Ëj m m¡ ¥ Ô p p¦ } Ô pinfofile.pcd.go.th/ptech/pcd-25years.pdf · 2 คง d %):6...

125 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวลดลอมทยงยน

25 » ¡ÃÁ¤Çº¤ØÁÁÅ¾ÔÉº ¹ à Ê ¹ · Ò § ÊÔè § á Ç ´ Å Í Á ·Õè ÂÑè § Â× ¹

2 25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวลดลอมทยงยน

2 25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน

กรมควบคมมลพษ เมษายน 2560

หนงสอ เนองในโอกาสครบรอบ 25 ป กรมควบคมมลพษ

“25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน”

จดท�าโดย กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร 10400

โทร. 0 2298 2000 โทรสาร 0 2298 2002


25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน 3

ปพทธศกราช 2493 ปลมปตชาวประชาทวหลาเมอไดยนพระปฐมบรมราชโองการของ

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

“เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม”

นบจากวนนน ตลอดระยะเวลา 70 ป พระองคทรงสนพระราชหฤทยและมพระราชดำาร

เพออนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เนองดวยเปนรากฐานทสำาคญของชวตความเปนอยของราษฎร

และการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางการพฒนาประเทศชาตไปสการพฒนาอยางยงยน

ทงดานสงคม เศรษฐกจ และการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

13 ตลาคม 2559 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ผทรงเปนทรกยงของพสกนกรชาวไทย

ไดทรงเสดจสสวรรคาลย ทกหนแหงลวนโศกเศราอาดรดวยสำานกในพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมได

แตคำาสอนและศาสตรแหงองคพระราชายงคงอย ไมสญสนไปจากใจคนไทยทงชาต

ดวยสำานกในพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมได ปวงขาพระพทธเจา

ผบรหารและเหลาขาราชการ ลกจางประจำา พนกงานราชการ เจาหนาทกรมควบคมมลพษ

ขอนอมนำาคำาสอนและศาสตรแหงองคพระราชามาเปนแนวทางยดถอปฏบตในการปฏบตหนาทดแลแกไขปญหามลพษ

เพอประโยชนและผลดเกดแกประเทศและประชาชนทกคนสบตอไป

ธ ทรงเปนมงขวญของชาวไทย

ธ ทรงเปนหลกชยไทยทวหลา

ธ สถตในดวงใจชาวประชา

เหลาปวงขาฯ ขอเทดไทองคภมพล

ขาพระพทธเจา กรมควบคมมลพษ


สารบญ

เกรนน�ำ... กอนเลำเรอง 5สดดพระเกยรตกำรทรงงำนดำนกำรจดกำรสงแวดลอมของ พระบำทสมเดจพระปรมนทรมหำภมพลอดลยเดช 6มหตลำธเบศรรำมำธบด จกรนฤบดนทร สยำมนทรำธรำช บรมนำถบพตร

รจก กรมควบคมมลพษ 22บนเสนทำง 25 ป ของกรมควบคมมลพษ 26การจดการคณภาพน�า 28การจดการคณภาพอากาศและเสยง 34 การจดการขยะมลฝอย ของเสยอนตราย และสารอนตราย 42 กาวส�าคญของการพฒนาอยางยงยน 52 กฎหมายและการบงคบใชกฎหมายดานสงแวดลอม 56กาวตอไปของกรมควบคมมลพษ สการจดการมลพษอยางยงยน 61 ครอบครวกรมควบคมมลพษ 64โครงสรางกรมควบคมมลพษ 65ท�าเนยบอธบดกรมควบคมมลพษ 66จากใจถงใจของผบรหารสงตอใหรนตอไป 68 คณะผบรหารชดปจจบน (ป 2560) 79 รอยดวงใจจากเจาหนาทกรมควบคมมลพษ 82ความประทบใจครอบครวกรมควบคมมลพษ 84รางวลแหงความส�าเรจทรวมแรงรวมใจ 86 รอยกรองรอยใจครบรอบ 25 ป กรมควบคมมลพษ 94 คณะผจดท�ำหนงสอ 96


เกรนน�า... กอนเลาเรอง

4 เมษายน 2535 กรมควบคมมลพษไดกอตงขนเพอท�าหนาทภารกจส�าคญ

ในการปองกนและแกไขปญหามลพษมงหวงใหคณภาพสงแวดลอมของประเทศดขนและ

เหมาะสมกบการด�ารงชวตของประชาชน โดยในปพทธศกราช 2560 กรมควบคมมลพษ

ครบรอบ 25 ป แหงการกอตง และในหวงเวลานพวกเราชาวไทยทกคนยงคงเศราอาดร

และอาลยตอการเสดจสวรรคตของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ

รชกาลท 9 อนเปนทรกยงและดวยส�านกในพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมไดททรง

มตอปวงชนชาวไทย

หนงสอ “25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทำงสงแวดลอมทยงยน” ทกรมควบคมมลพษจดท�าในครงนขอสดด

เทดพระเกยรตการทรงงานดานการจดการสงแวดลอมของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศร

รามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร และเผยแพรประชาสมพนธใหสาธารณชนไดทราบเรองราว

ความส�าเรจในการด�าเนนงานของกรมควบคมมลพษตามบทบาทภารกจการจดการมลพษในชวงเวลา 25 ปทผานมา ทงน

ขอขอบคณรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (พลเอก สรศกด กาญจนรตน) ทไดมอบนโยบายและ

แนวทางการบรหารจดการสงแวดลอมโดยเฉพาะดานการปองกนและแกไขปญหามลพษทน�าไปสการปฏบตไดอยางมผลสมฤทธ

และขอขอบคณอดตผบรหารของกรมควบคมมลพษทไดแบงปนประสบการณและแนะน�าวธการท�างานของกรมตอไปในอนาคต

รวมถงบคลากรทกทานทไดบอกเลาความประทบใจและความผกพนทมตอกรมเพอถายทอดความภาคภมใจทไดรวมแรงรวมใจ

ในการท�างานเสมอนเปนครอบครวเดยวกน

กาวตอไปของกรมควบคมมลพษ จะยนหยดและม งมนในการจดการมลพษของประเทศ พรอมทงสบสาน

พระราชปณธานและศาสตรพระราชาสการพฒนาทยงยน เพอดแลปกปองรกษาคณภาพสงแวดลอมตลอดไป

(นายจตพร บรษพฒน)

อธบดกรมควบคมมลพษ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เมษายน 2560

525 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน


สดดพระเกยรตการทรงงานดานการจดการสงแวดลอมของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

กรมควบคมมลพษ ขอนอมถวายสดดเทดพระเกยรตแด

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร

พระบดาแหงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดวยทรงมพระอจฉรยภาพทางดานวทยาศาสตรผสมผสาน

กบความเชยวชาญทางภมศาสตรสารสนเทศ ทรงท�าการศกษาเชงลกดวยความเขาใจหลกของธรรมชาตในการแกไขปญหาสงแวดลอม

แนวพระราชด�ารและสงประดษฐทพระองคทรงศกษาคนควาทดลองลวนท�าไดจรง ท�าใหคณภาพสงแวดลอมไดรบการฟนฟบรรเทา

จนกลบมาดขนได ดงเหนไดจากโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในดานการจดการคณภาพสงแวดลอม


“น�าดไลน�าเสย”

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ทรงสนพระทยการแกไขและจดการทรพยากรน�าเนองดวยเปนปจจยส�าคญ

ในการด�ารงอยของสรรพสงมชวตและมนษยทกคน ทกลาววา “น�า คอ ชวต” ดงมพระราชด�ารสใจความตอนหนงวา

“...หลกส�ำคญวำตองมน�ำบรโภค น�ำใช น�ำเพอกำรเพำะปลก เพรำะวำชวตอยทนน ถำมน�ำคนอยได

ถำไมมน�ำ คนอยไมได ไมมไฟฟำคนอยได แตถำมไฟฟำไมมน�ำคนอยไมได...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 17 มนาคม พทธศกราช 2529

พระองคทรงทอดพระเนตรพบเหนวา แหลงน�าหลายแหงในประเทศไทยมปญหาความสกปรกมากและสงผลกระทบตอสงแวดลอม

และประชาชน จงทรงพระราชทานแนวทางในการจดการน�าเสยดวยหลกธรรมชาต เปนทมาของวธการ “น�าดไลน�าเสย” ดงม

พระราชด�ารสใจความตอนหนงวา

“...แต 3,000 ไรนนมนอยสง จะน�ำน�ำโสโครกจำกทนไปทโนนตองสบไปไมไหว

แตวำจะท�ำเปนบงใหญทจะเกบน�ำไดส�ำหรบเวลำน�ำมน�ำเกบเอำไว หนำแลง กปลอยลงมำ

สวนหนงอำจปลอยลงมำส�ำหรบลำงกรงเทพฯ ไดเจอจำงน�ำโสโครกในคลองตำงๆ...”

พระราชดำารสเกยวกบการใชพนทในอำาเภอธญบร พระราชทานเมอวนท 26 กรกฎาคม พทธศกราช 2532

“...กำรจดกำรควบคมระดบน�ำในคลองสำยตำงๆ โดยเฉพำะอยำงยง กำรจดระบบระบำยน�ำ

ในกรงเทพมหำนครนน สมควรวำงระบบใหถกตองตำมสภำพกำรณ และลกษณะภมประเทศ ซงควรแบงออกเปน

2 แผนดวยกนคอ แผนส�ำหรบใชกบในฤดฝน หรอในฤดน�ำมำกนกเพอประโยชนในกำรปองกนน�ำทวม

และเพอบรรเทำอทกภยเปนส�ำคญ แตแผนกำรระบำยน�ำในฤดแลงนน กตองจดอกแบบหนงตำงกนออกไป

เพอกำรก�ำจดหรอไลน�ำเนำเสยออกจำกคลองดงกลำวเปนหลก...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 4 เมษายน พทธศกราช 2538


“น�ำดไลน�ำเสย” ใชหลกธรรมชาตแรงโนมถวงของโลก เปนการใชน�าคณภาพดซงอยในพนทสงกวามาเจอจางน�าเนาเสยได

โดยจะรบน�าทมคณภาพดจากแหลงน�าภายนอกสงเขาไปตามคลองทมการเนาเสยใหน�าสะอาดไหลแผกระจายระบายน�าเนาเสย

ออกไปได เหมอนชกโครกทตองปดเปดน�าใหไดจงหวะ เวลาน�าขนกเปดประตน�าใหน�าดไลน�าเสยไป เวลาน�าทะเลลงกเปดประตใหน�า

ออกจากคลองไปดวย ท�าใหชวยแกไขปญหาน�าเนาเสยในคลองตางๆ ในกรงเทพมหานครได อาท คลองบางเขน คลองบางซอ

คลองแสนแสบ คลองลาดพราว คลองเทเวศร คลองหลอด และคลองบางล�าภ

“การบ�าบดน�าเสยดวยการกรองน�าเสยดวยผกตบชวา”

“กำรบ�ำบดน�ำเสยดวยกำรกรองน�ำเสยดวยผกตบชวำ”

จดท�าโครงการบงมกกะสนอนเนองมาจากพระราชด�าร เพราะบง

มกกะสนเปนบงขนาดใหญอยใจกลางกรงเทพมหานคร ถกใชเปน

แหลงระบายน�าและรบน�าเสยมาจากเขตโรงงานรถไฟมกกะสนและ

ชมชนโดยรอบ ท�าใหมคณภาพน�าเสอมโทรม ซงใชผกตบชวา

ท�าหนาทเปนตวกรองน�าเสยตามธรรมชาต ดดซบความโสโครกและ

สารพษในน�าเสย แตกตองน�าผกตบชวาออกจากบงทก 10 สปดาห

เพอไมใหเจรญเตบโตมากไป จนบดบงแสงแดดทสองลงแหลงน�า

ภายหลงจากนนจงน�าผกตบชวาไปท�าประโยชนเปนปยหมก

เชอเพลง และอาหารสตวได ดวยวธดงกลาวท�าใหแกไขปญหา

น�าเนาเสยในกรงเทพมหานครโดยใชบงมกกะสนเปนเครองกรองน�า

ธรรมชาตชวยบรรเทาสภาพน�าเสยในคลองสามเสนจงเปรยบไดวา

บงมกกะสน เปนไตธรรมชาตของกรงเทพมหานคร

“...บงมกกะสนนท�ำโครงกำรทเรยกวำแบบคนจน โดยใชหลกวำ

ผกตบชวำทมอยทวไปนนเปนพชทดดควำมโสโครกออกมำแลว

กท�ำใหน�ำสะอำดขนได เปนเครองกรองธรรมชำตใชพลงงำน

แสงอำทตยและธรรมชำตของกำรเตบโตของพช...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 15 พฤศจกายน พทธศกราช 2528

“ทฤษฎบ�าบดน�าเสยแบบผสมผสานระหวางพชน�าและระบบการเตมอากาศ”

“...ปญหำส�ำคญ คอ เรองสงแวดลอม เรองน�ำเสยและขยะ ไดศกษำมำแลวเหมอนกน ท�ำไมยำกนก

ในทำงเทคโนโลยท�ำได แลวในเมองไทยเองกท�ำได หำเทคโนโลยจำกตำงประเทศมำแลวมำท�ำ

ในเมองไทยกท�ำไดหรอจะจำงบรษทตำงประเทศมำท�ำกได เทคโนโลยท�ำได

แตขอส�ำคญเหมอน “ทของผม” นแหละปญหำเดยวกน เดยวนก�ำลงคดจะท�ำแตตดอยทททจะท�ำ...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 29 ธนวาคม พทธศกราช 2532

“ทฤษฎบ�ำบดน�ำเสยแบบผสมผสำนระหวำงพชน�ำและระบบกำรเตมอำกำศ” เปนการผสมผสานระหวางวธธรรมชาตกบ

เทคโนโลยแบบประหยด คอ การใชพชน�ากบการใชระบบการเตมอากาศ เพอบ�าบดน�าเสยในบรเวณหนองสนมและบรเวณทน�าเสย

จะไหลลงสหนองหาน จงหวดสกลนคร เกดเปนโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารเพอแกไขน�าเสยเมองสกลนคร (หนองสนม) จงหวด

สกลนคร โดยระบบบ�าบดดวยวธธรรมชาตผสมผสานกบเทคโนโลยแบบประหยด จะประกอบดวย บอดกสารแขวนลอยเพอเรงการ

ตกตะกอนและลดสารพษดวยการเตมกาซออกซเจนโดยใชกงหนน�าชยพฒนา บอผกตบชวาเพอดดซบสารพษทเหลออย บอปลก

ตนกกอยปตเพอก�าจดสารอนทรยและกลน และบอกงหนน�าชยพฒนาและแผงทอเตมอากาศเพอปรบปรงคณภาพน�าใหดขนกอน

ปลอยน�าลงสหนองสนมและหนองหานส�าหรบผกตบชวาทใชงานแลวจะถกเปลยนออกจากบอน�าเสยเปนระยะๆ และน�าไปท�าเชอเพลง

หรอปยหมก

“...โครงกำรทจะท�ำนไมยำกนก คอวำ กมำเอำสงทเปนพษออก พวกโลหะหนกตำงๆ เอำออก

ซงมวธท�ำ ตอจำกนนกมำฟอกใสอำกำศ บำงทกอำจไมตองใสอำกำศ แลวกมำเฉลยใสในบง หรอเอำน�ำไปใสในทงหญำ

แลวกเปลยนสภำพของทงหญำเปนทงหญำเลยงสตว สวนหนงเปนทส�ำหรบปลกพช ปลกตนไม...”

“... แลวกตองท�ำกำรเรยกวำ กำรกรองน�ำ ใหท�ำน�ำนนไมใหโสโครก แลวกปลอยน�ำลงมำทเปนทท�ำกำรเพำะปลก

หรอท�ำทงหญำ หลงจำกนนน�ำทเหลอกลงทะเล โดยทไมท�ำใหน�ำนนเสย...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 12 กนยายน พทธศกราช 2533 ซงเปนทมาของโครงการวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบย

“เทคโนโลยระบบบ�าบดน�าเสยแหลมผกเบย”



เทคโนโลยกำรก�ำจดขยะ

ใชวธการท�าปยหมกโดยพฒนาเทคโนโลยการหมกขยะและปรบรปแบบภาชนะและสงกอสรางในการหมกขยะใหมประสทธภาพ

สามารถประหยดพนทและคาใชจายในการด�าเนนการ และมปยหมกมาใชประโยชนได

10

เทคโนโลยกำรบ�ำบดน�ำเสย

โครงการวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบย

ไดรวบรวมน�าเสยจากเทศบาลเมองเพชรบร มาบ�าบดโดยใช

กระบวนการทางธรรมชาตมาบ�าบดน�าเสย ประกอบดวยระบบหลก

คอระบบบอบ�าบดน�าเสย แบบ Lagoon Treatment โดยใชกลไก

ใหสาหรายสงเคราะหแสงใหออกซเจนแกจลนทรยเพอยอยสลาย

ของเสย ใชหลกการธรรมชาตของลมและแสงแดดเปนตวชวย

เพมอากาศและฆาเชอโรค สวนระบบรอง คอ ระบบกรองน�าเสย

ดวยหญา (Plant and Grass Filtration) ใชดนเปนตวกรองของเสย

และจลนทรยในดนเปนตวยอยของเสย และพชหรอหญาเปน

ตวดดซบของเสยไปใช ระบบพนทชมน�าเทยม ใชพชน�าทมรากพม

เชน กกพนธตางๆ และตนออเปนตวดดซบสารพษและสารอนทรย

ออกจากน�า (Constructed Wetland) และระบบแปลงพช

ปาชายเลน (Mangrove Forest Filtration) ใชระบบของพช

ปาชายเลนมาชวยดดซบยอยสลายของเสย



“การบ�าบดน�าเสยดวยการใชกระบวนการทางชววทยาผสมผสานกบเครองกลเตมอากาศ”

การบ�าบดน�าเสยดวยการใชกระบวนการทางชววทยาผสมผสานกบเครองกลเตมอากาศแบบ “สระเตมอำกำศชวภำพ

บ�ำบด” เปนการใชเครองจกรกลเตมอากาศอยางตอเนองมาชวยเพมออกซเจนละลายน�า เพอใหแบคทเรยทใชออกซเจนในการ

ยอยสลายสารอนทรยในน�าไดตลอดเวลาท�าใหน�าลดความเนาเสยลงได และมความสามารถในการรองรบความสกปรกของ

น�าเสยไดมากกวาแบบ Lagoon Treatment โดยด�าเนนการในบงพระราม 9 ซงเปนบงน�าขนาดใหญใจกลางกรงเทพมหานคร

ทเกดภาวะน�าเนาเสยอยางรนแรงเนองจากอยตดกบคลองลาดพราวและคลองแสนแสบทเปนแหลงรองรบน �าเสยจากชมชน

เปนบงแหงแรกทไดรบการแกไขปญหาน�าเสยดวยระบบสระเตมอากาศตามพระราชด�ารสงผลใหมคณภาพน�าดขน

11

“...กำรใชวธกำรทำงธรรมชำต แตเพยงอยำงเดยวไมเพยงพอในกำรบ�ำบดน�ำเสยใหดขน

จ�ำเปนตองใชเครองเตมอำกำศลงไปในน�ำโดยท�ำเปนระบบสระเตมอำกำศ (Aerated Lagoon)...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอปพทธศกราช 2533


“โครงการผลตกระแสไฟฟาจากกาซขยะตามแนวพระราชด�าร”

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ไดพระราชทานทรพยใหมลนธชยพฒนา จดตง “กองทนบ�ำบดและ

ใชประโยชนจำกขยะ” ในมลนธชยพฒนา จ�านวน 1 ลานบาท เมอวนท 31 มกราคม 2538 เพอสนบสนนใหศนยปฏบตการวศวกรรม

พลงงานและสงแวดลอมไดศกษาวจยเกยวกบการบ�าบดและใชประโยชนจากขยะตามแนวพระราชด�าร ดวยพระองคไดทอดพระเนตร

งานนทรรศการอทยานวจยในงานวนเกษตรแหงชาต และทรงสนพระทยในการถวายรายงานเกยวกบการน�ากาซจากขยะมาใชประโยชน

ของคณาจารยจากศนยปฏบตการวศวกรรมพลงงานและสงแวดลอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และพระราชทานแนวทาง

การด�าเนนงานใหคณาจารยผวจย จนเปนทมาของ “โครงกำรผลตกระแสไฟฟำจำกกำซขยะตำมแนวพระรำชด�ำร”

โครงกำรผลตกระแสไฟฟำจำกกำซขยะตำมแนวพระรำชด�ำร ไดน�ารองศกษาวจยในพนทฝงกลบขยะ ทอยใกลกบมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร วทยาเขตก�าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยพฒนาองคความรในการออกแบบระบบฝงกลบอยางถกสขลกษณะ

ตามมาตรฐานสากล พฒนานวตกรรมการน�ากาซจากขยะมาผลตกระแสไฟฟาทมคณภาพและไดปรมาณเหมาะสมตามศกยภาพ

ของพนทฝงกลบขยะและพฒนาวธการรอบอขยะเกามาแปรรปเปนสารปรบปรงดน วสดกอสรางและพลงงานรปแบบตางๆ ตามหลก

เศรษฐศาสตร



“แนวพระราชด�าร เพอการจดการคณภาพอากาศ”

“...ครำวน กำรเผำเชอเพลง เชน ถำน ถำนหน น�ำมนเชอเพลง อะไรๆ

ตำงๆ เหลำนทงหมด ท�ำใหคำรบอนขนไปในอำกำศจ�ำนวน 5 พนลำนตนตอป

แลวกยงมกำรเผำท�ำลำยปำอก 1.5 พนลำนตน รวมแลว เปน 6.5 พนลำนตน

ถำขนๆ ไปอยำงน กเทำกบเกอบสบเปอรเซนตของจ�ำนวนทมอยแลวในอำกำศ

ถำไมมอะไรทจะท�ำใหจ�ำนวนของสำรนในอำกำศลดลง กจะท�ำใหสำรนกลำยเปน

เหมอนตกระจกครอบท�ำใหโลกนรอนขน กเกดเรองยงตำมทไดกลำวแลว...”

พระราชดำารสททรงพระราชทานเมอวนท 4 ธนวาคม พทธศกราช 2532

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ทรงหวงใยในปญหาคณภาพอากาศในบรรยากาศทมมลพษมากเกนไป

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทสงผลใหเกดภาวะโลกรอนทงในประเทศไทยและทกพนททวโลกและจะมผลกระทบตอสงแวดลอมและ

ความเปนอยของประชาชนในอนาคต ดวยสายพระเนตรอนเฉยบคม ทรงเลงเหนวาปญหาดงกลาวมสาเหตหลกมาจากการเผาท�าลายปา

การจราจรทตดขดเปนเวลานาน การเผาไหมของน�ามนเชอเพลงทมากเกนความจ�าเปน ในขณะททรพยากรน�ามนเชอเพลง

ตามธรรมชาตมอยอยางจ�ากด พระองคทรงมพระราชด�ารสค�าแนะน�าในการวจยและพฒนางานวจยตางๆ นานบประการ เพอใหเกด

ประโยชนตอประเทศชาตและน�ามาใชไดจรง ชวยฟนฟคณภาพอากาศใหดขน ลดมลพษทางอากาศและกาซเรอนกระจก ทรงพระราชทาน

พระราชทรพยสวนพระองคเพอน�าไปในการแกไขวกฤตจราจรทตดขดในเมองหลวงใหบรรเทาโดยการสรางทางคขนานลอยฟา

ถนนบรมราชชนนและสะพานพระราม 8 และพระราชทานพระราชด�ารในการคดคนพลงงานทดแทนในรปของน�ามนแกสโซฮอล

และไบโอดเซล โดยทรงอนญาตใหทดลองใชในโครงการสวนพระองคสวนจตรลดาและขยายผลใหมการผลตและใชอยางแพรหลาย

รวมไปถงใหปลกตนไมเพอเพมความชมชนและลดโอกาสของการเกดไฟปา

ไบโอดเซล

ตงแตป 2526 ทรงใหมหาวทยาลยสงขลานครนทรสรางโรงงานสกดน�ามนปาลมขนาดเลกทสหกรณนคมอาวลก จงหวดกระบ

และโรงงานสกดน�ามนปาลมบรสทธขนาดเลกทศนยศกษาการพฒนาพกลทอง อนเนองมาจากพระราชด�ารจงหวดนราธวาส

โดยการคดคนไบโอดเซลไดมการจดสทธบตร “การใชน�ามนปาลมกลนบรสทธเปนน�ามนเชอเพลงเครองยนตดเซล”

น�ำมนแกสโซฮอล

ตงแตป 2528 ทรงใหโครงการสวนพระองคสวนจตรลดา คดคนวจยเชอเพลงชวภาพมาเปนพลงงานทดแทน เพอปองกน

ปญหาการขาดแคลนน�ามนดบ โดยใหน�าพชผลทางการเกษตร เชน ออย และมนส�าปะหลง น�ามาผลตเปนเอทานอลใชผสมกบน�ามน

เบนซนจนเปนน�ามนแกสโซฮอลมาเปนเชอเพลงโดยตรงหรอทดแทน ท�าใหคนไทยพงพาตวเองไดในดานพลงงาน

น�ามนแกสโซฮอล มาจากการผสมน�ามนเบนซน กบเอทานอล 95% ทไดจากกระบวนการหมกพชผลทางการเกษตร

ในปจจบนน�ามนแกสโซฮอลไดรบความนยมในหมประชาชน และลดการน�าเขาน�ามนดบและชวยลดมลพษในอากาศ

ทมา: สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน

ไบโอดเซล เปนการน�าน�ามนพช หรอน�ามนสตวหรอน�ามนใชแลวจากการปรงอาหาร

มาท�าปฏกรยากบแอลกอฮอล ไดสารเอสเตอรทมคณสมบตใกลเคยงน�ามนดเซลและ

กลเซอรอลเปนผลพลอยไดน�าไปใชประโยชนในอตสาหกรรมเครองส�าอางคได

ทมา: สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน

15

สงประดษฐทเกดจากแนวพระราชด�าร “กงหนน�าชยพฒนา”

เมอวนท 24 ธนวาคม 2531 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ไดพระราชทานพระราชด�ารใหมลนธชยพฒนา

รวมกบกรมชลประทาน ประดษฐเครองกลเตมอากาศทผวน�าหมนชาแบบทนลอย โดยมแนวทางมาจาก “หลก” อปกรณวดน�าเขานา

รปแบบของกงหนชยพฒนามใบพดขบเคลอนน�าและวดน�าขนไปสาดกระจายเปนฝอยเพอใหน�านนไดสมผสอากาศไดทวถง ชวยเพม

ออกซเจนในอากาศใหละลายเขาไปในน�าไดโดยการถายเทออกซเจนลงในน�าได ดวยก�าลงของมอเตอรไฟฟาขนาดเลกไมเกน 2 แรงมา

โดยน�ามาทดลองใชในการบ�าบดน�าเสยในบรเวณโรงพยาบาลพระมงกฏเกลา และวดบวรนเวศ ตอมาไดมการพฒนาคณสมบต

กงหนน�าชยพฒนา เปน Model RX-2 (Royal Experiment แบบท 2) สามารถถายเทออกซเจนได 1.2 กโลกรมตอแรงมาตอชวโมง

ชวยปรบปรงคณภาพน�าใหดขนและใชในการบ�าบดน�าเสยในแหลงน�าธรรมชาตได

กงหนนำ�ชยพฒน�

เปนสงประดษฐทเกดจำกแนวพระรำชด�ำร เปนเครองกลเตมอำกำศแบบประหยดคำใชจำย ตดตงงำย และใชในกำรปรบปรง

คณภำพน�ำไดอยำงอเนกประสงคในลกษณะ “ไทยท�ำไทยใช” และทนำปลมปตยนดของปวงชนชำวไทย กงหนน�ำชยพฒนำ

ไดรบสทธบตรเปนสงประดษฐเครองกลเตมอำกำศ เครองท 9 ของโลก เปนครงแรกในประวตศำสตรชำตไทย

และเปนครงแรกของโลกทไดรบกำรรบจดทะเบยนและออกสทธบตรถวำยแดพระมหำกษตรยรชกำลท 9

เปน “สทธบตรในพระปรมาภไธยพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ”



“เครองบ�าบดน�าเสยดวยสารเรงตกตะกอน PAC (Poly Aluminum Chloride)”

เครองบ�าบดน�าเสยดวยกระบวนการทางฟสกสเคมตามแนวพระราชด�าร “สารเรงตะกอน” เปนสงประดษฐทเกดจาก

แนวพระราชด�ารทพระราชทานใหส�านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร (ส�านกงาน กปร.)

รวมกบมลนธชยพฒนาและกรมชลประทาน ประดษฐเครองบ�าบดน�าเสยโดยใชสารเรงตกตะกอน หรอ PAC (Poly Aluminum

Chloride)

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ทรงทอดพระเนตรการท�างานของเครองบ�าบดน�าเสยดงกลาวในบรเวณ

สนามขางอาคารชยพฒนา สวนจตรลดา พระราชวงดสต เมอวนท 30 มถนายน 2537 และไดพระราชทานชอรนของเครองนวา

“TRX-1” ซงมประสทธภาพในการบ�าบดน�าเสยไดผลเปนทนาพอใจสามารถบ�าบดน�าเสยใหมสภาพดขน ประหยดคาใชจาย

และกระบวนการท�างานของเครองบ�าบดน�าเสยดวย PAC สามารถขจดน�าขนไดดกวาสารสมถง 3 เทา และตกตะกอนไดรวดเรว

สามารถน�ามาเปนตนแบบในกระบวนการ Recycle น�าเสยกลบมาใชประโยชนไดในอนาคต


“พระราชสมญญานามเพอเทดพระเกยรตดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม”

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ ทรงมพระราชอจฉรยภาพและพระปรชาสามารถหลายดาน

ในดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนทประจกษชดแจงแกหนวยงานตางๆ ทงในประเทศและนานาประเทศ

โดยหนวยงานตางๆ และองคการระหวางประเทศ ไดทลเกลาถวายพระราชสมญญานามและรางวลเพอยกยองเทดพระเกยรตพระองค

ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

พระบด�แหงก�รอนรกษทรพย�กรธรรมช�ต

และสงแวดลอม

พระบด�แหงก�รจดก�รทรพย�กรนำ�

พระบด�แหงก�รปฏรปทดน พระบด�แหงนวตกรรมไทย

ทรงฟนฟและอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมเพอหลอเลยงชวตราษฎร

ทรงบรหารจดการนำาเพอใหราษฎรมความอยดกนด

ทรงคดคนทฤษฎแกลงดน ปรบปรงสภาพดนเปรยวเพอใหราษฎรใชในการเพาะปลก

ทรงเปนนกปฏรปโครงสรางทางการเกษตรเพอเกษตรกร



พระบด�แหงฝนหลวง

พระบด�แหงเทคโนโลย

ทรงคดคนและรวมทดลองการทำาฝนหลวงเพอชวยเหลอราษฎร

ทรงงานดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรและหลกวชาการทางเทคโนโลยใหมๆ

พระบด�แหงก�รประดษฐไทย

ทรงมพระราชดำารใหคดคนประดษฐกรรมจำานวนมากอาท เครองกลเตมอากาศทผวนำาหรอกงหนนำาชยพฒนา เครองกลเตมอากาศแบบอดอากาศและดดนำา



“รางวลทไดทลเกลาถวายยกยองเทดพระเกยรตดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม”

The Belgian Chamber of Inventors

(Brussels Eureka 2000-2001)

ถวย GRAND PRIX INTERNATIONAL

ถวย MINISTER J. CHABERT YUGOSLAVIA CUP

เหรยญรางวล GOLD MEDAL WITH MENTION

Prix OMPI Femme InventeurBrussels EUREKA 2000


ป พ.ศ. 2535

ป พ.ศ. 2540

ป พ.ศ. 2543

ป พ.ศ. 2536

โครงก�รสงแวดลอมแหงสหประช�ช�ต(United Nations Environment

Programme : UNEP)

UNEP Gold Medal of Distinction, in recognition of long, dedicated, exemplary and eminent contributions to the improvement of the environment and nature conservation เหรยญทองประกำศพระเกยรตคณดำน

สงแวดลอม ในฐำนะททรงบ�ำเพญพระรำชกรณยกจดเดนเปนทยอมรบของนำนำประเทศเกยวกบกำรอนรกษธรรมชำต


The Belgian Chamber of Inventors (Brussels Eureka 2000)

เหรยญรางวล Prix OMPI (Organisation Mondiale De La Propriete Intelietuelle) หรอรางวลสงประดษฐดเดนระดบโลก พรอมประกาศนยบตร

เหรยญรางวล Gold Medal with Mention หรอรางวลสรรเสรญพระอจฉรยภาพแหงการใชเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ ประกาศนยบตรเกยรตนยมจากบรสเซลส ยเรกา ประจ�าป พ.ศ. 2543

ถวยรางวล Grand Prix international Grand Prize หรอรางวลผลงานประดษฐดเดนสงสด

ถวยรางวล Yugoslavia Cup หรอรางวลสรรเสรญพระอจฉรยภาพดานการประดษฐ

ถวยรางวล Minister J.CHABERT (Minister of Economy of Brussels Capital Region) หรอรางวลผลงานสงประดษฐดเดน

คณะกรรมก�รสม�คมนเวศวทย�เชงเคมส�กล(International Society of Chemical

Ecology)

เหรยญรางวลเทดพระเกยรตในการสงวนรกษาความหลากหลายทางชวภาพ

สม�คมควบคมก�รกดเซ�ะผวดนน�น�ช�ต (The International Erosion Control

Association)

รางวล International Erosion Control Association’s International Merit

ในฐานะททรงเปนอปถมภในการอนรกษดนและสงเสรมสภาพแวดลอมโดยการใชหญาแฝก

ธน�ค�รโลก

รางวลหญาแฝกชบส�ารด สดดพระเกยรตคณ ในฐานะททรงเปนนกอนรกษดนและน�า

องคก�รอตนยมวทย�โลก (World Meteorological Organization :

WMO) รางวลเทดพระเกยรตในฐานะททรงสนบสนนงาน

อตนยมวทยาและการน�าทรพยากรน�ามาใชใหเกดประโยชน


ป พ.ศ. 2544

ป พ.ศ. 2549

ป พ.ศ. 2552

ป พ.ศ. 2555

Bulgarina American Chamber of Commercial and Industry (BACCI) (Brussel Euraka 2001)

รางวล Gold Medal with Mention หรอรางวลสรรเสรญพระอจฉรยภาพแหงการใชเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ พรอมประกาศเกยรตคณเทดพระเกยรตใหกบผลงานประดษฐคดคนโครงการน�ามนไบโอดเซล สตรสกดจากน�ามนปาลม

รางวล D’Un Concept Nouveau de Development de la Thailande พรอมถวยรางวล

รางวล Gold Medal with Mention หรอรางวลสรรเสรญพระอจฉรยภาพแหงการใชเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ พรอมประกาศเกยรตคณเทดพระเกยรตใหกบผลงานประดษฐคดคนโครงการทฤษฎใหม

รางวล Gold Medal with Mention หรอรางวลสรรเสรญพระอจฉรยภาพแหงการใชเทคโนโลยอยางมประสทธภาพ พรอมประกาศเกยรตคณเทดพระเกยรตใหกบผลงานประดษฐคดคนโครงการฝนหลวง

ถวยรางวล SPECIAL PRIX for His Majesty The King of Thailand พรอมประกาศเกยรตบตร มอบใหผลงานประดษฐคดคนทฤษฎใหม ปาลมน�ามน ฝนหลวง และประกาศเกยรตบตร Honored Member of BACCI

สหภ�พวทย�ศ�สตรท�งดนน�น�ช�ต (International Union of Soil Sciences-IUSS)

รางวลนกวทยาศาสตรดนเพอมนษยธรรม (The Humanitarian Soil Scientist)

สม�คมสงเสรมก�รประดษฐแหงส�ธ�รณรฐเก�หล (Korea Invention Promotion Association : KIPA)

รางวล Special Prize พรอมประกาศนยบตรใหกบผลงานกงหนน�าชยพฒนา ทฤษฎใหมเรองเศรษฐกจพอเพยง

องคกรก�รประดษฐของสหพนธรฐรสเซย รางวล Special Commemorative Gold Medal พรอมประกาศนยบตรใหกบผลงานประดษฐกงหนน�าชยพฒนา

โครงก�รพฒน�แหงสหประช�ช�ต (United Nation Development Programme : UNDP)

รางวลความส�าเรจสงสดดานการพฒนามนษย (UNDP Human Development Lifetime Achievement Award)


รจก กรมควบคมมลพษ


กรมควบคมมลพษ กอตงเมอวนท 4 เมษ�ยน 2535 จ�กก�รประก�ศใชพระร�ชบญญต

สงเสรมและรกษ�คณภ�พสงแวดลอมแหงช�ต พ.ศ. 2535 และยกเลกพระร�ชบญญตสงเสรม

และรกษ�คณภ�พสงแวดลอมแหงช�ต พ.ศ. 2518 โดยยบสำ�นกง�นคณะกรรมก�รสงแวดลอม

แหงช�ต และปรบปรงเปนสวนร�ชก�รใหม 3 กรม ไดแก กรมควบคมมลพษ สำ�นกง�นนโยบ�ย

และแผนสงแวดลอม (ภ�ยหลงเปลยนชอเปน สำ�นกง�นนโยบ�ยและแผนทรพย�กรธรรมช�ต

และสงแวดลอม) และกรมสงเสรมคณภ�พสงแวดลอม สงกดกระทรวงวทย�ศ�สตร เทคโนโลย

และก�รพลงง�น ซงเปลยนชอเปน กระทรวงวทย�ศ�สตร เทคโนโลยและสงแวดลอม

ความเปนมา และตราสญลกษณกรมควบคมมลพษ

วนท 6 ตลาคม 2545 กรมควบคมมลพษไดโอนมาสงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามพระราชบญญต

ปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 ซงมการจดตงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขน

ป 2535 - 2537 กรมควบคมมลพษ ใชตกมหานครยปซม บนถนนศรอยธยา เขตราชเทว เปนทตง ตอมาในป 2537 - 2544

ไดยายไปทอาคารพหลโยธนเซนเตอร บนถนนพหลโยธน และยายมาประจ�าทอาคารกรมควบคมมลพษ เลขท 92 ซอยพหลโยธน 7

ถนนพหลโยธน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร จนถงปจจบน

สญลกษณ ควำมหมำย

เสนโคงสน�ำเงน ฟาทสวยงาม อากาศทสดชน

เสนโคงสฟำ ความรวมมอรวมใจของประชาชนกบกรมควบคมมลพษ

รวมกนแกไขปญหามลพษตางๆ ใหหมดไป

ตนไมสเขยว คณภาพของสงแวดลอมทด อนเกดจากการควบคมมลพษ

เสนตรงสเขยว สภาพแวดลอมใกลตวเรา เชน ดน

เสนตรงสฟำ น�า มคณภาพสงแวดลอมทดขน เกดจากความเจรญกาวหนาของ

กรมควบคมมลพษ ทมความรบผดชอบตอสงคมและสภาพแวดลอม

สน�ำเงน ฟาทสดใส

สฟำ สงแวดลอมทด

สเขยว ความรบผดชอบของกรมควบคมมลพษ


วสยทศน

เปนองคกรทสงคมเชอมนในการจดการมลพษ

เพอปกปองคณภาพสงแวดลอม

พนธกจ

1. พฒนามาตรฐาน เครองมอและกลไกในการ

จดการมลพษทเหมาะสมกบเศรษฐกจ สงคม และ

เทคโนโลย

2. ยกระดบความสามารถบคลากร เทคโนโลย

สารสนเทศ และนวตกรรมในการจดการมลพษ

3. สอสาร ขยายหนสวนความรวมมอ และ

สรางเสรมการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย

ในการจดการมลพษ

4. ก�ากบ ดแล และพฒนากฎหมายสงแวดลอม

ดานการจดการมลพษ

5. ประสานความรวมมอดานการจดการมลพษ

กบหนวยงานทเกยวของทงภายในและระหวางประเทศ


ภารกจหลกตามขอบเขตอ�านาจหนาทกรมควบคมมลพษ

1. เสนอความเหนเพอจดท�านโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมดานการควบคมมลพษ

2. เสนอแนะการก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมและมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก�าเนด

3. จดท�าแผนจดการคณภาพสงแวดลอมและมาตรการในการควบคม ปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมอนเนองมาจากภาวะมลพษ

4. ตดตาม ตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมและจดท�ารายงานสถานการณมลพษ

5. พฒนาระบบ รปแบบ และวธการทเหมาะสมส�าหรบระบบตางๆ เพอน�ามาประยกตใชในการจดการกากของเสย สารอนตราย

คณภาพน�า อากาศ ระดบเสยงและความสนสะเทอน

6. ประสานงานและด�าเนนการเกยวกบการฟนฟหรอระงบเหตทอาจเปนอนตรายจากมลพษในพนททมการปนเปอนมลพษและ

ประเมนความเสยหายตอสงแวดลอม

7. ใหความชวยเหลอและค�าปรกษาแนะน�าเกยวกบการจดการมลพษ

8. ประสานความรวมมอกบตางประเทศและองคกรระหวางประเทศในดานการจดการมลพษ

9. ด�าเนนการเกยวกบเรองราวรองทกขดานมลพษ

10. ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตดานการควบคมมลพษและกฎหมายอน

ท เกยวของ

11. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาทของกรม หรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

คานยม

มงมนท�างานดวยความโปรงใส เปนธรรม เปนทม เปนประโยชนตอประชาชน


1. การจดการ คณภาพนำ

บนเสนทาง 25 ป ของกรมควบคมมลพษ

1.1 มาตรฐานคณภาพนำ • ทวไป - นำผวดน - นำใต�ดน - นำทะเลชายฝ��ง

• แหล�งกำเนด - ชมชน - เกษตรกรรม - อตสาหกรรม

1.2 การแก�ไขป�ญหาในพนท • ห�วยคลต (ตะกว) • มาบตาพด (VOCs) • เหมองแร�ทองคำ (โลหะหนก)1.3 Applications: Thai Water Quality

3. การจดการขยะมลฝอย ของเสยอนตราย และสารอนตราย

3.1 นโยบาย แผนงาน แนวทางสำคญ • Roadmap การจดการขยะ • แผนแม�บทการจดการขยะ • แผนประเทศไทยไร�ขยะ • ยทธศาสตร�การจดการ ซากเครองใช�ไฟฟ�าหรอ WEEE

3.2 มาตรการป�องกนการลกลอบ ทงกากอตสาหกรรม3.3 ความร�วมมอระหว�างประเทศ • บาเซล • รอตเตอร�ดม • สตอกโฮล�ม • มนามาตะ

2. การจดการ คณภาพอากาศ

2.1 มาตรฐานคณภาพอากาศและเสยง • บรรยากาศทวไป • แหล�งกำเนด2.2 การแก�ไขป�ญหาในพนท • แม�เมาะ (SO2) • หน�าพระลาน (PM10) • หมอกควน (ภาคเหนอ-ใต�)

2.3 การแก�ไขป�ญหาภาคขนส�ง และคมนาคม2.4 ความร�วมมออาเซยนหมอกควนข�ามแดน2.5 Applications: Air4Thai และ Ari4ASEAN

4. การพฒนา อยางยงยน

4.1 แผนจดซอจดจ�างสนค�าและบรการ ทเป�นมตรกบสงแวดล�อม4.2 เกณฑ�ข�อกำหนดสนค�า ทเป�นมตรกบสงแวดล�อม4.3 ตะกร�าเขยว

6. กาวตอไปของ กรมควบคมมลพษ

6.1 พฒนาระบบบรหารจดการมลพษ6.2 การผลตและบรโภคทเป�นมตรกบสงแวดล�อม6.3 สงคมคาร�บอนตำ

5. กฎหมายและการบงคบ ใชกฎหมายสงแวดลอม

5.1 กฎหมาย • พ.ร.บ. WEEE (จดทำ) • พ.ร.บ. สงแวดล�อม (ปรบปรง) • กฎกระทรวง5.2 การบงคบใช�กฎหมาย • แหล�งกำเนดมลพษ • ออกคำสงปรบทางปกครอง

5.3 ตรวจสอบและบงคบใช�กฎหมาย กบแหล�งกำเนด5.4 การจดการเรองร�องเรยน



ก�รจดก�ร

คณภ�พนำ�



คณภ�พนำ�

นำ�หรอแหลงนำ�ถอเปนปจจยสำ�คญในก�รดำ�รงชวตไมว�จะเปน มนษย สตว พช สำ�หรบมนษย

นำ�มคว�มจำ�เปนอย�งยงตอก�รดำ�รงชวตในแตละวน ทงใชอปโภคบรโภค ก�รเกษตร ก�รอตส�หกรรม ก�รคมน�คม

และอกน�นปก�ร อดตทผ�นม� นำ�ไมเน�เสยเนองจ�กธรรมช�ตส�ม�รถปรบสมดลและฟนฟตวเองใหส�ม�รถนำ�กลบ

ม�ใชไดใหม แตเมอมก�รเจรญเตบโตของสงคมจนเกดเปนชมชนหน�แนน มก�รพฒน�ทงด�นอตส�หกรรมและ

ก�รเกษตร ทำ�ใหนำ�หรอแหลงนำ�ไมส�ม�รถปรบสมดลและฟนฟตวเองไดทนกบสภ�วก�รณทเปลยนไป ปญห�นำ�เสย

จงเกดขน สงผลกระทบตอระบบนเวศ ก�รใชประโยชนจ�กแหลงนำ� และบ�งครงยงสงผลกระทบตอสขภ�พอน�มย

ของผบรโภค

เสนทางการจดการคณภาพน�า ซงกาวแรกเปนการก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมและมาตรฐานควบคมมลพษจาก

แหลงก�าเนด ทผานมาไดก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทงคณภาพน�าในแหลงน�าผวดน คณภาพน�าใตดน และคณภาพน�าทะเล

ชายฝง โดยก�าหนดแหลงน�าผวดนออกเปน 5 ประเภท (แหลงน�าประเภทท 1 เพอการอนรกษระบบนเวศ และการขยายพนธตาม

ธรรมชาตของสงมชวต แหลงน�าประเภทท 2 เพอการอนรกษสตวน�า การประมง การวายน�า และกฬาทางน�า แหลงน�าประเภทท 3

เพอการเกษตร แหลงน�าประเภทท 4 เพอการอตสาหกรรม และแหลงน�าประเภทท 5 เพอการคมนาคม) ซงแตละประเภทจะมการ

ใชประโยชนจากคณภาพน�าทแตกตางกน ขณะนไดประกาศก�าหนดประเภทแหลงน�าแลว 37 แหลงน�า ไดแก แมน�าพอง ช มล สงคราม

ล�าตะคอง เจาพระยา ทาจน แมกลอง ปาสก นอย ลพบร สะแกกรง ปง วง ยม นาน อง กก ล กวง แมจาง บางปะกง นครนายก

ปราจนบร ระยอง จนทบร ตราด ตาป พมดวง ปากพนง ปตตาน เพชรบร อน ล�าช ล�าปาว เสยว และแมน�าเลย


30

ส�าหรบมาตรฐานคณภาพน�าใตดนจะเปนการก�าหนดระดบความเขมขนสงสดของสารอนตรายทยอมใหมไดในน�าใตดน

โดยไมกอใหเกดอนตรายและผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนเมอน�าน�าใตดนมาใชบรโภค การก�าหนดมาตรฐานคณภาพ

น�าใตดน มวตถประสงคเพอปกปองสขภาพอนามยของมนษยจากการรบสมผสน �าใตดนทางการกนอยางตอเนองเปนระยะเวลานาน

และไดออกเปนประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 20 (พ.ศ. 2543)

ในสวนแหลงน�าทะเลชายฝงไดก�าหนดเปน 6 ประเภท (แหลงน�าประเภทท 1 เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต แหลงน�า

ประเภทท 2 เพอการอนรกษแหลงปะการง แหลงน�าประเภทท 3 เพอการเพาะเลยงสตวน�า แหลงน�าประเภทท 4 เพอการนนทนาการ

แหลงน�าประเภทท 5 เพอการอตสาหกรรม และแหลงน�าประเภทท 6 ส�าหรบเขตชมชน) ตามลกษณะการใชประโยชนของพนทตลอด

ความยาวชายฝง 2,800 กโลเมตร ของชายฝงทะเลอาวไทยตอนใน อาวไทยฝงตะวนออก อาวไทยฝงตะวนตก และชายฝงอนดามน

นอกจากนไดก�าหนดประเภทแหลงก�าเนดมลพษและก�าหนดมาตรฐานควบคม

การระบายน�าทงจากแหลงก�าเนดดงกลาว ไดแก โรงงานอตสาหกรรมและ

นคมอตสาหกรรม อาคารบางประเภทและบางขนาด ทดนจดสรร การเลยงสกร

ทาเทยบเรอประมง สะพานปลา และกจการแพปลา สถานบรการน�ามนเชอเพลง

บอเพาะเลยงสตวน�าชายฝง บอเพาะเลยงสตวน�ากรอย บอเพาะเลยงสตวน�าจด

และระบบบ�าบดน�าเสยรวมของชมชน

การก�าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมและมาตรฐานควบคมมลพษจาก

แหลงก�าเนดเหลาน เปนกลยทธหนงของการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ซงจะกอใหเกดประโยชนสงสดไดเมอมการบงคบใชอยางเขมงวด เสมอภาคกนและ

ตอเนอง รวมทงจะตองไดรบความรวมมอจากเจาของโครงการหรอนกลงทน ผใช

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนส�าคญดวย จงมความรวมมอในการจดการ

มลพษทางน�าในแตละประเภทของแหลงก�าเนด



ภายหลงจากการพฒนามาตรฐานคณภาพสงแวดลอมและมาตรฐานควบคมการระบายมลพษทางน�าจากแหลงก�าเนด

ไดมการน�าเครองมอไปใช โดยก�าหนดแผนงาน/โครงการตางๆ ประกอบดวย

ดำนชมชน

ผลกดนใหมการจดสรางระบบบ�าบดน�าเสยรวมของชมชนเพอบ�าบดน�าเสยจากกจกรรมการใชน�าในชมชน ขณะนมระบบบ�าบด

น�าเสยจ�านวน 101 แหงทวประเทศ ซงสามารถบ�าบดน�าเสยได 1.4 ลานลกบาศกเมตรตอวน คดเปนรอยละ 14.6 ของปรมาณน�าเสย

ชมชนทเกดขนทงหมด สนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนจดเกบคาบรการบ�าบดน�าเสยตามแนวคดผกอมลพษเปนผจาย

(Polluter Pays Principle) ซงขณะนมจ�านวน 16 แหง โดยน�ารายไดมาสมทบสนบสนนในการบรหารจดการระบบบ�าบดน�าเสยใหม

ประสทธภาพอยางยงยนและแกไขปญหาความเสอมโทรมของสภาพแวดลอมอนเกยวกบน�าเสย รวมทงประยกตใช MSMS 2008 ของ

องคกรปกครองสวนทองถนทง 9 แหง ซงจะชวยใหองคกรปกครองสวนทองถนมการจดระบบการบรหารงานภายในองคกรทเกยวของ

กบการจดการน�าเสยชมชนไดอยางมประสทธภาพและตอเนองและปรบปรงการด�าเนนงานดานการดแลระบบบ�าบดน�าเสยรวมของ

ชมชน โดยอาศยหลกเกณฑตามขอก�าหนดของ MSMS 2008 ซงจะสามารถสรางความเชอมนแกประชาชนในพนทและหนวยงาน

ทเกยวของวาการด�าเนนงานระบบบ�าบดน�าเสยจะสงผลใหคณภาพน�าดขน อกทงจะชวยเสรมสรางการมสวนรวมของภาคเอกชน

และประชาชนทวไปในการรวมตรวจสอบการด�าเนนงานระบบฯ ขององคกรปกครองสวนทองถนในอนาคตตอไปดวย

ดำนเกษตรกรรม

การออกประกาศควบคมการปลอยน�าเสยลงสแหลงน�าสาธาณะหรอออกสสงแวดลอมนอกเขตทตงของการประกอบกจการ

บางประเภทใหเขมงวด เชน คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดมมตในการประชมครงท 5/2541 เมอวนท 3 มถนายน 2541

เหนควรใหระงบการเลยงกงกลาด�าในพนทน�าจดโดยอาศยอ�านาจสงการตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เพอระงบการเพาะเลยงกลาด�าระบบความเคมต�าในพนทน�าจดทกจงหวด ทงน เพอทจะรกษาพนท

เกษตรกรรมทมความอดมสมบรณ หรอพนทอขาวอน�าเปนการประกนแหลงผลตอาหารทส�าคญของประเทศ (Food Security) สนบสนน

การพฒนาการเกษตรทยงยน สงเสรมการเพาะเลยงสตวน�าตามศกยภาพของพนท ปองกนทรพยากรดนและใหมการใชทดนในพนท

ทเหมาะสมกบการเกษตรอยางมประสทธภาพ มการพฒนาแนวทางหรอเกณฑปฏบตทเหมาะสมเพอใหเกษตรกรใชเปนแนวทาง

ในการลดปญหามลพษทแหลงก�าเนด เชน พฒนาตนแบบการจดการการเลยงและการบ�าบดของเสยและน�าทงจากบอเพาะเลยงสตวน�า

ใหเปนไปตามมาตรฐานน�าทงทก�าหนดและเปนเทคโนโลยทเหมาะสมกบเกษตรกร พฒนาวธการจดการฟารมสกรหรอเกณฑการปฏบต

เพอควบคมและลดการระบายกลนออกสภายนอกฟารมโดยออกประกาศก�าหนดมาตรฐานกลนจากฟารมสกรซงไดด�าเนนการในพนท

แมน�าบางปะกงและแมน�าทาจน และพฒนาเกณฑการปฏบตทดในการลดมลพษทางน�าในนาขาว (Best Management Practices :

BMPs)



ดานอตสาหกรรม

จดท�ากลไกการบรหารจดการน�าเสยอตสาหกรรม ประกอบดวย การตดตามตรวจสอบแหลงก�าเนดมลพษหรอขอรองเรยน

ดานมลพษจากแหลงก�าเนดโรงงานอตสาหกรรม การผลกดนใหหนวยงานทองถนมการก�าหนดหลกเกณฑและเงอนไขประกอบการ

อนญาตหรอตอใบอนญาตประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพตามพระราชบญญตสาธารณสข พ.ศ. 2535 โดยการสงเสรมการใช

เทคโนโลยการผลตทสะอาดในโรงงานอตสาหกรรมและอตสาหกรรมชมชนในพนทลมน�าวกฤต โครงการพฒนาเทคโนโลยการควบคม

มลพษทใชการไดดทสด (Best Practical Control Technology : BPT) การจดท�าเกณฑปฏบตทดส�าหรบอตสาหกรรมชมชน

นอกจากน ยงมการด�าเนนการแกไขปญหามลพษเฉพาะพนท เชน การแกไขปญหาการปนเปอนของสารอนทรยระเหยงาย (Volatile

Organic Compound : VOCs) ในน�าใตดน และการเกดตะกอนสแดงสนมทปากคลองตากวน ในพนทมาบตาพด จงหวดระยอง

การแกไขปญหาการปนเปอนในสงแวดลอมจากการประกอบกจการเหมองแรทองค�าในจงหวดพจตรและจงหวดเลย การแกไขปญหา

การปนเปอนสารตะกวในล�าหวยคลต จงหวดกาญจนบร ซงผลการด�าเนนงานดงกลาวท�าใหเจาของแหลงก�าเนดประเภทโรงงาน

อตสาหกรรมและอตสาหกรรมชมชนค�านงถงการพฒนาอตสาหกรรมควบคกบการจดการสงแวดลอมเพอลดผลกระทบทเกดขน

และเลงเหนถงความเดอนรอนของประชาชนในพนท



นอกจากนยงมการด�าเนนงานโครงการทเกยวเนองกบสงแวดลอม เชน โครงการนกรบสงแวดลอม ซงไดเลงเหนความส�าคญของ

นกเรยน นกศกษา เพอชวยในการตดตามตรวจสอบและจดท�าฐานขอมลแหลงก�าเนดมลพษประเภทโรงงานอตสาหกรรมทวประเทศ

โครงการเยาวชนรวมใจ ลดน�าเสย คนน�าใสใหเจาพระยา เพอเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ โครงการ

ความรวมมอไทย-จน หมบานไรมลพษ ตามพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โครงการจดท�าระบบ

การจดการน�าเสยและขยะมลฝอย ภายในพนทโครงการศนยการเรยนรอ�าเภออมกอย จงหวดเชยงใหม การจดการน�าเสยภายในพนท

โครงการศนยภฟาพฒนา จงหวดนาน โครงการรวมใจภกด รกษหวหน การจดการคณภาพน�าและมลพษทางน�าพนทลมน�าปากพนง

โครงการชายหาดตดดาว การแกไขปญหาน�าเสยฟารมสกร คลองประด จงหวดสมทรสงคราม การปองกนและแกไขปญหา

คณภาพน�ากรณคลองสารภ จงหวดปราจนบร การแกไขปญหามลพษทางน�าและปลาตายในแมน�าเจาพระยาบรเวณจงหวดอางทอง

และจงหวดพระนครศรอยธยา การแกไขปญหากรณน�ามนรวไหลลงทะเล จงหวดระยอง ซงผลการด�าเนนงานภายใตแตละโครงการ

เปนประโยชนตอหนวยงานทงภาครฐ เอกชน และประชาชนทวไปทมสวนเกยวของ ท�าใหเกดความรวมมอ รวมทงเปนเครอขาย

ในการปองกนและแกไขปญหามลพษทางน�าในพนท

ภายหลงจากการน�าเครองมอไปใชในการบรหารจดการคณภาพน�าใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ไดมการพฒนา

ตอยอดเพอไปสความยงยนดานการจดการคณภาพน�า เชน สนบสนนดานเทคนควชาการ องคความร และจดท�าคมอ เอกสารวชาการ

เพอเผยแพรขอมลและองคความรในการปองกน ควบคม ลด และขจดมลพษใหแกหนวยงานตางๆ ภาคเอกชน ประชาชน เพอให

สามารถด�าเนนการดแลและเฝาระวงคณภาพสงแวดลอมและการระบายมลพษในพนทตนเอง มการศกษาพฒนางานวจยเชงประยกต

องคความรและเทคโนโลยในการควบคมมลพษ และน�าผลการด�าเนนงานมาออกมาตรฐาน มาตรการ และเกณฑการปฏบตตางๆ

ในฐานะเปนหนวยงานวชาการดานการจดการมลพษของประเทศ มระบบสารสนเทศเปนฐานขอมลการบรหารจดการมลพษ เชน

คณภาพน�าแหลงน�าผวดนทวประเทศ รวมทงพฒนาชองทางการสอสารใหแกบคคลหรอหนวยงานภายนอกเพอใหทกคนสามารถ

เขาถงไดอยางสะดวกและรวดเรว ชองทางการเผยแพรขอมลในลกษณะ Real time ผานระบบอนเตอรเนตและแอพพลเคชนตางๆ

เชน ระบบฐานขอมลคณภาพน�าแหลงน�าผวดนทวประเทศ (IWIS) Applications: Thai Water Quality ในการสอสารเพอเผยแพร

องคความรขอมลวชาการ 2 ทาง โดยการรบฟงความเหน ขอเสนอแนะ ขอรองเรยนจากสาธารณชนทวไป



ก�รจดก�รคณภ�พ

อ�ก�ศและเสยง


ก�รจดก�รคณภ�พ

อ�ก�ศและเสยง ปจจบนมก�รเจรญเตบโตท�งเศรษฐกจ ก�รขย�ยตวในเขตเมอง และก�รพฒน�ประเทศอย�งตอเนอง จ�กก�ร

ดำ�เนนกจกรรมต�งๆ ทำ�ใหเกดมลพษท�งอ�ก�ศและเสยง เกดก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศในหล�ยด�น อ�ท

ระดบนำ�ทะเลทเพมสงขนทำ�ใหคลนกดเซ�ะช�ยฝง อณหภมสงขน เกดนำ�ทวม โดยแหลงกำ�เนดมลพษท�งอ�ก�ศ

ทสำ�คญเกดจ�กก�รคมน�คมขนสง อตส�หกรรม เกษตรกรรม ย�นพ�ณชยกรรมและทอยอ�ศย ซงปญห�มลพษ

ท�งอ�ก�ศและเสยงทพบม�กทสด คอ ฝนละอองขน�ดเลก (PM10) โอโซน หมอกควนข�มแดน เสยงดงจ�กจร�จร

โรงง�นอตส�หกรรม สถ�นประกอบก�ร และกจกรรมต�งๆ ของชมชน

กำรพฒนำมำตรฐำนคณภำพอำกำศและเสยง

ตลอดระยะเวลา 25 ป กรมควบคมมลพษไดมการทบทวน พฒนา และปรบปรงมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานอากาศ

และเสยง เพอใหทนกบการพฒนาและสถานการณทเปลยนแปลงไปของประเทศ โดยใหความส�าคญกบการสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมและการปองกนผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชน ควบคไปกบการขยายตวทางเศรษฐกจสงคม และเทคโนโลย

ทเปลยนแปลงไป

มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไป เพอรกษาไวซงคณภาพสงแวดลอมของประเทศและสขภาพอนามยทด

ของประชาชน ครอบคลมกลมมลพษพนฐาน เชน ฝนละออง ซลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนไดออกไซด โอโซน กลมสารกอมะเรง

เชน สารอนทรยระเหยงาย และกลมสารพษ เชน คารบอนไดซลไฟด

มาตรฐานเสยงและความสนสะเทอน เพอปองกนผลกระทบจากระดบเสยงรบกวน ความสนสะเทอนจากการท�าเหมองหน

เสยงของเรอกล รถยนต รถยนตสามลอ รถจกรยานยนต ตลอดจนปองกนผลกระทบจากอาคาร

มาตรฐานควบคมการระบายสารมลพษทางอากาศจากแหลงก�าเนด เพอควบคมไมใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม

อยางรนแรง ไดแก

1. มาตรฐานควบคมการระบายมลพษทางอากาศจากแหลงก�าเนดเคลอนท เชน ยานพาหนะประเภทเครองยนตเบนซน ดเซล

ขนาดเลก ดเซลขนาดใหญ รถจกรยานยนต รถยนตสามลอ

2. มาตรฐานควบคมมลพษทางอากาศจากแหลงก�าเนดอยกบท เชน โรงไฟฟา เตาเผามลฝอย เตาเผามลฝอยตดเชอ

โรงโม บด หรอยอยหน โรงงานปนซเมนต คลงน�ามนเชอเพลง โรงงานอตสาหกรรมเคม โรงงานอตสาหกรรม เตาเผาศพ

โรงงานเหลก โรงงานกลนน�ามนปโตรเลยม กจการหลอมและตมทองค�า โรงสขาว ทาเรอ โรงแยกกาซธรรมชาต


กำรจดกำรปญหำมลพษทำงอำกำศจำกภำคกำรขนสง

ในระยะเวลา 25 ปทผานมา ไดมการก�าหนดมาตรการและมาตรฐานตางๆ ดานการจดการปญหามลพษทางอากาศจาก

ภาคการขนสงมาอยางตอเนอง

กำรควบคมกำรระบำยมลพษจำกยำนพำหนะ

การก�าหนดมาตรฐานการระบายมลพษจากยานพาหนะใชงานและยานพาหนะใหม และปรบปรงมาตรฐานใหมความเขมงวด

มากขนสงผลตอการเปลยนแปลงการผลตยานพาหนะและแกไขปญหามลพษทางอากาศในระยะยาว ไดแก การปรบปรงมาตรฐาน

รถจกรยานยนตใหมมาตรฐานเทยบเทามาตรฐานยโร 3 ในป พ.ศ. 2552 ซงสงผลใหการผลตรถจกรยานยนตไดถกเปลยนจาก

รถจกรยานยนตเครองยนต 2 จงหวะ ซงปลอยมลพษมากกวา ไปเปนเครองยนต 4 จงหวะอยางสมบรณในป พ.ศ. 2550 การปรบปรง

มาตรฐานรถยนตขนาดเลกใหมมาตรฐานเทยบเทามาตรฐานยโร 4 และมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2555 การปรบปรงมาตรฐานรถยนต

ขนาดใหญทใชเครองยนตดเซลใหเทยบเทามาตรฐานยโร 3 ในป พ.ศ. 2550 และก�าหนดมาตรฐานรถยนตขนาดใหญทใชกาซธรรมชาต

เปนเชอเพลงใหเทยบเทามาตรฐานยโร 3 ในป พ.ศ. 2553

กำรปรบปรงคณภำพน�ำมนเชอเพลง

เรมจากในป พ.ศ. 2539 มการยกเลกสารตะกวในน�ามนเบนซน จงท�าใหปรมาณการปนเปอนของสารตะกวในบรรยากาศลดลง

อยางตอเนอง ตอมาไดมการปรบปรงมาตรฐานคณภาพน�ามนเชอเพลงใหเทยบเทามาตรฐานยโร 4 ซงตองปรบลดปรมาณก�ามะถน

ในน�ามนทงเบนซนและดเซลเหลอไมเกน 50 ppm และลดปรมาณสารเบนซนในน�ามนเบนซนและแกสโซฮอลเหลอไมเกนรอยละ 1

โดยมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2555

การด�าเนนงานดงกลาวสงผลใหปญหาคณภาพอากาศในกรงเทพมหานครมแนวโนมลดลงและปจจบนความพยายามในการปองกน

แกไขปญหามลพษทางอากาศจากภาคขนสงยงคงเปนไปอยางตอเนอง อาท ปรบปรงมาตรฐานรถจกรยานยนตใหมมาตรฐาน

เทยบเทามาตรฐานยโร 4 และก�าหนดแผนทจะบงคบใชในป พ.ศ. 2561 ขณะทรถยนตประเภทอนๆ อยระหวางการผลกดนเพอใหเปน

ไปตามมาตรฐานยโร 5 หรอ 6 ควบคกบการปรบปรงคณภาพน�ามนเชอเพลงเพอใหสอดคลองกบมาตรฐานรถยนตใหมในอนาคต



37

โรงไฟฟำแมเมำะ จงหวดล�ำปำง...ควำมส�ำเรจในกำรบรหำรจดกำร

เมอป พ.ศ. 2535 และป พ.ศ. 2541 พนทอ�าเภอแมเมาะ จงหวดล�าปาง เคยประสบปญหามลพษทางอากาศจากกาซซลเฟอร

ไดออกไซด (SO2) อยางรนแรง อนเนองมาจากการระบายกาซซลเฟอรไดออกไซดจากโรงไฟฟาแมเมาะ ซงเปนโรงไฟฟาถานหน

ขนาดใหญทมก�าลงการผลต 2,400 เมกกะวตต เนองจากในครงแรกทเกดเหตนนโรงไฟฟาแมเมาะยงไมมระบบก�าจดกาซ SO2

สวนครงท 2 มสาเหตมาจากสภาพอากาศแปรปรวนและมการเดนเครองผลตไฟฟาในขณะทหยดบ�ารงรกษาเครองก�าจดกาซ SO2

ท�าใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนทอาศยอยโดยรอบ ภายใตการแกไขปญหาจากหลาย

หนวยงานทงภาครฐ เอกชน และชมชน ทงในเชงนโยบายและเชงเทคนคเพอก�าหนดมาตรการเรงดวน มาตรการระยะสน

และระยะยาว เชน การลดก�าลงการผลตและการใชถานหนก�ามะถนต�าในชวงฤดหนาว การตดตงเครองก�าจดกาซ SO2 การก�าหนด

มาตรฐานควบคมการระบายกาซ SO2 จากปลองโรงไฟฟา การตดตงระบบตดตามตรวจสอบการระบายมลพษทางอากาศอยางตอเนอง

(Continuous Emission Monitoring System: CEMS) การตดตงสถานตรวจวดคณภาพอากาศในบรรยากาศ โรงไฟฟาแมเมาะตดตง

ระบบการรายงานผลการตรวจวดกาซ SO2 ในบรรยากาศและปรมาณการระบายแบบ Real Time ใหประชาชนทราบ

จากการด�าเนนงานทผานมาท�าใหสถานการณปญหากาซ SO2 คลคลายลงและแนวโนมของระดบมลพษทางอากาศทเคยเกดขน

ในพนทแมเมาะ ไดแก กาซซลเฟอรไดออกไซด ฝนขนาดเลก ระดบเสยงและความสนสะเทอน ลดลงอยในเกณฑมาตรฐาน โดยเฉพาะ

หลงจากทมการตดตง (Fuel Gas Desulfurization: FGD) ครบทกหนวยผลตกระแสไฟฟาแลว และมการด�าเนนการควบคมปรมาณ

การระบายกาซ SO2 อยางเขมงวดมาอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2542 จนถงปจจบน พบวาระดบกาซ SO2 ในบรรยากาศในพนท

แมเมาะทเคยมคาสงมากกวา 3,000 ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร (มคก./ลบม.) ในป พ.ศ. 2535 ลดลงมาต�ากวา 200 มคก./ลบม.

นอกจากนปญหาผลกระทบดานสขภาพอนามยของประชาชน พชและสตว รวมถงความเสยหายตางๆ ในพนทกลดลงตามไปดวย

น�าไปสการอยรวมกนอยางยงยน



38

25 ป คพ. กบกำรจดกำรปญหำฝนละอองในพนทต�ำบลหนำพระลำน จงหวดสระบร

จากปญหาฝนละอองในพนทหนาพระลาน จงหวดสระบร ทมความรนแรงและสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชน

ในพนทในอดตจนกระทงในป พ.ศ. 2547 มการประกาศใหพนทต�าบลหนาพระลาน อ�าเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร

เปนเขตควบคมมลพษตามมาตรา 59 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ซงกรมควบคม

มลพษและหนวยงานทเกยวของไดรวมด�าเนนการแกไขปญหาเพอควบคมและลดการระบายฝนละอองอยางตอเนอง ไดแก การจดท�า

ขอเสนอเชงนโยบายเพอจดการฝนละอองเชงพนท การบงคบใชกฎหมายอยางเขมขน การจดท�าแผนปฏบตการเพอลดและขจดมลพษ

ในเขตควบคมมลพษต�าบลหนาพระลาน การด�าเนนโครงการ "โรงโม เหมองหนตดดาว" การก�ากบดแลและควบคมการระบาย

ฝนละอองจากแหลงก�าเนดในพนทและพนทโดยรอบทกประเภทอยางเครงครด การเสนอใหองคกรปกครองสวนทองถนและผประกอบ

การมสวนรวมในการท�าความสะอาดถนน และพนทสถานประกอบการเปนประจ�าทกวนดวยการลางกวาดและดดฝน การตรวจการณ

เพอเฝาระวงปญหาฝนละอองสงเกนมาตรฐานและเขมงวดในชวงวกฤต การประสานกบหนวยงานก�ากบดแลเพอสงการใหควบคมและ

แกไขปญหา รวมทงการประสานกบชมชนและหนวยงานในพนทเพอรวมตรวจสอบปญหาฝนละอองดงกลาว โดยจากการด�าเนนงาน

ทงหมดนบวาประสบความส�าเรจอยางมากในการบรหารจดการปญหาฝนละอองรวมกบหนวยงานทเกยวของอยางบรณาการ สงผลให

สถานการณฝนละอองในพนทดขนอยางชดเจน แตยงคงพบปญหาฝนละอองสงเกนมาตรฐานอยบางเปนครงคราวโดยเฉพาะในชวง

หนาแลง (ระหวางเดอนตลาคม - มนาคมของปถดไป) ดงนนหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชนในพนทยงคงตองด�าเนน

มาตรการทมประสทธภาพมากขน เพอใหสามารถจดการปญหาทยงคงมอยใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของ

ประชาชนและคณภาพสงแวดลอมตอไป



39

ผลกระทบดำนเสยงจำกทำอำกำศยำนสวรรณภม...กบ...กำรแกไขปญหำ

วนท 28 กนยายน 2549 ทาอากาศยานสวรรณภมไดเปดด�าเนนการขน สงผลใหเกดปญหาผลกระทบทางเสยงตอชมชนโดยรอบ

ทอยอาศยบรเวณใกลเคยงในแนวเสนทางขนลงของเครองบนทมากกวาทประเมนในรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

กรมควบคมมลพษและกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมเปนหนวยงานสนบสนนขอมลทางวชาการและขอเสนอแนะซงน�าไปส

การมมตคณะรฐมนตรในการก�าหนดกรอบพนทส�าหรบใหบรษท ทาอากาศยานไทย จ�ากด (มหาชน) (ทอท.) ใชชดเชยผไดรบ

ผลกระทบดานเสยง และขยายกรอบการชดเชยผลกระทบใหแกอาคารทปลกสรางตงแตป พ.ศ. 2544 จนถงวนททาอากาศยานสวรรณภม

เปดด�าเนนการ การตรวจวดระดบเสยงเพอตดตามสถานการณ การก�าหนดแนวทางและขอเสนอแนะทางวชาการทไดด�าเนนการ

อยางตอเนอง เชน แนวทางการด�าเนนงานตรวจสอบขอเทจจรงและแนวทางปฏบตส�าหรบการตรวจวดระดบเสยงในกรณทมการ

รองเรยนเรองผลกระทบดานเสยงส�าหรบอาคารทไมไดอยในกรอบพนทชดเชยทมการน�าไปใชในป พ.ศ. 2558 เกณฑระดบเสยง

ทเหมาะสมกบการใชประโยชนทดนรอบทาอากาศยานทก�าหนดขนในป พ.ศ. 2559 เปนเครองมอทส�าคญเพอใหหนวยงานทเกยวของ

ใชประเมนผลกระทบทางเสยง วางแผนการใชประโยชนทดนโดยรอบและก�าหนดแนวทางบรหารจดการใหมประสทธภาพและ

เหมาะสมตอไป



40

กำรแกไขปญหำหมอกควนภำคเหนอ...บทเรยนจำกอดตสกำรบรหำรจดกำรแบบบรณำกำร

หลายปทผานมาปญหาไฟปาและหมอกควนภาคเหนอมความรนแรงมาอยางตอเนอง จนเกดกระแสตนตวและเปนทจบตามอง

ของประชาชน จนกระทงรฐบาลหยบยกขนเปนปญหาสงแวดลอมส�าคญ และก�าชบใหแกไขปญหาอยางเรงดวน กรมควบคมมลพษ

จงไดรวมกบหนวยงานทเกยวของในการแกไขปญหาโดยป พ.ศ. 2550 - 2555 เนนการเสรมสรางบทบาทชมชนในการแกไขปญหา

ผานการด�าเนนโครงการ “ชมชนมาตรฐาน หมบานปลอดการเผา” และป พ.ศ. 2556 ไดมการก�าหนดชวงเวลา “100 วน อนตราย”

หามไมใหมการเผาอยางเดดขาดและบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด ตอมาในป พ.ศ. 2557 จงหวดไดมการก�าหนดชวงเวลาหามเผา

ของตนเองซงยงคงเปนมาตรการหลกทด�าเนนการอยางตอเนองมาถงปจจบน

ตอมาในป พ.ศ. 2558 - 2559 กรมควบคมมลพษ ไดผลกดนการปองกนและแกไขปญหาหมอกควนภาคเหนอผานกลไกของ

แผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหาหมอกควนภาคเหนอ และให 9 จงหวดภาคเหนอเปนหนวยงานหลกในการแกไขปญหา

ผานการบรณาการสงการในรปแบบ Single Command โดยผวาราชการจงหวด และจากความพยายามของกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม โดยกรมควบคมมลพษ ในการผลกดนให 9 จงหวดภาคเหนอเปนหนวยงานหลกรบผดชอบการแกไขปญหาใน

ระดบพนท ในป พ.ศ. 2560 กระทรวงมหาดไทยไดรบเปนเจาภาพอยางเตมตวในการแกไขปญหาหมอกควนผานกลไกของกองบญชาการ

ปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ให 9 จงหวดภาคเหนอด�าเนนการตามแนวทางปฏบตในการปองกนและแกไขปญหาไฟปา

และหมอกควน “3 มาตรการเชงพนท 4 มาตรการบรหารจดการ” โดยกรมควบคมมลพษจะยงคงเปนหนวยงานประสานและรายงาน

ขอมลคณภาพอากาศ แบบ Real time ผานแอพพลเคชนบนสมารทโฟน Air4Thai และ air4thai.pcd.go.th เพอเปนขอมลประกอบ

การตดสนใจของจงหวดในการปองกนและแกไขปญหาหมอกควน



41

กำรพฒนำระบบรำยงำนคณภำพอำกำศแบบ Real Time ของประเทศไทย

กรมควบคมมลพษ ไดพฒนาระบบผานอนเตอรเนตตดตามตรวจสอบคณภาพอากาศในบรรยากาศใหเปน

แบบอตโนมต ไดปรบเปลยนเปนรายงานขอมลแบบ Real time และจากอดตทมการรายงานขอมลคณภาพอากาศ

เพยงวนละครง รายงานขอมลผานระบบโทรศพทพนฐาน ตอมาในป พ.ศ. 2553 ไดพฒนามาเปนการรายงานขอมล

คณภาพอากาศอยางตอเนองผานเวบไซตกรมควบคมมลพษ จนในป พ.ศ. 2556 ไดมการพฒนาแอพพลเคชนบน

สมารทโฟนบนระบบปฏบตการ Android และ iOS เพอเผยแพรขอมลคณภาพอากาศประเทศไทย โดยใชชอวา

Air4Thai ปจจบนจะรายงานในรปแบบความเขมขนของสารมลพษและรปแบบดชนคณภาพอากาศ (Air Quality Index:

AQI) แบบ Real Time จากสถานตรวจวดคณภาพอากาศกวา 60 สถานทวประเทศผานสญลกษณตวการตนหนากลม

ทใชสตางๆ เปนตวแทนของระดบคณภาพอากาศ

ควำมรวมมอระหวำงประเทศ...เรองมลพษหมอกควนขำมแดน

ปญหาหมอกควนขามแดน ประเทศอาเซยนไดรวมกนปองกน

และแกไขปญหามลพษขามแดนอยางตอเนองผานกลไกการประชม

ระดบรฐมนตรสงแวดลอม และตามถอยแถลงของนายกรฐมนตร

ในการประชมสดยอดอาเซยน ใหอาเซยนรวมมอกนอยางใกลชด

และบรณาการแกไขปญหามลพษจากหมอกควนขามแดน

อยางจรงจง เพอใหอาเซยนปลอดจากหมอกควนภายในป

พ.ศ. 2563 โดยในป พ.ศ. 2559 จงไดมการจดท�า ASEAN

Transboundary Haze-Free Roadmap ซงไดรบความเหนชอบในการประชมประเทศภาคตอขอตกลงอาเซยนเรองมลพษจาก

หมอกควนขามแดน ครงท 12 และในการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 28 และ 29 ไดรบทราบการใหความเหนชอบตอ Roadmap

ซงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจะเรงรดก�าหนดแนวทางเพอผลกดนการด�าเนนงานและเพมความรวมมอระหวาง

ประเทศอาเซยนในการแกไขปญหาหมอกควนขามแดนเพอใหบรรลตามวสยทศนของ Roadmap ตอไป นอกเหนอจากการผลกดน

ความรวมมอระดบภมภาคแลว ประเทศไทยยงพยายามอยางเตมทในการสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานในการแกไข

ปญหาหมอกควนอยางยงยน




ขยะมลฝอย

ของเสยอนตร�ย

และส�รอนตร�ย


กำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยของประเทศ

ในชวง 25 ป ทผานมา กรมควบคมมลพษด�าเนนภารกจเสนอนโยบาย มาตรฐาน มาตรการ กฎ ระเบยบ แผนงาน ดานการ

จดการมลพษจากขยะมลฝอยและของเสยอนตราย และสงเสรม สนบสนน เสรมสรางศกยภาพใหกบหนวยงานทเกยวของในการจดการ

ขยะมลฝอยอยางถกตองมาโดยตลอด

ในเดอนมนาคม 2557 ไดเกดเหตการณไฟไหมบอขยะแพรกษา จงหวดสมทรปราการ ทรนแรงสงผลกระทบตอสงแวดลอมและ

ประชาชนโดยรอบ เปนจดทสงคมใหความสนใจและนบเปนโอกาสทส�าคญของกรมควบคมมลพษไดผลกดนการแกไขปญหาขยะมลฝอย

เปนวาระแหงชาต โดยน�าเสนอ Roadmap กำรจดกำรขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตเหนชอบ

เมอวนท 26 สงหาคม 2557

Roadmap กำรจดกำรขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย ประกอบดวย 4 สวน ไดแก

1. ก�าจดมลฝอยตกคางสะสมในสถานทก�าจดมลฝอยในพนทวกฤต (ขยะมลฝอยเกา)

2. สรางรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเหมาะสม (ขยะใหม)

3. วางระเบยบมาตรการการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

4. สรางวนยของคนในชาตมงสการจดการทยงยน


44

ตอมาไดเสนอแผนแมบทกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 - 2564) ใหคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท

3 พฤษภาคม 2559 เพอเปนกรอบและทศทางการด�าเนนการแกไขปญหาการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของประเทศ

บรณาการการด�าเนนงานรวมกนของหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน รวมทงจงหวดและองคกรปกครองสวนทองถน

สามารถจดท�าแผนปฏบตการจดการขยะมลฝอยของจงหวดใหสอดคลองกบสภาพปญหาและการด�าเนนการจดการไดอยางม

ประสทธภาพและเกดความรวมมอจากหนวยงานตางๆ อยางเปนรปธรรม โดยวางเปาหมายใหสามารถจดการขยะมลฝอยไดอยาง

ถกตองไมนอยกวารอยละ 75 ในป พ.ศ. 2564



45

นอกจากนกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย

ไดรวมกนน�าเสนอแผนปฏบตกำรประเทศไทยไรขยะ ป พ.ศ. 2559 - 2564 ภายใตแผนแมบทฯ ใหคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท

20 กนยายน 2559 ซงการด�าเนนการจดการขยะมลฝอยของประเทศในเรองดงกลาวนบเปนความส�าเรจอยางเปนรปธรรมทสามารถ

ผลกดนนโยบายชดเจนใหหนวยงานปฏบตทงสวนกลางและพนทน�าไปเปนทศทางการด�าเนนการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ในพนทรบผดชอบและกาวไปสจดหมายทวางไวอยางยงยน

ในการผลกดนแนวทางการลด คดแยก และน�าขยะกลบมาใชประโยชน ใหเกดผลเปนรปธรรม กรมควบคมมลพษ มการด�าเนน

โครงการ/กจกรรมตางๆ ทสงผลส�าเรจตอการลด คดแยก และน�าขยะกลบมาใชประโยชนมากขน ดงน

1. เปนตนแบบการลด คดแยกขยะและของเสยอนตรายและประกาศนโยบายไมตอนรบกลองโฟมและถงกอบแกบเขามาในอาคาร

กรมควบคมมลพษ รวมทงผลกดนใหหนวยงานภายในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จ�านวน 16 หนวยงาน

ไดมการด�าเนนกจกรรมดงกลาว ตงแตป พ.ศ. 2557 จนถงปจจบน

2. รวมกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานทเกยวของจดท�าแนวทางการจดการและแกไขปญหาขยะและ

น�าเสยใหกรมอทยานฯ และองคกรปกครองทองถนน�าไปด�าเนนการในพนท

3. รบบรจาคอะลมเนยมเพอสงเสรมใหประชาชนคดแยกขยะมาใชประโยชนรวมแลวกวา 1.1 ลานกโลกรม และสงมอบใหมลนธ

ขาเทยมในสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน เพอใชเปนตนทนในการจดหาอปกรณขาเทยมใหคนพการขาขาด




46

การจดการของเสยอนตรายชมชน

ตงแตป พ.ศ. 2549 กรมควบคมมลพษไดจดเตรยมระบบการจดการของเสยอนตรายจากชมชนรวมกบองคกรปกครอง

สวนทองถน น�ารอง 5 แหง ไดแก เทศบาลนครพษณโลก เทศบาลนครนนทบร เทศบาลนครขอนแกน เทศบาลนครภเกต และเขต

ดนแดง กรงเทพมหานคร ไดขยายผลไปสพนทอนๆ ในสวนของเสยอนตรายชมชน พบวารอยละ 65 เปนซากผลตภณฑเครองใชไฟฟา

และอเลกทรอนกส จงรวมกบหนวยงานทเกยวของด�าเนนการ ดงน

ระยะท 1 (พ.ศ. 2550 - 2554) เสนอยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเชงบรณาการ

ใหคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท 24 กรกฎาคม 2550 ซงเปนการก�าหนดกรอบและแนวทางการด�าเนนการของหนวยงานทเกยวของ

ไดรวมกนด�าเนนงานอยางบรณาการในการจดการซากผลตภณฑฯ ของประเทศในภาพรวม ภายหลงจากการด�าเนนงานตาม

ยทธศาสตรฯ พบวาปญหาอปสรรคบางสวนไดรบการแกไขแลว โดยเฉพาะการด�าเนนการทตนทาง อาท การออกแบบและ

ผลตผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทเปนมตรกบสงแวดลอมเปนไปอยางมประสทธภาพ รวมทงประชาชน องคกรปกครอง

สวนทองถน (อปท.) และเอกชน มความตนตวในการแยกทง เกบกก และบ�าบดก�าจดซากผลตภณฑฯ อยางถกตองและเปนมตร

กบสงแวดลอมมากขน

ระยะท 2 เสนอใหคณะรฐมนตรเหนชอบกบยทธศาสตรการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสเชงบรณาการ

ระยะท 2 (พ.ศ. 2557 - 2564) เมอวนท 17 มนาคม 2558 โดยใชหลกการเชงปองกนตงแตตนทาง หลกการขยายความรบผดชอบของ

ผผลต ลด การใชซ�า และการน�ากลบไปหมนเวยนใชประโยชนใหม หลกการทางเศรษฐศาสตรและการเงนการคลง และหลกการผกอ

มลพษและผไดรบประโยชนเปนผรบผดชอบ และกรมควบคมมลพษไดจดท�า (ราง) พระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑเครองใช

ไฟฟาและอเลกทรอนกสและซากผลตภณฑอน พ.ศ. .... แลวเสรจ และคณะรฐมนตรอนมตในหลกการรางพระราชบญญตฯ แลว

เมอวนท 19 พฤษภาคม 2558



25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวลดลอมทยงยน 47

47

กำรแกไขปญหำกำรลกลอบทงกำกของเสย

กรมควบคมมลพษ เสนอมาตรการปองกนและแกไขปญหาการลกลอบทงและการบรหารจดการกากอตสาหกรรมทเปน

อนตรายใหคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท 3 มถนายน 2552 แตปญหาการลกลอบทงกากของเสยโดยเฉพาะอยางยง

กากอตสาหกรรรมทเปนอนตรายและมลฝอยตดเชอยงคงปรากฏเปนขาวอยางตอเนอง กรมควบคมมลพษจงไดเสนอมาตรการปองกน

และแกไขปญหาการลกลอบทงและบรหารจดการกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายและมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2560 - 2564 ใหคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตเหนชอบเมอวนท 28 ธนวาคม 2559 เพอผลกดนเชงนโยบายใหหนวยงานทเกยวของน�าไปเปนสการปฎบต

ทเปนรปธรรมตอไป

นอกจากนกรมควบคมมลพษไดก�าหนดมาตรฐานคณภาพดน ซงเปนการก�าหนดมาตรฐานการปนเปอนของสารอนตราย

ทยอมใหมไดโดยไมกอใหเกดอนตรายหรอผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนทรบสมผสดน ทงทางตรงและทางออม

โดยจ�าแนกเปน 2 ประเภท คอ 1) มาตรฐานคณภาพดนทใชประโยชนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรม 2) มาตรฐานคณภาพดน

ทใชประโยชนเพอการอนนอกเหนอจากขอ 1) การก�าหนดมาตรฐานคณภาพดน มวตถประสงคเพอปกปองสขภาพอนามยของมนษย

จากการรบสมผสดนปนเปอนในระยะยาวในบรเวณทอยอาศยและอนๆ ทนอกเหนอจากการอยอาศยและออกเปนประกาศคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 25 (พ.ศ. 2547)



48

รวมมอระหวำงประเทศ...จดกำรมลพษจำกของเสยอนตรำยและสำรอนตรำย

กรมควบคมมลพษท�าหนาทเปนศนยประสานงาน (Focal Point) ภายในประเทศของ 4 อนสญญาระหวางประเทศ คอ อนสญญา

บาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการก�าจด อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจง

ขอมลสารเคมลวงหนาส�าหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ อนสญญา

สตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน และอนสญญามนามาตะวาดวยปรอท

• อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการก�าจด (Basel Convention on

the Control of Transboundary Movement of Hazardous Wastes and their Disposal) ประเทศไทยไดใหสตยาบนเขารวม

เปนภาคสมาชกอนสญญาบาเซลฯ เมอวนท 24 พฤศจกายน 2540 ท�าใหอนสญญาฯ มผลบงคบใชในประเทศไทยตงแตวนท

22 กมภาพนธ 2541 เปนตนมา โดยมวตถประสงคเพอลดการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายใหเหลอนอยทสด โดยการ

จดการทเปนมตรกบสงแวดลอม บ�าบดและก�าจดของเสยอนตรายใกลกบแหลงก�าเนดมากเทาทจะเปนไปได โดยการจดการ

ทเปนมตรกบสงแวดลอม และลดการกอก�าเนดของเสยอนตรายทงในเชงปรมาณและความเปนอนตราย ซงในระหวางป

พ.ศ. 2556 - 2560 มการด�าเนนงานทส�าคญ ดงน

1. เสรมสรางความเขมแขงโดยฝกอบรมเชงปฏบตการใหผเกยวของเปนประจ�าทกป เกยวกบการควบคมการน�าเขา-สงออก

ของเสยอนตราย

2. ด�าเนนการใหมการน�ากลบและสงกลบของเสยทขนยายขามแดนอยางผดกฎหมาย

3. ผลกดนใหมก�าหนดนโยบายหามน�าเขาของเสยอนตรายจากบานเรอน

4. ด�าเนนการใหมการก�าหนดพกดอตราศลกากรและรหสสถตเฉพาะส�าหรบของเสยอนตราย



49

• อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนาส�าหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนก�าจด

ศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ (Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for

Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade : PIC) ประเทศไทยใหภาคยานวตตออนสญญา

รอตเตอรดมฯ เมอวนท 19 กมภาพนธ 2545 และมผลบงคบใชเมอวนท 24 กมภาพนธ 2547 เพอสงเสรมความรวมมอและรบผดชอบ

รวมกนในกลมภาคสมาชกดานการคาสารเคมอนตรายระหวางประเทศ เพอปกปองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจาก

อนตรายของสารเคม และสงเสรมการใชสารเคมอยางปลอดภยตอสงแวดลอม ใหมการแจงหรอแลกเปลยนขอมลเกยวกบลกษณะของ

สารเคม มกระบวนการตดสนใจในการน�าเขาและสงออกสารเคมอนตรายตองหาม หรอจ�ากดการใชอยางเขมงวดและแจงสตรผสม

ของสารเคมปองกนก�าจดศตรพชและสตวทเปนอนตรายรายแรง และใหมการแจงขอมลการตดสนใจดงกลาวระหวางภาคสมาชก

เพอควบคมการน�าเขาสงออกสารเคม

• อนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน (Stockholm Convention on Persistent Organic

Pollutants: POPs) ประเทศไทยลงนามในอนสญญาสตอกโฮลมฯ เมอวนท 22 พฤษภาคม 2545 และใหสตยาบนในอนสญญา

สตอกโฮลมฯ เมอวนท 31 มกราคม 2548 โดยมจดมงหมายเพอคมครองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอม โดยการลดและ

เลกการผลต การใช และการปลดปลอยสารมลพษทตกคางยาวนาน (Persistent Organic Pollutants: POPs) ซงเปนกลมสารประกอบ

อนทรยทถกยอยสลายไดยาก มคณสมบตเปนพษตกคางยาวนาน สะสมในสงมชวต และสามารถเคลอนยายไดไกลในสงแวดลอม

ประเทศไทย โดยกรมควบคมมลพษรวมกบหนวยงานทเกยวของไดใชกลไกการด�าเนนงานตามพนธกรณของอนสญญาสตอกโฮลมฯ

ในการขบเคลอนการจดการสารเคมและของเสยภายในประเทศใหมการควบคมการน�าเขาและสงออกสาร POPs อยางเปนระบบ

และเขมงวด ดงน


50 25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน50

1. ด�าเนนมาตรการทางกฎหมายเพอหามใชสาร POPs ประเภทปลดปลอยโดยจงใจ รวม 17 ชนด และอยระหวาง

การเสนอขอควบคมสาร POPs ชนดใหมอก 8 ชนด

2. ออกประกาศก�าหนดมาตรฐานการปลดปลอยสารไดออกซนและฟวแรนส�าหรบแหลงก�าเนดตางๆ อาท เตาเผามลฝอย

เตาเผาสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทเปนอนตรายจากอตสาหกรรม เตาเผามลฝอยตดเชอ อตสาหกรรมทมการใชน�ามนใชแลว

ทผานกระบวนการปรบคณภาพและเชอเพลงสงเคราะหเปนเชอเพลงในเตาอตสาหกรรม และโรงงานปนซเมนตทใชของเสยเปน

เชอเพลงหรอวตถดบในการผลต

3. สงเสรมการใชสารทดแทน เทคนคทดทสด และแนวการปฏบตทางดานสงแวดลอมทดทสดเพอลดการปลดปลอย

สาร POPs ประเภทปลดปลอยโดยไมจงใจ

4. ตดตามตรวจสอบสาร POPs และเฝาระวงการปลดปลอยสารไดออกซนและฟวแรนจากแหลงก�าเนดตางๆ

5. เสรมสรางขดความสามารถของบคลากรในการจดการสาร POPs รวมทงหองปฏบตการตรวจวเคราะหสาร POPs และ

การเสรมสรางความรความตระหนกเกยวกบพษภยอนตรายของสาร POPs ผานสอประชาสมพนธ เอกสารเผยแพร การประชมสมมนา

และเวบไซตทเกยวของ



• อนสญญามนามาตะวาดวยปรอท (Minamata Convention on Mercury) เปนอนสญญาระหวางประเทศทมงเนนการลด

และเลกการใชปรอทและสารประกอบปรอท รวมถงการลดการปลดปลอย (ทางอากาศ) และการปลอย (ทางดนและน �า) ของสารปรอท

จากกจกรรมของมนษย เพอเสรมสรางความตระหนก สนบสนนการศกษาวจย การตดตามตรวจสอบ การแลกเปลยนขอมล

และการใหความชวยเหลอดานเงนทน เทคนควชาการ รวมทงเทคโนโลยดานการจดการปรอท ปจจบนมประเทศทใหสตยาบน

(Ratification) ในอนสญญามนามาตะฯ แลว 36 ประเทศ ทงน อนสญญามนามาตะฯ จะมผลใชบงคบใน 90 วน หลงจากมประเทศ

ใหสตยาบน หรอภาคยานวต (Accession) ครบ 50 ประเทศ

กรมควบคมมลพษไดจดท�าแผนการเตรยมความพรอมในการเขารวมเปนภาคอนสญญามนามาตะฯ เพอก�าหนดกรอบ

การด�าเนนงาน ระยะเวลา และหนวยงานทรบผดชอบ พรอมทงจดเตรยมเอกสารประกอบการภาคยานวตอนสญญาฯ ซงเปนไปตาม

ผลการศกษาความพรอมของประเทศไทยในการปฏบตตามอนสญญามนามาตะฯ และการประชมเวทสาธารณะ “ความพรอม

ของไทย...ตออนสญญามนามาตะวาดวยปรอท” ซงผลจากการประชมเวทสาธารณะดงกลาวมความเหนไปในทางเดยวกนวา

ประเทศไทยควรเขารวมเปนภาคของอนสญญามนามาตะ

“ศนยควบคมมลพษจงหวดระยอง”

กรมควบคมมลพษ ไดจดตงศนยควบคมมลพษจงหวด

ระยองเพอด�าเนนการตรวจสอบเฝาระวงและเตอนภยมลพษ

สงแวดลอม สนบสนนและประสานการแกไขปญหาการ

ปนเปอนมลพษฉกเฉน สรางและพฒนาเครอขายระหวาง

ชมชน โรงงานอตสาหกรรม ภาครฐและประชาชน เพอ

เฝาระวงและเตรยมความพรอมรองรบสถานการณฉกเฉน

ประชาสมพนธสรางความเขาใจ และเสนอแนะมาตรการ

แนวทางในการควบคม แกไข และฟนฟสงแวดลอมในพนท

จงหวดระยอง



ก�วสำ�คญ

ของก�รพฒน� อย�งยงยน


จ�กกระแสคว�มสนใจด�นสงแวดลอมในปจจบนท ใหคว�มสำ�คญในก�รจดก�รสงแวดลอมและ

ก�รใชทรพย�กรธรรมช�ตอย�งมประสทธภ�พ กรมควบคมมลพษไดมก�รดำ�เนนก�รในเรองก�รจดซอจดจ�ง

สนค�ทเปนมตรกบสงแวดลอมภ�ครฐ (Green Public Procurement) ซงสอดคลองกบกระแสสงคมโลกในหลกการ

พฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) โดยเรมมการด�าเนนการตงแต ป พ.ศ. 2549 ในการมงเปลยนแปลง

พฤตกรรมผบรโภคใหมการใชสนคาหรอบรการทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยหรอทเราคนเคยในปจจบนวา “สนคาและบรการ

ทเปนมตรกบสงแวดลอม” กรมควบคมมลพษเหนวา ภาครฐมการจดซอจดจางในภาพรวมปรมาณมาก หากผลกดนและสงเสรม

ใหหนวยงานภาครฐใชสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม กจะเปนแรงกระตนใหสงคมตนตวในการใชสนคาและบรการ

ทเปนมตรกบสงแวดลอม อกทงชวยผลกดนผผลตภาคอตสาหกรรมสรางและเพมสนคามาตอบสนองความตองการของสงคม

และเปนการเพมศกยภาพในการแขงขนของสนคาไทยในตลาดโลกไดอกทางหนง ในชวงเรมแรก ป พ.ศ. 2550 - 2554

ตามแผนสงเสรมการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม มหนวยงานราชการระดบกรมจ�านวน 170 หนวยงาน

เขารวมโครงการในการจดซอจดจาง โดยรวมในระยะแรกมมลคาในการจดซอจดจางกวา 500 ลานบาท สามารถลดปรมาณ

คาคารบอนไดออกไซดเทยบเทาไดถง 15,000 ตน CO2e และไดก�าหนดใหมสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม

14 สนคา 3 บรการ เพอใหหนวยงานรวมโครงการพจารณาเลอกซอ/จางจากการด�าเนนโครงการนท�าใหหนวยงานราชการ

มความคนเคยกบการใชสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม และเรยกโครงการนแบบงายๆ ตดปากวา “ตะกราเขยว” ตามสญลกษณ

ของโครงการ


54

โครงการตะกราเขยวไดกาวเดนตอโดยการจดท�าแผนสงเสรมการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม

ระยะท 2 ตงแตป พ.ศ. 2556 - 2559 ในครงนไดมงเนนขยายกลมเปาหมายหนวยงานในการเขารวมโครงการไปสองคกร

ปกครองสวนทองถน หนวยงานก�ากบของรฐ รฐวสาหกจ และมหาวทยาลย สามารถลดปรมาณคาคารบอนไดออกไซดเทยบเทา

ได 11 ลานตน CO2e และมมลคาผลประโยชนดานสงแวดลอมไดประมาณ 79,000 ลานบาท มการจดตงคณะอนกรรมการเทคนค

สนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม 5 กลม คอ กลมคอมพวเตอรและงานพมพ กลมอปกรณส�านกงาน กลมกระดาษและ

ผลตภณฑจากกระดาษ กลมยานยนตและน�ามนเชอเพลง และกลมเครองใชไฟฟาและอปกรณสองสวาง มผผลตสนคาและบรการ

ขอขนทะเบยนในระบบของตะกราเขยวกวา 1,000 รายการ ทสามารถเลอกซอหรอใชบรการได รวมทงมการด�าเนนงานรวมกบ

หนวยงานตางประเทศในการพฒนาเกณฑขอก�าหนดสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมทพจารณาถงการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Climate Change)



55

ส�าหรบการด�าเนนงานในอนาคตอนใกล กรมควบคมมลพษไดจดท�าแผนสงเสรมการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตร

กบสงแวดลอม ระยะท 3 พ.ศ. 2560 - 2564 ทนอมน�าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการสรางสมดลระหวางการพฒนา

เศรษฐกจและสงคม น�าไปสเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยน ทมงเนนในการก�าหนดและสงเสรมนโยบายทสามารถปรบเปลยน

พฤตกรรมการผลตและบรโภคใหเปนมตรกบสงแวดลอม สงเสรมการผลต จ�าหนาย และบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบ

สงแวดลอมใหมากขน และสรางกลไกการใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรและกฎหมายทสนบสนนการน�าไปสการสรางสงคมการบรโภค

อยางยงยน



กฎหม�ยและ

ก�รบงคบใชกฎหม�ยด�นสงแวดลอม


กฎหม�ยด�นสงแวดลอมเปนเครองมอและกลไกในก�รแกไข

ปญห�คณภ�พสงแวดลอมในปจจบน ทำ�ใหตองมก�รประเมนผล

ก�รบงคบใชกฎหม�ยว�ดวยก�รสงเสรมและรกษ�คณภ�พสงแวดลอม

และทบทวนคว�มเหม�ะสมของกฎหม�ยทอยในคว�มรบผดชอบของ

กรมควบคมมลพษ เพอใหมก�รแกไขปรบปรงกฎหม�ยใหมคว�ม

เหม�ะสม และส�ม�รถบงคบใชไดอย�งมประสทธภ�พ ยกเลกกฎหม�ย

ทหมดคว�มจำ�เปน ตลอดจนพฒน�กฎหม�ยขนใหมใหสอดรบ

กบสภ�พก�รณปจจบน

กำรพฒนำกฎหมำยใหมและทบทวนกฎหมำยเกำดำนสงแวดลอม

• การจดท�ารางพระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส พ.ศ. .... มสาระส�าคญ

เพอก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการจดระบบรบคน รวบรวม เกบรกษา การขนสง การรไซเคล และการก�าจด

ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส โดยอาศยหลกการขยายความรบผดชอบของผผลต (Extended Producer

Responsibility : EPR) และการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร เพอก�ากบดแลใหระบบรบคน รวบรวม เกบรกษา การขนสง การรไซเคล

และการก�าจดซากผลตภณฑฯ ใหสามารถด�าเนนการไดอยางถกหลกวชาการ และปลอดภยตอสงแวดลอม ซงขณะนไดผานขนตอน

การตรวจพจารณาของส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเพอน�าเสนอคณะรฐมนตรตามขนตอนการเสนอกฎหมายตอไป

• การปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ใหมความเหมาะสมสอดคลอง

กบสภาพสงคม เศรษฐกจ และเทคโนโลยในปจจบน โดยน�ามาตรการทางเศรษฐศาสตรมาใชเปนกลไกส�าคญในการควบคมมลพษ

เชน เพมหลกการจดเกบคาธรรมเนยมในการปลอยมลพษ (Emission Charge) เพมเตมหลกการเปดเผยขอมลขาวสารเพอสนบสนน

การมสวนรวมของประชาชน เชน การก�าหนดประเภทของแหลงก�าเนดมลพษทจะตองท�าท�าเนยบการปลดปลอยและเคลอนยายมลพษ

(Pollutant Release and Transfer Registers: PRTR) ซงการปรบปรงกฎหมายดงกลาวอยในขนตอนการเสนอเรองตอคณะรฐมนตร

ในชนรบหลกการ

• การจดท�ากฎหมายล�าดบรองหรออนบญญตออกตามความในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

พ.ศ. 2535 และคมอหลกเกณฑวชาการ เพอใหการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพ จ�านวน 212 ฉบบ ประกอบดวย

กฎกระทรวง จ�านวน 3 ฉบบ ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม / ประกาศกระทรวงวทยาศาสตร 101 ฉบบ

ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต 34 ฉบบ ประกาศคณะกรรมการควบคมมลพษ จ�านวน 11 ฉบบ ประกาศกรมควบคมมลพษ

จ�านวน 63 ฉบบ


กำรใชมำตรกำรบงคบทำงปกครองของเจำพนกงำนควบคมมลพษ

รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดมประกาศกระทรวงฯ ก�าหนดประเภทแหลงก�าเนดมลพษ

ประเภทตางๆ ทจะตองถกควบคมการระบายน�าทงใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐานททางราชการก�าหนดไว แมวาประกาศกระทรวงฯ

ดงกลาวจะมผลใชบงคบมานานแลว แตจากการตรวจสอบของเจาพนกงานควบคมมลพษพบวา แหลงก�าเนดมลพษยงคง

ปลอยน�าทงทไมเปนไปตามเกณฑมาตรฐานลงสแหลงน�าสาธารณะหรอออกสสงแวดลอมมาโดยตลอด เนองจากกฎหมายมไดม

บทก�าหนดโทษในกรณทแหลงก�าเนดมลพษไมปฏบตตามประกาศกระทรวงฯ ทเกยวของ ประกอบกบแหลงก�าเนดมลพษยงขาดความ

ตระหนกรวมกนในการดแลรกษาสงแวดลอม

กรมควบคมมลพษจงไดน�าบทลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญามาบงคบใชกบแหลงก�าเนดมลพษทไมปฏบตตามประกาศ

กระทรวงฯ แตบทลงโทษดงกลาวกไมไดท�าใหแหลงก�าเนดมลพษปฏบตตามกฎหมายเพมมากขน เนองจากอตราโทษทางอาญา

ดงกลาวเปนเพยงลหโทษ และการลงโทษตองผานกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนระยะเวลานาน ท�าใหกลไกในการบงคบใช

กฎหมายของกรมควบคมมลพษเกดความลาชา


จนกระทงมการประกาศใชพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กรมควบคมมลพษจงไดน�าบทบญญต

เกยวกบการก�าหนดคาปรบเปนรายวนกรณฝาฝนค�าสงทางปกครองตามพระราชบญญตฉบบดงกลาว มาบงคบใชกบแหลงก�าเนดมลพษ

เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพ สงผลท�าใหการบงคบใชกฎหมายบรรลตามเปาหมายและเจตนารมณของกฎหมาย

ในการดแล รกษาและคมครองคณภาพสงแวดลอมโดยรวมของประเทศได พรอมทงไดก�าหนดหลกเกณฑการใชดลยพนจและขนตอน

การปฏบตงานของเจาพนกงานควบคมมลพษ และคมอการปฏบตงานใหแกเจาพนกงานควบคมมลพษทไดรบการแตงตง

จากการด�าเนนงานทผานมา กรมควบคมมลพษไดใชมาตรการบงคบทางปกครองกบแหลงก�าเนดมลพษ รวมจ�านวนทงสน

มากกวา 220 ราย โดยมการออกค�าสงปรบทางปกครองกบเจาของหรอผครอบครองแหลงก�าเนดมลพษแลวจ�านวน 149 ราย

และสามารถบงคบการใหเจาของหรอผครอบครองแหลงก�าเนดมลพษปฏบตตามค�าสงของเจาพนกงานควบคมมลพษไดแลว

มากกวา 104 ราย

กำรตรวจสอบและบงคบใชกฎหมำยกบแหลงก�ำเนดมลพษและกำรจดกำรเรองรองเรยนดำนมลพษ

การตรวจสอบและบงคบใชกฎหมายกบแหลงก�าเนดมลพษและการจดการเรองรองเรยนดานมลพษของกรมควบคมมลพษ

ด�าเนนการโดยอาศยอ�านาจตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ซงในอดตอยภายใต

การด�าเนนการของกองนตการและเรองราวรองทกข ด�าเนนการเกยวกบเรองรองเรยนดานมลพษ ตอมาไดมการประกาศแหลงก�าเนด

มลพษทตองปฏบตใหเปนไปตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ขน จงไดมการปรบโครงสราง

แบงสวนราชการภายในกรมควบคมมลพษ กอตงเปนกองตรวจมลพษ มภารกจในการด�าเนนการตรวจสอบแหลงก�าเนดมลพษและ

เรองรองเรยน จนกระทงในป พ.ศ. 2545 ไดมกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม มการจดตงฝายตรวจและบงคบการ มภารกจหลกในการตรวจสอบและบงคบใชกฎหมายกบแหลงก�าเนดมลพษ

ตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต และด�าเนนการจดการเรองราวรองทกขดานมลพษ

โดยมการรบแจงเรองรองเรยนจากหลายชองทาง ไดแก การรองเรยนดวยตนเอง โทรศพท จดหมาย และผานสอสงคมออนไลน

ซงทผานมากรมควบคมมลพษไดรบแจงเรองรองเรยนประมาณ 500 เรองตอป ประชาชนผรองเรยนมความพงพอใจในการด�าเนนการ

เฉลยรอยละ 80 และแหลงก�าเนดมลพษมแนวโนมในการปฏบตตามกฎหมายมากขน ซงฝายตรวจและบงคบการ กรมควบคมมลพษ

จะด�าเนนการศกษา พฒนา ปรบปรงความรความสามารถในการด�าเนนการตามอ�านาจหนาทอยางสม�าเสมอ เพอใหสามารถแกไข

ปญหาความเดอดรอนของประชาชน และปญหาสงแวดลอมไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพยงขนไป


กำรรบมอคดสงแวดลอม

• กรณทกรมควบคมมลพษถกฟองคด ในการตอสคดจะด�าเนนการรวบรวมขอมลตางๆ ทกรมไดด�าเนนการตามอ�านาจหนาท

เชน ตรวจสอบ ควบคม ดแล ณ จดเกดเหตทงกอนเกดเหต ขณะเกดเหต และหลงเกดเหต เพอใหศาลเหนวากรมไมไดละเลยตอ

การปฏบตหนาท เชน คดเกดเหตเพลงไหมบอขยะแพรกษา คดน�าทวม เปนตน ซงคดดงกลาวกรมควบคมมลพษเปนฝายชนะคด

• กรณทกรมควบคมมลพษด�าเนนการฟองคดกบเจาของหรอผครอบครองแหลงก�าเนดมลพษทท�าใหเกดความเสยหายตอ

สงแวดลอมตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ซงกรมจะเปนหนวยงานฟองเรยก

คาเสยหายในการฟนฟ เยยวยาสงแวดลอมตามมาตรา 96 และมาตรา 97


ก�วตอไปของกรมควบคมมลพษ

สก�รจดก�รมลพษอย�งยงยน


62

ตลอดระยะเวล� 25 ป กรมควบคมมลพษไดปฏบตภ�รกจในก�รจดก�รมลพษอย�งตอเนอง

ดวยคว�มมงมนในก�รควบคม ปองกน และแกไขปญห�มลพษของประเทศ พรอมทงพฒน�และเพมประสทธภ�พ

เครองมอและกลไกในก�รบรห�รจดก�รปญห�มลพษใหมคว�มเหม�ะสมกบสภ�พปญห�มลพษ และก�รแกไขปญห�

มลพษในเชงพนททตรงประเดนปญห�ทเกดขน ทนตอเหตก�รณ ดวยคว�มโปรงใสและยดหลกคว�มรวมมอ

ต�มแนวคดประช�รฐ

กาวตอไปของกรมควบคมมลพษ สการจดการมลพษอยางยงยน จะนอมน�าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร (รชกาลท 9) มาเปน

แนวทางในการจดการมลพษ และน�าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Eco Efficiency) ทไดพระราชทานมายดถอปฏบตเปนแนวทาง

การพฒนาทยงยนใหตงอยบนทางสายกลางและความไมประมาท ค�านงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกน

ในตวเอง ตลอดจนใชความรและคณธรรมเปนพนฐานในการด�ารงชวตและการท�างาน ซงสอดคลองกบกระแสโลกทใหความส�าคญ

ในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ในป ค.ศ. 2030 และจะด�าเนนภารกจให

สอดรบกบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) ทก�าหนดอนาคตประเทศไทยดานสงแวดลอมไววา “เศรษฐกจและสงคม

พฒนาอยางเปนมตรกบสงแวดลอม : เปนประเทศทมระบบเศรษฐกจสเขยว ระดบกาซคารบอนไดออกไซดต�า มพนทสเขยวใหญขน

ประชาชนมพฤตกรรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม” ซงกรมควบคมมลพษไดวางยทธศาสตรการจดการมลพษ

ระยะ 20 ป เพอขบเคลอนยทธศาสตรชาตภายใตวสยทศน “ประชำรฐรวมจดกำรมลพษ เพอปกปองคณภำพสงแวดลอม”

โดยมภาพในอนาคตดานสงแวดลอม ดงน



63

ระยะ 5 ปแรก ระบบการบรหารจดการมลพษมการพฒนาในระดบทดขน โดยการท�างานจะมงเนนใหเกดการจดการมลพษ

ทตนทาง ภาคการผลตขบเคลอนเศรษฐกจควบคกบการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมมลพษต�า ดวยกระบวนการผลต

ทเปนมตรตอสงแวดลอม ใหมระบบจดการของเสยจากแหลงก�าเนดมลพษทกประเภทอยางเพยงพอและจดการมลพษได

ตามมาตรฐาน

ระยะ 10 - 15 ป ประเทศไทยมการผลตและบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมเปนพนฐานในวถการด�ารงชวต

โดยการท�างานจะมงเนนใหเกดการสงเสรมใหภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนลดการใชทรพยากรทก�าจดยาก

ลดการเกดของเสยและมลพษตอสงแวดลอม และมการบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมในชวตประจ�าวน

ระยะ 20 ป ประเทศไทยกาวสสงคมคารบอนต�า (Low Carbon Society) และไรของเสย (Zero Waste) บนพนฐาน

หลกเศรษฐกจพอเพยงและการพฒนาทยงยนอยางแทจรง โดยการท�างานจะผลกดนและสนบสนนใหมฐานองคความร เทคโนโลย

กฎระเบยบ และสถาบน/องคกรรองรบการพฒนาประเทศแบบไรของเสย (Zero Waste)

กรมควบคมมลพษจะเตรยมความพรอมส�าหรบรองรบตอการเปลยนแปลงทงสถานการณสงแวดลอมภายในและภายนอกประเทศ

แนวทางการพฒนาประเทศ การเปลยนแปลงบรบทในระดบประเทศและระดบโลก และเสรมสรางการมสวนรวมของทกภาคสวน

เพอใหมการจดการมลพษอยางยงยนควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ สงคมของประเทศ



ครอบครวกรมควบคมมลพษ


โครงสร�งกรมควบคมมลพษ

ส�านกจดการคณภาพน�า

• ผเชยวชาญเฉพาะดาน การจดการคณภาพน�า• ฝายบรหารทวไป• สวนแผนงาน• สวนแหลงน�าจด• สวนแหลงน�าทะเล• สวนน�าเสยเกษตรกรรม• สวนน�าเสยอตสาหกรรม• สวนน�าเสยชมชน

ส�านกงานเลขานการกรม

• ฝายสารบรรณ อาคารสถานท และยานพาหนะ• ฝายคลงและพสด• ฝายการเจาหนาท• ฝายเผยแพรและประชาสมพนธ• ฝายชวยอ�านวยการนกบรหาร

ส�านกจดการ คณภาพอากาศและเสยง

• ผเชยวชาญเฉพาะดานการจดการ คณภาพอากาศและเสยง • ฝายบรหารทวไป • สวนแผนงาน • สวนคณภาพอากาศในบรรยากาศ • สวนมลพษทางอากาศจากอตสาหกรรม • สวนมลพษทางอากาศจากยานพาหนะ • สวนมลพษทางเสยงและความสนสะเทอน • สวนมลพษทางอากาศขามแดน

กองนตการ

• ฝายบรหารทวไป• ฝายแผนงาน• สวนกฎหมายสงแวดลอม• สวนคดและนตกรรมสญญา• สวนพฒนากฎหมาย

ฝายตรวจและบงคบการ

• ฝายบรหารทวไป • สวนแผนงานและประมวลผล• สวนพฒนาระบบงาน บงคบใชกฎหมาย • สวนบงคบการ 1• สวนบงคบการ 2• สวนบงคบการ 3• สวนบงคบการ 4

กองแผนงาน และประเมนผล

• ฝายบรหารทวไป • สวนวเคราะหนโยบายและแผน • สวนแผนงานและงบประมาณ • สวนเขตควบคมมลพษและพนทเฉพาะ • สวนวเทศสมพนธและประสาน ความรวมมอระหวางประเทศ • สวนเทคโนโลยสารสนเทศมลพษ • สวนตดตามและประเมนผล

ฝายคณภาพสงแวดลอมและหองปฏบตการ

• ฝายบรหารทวไป • กลมแผนงาน• กลมหองปฏบตการสงแวดลอม• กลมเทคโนโลยการจดการมลพษ 1• กลมเทคโนโลยการจดการมลพษ 2

ส�านกจดการกากของเสยและสารอนตราย

• ผเชยวชาญเฉพาะดานการจดการ กากของเสยและสารอนตราย• ฝายบรหารทวไป• สวนแผนงาน• สวนขยะมลฝอยและสงปฏกล• สวนลดและใชประโยชนของเสย• สวนของเสยอนตราย• สวนสารอนตราย• สวนปฏบตการฉกเฉนและฟนฟ

อธบดกรมควบคมมลพษ

รองอธบดกรมควบคมมลพษ (3)

ศนยควบคมมลพษจงหวดระยอง

กลมพฒนาระบบบรหาร

ศนยประสานงานเพอบงคบใชกฎหมาย

ผเชยวชาญเฉพาะดานการจดการมลพษ กลมตรวจสอบภายใน

65


ทำ�เนยบอธบดกรมควบคมมลพษ

นายปกต กระวนช(พ.ศ. 2535 - 2540)

นายศรธญญ ไพโรจนบรบรณ(พ.ศ. 2540 - 2542 และ

พ.ศ. 2543 - 2545)

นายศกดสทธ ตรเดช(พ.ศ. 2542)

นายอภชย ชวเจรญพนธ(พ.ศ. 2546 - 2549)



ทำ�เนยบอธบดกรมควบคมมลพษ

นายสพฒน หวงวงศวฒนา(พ.ศ. 2549 - 2554)

นายวเชยร จงรงเรอง(พ.ศ. 2555 - 2558)

นายวจารย สมาฉายา(พ.ศ 2554 - 2555 และ

พ.ศ. 2558 - 2559)

นายจตพร บรษพฒน(พ.ศ. 2559 ถง ปจจบน)



จ�กใจถงใจของผบรห�ร

สงตอใหรนตอไป


นำยศรธญญ ไพโรจนบรบรณอดตอธบดกรมควบคมมลพษ

คตพจนประจ�าใจ

“Face it, to Make It Happen

จะท�าอะไรใหเกดผล ตองกลาเผชญหนากบปญหา”

นบจากอดตจนถงปจจบน การแกปญหาสงแวดลอมไมสามารถบงคบใชกฎหมายแบบตรงไปตรงมาอยางเดยวได เนองจากม

หนวยงานและกฎหมายทเกยวของมากมายและมอ�านาจในการบงคบใชโดยตรง แมวากรมควบคมมลพษมภารกจททาทายในการแกไข

ปญหามลพษของประเทศ แตอ�านาจหนาทตาม พ.ร.บ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 นน ไดเนนภารกจทางวชาการ

มากกวาการใชกฎหมายไลจบผกระท�าผด (Command and Control) กรมควบคมมลพษจ�าเปนตองมความเขมแขงทางวชาการ

ใหเปนทพงแกสงคมไดไมวาจะเปนงานเพอบงคบใชกฎหมาย งานบรการดานสงแวดลอม งานปองกนและฟนฟสภาพแวดลอม

ทเสยหาย และงานเผยแพรทางวชาการ รวมไปถงการสรางเครอขายทางวชาการทงระดบประเทศและในระดบภมภาค

เพราะประเทศไทยมทงบทเรยนและประสบการณในการรกษาสงแวดลอมมากกวาในหลายๆ ประเทศ

ความประทบใจทมตอกรมควบคมมลพษและเจาหนาททกทานในชวงทไดมาท�างานรวมกน ณ ขณะนน ผมมความภมใจ

ในความเขมแขงทางวชาการของกรมควบคมมลพษ และกลาทจะเดนหนาแกไขปญหาจนเปนทเชอถอและทพงของประชาชนได

จงอยากใหเจาหนาทกรมควบคมมลพษยงคงรกษามาตรฐานไว ตลอดจนการตดสนใจทจะเดนหนาดวยความถกตองทงทางวชาการ

และเพอประโยชนตอสวนรวมแบบยงยนมใชเพอแกปญหาเฉพาะหนาอยางเดยว

ส�าหรบอนาคตของกรมควบคมมลพษทจะกาวเดนตอไปอยางมนคง ขอใหมองอปสรรคในการท�างานเปนโอกาส วเคราะหโจทย

และตนตอของปญหาใหแจมแจง หาทางเลอกใหมหรอแนวทางอนทเหมาะสมในการแกไขปญหา และการใชชองทางการสอสารขอมล

ไปสสาธารณะผานเครอขาย Social Network ตางๆ รวมไปถงมองใหไกลในการสรางมตการจดการมลพษถงในระดบนานาชาตและ

ภมภาค เชน การรเรมความรวมมอในการสรางคมอปฏบต (Code of Practice) ในการจดการมลพษ ซงจะเปนโอกาสการตลาด

ใหวชาชพดานบรการทางสงแวดลอมในภมภาคได และทส�าคญคอ ตองมแผนการพฒนาเพมศกยภาพบคลากรอยเสมอ ฝกฝนสะสม

ความเชยวชาญมาใชแกไขปญหามลพษของประเทศ รวมทงทกษะดานภาษาองกฤษในการท�างานเพอใหเขากบบรบทของประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (AEC) ตลอดจนการบรหารทจ�าเปนตองใชการตดสนใจทมหลกวชาการอางอง เพอรวมกนน�าองคกรไปสเปาหมาย

ทตงไวเพอยกระดบมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมใหดขนตอไป


นำยอภชย ชวเจรญพนธอดตอธบดกรมควบคมมลพษ


“ลงมอท�าวนนใหดทสด”

กรมควบคมมลพษนบวาเปนหนวยงานหลกทมหนาทในการปองกนและแกไขปญหามลพษ หวใจหลกส�าคญในการท�างาน

ภายใตบทบาทหนาทของกรมคอ ตองควบคม ปองกน ฟนฟและแกไขปญหามลพษจากแหลงก�าเนด การท�างานเชงรกในการ

แกไขปญหามลพษในพนทเรงดวนและพนทวกฤต โดยเนนการมสวนรวมของทกภาคสวน รวมทงปรบปรงกฎหมาย มาตรการ

มาตรฐานตางๆ ใหสอดคลองกบสถานการณ การพฒนาระบบฐานขอมลสารสนเทศใหสามารถเขาถงและใชงานไดงาย และสงท

จะเสรมเพมประสทธภาพการท�างานของกรม คอ ตองปรบโครงสรางขององคกรใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ

การพฒนาทกษะความรของเจาหนาทเพอดงศกยภาพ ความร ความสามารถทจะเปนประโยชนตอการด�าเนนงานของกรมในการปองกน

และแกไขปญหามลพษ เพอชวยยกระดบมาตรฐานคณภาพชวตและสงแวดลอมของประเทศ

กรมควบคมมลพษไดกาวมาสปท 25 พรอมกบสถานการณคณภาพสงแวดลอมทยงคงเปลยนแปลงอยางตอเนอง ดงนน จ�าเปน

อยางยงททกคนภายในกรมตองรวมมอกนผนกก�าลงและแสวงหาเครองมอและกลไกในการจดการปญหามลพษ เพอใหทนตอเหตการณ

ในปจจบนและอนาคต และในขณะเดยวกนตองมการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารทถกตอง กระชบ และรวดเรว

ทนตอสถานการณ รวมถงมแนวทางการท�างานในการปองกนและแกไขปญหามลพษเพอสรางความรความเขาใจและความเชอมน

แกประชาชนใหเหนถงความมงมน ตงใจ และความเอาใจใสของกรมทมตอประชาชนและสงแวดลอม ซงจะเปนกลไกส�าคญทจะท�าให

เกดการมสวนรวมในการเฝาระวงและดแลรกษาคณภาพสงแวดลอม และเชอมนวาปญหามลพษสามารถลดลงไดหากพวกเราทกคน

รวมกนเดนหนาแกไข


นำยสพฒน หวงวงศวฒนำอดตอธบดกรมควบคมมลพษ


“ท�างานมงหวงผลสมฤทธ ซอสตยสจรต

ยดประโยชนสวนรวมเปนทตง”

สงทประทบใจในขาราชการกรมควบคมมลพษ คอ เปนผทมความร ความสามารถ มความเขมแขงในหลกวชาการทน�ามาประยกตใชในการปองกน

และแกไขปญหามลพษ มความตรงไปตรงมา ความซอสตยสจรต ยดหลกความถกตองและความโปรงใสในการท�างาน รวมทงเปนคนรนใหมทกระตอรอรน

ในการท�างานและขบเคลอนการแกไขปญหาวกฤตดานมลพษของประเทศทสงคมยอมรบและใหความเชอมน

ในการบรหารงานกรมควบคมมลพษทผานมา กจะท�างานใหเปนตวอยางทดแกเจาหนาทในทกๆ ดาน ใหค�าแนะน�าปรกษา สอนงาน รบฟงความ

คดเหนและรวมท�างานกบเจาหนาท มแนวทางการท�างานทชดเจน เปนผน�าทเปนทพงของเจาหนาทและรบผดชอบตอผลทเกดขนจากการท�างาน โดยยดหลก

ในการบรหาร 3 ดาน ดวยกน คอ การบรหารคนใหเหมาะสมกบงานและเปนธรรม บรหารงานโดยมงผลสมฤทธ และบรหารเงนดวยความโปรงใสสจรต

การพฒนาประเทศใหเกดความยงยนไมใหเกดปญหามลพษและสรางผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม จะตองเนนการปองกนและแกไขปญหา

ทตนทางไมใชมาแกไขปญหากนทปลายทาง ขณะทตนทางยงคงสรางปญหามลพษตอไปเรอยๆ การปองกนปญหามลพษจะตองไดรบการด�าเนนการอยางจรงจง

ควบคและเปนสวนหนงของโครงการพฒนาตางๆ ของประเทศตงแตตน กรมควบคมมลพษจะตองท�าหนาทในการใหขอเสนอแนะเชงนโยบายตอรฐบาลในการ

ปองกน ควบคม และแกไขปญหามลพษของประเทศบนพนฐานของขอมลเชงวทยาศาสตร อนจะน�าไปสการพฒนาประเทศทไมกอใหเกดผลกระทบตอประชาชน


ใน 20 กวาปทผานมา ปญหามลพษทางอากาศมแนวโนมลดลงมาอยางตอเนอง แตสงทนาเปนหวงเปนอยางมากในขณะน คอ ปญหาน�าเสย

โดยเฉพาะอยางยงน�าเสยจากชมชนและปญหาขยะ โอกาสทจะแกไขปญหาน�าเสยและปญหาขยะใหส�าเรจในอนาคตอนใกลดวยระบบบรหารจดการและกฎหมาย

ทเปนอยในขณะน จะเปนไปไดยากหรอไมมทางเปนไปไดเลย หากจะแกไขปญหาน�าเสยและขยะใหส�าเรจ จะตองพจารณาเรองน�าเสยและขยะเปนเรองโครงสราง

พนฐานเชนเดยวกบระบบสาธารณปโภคตางๆ เชน น�าประปา ไฟฟา และคมนาคม เปนตน ซงเปนบรการสาธารณะทรฐบาลจะตองจดใหกบประชาชน

โดยรฐบาลสนบสนนดานการลงทนและการด�าเนนการ สวนประชาชนจะตองเปนผรบผดชอบในสวนของคาใชจายในการใหบรการของรฐเชนเดยวกบการ

เสยคาน�าประปาและคาไฟฟา

ในขณะทประเทศไทยก�าลงกาวไปส ประเทศไทย 4.0 กรมควบคมมลพษจะตองเตรยมความพรอมในการรบมอกบปญหามลพษทอาจมการ

เปลยนแปลงไปและจะตองปรบการท�างานใหสอดคลองกบการเปน ประเทศไทย 4.0 เนนการท�างานทเกดคณคากบประชาชน สงคมและประเทศ บนพนฐาน

ของขอมลขอเทจจรงเชงวทยาศาสตร รวมถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และการส�ารวจขอมลระยะไกลในการด�าเนนงาน โดยยดมนใน

อตลกษณและคานยมของกรมควบคมมลพษในการท�างานดวยความซอสตยสจรต ใสสะอาด โปรงใส และค�านงถงประโยชนประชาชนและประเทศเปนหลก


นำยวเชยร จงรงเรองอดตอธบดกรมควบคมมลพษ


“ท�าหนาทตวเองใหดทสดเทาทเราจะท�าได

และอยามเงอนไขในการท�างาน”

ความประทบใจทมตอกรมควบคมมลพษ (คพ.) คอ ตลอดระยะเวลาทไดท�างานทน ไดพบเหนวาเจาหนาทของ คพ.

มความซอสตยสจรตในการท�างานมากทสดหนวยงานหนง นบเปนหนวยงานทมความโปรงใสในล�าดบตนๆ ของประเทศ นอกจากน

เจาหนาทของ คพ. เปนบคลากรทมความรดานวชาการสง ในการแกไขปญหามลพษของประเทศ เจาหนาทของ คพ. ไดใช

องคความรและหลกวชาการมาคนหาสาเหตและหาแนวทางเพอจดการปญหา จนท�าใหประชาชนและสงคมมความเชอมนในการ

ท�างานของ คพ.

คพ. ในฐานะหนวยงานในการก�าหนดมาตรฐาน มาตรการ วางนโยบายและแผนเพอจดการปญหามลพษสงแวดลอม

รวมไปถงการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม กตองทบทวนมาตรฐาน มาตรการ เครองมอกลไกตางๆ ทใชท�างานอย ใหทนตอสถานการณ

มลพษทเปลยนไป ตองวางแผนการท�างานในระยะยาวและลงมอท�าจรงใหเกดความตอเนองบนฐานความรวชาการใหเกดประโยชน

ตอประชาชนและประเทศชาต และตองท�าใหประชาชนเขาใจขอมลองคความรโดยใชชองทางสอสารททนกบยคสมยทเปลยนไป

กาวตอไปของ คพ. ควรยนหยดในความถกตองเปนธรรม ยดมนในความซอสตยสจรตในการท�างานสบตอไป รวมทงตอง

มการประเมนสถานการณและคาดการณทเกดขนในอนาคตและวางแผนรบมอกบสภาพการณทเปลยนไปใหทน


นำยวจำรย สมำฉำยำปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(อดตอธบดกรมควบคมมลพษ)


“การท�างานราชการ ตองใชชวตอยางพอเพยง โปรงใส ใฝหาความร สรางเครอขาย ทมเทและท�าดวยใจรก ท�าหนาทปจจบนใหดทสด และทกๆ วน เรากจะมความสข”

กรมควบคมมลพษเปนหนวยงานหลกในการควบคม ปองกน และแกไขปญหามลพษของประเทศ ซงเจาหนาทกรมควบคมมลพษ

ไดยดมนหลกการท�างานบนพนฐานความถกตองและชดเจนของขอมลวชาการ ปฏบตงานตามภารกจและอ�านาจหนาทตามกฎหมาย

อยางเตมความสามารถ โดยสงคมและประชาชนใหความคาดหวง ความเชอมนในการแกไขปญหามลพษและสงแวดลอม ถงแมการด�าเนนงาน

เพอแกไขปญหามลพษจะมปญหาอปสรรค แตเราตองยดหลกวชาการในการท�างานทวา “แนวทางในการบรหาร คพ. คอ การบรหารจดการ

มลพษของประเทศ โดยจะทบทวนสงทเปนอย วเคราะหปญหาอปสรรคบนหลกขอมลทางวชาการทตรวจสอบ/พสจนได และหาวธแกไข

ใหสอดคลอง เกดการยอมรบ และสรางเครอขายในการท�างาน” โดยบรณาการรวมกบภาคสวนตางๆ ทงภายในและภายนอกประเทศ

เพอใหเกดความรวมมอในการแกไขปญหาในระดบสากล โดยมงประสทธภาพและผลส�าเรจ และจะตองรจกแปลผล รวมทงสอสารขอมล

ทางวทยาศาสตรสสาธารณชน

การท�างานหลงปท 25 เราควรมองถงความยงยนในการบรหารจดการมลพษ ก�าหนดทศทางการจดการมลพษใหชดเจน เรงแกไข

ปญหาในพนทเรงดวนและวกฤต พฒนาระบบฐานขอมลการตดตามตรวจสอบและสรางเครอขาย รายงานผลและเปดเผยขอมลสสาธารณชน

(Public Disclosure) ใหเขาใจและรบทราบถงการด�าเนนงานแกไขปญหามลพษของกรมควบคมมลพษ ตลอดจนผบรหารตองใหความส�าคญ

ในการพฒนาศกยภาพบคลากรของกรม มแนวทางการปฏบตงานทชดเจน โปรงใส เปนธรรม มธรรมาภบาลและมการท�างานเปนทม

เปดรบฟงความคดเหนและใหความส�าคญกบเพอนรวมงาน เสมอน “คพ. เปนของพวกเรา” ท�าในสงทถกตอง ล�าดบความส�าคญของงาน

คดด ท�าด ปฏบตด การใชเทคโนโลยเพอชวยเพมประสทธภาพในการท�างาน รบผดชอบตอสงแวดลอมและสงคม ตลอดจนตองสราง

การมสวนรวมของทกภาคสวนเพอเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

สงส�าคญทสด คพ. ไมตองไปท�าทกอยาง แต คพ. จะขบเคลอนใหหนวยงานหรอองคกรทมหนาทโดยตรง ไดด�าเนนการจากการพฒนา

คมอ แนวทาง มาตรฐาน กฎหรอระเบยบ คพ. ทไดก�าหนดบนพนฐานของหลกวชาการทถกตอง ทนตอสถานการณ และเหมาะสมกบหวงเวลา

คพ. เปนหนวยงานทผมไดท�าหนาทมากทสดในการรบราชการ แมจะเขา-ออก ในบางชวง ซงเปนปกตของการรบราชการ แตรวมเวลา

ทงหมดไมนอยกวา 20 ป จงมความผกพนเปนพเศษ ผมขอเปนก�าลงใจใหผบรหารและเจาหนาท คพ. ทกทาน ปฏบตหนาทไดบรรล

ตามเปาหมาย มชวตสวนตวและราชการทสมดล และมความสขครบ



“เอาใจเขา มาใสใจเรา”

ดวยความผกพนสมยแรกเรมเขารบราชการเมอป พ.ศ. 2523 ทกองมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม ส�านกงานคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตในสมยนน ซงปจจบนคอกรมควบคมมลพษ และดวยเสนทางของการรบราชการในแวดวงสงแวดลอม

แตตางสวนราชการกวา 26 ป และกลบมาปฏบตราชการ ณ กรมควบคมมลพษอกครงเมอป 2556 ความรสกเหมอนไดกลบมาบาน

อกครง

สงทส�าคญในการท�างานรวมกบทกคนในกรมควบคมมลพษ คอ การเอาใจเขา มาใสใจเรา พบปะพดคยเพอจะไดเขาใจและ

เขาถงการท�างานของบคลากรและรวมกนแกไขปญหาใหตรงจดและถกตอง เนนใหทกคนมความสขในการท�างาน มสขภาพด และ

ปลกฝงคณธรรมและจรยธรรม ใหรรกสามคค เออเฟอ โอบออมอาร และยมแยมแจมใสมน�าใจตอกน

เนองในโอกาสทกรมควบคมมลพษครบรอบ 25 ป ในป 2560 น กรมควบคมมลพษจะกาวตอไปเพอท�าหนาทใหสมกบทสงคม

คาดหวงและใหความเชอมนในการปกปองและสรางสภาพแวดลอมทดใหกบประชาชน โดยการสรางนวตกรรมและเครอขายพนธมตร

ความรวมมอในการท�างานของกรมควบคมมลพษ ตลอดจนสบสานปณธานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ

นอมน�าหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในความพอประมาณ การมเหตมผล และการเตรยมพรอมส�าหรบการรองรบการเปลยนแปลง

ในการด�าเนนชวตของบคลากรในองคกร และการสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหประชาชน เพอมงไปสการพฒนาประเทศชาต

อยางยงยนตอไป

นำงสำวจงจตร นรนำทเมธกลผตรวจราชการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(อดตรองอธบดกรมควบคมมลพษ)


นำยจตพร บรษพฒนอธบดกรมควบคมมลพษ


“ท�าทนท มน�าใจ พฒนาแนวรวมและเครอขาย

เขาถงปญหา ตอบสนองตอประชาชน”

ภาพอนาคตของประเทศไทยทก�าลงจะกาวสการพฒนาทยงยนและเกดสมดลของมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

เพอใหเกดระบบเศรษฐกจสเขยวและสงคมทมการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม กรมควบคมมลพษนบเปนหนวยงาน

ส�าคญทจะด�าเนนงานตามภารกจและสรางสรรครปแบบวธการจดการมลพษใหเหมาะสมกบประเทศ และเปนสวนหนงทน�าพา

ใหประเทศมการพฒนาไปสเปาหมายไดส�าเรจลลวง โดยผมมความเชอมนในตวบคลากรของกรมควบคมมลพษทจะน�าความร

ความสามารถในหลากหลายสาขามาพฒนาการท�างาน และมนใจในความโปรงใสขององคกรทมการท�างานตามหลกธรรมาภบาล

กญแจส�าคญทน�ามาใชในการท�างานของกรมควบคมมลพษใหประสบความส�าเรจ ประการแรก คอ ตองมความรบผดชอบ

ตองานทไดรบมอบหมายและลงมอท�าใหเหนผล กลาตดสนใจและยดมนความถกตอง มองปญหาอปสรรคหรอการเปลยนแปลง

ทพบเจอใหเปนโอกาสหรอชองทางในการท�างานใหดยงขนตอไป รวมถงสรางเครอขายหรอขยายความรวมมอและท�างานรวมกบ

ทกภาคสวนในการจดการปญหาสงแวดลอม นอกจากนตองยดหลกความยตธรรมและสนบสนนบคลากรของกรมใหท�างาน

อยางเตมความสามารถ และสงเสรมใหมความคดรเรมใหมๆ เพอสรางสรรคการท�างานขององคกรใหบรรลผลสมฤทธ

บนเสนทางสงแวดลอมของกรมควบคมมลพษทเดนหนามาถง 25 ป และจะกาวตอไปสอนาคตขางหนาน กรมควบคมมลพษ

จะนอมน�า “ศาสตรพระราชา สการพฒนาอยางยงยน” มาปฏบตบชาเพอสบสานการพฒนาบคลากร องคกร และประเทศชาต

อยางยงยน และขอยนยนทจะท�างานอยางเตมก�าลงความสามารถในการปกปองจดการคณภาพสงแวดลอม พรอมทงพฒนาและ

เพมศกยภาพการท�างานของกรมควบคมมลพษเพอแกไขปญหามลพษและประเดนใหมๆ ททาทายในอนาคต


นำยสวรรณ นนทศรตรองอธบดกรมควบคมมลพษ


“ท�าหนาททไดรบมอบหมายใหดทสด”

ผมรสกดใจและภมใจทไดมาเปนสวนหนงของกรมควบคมมลพษ ซงเปนหนวยงานททกคนยอมรบและสงคมมความคาดหวง

วาพวกเราจะชวยแกไขปญหามลพษของประชาชนได ดงนนความเชอใจและความคาดหวงของสงคมดงกลาวจงสะทอนกลบมาเปน

แรงผลกดนและความทาทายใหท�าหนาทอยางเตมทและเตมความสามารถ โดยไดน�าความรและประสบการณการท�างานทหลากหลาย

ทสงสมมากวา 35 ป มาใชใหเปนประโยชนกบการท�างานในกรมควบคมมลพษ นบแตตนจากส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ส�านกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) 3 แหง ซงตองอาศยความรความเขาใจในเชงวชาการ

นโยบาย และศาสตรการท�างานในเชงพนท ท�างานเชงรก การสรางทมงาน รวมถงแนวรวมหรอเครอขายในพนท และความรวมมอ

ระหวางประเทศมาเสรมก�าลงในการท�างานรวมกน

วธการท�างานหรอเคลดลบทยดถอปฏบตใหบรรลเปาหมาย คอ การเรยนรตลอดเวลาอยาหยดนง หมนหาขอมลและความร

ใหมๆ ตดตามขาวและสถานการณตางๆ ใหรอบดาน ท�างานใหสนก เปนผฟงทดรบฟงความคดและค�าแนะน�าของผอนมาปรบ

การท�างานใหดขนแตกไมละทงจดยน หรอหลกการท�างานทดของตนเองไว สงส�าคญตองรกษาสมดลของชวตการท�างาน การดแล

เอาใจใสครอบครวใหมความสข

ป 2560 ทกรมควบคมมลพษจะเตบโตครบรอบ 25 ป กรมควบคมมลพษตองเตมเตมความเชอมนและตอบสนอง

ความคาดหวงของประชาชนและสงคมในการจดการปญหามลพษของประเทศชาต การท�างานใหประสบผลส�าเรจตองอาศยการท�างาน

เปนทมไมมเสนแบงระหวางส�านก กอง ฝาย รวมทงการประสานการท�างานระหวางกนทงภายในองคกรและหนวยงานภายนอก

หรอภาคสวนตางๆ โดยขอใหทกทานยดหลกคดทวา “ขาราชการไมวาจะอยในต�าแหนงใดกตาม ควรมงมนท�างานเพอประชาชน

เปนส�าคญ”


นำยอนพนธ อฐรตนรองอธบดกรมควบคมมลพษ


“ยดมนความถกตอง เปนธรรม

และเปนประโยชนตอสวนรวม”

การไดมาท�างานในกรมควบคมมลพษ ผมมความประทบใจในสมพนธภาพอนดระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา

เหมอนเปนครอบครว ความเปนพเปนนอง ใหความเปนกนเอง ไมมศกดนา ท�าใหท�างานไดอยางสบายใจ ส�าหรบการท�างานจะยดหลก

ความถกตองของขอมล การประสานการท�างานเปนทมภายในหนวยงาน สรางเครอขายการท�างานรวมกบหนวยงานภายนอกและ

เปดกวางรบฟงความคดเหน มทศนคตในแงบวก ตองท�างานเชงรก และในบางครงทมเรองเรงดวนใหแกไขตองอาศยประสบการณ

ในการตดสนใจ มขอมลวชาการทถกตอง ใชความสขมรอบคอบ ไตรตรองกอนตดสนใจ

ในฐานะผบรหารเหนวาทรพยากรบคคลเปนเรองส�าคญในการขบเคลอนการท�างานขององคกร เราตองใหค�าปรกษาและ

อ�านวยการ สรางความพรอมใหบคลากรสามารถท�างานไดและท�างานเปนทม ในขณะเดยวกนตองสนบสนนบคลากรใหเดนไปส

เปาหมายและความกาวหนาในหนาทการงานดวย

การเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรว ประเทศไทยก�าลงจะเดนไปส Thailand 4.0 ในอกไมกปขางหนา องคกรควรตองเตรยม

การรองรบปรบโครงสรางและวางแผนยทธศาสตรการบรหารงานองคกรเพอมงส Thailand 4.0 ก�าหนดเปาหมายใหชดเจนวาองคกร

จะเปนอะไร เชน เปน PCD 4.0 หรอ Smart PCD ดงนน สงทควรด�าเนนการคอ ตองเรมก�าหนด Roadmap การด�าเนนการตาม

แผนยทธศาสตรการบรหารองคกรเพอกาวไปส PCD 4.0 ใหชดเจน พฒนาบคลากรเพอใหมทกษะ ศกยภาพและความพรอม

ด�าเนนการตาม Roadmap และขนตอนทวางไว น�าระบบดจทลมาใชในการท�างานใหมากขน ยดหลกการท�างานตามหลกการพฒนา

ทยงยนควบคกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ


นำงสวรรณำ เตยรถสวรรณรองอธบดกรมควบคมมลพษ


“มงมนท�างานใหส�าเรจ

เพอประโยชนตอสวนรวม”

กรมควบคมมลพษเปนองคกรทมความส�าคญตอการดแลรกษาคณภาพสงแวดลอม โดยใชมาตรการทางกฎหมายในการก�ากบ

และควบคมใหคณภาพสงแวดลอมอยในมาตรฐาน และมบคลากรทมความรความสามารถทางวชาการทน�ามาใชในการท�างาน

อยางเตมศกยภาพ

มมมองการท�างานทถอปฏบตมาโดยตลอด คอ เรมตนทตวเราและทมงาน ตองเขาใจบทบาทภารกจขององคกร เขาใจงาน

ทท�าอยางถองแท ตงเปาหมายและท�างานใหเกดผลสมฤทธ ไมใชเพยงไดท�าหรอท�าใหเสรจเทานน ในการท�างานตองศกษาส�ารวจ

วเคราะหปญหาและหาแนวทางขบเคลอนงานใหส�าเรจ โดยคดใหรอบคอบ มองใหเหนปจจยตางๆ ทเกยวของ จดล�าดบความส�าคญ

และมแผนการท�างานตามชวงเวลาใหชดเจน รวมทงตองพจารณาหาทางแกไขความเสยงทจะท�าใหเกดปญหาในการท�างานดวย

กรมควบคมมลพษตองพฒนาขอมลคณภาพสงแวดลอมใหมความถกตอง ครบถวน ครอบคลม และทนสมย รวมทง

สรางชองทางใหประชาชนรบร เขาถงขอมลและน�าไปใชประโยชน และในอนาคตคาดหวงไววา คณภาพสงแวดลอมของประเทศจะดขน

ควบคไปกบคณภาพชวตของประชาชนทดขนเชนกน โดยใชมาตรการทงทางกฎหมาย ภาคความสมครใจและการสรางจตส�านก

ใหเกดการมสวนรวมของทกภาคสวนผานกลไกประชารฐเพอเปนเครอขายในการปองกนและเฝาระวงสงแวดลอมใหมคณภาพด

ถงลกหลานตอไป


นายจตพร บรษพฒนอธบดกรมควบคมมลพษ

นายสวรรณ นนทศรตรองอธบดกรมควบคมมลพษ

นางสวรรณา เตยรถสวรรณรองอธบดกรมควบคมมลพษ

79

นายอนพนธ อฐรตนรองอธบดกรมควบคมมลพษ

คณะผบรห�รชดปจจบน (ป 2560)



นางสาววชรา แสงศรเลขานการกรม

นายเถลงศกด เพชรสวรรณผอ�านวยการ

ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยง

นางสาวสรย แสงสขลกษณหวหนากลมตรวจสอบภายใน

นายสมชาย ทรงประกอบผอ�านวยการ


นางอารย บญไพศาลดลภหวหนากลมพฒนาระบบบรหาร

80

นายสเมธา วเชยรเพชรผอ�านวยการ





นายชานน ตรณะรตผอ�านวยการ

ศนยประสานงานเพอบงคบใชกฎหมาย

นายพทยา ปราโมทยวรพนธผอ�านวยการกองนตการ

นางกญชล นาวกภมผอ�านวยการ

กองแผนงานและประเมนผล

81

นายเจนจบ สขสดผอ�านวยการ


นางสาวผานต รตสขผอ�านวยการ





รอยดวงใจ จ�กเจ�หน�ท

กรมควบคมมลพษ


ความประทบใจครอบครวกรมควบคมมลพษ

กาวแรกของชวตคพ. คอหวใจ

อยนานกวาบานอก

คพ. คอบานหลงทสอง

คพ. ใหโอกาสใหประสบการณ และเพอนรวมงานทด

ชวตดดท คพ.

We Love PCD

84

เขมแขงตดดน



มโลก มสงแวดลอมตองม คพ.

Like เธอนะ.. คพ.

สงแวดลอมดมส�ำนก

ผกพน รกใคร

เปนสข

เรยนรคมตรภาพ

25 ปแหงความภาคภมใจใสใจสงแวดลอม

SmartOrganization

คพ. ตามรอยพอ



ร�งวล แหงคว�มสำ�เรจ ทรวมแรงรวมใจ


รำงวลกจกรรม

รวมใจภกด รกษสงแวดลอม

ชวงป พ.ศ. 2538 - 2540

จากกองทพบก


รำงวลสนบสนนกำรด�ำเนนงำน

โครงการทตไบเออรเพอสงแวดลอม

ชวงป พ.ศ. 2547 และ พ.ศ. 2553 - 2555

จากโครงการทตไบเออรเพอสงแวดลอม


รำงวลพระรำชทำนโลทระลก

กำรสนบสนนและรวมรณรงค

โครงการ เรารกษเจาพระยา

จากสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ

เมอวนท 25 ตลาคม 2550

รำงวล Marking the occasion of 10th Anniversary

Appreciation and Recognition Award In recognition of

dedicated services and outstanding accomplishments on

EANET activities

จาก Acid Deposition Monitoring Network in East Asia

(EANET) เมอวนท 23 พฤศจกายน 2553

รำงวล

EIA Monitoring Awards Committee 2007

จากสำานกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เมอวนท 21 ธนวาคม 2550


รำงวล

Tourism Authority of Thailand presents

จากการทองเทยวแหงประเทศไทย

เมอวนท 27 กนยายน 2553

รำงวล

หองปฏบตการดเดน

จากสำานกบรหารและรบรองหองปฏบตการ

กรมวทยาศาสตรบรการ เมอวนท 1 กมภาพนธ 2555

รำงวลสำานกงานทเปนมตรกบสงแวดลอม

(Green Office) ระดบ ดเยยม

จากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

เมอวนท 4 ธนวาคม 2558


รำงวล

การจดทำาและประเมนมาตรฐานความโปรงใส

ชวงป พ.ศ. 2555 - 2559

จากสำานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน


รำงวลผานการประเมนดชนความโปรงใส

ของหนวยงานภาครฐ

ชวงป พ.ศ. 2554 - 2555

จากสำานกงานคณะกรรมการปองกน

และปราบปรามการทจรตแหงชาต

รำงวลเครอขำยภำครฐ ตอตำนกำรทจรต

ภำยใตโครงกำรขาราชการไทยไรทจรต

จากคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ

เมอวนท 26 มนาคม 2558


รำงวลสนบสนนกจกรรม

ของมลนธขาเทยม

จากมลนธขาเทยม

ในสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

รำงวลสนบสนนการอนเคราะหการดำาเนนงานของ

ศนยประสานงานอาสาสมคร Volunteers for Dad

ในการอำานวยความสะดวกแกประชาชน

ทมากราบถวายสกการะพระบรมศพ

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชฯ

ครบรอบ 100 วน

94 25 ป กรมควบคมมลพษ บนเสนทางสงแวดลอมทยงยน94

รอยกรองรอยใจครบรอบ 25 ป กรมควบคมมลพษ

“ดวยใจรกตอกรมควบคมมลพษ

ทกชวตประชาพาสดใสน�า และฟา อากาศ นภาลย

ดวยดวงใจหลอมรวมเปนหนงเดยวมลพษทกชนด ไมเคยหวน

เราฝาฟนทกวกฤต ไมทอถอยผองประชาชนไทยเฝารอคอย

คพ. ชวยขจดปญหาพลนจากวนนนจวบจนถงวนน

คพ. เขาอายทยสบหาเราจะเปนเสาหลกเพอน�าพา

จดการปญหามลพษทวไทย เอย

กฤตชย โกงกระโทกนกวชาการสงแวดลอมปฏบตการ


”


“ทองฟาสวย น�าใส ใบไมรม

ดนอดม แวดลอมด ดงใจหมายเพราะทมเท แรงใจ และแรงกาย

25 ป มเสอมคลาย ปณธาน

วจตรา ประสมทองนกวชาการสงแวดลอมปฏบตการ


มลพษขจดพน ปวงประชาสงแวดลอมงามตา กอเกอยสบหาปพฒนา ประสบสขกรมควบคมมลพษเออ เลศล�าปณธาน

สนนาฏ ปรชามาตยนกวชาการสงแวดลอมช�านาญการ


”

“ขอขอบคณ คพ. ททอถก

รอยความรก รวมกน ฉนทพนองยสบหาปผานไปตามครรลอง

คอเพอนพอง คอชมชน “คน คพ.”

ร�าไพ พตรปานนกวชาการสงแวดลอมช�านาญการ


เกดมามาลวล�า รกษายสบหาปราง สรางไวพนองทกขสขมา ทกค�า เชาเอยควบคมมลพษไว กอเกอประชา

นพณฐ บญสงหนกวเคราะหนโยบายและแผนกองแผนงานและประเมนผล

”


คณะผจดท�ำหนงสอ

นายจตพร บรษพฒน อธบดกรมควบคมมลพษ

นายสวรรณ นนทศรต รองอธบดกรมควบคมมลพษ

นางสวรรณา เตยรถสวรรณ รองอธบดกรมควบคมมลพษ

นายอนพนธ อฐรตน รองอธบดกรมควบคมมลพษ

ทปรกษาคณะท�างาน

นางกญชล นาวกภม ประธานคณะท�างาน

นายพทยา ปราโมทยวรพนธ คณะท�างาน

นางสาวเบญจวรรณ โชคชยตระกลโพธ คณะท�างาน

นายปยะภทร เลศศรแสนยากร คณะท�างาน

นางสาวภทรยา เกตสน คณะท�างาน

นายนชร คงเพชร คณะท�างาน

นายวชรไชย ขมนทกล คณะท�างาน

นายบญเตม โชตวฒนสร คณะท�างาน

นางสาวเสาวรส เลองสนทร คณะท�างาน

นางกรรณกา เอยมศร คณะท�างาน

นายนวตร อนตะรตน คณะท�างาน

นางสาวพรพมล พนธเมธาฤทธ คณะท�างานและเลขานการ

นางสาววชชลดา อนแกว คณะท�างานและผชวยเลขานการ

นางสาวกรวรรณ อยพพฒน คณะท�างานและผชวยเลขานการ

สนบสนนขอมล



ส�านกจดการคณภาพอากาศและเสยง

ส�านกงานเลขานการกรม

กองนตการ




พมพบนกระดาษผลตจากเยอเวยนท�าใหม 100 %

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เปนเจาของกรรมสทธในเอกสารฉบบน


กรมควบคมมลพษ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

92 ซอยพหลโยธน 7 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร 10400โทรศพท 0 2298 2000 โทรสาร 0 2298 2002

http://www.pcd.go.th

Ëj m m¡ ¥ Ô p p¦ } Ô pinfofile.pcd.go.th/ptech/pcd-25years.pdf · 2 คง d %):6...

Documents

Transcript of Ëj m m¡ ¥ Ô p p¦ } Ô pinfofile.pcd.go.th/ptech/pcd-25years.pdf · 2 คง d %):6...