-NGAYNAY ISSN 1859 - 2694 TAI' CHi CÛA 1 RU T DONG H()I KHUYÉN }-rqc VItr NAl'vl

11 - 2013 , '";) A

KI mCM 31 NAM MGAY NNA GIAO VitI NAM 20-11 11..0 D\) .cu u €sV I~U"

SÙI HONG V~N

~ 1H61 BÜC THI€T 6. VÔI GUi T Y CI 0 DÀO NGQC Dé

-1 OC

NGUVËN XUAN ~c

fJ !(-lll 1:1/\ II- J~'j IIAIIG JOIIG JOJ GJAr) 0 1)C 1 HA J Il!' f LÊ HÀI V€N .

NHl1TH N Of IRAN THANH AI

DaUVàHQc:.JNGAy NAYHoc TAP CHI CÙA TRUNG UdNG HOI KHUYÉN HOC VIÊT NAM •

Hoeniia•

Hoemm!•

~ Sô Ihâng 11-2013

T6ng~nl$p GU S. NGUYÊN NHU y

Ph6 'R/lg biên l$p NB. NGÔ VAN HIÊN

H()i dâng biên tOP as.VS. NGUYÊN cÀNH TOÀN

(Chûtich)

PGS.TS. E>,6.NG QU6c BÀO

PGS. ~ lCHÂNH BÀNO

as.TIl . NGUYÊN l'Hl MY L()c

PGSTS. NGUYÈN TRI os.TS. PHAM TAT DONO

as.NGNO. PHANTRONG LUÀN

NOlff. TRÂN CHÛT

OS. TRÀN PHU'dNG

PGS.TS. TRÂN VAN ~O PGS.TS. VUONG DUdNG MINH

PGS.TS. DO v$;T HÙNG

Trb'lh blIy VÀN sÂNG

MANH HÙNG

IN T~I.Xu6NG IN HÔI KHUYÊN H~ VN

Gia: 20.000 d

Mue lue•

KYNltMNGÀYNHÀGIAOVItTNAM20-11

• BùI Hông V~:Vài nél vhtlU'àng giâod\lccùa "V\UI the'S1tbi&" (ElU'c Kh&g Tù') 4

• DàoNgQCDt:BadOjbôjbûcùli~ld6i v& ngu'~i!Mygiâo~/lnay 6

• Ph\UTl Dfmg Khoo: NgIü vê dia vi ngutfi!My lrong xà hQi hi nnay 8

• ~ ThanhPhong: Mài mâi nM on!My qua bài Ihd "VW!g ph!n bay" rua Phi Thyêl Ba 13

VÂN DÉ V À SV Kl~N • N~Xuân4c:CÀn~Oram91CU9c

ci h~gvêllJduygiaod\lcvàhànhd9ng giâo dl,le IrOllg loàn xà hQi 14

• Bfcb Thanh- Minh LuAn: Mô hlnh cM! 1U'Ç1ng cao b6pméotnAAlgcông - Ky2: OU mâicao dich vu 13

DIlN DÀN D~Y VÀ HOC

• Lê HAl Yê'n: Ki nâng m~ và Id nàng sông véli giâo d\lc ngày nay 15

• MnThanh Ai: Hçx: d(li h(,1CnluJtM !làO? 17

• Luctng Vlut Oà: ~y hQC Vàn phài ury nguti hQC IAm lnlIIg lâm 20

• HàThanhHai: Nghiên ciruquy trlnhh(,1Cnh6m cùa sinh viên trong die trutfllg d;li hçx: hiçn nay 21

• Lê Vlut Thitn: Giài phâp d6ng b{l cho d~i l11Ôi phU<1ng phâpd;lyhÇlC 23

• Pb\UTl Yrm Công: Ph.o\t trién nâng IVehQC Toân cho hÇlC sinh lâp 4, 5 thông qua vi~pMt hi~n cicsail!m tronggiàiToân r 25

• D~gMinhSIf,f)Ôi m(:/ihOiiI(1Qng giâod\lc ngoài gib lên It'lp{ffnJt1ng trung hçc sb sb 28

• Nguy~nThj Hà: Dôi diêu suy ngAm v~chiêu sâu triêt U"U:Ip dm tich" cùa bài thd "Anh trling~ (Nguy~n Duy)- NgiMn9 30

• Hi>UnNguytn MInh: TIm mÇt.luiblg di ml1cho gi~d;ty ngù'~ trongnhà Trutng lnmg hçx:phÔlhIlog 32

• TrUc Qu)'nh: Sll'd\1ngyêulÔll\l'cquan trong l4yh\lCbàngnhàn 31

• NguyènYrmOun'n:HO\Itd ngLÔchuyênmôn trong cie tnttng THCS,11-IPT 37

• Bill V"mb 1'ru'i1ng GIang: Dôi diêu suy nghl khi l4y vàn bàn nh~t dl,lng khdi ~yniêm bung thu v(:/i hçcsinh OTnt1lng THCS 40

• Tri\n Vân Anh: Xây d\l'!lg quy trlnb giâo d\1c !rAi nghiÇin di sàngiLl vâi d!lyh\lC lichsù dja phuong lI'Ong uut1ng phtS thôngbi~n nay 42

• Tri\n Xuân nê"p: PhU'ong phâp rèn luy~n Id nl1ng vi€ tbâocio chohÇJCsinb lrOng d;ty hçc bài thl,l'C hành môn V~t li trung h9C phÔ thông 45

•

• Lê 1bjH6ngNg!,lC: ClIfta IÔi sai lrOng gi~ hQC tiê'ng Anh 48

• Ngoyèn ru'IOng: Xây dl,l'ng ~ công CV dé dânh giâ kM nang thich U'ng cùa sinb viên dôÎ vélj hùth thûc ~ theo tin chi 49

• Hu}nh VAn Minh:Dé toon dânh giâ d6ng chuiÏn -dâp s6 dw trongbài toânhlnhhÇlC giâit.lch không gian 51

• HàVlll1HQa - P~VOOSdn:Quànli bo\Itdl)ng thlfC hànhSltph~ lrong dào ~o giâo vien khoa hÇlC xii h(\i nhân vàn ClTru'bng E>\li hçc Olinh tri 53

D~YVÀ HOC ANGT~O

• Nguy~M{mh HU'àng: Rèn 1uy~n cbo h9C sinh ki nàl1ghçx:~pmôn LjchsÙ' blIng sdd6IU'duy -Mind Manager 8.0

XÂ IIÔl HOC T~P

• ViiOanh: Ljch SÙ'dânt9c Vi~t Nam ta thal hào hùng (trb chuyço v{Ji con chAu m6i ngày ­tié'ptheo s6 thâng 10/2013)

GIAo DUC GIA DiNH

• PhùogTh! H~n: Ành lut{jngcùa giadlnh dtn sil' pMI Irian nhân câch cùa hçx: sinh 59

• HoM Nam: Bà giio 83 tutSi ~p lélp hQC clIO... ph\lhuynh 61

vr(;:c HOC XLfA VÀ NAY

• Lê DlÎc Thjnh: OIu Vin An - EXl'c de> nhà giâo 62

GIAO Dl)C 0 NlJdcNGOM

• Nguyèn Kim Dung: Dào Iilo theo hç th6ng tin chl: Kinh nghi~m th~giâi và th\!'c ré l1Vi~t Nam 64

VANBOA - KHOAHOCTHV<1NGTHÛC

• Nguy~TriBÀng: COn 00 (OléLan Viên)­N6i v&con (Y Phutlng)lÙ'diémnhln vilnh6a

THÔNG TIN GIAO DUC

• PhU'ctng NhI- Bùi BoàngSdn: TntèmgTHCS alm lÀtdllg ­55nâmm('>lcl$1glMlng 71

• H~i thâo qu6c Lêd6i mâi và ~n dili h6a chlidng trlnh và sâch giâo khoa theo djnh hU'6ngphât lriên bên VÙ'I1g 74

• Toà s~n và TrI s I/. Nhà sô 1, Ngô 29, Pho Vong Thl, a uin Tay Hô, TP. Ha NÔ E>i~n tho~i và Fax:(04) 37531 012 Email: dvh_nn@jahoo.com • Website: ht1pl/dvhnn.org.vn

• Glay phép xuat bàn:So 41~GP-BVHn do B9 VHn c:üp ngày 23-9-2002 • Cd q uan «'tli dl~n phCa Nam: 132 Nguvèn Vàn Lllçmg, P .i 7, a. Go Vâp, TP. H6 Chf Minh

Di~n tho(li:(08) 39842258* Fax: (08) 38952701

• eSI dlijn \411 bAc mlén Trung: Phtlm Quang Ai, Tong Biên ~p T~p ch! Van héa Hà TInh, s6 18­E>Si II> Xô Vi~t Ngh~ TInh. TP. Hà TInh • E>T: (039). 3696348

• Tel Thanh Hoa: 150 Ph6 MOi, TP. Thanh Hoa ' DT: (037). 3675300

54

58

68

• • •

17 D.tUvltfIoc SOll-2013 J~(:~, \ '.11 ____......-_______________~_~_~~___~_____.J

Hoc dai hoc nhlf the nào?

m tat: C6 lë do là câu hai mà da s6 tân sinh viên deu II,f hai khi buéJc vào ngLiong clJa dé;li hoc. Trang bài viel này, ,-: !ruéJc hét téi së di~m 11jIi môt so bién dOng sâu sac cùa

khoa hoc co lac dçng tn,lc tiép den cach Ihltc dào té;lo dé;li hoc và cach hoc cùa sinh viên. Sau d6, léi së trinh bày nhung nét cO bàn cùa dào t1jlO dGlI hoc. Cuoi cüng, tôi së néu nll ung d~c diem cùa dào lçlO theo hoc che Hn ch1 hl$o nay de cac tân slnh viên co dUQc nhung kM i ni$m tông quaI va vi$c hoc cùa minh sap lai.

Hoc dc,ti hoc nhU thé nào? c6 lé là mçt Irong nhung ban kho8.n hàng dau cùa càc em tàn sinh viên, khi cac em vua trài qua hành trinh ès phô thông véJi nhieu bat c{'tp mà bao chi da de c~p dén rât nhieu trong nhung nam qua. Cac tù và Cl,lm tù "hoc V!;l f', "hU hoc", "hoc thl,l d(mg", "hoc de lây bang" ... thuàng dUQc dùng de phé phan le loi hoc $p mà nhieu em v % n ap d l,mg, ngay cà khi da bUoc chan vào truong dc,ti hoc. 81eu d6 hàm y rang hoc slnh va sinh vién can thay dôi cach thuc hoc t?P, nhât là khi mfélc la dang hOi nh~p sâLl r9ng vào cac mi;tt hOÇ\t d9n9 cùa thé giéli. Trong bài viél này, tôi muon trinh bày mc)150 van de rên quan den vi$c hoc à dÇli hOC trong Ihài dGlI ngày nay. Tôi sè bât dau tù nhung sl,f thay dôi trong quan ni$m va kién thuc

khoa hoc, vi do chinh là doi tUQ'ng cùa vl$c hoc cùa sinh viên.

1 VÊ KIEN nlÜC K~OA HOC 1. Klén thuc khoa hoc là ~m thoi viluôn thay ClÔt Khoa hoc càng phat trién thi loài nguol càng trà nên khiêm

t6n hdn. Th?1 V?y, cho den cuol thé ky XIX, nhân Ioé;li da hà hê tl,i man va nhung thành quà khoa hoc da c6 Irong cac Ihe kY Iruoc, cho ràng the giài là huu hé;ln, và chi can thài gian là con nguài së hieu het moi bi ân cùa vü tn,J. Tù khi thuyet IUQ'ng tu cûa Planck và thuya! tuong doi cùa Einstein ra ddi, ngudi la biet dU<;1c ràng vü trl,l là bac la vô t$n, và kien thuc cùa con nguèii chi c6 Ihe li$m c?n voi Ihe giài khach quan mà IhôL Hon the nua, kien thuc kh6ng con dUQ'c xem là bat di bat d!Ch, mà n6 luôn Ihay d6i IUdng ung v6i Irinh d(> nh~n thuc cùa loài ngL1èiL Theo Thomas Kuhn, nhà khoa hoc lu?n nôi tieng ngLidi My, khoa hoc pMt trien theo hai cach: Hch lüy dan dan và d91 pha cich Iné;lng. Theo cach Ihu nhat,kien thuc cü lu6n luôn dUQc bô sung cho chi liél han, dU<;1c diéu chlnh cho chinh xac han: dé là Sl,f tien bo cua khoa hoc binh thuong (normal sci­ence). Cach Ihlf hai là 51,1 phât trién mang linh câch mÇlng, khi

PGS.T . TRAN lRANH AI Khoa Su P h<.t m - Truong 8 <.ti hQ c Can Tho

khoa hoc blnh Ihuàng ay không con dû khà nàng giài Ihich nhung phàn thi dl,l, mà Kuhn gOi là anomalies, và së roi vào khùng hoàng. Luc ay së xày ra mot CU9C cach m<;lng khoa hQc, vi n6 bien d6i sàu sac nen tàng cua kién thuc khoa hoc.

Tl! nhùng nh~n thùc trên dây, nguài ta di dén ket luç\n là kién thuc khoa hOC luon bien doi, khi thl dé b6 khuyet, luc IÇlI phù d,nh kien thuc cü: cài mà hôm qua ta cho là chàn 1'1 khoa hoc thl co the h6m nay da trd thành Ié;lC h$u. 8iéu này c6 y nghïa to Ion den thai 09 cùa chung ta doi vâl kien thuc khoa hOC cüng nhu den cach thuc mà chung ta tiep thu hay san sinh kien thuc khoa hoc.

2. Klén thuc khoa hOC phat trlên Iheo cap 50 mü Thé ky XX là the kY mà the giéJi bien d6i sâu sac han bat kY

the ky nào trudc do, di;ic bi$t là trong fïnh vl,lc khoa hoc -- ky thuç\t. vé to dc) phât trien kien thuc, tlleo uoc linh cùa cac nhà khoa hoc, cu 7 nâm thi von kien thuc khoa Il0C cùa nMn lo~ i tang lên gap dôl, nén ngLièii ta n6i là kien thuc gia tàng theo cap 50 mü (Nguyèn Hoàng, 2010). v é khoi IU<;1ng kién thuc, trong khoang 20 nâm cuoi cùng cua the ky XX, càc nhâ khoa hoc da công bo sa IUQng tài li$u khoa hoc bang véll so tài Ii$u khoa hoc mà nhân 10é;li da cong bo trong suot chiéu dài I!ch SlJ han hai Ihiên niên ky cùa minh. Cà the noi không ngoa rang nhàn loc,ti dang chim ng$p trong bien kien thuc mà minh dâ té;lo ra. Chinh vi Ihe mà trong thài dé;li ngày nay không con nhLtng ('.ai dau "bach khoa", không ai co thé "biet tât ca", ngay cà cac nhà bac hQC doi véJ i kien thuc chuyên ngành hlilP cua mlnh. Và cüng chinh vi thé mà ngLioi ta can phai thay dôi cach tlep c~n voi kién thuc khoa hoc, sac cho con ngLiài không bl ban 10é;ln trong the gi6i tri thuc cùa minh, cüng nhU thay 06i phuong Ihuc giao dl,lc, bien dào tGlO thành \1,1 dào t<;10, voi phuong châm "hoc t?P suot doi".

II. HOC D~I HOC LÀ CHUAN BlOU HÀNH VÀO THE GIÔI KHOA HOC

Neu giao dl,lC phO Ihông chi nham cung cap nhung kian thuc sd dâng va the gi6i quanh ta, thi giao d\1c d<;li hOC vùa cung cap kién thûc can thiét cho nghé nghi$p sau này, vua kich thich sinh viên làm cuÇ>c du hành vào Ihe giéJi khoa hoc. Th~1 v~y, vi$c hoc èJ dGli hoc kh6ng chf ddn thuan là de Hch lüy kién tllUC, mà con là de kham pha cd che san sinh ra jen thuc, de tU d6 slnh vlên co the dan thân vào con duong khoa hoc.

18 The nhL1ng, nhL1 da noi à trên, kien thuc khoa hOc phat trien

nhL1 vü bao, càn tMi gian hoc dÇli hoc gan nhli là không thay doi (cli nhan là 4 nam, th~m chi cO ncJi rut ngàn chi càn 3 nam). VI the, neu van giu câch hOC truyén thong thay truyén dÇlt kien thùc và Ira tiep nh~n thl,l dçmg (cach tiep c~n nôi dung) th] chac chan rang khi tot nghi~p , s'nh viên së c6 rat nhieu lô hông kién thùc, và së gi[lp nhiéu kh6 khan de thfch nghi voi hOÇlt dÔng nghe nghi~p , cüng nhu sê không thenào tien xa trên con duàng khoa hoc. Thl,fc té d6 khien cac h$ thong giâo dl,lc trên thé gioi phài thay dôi phlidng thùc dào t'ilO cha phû hc;1P voi Ihài dÇiI Ihông tin bùng nô, de gia tàng hi$u suat cua vi$c hOC cua sinh v iên, theo kieu hOC m(Jt blet mL1ài. 86 chinh là phu'dng thuc dÇiy cha nguài hoc cach II,f hoc, càch thiet ké chia kh6a riêng cho chlnh minh, dé hO tv mb canh cua tri thuc và tv trang b! nhung kien thùc phù hc;1P voi sb Ihich và thlên huong cua mlnh. N61 càch khac, ml,lC tiêu dào ~o ngày nay không côn là kién thùc nua, mà hu'ong dén dào tÇlO nâng h,lc cho ngL1ài hoc.

Han 400 nam trL1aC, triet gia ngu'ài Phâp và cüng là nhà giao dl,lc Montaigne (1 533-1593) dâ n6i: "Mieux vaut une tête bien faite que bien pleine" . MÇi t cai dau biet suy nghi tot hdn là mot cài dau clay ki én thuc . Ytu'èl ng này vlm côn nguyên gla tri cua n6 trong thai d'ili ngày nay; no hoa thân vào trong phL1dng châm giâo dvc hi$n hành là "hoc cach IV hoc", "hoc cà ch kham pM".

Thé nào là môt cai dau "biét suy nghî"? GS. Cao Huy Thuan cho rang "m(>t cai dau biet suy nghi là mot cai dau co kha nang tong quat hoa, biet dï;lt van dé và giai quyet van dé, biel noi két nhung kien thuc vai nhau de làm b~t ra y nghia"

(Cao Huy Thuan, 2006). Noi céch khac, cai dau biet suy nghilà cai dau blét chac loc tU nhung thông tin tan mÇin thành nhung quy lu ~t va hçc là chllLlU tru nhung phlidng phap chac loc d6. N6i cach khac, d6 chfnh là hOc câch ché tÇlO công cv tLi duy khoa hQc. C6 nhli thé thl cai dau không b! "day", không bi bào hba t rong qua trinh hoc t$p. Và d6 cüng chrnh là dieu ki$n thu~n IQi cd bàn cho viiilc !I,I hoc cua slnh viên .

GS. T90 Quang BLtu, nguyên BÔ trL1bng BO 8Çii hoc và Trung hoc Chuyên ngh i~p, trong mOt bu61 n6i ehuy$n truoe sinh viên 8<;ii hoc Bâch khoa Hà NOi nam 1970 da nhan m<;lnh: "T 1,/ hoc là khoi nguon cùa phong ca ch IV dào ~o, dong tMi là cai nôi nuôi duang tri sang tÇlo. A i giol It,I hOC khi dang à tru'dng, ngudi

do së tien xa" (dan l;;li III Ngô Tu Thành, 2008, tr.1 06-1 07). Côn doi vol GS. Phan 8inh Di$u, chi cO nhÜ'ng ng L1èJi bietlV hÇlc moi hoc thl,/c sl,f;

"Hoc là de hieu biet. Hçc co thay c6 lop thi së thu du'c;1c nhung hi eu biet mà nguài khac nghT là minh can dUc;1c blé\. TI,/ hQc thi Wc là tl,f minh di tlm nhung gi mà mlnh thay là can biet.

Cho nên, IV hoc dbi hoi Unh chù dOng, IV mlnh phai biét là mlnh biet gl, ch L1a b iet gi và muon biet gi, roi moi !lm hçc cài mà mlnh muon biet d6" (Phan 8 1nh Oi$u, 2013).

8 0i voi cac nhà khoa hoc, tv hçc rat quan trçng và không the Ihieu dUc;1c, vI n6 nham lap dây khoàng trong giUa tri thuc eua ca nhân nhà khoa hOc và kho tàng tri thuc cua nhân 10Çli ve mot van de nao d6. Vi the, nha khoa hçc trL10C het là ngL1ài co ky nang gi6i ve tl,/ hoc. Néi cach khàc, tv hOC chinh là bL10c di dau tiên trên con dL1dng kham phà khoa hoc.

III. HOC a~1 HOC THEO HOC CHE TiN CHi Trên 1'1 thuyel , phuong thùc dào tÇiO theo hçc ché tin chI là

mOI giài phap nham phat huy cao nhat y thue tl,/ chu cua sinh

56 11 -201 3 DaUVàHQC J .\G),r NAY

viên trong qua trinh dào tÇlO, và nham kCch h090t qua trlnh 11,/ dao lÇlo cua hQ. VI the, n6 hu'ong den vi~c phàt trien tinh nâng dong cùa sinh viên trong mçll hOl;lt dÇing dào ~o. T rong tlIng mon hoc, sinh viên du'Qc yêu cau phài dành gap dôl thoi glan lên lop ôê II,f hoc, tv nghiên cau tài Ii$u .. . Do do, neu không biet tv hoc, ho~c không c6 cach tl,/ hoc dûng dan, slnh viên sê dè mat phL10ng hl1ang và së dè bo cuOc. Do ehfnh là diéu ki$n then chot cùa hoe t$p tlch ct,lc.

1. HQC ~p tich cl,ie là co thê chù d{lng v~ch ra I{I trinh kien thüc cùa minh de tl,i dào ~o

Nhli da nôi atrên, d<;li dU'ong kien thac ngay càng mênh mông, và do d6, không mOt tnJàng lop nâo co the cung cap cho nguoi hQc du kien thl /c de vào dOi. Vi thé, slnh viên can phà! thich nghi voi tMi dÇii, Wc là phài thich nghi voi loi hOC ~p Uch cvc. Khac vol dào tÇio niên che, dao lÇlo theo h$ thong tin chi khuyen khlch s!nh viên Il,1 v<;lch ra 10 tnnh liep c~n kien thuc cùa mlnh cho phù ho'p voi d!nh hL10ng nghé nghi~p và phal trien ca nhan cùa moi ngliaL Trong khuôn khô quy d jnh cùa chliC1ng trlnh dào t~o cùa nhà truang, sinh vien c6 th~ "tv thiel ké chu'dng trlnh dào t'ilO" và I~p "ke ho~ch dào ~o" cho chfnh mlnh. 8iéu d6 c6 nghia là sinl1 viên can phai "nhin xa trông rOng" vé chân trài kien thùc cua ngành hoc cua minh thi moi t$n dl,lng dl/c;1C LIu

diem cua he thong Un chi. Nghîa là phai thâm do nhÜ'ng màng kien thuc Irvc IhuOc chuyên ngành cua minh, t1Êi IV !lm hieu và khàm pha, de bo sung vào chL10ng trlnh dào t~o cUa nhà tru'ang, theo kieu "vét dau loang".viec tham db này nhàm ml,lC drch cic djnh nhung diéu mlnh chL1a biet và muon biét:n6i nhu' GS. Phan Dinh Oi$u : "Biet mlnh không blét là khdl dau cùa vi~c hoc và IV hoc, n6 cü.ng là khdi dau clla moi sang téilo, d~c bi$1 là sang ~o khoa hoc" (201 3). 8 6 chfnh là Il,f dào lÇIo. TV dao tÇlO se càng ngày càng phat Irien, dGn mùc no së dan Ira thành phudng thuc dào lÇlo chu déilO, nhu' d cap dao t<;lO tién sî, hay duy nhat, nhu doi voi cac nhà khoa hQc, và trong xa h(J1 hoc I~p voi phuClng châm "hoc I~p suot ddi". Không c6 Il,f dào tÇiO, ngu'oi sinh viên së không bac già tru'dng Ihành vé m~t tri thuc khoa hoc.

DÉl 11,/ hoc toi, ngùài hoc can phài c6 mç,t so ky nâng sau dây:

- Biet minh chua biet dieu gi de hQC. - Biet tim kiém thông tin minh can chu không chi chb dc;11

nhà tru'dng cung cap. - Biet tu' duy doc I~p , nghTa là blét phân Ilch, àanh gia và

dUa ra nh~n xét cua ca nhân chu không chà dc;1i két lu~n cùa ngu'di khac.

- B iet nh~n ra nhung cai moi , và chap nh~n nô ngay khi n6 không co lc;1i cha bàn thân.

2. HQC t{lp tich cl,ic là blet nâng cao nà"c thang nh~n thüc cua mlnh

B. Sloom, nhâ giao dl,lc nguoi My da chia thang nh~n Ihac Ihành 6 b~c sau dây, tù ddn glan den phùc t~p:

- Biet: ghi nho nhÜ'ng diéu da du'c;1C hoc. B iéu hi~n cua khà nang nha là c6 the h61 tu'àng IÇii sau mOt thbl gian tu'ong doi dài.

- Hieu: tUc là nam bât dlic;1c cac nguy" n nhân, nguon goc, qua trinh ... cua kién thac dâ dU'c;1c hQc. Bang chang cua Sl,f hiÊiu là sinh vien phai co kha nâng phân tfch, diên gial, mô tà t6m tàt Ihông tin Ihu nh~n du'c;1c.

- V~n dl,lng: sù dl,lng mç,t cach thfch hçJp câc thông tin, kien thuc vào nhung tinh huong khac nhau lrong cUQ sông.

Da!J~f~f. S611 -2013 l~-----~-~---------------~~--~ 19 - Phân tich: bié: chia nho kién thuc thành nhieu phan nho

và biét tim ra moi lIên h . giua cac Ihành phan dé voi nhau. Bi&u hi$n cua kha nang phan tfch là ngU'oi hQc cé thé chi ra càc yeu 16 Iham gia vào m9t qua Irinh hay St,! ki~n nào dé, dong IMi chi ra nhung SI/ ILldng dong và di bi$t giua chûng vOi nhau.

-Tong hOp: biélliên két càc chi liél, thành phan thành môl long thé dé co cai nh n khai quat Mn va toàn di~n han. .

- Danh gia: biét nh~n xél, so sanh, phê phan, và gan mOI gia Iri 1I10ng LIng, trên cd sa cac liêu chi da dLlÇ1C xac dinh tn.toc.

Nam 1999, L. Anderson cùng nhung dong nghi$p cua mlnh dâ bo sung ky nang "sâng tGlo" vào cac nac Ihang tLl duy cua Bloom. Sang 11;10 là khs. nang tCjlo ra cai moi tu nhung cài da biél, do dé no là nac thang cao nll at mà con ngu'oi cé thé dCjlI den. Nang II/c sang lCjlo trLlàc hét tùy thu <)c vào khà nang phal hi$n "van dé bat c?P" cua moi ngu'oi, và nang h,fc giai quyét van dé bal c~p . The mà dé co thé phal hi$n van dé bal c~p , sinh viên can phai hQC quan sat thl/c té và lCjlo théi quen dol chiéu thLlàng xuyên vdi kien thuc da hQC, vi st,! doi chieu dé chlnh là bà do cua cac phal hi$n. . Dl,fa theo cac nâc thang nh$n thùc Irên dây, la co thé Ihay

rang nhung ngLloi "hoc Vfilt' chi dung ICjl I èJ cap é1Q thu nhat, tUc là "biél", ho1;lc à cap do IhLl hai, là "hiéu" mà thôi. Diéu doly giai vi sac nhung sinh viên hoc VE;lt thLlong g~p vô van khé khan khi tham gia vào th! tru'ong lao dç>ng, và co thé néi chi'lc chan rang không mQt sinh viên hoc vfilt nào co thé ti€ln xa Irên con dU'ong chinh phl.lc kién thuc khoa hoc.

3. HQC ~p tfch cl,ic là xây dl,ing tu duy khoa hQC Tu duy khoa hoc là yeu to then chot trong mQi hOCjlt d(>ng

liên quan den khoa hQc, dù cha do chi là vi$c hoc t~p cua sinh viên hay là nghiên cCiu khoa hoc cua nhà khoa hoc. Do cüng chinh là chiec chia khéa vàng cua tl/ hoc và hQc t$p tich ct,fc. Tu duy khoa hoc du'Ç!c thê h i~n trong khâi ni$m phu'ang phap khoa hoc mà moi nhà khoa hoc deu phai âp dl,mg. Trong so cac dinh nghia cùa nhiéu lac già, thi d!nh nghia cùa Lê Thành Khôl là sûc tich nhat và bac quat nhâl:

"Phu'dng phap khoa hoc chu yeu không dua ra ket lu~n nào mà kflông co chClng cu; phai dl,la trên nhung kel quà CV thè, dUÇ!c kiém soat mQt cach khach quan chu không phai dl,ia trên nhung y kien ca nhan IhLlong xUélt phat lu kinh nghi$m h~n hfilP; phai phân bi$t nhung du li$u và st,! dièn d!ch nhung du li$u dé, không gà cac Sl,l vi$c vào 1'1 thuyet mà phai dieu chlnh IY thuyét cho phù hÇip vai sl,1 vi$c; phai co trnh phê phan, nghia là phai chap nh$n vi$c xem xét I~i 1'1 thuyét, dù cha no dà hoàn chinh dén dâu chang nua" (Lê Thành Khôi, 1981,dan 11;I i tU Tsafak G" 2001, I(77) .

D!nh nghia này co ba nQi hàm quan trc;>ng sau dây: - MOi két lu$n phai dl,la trên chung cCi é1LlÇ1C kiem chùng

khâch quan chu không phai dl/a Irén y kien cà nhânmang tinh chu quan: dây là CCi sa cua tin khach quan, mOt Irong nhung di;lc diem cua khoa hoc.

- Không gà cac 51,1 vi$c vào 1'1 thuyet, mà phai dieu chlnh 1'1 thuyet cha phù hçp vài st) vi$c: vi 1'1 Ihuyét luôn I~c h~u so voi thi,lc te,. nên thl,lC té là nguon du li$u sinh d<)ng dé nhà nghiên cuu chac loc và bo sung vào 1'1 thuyet, dé làm cho 1'1 thuyet luôn phat trien, và dé dem I?i cai mOi cha cOng dong khoa hoc. Vi ttllfl, khi 1'1 thuyet và thl,ic te mâu thuân nhau, can phai chap nh$n vi$c xem xét IÇl i Iy thuyet dé bo sung và tiep tl,lC hoàn cl1inh 1'1 thuyet, chu không bao Ihu bam lay nhLtng gi dang co.

- Phai co dau oc phê phan: khi tiép c$n mOt tài li$u hay mQt I$p IU$n, phài biet phân b i~t nhung yeu t6 chu quan và khach

quan, thi,lc và ào, biet xây dl,lng y kien ca nhân và cüng biél xét 11;I i y kien ca nhàn cua mlnh, biet xem xét van dé trén nhiéu khîa CGlnh khac nhau dé tranh y kien mQt chiéu, phién di~n . Dày chlnh là tién dé cha vl$c ti€lp nh$n cài moi.

IV. KET LU~N HCin 400 1:1am tru'àc, F. Bacon (1561-1626) da lùng tuyên

bo "Tri thCle là suc m1;lnh". Thoi ay, cau n6i này da dUÇ1c xem là Ih?i dQ ngÔf1g nghênh cua "kè si", vi thoi bay gio, suc m?nh du'c;1c xày dl/ng trên quyén Il,Ic cua nhà tho và thanh gu'dm cua giài quy IOC v'à mOt phan nào do Irên suc m1;lnh cùa dÔng tién cua giai câp tLi san dang phal trién. Ngày nay, luyén bo ay cua F. Bacon da Ira nên hi$n lhl,lc: ngLloi m1;lnh ngày nay không càn là nhung hi~p si hay nhung hao han nhl1 thai xu'a, mà "là nguoi co tMekhâm phara nhung cai mài 1<;1, nhung van dé moi, nhung giài phap mài, và nhat là con dLlong mài mà nhân 10~1 së phai Iheo nhl1 nhà thông thai Nguyen TrLlong TO [...] là nguoi nàm dLlÇiC ccii nguon cua tri thuc,nam dLlçC quy lu$t cua thé giài, cua vü tnl (Tran van Doàn, 2002) .

Dé khâm phâ ra nhung cai mài içl , nhung con duong moi, nhung giai phap mài. .. , ngu'oi ta không thé không tl,l hoc, không the không rèn luY$n nhung nang Il,Ic, d1;lc bi$t là nang Ii,lc sang lGlo, là phLlong phap lu' duy khoa hoc. Do chfnh là nhung d6ng gop tuy tham 11;Ing, nhLing can ban nhal, co y nghia nhal vào sl,i phal trien bén vung cua dat nLlàc, cua dan tOc. Dé ket thuc bài này, tôi xin mLiÇ1n câu noi trich tù mot bài dien van nam 1876 cua Charles William Eliot, ngLioi co c6ng dua d\li hQc Harvard tù m<)t tru'ong tlnh lè thành mOt do;li hoc danh ti€lng:

"SI,I vi dCjli dich thl,lc cua mot qu6c gia không nam alanh tho, thu nh$p, dan s6, thLldng m~i, hoa màu hay hàng che bien, mà chinh à cac gia tri tinh than và phi v$t chat; 051,1 tinh khiet, Slj düng cam và tinh chlnh tfl,fc cua dân tQc do, ès thi ca, van chLldng, khoa hoc và ngh$ thu$\ mà dan tOc do da ~o ra, èJ gia tri dCjlO düc cua I!ch su và doi s6ng cùa ho" (dân lo;li là NgUYEln Xuân Xanh, 2012b).

TÀI LlâJ THAM KHÀO Cao Huy Thuan, 2006. Kien thùc: Van hoa và chuyên môn,trên ~

chi Thoi di;1i mdi, 56 9, thang 11/2006, bàn di$n tù http:// W-MN.tapchithoidai.org/ThoiDai912OO609_CHThuan.htm,truy~ ngày 211912013.

Ngô TüThành, 2008. Môt so giàiphap tl,lhçx; cùa sinh viên ngành công nghê) thôngtin và truyén thông(ICT) trên nen tàng ICT -Iy Il$n d\13 trên th~c tien . TÇlpchi Khoa hçx; DHQGHN,Khoa hçx; Xà h(Jivà Nhân van, sô 24(2008), tr. 106-11 8.

Nguyen Hoang, 2010. HÇ>i thào quêÎc te"Câclllong laicùa giao dl,JC", bao Giào dl,JC VIÊlt Nam,httpJ/gdtd,vnlchanneIt27411201oo3/fuong-lai­giao-duc-VN-se-ra-sao-1924207/ 22/912013

Nguyen Xuân Xanh, 2012, Khoa hçx;, 8Ç1i hçx;và Lytu'àng tUbitrè, httpJ/nguyenvantuan.neVeducationl3-edu/1569-khoa-hoc-<iai-hoc-va-ly­tuong-tuoi-tr~ truy c$p ngày29/1 012012.

Phan 8inh Diê)u, 2013. HÇlc dé biét mlnh không biét, http:// eh ungta.comJtulieu/tu-lieu-tra-cuu/de_bieUa_minh_khong_bieV default.aspx 9/912013

Tran Van 8oan, 2002.Sl,ithiet yeu eua tl,ido nghiên cUu, tham l u~ dÇlC tÇli HOi NghjQuOcGia veLiên Ket Hop Tàc8e PhatTrien Giâo DI,JC 8Çli Hoc ViË)t Nam, t.JÇli hoc KHXH-NV TP Hé Chi Minh, 10.10.2002. Cô the dOC tÇli http://www.simonhoadalat.eom/HOCHOlrrRIETHOC/ TuDoNghienCuu01 .htmtruyci;lp ngày 11/12/2012.

Tsafak G., 2001. Comprendre les sciences de léducation, LHarmatlan, Paris.