Ko e Nāunau Malu’i Guide_Tongan.pdf · malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue...

3
26 Aug 2020 ‘Oku fakataumu’a ‘a e tohi fakahinohino’ ni, kiate kinautolu ‘oku ‘i he ngaahi potungāue tāutaha, ‘o ‘ikai te nau ‘i he malumalu ‘o e Pule’anga’, pea ‘oku nau tokoni’i ‘a e kakai ‘i honau ngaahi ‘api takitaha ‘a ia: 1. kuo osi fale’i ke nau ngāue’aki ‘a e naunau malu’i (PPE) mei he’enau ngaahi ngāue’anga’ 2. ’oku fiema’u ke nau ‘ilo ‘a e founga totonu hono ngāue’aki’. Ko e hā ‘a e Naunau Malu’i Fakatautaha (PPE)? ‘Oku uhinga eni ki he ngaahi naunau hangē ko e me’a malu’i ki he ngutu mo e ihu(mask) kāuni(gowns), me’a malu’i ki he mata pea mo e kofu nima. ‘Oku ngāue’aki ‘a e me’a malu’i’ (PPE) ke ne fakasi’isi’i ‘a e mafola ‘a e COVID-19. ‘Oku ola lelei e naunau malu’i (PPE) ni he taimi ‘oku: 1. ngāue’aki ai ‘i he feitu’u totonu 2. ngāue’aki fakataha mo e founga ‘oku ma’a/haisini 3. tui ‘i hono founga totonu 4. ‘ilo e founga totonu ki hono vete mo faka’auha ai hili hono ngāue’aki’. Ko e fē ‘a e taimi ‘oku fiema’u ai ke ngāue’aki ‘a e naunau malu’i PPE ‘e kinautolu ‘oku nau fakahoko e tokoni ki he ngaahi ‘api nofo’anga? Vakai’i ‘a e ngaahi fakahinohino ‘a ho’omou kautaha’. Kuo ‘osi fale’i ‘e he Potungāue Mo’ui ‘a e ngaahi naunau malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue ki hono tokangaekina ‘a e mo’ui ‘i he ngaahi tūkunga kehekehe. Vakai’i ‘a e uepisaiti (lomi heni) he ‘oku fakatonutonu ma’u pe. ‘Oku ‘ikai fiema’u ke ngāue’aki ‘a e naunau malu’i tautaha (PPE) he taimi kotoa ka ‘e fakafalala pē ‘i he tūkunga ‘o e me’a ‘oku hoko’. Ko e mahu’inga ‘o e tauhi e mo’ui ma’a mo haisini Ko e ngaahi naunau malu’i (PPE) ‘oku ola lelei hono ngāue’aki he taimi ‘oku ō fakataha ai mo e ngaahi founga ki he ma’a mo e haisini. 1. Nofo ‘i api kapau ‘oku ke puke 2. Fanofano fakalelei ho nima he taimi kotoa pē, pe ngāue’aki ‘a e senitaisa (ke peseti e 60 hono alokaholo) kapau ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha koa. 3. Kapau ‘oku malava, tauhi ma’u pē ‘a e vā mama’o mei he ni’ihi kehe’ 4. ‘Oua ‘aupito ‘e ala ki ho ihu, ngutu pē mata kapau ‘oku ‘ikai ma’a ho nima’ 5. Tale pe mafatua ki ha pepa holoholo pe ko ho tui’i nima’. Ko e Nāunau Malu’i Fakahoko ke ‘ilo’i ‘e he kakai ‘oku ke tokoni’i fekau’aki mo e Naunau Malu’i (PPE) ‘E hoha’a mo manavahē e ni’ihi ‘o e kakai ‘oku ke tokoni’i, ‘i he taimi te nau sio ai ‘oku ke tui ‘a e ngaahi naunau malu’i’. Ko ia ai ‘oku mahu’inga ke fakahoko kiate kinautolu ko e ‘uhinga ‘oku ke ngāue’aki ai’, ke malu’i ‘a e taha kotoa. Fakamatala eni ki he tokotaha ‘oku ke tokoni’i kimu’a pea ke toki ‘alu ki ai. Kapau ‘e ‘ikai lava eni pea tuku pe ‘a e me’a malu’i ‘i ho’o me’alele ‘o ‘oua leva te ke tui ‘i ho’o atu ki he ‘api. ‘Uluaki ‘alu ‘o fakalea ki he tokotaha koia kimu’a pea ke toki foki ki ho’o me’alele ‘o ngāue’aki ‘a e senitaisi ki ho nima pea toki tui leva mo e naunau malu’i (PPE). Ko e fakahinohino ki he kau ngāue ‘i he ngaahi Potungāue Taautaha ‘i he komiunitii’

Transcript of Ko e Nāunau Malu’i Guide_Tongan.pdf · malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue...

Page 1: Ko e Nāunau Malu’i Guide_Tongan.pdf · malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue ki hono tokangaekina ‘a e mo’ui ‘i he ngaahi tūkunga kehekehe. Vakai’i

26 Aug 2020

‘Oku fakataumu’a ‘a e tohi fakahinohino’ ni, kiate kinautolu ‘oku ‘i he ngaahi potungāue tāutaha, ‘o ‘ikai te nau ‘i he malumalu ‘o e Pule’anga’, pea ‘oku nau tokoni’i ‘a e kakai ‘i honau ngaahi ‘api takitaha ‘a ia:

1. kuo osi fale’i ke nau ngāue’aki ‘a e naunau malu’i (PPE) mei he’enau ngaahi ngāue’anga’

2. ’oku fiema’u ke nau ‘ilo ‘a e founga totonu hono ngāue’aki’.

Ko e hā ‘a e Naunau Malu’i Fakatautaha (PPE)?‘Oku uhinga eni ki he ngaahi naunau hangē ko e me’a malu’i ki he ngutu mo e ihu(mask) kāuni(gowns), me’a malu’i ki he mata pea mo e kofu nima. ‘Oku ngāue’aki ‘a e me’a malu’i’ (PPE) ke ne fakasi’isi’i ‘a e mafola ‘a e COVID-19. ‘Oku ola lelei e naunau malu’i (PPE) ni he taimi ‘oku:

1. ngāue’aki ai ‘i he feitu’u totonu

2. ngāue’aki fakataha mo e founga ‘oku ma’a/haisini

3. tui ‘i hono founga totonu

4. ‘ilo e founga totonu ki hono vete mo faka’auha ai hili hono ngāue’aki’.

Ko e fē ‘a e taimi ‘oku fiema’u ai ke ngāue’aki ‘a e naunau malu’i PPE ‘e kinautolu ‘oku nau fakahoko e tokoni ki he ngaahi ‘api nofo’anga?Vakai’i ‘a e ngaahi fakahinohino ‘a ho’omou kautaha’. Kuo ‘osi fale’i ‘e he Potungāue Mo’ui ‘a e ngaahi naunau malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue ki hono tokangaekina ‘a e mo’ui ‘i he ngaahi tūkunga kehekehe. Vakai’i ‘a e uepisaiti (lomi heni) he ‘oku fakatonutonu ma’u pe. ‘Oku ‘ikai fiema’u ke ngāue’aki ‘a e naunau malu’i tautaha (PPE) he taimi kotoa ka ‘e fakafalala pē ‘i he tūkunga ‘o e me’a ‘oku hoko’.

Ko e mahu’inga ‘o e tauhi e mo’ui ma’a mo haisiniKo e ngaahi naunau malu’i (PPE) ‘oku ola lelei hono ngāue’aki he taimi ‘oku ō fakataha ai mo e ngaahi founga ki he ma’a mo e haisini.

1. Nofo ‘i api kapau ‘oku ke puke

2. Fanofano fakalelei ho nima he taimi kotoa pē, pe ngāue’aki ‘a e senitaisa (ke peseti e 60 hono alokaholo) kapau ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha koa.

3. Kapau ‘oku malava, tauhi ma’u pē ‘a e vā mama’o mei he ni’ihi kehe’

4. ‘Oua ‘aupito ‘e ala ki ho ihu, ngutu pē mata kapau ‘oku ‘ikai ma’a ho nima’

5. Tale pe mafatua ki ha pepa holoholo pe ko ho tui’i nima’.

Ko e Nāunau Malu’i

Fakahoko ke ‘ilo’i ‘e he kakai ‘oku ke tokoni’i fekau’aki mo e Naunau Malu’i (PPE)‘E hoha’a mo manavahē e ni’ihi ‘o e kakai ‘oku ke tokoni’i, ‘i he taimi te nau sio ai ‘oku ke tui ‘a e ngaahi naunau malu’i’. Ko ia ai ‘oku mahu’inga ke fakahoko kiate kinautolu ko e ‘uhinga ‘oku ke ngāue’aki ai’, ke malu’i ‘a e taha kotoa. Fakamatala eni ki he tokotaha ‘oku ke tokoni’i kimu’a pea ke toki ‘alu ki ai. Kapau ‘e ‘ikai lava eni pea tuku pe ‘a e me’a malu’i ‘i ho’o me’alele ‘o ‘oua leva te ke tui ‘i ho’o atu ki he ‘api. ‘Uluaki ‘alu ‘o fakalea ki he tokotaha koia kimu’a pea ke toki foki ki ho’o me’alele ‘o ngāue’aki ‘a e senitaisi ki ho nima pea toki tui leva mo e naunau malu’i (PPE).

Ko e fakahinohino ki he kau ngāue ‘i he ngaahi Potungāue Taautaha ‘i he komiunitii’

Page 2: Ko e Nāunau Malu’i Guide_Tongan.pdf · malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue ki hono tokangaekina ‘a e mo’ui ‘i he ngaahi tūkunga kehekehe. Vakai’i

26 Aug 2020

Ko e ola lelei ‘o ‘ete ngāue’aki ‘o e naunau malu’i’, kuo pau ke te muimui totonu ki hono fakahokohoko totonu ‘a ia ‘oku hā atu ‘i lalo.Fakatokanga’i ange ‘e ‘ikai fiema’u ia ke ke ngāue’aki kotoa e ngaahi naunau koia. Kapau ‘oku ‘ikai te ke fakapapau’i ‘a e taimi mo e me’a malu’i totonu ke ngāue’aki pea vakai’i ki ho’omou potungāue pe ko e ngaahi tu’utu’uni ko eni mei he Potungāue Mo’ui’.

Ko ‘ete tui e naunau malu’i fakataautaha’

1. Feitu’uTui ‘a e naunau malu’i (PPE) kimu’a pea ke hū ki ha fale ‘o ha taha pe ‘i ha loki makehe mei he tokoaha koia.

2. NimaFanofano ho nima. Ngāue’aki ‘a e senitaisa kapau ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha koa. Ko e sitepu mahu’inga ‘aupito eni.

3. Kāuni ‘Uluaki tui ho ongo nima. Kuo pau ke pulia ho vala kotoa ‘i loto he kauni. Fakama’u ‘a e kauni ‘i ho kia pea nono’o leva ki mui.

4. Me’a malu’i ki ho ngutu mo e ihuTakai’i ‘a e me’a malu’i tatau moia ‘oku ngāue’aki ki he tafa, ki mui ho ongo telinga. Vakai’i ke fe’unga lelei hake ki ho ihu pea ki ho lalo kumukumu.

5. Naunau malu’i ki he mataHili e me’a malu’i ki ho mata pea fe’unuaki ‘o fakapapau’i ‘oku fe’unga lelei.

6. Kofu nimaKapau ‘oku ke tui ha kauni pea fakapapau’i ‘oku fakahū ‘a e ongo nima ‘o e kauni ki loto ‘i he kofu nima’.

7. Milemila veve mo e senitaisaFakapapau’i ‘oku ‘i ai ma’u pē ha milemila ‘oku malu pea mo ha senitaisa ki he taimi ‘oku ke to’o ai e ngaahi nāunau malu’i’.

Taimi hono ngāue’aki ‘o e Naunau Malu’I Fakatautaha (PPE)1. Fakamama’o aupito

ho nima mei ha’o ala ki ho mata pē ko ho’o me’a malu’i ki ho ngutu mo e ihu.

2. Kapau ‘oku ke ngāue’aki ha kofu nima, fetongi kapau ‘oku mahae pe ‘uli.

3. Ngāue’aki mau pē e founga totonu ki he fanofano ho nima pea mo e founga ki hono tauhi ‘o e ma’a ‘i he taimi ‘oku ke tale pe mafatua ai.

‘E tokoni ‘aupito ‘a e vitiō mei he Poate ki he Mo’ui he Vāhenga Ngāue ‘Aokalani (Auckland District Health Board) pea kapau ‘oku ‘i ai ha pepa fakahinohino ‘a ho’o naunau malu’i pea kātaki ‘o muimui pau ki ai.

Page 3: Ko e Nāunau Malu’i Guide_Tongan.pdf · malu’i ‘oku totonu ke ngāue’aki ‘e he kau ngāue ki hono tokangaekina ‘a e mo’ui ‘i he ngaahi tūkunga kehekehe. Vakai’i

26 Aug 2020

Ko hono vete ‘o e naunau malu’I Fakatāutaha (PPE)

1. TeuteuKo e konga kitu’a ho’o naunau malu’i (PPE) ‘e lava pe ke uesia mei ho’o ngāue, koia ai fakapapau’i ‘oku vete fakalelei. Fakapapau’i foki ‘oku ai ha’o milemila ‘oku lava tapuni malu pea mo ha’o senitaisa.

2. Feitu’uVete ‘a ho’o naunau malu’i ‘i he taimi te ke ‘i tu’a ai’.

3. Kofu nimaVete ‘a ho kofu nima. Fakaalaala ‘aupito mei he tau ‘a e konga ki tu’a ‘o e kofu nima ki ho nima. Vete’i hifo e kofu nima ‘e taha ki lalo pea toki ngāue’aki ho nima koia ke vete’aki’ a e kofu nima he nima ‘e taha. Fa’o ki he milemila ‘oku tāpuni malu. Fanofano ho nima pe ngāue’aki ‘a e senitaisa.

4. KauniVete ho kauni. Vete hifo mei ho kia, fakahomoki ‘a e ha’i ‘i ho tu’a pea fusi hifo leva mei ho ongo nima pea mo ho tu’a. ‘Oua na’a ke ala ki he konga ki mu’a. Fa’o ‘i ha milemila ‘oku tāpuni malu. Fanofano ho nima pe ngāue’aki ‘a e senitaisa.

5. Me’a malu’i ki he mataVete ‘a e me’a malu’i mei ho mata. Kapau ‘e to e lava ‘o ngāue’aki pea fa’o ‘i ha kato kehe pea fakapapau’i ‘oku muimui pau ki he fakahinohino totonu ki hono fufulu mei he kautaha na’a nau ngaohi mei ai. Fanofano ho nima pe ngāue’aki ‘a e senitaisa.

6. Me’a malu’i ki he mata/ihuVete ‘a e me’a malu’i ki ho mata/ihu ‘aki ho’o fakahomoki mei ho ongo telinga. ‘Oua ‘e ala ki he konga ki mu’a. Fa’o ‘i ha milemila pea fanofano ho nima pe ngāue’aki ‘a e senitaisa.

Hili ho’o ‘a’ahi ki ha api, fa’o kotoa e ngaahi naunau malu’i (PPE) kuo ke ‘osi ngāue’aki ‘i ha milemila ‘oku tāpuni malu. Ngāue’aki ‘a e milemila fo’ou ki he ‘api taki taha. Muimui pau ki he founga ‘oku ngāue’aki ‘e ho’omou potungāue ki hono faka’auha ‘o e naunau malu’i (PPE) kuo ‘osi ngāue’aki’.

Ko e vitiō mei he Poate ki he Mo’ui he Vāhenga Ngāue ‘Aokalani ‘e tokoni atu ki he founga hono vete ‘o e ngaahi naunau malu’i (PPE). Lomi heni ki he ngaahi fale’i fekau’aki mo e taimi ‘oku ke foki ai ki ‘api ki ho fāmili’.

‘Oku ‘i ai ‘a e hokohoko kuo pau ke muimui ki ai he taimi ‘oku fiema’u ai ke to’o pea mo hono fakata’e’aonga’i ha taha ‘o e naunau malu’i’. Muimui ki he ngaahi fakahinohino ‘oku ‘oatu ‘i lalo’. ‘Oku mahu’inga ‘i he sitepu kotoa ‘a e ma’a mo e haisini ‘o e nima’.