Huong dan doc ctscan so nao
-
Upload
khai-le-phuoc -
Category
Health & Medicine
-
view
302 -
download
5
Transcript of Huong dan doc ctscan so nao
TIẾP CẬN HÌNH ẢNH
CT SCAN SỌ NÃO
ThS BS Đinh Hữu Hùng
11-2009
DI CAÊN NAÕO NMN NAÕO
NỘI DUNG TRÌNH BÀY
Đại cƣơng về CT Scan sọ não
Giải phẫu học cơ bản
Quy trình chung đọc CT Scan sọ não
CT Scan trong một số bệnh lý:
* Đột quỵ (tai biến mạch máu não)
* U não
* Viêm-Nhiễm
* Chấn thƣơng
* Một số bệnh lý khác.
S - suprasellar cistern
Po - pons
P - cerebral peduncles
(midbrain)
M - medulla
C - quadrigeminal plate
(superior and inferior colliculi)
V - fourth ventricle
Q - quadrigeminal cistern
ĐẠI CƢƠNG VỀ CT SỌ NÃO
1895 W.C. Roentgen
phaùt hieän tia X
LỊCH SỬ
W.C.Roentgen (1845-1923)
4/1972: Hounsfield giôùi thieäu maùy
CT ñaàu tieân
1979: Hounsfield và Cormar: Nobel
Y hoïc
LỊCH SỬ
The Nobel Prize in Medicine 1979
Allan M. Cormack
Tufts University Medford, USA
Godfrey N. Hounsfield
London, United Kingdom
Kỹ thuật CT Scan
Nguyeân lyù taïo hình
Tuyø möùc ñoä caûn tia
X, caùc vuøng khaùc
nhau coù ñaäm ñoä
khaùc nhau
ÑAÄM ÑOÄ
Ñaäm ñoä cao (Hyperdensity)
Ñaäm ñoä thaáp (Hypodensity)
Ñoàng ñaäm ñoä (Isodensity)
Nhân đậu
Cánh tay sau
bao trong
Đồi thị
Sừng trán não
thất bên
Nhân đuôi
Vách trong suốt
Bể trên tiểu não
Thùy nhộng
Thùy chẩm
Caáu truùc HU
Xöông 1000
Voâi 100
Chaûy maùu caáp 85
Chaát xaùm 35-40
Chaát traéùng 25-30
Dòch naõo tuyû 0
Môõ -100
Khí -1000
Ñaäm ñoä caùc
caáu truùc noäi soï
ÑAÄM ÑOÄ CAO
Ñoùng voâi baát thöôøng
Maùu ñoâng
Protein cao (dòch nang)
Maät ñoä teá baøo cao
(meningioma)
Ñoùng voâi bình thöôøng
Maøng cöùng
Ñaùm roái maïch maïc
Maïch maùu
ÑAÄM ÑOÄ THAÁP
Phuø naõo
Dòch (nang)
Môõ
Khí (chaán thöông,
abscess)
Dòch naõo tuyû
Môõ hoác maét
Khí xoang
GIAÛI PHAÃU CT
SOÏ NAÕO
S - suprasellar cistern
Po - pons
P - cerebral peduncles
(midbrain)
M - medulla
C - quadrigeminal plate
(superior and inferior colliculi)
V - fourth ventricle
Q - quadrigeminal cistern
GIAÛI PHAÃU TREÂN CAÙC LÔÙP CAÉT
DUØNG HEÄ THOÁNG NAÕO THAÁT LAØM MOÁC:
Naõo thaát beân.
Naõo thaát III.
Naõo thaát IV.
Dòch naõo tuûy & caùc beå naõo
HEÄ THOÁNG NAÕO THAÁT
Cắt qua não thất IV
Cắt qua não thất III
Cắt qua thân
não thất bên
Cắt qua trên
não thất bên
Vùng nhân nền
(1): Bao trong
(2): Ñaàu nhaân ñuoâi
(3): Nhaân beøo
(4): Ñoài thò
1
2
3
4
5
6
(5): Naõo thaát III
(6): Söøng traùn naõo
thaát beân
Giaûi phaãu
2
3
4 5
6
1
Liềm não
Trung tâm bán
bầu dục
Thùy trán
Thể chai
Thùy đính
Não thất IV
Sừng trước
não thất bên
Sừng sau não
thất bên
Mạng màng
mạch
Nhân đậu
Bao trong
Đầu nhân đuôi
Đồi thị
Nhân đậu
Cánh tay sau
bao trong
Đồi thị
Sừng trán não
thất bên
Nhân đuôi
Vách trong suốt
Bể trên tiểu não
Thùy nhộng
Thùy chẩm
Sừng trán não
thất bên
Nhân đuôi
Nhân đậu
Não thất III
Khe Sylvius
Thùy đảo
Củ trung não
Bể củ trung não
Tiểu não
Tay trước bao
trong
Khe Sylvius
Cống Sylvius
Thùy trán
Khe liên bán cầu
Não thất III
Bể liên cuống não
Cuống não
Tiểu não
Liềm não
Thùy trán
Khe Sylvius
Bể trên yên
Cầu não
Lều tiểu não
Não thất IV
Tiểu não
Khe Sylvius
Thùy thái dương
Liềm não
Lưng yên
Thùy thái dương
Bể trước cầu não
Xương chủm
Não thất IV
Tiểu não
Thùy trán
Tuyến yên
QUY TRÌNH ĐỌC
CT SCAN SỌ NÃO
Có nhiều cách khác nhau:
- Từ ngoài vào trong
- Phần cứng đến phần mềm
- Trên lều đến dƣới lều
- Hình thái đến nhu mô
Tuy nhiên để có tính ứng dụng cao, chúng ta có thể phân tích phim theo qui trình: Hình thái đến nhu mô
QUY TRÌNH ĐỌC
CT SCAN SỌ NÃO
Hình thái:
- Đƣờng giữa
- Hệ thống não thất
- Các khe, rãnh vỏ não
- Các bể chứa DNT
Nhu mô: Khảo sát đậm độ. Chú ý: Tùy theo cấu trúc khác nhau mà có đậm độ khác nhau.
CT SCAN SOÏ NAÕO
TRONG ÑOÄT QUÎ
Giá trị chẩn đoán của CT Scan
Lâm sàng không phân biệt đƣợc nhồi máu
não và xuất huyết não một cách chắc chắn
CT Scan phát hiện ngay các hình ảnh xuất
huyết não, xuất huyết màng não (95%)
CT Scan có thể phát hiện các hình ảnh bất
thƣờng trong vòng 3 giờ sau khi nhồi máu
não (50%)
Xét nghiệm giúp chẩn đoán nhanh, chính xác,
an toàn
CÁC BƯỚC ĐỌC CT SCAN
Có xuất huyết hay không ?
Có các vùng nhồi máu cũ hay nhồi máu yên
lặng không ?
Có dấu hiệu huyết khối trong lòng động
mạch hay không ?
Các dấu hiệu sớm cũa nhồi máu ?
Ðánh giá độ rộng cũa tổn thƣơng
ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU
NÃO CỤC BỘ CẤP
Vùng hoại tử
Vùng thiếu máu
Vùng phân bố động mạch
Não trước Não giữa Não sau
Vùng phân bố động mạch
Ngaøy ñaàu 48%
Ngaøy 1-2 59%
Ngaøy 7-10 66%
Ngaøy 10-11 74%
ÑOÄ NHAÏY CUÛA CT ÑOÁI VÔÙI
ÑOÄT QUÎ TMNCBC
Giai ñoaïn toái caáp (< 6 giôø)
- Bình thöôøng (50-60%)
- Daáu taêng ñaäm ñoä ñoäng maïch 25-50 %
- Giaûm ñaäm ñoä nhaân ñaäu
HÌNH AÛNH CT ÑOÄT QUÎ TMNCBC
Hình ảnh tăng đậm độ động mạch não giữa kiểm chứng bằng DSA
Nhân đậu
Bao trong
Đầu nhân đuôi
Đồi thị
GIAI ÑOAÏN CAÁP
GIAI ÑOAÏN CAÁP SÔÙM (6-24 GIÔØ)
-Giaûm ñaäm ñoä ôû haïch neàn
-Maát ranh giôùi chaát traéng – xaùm
-Daáu daûi baêng thuyø ñaûo (insular ribbon sign)
-Xoaù raõnh naõo
-Khoâng thaáy baát thöôøng
Mờ Khe Sylvius
Khe Sylvius
Không thấy
Mờ rãnh vỏ não và giảm đậm độ
* Khoâng coù caûn quang:
-Giaûm ñaäm ñoä hình cheâm vôùi neàn roäng ôû voû
naõo, theo vuøng phaân boá maïch maùu (do phuø
ñoäc teá baøo vaø phuø maïch maùu)
-Hieäu öùng choaùn choã (23-75%) do phuø neà
* Coù caûn quang:
-Taêng quang cuoän voû naõo
GIAI ÑOAÏN CAÁP MUOÄN (1-3 NGAØY)
Toån thöông ñoäng maïch naõo?
Nhồi máu watershed
Borderzone infarction
* NCCT
-Vuøng giaûm ñaäm ñoä ít roõ hôn hieän töôïng
söông môø ‘fogging phenomenon’)
-Hieäu öùng choaùn choå , phuø neà coøn tieáp tuïc
* CECT
-Taêng quang cuoän voû naõo
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP SÔÙM (4-7 ngaøy)
Fogging effect: Hiện tƣợng đồng đậm độ
vùng nhồi máu ở ngày 14-21 do tăng thực
bào hoặc xuất huyết vi thể, khi đó vùng
nhồi máu rất khó nhận thấy.
Một số trƣờng hợp có hiện tƣợng tăng
quang do xuất huyết trong vùng nhồi máu
vào sau ngày thứ ba.
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP SÔÙM (4-7 ngaøy)
Fogging Effect
24 giờ 11 ngày 4 tháng
- Hieäu öùng choaùn choã giaûm
- Taêng quang nhu moâ tieáp tuïc
- Taêng quang vieàn, ñaùm hoaëc ôû caùc
cuoän voû naõo gaëp ôû tuaàn 2- 8 do vôõ haøng
raøo maïch maùu naõo vaø taêng töôùi maùu xa
xæ (luxury perfusion).
GIAI ÑOAÏN BAÙN CAÁP MUOÄN (1-8 tuaàn)
Nhaàm laãn vôùi dò daïng maïch maùu naõo
Nhuõn naõo caáp ><baùn caáp
Dò daïng maïch maùu naõo (AVM)
- OÅ ñaäm ñoä dòch ôû vuøng toån thöông
- Teo naõo ( roäng naõo thaát, raõnh naõo )
GIAI ÑOAÏN MAÕN (>8 tuaàn)
Nhồi máu não cũ
Xuất huyết sau
nhồi máu
Nhồi máu vùng nuôi ĐM não giữa
Nhồi máu vùng nuôi động mạch não
sau
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT
DI CAÊN NAÕO NMN NAÕO
XUAÁT HUYEÁT NAÕO
Phát hiện xuất huyết
Xuất huyết là các vùng tăng đậm độ và có thể thấy
trong các bệnh lý:
Tụ máu ngoài màng cứng,
Tụ máu dƣới màng cứng
Xuất huyết màng não
Xuất huyết não thất
Xuất huyết trong não
Phân biệt hoá vôi và xuất huyết nhỏ vùng nhân nền
Phân biệt xuất huyết cầu não với hình ảnh nhiễu
Leâ Vaên H., Nam, 44 tuoåi, Xuaát huyeát thaân naõo
Traàn thò S., Nöõ, 73 tuoåi, Xuaát huyeát tieåu naõo
XUAÁT HUYEÁT THAÂN NAÕO
XUAÁT HUYEÁT THAÂN NAÕO
Buøi vaên L., Nam, 45 tuoåi, Xuaát huyeát nhaân beøo-bao trong (P) coù traøn maùu naõo thaát
Buøi Vaên L., Nam, 45 tuoåi, Xuaát huyeát nhaân beøo-bao trong (T)
Nguyeãn Vaên L., Nam, 67 tuoåi, Xuaát huyeát thaùi döông (P)/
Nhuõn naõo cuõ caïnh naõo thaát beân (T)
Nguyeãn Thò Q., Nöõ, 49 tuoåi, Xuaát huyeát nhaân beøo (T)
Nguyeãn Hoaøng H., Nam, 22 tuoåi, Xuaát huyeát traùn (P)
Thể tích xuất huyết
(A x B x C)/2
A và B là 2 đƣờng thẳng góc trên
lát cắt có số lƣợng xuất huyết lớn
nhất
C là tổng số lát cắt có xuất huyết x
bề dày của lát cắt
Ex: 4cm x 5.5 cm by (8 x 5mm
slices)/2
– 4 x 5.5 x 4/2 = 45cc
Xuaát huyeát naõo
giai ñoaïn baùn caáp
Ñoaøn thò S., Nöõ, 80 tuoåi, Xuaát huyeát khoang döôùi nheän
Glioblastoma Maùu tuï trong naõo vaø
taêng quang vieàn
Ñoaøn thò S., Nöõ, 80 tuoåi, Xuaát huyeát khoang döôùi nheän
Thoaùt vò naõo döôùi lieàm
Di leäch ñöôøng giöõa
Thoaùt vò naõo xuyeân leàu treân xuoáng döôùi
Có xuất huyết hay không ?
Có xuất huyết hay không ?
Xuất huyết màng não Máu tụ ngoài màng
cứng
Máu tụ dưới màng
cứng
Phân biệt xuất huyết và vôi hóa
Vôi hóa đối xứng, không có hiện tƣợng phù
não và không có hiệu ứng choán chỗ
Xuất huyết không đối xứng, có phù não chung
quanh và có hiệu ứng choán chổ
Ðo mức độ cản quang
Vôi hóa > 120 Hu
Xuất huyết = 40-90 Hu
Xuất huyết hay vôi hóa ?
Xuất huyết hay artefact ?
XUAÁT HUYEÁT KHOANG DÖÔÙI NHEÄN
(Subarachnoid hemorrhage)
EDH
XUAÁT HUYEÁT KHOANG DÖÔÙI NHEÄN
XUAÁT
HUYEÁT
TRONG
NAÕO THAÁT
Di caên K phoåi
KEÁT LUAÄN
•* CT Scan sọ não rất có giá trị trong chẩn đoán,
điều trị và theo dõi các bệnh lý nội sọ
* Để Ñoïc phim CT soï naõo cần:
- Naém vững giaûi phaãu
- Phaùt hieän baát thöôøng
- Moâ taû hình aûnh
-Chaån ñoaùn beänh lyù (döïa theâm thoâng tin
laâm saøng vaø caän laâm saøng khaùc)
XIN CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN
Thí dụ về cửa sổ
BRAIN window W:80 L:40
BONE window W:2500 L:480
SUBDURAL window W:350 L:90
In head CT, 3 windows are commonly used
Hounsfield Unit (HU)
Different substances have different relative densities and thus, different Hounsfield units
– Air: -1000 HU
– Fat: -50 HU
– Water: 0 HU
– Soft tissue: +40 HU
– Blood: +40-80 HU
– Stones: +100 to +400 HU
– Bone: +1000 HU
Therefore, if you’re not sure what you’re looking at, measure its Hounsfield Unit!
Mật độ của máu theo thời gian
trong tụ máu dƣới màng cứng
Acute (<3 days)
Sub-acute (3-14 days)
Chronic (>14 days)
Hyperdense blood
Isodense blood
Hypodense blood
6. xoang(Sinuses)
Mở cửa sổ xƣơng
Xác định(click on the names to see their location)
– Ethmoid Sinus
– Sphenoid Sinus
– Superior Saggital Sinus
– Frontal Sinus
– Maxillary Sinus
Xoang
Đánh giá bất cứ xoang nào:
fluid in sinuses (notice the air/fluid level)
normal sinusitis
CT đầu không cản quang
Chẩn đoán hình ảnh phổ biến
trong cấp cứu
– Thực hiện nhanh, kết quả vài phút
– Không cần tĩnh mạch
– Thuận lợi 24 giờ/ngày
– Không chống chỉ định
– Rất nhạy đánh giá một số bệnh
đặc biệt
CT đầu không cản quang
Lợi ích:
– tiêu chuẩn vàng xuất huyết cấp
– rất tốt dẫn chứng hiệu ứng khối (mass effect) và thoát
vị
– thấy đƣợc thiếu máu cấp, u, nhiễm trùng khu trú
– thấy đƣợc vỡ họp sọ
CT đầu không cản quang
Bất lợi
– rất ít thấy bệnh lý hố sau, đặc biệt thiếu máu
– rất khó chẩn đoán khối choáng chổ trong
hộp sọ không có hiệu ứng khối rỏ ràng
– độ nhạy không đủ để loại trừ xuất huyết dƣới
nhện
– Sẽ bỏ sót các bệnh lý chậm trể nhƣ tụ máu
dƣới màng cứng.
Đọc CT đầu
Tìm kiếm, đánh giá đầy đủ
Xem nhanh
Tìm các chi tiết
– Máu ngoài trục
(Extra-axial blood)
– Hiệu ứng khối
– Thiếu máu
– Não thất
■ Mật độ mạch máu(vessel
density)
■ Cửa sổ xƣơng
■ Xoang(sinuses, mastoids)
■ So sánh hình ảnh cũ
occipital infarction
HIEÄU ÖÙNG CHOAÙN CHOÅ
Toån thöông gaây ñaåy , eùp caáu
truùc bình thöôøng noäi soï
Hieäu öùng choaùn choå
-Caáu truùc naõo (chaát
traéng, xaùm..)
-Ñöôøng giöõa
-Naõo thaát, beå naõo,
raõnh naõo
-Maïch maùu
PHAÙT HIEÄN HIEÄU ÖÙNG CHOAÙN CHOÅ
Thoaùt vò naõo döôùi lieàm
Di leäch ñöôøng giöõa
THOAÙT VÒ NAÕO
Thoaùt vò naõo laø söï ñeø ñaåy toå
chöùc naõo töø khoang naøy sang
khoang khaùc trong noäi soï
Caáu truùc lieàm-leàu
naõo vaø khoang noäi
soï
-Thoaùt vò döôùi lieàm (Subfalcial H.)
-Thoaùt vò xuyeân leàu (Transtentorial H.)
+Treân xuoáng döôùi
+Döôùi leân treân
-Thoaùt vò haïnh nhaân tieåu naõo (Tonsilar H.)
THOAÙT VÒ NAÕO
Thoaùt vò naõo
Thoaùt vò naõo xuyeân leàu treân xuoáng döôùi
-Daõn heä thoáng naõo thaát
-Giaûm ñaäm ñoä chaát traéng quanh naõo
thaát
-Daõn treân choå taéc Vò trí taéc nghẽn
NAÕO UÙNG THUÛY