເຊອພນຖານເສດຖະກດລວມໝ (ພນຖານເສດຖະກດຄອບຄວແລະເສດຖະກດແຫງລດ).ຊງໃນລະດບພນຖານກແມນເສດຖະກດຄອບຄວພາຍໃຕການດຳ


January - June 2011

166

ເນນທລະກດແບບບເປນທາງການແຕໄດຮບການຈດຕງປະຕບດຢາງເອາຈງເອາຈງແລະມປະສດທພາບ.ໃນລະດບພນຖານເສດຖະກດແຫງລດກມຫາຍບລສດຂະໜາດໃຫຍ ທພວພນໂດຍກງກບທາງລດຖະບານ ແລະ ເຈລະຈາກບນກລງທນຕາງປະເທດ ເພອເຂາມາດຳເນນທລະກດ. ແຕບນຫາຢບອນວາ ການຈດຕງປະຕບດງານແມນຍງຂາດຂນຊວງກາງ (ລະຫວາງພນຖານເສດຖະກດຄອບຄວ ແລະ ເສດຖະກດແຫງລດ) ຊງມ

ຄວາມຈຳເປນເພອຫກລຽງບໃຫການຈດຕງປະຕບດວຽກງານກະໂດດຂນແລະສາມາດເກາະກາຍກນໄດເປນແຕລະຂນຕອນ. ທານ Braudel ຈງໄດຈນຕະນາການຮບພາບຈຳລອງເຫດການໃນການກສາງຕກອາຄານສອງຊນອນປະກອບດວຍຊນໄຕດນ(ກຄຊນພນຖານຫຂນຮາກຖານ)ທເປນຕວແທນໃຫແກພນຖານເສດຖະກດຄອບຄວແລະຊນທສອງເປນຕວແທນໃຫແກເສດຖະກດແຫງລດ(ຮບພາບ1ແລະຕາຕະລາງ1).

ແຕຍງຂາດການກສາງຊນທໜງທເປນຕວແທນໃຫແກທລະກດຂະໜາດນອຍ, ທລະກດຂະໜາດກາງ,ສະມາຄມ,ສະຫະກອນແລະຮບແບບອງການຈດຕງພນລະເຮອນຕາງໆ. ຊງຊນດງກາວນ, ມຄວາມຈຳເປນຢາງຍງທຈະເຮດໃຫຊາວກະສກອນມສວນຮວມ,ໄດຮບປະໂຫຍດແລະ ໂອກາດທາງດານຕະຫາດທພວພນເຖງການລງທນຈາກຕາງປະເທດ ເພອເປນການຫກລຽງບນຫາທຫແຫມໃນການປຽນແປງເສດຖະກດຢາງໄວວາ.

ເສດຖະກດແຫງລດ

ວສະຫະກດຂະໜາດນອຍ

ພນຖານເສດຖະກດຄອບຄວ

ເສດຖະກດແຫງຊາດ

ຊນທ2

ຊນທ1

ຊນໄຕດນ

ຮບພາບ1:ທດສະດ3ຊນເສດຖະກດແຫງຊາດຂອງທານBraudel

ການພດທະນາແບບປະສມປະສານ ການປງແຕງ-ການຕະຫາດ ສນເຊອ-ອອມຊບ

ພາກສວນໃນລະບບ(ຊນທ2)

ມຫາຍການຊວຍເຫອລາເພອພດທະນາພນຖານໂຄງລາງແລະຫດຜອນຄວາມທກຍາກ

ບລສດ,ລດວສາຫະກດ,ນກລງທນຊາວຕາງປະເທດດຳເນນທລະກດຮວມກນ

ທະນະຄານການຄາຂອງລດແລະເອກກະຊນ

ພາກສວນກາງ(ຊນທ1)

ວສະຫະກດກະສກຳຂະໜາດນອຍແລະສະຫະກອນສນເຊອພຄາຄນກາງແລະຊາວຄາຂາຍ

ພາກສວນນອກລະບບ(ຊນໃຕດນ)

ກອງທນໝນວຽນຂອງບານ,ທະນາຄານເຂາແລະທະນາຄານສດລຽງ

ວສະຫະກດພນຖານຄອບຄວແລະກມຊາວກະສກອນ

ເງນກຈາກຄວເຮອນເຖງຄວເຮອນແລະຜໃຫກຍມເງນ

ຕາຕະລາງທ1:ມສາມຊນຂອງເສດຖະກດແຫງຊາດໃນສປປລາວ



ນອກເໜອຈາກການຜະລດແລະການຕະຫາດທາງດານກະສກຳແລວສະຫະກອນກຍງສາມາດຫນບດບາດໃນການເຮດໃຫສະມາຊກມສດອຳນາດຫໃຫສດແກປະຊາຊນທອງຖນ.

ນອກຈາກນນ, ສະຫະກອນແມນມຄວາມສຳຄນແກລດຖະບານໃນການສະໜບສະໜນພາກສວນເສດຖະກດ ເພອໃຫສອດຄອງກບຍດທະສາດຫດຜອນຄວາມທກຍາກ: (i) ເພອເປນການຜກມດກບທກໆອງການຈດຕງ ພາຍໃນສງຄມໃນຂະບວນການພດທະນາ ແລະ (ii) ເພອເປນການແບງປນບນດາຜນປະໂຫຍດຄນໃໝໃຫທວເຖງປະຊາຊນໃນການເປດປະເທດສເສດຖະກດໃນພາກພນ.ເຖງຢາງໃດກຕາມ,ຖາຫາກຂະບວນການປຽນແປງດງກາວນ ບມການຄມຄອງທດກຈະເຮດໃຫລດຖະບານ ມຄວາມສຽງທຈະເສຍ ບດບາດການຄວບຄມອຳນາດ. ຍອນສາເຫດດງກາວນ, ຈງເຮດໃຫປະເດນການປຽນແປງຈາກການຈດຕງກມຊາວກະສກອນໃຫກາວໄປເປນສະຫະກອນຫສະມາຄມໃນເມອກອນມການດຳເນນງານຢາງຊກຊາແລະມບຜນຄບໜາໃດໆ.

4. ຍງມສະຫະກອນຮບແບບໃດແດທດຳເນນງານໃນສປປລາວ?

ມຄຳຖາມຢບອນວາ ກອນອນຕອງໄດນຍາມຮບແບບສະຫະກອນ ທເຮດໜາທຕນຕໃນການເຊອມໂຍງລະຫວາງຊນໃຕດນ, ຊນພນຖານຂອງໂຄງປະກອບສາງ ທາງເສດຖະກດຄອບຄວກບຊນທສອງ,ອນໄດແກເສດຖະກດແຫງລດ.ບນຫານ,ຈະພາພວກເຮາກບຄນໄປສແນວຄວາມຄດຕນສະບບທວາສະຫະກອນ ຄກມກມຕນເອງໂດຍການສາງເສດຖະກດໃຫເປນຈດແຂງພາຍໃນສງ

ຄມ(EDC,2002).ສະຫະພນສະຫະກອນນາໆຊາດໄດໃຫນຍາມວາ “ສະມາຄມທເປນອດສະຫະແມນການລວມຕວຂອງບກຄນດວຍຄວາມສະມກໃຈເພອຕອບສະໜອງຄວາມຕອງການແລະຄວາມມງຫວງ ໃຫເປນອນໜງອນດຽວກນທາງດານເສດຖະກດ,ສງຄມແລະວດທະນະທຳໂດຍເປນເຈາຂອງຮວມກນໃນການຄມຄອງໂຮງຈກໂຮງງານຢາງມປະຊາທປະໄຕ”.ນຍາມສະຫະກອນຂອງແຕລະປະເທດແມນບຄກນອງຕາມລະບຽບກດໝາຍ ແລະ ລະບບການປກຄອງຂອງແຕລະປະເທດ.ດງນນ,ພວກເຮາຈງໄດໃຫນຍາມສະຫະກອນຊງມທມາຈາກສສ.ຫຽວດນາມເນອງຈາກວາເປນປະເທດທມທດທາງ ການເມອງຄາຍຄກນກບສປປລາວ,ຊງໄດນຍາມໄວວາ:“ຫວໜວຍເສດຖະກດນຕບກຄນທມການຄມຄອງແບບກມຕນເອງຖກສາງຕງຂນໂດຍຊາວຜອອກແຮງງານທມຄວາມຕອງການເພອຜນປະໂຫຍດອນໜງອນດຽວກນແລະພອມກນປະກອບສວນຢາງສະມກໃຈໂດຍການທມເທເຫອແຮງ ແລະ ສະຕປນຍາເພອສງເສມຄວາມເຂມແຂງລວມໝກຄຂອງສະມາຊກແຕລະຄນ, ຈດປະສງເພອຊວຍເຫອຊງກນແລະກນໃນການຜະລດ,ການດຳເນນທລະກດແລະ ການບລການໃຫໄດຮບປະສດທຜນຍງໆຂນໄປ,ເພອປບປງຊວດທງເປນການປະກອບສວນໃນການພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມຂອງປະເທດ”(EDC,2002).

ອງຕາມ “ຫກການການຮວມມ”ທມການຮບຮອງແລວວາສະຫະກອນ ແມນບນດາສະມາຊກທງເປນເຈາຂອງແລະທງເປນຜຄມຄອງໂຮງຈກໂຮງງານດວຍຄວາມສະມກໃຈ, ເປນອດສະຫະກມຕນເອງ.ບນດາສະຫະກອນທດຳເນນງານໄປພາຍໃຕກດໝາຍສະຫະກອນທປະກາດໃຊ


January - June 2011

168

ໂດຍລດຖະບານແລະໄດຂນທະບຽນເປນຫວໜວຍນຕບກຄນ. ການຮກສາຄວາມເປນເອກກະລາດຂອງສະຫະກອນໃຫຄງຢນນແມນຂນກບກອງປະຊມໃຫຍຂອງສະມາຊກ ແລະ ໂຄງຮາງການຈດຕງທມປະຊາທປະໄຕອນໂປງໃສ. ມກດລະບຽບເປນຂອງຕນເອງ ຊງໄດຖກຮບຮອງຈາກສະມາຊກ(Za-Zenchu,2008).ສຳລບສະຫະກອນກະສກຳ ເປນຜໃຫບລການສະມາຊກ 4ປະເພດການບລການຕນຕໄດແກ: ສນເຊອ, ຂາເຂາກະສກຳ,ການຕະຫາດແລະທດຊນຳຕາງໆ(ອນໄດແກການຝກອບຮມ, ການສງເສມ ແລະອນໆ). ນອກຈາກນ, ສະຫະກອນຍງເຮດໜາທພວພນປະສານງານໃນທາງສາຍຕງກບຜສະໜອງວດຖແລະຜເກບຊພາຍໃນຊມຊນທອງຖນ(ໃນຊນພນຖານ ແລະ ຊນສອງ). ນອກຈາກນ,ສະຫະກອນຍງໄດພດທະນາໂຄງລາງພນຖານອນໄດແກ: ສາງເກບມຽນສນຄາ, ລະບບການຂນສງ,ການປງແຕງເພອເພມມນຄາຂອງຜະລດຕະພນແລະເປນການອຳວຍຄວາມສະດວກໃຫແກການດຳເນນທລະກດກບພາຍນອກ.

ເນອງຈາກຄວາມຫາກຫາຍທາງດານບດບາດໜາທ ແລະ ຈດປະສງໃນການສາງຕງສະຫະກອນ ເພອຂະຫຍາຍກດຈະກຳການດຳເນນທລະກດ ແລະ ການບລການຂອງຕນໃຫສະມາຊກແລວ. ສະຫະກອນຍງສາມາດສາງຄວາມສຳພນກບສະຫະພນສະຫະກອນນາໆຊາດທໃຫການຊວຍເຫອ ແລະ ຊນຳໃນການເຄອນໄຫວກດຈະກຳຂອງສະຫະກອນ.ໃນອກດານໜງ,ກມກແມນການຈດຕງລວມໝ ຂອງບນດາສະມາຊກທມຄວາມສນໃຈ ເພອຜນປະໂຫຍດລວມໝ.ກມບແມນນຕບກຄນ ແລະບມໂຄງຮາງການຈດຕງໃນສາຍຂວາງຫສາຍຕງກມດຳເນນທລະ

ກດຂະໜາດນອຍດວຍການນຳໃຊທນຮອນຈຳນວນນອຍໃນຂອບເຂດຂອງວຽກງານແລະຂະໜາດທຈຳກດ(Za-Zenchu,2008).

ເງອນໄຂທຈຳເປນໃນການຫນເອາບນດາກມທດຳເນນຢໃນປະຈບນ ໄປເປນສະຫະກອນແມນ: (i) ລດຖະບານຕອງເຮດໃຫວໄສທດໃນການສາງສະຫະກອນຈະແຈງ ໂດຍອອກດຳລດກຳນດນຍາມ ແລະ ກອບເນອໃນທາງດານກດໝາຍຢາງຄບຖວນຊງໃນເດອນມນາ2010ໄດມດຳລດສະຫະກອນອອກມາຫງຈາກທໄດທບທວນກນມາເປນເວລາຫາຍປ (ລດຖະບານລາວ,2010)ແລະ(ii)ເພອປກຈດສຳນກໃຫຮກຽວກບວໄສທດອນໃໝຂອງສະຫະກອນ,ເພອເປນການຫກລຽງຄວາມປນເປກບສະຫະກອນແຫງລດໃນເມອກອນ. ຊງມນໄດກາຍມາເປນບລມະສດໜງໃນແຜນງານຍດທະສາດຂອງກະຊວງກະສກຳແລະປາໄມໃນປ2011-2020(ກະຊວງກະສກຳແລະປາໄມ,2010).

5. ຊນພນຖານເສດຖະກດ ແລະ ລກສະນະພນຖານຂອງກມຊາວກະສກອນໃນປະຈບນມສະພາບເປນແນວໃດ?

ໃນໄລຍະຜານມາ, ວສະຫະກດຂະໜາດນອຍ,ວສະຫະກດຈລະພາກແລະອງການຈດຕງມະຫາຊນ ໂດຍສະເພາະສະຫະພນແມຍງລາວແມນເປນຜຄມຄອງ ການຈດຕງປະຕບດງານແລະ ເປນຕວແທນໃຫແກເສດຖະກດລາວ (ຊນທໜງ). ບນດາກມຊາວກະສກອນ ສວນຫາຍແມນກມທໄດຈດຕງປະຕບດວຽກງານທບໄດຖກຮບຮເປນນຕບກຄນ ຫ ບຢໃນກອບກດໝາຍຮອງຮບ



ເປນສະຫະກອນ.ດງນນ, ບນດາກມດງກາວນນຈງໄດຂນທະບຽນ ເປນວສະຫະກດເອກະຊນຍກເວນພຽງແຕສະຫະກອນສນເຊອເພອສງເສມທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP) ທໄດຂນທະບຽນສະຫະກອນຢາງເປນທາງການພາຍໃຕການປະກາດໃຊດຳລດວາດວຍສນເຊອຈລະພາກມາຕງແຕປ 1996. ຜານການເກບກຳຂມນຕວຈງຢເຂດພນທເປາໝາຍສກສາຄນຄວາໄດສະແດງໃຫເຫນຢາງຈະແຈງວາການເຂາເຖງສນເຊອເປນການລເລມປະກອບສວນ ເຮດໃຫການດຳເນນງານຂອງກມໄປໄດດແລະມຄວາມໝນຄງ.ດງນນ,ພວກເຮາຈງສາມາດເວາໄດວາຮບແບບຂອງກມຊາວກະສກອນປະກອບມ 3 ຮບແບບດວຍກນ(ຕາຕະລາງ2) ອງຕາມກດຈະກຳແລະ ເງອນໄຂຂອງການກຳເນດຂນອນໄດແກ: (i) ການພດທະນາແບບປະສມປະສານລວມໝ, (ii) ຜນຜະລດທາງການຕະຫາດ,ແລະ(iii)ການບລການສນເຊອ.ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ການຈດຮບແບບດງກາວນບາງຄງກບແນນອນ ຄາຍຄກນກບການວວດທະນາການຂອງກມທມການຍາຍຈາກກມປະເພດໜງໄປຫາອກກມໜງ. ເຊນໃນກລະນຂອງສະຫະກອນສນເຊອເພອສງເສມທລະກດຂະໜາດນອຍ(CCSP)ທໄດລເລມການພດທະນາແບບປະສມປະສານໂດຍການຕະຫາດການປງແຕງ ແລະ ພດທະນາເຄອຄາຍສນເຊອທກວາງຂວາງ (Box2).ປະຫວດຄວາມເປນມາຂອງວສະຫະກດ “ຜະລດຕະພນຂອງຊາວກະສກອນ” ທຍກຕວຢາງໃຫເຫນເຖງຄວາມເປນໄປໄດ ໃນການຫນຮບແບບການແປຮບຜະລດຕະພນຈາກການລເລມພາຍໃນຊມຊນທອງຖນໄປສຂະບວນການສະຫະກອນຮບແບບໃໝ. ທງໝດກມຊາວກະສກອນທກາວມາພວກເຮາສາມາດຖອດຖອນບດຮຽນໄດຈາກປະຫວດຄວາມເປນມາຂອງການສາງຕງກມທຜານມາມດງນ:

5.1ກມພດທະນາຊມຊນ

ລດຖະບານ,ພອມດວຍອງການຈດຕງສາກນແລະພາກສວນທໃຫການຊວຍເຫອພາຍໃຕໂຄງການພດທະນາໄດສງເສມກມພດທະນາຊມຊນຢາງເອາຈງເອາຈງ.ອງການເຫານໄດສມຄວາມພະຍາຍາມໃສການພດທະນາໃນຂນບານທພຈາລະນາຈາກການຕດພນກບ “ທຳມະຊາດ”ໃນກດຈະກຳ“ການພດທະນາຊມຊນ”ກດຈະກຳຕາງໆເຫານລວນແຕໄດຮບການສະໜອງສນເຊອ-ອອມຊບແລະໃນບາງຄງກໄດຮບການພດທະນາພນຖານໂຄງລາງ.

ບນພນຖານການສຳຫວດ ແລະ ວເຄາະສະພາບລວມໃນລະດບບານເຫນໄດວາຮບແບບກດຈະກຳຕາງໆ ໄດຖກອອກແບບໃຫສອດຄອງກບຄວາມຄາດຫວງຂອງປະຊາຊນ. ການວເຄາະ “ວທການມສວນຮວມ” ໄດສະແດງໃຫເຫນວາການຄດເລອກເອາຜທມຄວາມສາມາດທຈະດຳເນນງານພາຍໃນກມ ແມນຫຍງຍາກລຳບາກຫາຍເພາະການປະສານງານພາຍໃນຊມຊນໂດຍທວໄປແລວແມນຕອງໄດຜານອຳນາດການປກຄອງບານ.ດງນນ,ນາຍບານແລະຄະນະບານຈງເປນຜຕາງໜາໃນການຈດການຄມຄອງກມເອງ.

ນອກຈາກນນ,ປະຊາຊນພາຍໃນທອງຖນສວນຫາຍມຄວາມສນໃຈທຈະເຂາຮວມຝກອບຮມ ຫ ກດຈະກຳການສາງຄວາມອາດສາມາດເປນຕນແມນ: ກດຈະກຳສງເສມປກຝງ ຫ ລຽງສດ,ການຈດການຄມຄອງຊບພະຍາກອນທຳມະຊາດ,ເພມຈຳນວນກດຈະກຳການຜະລດເພອເປນການສາງລາຍຮບເຂາສຄອບຄວ. ເພອເປນການສງເສມກດຈະກຳດງກາວນນໃຫບນລຜນ,ຊາວກະ


January - June 2011

170

ສກອນຕອງໄດມການຈດຕງເຂາເປນກມຕາງໆເພອໃຫກາຍເປນກມເປາໝາຍສກສາໃຫແກນກວຊາການໂຄງການ.ຫງຈາກນນ,ບນດາກມເຫານນຈະເປນຜຈດຕງປະຕບດກດຈະກຳທໄດຮບການສະໜບສະໜນຈາກທາງໂຄງການເປນຕນແມນ:ການຄມຄອງກອງທນໝນວຽນຂອງບານ,ທະນາຄານເຂາ,ການຄມຄອງການນຳໃຊນາ,ການປກຝງ,ລຽງສດ,ເກບເຄອງປາຂອງດງແລະອນໆ.ກມຖວາເປນເຄອງມ ທນຳໄປສຂະບວນການຖາຍທອດທາງດານເຕກໂນໂລຢ ໃນຮບແບບດງເດມໂດຍທາງຫອງການສງເສມກະສກຳແລະປາໄມເມອງໄດຖກມອບໝາຍໃຫຮບຜດຊອບຊນຳບນດາກມຕາງໆແລະພອມທງສບຕຈດຕງປະຕບດວຽກງານພາຍຫງສນສດໂຄງການ.

ປະເດນຄວາມຍນຍງຂອງກມເຫານນຈະເຂາມາກຽວຂອງ ຫງຈາກສມການລງທນທາງດານລະບບການເງນ ແລະ ຊບພະຍາກອນມະນດແລວເຮດໃຫການດຳເນນງານຂອງກມຖກປະລະ.ເນອງຈາກວຊາການສງເສມຍງຂາດການພວພນກບຂນເທງ ແລະ ຮາກຖານດວຍສາເຫດຍອນຂາດປດໄຈທາງດານການເງນ (ບມງບປະມານພຽງພທຈະຈາຍຄານາມນລດຈກໃຫພະນກງານລງຮາກຖານ). ນອກຈາກນ, ຊບພະຍາກອນມະນດຍງຂາດທກສະໃນການຄດຄນແນວຄດໃໝໃນຂະບວນການຮຽນຮ,ຂອງກມຊາວກະສກອນເນອງຈາກພາກສວນທກຽວຂອງ ທໄດຈດຕງປະຕບດງານໂດຍທວໄປແລວລວນແຕໄດຮບຄວາມຮມາຈາກໂຄງການຕາງໆ ແຕເມອຫງຈາກທທາງໂຄງການສນສດລງ ພດເຮດໃຫຄວາມຮບຮຂອງເຂາເຈາເຫານນລດລງນຳ. ຊງທງໝດນນ, ໄດເຮດໃຫການດຳເນນກດຈະກຳຂອງກມໄດຮບການປະຕບດທບຕເນອງ.

5.2ກມສນເຊອແລະອອມຊບ

ມພຽງແຕກມຈຳນວນໜງ ເທານນທສບຕລະດມທນ ເພອເຮດກມຂອງຕນມຄວາມຍນຍງພາຍຫງທໂຄງການຊວຍເຫອສນສດລງເປນຕນແມນ:ກອງທນໝນວຽນທປະກອບດວຍກມອອມຊບແລະສນເຊອ(www.microfinancelaop-dr.org), ທະນາຄານເຂາ (Datta, 2007) ຫທະນາຄານສດ(FicthtlandScoizec,2005)ແລະ ອນໆ. ຈາກການປະເມນຜນເຫນໄດວາຍງມຫາຍໆໂຄງການ ໄດບນຈເອາກດຈະກຳການອອມຊບແລະສນເຊອຫເອາພຽງແຕກດຈະກຳການເງນຈລະພາກໂດຍເຂາໃຈວາການລະດມທນແມນປດໄຈຫກທເຮດໃຫການຈດຕງວຽກງານໃດໜງເກດດອກອອກຜນ ແລະ ທງເປນການສາງລາຍຮບເຂາສຄອບຄວ.ຫາກເມອຖາມເຖງສາເຫດທເຮດໃຫສະມາຊກ ຕດສນໃຈເຂາຮວມກມນນແມນຍອນສາເຫດຫຍງ ?ຄຳຕອບກຄ“ສາມາດເຂາເຖງສນເຊອ”ຊງເປນປດໄຈຫກແລະ ເຫດຜນຕມາແມນ, “ຕອງການຮຽນຮບດຮຽນອນໃໝ”.

ລດຖະບານໄດສະໜອງການເງນຈລະພາກໃນທວປະເທດກວມອດຕາ23%,ໃນຂະນະທອງການຈດຕງມະຫາຊນກວມອດຕາ 25%,ບນດາທະນາຄານຕາງໆ ກວມອດຕາ 19%ແລະ ບນດາໂຄງການຕາງໆກວມອດຕາ 33%(ດາລາຈນທະລາ, 2006). ລະບບທະນາຄານໄດປອຍທນສນເຊອອອກສເຂດຊນນະບດໃນຂອບເຂດຈຳກດ. ຊງຜທປອຍເງນກແມນອາໄສສາຍພວພນທາງຍາດພນອງເທານນ ໂດຍບໄດປອຍໃຫປະຊາຊນທວໄປ (EDC, 2002) ສຳລບວທການອອມຊບຂອງປະຊາຊນ ໃນເຂດຊນ



ນະບດແມນຈະຊເປນວດຖມຄາແລະ ສດລຽງຈຳນວນໜງໄວ ຫ ທອນເງນໄວເອງພາຍ ໃນເຮອນ.ດງທຮກນແລວວາ, ແມຍງເປນຜທທອນເງນໄດດທສດ ແລະ ເປນຜຈດການຄມຄອງລາຍຈາຍພາຍໃນຄອບຄວ. ດງນນ, ຜຍງຈງມສວນຮວມໃນກດຈະກຳການອອມຊບ ແລະ ສນເຊອຂອງບານ. ອງຕາມເມອກອນສະຫະພນແມຍງລາວເປນຜສະໜອງສນເຊອຈຳນວນຫາຍໃຫແກຊາວກະສກອນ ຊງລວມມຜຮບຜນປະໂຫຍດທງໝດ200.000 ກວາຄນ (ດາລາຈນທະລາ, 2004).ດງນນ, ໃນກລະນທກມສນເຊອພບບນຫາ ຫ ມການຂດແຍງພາຍໃນກມ ທາງຄະນະກມຈະເຂາໄປພວພນນຳສະຫະພນແມຍງເມອງເພອມາໄກເກຍເປນຕນແມນ: ບນຫາຂບກຜອງໃນການຄມຄອງກອງທນໃນເວລາທສະມາຊກສງເງນຕນທນໃຫກມຊກຊາແລະອນໆ.

ໃນຊວງປ 1996,ອງຕາມດຳລດວາດວຍສະຫະກອນສນເຊອ ໄດຖກອານມດຈາກລດຖະບານທໄດອະນຍາດ ໃຫສະຫະກອນສນເຊອດຳເນນທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP) ພາຍໃຕການຂນທະບຽນກບທະນາຄານແຫງສປປລາວຢາງເປນທາງການ. ຈນມາເຖງປ 2008, ທະນາຄານແຫງຊາດລາວ ໄດອອກກດລະບຽບໃໝອງຕາມການແຈງການຂອງທານນາຍກລດຖະມນຕວາດວຍການຊນຳການເງນຈລະພາກ (ເລກທ05/ນຍ, ລງວນທ 4 ເມສາ 2007), ຊງໄດວາງລະບຽບໃນການສາງຕງ ແລະ ການດຳເນນງານສະຫະກອນການເງນທມຊເອນວາ: “ສະຫະພນອອມຊບແລະສນເຊອ”ເອກກະສານດງກາວນໄດຕອບສະໜອງໃຫຂງເຂດການຈດຕງປະຕບດງານສະຫະກອນສນເຊອໄດເປນຢາງດ. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ໃນຂະນະທຮາງນຕກຳ ດງກາວນກ

ຍງບພຽງພທຈະເປນຂວຕລະຫວາງສນເຊອທເປນທາງການ(ທະນາຄານ)ກບສນເຊອທບເປນທາງການ(ຜປອຍເງນກ)ໃນເຂດຊນນະບດຫາງໄກສອກຫກ.

5.3 ກມການຕະຫາດ ແລະ ປງແຕງຜະລດຕະພນ

ກອງປະຊມໃຫຍຜແທນທວປະເທດຂອງພກປະຊາຊນປະຕວດລາວໃນຄງວນທ07ມນາ2001ໄດເສມຂະຫຍາຍ“ເສດຖະກດຂນພນຖານຂອງປະຊາຊນ ໂດຍເອາໃຈໃສສະຫະກອນການຜະລດກະສກຳ,ຫດຖະກຳແລະການບລການໂດຍຜານນະໂຍບາຍທາງດານການເງນ, ສນເຊອແລະ ການຕະຫາດ” (ໜງສພມວຽງຈນທາມ,2001). ລດຖະບານແຫງ ສປປລາວ ໄດສະໜບສະໜນສງເສມກດຈະກຳການດຳເນນທລະກດທມໜາທຮບຜດຊອບຕສງຄມ (ວສະຫະກດກະສກຳເອກກະຊນ ແລະ ສະຫະກອນ) ທຈະຊວຍໃຫກມຊາວກະສກອນທເຄຍຖກຂດຂວາງໃນການມສວນຮວມທາງດານເສດຖະກດໃນໄລຍະຜານມາ, ອງຕາມລກສະນະທາງກາຍະພາບ ຫຄວາມສາມາດ ໃນການເຂາເຖງຕະຫາດສງເສມອງການຈດຕງໃນເຂດຊນນະບດໃຫມຄວາມອາດສາມາດຄມຄອງແລະບຳລງຮກສາສາຍພວພນໃນການຂະຫຍາຍຕວຂອງຕະຫາດ, ຮຽກຮອງໃຫມການພຈາລະນາເຖງການສາງຄວາມອາດສາມາດໃຫແກທງສອງດານຂວຕທແຍກລະຫວາງກມຊາວກະສກອນແລະ ເສດຖະກດການຕະຫາດເນອງຈາກປະຊາຊນທທກຍາກໃນເຂດຊນນະບດຫາງໄກສອກຫກຍງຂາດການສກສາ.ດງນນ,ຈງຮຽກຮອງໃຫມມາດຕະການສາງຄວາມເຊອໝນແລະການສະໜບສະໜນໃນໄລຍະຍາວ.


January - June 2011

172

ນອກຈາກນ, ວສະຫະກດກະສກຳ ແລະ ສະຖາບນສະຫະກອນທພວກເຂາເຈາຕອງການເຂາໄປຮວມກຍງມຄວາມຕອງການມາດຕະການສາງຄວາມເຊອໝນ ເພອເຮດໃຫສະຖາບນເຫານນສາມາດບນລຜນສຳເລດ.

ອງຕາມມະຕຄຳສງຂອງລດຖະບານແລະຈາກການສງລວມບດຮຽນໃນໄລຍະທຜານມາຂອງບນດາໂຄງການພດທະນາຊນນະບດຕາງໆທມກຈະຢດເຊາຜະລດສນຄາທບສາມາດຈຳໜາຍໄດ.ແຕກມຫາຍວສະຫະກດກະສກຳ ທໄດກຳເນດຂນທມໜາທຮບຜດຊອບຕສງຄມ ແລະ ມຫາຍໂຄງການທໄດຈດຕງປະຕບດ ໂດຍໄດຮບການສະໜບສະໜນເສມສາງຄວາມເຂມແຂງຂອງທລະກດບລການໃນເຂດທອງຖນ (Box 2; Connell,2005; Manivong et al., 2005; Foppesແລະ Phommasane, 2006; Ledecq et al.,2006; Fullbrook, 2007). ການເຊອມໂຍງຊາວກະສກອນໄປສຕະຫາດ ໂດຍຜານການພດທະນາວສະຫະກດກະສກຳ ທຄາດວາຈະເປນການປະກອບສວນໃຫແກການຫດຜອນຄວາມທກຍາກຈາກການເພມຄວາມຫາກຫາຍຂອງແຫງລາຍຮບເຂາສຄອບຄວ, ໂດຍການປບປງຄນນະພາບຂອງຜນຜະລດແລະມນຄາເພມຂອງຜະລດຕະພນທຜານຂະບວນການປງແຕງ. ໃນເບອງຕນວສະຫະກດກະສກຳຈຳນວນໜງ ໄດກາຍເປນຜບກເບກໃນແຖວໜາເປນຕນແມນ “ຜະລດຕະພນຊາວກະສກອນລາວ” “ເພອນຊາວກະສກອນໃນເຂດພດອຍ”, ໂຄງການ SADU ແລະ ໂຄງການVECO-ບແກວເສນທາງໄປສອະນາຄດຂອງສະຫະກອນແບບປະສມປະສານ ທກວມເອາກດຈະກຳການຜະລດ,ການປງແຕງແລະການຕະຫາດ.

ໃນປ2004,ອງຕາມການຈດຕງປະຕບດວຽກງານຮວມກມເພອ “ການເຊອມໂຍງຊາວກະສກອນສຕະຫາດ”, ທປະກອບດວຍ 25 ສະຖາບນ ແລະ ບນດາໂຄງການຕາງໆທເປນຜລເລມເກບກຽວປະສບການ. ການຈດຕງປະຕບດວຽກງານຂອງກມຕາງໆແມນດຳເນນໄປດວຍຫາກຫາຍຮບແບບພາຍໃຕການຊນຳຂອງໂຄງການ.ບດຮຽນຫກທຈະໄດນຳສະເໜຢາງລະອຽດໃນພາກຕໜານສາມາດສງລວມໄດຄດງນ:ເພອສຢນກບການແຂງຂນການດຳເນນທລະກດ, ວສະຫະກດກະສກຳຈະຕອງໄດເອາໃຈໃສ “ຕອງໂສການຕະຫາດ” ໂດຍຜານພາກສວນກມ ທກຽວຂອງພາຍໃນທອງຖນແທນທຈະສມໃສແຕຜຜະລດພຽງຢາງດຽວ.ການດຳເນນງານສະຫະກອນແມນຈຳເປນຕອງໄດເຮດວຽກກບກມຊາວກະສກອນເພອຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮອງຕອງການຂອງຕະຫາດທງໃນຮບການທງດານປະລມານແລະຄນນະພາບ. ແຕສງສຳຄນທສດ, ກມຊາວກະສກອນຄວນຈະເປດປະຕສໂລກພາຍນອກດວຍພວກເຂາເອງເປນຕນແມນ: ການພດທະນາຊມຊນດວຍວທການຂອງໂຄງການ SADU, ຕອງໂສການຕະຫາດອນໆ (ພຄາ ແລະ ຜປງແຕງ),ການຜະລດເປນສນຄາ(ຜະລດຕະພນຊາວກະສກອນລາວ). ການຄມຄອງການແປຮບຈາກການດຳເນນທລະກດຄອບຄວໄປສການດຳເນນທລະກດແບບວສະຫະກດກະສກຳ, ມນໄດຮຽກຮອງໃຫຊາວກະສກອນມອຳນາດໃນການລເລມຈດຕງປະຕບດງານຮວມກບພາກສວນທກຽວຂອງແລະ ການສະໜອງປດໄຈການສະໜບສະໜນທາງສະພາບແວດລອມອອມຂາງເພອສະດວກໃນການດຳເນນທລະກດ(ການຍກເວນພາສ,ຄວບຄມຕດຕາມສນຍາທຳການຜະລດ, ການເສມສາງຄວາມເຂມແຂງຂອງກນໄກ ແລະ ການປອງກນບໃຫເຮດຜດກດໝາຍ).



6.ເຮດແນວໃດຈງຈະປຽນກມຊາວກະສກອນໄປເປນສະຫະກອນໄດ? ການສາງເສດຖະກດທບເອອຍອງສງຄມ

ຈາກບດຮຽນ ແລະ ປະສບການຕາງໆຂອງກມຊາວກະສກອນທພວກເຮາໄດຖອດຖອນມານນສາມາດຕອບຄຳຖາມໃນການສກສາຄນຄວາທປະກອບກບປະສບການ ລເລມຈດຕງປະຕບດວຽກງານຂອງບນດາໂຄງການຕາງໆທງພາຍໃນແລະ ຕາງປະເທດຈຳນວນໜງ. ຊງພວກເຂາໄດຊໃຫເຫນສງທທາທາຍໃນການຫນປຽນກມຊາວກະສກອນ ໄປເປນສະຫະກອນກະສກຳໂດຍໄດຄນພບກນໄກຈຳນວນໜງທສາມາດຮບຮອງໄດວາການຈດຕງວຽກງານ ສະຫະກອນໃນສປປລາວໃນຕໜາຈະປະສບຜນສຳເລດໄດກຕເມອ.

6.1 ການເຂາເຖງການເງນທເປນສງຈງໃຈຫກໃຫຊາວກະສກອນເຂາຮວມກມ

ການລະດມທນໃນການດຳເນດທລະກດກະສກຳແມນປດໄຈຫກທເຮດໃຫກມຊາວກະສກອນປະສບຜນສຳເລດ.ເຖງແມນວາ,ສະຫະກອນບແມນອງການເພອການກສນ ເນອງຈາກຄວາມຍນຍງຂອງພວກເຂາ ແມນອງຕາມຄວາມອາດສາມາດໃນການເຮດໃຫມລາຍໄດທາງດານການເງນເພມຂນໃນເງອນໄຂສະພາບແວດລອມອອມຂາງທມການຊວງຊງກນດຳເນນທລະກດ. ບາງໂຄງການຊກຍສງເສມແມນຈຳເປນຕອງໄດສາງກມຜຜະລດໃນລະດບຄອບຄວ ເພອໃຫເຂາເຖງການບລການຕາງໆຈາກທາງໂຄງການ. “ກມທໄດຜນປະໂຫຍດ” ແມນກມທຢຍນຍງ ໄປຈນເຖງຊວງໄລຍະ

ສດທາຍຂອງໂຄງການເພາະອງຕາມເງອນໄຂແລະ ກດຈະກຳການດຳເນນງານ ຂອງທາງໂຄງການໃນການສະໜບສະໜນການເງນໃຫແກເຂາເຈາ.ໂດຍທວໄປແລວກມເຫານແມນຈະຄອຍໆສະຫາຍຕວໄປໃນຊວງໄລຍະທາຍຂອງໂຄງການ.ດງນນ,ເຫດຜນທເຮດໃຫຫາຍໆໂຄງການມຄວາມຫວງໄຍຕຄວາມຍນຍງໃນການດຳເນນງານຂອງກມຈງໄດຈດຕງກມສນເຊອແລະກມອອມຊບຂນດວຍຄວາມຫວງທພວກເຂາຈະສາມາດສະໜບສະໜນກດຈະກຳ ເພອປບປງຊວດການ ເປນຢຂອງປະຊາຊນໃນທອງຖນໃຫດຂນໃນໄລຍະທທາງໂຄງການຍງຈດຕງປະຕບດວຽກງານຢ.ຈາກຫາຍປະສບການທກາວມານນ ໄດສະແດງໃຫເຫນວາຂນຕອນລເລມກດຈະກຳການເງນຈລະພາກໂດຍສະເພາະ ໃນເຂດບານທທກຍາກແລະ ປະຊາຊນກຂາດການສກສາ, ສງສຳຄນແມນຕອງເລມຕນ ດວຍເງນຈຳນວນໜອຍໂດຍສະເພາະແມນຄວນເລມ ຈາກກດຈະກຳການອອມຊບ. ເນອງຈາກປະຊາຊນ ຈະມຄວາມຮສກສງຕໜາທຄວາມຮບຜດຊອບຖາຫາກພວກເຂາຮວາພວກເຂາເຈາມສວນຮວມໃນການຄມຄອງເງນຂອງເຂາເຈາເອງ.ນອກຈາກນແລວ,ໄລຍະການລເລມຂະບວນການຮຽນຮແມນມຄວາມຈຳເປນທຈະໃຊເວລາຍາວ ເພອສາງຄວາມເຂມແຂງພາຍໃນກມກອນທຈະຜນຂະຫຍາຍກວາງອອກສສະມາຊກຫຜນຂະຫຍາຍງບປະມານໂດຍຜານເງນກ/ທນຊວຍເຫອລາຈາກທາງໂຄງການຫຈາກສະຖາບນການເງນໃນລະບບ.

ທະນາຄານໂລກກຍງໄດທບທວນຄນເຖງ“ການກຳເນດກມສນເຊອ ແລະອອມຊບທບຍນຍງພາຍໃຕກອງທນພດທະນາບານ, ການລງທນໃນຂນບານ ເພອຊວຍເຫອຜທກຍາກ ແລະ ເກອບ


January - June 2011

174

ເວາໄດວາທກໂຄງການທແນໃສປບປງຊວດການເປນຢຂອງປະຊາຊນທກຍາກ ຢໃນເຂດພາກເໜອຂອງສປປລາວ” (ທະນາຄານໂລກ, 2008). ການສະໜອງສນເຊອທຍນຍງ ໃຫແກຊາວກະສກອນທເຮດການຜະລດພກມກນ, ຜທບສາມາດເຂາເຖງຕະຫາດ ແລະ ຜທບໄດຢໃນລະບບການໃຊເງນຕາກບມຄວາມໝາຍຫຍງ. ເນອງຈາກປະຊາຊນທທກຍາກເຫານແມນຕກຢໃນຫມພາງຄວາມເປນໜຢາງງາຍດາຍ. ດງນນ, ບລມະສດສະຫະກອນການເງນຈລະພາກຄວນຈະຮບໃຊພນລະເມອງຈຳນວນ 30% ຂອງພນລະເມອງລາວທງໝດ(70%ແມນຊາວກະສກອນຜຜະລດຂະໜາດນອຍ) ຕວຢາງເຊນ: ຜປະກອບການດຳເນນທລະກດໃນຕວເມອງແລະຊານເມອງທເປນຜນາຕະຫາດເຂາມາ.

6.2ການຮກສາອດຕາສວນຂອງສງຄມທປະສມປະສານເປນປດໄຈທເຮດໃຫວຽກງານສະຫະກອນປະສບຜນສຳເລດ

ຕາມຄວາມເປນຈງແລວ,ຖານະຄອບຄວຮງມ ຫ ທກຍາກມແນວໂນມທຈະແຍກອອກດວຍຕວມນເອງ,ຈາກການເຂາເປນສະມາຊກພາຍໃນກມ. ມຫາຍໆຄອບຄວທກຍາກບໄດຖກຄດເລອກເຂາເປນສະມາຊກພາຍໃນກມສນເຊອ-ອອມຊບ ຫ ຖກກດກນໃນການເຂາເຖງເງນກເພາະເຂາເຈາ ເຫານນມຄວາມສຽງສງ ໃນການຊດໃຊເງນຄນໃຫທາງກມ. ດງນນ, ສະມາຊກພາຍໃນກມສນເຊອ-ອອມຊບຈະມແຕຄອບຄວທ ມຖານະປານກາງ. ສຳລບຄອບຄວທທກຍາກມແນວໂນມທຈະກຢມເງນໃນກລະນທຈຳເປນຮບດວນພາຍໃນຄອບຄວແຕເນອງຈາກຄວາມອາດສາມາດໃນການຊດໃຊເງນຄນຍງຕຳ ແລະ ເງນ

ກທໄດມານນບໄດໃຊເຂາໃນການລງທນທາງດານການຜະລດ ຈະມກມພຽງແຕເຮດໃນໄລຍະທຳອດເທານນ.ນອກຈາກນ,ການຂາດສງຄາປະກນ (ໃບຕາດນ, ຊບສນ ຕາງໆ) ກເຮດໃຫຂາດຄວາມເຊອໝນຈາກທາງຄະນະກມ. ກງກນຂາມກບຄອບຄວທຮງມພດບຕອງການເຂາເປນສະມາຊກພາຍໃນກມເນອງຈາກພວກເຂາຖວາຈຳນວນເງນກມໜອຍໂພດ ບພຽງພກບກດຈະກຳທຈດຕງປະຕບດ ແລະ ເງນປນຜນກຕຳເຊນດຽວກນ.ສຳລບຄອບຄວທທກຍາກ ທທອນເງນໃນກມອອມຊບມວງເງນໜອຍກຈະໄດຮບວງເງນກໜອຍເຊນດຽວກນເຮດໃຫວງເງນກທໄດມາບພຽພທຈະໄປປະຕບດກດຈະກຳ ຕາມຈດປະສງທວາງໄວ.ຊງກດຈະກຳການອອມຊບນນແມນເປນໄປຢາງຊກຊາເນອງຈາກຕນທນໜອຍແຕອດຕາດອກເບຍສງຮບໃຊໃຫແກການການລງທນຂະໜາດໃຫຍເປນຕນແມນ:ການລຽງສດໃຫຍຫການປກພດຢນຕນເປນການສາງຄວາມດງດດໃຫແກຄອບຄວຊາວກະສກອນທມຖານະຮງມ.

ອກດານໜງ,ອດຕາດອກເບຍຕຳກພາໃຫຄວາມຕອງການກຢມຫາຍກວາການຕອບສະໜອງຂອງກອງທນ, ເປນການກດດນຄວາມຍນຍງຂອງກມສນເຊອ ແລະ ອອມຊບ. ການປອຍສນເຊອແບບໝນວຽນກຈະເປນການເພມຄວາມສຽງໃນການໃຊອຳນາດປອຍເງນກ ຂອງສາຍຍາດພນອງ.ເຊນດຽວກນກບຄອບຄວທທກຍາກທຄາດວາຈະມບນຫາທໜກໜວງໃນການສງເງນກ,ມນກຄາຍຄກບວາທນການຊວຍເຫອຈະມຜນກະທບຫາຍກວາເງນກຢເຂດຊນນະບດຫາງໄກສອກຫກໂດຍສະເພາະທາງພາກເໜອຂອງລາວໃນເຂດທມການຄມຄອງ ລະບບການເງນຕຳແລະ ການລງຕດຕາມກວດກາ ທເປນການສນ



ເປອງງບປະມານ (World Bank, 2008). ດງນນ, ທາງເລອກການເງນຈລະພາກ ຄວນຈດສນໃຫດນດຽງກນລະຫວາງ ຄອບຄວທມລາຍຮບຕຳ,ປານກາງແລະຫາຍ.ການຊວຍເຫອລາຄວນຈະມການບລຫານໃນເຂດຫາງໄກສອກຫກ,ໃນຂະນະທການດຳເນນງານລະບບສນເຊອເອກກະຊນທມອດຕາດອກເບຍສງ ທສາມາດປະສບຜນສຳເລດຢໃນເຂດຊານເມອງ (ສະຫະກອນສນເຊອເພອສງເສມທລະກດຂະໜາດນອຍCCSP,ທະນາຄານສະຫະກອນນາຊາຍທອງ). ສຳລບສອງລະບບດງກາວນໄດມຫາຍຮບແບບການຈດການພາຍໃນທອງຖນອງຕາມສະພາບຄວາມເປນຈງພາຍໃນທອງຖນທມການຕລອງເຈລະຈາກບຊມຊນພາຍໃນບານ.

6.3ປດຈບນ,ໃນຊມຊນຂອງບານຍງມການລະດມທນເພອສາງກອງທນຢບ?

ເປນທກະຈາງແຈງແລວວາ ການກຳເນດເກດຂນຂອງກມທລເລມຈາກປດໄຈພາຍໃນຕວມນເອງນນ (ຈາກຄວາມຕອງການຂອງສະມາຊກ)ແມນມໂອກາດດທຈະຢລອດຫາຍກວາກມທໄປກຳນດໃຫເກດຂນຈາກປດໄຈພາຍນອກ (ທໄດຮບການບນຊາຈາກທາງໂຄງການ). ຊງເປນສງສຳຄນເຊນດຽວກນທຈະຕລາຄາ ແລະ ເອນວາອນໃດແມນ“ຊມຊນພາຍໃນບານ”ທສາມາດສະໜບສະໜນການລວມຕວຂອງກມຊາວກະສກອນ ແລະເພອກາວໄປເຖງສະຫະກອນໃນອານາຄດ(Olson,1973). ໃນປ 2006 ໄດມການອະທບາຍແນວຄວາມຄດຂອງຊມຊນ ພາຍໃນບານທບແມນເປນສະຖາບນຄງທແຕເປນຂະບວນການຢາງຕເນອງ.“ໂຄງຮາງສາງຕງບານ” ທໄດກຳນດຮບຮາງລກສະນະຂອງຊມຊນແລະການກຳນດຄວາມອາດ

ສາມາດເພອກາວໄປເຖງການດຳເນນງານຂອງສະຫະກອນ.

ອງການຈດຕງຂອງຊາວກະສກອນໄດຖກຮຽກຮອງຂນມາ ເພອປບປງລະບບການຜະລດກະສກຳຂອງຊມຊນໃຫເຂມແຂງ. ນອກຈາກນ,ຄວາມສາມກຄພາຍໃນກມກໄດສະທອນໃຫເຫນເຖງຄວາມສາມກຄ ຂອງສະມາຊກທງໝດພາຍໃນກມ,ຄວາມໜຽວແໜນຂອງກມທສາງຂນຈາກການພວພນຊງກນ ແລະ ກນຢາງເປນປກກະຕລະຫວາງສະມາຊກ. ປະຫວດຄວາມເປນມາໄດຖກຮບຮອງເອາເປນກດລະບຽບ,ບນທດຖານໃນທາງກວາງຂອງສງຄມ ແລະ ການລງໂທດເພອດດສມການປະພດກາຍເປນທນ ຫ ຊບສນທສຳຄນຂອງສງຄມ. ຄວາມບເປນລະບຽບໃນບານທາງດານຊບສນ/ທນຮອນທສາມາດສງເກດເຫນໄດໃນບານທມການຕງຖນຖານບານເຮອນໃໝຫ ບານປະສມທມການຍກຍາຍ ຄວເຮອນມາຢໃໝຢາງຕເນອງ. ຜນສດທາຍ, ໂອກາດທປະສບຜນສຳເລດຂອງກມຊາວກະສກອນ ແລະ ຮບແບບພນຖານກດຈະກຳ ພາຍໃນຊມຊນແມນຍງຕາຢໃນບານທມການຕງຖນຖານບານເຮອນໃໝ(ນະໂຍບາຍລວມຈາກກລະນສກສາຢເມອງຊຳເໜອ).

ທານ Connell (2005) ໄດຊໃຫເຫນເຖງຂຄງຄາງອນໆ ຕກບການພດທະນາວສະຫະກດກະສກຳຢໃນເຂດຊນນະບດຫາງໄກສອກຫກໂດຍໄດຜນຂະຫຍາຍຍດທະສາດພດທະນາຊວດການເປນຢ ຕວຢາງເຊນ: ນຳໃຊວດຖດບນຳເຂາໜອຍກຈະເຮດໃຫໄດຮບຜນກຳໄລ ແລະ ມມນຄາການຜະລດຕຳ. ແຕສຳລບບານທຢຫາງໄກຈາກຊມຊນ ແມນມທາອຽງເພງພາອາໄສຊງ


January - June 2011

176

ກນແລະກນເປນຕນແມນການແລກປຽນຜນຜະລດສວນເກນນຳກນເພອພລໂພກພາຍໃນຄອບຄວພາຍຫງສຳເລດການເກບກຽວແທນທຈະເປນການຄາຂາຍໃຫກນ. ການຫນປຽນໄປສການຜະລດຮບແບບວສະຫະກດແມນພວພນເຖງການປຽນແປງຄວາມຮບຮກຽວກບ: (i) ການເຮດກະເສດສມທມຄວາມຈຳເປນໃນການເພມຜນຜະລດໃຫສງຂນແລະນຳໃຊພນທໃຫເກດປະສດຕພາບ,(ii) ຜນຜະລດທໄດຮບພາຍຫງເກບກຽວແມນຂາຍເພອເປນການເພມລາຍຮບໃຫແກຄອບຄວແທນທຈະເປນການແລກປຽນກນລາໆພາຍໃນຊມຊນ.ດງນນ,ການສາງຄວາມສາມກຄພາຍໃນແລະການເຊອມສານກນທາງດານປະເພນແມນຮຽກຮອງໃຫພດທະນາ ຫ ທບທວນຄນເຖງຮບແບບໃໝຂອງ“ໂຄງສາງພນຖານຂອງຊມຊນ”. ຕວຢາງໂຄງການເຫານສາມາດສາງຊມຊນໄດຄດງທກາວມານນບຖາຫາກໂຄງການສາມາດຂດຄນທາແຮງບມຊອນຂອງທນຮອນ/ຊບສນທາງສງຄມ, ເລມສາງຈາກກມຄນຈຳນວນໜອຍທດຳເນນທລະກດສວນຕວ(ໂຄງການVECO-ບແກວ)ຫເປນການຜກມດກບພາກສວນທກຽວຂອງທາງດານຕອງໂສການຕະຫາດໃນລະດບກມບານ.ຈາກບດຮຽນໃນການດຳເນນງານຂອງບນດາໂຄງການຕາງໆທໄດຈດຕງປະຕບດພາຍໃນຊມຊນຕງແຕອາດດຈນເຖງປດຈບນ ແມນມຄວາມເປນອນໜງອນດຽວຂອງຊມຊນດວຍການນຳພາທເຂມແຂງຂອງຄະນະກຳມະການ ທໄດຮບການຝກອບຮມຄມຄອງກດຈະກຳການດຳເນນງານຂອງກມທມປະສດທຜນແລະສາມາດຮບປະກນການລເລມການສາງຕງສະຫະກອນທເກດຂນຢາງໄວວາ.ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ອຳນາດການປກຄອງຄວນຈະໃຫບລມະສດໃນໄລຍະລເລມຜນຂະຫຍາຍຕວແບບໃຫປະສບຜນສຳເລດເພອເປນການສາທດລງສຊມຊນ.

6.4 ການຊນຳນຳພາໂດຍການປະສານສມທບຈາກສາຍຕງແລະສາຍຂວາງ

ເປນທຮຈກກນຢາງກວາງຂວາງແລວວາກມຊາວກະສກອນທປະສບຜນສຳເລດແມນເປນກມທມພອນສະຫວນແລະຄນນະສມບດທພຽບພອມຂອງຜນຳກມໂດຍສະເພາະແມນຫວໜາກມ ແລະ ຜຊນຳໃນຄະນະກຳມະການທມສວນຮວມ,ມຄວາມເຄາລບ,ມຄວາມໂປງໃສໃນໜາທຄວາມຮບຜດຊອບແລະສງເສມສາຍງານທສາມາດປະກອບສວນໃຫກມມຄວາມຍນຍງໄປໃນທາງດານບວກ.ເຖງແມນວາຈະຕກຢໃນສະພາບທເປນອປະສກຈາກສງຄມແລະການເມອງທອາດຈະເປນຂຈຳກດໃນການສະໜບສະໜນການສາງຄວາມອາດສາມາດໃຫແກຜນຳຊມຊນກຕາມ.ແຕຜນຳຈະຄອຍໆຊມຊບວດທະນະທຳ, ຈດວນຍານຕກບກມທເປນລະບບຫຍງຍາກ ໃນການອະທບາຍສະຖານະການໃນທນສາມາດຮສກແລະເຂາໃຈໄດຢາງຊດເຈນ ພາຍຫງການສນທະນາກບສະມາຊກພາຍໃນກມ.ທນ/ຊບສນກເຊນດຽວກນກບທນ/ຊບສນທາງສງຄມທບສາມາດກຳນດໄດດວຍດຳລດໃດໆ ແຕຜນຳກມສາມາດຖກຄນພບໄດ,ຖກຮບຮແລະຖກອບຮມໄດ.

ຫວໜາກມເປນຜທສຳຄນ ພາຍໃນທອງຖນເນອງຈາກ: (i) ຫວໜາກມມໜາທຮບຜດຊອບເຊອມໂຍງສະມາຊກໄປພອມກບການພດທະນາສາຍພວພນກບທກພາກສວນ ພາຍໃນທອງຖນ(ການປະສານສມທບທາງສາຍຂວາງ),ແລະ(ii)ຫວໜາກມເປນຜເປດປະຕ ໃຫກມອອກສໂລກພາຍນອກຕວຢາງເຊນ: ການເຈລະຈາຕລອງກນທາງດານສນຍາກບພຄາ,ການເຂາເຖງສນເຊອຈາກທາງທະນາຄານ (ການປະສານສມທບກບ



ທາງສາຍຕງ). ມຫາຍກລະນທທາງສະມາຊກພາຍໃນກມເປນສະມາຊກພາຍໃນຄະນະປກຄອງບານຊງເຮດໃຫການດຳເນນງານ ຊອນກນລະຫວາງໂຄງຮາງການບລຫານປກຄອງຂອງບານກບໂຄງຮາງການຈດການຄມຄອງກມ. ຊງສະພາບການດງກາວນມທາແຮງທສາມາດສະໜບສະໜນ ແລະ ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫແກການປະສານສມທບທດລະຫວາງການປກຄອງທາງສາຍຕງຂອງກມກບພາກສວນບລຫານ ແລະ ຜທມອດທພນໃນການຕດສນໃຈ. ນອກຈາກນ, ຜນຳກມສາມາດດດປບ,ອອກກດບງຄບແລະລງໂທດຕສະມາຊກພາຍໃນກມຜທມຄວາມປະພດບດໃນກມອນຈະເປນການນຳທາງໄປສການດຳເນນງານຂອງກມບປະສບຜນສຳເລດ.

ມຫາຍກລະນການດຳເນນທລະກດຂະໜາດນອຍຂອງບລສດຫພຄາຈຳນວນໜງຢໃນສປປລາວ ທມການສະໜອງປດໄຈຂາເຂາຫາຍຢາງໃຫແກຊາວກະສກອນ ນນເຫນວາບໄດປະສບຜນສຳເລດເທາທຄວນເນອງຈາກວາພາຍຫງຊາວກະສກອນສາມາດ ເກບກຽວຜນຜະລດໄດເຂາເຈາເຫານນ ພດຂາຍຜນຜະລດໃຫແກພຄາຜທໃຫລາຄາສງກວາທາງບລສດທມາລງທນໃຫ.ດງນນ, ເຮດໃຫບລສດ ແລະ ພຄາທມາລງທນໃຫຊາວກະສກອນໃນເບອງຕນ ບມເຄອງມທາງດານກດໝາຍທຈະສາມາດຄມຄອງ ຫ ດຳເນນສນຍາທໄດລະບໄວ. ຫາກເປນຄແນວນນເມອປາສະຈາກຄວາມໄວວາງໃຈຊງກນ ແລະ ກນກບຜນຳກມແລວເຮດໃຫພວກເຂາຢດເຊາສະໜອງການບລການທາງດານການຕະຫາດ.ອກດານໜງ,ມບດລາຍງານຫາຍບດທກາວວາພຄາພາຍໃນຊມຊນເປນຜສະໜອງວດຖດບ,ມຄວາມເຄາລບໃນສນຍາແລະຖກຖວາເປນຊບສນຂອງຊາວບານ.ການ

ສາງຄວາມດນດຽງທາງດານອຳນາດພາຍໃນກມແມນເປນຊບສນອນໜງທຂາດບໄດເພອເປນການຫກລຽງສະພາບການສາງອຳນາດກມກອນຊງຄນດຽວເປນຜຕດສນວາຜໃດເປນຜມສວນໃນກມຫບມສວນໃນກມ,ຜໃດມສດໄດຮບຜນປະໂຫຍດຫຄວນຖກໂທດ.

6.5 ຂະບວນການຮຽນຮຄມຄອງຄວາມເຄງຕງໃນການກດກນກບການເປດປະຕສໂລກພາຍນອກ

ການຫນປຽນຈາກກມຊາວກະສກອນໄປເປນສະຫະກອນການຜະລດທເປນສະມາຄມເພອເພມລາຍຮບຊງຮຽກຮອງໃຫມຄວາມພະຍາຍາມບຳລງຮກສາຄວາມເປນອນໜງອນດຽວພາຍໃນກມໃນຂະນະທກມກຳລງເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວ.ຕວຢາງເຊນ:ການລວມຕວກນເຂາເປນສະມາຊກໃໝໃນການຈດຕງປະຕບດກດຈະກຳໃໝ.ໂຄງຮາງການປກຄອງແບບບເປນທາງການໄດມການປບຕວທດ ໃນການຮວມກມຂະໜາດນອຍຊງເຂາເຈາຮຈກກນເປນຢາງດມາກອນແລະມຄວາມໄວວາງໃຈຊງກນ ແລະ ກນໃນທກໆການດຳເນນງານແຕອາດຈະບເໝາະສມທຈະເປນການຜກມດ ໃນການດຳເນນກດຈະກຳທາງດານທລະກດການຜະລດທໃຫຍກວາ. ບນຫາທເກດຂນເລອຍໆແມນເກດຈາກການປຽນແປງສດສວນການດຳເນນງານ ທບໄດນຳໄປສການປຽນແປງໃນລະບບການປກຄອງ. ຕາມທຳມະດາແລວ,ວທການຄມຄອງພນຖານພາຍໃນບານເປນວທການທບຄອຍມປະສດທພາບ ໃນເວລາປະຕບດງານກບບນດາບລສດໃຫຍໆທມຄວາມຫວງຕອງການຈຳນວນຜະລດຕະພນ ຢາງຫວງຫາຍ ແລະມມາດຕະຖານສງ.ຊງນາຍບານເປນຜທຫຍງນຳ


January - June 2011

178

ວຽກຫາຍໆຢາງ ໃນການຄມຄອງກດຈະກຳການດຳເນນງານສະຫະກອນຊງເປນວຽກທຖກມອບໝາຍໃຫຮບຜດຊອບແຕໄລຍະຂອງການຈດຕງກມຊາວກະສກອນ.ຕວຢາງເຊນ:ສະມາຊກພາຍໃນຊມຊນ ມຄວາມເຄາລບນບຖຫວໜາກມ (ຍອນເປນຄນຊສດ, ເອາຈງເອາຈງ, ມຄວາມຮ ແລະອນໆ). ໃນຂະນະດຽວກນນນ, ເຂາເຈາກມການປບຕວໃຫເຂາກບໜາທວຽກງານ ບລຫານໄດດແລວພວກເຂາເຈາເຫານຕອງເປນຜທບມຫວຄດທາງດານທລະກດແລະອາດຈະບປະສບຜນສຳເລດໃນການເຊອມໂຍງຊມຊນຊງພວກຕນຮດເຂາກບຊມຊນບານອນໆ (ການປະສານງານຕາມສາຍຂວາງ) ກບກມພາກສວນທກຽວຂອງ (ການປະສານງານຕາມສາຍຕງ). ການຂາມຜານລະບບການປກຄອງໜງ ໄປສລະບບອນມນພວພນເຖງຂະບວນການຮຽນຮແບບລວມໝທຜກພນກບພາກສວນທກຽວຂອງ ເປນຈຳນວນຫວງຫາຍທມມາແຕໄລຍະທຳອດຂອງການຈດຕງປະຕບດງານ, ຕວຢາງການຈດຕງປະຕບດງານພາຍໃນກມຊາວກະສກອນ.ດງຕວຢາງທສະແດງໃຫເຫນຈາກໄລຍະການຂາມຜານການສາງກມທໃຫຍໄປຫາການສາງເຄອຄາຍທເປນລະບບສມບນແບບ.ການປຽນແປງດງກາວນ, ເນອງຈາກວາສະຫະກອນທທນສະໃໝແມນຮຽກຮອງໃຫການສະໜບສະໜນທກສະໃນການຄມຄອງແລະຄນນະພາບຂອງບກຄະລາກອນ, ຊງຄນສມບດດງກາວນໃນເມອກອນແມນບທນມຫຖກຕລາຄາຕຳເກນໄປ.ການສາງປະສບການ ຈາກອງການທໄດຈດຕງປະຕບດວຽກງານຢເຊນ:ສະຫະພນແມຍງລາວ(ຜຍງສວນໃຫຍເປນຜລເລມການດຳເນນງານການເງນຈລະພາກ)ຫບນດາໂຄງການກຽວກບການປບປງຊວດການເປນຢ(ຄອບຄວທທກຍາກແລະຄວາມຫາກຫາຍທາງດານຊນເຜາ ແມນເປາໝາຍທດ)

ເປນໜງຫນທາງທຈະສາມາດດຳເນນງານໄປໄດດ.ການສະໜບສະໜນຄນລນໃໝ ຂອງຜປະກອບການເອກກະຊນທເປນເອກກະລາດ, ໂດຍຜານການສາງຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ສາງຄວາມເຂມແຂງ.ອກດານໜງ,ແມນຖກຮບຮວາມຜນດຕການປກຄອງໃນການເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວ.ການສາງຄວາມເຂມແຂງສາມາດສະແດງໃຫເຫນການຂະຫຍາຍຄວາມອາດສາມາດຂອງປະຊາຊນໃນການສະເໜທາງເລອກແລະຕດສນໃຈປະຕບດງານທອາດເປນຜນດ ໃຫແກກມທເຂາເຈາຢນນ.ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫຊມຊນໂດຍການເຊອມໂຍງວສະຫະກດກະສກຳແລະສະຫະກອນທຮຽກຮອງໃຫມການສາງຄວາມອາດສາມາດໃຫການປກຄອງໃນແຕລະດບການຈດຕງມຄວາມເຂມແຂງ (ລະດບບານ, ກມບານ, ເມອງແລະ ແຂວງ). ຫກຖານການຂະຫຍາຍຕວທໄດສະແດງໃຫເຫນເຖງຄວາມສຳຄນ ຂອງການສາງຄວາມເຂມແຂງເພມປະສດທຜນໃນການພດທະນາ(WorldBank,2008).ເຖງແມນວາບມພຽງຮບແບບດຽວໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງ ແລະປະສບການຈາກຫາຍໆໂຄງການທແຕກຕາງກນໄດສະແດງໃຫເຫນເຖງການເຂາເຖງຂມນຂາວສານ, ການມສວນຮວມຂອງປະຊາຊນທກຍາກ,ຄວາມຮບຜດຊອບຂອງການປກຄອງ, ພາກສວນເອກກະຊນແລະຄວາມອາດສາມາດຂອງຊາວກະສກອນໃນອງການຈດຕງ ໃນການລະດມທນຮອນແລະອອກສຽງ.ທງໝດນນແມນເປນອງປະກອບທສຳຄນໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງ.

ດງຂະບວນການຮຽນຮລວມໝສາມາດນຳຮບແບບມາໝນໃຊເປນວທການໄດ. ຊງກອນອນໝດແມນຮຽກຮອງໃຫເປດໃຈຮບການຮຽນຮຈາກຜເຂາຮວມທງໝດ.ອນດບທສອງແມນກນໄກ



ການປະສານງານທຄວນຈະມການປະເມນຜນຄນແລະຄວາມສາມາດຈາກປະສບການຢພາກສະໜາມໃນສປປລາວແລະ ກດຈະກຳການດຳເນນງານທດທສດໃນລະດບສາກນ. ອນດບທສາມໄດແກບນດາສະຖາບນຕາງໆດງເຊນ:“ສນຊບພະຍາກອນສະຫະກອນ” (ພາຍໃຕອງກອນຄມຄອງໃດໜງເຊນ: ສະພາອດສະຫະກຳ ແລະການຄາແຫງຊາດ) ທສາມາດຈດຕງໃນຮບແບບລວມສນຄວາມຮທກຽວຂອງເພອການສະໜບສະໜນການດຳເນນກດຈະກຳ ແລະ ການແລກປຽນບດຮຽນ.

7.ສະຫບລວມ

ສະຫະກອນແບບໃໝໃນສປປລາວແມນເປນໄປຄແນວໃດ? ທອາດຈະຂນກບຂະບວນການຮຽນຮຈາກພາກສວນທກຽວຂອງນຳກນ.ສະຫະກອນບແມນສະຖາບນທຢກບທທບມການເໜງຕງແຕເປນສະຖາບນ ທມການປບຕວເຂາກບການປຽນແປງທງພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກຕວຢາງເຊນ:ການພວພນຊງກນແລະກນລະຫວາງສະມາຊກກບພາກສວນອນຢພາຍນອກຜນຂອງຂະບວນການຈດຕງປະຕບດວຽກງານຢາງຕເນອງນເປນໄປຢາງບສາມາດ ຄາດຄະເນໄດຊງຕອງຂນກບບນດາປດໄຈອນໆ, ຂນກບຜນຳພາຍໃນທອງຖນ, ປະຫວດຄວາມເປນມາ, ການລເລມແລະ ການເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວຂອງກມ. ຂະບວນການຮຽນຮແບບລວມໝທມການປບຕວສງຜນແປໄປໃນທາມກາງການກຳເນດສະຫະກອນທສາມາດໄດຮບບດຮຽນຈາກປະສບການທຜານມາໂດຍຫກລຽງບດຮຽນທຜດພາດໃນອາດດບນພນຖານຜນສຳເລດແລະບດຮຽນທດທສດຈາກ

ສາກນ.ແທນທຈະເປນການອອກແບບແລະວາງແຜນນຳໃຊຮບແບບສະຫະກອນທຕາຍຕວໃນອະນາຄດ, ມນຈະເປນເລອງຄມຄາ ແລະ ມປະສດທຜນໃນການລງທນ(i)ເພອສະໜອງກອບນະໂຍບາຍທມລກສະນະສະໜບສະໜນສງແວດລອມໃນການດຳເນນທລະກດ, (ii) ເພອສະໜບສະໜນການນຳໃຊກນໄກການດຳເນນງານຂອງສະມາຄມໃນໄລຍະຍາວແລະ(iii)ເພອຄມຄອງຕດຕາມ ແລະ ສະສມປະສບປະການເຂາສສະຫະກອນ.

8.ປດໄຈສຳຄນທກຽວຂອງໃນການສາງນະໂຍບາຍ

1.ໃນໄລຍະແຫງການຂາມຜານຈາກການຜະລດແບບກມຕນເອງຫນໄປສການຜະລດເປນສນຄາ, ການຈດຕງສະຫະກອນການຜະລດຮບແບບໃໝແມນຄວາມຕອງການທຈຳເປນທສາມາດສະໜບສະໜນຊມຊນຊນນະບດໃນການຄມຄອງຊບພະຍາກອນແບບລວມໝ ຫ ເປນການເອາກມຊາວກະສກອນເຂາສການປງແຕງລະດບທອງຖນແລະເຂາສຕະຫາດຜະລດຕະພນກະສກຳຂອງທອງຖນ. ຂະບວນການສາງຕງສະຫະກອນຕອງກວມເອາທກຊນຄນພາຍໃນສງຄມແທນທຈະມສະເພາະພຽງແຕຊາວກະສກອນແລະປະຊາຊນຊາວຊນນະບດທເຮດທລະກດລວມໝຢເຂດຊນນະບດເທານນ.

2.ຂະບວນການຂອງການດຳເນນງານສະຫະກອນໃນໄລຍະຊມປທຜານມາໄດປະເຊນກບອປະສກຫາຍຢາງເນອງຈາກຍງບທນມກດໝາຍແລະ ນະໂຍບາຍໃດທຮອງຮບ ຊງອາດຈະຕ


January - June 2011

180

ຄວາມໝາຍວາຍງຂາດການຕດສນໃຈທາງດານນະໂຍບາຍ.ຈນມາເຖງໃນໄລຍະຫງໆຜານມານ,ລດຖະບານຈງໄດພະຍາຍາມຄນຄວາແລະພຈາລະນາສາງຮາງດຳລດສະຫະກອນຂນໂດຍໄດຮບການສະໜບສະໜນຂອງອງການຈດຕງສາກນ.ດຳລດທກຽວຂອງ ກບສະຫະກອນການຜະລດແລະ ສະມາຄມຊາວກະສກອນ ແມນມຄວາມຈຳເປນຢາງຍງ ໃນການຈດຕງປະຕບດວຽກງານປະຈບນແຕເງອນໄຂ ທສະໜບສະໜນໃຫການສາງຕງສະຫະກອນໃນສປປລາວແມນຍງບພຽງພເທາທຄວນ.ນອກຈາກນ, ນຕກຳກຽວກບສະຫະກອນຄວນຈະກວມເອາປະເດນທາງສງຄມຢາງກວາງຂວາງນອກເໜອໄປກວາການຜະລດກະສກຳ ແລະການຕະຫາດ ໂດຍໃຫບລມະສດໃນການດຳເນນທລະກດຂະໜາດນອຍແລະໃຫຊມຊນຊນນະບດໄດມສວນຮວມໃນການສະແດງຄຳຄດຄຳເຫນຫາຍຂນ.

3. ຂນເທງບສາມາດກຳນດປະສດທຜນແລະຄວາມຍນຍງຂອງສະຫະກອນໄດເນອງຈາກເປນບນຫາຂອງການເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວຂອງທາງດານສະຖາບນທກຽວຂອງ (ເຊນການສາງລະບຽບກດໝາຍ) ຊງຈຳເປນຕອງໄດໃຊເວລາຕຂະບວນການປບຕວທກຽວພນເຖງການສາງກຳລງໃຫມຄວາມເຊອໝນຊງກນແລະກນພອມທງມການປບຕວຕຂະບວນການຮຽນຮແບບລວມໝ.ເນອງຈາກຂະບວນການສະໜບສະໜນ ແມນຈະຕອງເລມຕນຈາກຂນລມຫາຂນເທງທມຄວາມຈຳເປນຕອງໄດມການຝກອບຮມຢາງຕເນອງ, ຝກແອບໃຫຜນຳພາຍໃນຊມຊນ ມຄວາມຄອງແຄວໃນການຈດຕງປະຕບດງານແລະຮຽກຮອງໃຫມການປະກອບສວນຢາງເອາຈງເອາຈງຈາກພາກສວນທກຽວຂອງໃນຫາຍລະດບ.

4. ມສາມດານຂອງບນຫາ ທຄວນເອາໃຈໃສຕການກຳເນດເກດຂນແລະຄວາມຍນຍງຄງຕວຂອງສະຫະກອນໃນນນຈະຕອງໄດໃຫບລມະສດໃນການສະໜບສະໜນທາງດານການສາງສະຖາບນຄດງລມນ:

ການຈດການຄມຄອງຄວາມເໝາະສມຂອງວຽກການອອມຊບ/ສນເຊອໂດຍທວໄປແລວແມນພວພນເຖງ ວຽກງານການເງນດານຊບສນ.ດງນນ,ການເຂາເຖງສນເຊອແລະການລະດມທນແມນປດໄຈສຳຄນ ໃນການພດທະນາການດຳເນນທລະກດ ໃນລະດບໃດກຕາມ, ຊງເປນສງຈງໃຈໃນເບອງຕນ ເຮດໃຫຄນເຂາມາເຕາໂຮມກນແທນທຈະເປນການພດທະນາດວຍຄວາມພະຍາຍາມສວນຕວຂອງບກຄນ.ຖາຫາກບມການອອມຊບສນເຊອ ຫ ບໄດຖກຄມຄອງຢາງເຂມງວດຈະເຮດໃຫກມນນໆລມລະລາຍໄປ.

ຄວາມໜຽວແໜນຂອງການຈດຕງກມແບບລວມໝແມນຮຽກຮອງ ໃຫການນຳຂອງກມມຄວາມເຂມແຂງ, ຍດຕທຳ ແລະ ດຳເນນງານຢາງເປນລະບບລະບຽບລວມທງການກວດກາຈາກສງຄມພາຍນອກພອມດວຍການລງໂທດອນໆຕສະມາຊກພາຍໃນກມ. ການພວພນຊງກນ ແລະກນລະຫວາງສະມາຊກພາຍໃນກມບຄວນຖວາເປນພດຕກຳຄງທ, ຄວນຈະມການຜນແປປຽນແປງເປນປະຈຳເພອເປນການປບປງກມແລະປບຕວໃຫເຂາກບກາລະໂອກາດອນໃໝ, ກບເຫດການທເກດຂນໂດຍບງເອນ, ກບການແຂງຂນທດເດອດແລະຕການປຽນແປງສະພາບແວດລອມອອມຂາງອນໆ.



ຂະບວນການເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວແລະ ຄວາມຄອງຕວ ຂອງການຈດຕງເປນກມແບບລວມໝຈຳເປນຕອງໄດຄມຄອງ ໂດຍການດນດຽງລະຫວາງຄວາມກມກຽວພາຍໃນ(ສະມາຊກ,ຜນຳກມແລະອນໆ)ແລະການເປດປະຕສໂລກພາຍນອກ (ທມການເຈລະຈາຕລອງທາງດານສນເຊອ,ການຕະຫາດແລະອນໆ).ດງນນ,ຈງມຄວາມສຳຄນຂອງການຄາດຄະເນລວງໜາສຳລບການຈະເລນເຕບໂຕຂອງກມ (ອນໄດແກການຄມຄອງສະມາຊກທມຄວາມຫາກຫາຍປະເພດຈາກມມທາງດານເສດຖະກດ-ສງຄມ)ແລະ ການວາງແຜນການຂະຫຍາຍຕວຂອງກມຢາງລະມດລະວງເພອເປນການຫກລຽງການມອບໝາຍວຽກຫາຍເກນຄວາມສາມາດແລະຄວາມກມກຽວກນພາຍໃນກມຕການດຳເນນທລະກດໃໝຫການເພມຂນຂອງຈຳນວນສະມາຊກໃໝ.

5.ໄດມຫາຍໆໂຄງການຕວແບບແລະຈາກປະສມການໃນການດຳເນນງານຂອງກມຊາວກະສກອນໃນ ສປປລາວ ທເປນພນຖານອນດ ເພອສະໜບສະໜນການກຳເນດຂອງສະຫະກອນຈາກພາຍໃນຕວມນເອງ (ທບແມນຕວແບບຈາກພາຍນອກທນຳມາປບປງໃຫເຂາກບຊມຊນທອງຖນ).ການສກສາຈາກປະສບການແລະບດຮຽນທຜານມາທມທງບດຮຽນທປະສບຜນສຳເລດແລະບດຮຽນທປະເຊນກບບນຫາຕາງໆນນເປນສງຈຳເປນທສດເພອເປນການສະໜບສະໜນໃຫແກການສາງນະໂຍບາຍໃໝ.ດງນນ,ກນໄກຈຳນວນໜງຈຳເປນຕອງພດທະນາຂນມາເພອສະສມຄວາມຮໄປພອມໆກບຂະບວນການກສາງທາງດານສະຖາບນລວມທງລະບບການຕດຕາມປະເມນຜນແບບມສວນຮວມ.

ເອກກະສານອາງອງ

Behrle S., ທະນາຄານບານຢເຂດຊມຊນພດອຍ.ການປບປງລະບບການດຳລງຊວດຢເຂດພດອຍໃນສປປລາວ,Vol.1.NAFRI-NAFES-NUOL,ນະຄອນຫວງວຽງຈນ,ໜາ.239-244.

Bergeret P., 2002. Paysans, Etat et Marches au Vietnam : Dix Ans de Coopera-tion dans le Bassin du Fleuve Rouge. Kartha-la, Paris.

Connell J.G., 2005.ການພດທະນາວສະຫະກດກະສກຳຂະໜາດນອຍຢເຂດພດອຍ(SADU) : ຖອດຖອນບດຮຽນ. CIAT-NAFRI, ນະຄອນຫວງວຽງຈນ,ໜາ26.

ດາລາຈນທະລາສ.,2004.ການເງນຊນນະບດ ແລະ ການເງນຈລະພາກ ໃນສປປລາວ,NERI,ນະຄອນຫວງວຽງຈນ,ໜາ71.

ດາລາຈນທະລາສ.,2006.ການສາງຄວາມອາດສາມາດ ແລະ ສງທາທາຍຂອງການເງນຈລະພາກ: ທດສະນຍະພາບຂອງ ສປປ ລາວ.ການສະເໜກອງປະຊມສດຍອດສນເຊອຈລະພາກໂລກ 2006 ຢ Halifax, Nova Scotia, ປະເທດການາດາ. MCBR/NERI,ນະຄອນຫວງວຽງຈນ.

Datta D., 2007. Community-managed rice banks: lessons from Laos. Development in Practice 17 (3), 410-418.


January - June 2011

182

EDC, 2002. Study on Generating Em-ployment through Micro and Small Enter-prise and Cooperative Development in Lao PDR. Enterprise Development Consultants Co. Ltd. (eds.), International Labour Office, Bangkok, 68 p.

Fichtl A., Scoizec A., 2005. Entrust-ing animals: A revolving livestock fund con-cept from Phongsaly. In: Improving Liveli-hoods in the Uplands of the Lao PDR, vol. 1. NAFRI – NAFES – NuoL, Vientiane, pp. 245-248.

Foppes J., Phommasane S., 2006. Local initiatives to link farmers to markets in upland Laos. Mountain Research and De-velopment 26(3), 200-204.

Fullbrook D., 2007. Contract Farm-ing in Lao PDR: Cases and Questions. LEAP, Vientiane, 59 p.

Guegan F., 2007. La Coopération In-ternationale et les ONG Françaises au Laos. Histoires et Stratégies d’Acteurs de 1986 à 2005. Comité de Coopération avec le Laos, Paris, Vientiane, 395 p.

High H., 2006. “Join together, work together, for the common good – solidar-ity”: Village formation processes in the rural south of Laos. SOJOURN: Journal of Social Issues in Southeast Asia 21(1), 22-45.

Ledecq T., Vongkhamsao V., Grou-wels S., 2006. Non-wood forest product community-based enterprise development: a way for livelihood improvement in Lao Peo-ple’s Democratic Republic. Forestry Policy and Institutions Working Paper No. 16, FAO, Rome, 49 p.

Machima P., Prakash D., 1987. Co-operatives for Development of the Rural Poor. Centre on Integrated Rural Develop-ment for Asia and the Pacific (CIRDAP), Dhaka, Bangladesh, 65 p.

Manivong K., Manivong V. and-Phouyyavong K., 2005. Marketing Study, Samat-Saysana Zone, Sayabouly District. Poverty Alleviation in Remote Upland Areas Project, Care, Vientiane, 62 p.

Olson M., 1973. The Logic of Col-lective Action: Public Goods and the Theory of Groups. Harvard University Press, Cam-bridge, MA.

Phomvihane K., 1986. Turning Natu-ral Economy to Commercialized Economy.

Rankin M.K., Russel I.W., 2006. Emerging structures of farmer cooperatives in Vietnam: case studies from the Mekong Delta. In: JP Batt (ed.) Proceedings of the First International Symposium on Improbv-ing the Performance of Supply Chains in the



Transitional Economies, Chiang Mai, Thai-land, 19-23 July 2005. International society for Horticultural Science, Brugge, Belgium, pp. 365-372.

Ratanamalai A., 2002. Critical Study of Agricultural Cooperatives in Lao PDR. Institute of Trade Strategies, Bangkok, 170 p.

Sriboonchitta S., Wiboonpoongse A., 2008. Overview of Contract Farming in Thailand: Lessons Learned. ADB Institute Discussion Paper no 112, ADBI, Tokyo, 17 p.

Vientiane Times, 2001. Party Con-gress Special: Report to the Seventh Party Congress, 16-19 March 2001, 8(21), 10-12.

Von Pischke J.D., Rouse J.G., 2004. New Strategies for Mobilizing Capital in Agricultural Cooperatives. Food and Agri-culture Organization of the United Nations, Rome, 51 p.

World Bank, 2008. Community-Driv-en Approaches in Lao PDR. Moving Beyond Service Delivery. Human Development Sec-tor Unit, East Asia and Pacific Region. The World Bank, Vientiane, 26p.

Za-Zenchu Study Team, 2008. Ag-ricultural and Farmers’ Organisations and Proposal to Establish Pilot Projects on Ag-ricultural Cooperatives in Lao PDR. Report

of the Ja-Zenchu Study Team, 20 January – 1 February 2008. The Central Union of Agricultural Cooperatives of Japan, Tokyo, Japan, 46 p.


January - June 2011

184

ຊໂຄງການຈາກການສຳພາດ

ຈາກບດລາຍງານ

ADB-NAFES-ໂຄງການຄມຄອງອາງໂຕງ(ນາງມ)/2003-2011 X

ADB-UNODC- ໂຄງການຢດຕການຖາງປາເຮດໄຮ ແລະ ລບລາງການປກຝນ,ແຂວງຫວພນ

X

AFD-PDDP-ໂຄງການພດທະນາຊນນະບດຢແຂວງຜງສາລ X

AFD-PCADR-PASS-ກມຜຜະລດສາລຢທາງພາກໃຕຂອງແຂວງໄຊຍະບລ X

AFD-PCADR-PAB-ສະມາຄມຜຜະລດກາເຟຢບລເວນ X

CARELaos-ຫດຜອນຄວາມທກຍາກຢເຂດຊນນະບດພດອຍ(PARUA) X

CCSP-ສະຫະກອນສນເຊອເພອສງເສມການຜະລດຂະໜາດນອຍ-ຜະລດຕະພນຊາວກະສກອນລາວ

X

CIDSELaos-ແຜນພດທະນາຊມຊນ X

DGRV-ມນລະນທທະນາຄານRaiffaisenເຢຍສະມນ-ແຜນງານສະຫະກອນພາກພນ

X

EC-ໂຄງການພດທະນາຈລະພາກພາຍໃຕຊມຊນພນຖານ(MDLC) X

FAO-NAFES-ໂຄງການຄຳປະກນສະບຽງອາຫານ/2003-2008 X

FAO-NAFRI- ໂຄງການພດທະນາລະບບການຕະຫາດເຄອງປາຂອງດງ/2004-2006

X

ໂຄງການເພອນຊາວກະສກອນ,ແຂວງຫວງນາທາ X

GTZ-RDMA-ການພດທະນາຊນນະບດຢເຂດພດອຍແບບມສວນຮວມຢທາງພາກເໜອຂອງລາວ

X

ໂຄງການHEIFER-NAFRI-ໂຄງການລຽງສດ2005-2008 X

ຕາຕະລາງ2.ລາຍຊບນດາໂຄງການທໄດປກສາຫາລແລະທບທວນເອກກະສານໂດຍຈດຕງປະຕບດງານຮວມກບກມຊາວກະສກອນແລະການພດທະນາຊມຊມ



IFAD-NAFES-ໂຄງການພດທະນາຜະລດເປນສນຄາ/2001-2010 X

IUCN-NAFRI-ການນຳໃຊເຄອງປາຂອງດງໃຫຍນຍງ,ກລະນສກສາແຂວງອດມໄຊ

X

JICA-FORCOM-ໂຄງການຄມຄອງປາໄມພາຍໃນຊມຊນ/2004-2009 X

MRC-NAFRI-ໂຄງການຄມຄອງການປະມງ/2005-2006 X

SDC-NAFRI/CIAT- ວສະຫະກດກະສກຳຂະໜາດນອຍຢເຂດພດອຍພາກເໜອຂອງລາວແລະຫວຽດນາມ(SADU)

X

VECO-ກມສງເສມຊາວກະສກອນໃນການເຂາເຖງຕະຫາດຢແຂວງບແກວ X

WB-FINNIDA-NAFES-SUFORD- ປາຊມໃຊ ແລະ ການພດທະນາຊນນະບດ/2003-2008

X

WB-NAFES-ໂຄງການພດທະນາກະສກຳ(ADP)/2002-2006 X

WB-ໂຄງການກອງທນຫດຜອນຄວາມທກຍາກ X

WWF-NAFES-ໂຄງການເກບກແລະປງແຕງຫວາຍ/2006-2008 X


January - June 2011

186

ໃນປ1986,ທານ.ໄກສອນພມວຫານປະທານປະເທດແຫງສປປລາວໄດເສມຂະຫຍາຍແນວຄວາມຄດໃນການສາງຕງສະຫະກອນແບບໃໝໃນສປປລາວ,ໂດຍທານໄດແຈງໃຫຊາບຮາງກດໝາຍສະຫະກອນແລະລະບຽບການທກຽວຂອງ(ພມວຫານ,1986).ໃນປ2000,ກອງປະຊມສຳມະນາແລກປຽນບດຮຽນແຫງຊາດ ໄດຈດຂນພາຍໃຕຫວຂ “ມມມອງຂອງສະຫະກອນກະສກຳໃນລາວ”ປະກອບມຜເຂາຮວມຫາຍກວາ 75 ທານ ທມາຈາກຫາຍພາກສວນອງການຈດຕງລດຖະບານ ເປນຕນແມນມາຈາກມະຫາວທະຍາໄລ ແລະ ສະຖາບນຕາງໆ.ຫງຈາກສຳເລດກອງປະຊມດງກາວນນກຄນຄວາແລະຊຽວຊານຫາຍໆທານໄດສະຫບຜນການຈດຕງປະຕບດແລະສນສດລງດວຍການສະເໜຂແນະນຳ(ລດຕະນະມະໄລ.,2002:EDC, 2002). ຈນມາເຖງປ 2005, ລດຖະບານໄດສະເໜໃຫມການສາງຕງ ແລະ ສງເສມສະຫະກອນກະສກຳທທນສະໃໝຂນ ໂດຍຜານສະພາແຫງຊາດ ກຄກອງປະຊມພກ ແລະລດຖະບານທໄດມຮຽກຮອງໃຫມການອອກນຕກຳຢາງເປນທາງການ.ພາຍຫງໄດມຄຳຮຽກຮອງດງກາວນລດຖະບານ ຍງໄດສະເໜໃຫສະຖາບນຄນຄວາເສດຖະກດແຫງຊາດ, ກະຊວງອດສະຫະກຳ ແລະ ການຄາເປນຜຮາງດຳລດວາດວຍສະຫະກອນ. ຊງຮາງດຳລດດງກາວໄດຖກສງໄປຫາສຳນກງານນາຍຍກລດຖະມນຕເພອປະກອບຄຳເຫນແລວສງໃຫກະຊວງຍດຕທຳຢໃນຊວງປ2005.ຫງຈາກນນ,ກອງປະຊມສຳມະນາລະດບຊາດໄດຈດຂນທນະຄອນຫວງວຽງຈນ ໃນເດອນເມສາ 2007 ເປນປະທານໂດຍສະຫະພນສະຫະກອນນາໆຊາດປະຈຳພາກພນອາຊ-ປາຊຟກ ໂດຍການຮວມມກນກບກະຊວງກະສກຳ ແລະ ປາໄມ.ຊງເນອໃນການດຳເນນກອງປະຊມໄດປກສາຫາລເຖງຮາງດຳລດສະຫະກອນໂດຍການປະກອບຄຳຄດຄຳເຫນຈາກພາກສວນທເຂາຮວມ.ການປະກອບຄຳຄດຄຳເຫນ ດງກາວນໄດຖກລວບລວມເຂາກບຮາງດຳລດ ແລະ ໄດສງໃຫສຳນກງານນາຍຍກໃນເດອນມຖນາ 2007ເພອເຊນອະນມດແລະປະກາດໃຊເປນກດໝາຍ.ຈນມາເຖງເດອນມນາ2010,ທານນາຍກລດຖະມນຕໄດອອກດາລດສະຫະກອນ.

Box 1. ປະຫວດຄວາມເປນມາຂອງດຳລດສະຫະກອນໃນສປປລາວ(ດດແກມາຈາກZa-Zenchu,2008)



ປະຫວດຄວາມເປນມາຂອງສະມາຄມເພອການພດທະນາສງຄມຊນນະບດຢໃນລາວ (ASDSP)ສມຄວນທຈະໄດຈາລກໄວເນອງຈາກສະມາຄມດງກາວໄດເປນຜບກເບກນຳພາການປະສມປະສານ ສາມຮບແບບກມຊາວກະສກອນໄດແກ: ການພດທະນາຊມຊນ, ສນເຊອ-ອອມຊບ ແລະ ການຕະຫາດ-ການປງແຕງ. ທໄດສະໜອງຂະບວນການຮຽນຮໂດຍລງເລກແລະຜນຂະຫຍາຍຂະບວນການຫນເປນສະຫະກອນ.ການລເລມທໃຫຄວາມຫວງອກອນໜງແມນໂຄງການທໄດຈດຕງປະຕບດຜານມາແມນຢໃນໄລຍະ3-5ປ. ໃນຂະນະດຽວກນສະມາຄມເພອການພດທະນາສງຄມຊນນະບດຢໃນລາວ (ASDSP) ກໄດສາງຕງຂນໃນປ1988,ໄດເຕບໃຫຍຂະຫຍາຍຕວເຕມທທໄດໃຫພວກເຮາຫວນເບງຄນປະຫວດໃນ20ປຜານມາຂອງອງກອນດງກາວ.ໃນຂະນະທມໜງດຽວດວຍຫາຍຮບການແລະບຊາແບບຂອງໃຜ(ບສາມາດຫກລຽງສະພາບເງອນໄຂແລະຄນທມທດສະນະແຕກຕາງໄດແລະ ໄດມຫາຍໆບດຮຽນທຜານມາທສາມາດຖອດຖອນໄດ ເພອໃຫເກດຜນປະໂຫຍດໃນການລເລມສະຫະກອນໃໝ.

ທານ. ແສງດາວ ວງແກວໄຊ, ເປນຜລເລມສນຍາທຳການຜະລດກະສກຳຜທຳອດຢໃນຊວງທາຍປ 1970 ຢເມອງກາສແຂວງວຽງຈນ. ຊງການສາງສນຍາ ທຳການຜະລດດງກາວນນເພອເປນການຄາປະກນການສະໜອງຜນຜະລດສາລປອນໂຮງງານຫວອາຫານສດທທານເອງເປນຜຄມຄອງຢນະຄອນຫວງວຽງຈນ.ທານໄດພະຍາຍາມຈດຕງ“ສະຫະກອນທນສະໃໝ”ໂດຍອງຕາມສະຫະກອນ ໃນຮບແບບຂອງປະເທດຝຮງ ແຕມນພດບສອດຄອງກບສະຫະກອນແຫງລດໃນສະໃໝດຽວກນນນ. ໃນຊມຕນປ 1990, ພາຍຫງທເປດປະເທດສຕະຫາດເສດຖະກດ ທານໄດອອກແບບວາງແຜນ ແລະ ຈດຕງປະບດໂຄງການພດທະນາແບປະສມປະສານຢເຂດເມອງກາສ ຮວມກບກມນກຮຽນຮຂອງລາວ (ທປະກອບມ ທານ ດຣ.ສສະຫຽວສະແຫວງສກສາ, ຮອງຫວໜາສະຖາບນຄນຄວາວທະຍາສາດສງຄມ) ແລະ ອງການ NGOsປະຈຳປະເທດຝຮງ ທເປນຜສະໜບສະໜນທາງດານການເງນ. ໃນເວລານນ, ສະມາຄມເພອການພດທະນາສງຄມ ຊນນະບດຢໃນລາວ (ASDSP) ແມນເປນສະມາຄມໜງທດຳເນນງານຢພາຍໃຕກດໝາຍສະມາຄມຂອງປະເທດຝຮງ ແລະ ຍງສາມາດລະດມເງນເພອສະໜບສະໜນກດຈະກຳການພດທະນາໃນລາວ ຊງໂຄງການແມນ ໄດຈດຕງປະບດໂດຍການລງທະບຽນຂອງບລສດທປກສາ ທໄດສາງຂນຮວມກນ ໂດຍແມນ ທານ. ແສງດາວ ແລະ

Box2.ປະສບການຂອງ“ສະມາຄມເພອການພດທະນາສງຄມຊນນະບດຢລາວ”(ແຫງຂມນ:ຈາກການສຳພາດທານດຣ.ສສະຫຽວສະແຫວງສກສາແລະທານ.ລດຕະປະເສດຫຍຍວານດວງ-ກຕຳແລະດດແກມາຈາກGuegan,2007).


January - June 2011

188

ທານດຣ. ສສະຫຽວ. ໃນຊວງປ 1990-1994, “ໂຄງການພດທະນາແບບປະສມປະສານຢເຂດເມອງກາສ”ໄດສະໜບສະໜນຊມຊນພາຍໃນທອງຖນໃນການສາງຝາຍກນນາ,ຂດທາງ,ຊງທາງໂຄງການໄດສະໜອງປດໄຈພນຖານອນປະກອບດວຍການບລການສນເຊອ ແລະການຝກອບຮມໃຫຜຜະລດຂະໜາດນອຍ.ຈາກຫາຍໆນະວດຕະກຳທພວພນເຖງການເງນຈລະພາກຫການຄມຄອງທດນທໄດທດສອບແລະສງເສມກດຈະກຳໃນຫາຍໆບານໂດຍຫນປຽນເຂດພນທທຳການຜະລດໄປສການຜະລດສາລ,ໝາກໂມແລະຖວດນ.ໃນໄລຍະເບອງຕນຂອງໂຄງການໄດສງເສມແນວຄວາມຄດໃນການຈດຕງໃຫແກຜຜະລດເຂາໃນ “ສະມາຄມຊາວກະສກອນເພອເປນການພດທະນາເມອງກາສ”. ເຖງຢາງໃດກຕາມ, ອຳນາດການປກຄອງໄດຮຽກຮອງໃຫມການປຽນຊສະມາຄມຊາວກະສກອນເປນ “ສະຫະກອນຊາວກະສກອນເມອງກາສ” ຊງເປນຮບແບບໜງທສອດຄອງກບນະໂຍບາຍການເມອງ ໃນໄລຍະນນ.ໃນປ 1992, ອຳນາດການປກຄອງໄດລະແວງສງໄສຕໂຄງການ ແລະ ສງປດໂຄງການກະທນຫນ,ຕມາຈງມຄວາມຈຳເປນຕອງໄດມການເຈລະຈາຕລອງທຍາວນານ ເຮດໃຫອຳນາດ ການປກຄອງເຊອໝນວາການຈດຕງຂອງຊາວກະສກອນບໄດມເຫດຜນໃດມາແອບແຝງນອກເໜອໄປກວາການພດທະນາທອງຖນ ໂດຍການເພມຜນຜະລດທາງດານກະສກຳ. ໂຄງການຈງໄດຮບອະນຍາດໃຫດຳເນນຕຈນເຖງໄລຍະສດທາຍໃນປ 1995. ຫງຈາກນນ, ຊບສນທກຢາງຂອງໂຄງການແມນໄດມອບໃຫຊມຊນຜເຮດການຜະລດໂດຍການປຽນຮບແບບໂຄງການໄປເປນສະຫະກອນສນເຊອ ເຊນ: ບລສດການເງນເອກະຊນລງທະບຽນກບທະນາຄານແຫງຊາດລາວ ຊງບນຫາດງກາວນໄດກໃຫເກດສະຫະກອນສນ ເຊອໃນຄງທຳອດຢໃນ ສປປລາວ. ການຄມຄອງ ແລະ ເປນເຈາການເອງຂອງຊາວກະສກອນ ເມອງກາສໄດເຮດໃຫເຂາເຈາສາມາດສບຕຈດຕງປະຕບດງານຕາມແຕລະກດຈະກຳທພວກເຂາໄດລເລມຜານມາຈາກທາງໂຄງການ.

ມສາມກດຈະກຳທໄດຮບຜນສຳເລດໃນໄລຍະທຳອດໃນປ 1996 ໄດແກກດຈະກຳການສາງຝາຍກນນາ(ປະກອບມ2000ໂຄງການຊນລະປະທານ),ກດຈະກຳປງແຕງຜນຜະລດກະສກຳ (ບລສດຜະລດຕະພນຊາວກະສກອນລາວ)ແລະ ກດຈະກຳສນເຊອຈລະພາກ (ສະຫະກອນສນເຊອເພອການຜະລດຂະໜາດນອຍCCSP)ແມນປະສມປະສານເຂາເປນລະບບສະຫະກອນໃນທວປະເທດ ແລະ ມການພວພນກບຕາງປະເທດເປນຈຳນວນຫວງຫາຍ. “ກມ” ໃນທນບໄດລວມເອາຊາວກະສກອນພຽງຢາງດຽວແຕເປນການປະສມປະສານການດຳເນນທລະກດທປະກອບດວຍສະຫະກອນ “ພດທະນາຊມຊນ”, “ສນເຊອ ແລະ ອອມຊບ” ແລະ“ການປງແຕງ ແລະ ການຕະຫາດ” ເນອງຈາກຕະຫາດລາວ ແມນຍງແຄບບທນສາມາດສະໜອງການຄາໃນທາງກວາງໄດເທອ.ຜະລດຕະພນກະສກອນລາວແມນໄດຖກສາງຕງຂນໃນ



ປ1994ໃນນາມເປນວສະຫະກດສະຫະກອນການຄາທສາມາດຄມຄອງເພອການສງອອກຜະລດຕະພນປງແຕງຜນຜະລດລາວ.ພາຍຫງທໃຊຄວາມພະຍາຍາມອນຍາວນານໃນການທດລອງ ແລະ ຈາກບດຮຽນທຜດພາດຜານໃນການສາງວສະຫະກດ ທໄດຮບການສະໜບສະໜນຈາກເຄອຂາຍ ການຄາຍດຕທຳສາກນ ແລະ ສາມາດເພມບລມາດຂອງຜນຜະລດຂນຈາກຄວາມຫາກຫາຍຂອງຜະລດຕະພນ(ປະມານ40ກວາຜະລດຕະພນ).ທາງບລສດໄດຈາງພະນກງານ 200 ຄນ, ໃນນນ 80 ຄນ ແມນເຮດວຽກເຕມເວລາ. ຕກມາເຖງປ2001, ບລສດໃໝບລສດໜງ ຊວາຜະລດຕະພນບາຈຽງ ໄດຖກສາງຕງຂນໂດຍກມຊາວກະສກອນທາງພາກໃຕຂອງລາວ.ຊງເປນລກສະນະທສຳຄນໃນໄລຍະຕນຂອງການຂະຫຍາຍກດຈະກຳເປນຕນແມນ ກຽວກບຕະຫາດສຳລບຜະລດຕະພນ ທໄດປຽບທາງການຄາທໄດຮບການປກປອງຈາກຄແຂງທາງການຄາ.ລະບບການສງສນຄາຍດຕທຳທເນນໃສການສງອອກ(70ສວນຮອຍຂອງຜະລດຕະພນທສງອອກ)ໄດຊວຍໃຫບລສດຫກລຽງຈາກຜນກະທບທາງດານລບຂອງຕະຫາດພາຍໃນທອງຖນທມຢາງຈຳກດ,ຜທບມຄວາມລະມດລະວງໄດນຳໃຊຍດທະສາດ ການຂາຍສນຄາແບບຫບທນ ເພອທຳລາຍຄວາມພະຍາຍາມຂອງຄແຂງມາງເພກດລະບຽບໃນການຄາຫສນຍາເພອສວຍໂອກາດເກງເອາກຳໄລໃນໄລຍະສນແລະອນໆ.

ການເງນຈລະພາກແມນເປນຂະແໜງການໜງທສຳຄນໃນການດຳເນນງານໄລຍະຕນການຈດຕງກມຊາວກະສກອນ. ໃນທນໃດນນກມໄດສະແດງໃຫເຫນແຈງວາການທບມສນເຊອນນເຮດໃຫທກກດຈະກຳ ທຈດຕງປະຕບດໂດຍໂຄງການພດທະນາແບບປະສມປະສານຈະບສາມາດໄປໄດຕະຫອດຮອດຝງ.ໃນປ1996,ໂຄງການການເງນຈລະພາກໄດສະໜອງສະຫະກອນສນເຊອເພອທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP) ຢນະຄອນຫວງວຽງຈນ ແລະ ໄດພບກບອປະສກ ເນອງຈາກຂາດກອບທາງດານກດໝາຍໃນການບລຫານ. ໃນຊວງທາຍປ1996, ດຳລດສະຫະກອນສນເຊອຈລະພາກ ທເປນທາງການໄດຖກວາງອອກ ເພອເຮດໃຫຂນຕອນການບລຫານຖກຕອງກບຂງເຂດວຽກງານ. ສະຫະກອນສນເຊອ ເພອທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP) ເປນສະຫະກອນທຳອດ ທໄດລງທະບຽນ ຢາງເປນທາງການພາຍໃຕກດລະບຽບໃໝ.ມາເຖງປະຈບນ,ຈຳນວນສາຂາສະຫະກອນສນເຊອເພອທລະກດຂະໜາດນອຍແມນໄດຂະຫຍາຍເຖງ 12 ແຫງ, ກວມເອາ 9 ແຂວງທວປະເທດ, ພອມໃຫບລການຊາວກະສກອນປະມານ1.500ຄນ,ພຄາແລະວສະຫະກດສນເຊອ.ດງໃນນາມເປນສະມາຊກພາຍໃນສະຫະກອນສນເຊອກຄຜທກຢມເງນເຂາເຈາມສດມສຽງຕກບການຄມຄອງສະຫະກອນໄດ. ໃນປ2003,ໂຄງສາງການປະສານງານໃໝຂອງກອງທນສະຫະກອນແມນໄດຮບການສາງຕງຂນເພອເຕາໂຮມເອາເປນສະຫະພນໃນແຕລະຂະແໜງການຈດຕງປະຕບດວຽກ


January - June 2011

190

ງານພາຍໃນກມທມທາອຽງເຄອນໄຫວເປນເອກກະລາດພໃຜພລາວ.ດງທຮກນແລວວາໂຄງຮາງດງກາວນແມນມຄວາມຈຳເປນໃນການເຮດໃຫເຫນພາບລວມຄວາມເປນອນໜງອນດຽວຂອງກມແລະເພອລວມສນການເຈລະຈາກບພາກສວນພາຍນອກເຊນ:ສະຖາບນຜໃຫທນແລະ ບລສດຕາງໆທເຂາມາລງທນ. ກອງທນສະຫະກອນຍງໄດສະໜອງ ການບລການຂມນຂາວສານໃຫແກສະມາຊກ ເພອໃຫເຂາເຈາສາມາດບລະນະຮກສາກດຈະກຳ ແລະ ມນາໃຈໃນການຄມຄອງສະຫະກອນ.ລາສດນ,ກອງທນສະຫະກອນໄດມການປະເມນຜນຄນເຖງສະຫະກອນສນເຊອເພອທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP) ໂດຍສະເພາະໃນໄລຍະລເລມຂອງການສາງຕງ ແລະ ສະໜອງເຄອຂາຍຢາງປອດໄພ ໃນກລະນທເກດບນຫາ(ຕວຢາງເຊນ: ໃນໄລຍະໄພເງນກບເຟຊວງປ 1990, ເມອມນຄາຂອງເງນກບຕກຕາກວມເຖງ 95 ສວນຮອຍ ເມອທຽບກບສະກນເງນຕາໂດລາ ໃນແຕລະປ) ຫ ເປນການເພມທນການຜະລດຂນ. ກອງທນສະຫະກອນ ໄດກາຍມາເປນອງການຈດຕງໜງ ທມການສະໜອງສນເຊອເປນເງນກບ ໃຫແກສະຫະກອນສນເຊອເພອທລະກດຂະໜາດນອຍ (CCSP)ແລະ ວສະຫະກດຂະໜາດນອຍ (ທລວມທງກມສະຫະກອນທາງດານການຕະຫາດ ແລະການປງແຕງເຊນ:ຜະລດຕະພນຂອງຊາວກະສກອນລາວແລະຜະລດຕະພນບາຈຽງ).

ຈາກຫາຍໆບດຮຽນທຜານມາໃນຊວງທາຍປ1980ສາມາດຖອດຖອນໄດວາ:ອນດບທຳອດແມນການເປນຜນຳອນເຂມແຂງທຍດໜຽວໃນມດຕະພາບ, ການໄວວາງໃຈຕກນ ແລະແລກປຽນອດມການດານສະຫະກອນລວມໝ ຂອງທງສອງຄນອນໄດແກ: ທານ. ແສງດາວແລະທານດຣ.ສສະຫຽວ.ອນດບທສອງແມນໄດຮບຜນປະໂຫຍດຈາກການຕດຕພວພນກບພະນກງານລດເປນຢາງດ. ນບຕງແຕ, ເລມມໜແໜງກມຊາວກະສກອນ ເກດຂນມາແລະ ກມກເປນທຍອມຮບໃນເຈດຕະນາດ ເນອງຈາກກມດງກາວ ທບໄດຖກອານມດໃນເບອງຕນ,ແຕໄດພສດໃຫເຫນວາຍອນມຄວາມພະຍາຍາມແລວພະຍາຍາມອກເພອເຮດໃຫຫາຍຂສງໄສຂອງເຈດຕະນາທບດ ໂດຍການໃຫສດສຽງແກປະຊາຊນ ຜທກຍາກໃນການອອກຄຳຄດຄຳເຫນ. ສາຍພວພນໄດຖກສານຕກບພາກສວນອງກອນ ທບຂນກບລດ (NGOs),ສະຖາບນຜໃຫທນຈາກປະເທດຝຣງແລະຈາກບນດາປະເທດເອຣບໂດຍໄດລເລມສາງແຮງບນດານໃຈເພອໃຫໂຄງການໃໝບນລຜນ ທໄດປທາງໃຫແກປະຫວດຄວາມເປນມາຂອງການສາງຕງກມ. ອງການຈດຕງສາມກຄເຫານ ໄດມແນວຄວາມຄດສອດຄອງກນເບອງຕນຂອງສະຫະກອນ ແລະ ຂະບວນການໄຕເຕາກາວຂນ ຂອງບນດາຫວໜາສະຫະກອນດກວາສະຖາບນຜໃຫທນທໃຫຍ, ຜທຕອງການດຳເນນງານ ໄປພອມກບໂຄງການໃຫຍທລງເລກເຖງການບລຫານຄມຄອງຂອງລາວແລະໄດມການຕດຕພວພນບຫາຍກບສງຄມພນລະເຮອນ. ໂຄງການດງກາວໄດຖກຄມຄອງ ໂດຍຄນທມການສກສາ, ມທກສະ ແລະ ມຄວາມກະຕລ



ລນສງ,ເປນຜດດປບໃຫແທດເໝາະກບຄວາມສາມາດຂອງພວກເຂາເຈາເອງແລະເຮດໃຫຄວາມຮຂອງພວກເຂາເຈາບລສດແກສງຄມ.ຊງທງໝດນໝາຍຄວາມວາ:ບຄກບບາດກາວການພດທະນາຂອງຫາຍໆໂຄງການສາກນ ລວມໄປເຖງວທການປກຄອງທໂປງໃສ, ຮບແບບການແກໄຂຂຂດແຍງແລະອນໆ.ທງໝດນນຖກຄວບຄມໂດຍປະຊາຊນລາວເພອຜນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊນ.

ຂະບວນການຄຸ້ມຄອງໃນໄລຍະຂ້າມຜ່ານ...

Documents

Transcript of ຂະບວນການຄຸ້ມຄອງໃນໄລຍະຂ້າມຜ່ານ...