Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... ·...

333
Te mau Parau Tumu o te Evanelia Ia roaa ia ratou te ite i to ratou Faaora e i te mau tuhaa faufaa o ta’na haapiiraa, ia ite ratou e, nahea ia haere mai ia’na ra e ia ora. 1 Nephi 15:14

Transcript of Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... ·...

Page 1: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

Te mau Parau Tumu o te Evanelia

Ia roaa ia ratou te ite i to ratou Faaora e i te mau tuhaa faufaa o ta’na haapiiraa, ia ite ratou e,

nahea ia haere mai ia’na ra e ia ora.1 Nephi 15:14

Page 2: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

Haapararehia e Te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te Mau Mahana Hopea Nei

Salt Lake City, Utah

Te mau Parau Tumu o te Evanelia

Page 3: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

© 2008 na Intellectual Reserve, Inc. Faturaa paruruhia.

Nene‘ihia i te Mau Hau Amui no Marite

Parau faati‘a no te reo peretane: 5/07

E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia haponohia’tu te reira i te Curriculum Development,

50 East North Temple Street, Salt Lake City, Utah 84150-0024. Imere: [email protected] A papa‘i i to outou i‘oa, te vahi faaearaa, te paroita, e te tĭtĭ. A horo‘a’toa’tu i te upoo parau o te buka. I muri iho a horo‘a mai i ta outou faataaraa e to outou mau mana‘o no te mau titauraa e te mau vahi o te buka ia faananea hau atu e ti‘a ai.

Page 4: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

Tabula ohipa

Omuaraa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Pene 1 To tatou Metua i te Ao ra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Pene 2 To tatou utuafare i te Ao ra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Pene 3 Iesu Mesia, to tatou Faatere e Faaora ma‘itihia . . . . . 15

Pene 4 Ti‘amâraa no te ma‘iti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Pene 5 Te poieteraa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Pene 6 Te hi‘araa o Adamu e o Eva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Pene 7 Te Varua Maitai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Pene 8 Te pureraa i to tatou Metua i te Ao ra . . . . . . . . . . . . . . 37

Pene 9 Te mau peropheta o te Atua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Pene 10 Te mau papa‘iraa mo‘a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Pene 11 Te oraraa o te Mesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Pene 12 Te Taraehara. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Pene 13 Te Autahu‘araa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Pene 14 Te Faanahoraa o te Autahu‘araa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Pene 15 Te nunaa fafau o te Fatu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Pene 16 Te Ekalesia a Iesu Mesia i mutaa iho ra. . . . . . . . . . . . . 97

Pene 17 Te Ekalesia a Iesu Mesia i teie anotau . . . . . . . . . . . . . 105

Pene 18 Te Faaroo ia Iesu Mesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Pene 19 Te Tatarahapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Pene 20 Te Bapetizoraa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Pene 21 Te Horo‘a o te Varua Maitai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

Pene 22 Te mau Horo‘a o te Varua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

Page 5: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

Pene 23 Te Oro‘a mo‘a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Pene 24 Te Mahana sabati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Pene 25 Te Haapaeraa maa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

Pene 26 Te Tusia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Pene 27 Te Ohipa e te Hopoi‘a a te Taata iho . . . . . . . . . . . . . . 175

Pene 28 Te Taviniraa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Pene 29 Te Ture no te Ea a te Fatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

Pene 30 Te Aroha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Pene 31 Te Haavare ore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

Pene 32 Te Tuhaa Ahuru e te mau Ô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

Pene 33 Te Ohipa Misionare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Pene 34 Te Faahoturaa i to Tatou mau Taleni . . . . . . . . . . . . . . 221

Pene 35 Te Haapa‘o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

Pene 36 E Nehenehe te Utuafare e Riro ei Mea Mure Ore. . . 233

Pene 37 Te mau Hopoi‘a a te Utuafare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

Pene 38 Te Faaipoiporaa Mure Ore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

Pene 39 Te Ture no te Viivii Ore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Pene 40 Te Ohipa Hiero e te Aamu Utuafare . . . . . . . . . . . . . . . 263

Pene 41 Te Ao Varua i Muri a‘e i te Pohe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

Pene 42 Te Haaputuputuraa o te Utuafare o Iseraela . . . . . . . 277

Pene 43 Te mau Tapa‘o o te Tae-Piti-Raa mai. . . . . . . . . . . . . . . 285

Pene 44 Te Tae-Piti-Raa mai o Iesu Mesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

Pene 45 Te Mileniuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297

Pene 46 Te Haavaraa Hopea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

Pene 47 Te Faateiteiraa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

Tabula o te mau hoho‘a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317

Faahororaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319

Page 6: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

1

Omuaraa

E buka Arata‘i Haapiiraa e e Buka Haapiiraa na te Orometua

Ua papa‘ihia Te mau Parau Tumu o te Evanelia ei buka arata‘i haa-piiraa na te taata hoê e ei buka haapiiraa na te orometua. Ia tuata-papa outou i teie buka, a titau i te Varua o te Fatu, e nehenehe outou e faarahi i to outou ite e te iteraa papû no ni‘a ia Iesu Mesia, To’na taraehara, e te faaho‘i-raa-hia mai te evanelia. E itehia ia outou te mau pahonoraa i te mau uiraa o te oraraa, e roaa ia outou te papûraa o ta outou opuaraa e to outou ti‘amâraa, e e hi‘o atu outou i to outou iho mau titauraa e te mau titauraa o te utuafare ma te faaroo.

Te mau arata‘iraa no te haapiiraa i te fare pureraa e i te fare

E hopoi‘a rahi mau te riroraa ei orometua haapii, inaha, te vai ra i reira te mau rave‘a e rave rahi no te faaitoito ia vetahi ê e ia hi‘o « ia faaamuhia ratou i te parau maitai a te Atua ra » (Moroni 6:4). Mai te mea e, e pee outou i teie mau ture, e maitai ïa ta outou haapiiraa:

A here i te feia ta outou e haapii

Mai te mea e, e faaite outou i te here i te feia ta outou e haapii, e rahi atu to ratou fariiraa i te Varua o te Fatu. E rahi atu to ratou anaanatae no ni‘a i te aporaa i te parau, e e rahi atu to ratou aau mahora i mua ia outou e i mua ia vetahi ê i roto i te piha haapiiraa. A faaitoito ia haamatau i te mau melo o ta outou piha haapiiraa, e ia ite mai ho‘i ratou e, te tau‘a nei outou ia ratou. A haapa‘o maitai i te ti‘araa o te feia e hinaaro taa ê to ratou. A faatupu i te hoê huru

Page 7: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

2

au maitai i roto i ta outou piha haapiiraa, ia ore te mau melo o te piha haapiiraa ia măta‘u ia titau mai i te tauturu ia outou i roto i te mau uiraa atoa ta ratou e vai ra no ni‘a i te mau parau tumu o te evanelia, e e mea nahea ia faaohipa i te reira.

E parahi mai te Varua o te Fatu mai te mea e vai te here e te hoê. Ua parau te Fatu e, « i te vahi e amui ai e toopiti e tootoru ma to‘u nei i‘oa, tei rotopu atoa ïa vau ia ratou i reira » (Ioane 13:34).

No te tahi atu mau mana‘o no ni‘a i teie tumu parau, a hi‘o Te Haapiiraa: Aita e Piiraa Hau A‘e, te mau api 31–39.

Haapii na roto i te Varua

Te ohipa faufaa roa a‘e o ta outou e haapii, o te mau parau haapiiraa ïa a te Mesia tei heheuhia mai i roto i te mau papa‘iraa mo‘a e na roto i te mau peropheta o teie anotau e mai tei haapapûhia mai e te Varua Maitai. No te rave-maitai-raa i te reira, e ti‘a ia outou ia farii i te Varua o te Fatu. « E e horo‘ahia’tu te Varua ia outou na roto i te pure faaroo; e mai te mea e ore roa outou e farii i te Varua ra e ore ho‘i outou e haapii atu » (PH&PF 42:14; hi‘o atoa PH&PF 50:13–22). O te Varua Maitai te orometua haapii mau, no reira, e mea faufaa ia faatupu i te hoê huru i reira te Varua o te Fatu e parahi ai.

No te tahi atu mau mana‘o no ni‘a i teie tumu parau, a hi‘o Haapiiraa: Aita e Piiraa Hau A‘e, te mau api 41–48.

Haapii i te Parau Haapiiraa

Hou a haapii ai outou i te hoê pene, a tuatapapa maite i te reira no te haapapû maitai e, ua maramarama maitai outou i te parau haa-piiraa. A tuatapapa atoa i te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a i tabulahia i te pae hopea o te pene. Mai te mea e, e haaputapu te mau haapii-raa i roto i te hoê pene ia outou, e haapii atoa ïa outou ma te aau tae e te mana ho‘i. Eiaha e faahorohoro i te mana‘o i ni‘a i te parau haapiiraa a te Ekalesia. A haapii noa i te mau mea i paturuhia e te mau papa‘iraa mo‘a, te mau parau a te mau peropheta e te mau aposetolo o te mau mahana hopea nei, e te Varua Maitai (a hi‘o PH&PF 42:12–14; 52:9).

Mai te mea ua piihia outou no te haapii i te hoê pŭpŭ autahu‘araa e aore ra i te hoê pihaa haapiiraa e faaohipa ra i teie buka, eiaha

Page 8: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

3

e rave i te tahi atu mau materia, noa’tu e, e mea faahiahia te reira. A haapa‘o maitai i te mau papa‘iraa mo‘a e te mau parau i roto i teie buka. Mai te mea e, e tano, a faaohipa i to oe iho mau iteraa e i te mau papa‘iraa no roto mai i te mau ve‘a a te Ekalesia ei paturu i te mau haapiiraa.

No te tahi atu mau mana‘o no ni‘a i teie tumu parau, a hi‘o Haapiiraa: Aita e piiraa hau a‘e, te mau api 50–59.

A titau i te taata ia faaitoito i te haapiiraa mai

Ia haapii outou, a tauturu ia vetahi ê ia hi‘o e mea nahea ia faa-ohipa i te mau parau tumu o te e evanelia i te oraraa o te mau mahana atoa. A faaitoito i te mau aparauraa i ni‘a i te huru no to teie mau parau tumu faaururaa i to tatou mau mana‘o no ni‘a i te Atua, no ni‘a ia tatou iho, no ni‘a i to tatou mau utuafare, e no ni‘a i te mau taata i te tahi a‘e pae i o tatou. A faaitoito i te mau taata ia ora ia au i te mau parau tumu.

A tamata i te amui mai e rave rahi taata i roto i te mau haapiiraa. E rave outou i te reira na roto i te aniraa ia ratou ia tai‘o puai, ia pahono i te mau uiraa, e aore ra, ia faaite i to ratou mau iteraa, tera râ, e rave outou i te reira ma te haapapû maitai e, eita te reira e faa-haama ia ratou. E faataa outou i te tahi mau ohipa taa ê na te mau melo o te piha haapiiraa ia faaineine ana‘e outou i ta outou mau haapiiraa. A tamata ia ite i te mau hinaaro e te mana‘o o vetahi ê. E hinaaro paha outou e paraparau taa ê i te mau taata tata‘itahi na mua a‘e i te hoê haapiiraa, e ia ani ia’na i to’na mana‘o no ni‘a i te amuiraa mai i roto i te tau‘araa parau.

No te tahi atu mau mana‘o no ni‘a i teie tumu parau, a hi‘o Haapiiraa: Aita e piiraa hau a‘e, te mau api 61–74.

Te tahi atu tauturu na te mau orometua haapii

I roto i te mau pene atoa o teie buka te vai ra te hoê nota na te mau orometua haapii. O te mau mana‘o ïa o te tauturu ia outou i roto i ta outou mau tautooraa ia here i te feia ta outou e haapii, ia haapii na roto i te Varua, ia haapii i te parau haapiiraa, e ia titau i te itoito i roto i te tamauraa i te parau i rotopu i te mau taata ta outou e haapii.

Page 9: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 10: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

5

To Tatou Metua i te Ao ra

P e n e 1

Te Vai nei te hoê Atua

hoê Atua ?

Teie ta Alama, te hoê peropheta no te Buka a Moromona i papa‘i, « Ua faaite mai te mau mea atoa e, te vai ra te Atua; oia iho â ïa, te fenua, e te mau mea i te ao nei, e to’na taninitoraa; e na te mau feti‘a i ta ratou taninitoraa, na to ratou e‘a i haapa‘ohia ra i faaite mai e, te vai ra Tei Hamani i te mau mea atoa ra » (Alama 30:44). E nehenehe ta tatou e hi‘o i ni‘a i te ra‘i i te pô e ia ite i te auraa o te parau a Alama. Te vai nei e rave rahi milioni feti‘a e te mau paraneta, tei roto ratou paatoa i te hoê fanahoraa afaro maitai. Aita ratou i tae i reira ma te opua-ore-hia. E ti‘a ia tatou ia hi‘o i te ohipa a te Atua i te ao ra e i te fenua nei. Te mau raau rii e rave rahi, te mau huru animala e rave rahi, te mau mou‘a, te mau ana-va‘i, te mau ata e horo‘a mai nei ia tatou nei i te ua e te hiona – te faaite nei teie mau mea atoa ia tatou e, te vai ra te Atua.

Ua haapii mai te mau peropheta ia tatou e, te Atua te Faatere Rahi o te ra‘i nui atea. Te vai nei te Atua i ni‘a i te ra‘i ra (a hi‘o PH&PF 20:17). Na roto i Ta’na Tamaiti, o Iesu Mesia, ua hamani oia i te ra‘i e te fenua e te mau mea atoa i reira ra (a hi‘o 3 Nephi 9:15; Mose 2:1). Ua poiete oia i te marama, te mau feti‘a, e te mahana. Na’na i faanahonaho i teie ao e ua horo‘a i te hoho‘a, te taninitoraa, e te ora. Ua faaî oia i te reva e te pape i te mau mea ora atoa ra. Ua tuu oia i te mau huru animala ora atoa i ni‘a i te mau aivi e te mau afaa.

Na te mau orometua haapii: A faaohipa i te mau uiraa e vai ra i te haamataraa o te hoê tuhaa no te haamata i te hoê aparauraa, e a arata‘i i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra, te mau melo o te utuafare, i roto i te mau parau i papa‘ihia no te imiraa i te tahi atu mau haamaramaramaraa. A faaohipa i te mau uiraa i te hopea o te hoê tuhaa no te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa, e aore râ, i te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu e ia aparau i te auraa o te mau mea ta ratou i tai‘o e ia faaohipa i te reira i roto i to ratou oraraa

Page 11: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

6

P e n e 1

Ua horo‘a mai oia ia tatou nei i te ao e te ru‘i, te pu‘e tau mahana-hana e te pu‘e tau to‘eto‘e, te pu‘e tau ueueraa e te pu‘e tau ootiraa. Ua hamani oia i te taata i To’na ra hoho‘a ia riro ei faatere i ni‘a i te tahi atu mau mea Ta’na i hamani ra (a hi‘o Genese 1:26–27).

Te Atua te taata Teitei Hope ta tatou e ti‘aturi nei e ta tatou ho‘i e haamori nei. Ua riro Oia te « Metua Rahi no te ao nei » e « te hi‘o nei Oia i te taato‘araa o te utuafare taata mai te hoê metua tane here e te aroha » (Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 39).

Te natura o te Atua

Ua hamanihia tatou i To’na ra hoho‘a (a hi‘o Moses 2:26; 6:9), no reira tatou i ite ai e, e tino to te Atua mai to tatou te huru. Tei roto To’na varua mure ore i te hoê tino i‘o e te ivi (a hi‘o PH&PF 130:22). Area râ, te tino o te Atua, e tino maitai hope ïa e tei faa-hanahanahia, i te hanahana i ô atu i te mau faaiteraa atoa.

E mea maitai hope te Atua. E Atua parau ti‘a Oia, e to’na mau ate-ributi o te here ïa, te aroha, te parau mau, te mana, te faaroo, te ite, e te haavaraa. E puai hope To’na. Ua ite Oia i te mau mea atoa. Ua î Oia i te maitai.

No ô mai i te Atua ra te mau mea maitai atoa. Te mau mea atoa Ta’na e rave nei no te tautururaa ïa i Ta’na mau tamarii ia riro mai Ia’na te huru. Ua parau Oia e, « Inaha, o teie ho‘i ta‘u ohipa e to‘u hanahana ho‘i, ia faatupu i te tahuti ore e te ora mure ore o te taata nei » (Mose 1:39).

Te Iteraa i te Atua

E mea faufaa roa ia roaa te ite i te Atua i parau ai te Faaora e, « Teie ho‘i te ora mure ore, ia ite ratou ia oe i te Atua mau ra, e ia Iesu Mesia i ta oe i tono mai ra » (Ioane 17:3).

Page 12: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

7

P e n e 1

Teie te faaueraa matamua e tei hau i te rahi, « Hinaaro oe i to Atua ia Iehova ma to aau atoa » (Mataio 22:37).

Rahi noa’tu to tatou ite i te Atua, rahi noa’toa’tu to tatou here Ia’na e to tatou haapa‘o i Ta’na mau faaueraa (a hi‘o 1 Ioane 2:3–5). Na roto i te haapa‘oraa i Ta’na mau faaueraa e ti‘a ia tatou ia riro mai Ia’na ra te huru.

E nehenehe ta tatou e ite i te Atua mai te mea e:

1. E ti‘aturi tatou e, te vai nei Oia e te here nei Oia ia tatou (a hi‘o Mosia 4:9).

2. E tuatapapa tatou i te mau papa‘iraa mo‘a (a hi‘o 2 Timoteo 3:14–17).

3. E pure tatou Ia’na (a hi‘o Iakobo 1:5).

4. E haapa‘o tatou i Ta’na mau faaueraa atoa i te maitai roa te ti‘a ia tatou ia haapa‘o (a hi‘o Ioane 14:21–23).

Mai te mea e, e rave tatou i teie mau mea, e roaa ia tatou te ite i te Atua, e i reira ho‘i e roaa ai te ora mure ore ia tatou.

i te Atua ra.

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

Page 13: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 14: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

9

To tatou utuafare i te ao ra

P e n e 2

E mau tamarii tatou na to tatou Metua i te Ao ra

-tau e haapii mai nei ia tatou no ni‘a i to tatou auraa e te Atua ?

E ere te Atua to tatou noa Faatere e tei Hamani noa ia tatou; e Metua atoa oia no tatou i te ao ra. Ua riro te mau tane e te mau vahine atoa ei mau tamaiti e ei mau tamahine mau na te Atua. « Te taata, i roto i to’na huru varua, ua fanauhia ïa i te mau metua i te ao ra, e ua tupu i te paariraa i roto i te fare mure ore o te Metua, hou te haereraa mai i te fenua nei i roto i te hoê tino tahuti » (Te mau haa-piiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Joseph F. Smith [1998], 335).

Te mau taata atoa i fanauhia i te fenua nei, e taea‘e e aore râ e tua-hine varua ïa no tatou. E mau tamarii varua tatou na to tatou na metua i te ao ra, no reira, ua fatu tatou i te puai no te faahotu i To’na mau huru hanahana. Na roto i te taraehara a Iesu Mesia, e ti‘a ia tatou ia riro mai to tatou Metua i te Ao ra e ia farii i te îraa o te oaoa.

outou mau mana‘o, ta outou mau parau, e ta outou mau ohipa ?

Ua Faahotu na Tatou i te Huru Taata e te mau Taleni a Ora ai Tatou i te Ao ra

Na te mau orometua haapii: Aita i titauhia ia outou ia haapii i te mau mea atoa i roto i te pene tata‘itahi. Ia faaineine outou na roto i te pure no te haapii, a titau i te arata‘iraa a te Varua no te ite e, eaha te mau tuhaa o te pene e ti‘a ia outou ia haapii, e eaha te mau uiraa e ti‘a ia outou ia ui.

Page 15: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

10

P e n e 2

Te haapii mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e, ua faaineine te mau peropheta ia ratou iho ia riro ei mau ti‘a faatere i ni‘a i te fenua nei a vai ai ratou i roto i te huru varua i te ao ra (a hi‘o Alama 13:1–3). Hou a fanauhia mai ai ratou i roto i te tino tahuti nei, ua faatoro‘a (ma‘iti) a‘e na te Atua ia ratou ei mau ti‘a faatere i ni‘a i te fenua nei. Iesu, Adamu, e o Aberahama, o ratou te tahi o te reira mau ti‘a faatere. (A hi‘o Aberahama 3:22–23). Ua haapii o

te taata i te fenua nei i roto i te Ekalesia ua ma‘iti-ê-hia na ïa no te rave i te reira » (Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekale-sia: Iosepha Semita [2007], 511). Area râ, e ti‘amâraa to te taata tata-‘itahi i te fenua nei no te farii e aore ra no te pato‘i i te mau huru rave‘a atoa no te taviniraa.

Aita tatou paatoa i faito te huru i te ao ra. Ei hi‘oraa, ua ite tatou e, e mau tamaiti e e mau tamahine tatou na te mau metua i te ao ra – tane e te vahine (a hi‘o « Te utuafare: E Poro‘i i to te ao nei », Ensign, Novema 1995, 102). E mau taleni e e mau aravihi taa ê to tatou i to te tahi e to te tahi, e ua piihia tatou no te rave i tera e tera ohipa i te fenua nei. E hau atu to tatou ite no ni‘a i to tatou « mau aravihi mure ore » ia farii ana‘e tatou i to tatou haamaitairaa pate-

Atopa 1986, 82; aore râ Ensign, Novema 1986, 66).

Ua tapo‘ihia to tatou mau haamana‘oraa i to tatou oraraa hou te tahuti nei i te hoê paruru, tera râ, ua ite to tatou Metua i te Ao ra e, o vai tatou nei, e eaha te ohipa ta tatou i rave hou a haere mai ai tatou i ô nei. Ua ma‘iti Oia i te taime e te vahi i reira tatou tata‘itahi e fanauhia ai, i reira ho‘i e ti‘a ai ia tatou ia apo mai i te mau haa-piiraa e titauhia ia tatou iho ia ite, e ia faaohipa maitai roa i to tatou iho mau taleni e to tatou huru taata.

-raa ia outou ? E mea nahea to outou mau taleni e te mau horo‘a i te haamaitai ia vetahi ê ?

Page 16: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

11

P e n e 2

Ua Faaite mai to Tatou Metua i te Ao ra i te hoê Faanaho-nahoraa e Ti‘a ai ia Tatou ia Riro mai Ia’na ra te Huru

mai to tatou Metua i te Ao ra ra te huru ?

Ua ite to tatou Metua i te Ao ra e, eita e tae‘ahia ia tatou te tahi mau huru faito teitei atu maori râ ia faaru‘e tatou Ia’na no te hoê taime. Ua hinaaro Oia ia faahotu tatou i te mau huru atua mai To’na. E no te faatupu i te reira, ua titauhia ia tatou ia faaru‘e i to tatou utuafare matamua ra e ia tamatahia tatou e ia roaa te ite ia tatou. Ua titauhia i to tatou varua ia faaahuhia i te tino tahuti. Ua titauhia ia tatou ia faaru‘e i to tatou tino tahuti ia tae i te pohe-raa e ia tahoê faahou atu i te reira i roto i te Ti‘a-faahou-raa. I muri iho e farii tatou i te tino tahuti ore mai to to tatou Metua i te Ao ra. Mai te mea e, e manuïa tatou i roto i to tatou mau tamataraa, e farii ïa tatou i te îraa o te oaoa tei roaa i to tatou Metua i te Ao ra. (A hi‘o PH&PF 93:30–34).

Ua faatupu to tatou Metua i te Ao ra i te hoê Apooraa Rahi no te faaite i Ta’na faanahonahoraa no to tatou haereraa i mua (a hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideniraa o te Ekalesia: Iosepha Semita, 209, 511). Ua ite a‘e ra tatou e, mai te mea e, e haapa‘o tatou i Ta’na faanahonahoraa, e riro mai ïa tatou mai Ia’na ra te huru. E farii tatou i te hoê tino ti‘afaahou; e farii tatou i te taatoa o te mana i te ra‘i ra e i te fenua nei; e riro mai tatou ei mau metua i te ao ra e e farii tatou i te mau tamarii varua mai Ia’na atoa ra (a hi‘o PH&PF 132:19–20).

Ua ite a‘e ra tatou e, e faataa Oia i te hoê fenua no tatou i reira ho‘i tatou e tamatahia ai (a hi‘o Aberahama 3:24–26). E tapo‘ihia to tatou haamana‘oraa i te hoê paruru, i reira e mo‘ehia ai ia tatou te parau no to tatou nohoraa i te ao ra. E mea titauhia te reira ia ti‘a hoi ia tatou ia faaohipa i to tatou ti‘amâraa ia ma‘iti i te maitai e aore râ i te ino, ma te ore e faauruhia i te haamana‘oraa i to tatou

Na te mau orometua haapii: E horo‘a mai te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ te mau melo o te utuafare, i te hoê pahonoraa hohonu i te hoê uiraa mai te mea e, e horo‘ahia te taime ia ratou no te feruri maite i ta ratou pahonoraa. Ei hi‘oraa, i muri a‘e i te uiraa i te hoê uiraa, e nehenehe ta outou e parau e, « hoê minuti no te feruri i ta outou pahonoraa, e i reira vau e ani atu ai i te mau pahonoraa ». I reira, a horo‘a i te taime ia ratou no te feruri hohonu.

Page 17: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

12

P e n e 2

oraraa i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra. E no reira, e ti‘a ïa ia tatou ia haapa‘o i Ta’na parau na roto i to tatou faaroo Ia’na, eiaha râ, na roto i to tatou iteraa e aore râ to tatou haamana‘oraa Ia’na. E tauturu Oia ia tatou ia ite i te parau mau ia faaroo faahou ana‘e tatou i te reira i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o Ioane 18:37).

I roto i te Apooraa Rahi ua haapii atoa mai tatou i te tumu o to tatou haereraa i mua: ia roaa te îraa o te oaoa. Area râ, ua haapii atoa mai tatou e, e haavarehia te tahi pae o tatou, e ma‘iti ratou i te tahi atu mau haere‘a, e mo‘e ê atu ai. Ua haapii mai tatou e, e farii tatou paatoa i te mau tamataraa i roto i to tatou oraraa: te ma‘i, te ino‘ino, te pe‘ape‘a, te oto e te pohe. Tera râ, ua ite tatou e, i horo‘ahia mai te reira mau mea ia tatou nei ei haapiiraa ia tatou e ei maitai no tatou (a hi‘o PH&PF 122:7). Mai te mea e, e farii tatou i te reira, e tamâ te reira mau tamataraa tatou eita râ ei haamou ia tatou. E haapii te reira ia tatou ia rave tuutuu ore noa, ia faaoromai, e ia aroha (a hi‘o Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekale-sia: Spencer W. Kimball [2006], 15–16).

I roto i te reira apooraa ua haapii atoa mai tatou e, no to tatou paruparu, taatou paatoa, eiaha râ te mau tamarii rii, e hara tatou (a hi‘o PH&PF 29:46–47). Ua haapii mai tatou e, e faataahia te hoê Faaora no tatou ia ti‘a ia tatou ia upooti‘a i ni‘a i ta tatou mau hara e ni‘a i te pohe na roto i te Ti‘a-faahou-raa. Ua haapii mai tatou e, mai te mea e, e tuu tatou i to tatou faaroo i roto Ia’na, ma te haa-pa‘o i Ta’na mau parau e te pee i To’na huru, e faateiteihia ïa tatou e e riro mai tatou mai to tatou Metua i te Ao ra te huru. E roaa ia tatou te îraa o te oaoa.

-nahonahoraa o te faaoraraa i te tauturu ia tatou ia faahotu i te reira mau huru ?

Page 18: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

13

P e n e 2

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

Page 19: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 20: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

15

Iesu Mesia, to Tatou Arata‘i e te Faaora Ma‘itihia

P e n e 3

Ua Titauhia ia Vai te hoê Faaora e te hoê Arata‘i

Eaha tatou i hinaaro ai i te hoê Faaora ?

I te faaite-raa-hia mai te faanahonahoraa no to tatou faaoraraa i roto i te ao varua hou te tahuti nei, ua tupu te oaoa rahi i roto ia tatou i piihua ai tatou i te oaoa (a hi‘o Ioba 38:7).

Ua ite tatou e, e titauhia ia tatou ia faaru‘e i to tatou faaearaa i te ao ra no te hoê pu‘e tau. Eita tatou e ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra. A parahi ai tatou i te atea ê Ia’na ra, e hope paatoa tatou i te rave i te hara, e e mo‘e ê te tahi pae o tatou. Ua ite e ua here to tatou Metua i te Ao ra ia tatou tata‘itahi. Ua ite Oia e, e hinaaro tatou i te tauturu, no reira ua faaineine Oia i te hoê rave‘a no te tauturu ia tatou.

E hinaaro tatou i te hoê Faaora no te aufau i ta tatou mau hara e no te haapii ia tatou e nahea ia ho‘i i to tatou Metua i te Ao ra ra. Ua parau a‘e ra to tatou Metua, « O vai ta‘u e tono ? » (Aberahama 3:27). Na ô atu ra o Iesu Mesia, tei parauhia o Iehova, « teie au, a tono ia‘u » (Aberahama 3:27; a hi‘o atoa Mose 4:1–4).

Ua hinaaro o Iesu ia haere mai i te fenua nei, ia horo‘a i To’na ora no tatou, e ia rave i ta tatou mau hara i ni‘a iho Ia’na. Mai to tatou Metua i te Ao ra, ua hinaaro Oia ia ma‘iti tatou ia haapa‘o i te mau faaueraa a to tatou Metua i te Ao ra. Ua ite Oia e, e mea ti‘a ia tatou ia ti‘amâ i te ma‘itiraa no te faaite e, e au ia tatou te faateiteiraa.

Page 21: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

16

P e n e 3

Ua parau o Iesu e, « e te Metua, ia haapa‘ohia to oe hinaaro, e no oe te hanahana e amuri noa’tu » (Mose 4:2).

e, « Inaha, tei ô nei au, a tono ia‘u, ei tamaiti ho‘i au na oe, e na‘u e faaora i te taata atoa, ia ore e mo‘e te hoê, e oia mau na‘u e rave i te reira; no reira, a horo‘a mai ia‘u to oe na tura » (Mose

to’na hinaaro. I roto i ta’na faanahonahoraa, eita tatou e faati‘ahia ia ma‘iti. E iriti ê oia i te ti‘amâraa no te ma‘iti ta to tatou Metua i

taatoa no to’na faaoraraa ia tatou. I roto i ta’na faanahoraa, e fifi ta tatou opuaraa no te haere mai i te fenua nei (a hi‘o Te mau haapii-raa a te mau Peresideni o te Ekalesia: David O. McKay [2003], 207).

Ua Riro o Iesu Mesia ei Arata‘i e ei Faaora ma‘itihia no tatou

te Faaora.

I muri a‘e i To’na faarooraa i na tamaiti toopiti, na ô mai ra te Metua i te Ao ra, « E tono vau i to mua » (Aberahama 3:27).

Ua ma‘itihia e ua faatoro‘ahia o Iesu Mesia ei Faaora no tatou. E rave rahi mau papa‘iraa mo‘a e parau nei no ni‘a i te reira. (ei hi‘oraa, a hi‘o, 1 Petero 1:19–20; Mose 4:1–2). Te parau nei te hoê papa‘iraa ia tatou e, na mua roa a fanauhia mai ai o Iesu, ua fâ atu Oia i te hoê peropheta o te Buka a Moromona tei parauhia te taea‘e o Iareda e na ô atu ra: « Inaha, o vau tei haapa‘ohia mai te tumu mai â o teie nei ao e faaora i to‘u feia. Inaha, o vau o Iesu Mesia. …No‘u nei e roaa‘i i te mau taata atoa, o ratou te faaroo i to‘u i‘oa, te maramarama e amuri noa‘tu » (Etera 3:14).

A ora ai Iesu i te fenua nei, ua haapii Oia e: « I pou mai nei ho‘i au mai te ra‘i mai e haapa‘o i to tei tono mai ia‘u nei hinaaro, eiaha to‘u iho hinaaro. … O teie ho‘i to tei tono mai ia‘u nei hinaaro, o te ite i te Tamaiti e te faaroo ia’na ra, ei ora mure ore to’na e ia faati‘a faahou vau ia’na i ni‘a ia tae i te mahana hopea ra » (Ioane 6:38, 40).

Page 22: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

17

P e n e 3

Te Tama‘i i te Ao ra

Ua ma‘iti to tatou Metua i te Ao ra ia Iesu Mesia ia riro ei Faaora

e i te mau taata tei pee Ia’na. Ua upooti‘a te mau taata tei pee i te

i faaite ra » (Apokalupo 12:11).

varua atoa tei pee ia’na ra mai mua’tu i te aro o te Atua e ua huri-hia mai i raro nei mai te ra‘i mai. Ua faautu‘ahia hoê tuhaa i ni‘a i

PH&PF 29:36). Ua faaerehia ratou i te ti‘araa ia farii i te tino tahuti.

Tei te fenua nei tatou e e tino tahuti to tatou, no reira, ua ite ïa tatou e, ua ma‘iti tatou ia pee ia Iesu Mesia e i to tatou Metua i te

noa râ. Aita i mo‘ehia ia ratou e o vai tatou, e te haati nei ratou ia tatou i te mau mahana atoa, te faahema nei ia tatou e te tura‘i nei ia tatou ia rave i te mau mea eita e auhia e to tatou Metua i te Ao ra. I roto i to tatou oraraa hou te tahuti nei, ua ma‘iti tatou ia pee ia Iesu Mesia e ua farii tatou i te faanahonahoraa a te Atua. E tamau noa tatou i te pee ia Iesu Mesia i te fenua nei. Na roto ana‘e i to tatou peeraa Ia’na e ti‘a ai ia tatou ia ho‘i faahou i to tatou faaearaa i te ao ra.

E Haapa‘o Tatou i te mau Haapiiraa a te Faaora

-raa ia outou.

Mai te omuaraa mai â, ua heheu mai Iesu Mesia i te evanelia, tei faaite mai ia tatou i te mea i titauhia ia tatou ia rave no te ho‘i atu i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra. I te tau i faataahia ra ua haere mai Oia iho i te fenua nei. Ua haapii mai Oia i te faanahonahoraa o te faaoraraa e o te faateiteiraa na roto i Ta’na parau e na roto i te huru o To’na oraraa. Ua faati‘a Oia i Ta’na Ekalesia e To’na

Page 23: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

18

P e n e 3

autahu‘araa i ni‘a i te fenua nei. Ua rave Oia i ta tatou mau hara i ni‘a Ia’na.

Na roto i te haapa‘oraa i Ta’na mau haapiiraa, e fatu tatou i te hoê faaeraa i roto i te basileia tiretiera. Ua rave Oia i Ta’na tuhaa no te tauturu ia tatou ia ho‘i faahou i roto i to tatou faaearaa i te ao ra. I teie nei, tei ia tatou tata‘itahi te haapa‘oraa i ta tatou tuhaa e ia ti‘amâ tatou no te farii i te faateiteiraa.

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

ao hou teie oraraa)

arenio e na roto i te parau o to ratou iteraa papû)

Na te mau orometua haapii: E nehenehe ta outou e ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra i te mau melo o te utufare ia tuatapapa i « te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a » ei taata hoê, ei toopiti, e aore ra, ei pŭpŭ.

Page 24: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

19

Te Ti‘amâraa ia Ma‘iti

P e n e 4

E Parau Tumu Mure Ore te Ti‘amâraa

faufaa ia vai te ti‘amâraa, eaha ta outou pahonoraa ?

« Tei ia oe iho te ma‘iti, ua horo‘ahia’tu te reira ia oe » (Mose 3:17).

Ua parau mai te Atua ia tatou na roto i Ta’na mau peropheta e, e ti‘amâraa to tatou no te ma‘iti i rotopu i te maitai e te ino. E ti‘a ia tatou ia ma‘iti i te ti‘amâraa e te ora mure ore na roto i te peeraa ia Iesu Mesia. E ti‘amâraa atoa to tatou no te ma‘iti i te faatitiraa e te

no te ma‘iti i rotopu i te maitai e te ino e no te rave i te ohipa no tatou iho, ua parauhia te reira e, te ti‘amâraa.

I roto i to tatou oraraa hou te tahuti nei e feia ti‘amâ tatou i te pae morare. Te hoê tumu o te oraraa i te fenua nei o te faaiteraa ïa e, eaha te mau ma‘itiraa ta tatou e rave (a hi‘o 2 Nephi 2:15–16). Mai te mea e, e faahepohia tatou ia ma‘iti i te maitai, eita ïa e ti‘a ia tatou ia faaite e, e aha ta tatou e ma‘iti no tatou iho. Oia atoa, e hau a‘e to tatou oaoa i te raveraa i te mau ohipa mai te mea e, na tatou iho i rave i ta tatou mau ma‘itiraa.

Ua riro te ti‘amâraa ei hoê o te mau tumu parau rarahi i tuapapahia i roto i te Apooraa Rahi i te ao ra. O te hoê ïa o te mau tumu rahi i tupu ai te pe‘ape‘a i rotopu i te feia tei pee i te Mesia e te feia tei

tamaiti ho‘i au na oe, e na‘u e faaora i te taata atoa, ia ore e mo‘e te hoê, e oia mau na‘u e rave i te reira; no reira, a horo‘a mai ia‘u to oe na tura » (Mose 4:1). I te reira parau, ua « orurehau oia i [te Atua] e ua titau ia haamou i te ti‘amâraa o te taata » (Mose 4:3). Ua pato‘i-hia ta’na opuaraa, e ua hurihia oia i rapae i te ra‘i ra e to’na atoa ra mau taata (a hi‘o PH&PF 29:36–37).

Page 25: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 26: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

21

P e n e 4

Ua riro te ti‘amâraa ei tuhaa faufaa rahi no te faanahonahoraa o te faaoraraa

Te faariro nei te ti‘amâraa i to tatou oraraa i te fenua nei ei pu‘e tau tamataraa. A faaineine ai te Atua e hamani i Ta’na mau tamarii i roto i to ratou huru tahuti nei, na ô a‘era Oia e, « e tamata tatou ia ratou i reira, ia ite tatou e, e haapa‘o anei ratou i te mau mea atoa ta te Fatu to ratou Atua e faaue ia ratou ra » (Aberahama 3:25). Ahiri aita te horo‘a o te ti‘amâraa, e ore roa ïa e ti‘a ia tatou ia faa-ite i to tatou Metua i te Ao ra e, e haapa‘o tatou i te mau mea atoa Ta’na i faaue mai ia tatou. Inaha râ, no te mea ho‘i ua ti‘a ia tatou ia ma‘iti, no reira, tei ia tatou ïa te hopoi‘a no ta tatou mau ohipa e rave (a hi‘o Helamana 14:30–31).

Ia ma‘iti tatou e haapa‘o i te faanahonahoraa a te Atua no tatou nei, e paari to tatou ti‘amâraa. Na te mau ma‘itiraa ti‘a e faarahi i to tatou puai no te rave rahi atu i te mau ma‘itiraa maitai.

Ia haapa‘o tatou i te mau faaueraa atoa a to tatou Metua, e tupu tatou i te rahi i roto i te paari e i roto ho‘i i te puai o to tatou huru taata. E tupu to tatou faaroo i te rahi. E ite tatou e, e mea ohie a‘e ia rave i te mau ma‘itiraa ti‘a.

Ua haamata a‘e na tatou i te rave i te mau ma‘itiraa a vai tamarii varua ai tatou i mua i te aro o te to tatou Metua i te Ao ra. Na taua mau ma‘itiraa ra i faati‘amâ ia tatou ia haere mai i te fenua nei. Ua hinaaro to tatou Metua i te Ao ra ia tupu tatou i te rahi i roto i te faaroo, te puai, te ite, te paari, e i roto ho‘i i te tahi atu â mau mea maitai ra; Mai te mea e haapa‘o tatou i Ta’na mau faaueraa e ia rave hoi i te mau ma‘itiraa maitai, e roaa te ite e te haroaroa ia tatou. E riro tatou mai Ia’na ra te huru. (A hi‘o PH&PF 93:28).

atu i te mau ma‘itiraa maitai ?

Ia Vai te Ti‘amâraa, e Vai atoa te Ma‘itiraa

Aore e ti‘a ia tatou ia ma‘iti i te parau ti‘a maori râ, tei mua atoa

Page 27: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

22

P e n e 4

peropheta rahi no te Buka a Moromona, i ta’na tamaiti o Iakoba e, no te faatupu i te mau Ôpuaraa mure ore a te Atua, ia vai ïa « na pae e piti i te mau mea atoa ra. Ahiri aita te reira,… e ore ïa e ti‘a ia faatupu i te parau ti‘a, e ore atoa i te parau ino; e e ore i te parau mo‘a, e ore atoa i te ati; e e ore i te maitai, e ore atoa i te ino » 2 Nephi 2:11).

« I faaue ai au ia hurihia oia i raro;

-vare atoa, ia haavare e ia haamatapo i te taata, e ia arata‘i ia ratou ei tîtî ia au i to’na ra hinaaro, o ratou atoa o te ore e faaro i to‘u nei reo » (Mose 4:3–4).

a te Atua. Te titau nei oia i te « pohe no te mau taata atoa. … Te titau nei oia ia roohia te taata atoa i te ati mai ia’na ihora » (2 Nephi 2:18, 27). Aita oia e here ia tatou. Aita oia e hinaaro hoê noa a‘e mea maitai no tatou (a hi‘o Moroni 7:17). Aita oia e hina-aro ia oaoa tatou. Te hinaaro nei oia e faariro ia tatou ei tîtî na’na. Te faaohipa nei oia e rave rahi mau haavarevareraa no te haru ia tatou.

tatou i ta tatou mau ma‘itiraa. Na teie hi‘oraa e faaite mai i te huru o te reira. A feruri na e, te ite atu ra outou i te hoê tapa‘o i te pae tahatai te faaite ra e: « E Fifi – te pape. Opanihia ia hopu i teie vahi ». E riro tatou i te feruri e, e taoti‘araa tera. Tera râ, te reira mau anei ? Ua rau ta tatou ma‘itiraa. E ti‘amâraa to tatou no te haere e hopu i te tahi atu vahi. E ti‘amâraa to tatou no te ori haere na ni‘a i te pae tahatai e ia ohi i te poreho. E ti‘amâraa to tatou no te mata‘ita‘i i te toparaa mahana. E ti‘amâraa to tatou no te ho‘i i te fare. E ti‘amâraa atoa to tatou no te tau‘a ore i te reira tapa‘o e ia haere e hopu i te reira vahi fifi. Ia ô ana‘e râ tatou i roto i te opape e ia hutihia i raro, e mea iti roa ta tatou ma‘itiraa i taua taime ra. E nehenehe ta tatou e tamata ia faaora ia tatou, e

Page 28: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

23

P e n e 4

aore ra, e nehenehe ta tatou e pii i te tauturu, tera râ, e riro tatou i te paremo.

Noa’tu e, e ti‘amâraa to tatou no te ma‘iti i te ohipa ta tatou e rave, aita tatou i ti‘amâ no te ma‘iti i te mau hopearaa o ta tatou mau ohipa. E tae mai te mau hopearaa, te mea maitai anei e aore ra, te mea ino anei, ia au i te ma‘itiraa i ravehia e tatou (a hi‘o Galatia 6:7; Apokalupo 22:12).

Ua faaite mai te Metua i te Ao ra ia tatou e mea nahea ia ape i te

ma te ani i te Atua ia tauturu mai ia tatou ia pato‘i i te mau faahe-

10:13; Alama 13:28).

E arata‘i te mau faaueraa a te Atua ia tatou i te atea ê i te ati e i te ora mure ore ra. Na roto i te ma‘itiraa ma te paari, e roaa ia tatou te faateiteiraa, te tupuraa mure ore, e te oaoa mau (a hi‘o 2 Nephi 2:27–28).

ma‘itiraa ? Eaha te tahi mau hi‘oraa o te mau ohipa o te horo‘a ia tatou i te ti‘amâraa ?

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

mau ohipa)

Na te mau orometua haapii: E nehenehe te hoê hoho‘a ohie roa e tauturu i te mau taata ia tape‘a maite i to ratou feruriraa. Mai te mea e, e aparau outou i ni‘a i te faahoho‘araa o te hoê tapa‘o faaara mai tei vauvauhia i roto i teie pene, e nehenehe ta outou e hamani i te hoê hoho‘a no taua tapa‘o ra i ni‘a i te tabula e aore ra, i ni‘a i te hoê api parau rahi.

Page 29: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 30: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

25

Te Poieteraa

P e n e 5

Te Faanahonahoraa a te Atua no Tatou

A ora ai tatou ei mau tamarii varua i piha‘i iho i to tatou na metua i te ao ra, ua faaite maira to tatou Metua i te Ao ra ia tatou i Ta’na opuaraa ia riro mai tatou mai Ia’na te huru. Ua piihua tatou i te oaoa a faaroo ai tatou i Ta’na faanahonahoraa (a hi‘o Ioba 38:7). Ua hinaaro tatou i te tahi mau iteraa apî. No te faatupuraa i teie mau mea, ua titauhia ia tatou ia haere ê atu mai mua’tu i te aro o to tatou Metua e ia farii i te tino tahuti. Ua titauhia te tahi atu vahi faaearaa no tatou i reira ho‘i tatou e faaineine ai ia riro mai Ia’na ra te huru. Ua parauhia to tatou faaearaa apî e fenua.

iteraa i te faanahoraa no te faaoraraa ?

Na Iesu i Hamani i te Fenua

Ua hamani Iesu Mesia i te ao nei e te mau mea atoa i roto ra. Ua hamani atoa Oia e rave rahi atu mau ao. Ua rave oia i te reira na roto i te mana o te autahu‘araa, i raro a‘e i te arata‘iraa a to tatou Metua i te Ao ra. Na ô maira te Atua te Metua, « e na‘u i hamani i te mau ao aore e hope ia tai‘ohia;… e na roto i te Tamaiti, oia ho‘i, i ta‘u Fanau Tahi i hamani ai au ia ratou » (Mose 1:33). Te vai atu ra te tahi mau faaiteraa ta tatou no ni‘a i teie parau mau. Ua ite

orama. Ua faaite raua e « na’na, e na roto ia’na, e no’na ho‘i, te mau ao e hamanihia nei e i hamanihia na ho‘i, e te mau taata ho‘i no

Na te orometua haapii: Te vai ra te tahi mau melo o te piha haapiiraa e aore ra te tahi mau melo o te utuafare aita ratou e au roa ia tai‘o haapuai. Hou a ani ai ia ratou ia tai‘o haapuai, e ani ia ratou e, « O vai te hinaaro e tai‘o ? » I muri iho a ma‘iti i te mau taata tei farii e tai‘o.

Page 31: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

26

P e n e 5

reira e mau tamaiti e e mau tamahine fanau ho‘i ratou no te Atua ra » (PH&PF 76:24).

Te Raveraa i te Poieteraa

Ua hamanihia te fenua e te mau mea atoa i ni‘a iho ra, i te pae varua hou a hamanihia ai i te pae tino nei (a hi‘oMose 3:5). A faa-ineine ai Oia no te hamani i te fenua, na ô atu ra te Mesia i te feia i piha‘iho Ia’na, « e haere tatou i raro, te vai ra ho‘i te area i reira,… e hamani tatou i te hoê ao ei parahiraa no ratou [te mau tamarii varua a to tatou Metua i te Ao ra] » (Aberahama 3:24).

I raro a‘e i te arata‘iraa a te Metua, ua hamani e ua faanahonaho te Mesia i te fenua nei. Ua faataa ê oia i te maramarama e te pouiri ei ao e te pô. Ua hamani Oia i te mahana, te marama e te mau feti‘a. Ua faataa ê Oia i te mau pape e te fenua mâro ei mau moana e ei mau anava‘i e ei mau roto. Ua hamani oia i te fenua ma te nehe-nehe e te hotu. Ua hamani oia i te mau aihere, te mau tumu raau, te mau tiare, e te tahi atu mau huru raau atoa. Tei roto i te reira mau raau te mau huero o te faatupu mai i te mau raau apî. Hamani ihora Oia i te mau animala – te i‘a, te puaa, te mau manumanu rii, e te mau huru manu atoa. E ti‘a i teie mau animala ia fanau mai te au i to ratou iho ra huru.

I teie nei ua ineine te fenua no te farii i te hamaniraa rahi a‘e o te taata – atoa nei. E farii to tatou varua i te tino i‘o e te toto ia ti‘a ia’na ia ora i ni‘a i te fenua nei. « E ua parau atu ra vau, o te Atua, i ta‘u Fanau Tahi, ia‘u ra ho‘i oia mai te matamua mai â: E hamani taua i te taata ma to taua iho hoho‘a, ia au i to taua iho huru, e oia mau atu ra » (Mose 2:26). E mea na reira te tane matamua, o Adamu, e te vahine matamua, o Eva, i hamanihia ai e i horo‘ahia ai te tino tei hoho‘a i to to tatou na metua i te ra‘i ra. « I hamani oia ia’na ma te hoho‘a o te Atua ra; i hamani oia ia raua, o te tane e te vahine » (Genese 1:27). Ia hope a‘e ra te mau hamaniraa a te Fatu, ua mauruuru Oia e ua hi‘o a‘e ra, e e mea maitai roa, e ua faaea ihora Oia no te hoê tau.

Page 32: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

27

P e n e 5

Te Faaite nei te mau Hamaniraa a te Atua i To’na Here

tatou ?

I teie nei, te ora nei tatou i roto i teie ao nehenehe. A feruri na i te mahana, tei horo‘a mai ia tatou i te mahanahana e te maramarama. A feruri na i te ua, tei faatupu i te mau raau e tei tamâ e tei faahau-mărû i te fenua. A feruri na i te au maitai ia faaroo i te hoê manu ia himene, e aore ra, i te hoê hoa ia ata. A feruri na i te nehenehe o to tatou tino – i te huru e ti‘a ai ia tatou ia rave i te ohipa, ia ha‘uti e ia faafaaea. Ia hi‘o ana‘e tatou i teie mau hamaniraa atoa, e haa-mata tatou i te ite i te paari mau, te puai, e te here o Iesu Mesia e to tatou Metua i te Ao ra. Ua faaite raua i te here rahi ia tatou na roto i te horo‘araa mai i te mau mea atoa e hinaarohia e tatou.

Ua hamani-atoa-hia te mau raau e te mau animala no te horo‘a mai ia tatou i te oaoa. Ua parau te Fatu e, « oia ïa, te mau mea atoa o tei tupu mai i roto i te fenua, i roto i te tau mau ra, ua hamanihia ïa no te maitai e te raveraa a te taata nei, no te haamauruuru i te mata e no te faatupu i te oaoa i roto i te aau; oia ïa, no te maa e no te ahu, no te tamata e no te hau‘a ho‘i, ia haapuai i te tino e ia faaitoito i te varua » (PH&PF 59:18–19). Noa’tu te rahi o te mau hamaniraa a te Atua, ua ite Oia ia ratou paatoa e ua here ho‘i ia ratou paatoa. Ua parau oia e, « ua tai‘ohia râ te mau mea atoa e au nei, na‘u ho‘i te reira, e ua ite au ia ratou » (Mose 1:35).

te Atua ?

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

(te mau aamu no te Hamaniraa)

6:25–26 (Te faaite nei te Hamaniraa i te here o te Atua)

Page 33: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 34: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

29

Te Hi‘araa o Adamu e o Eva

P e n e 6

O Adamu e o Eva na Taata Matamua o te Haere mai i te Fenua nei

ei na varua itoito ?

Ua faaineine te Atua i teie fenua ei faaearaa no Ta’na mau tamarii. Ua ma‘itihia o Adamu e o Eva ei na taata matamua e ora i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o Mose 1:34; 4:26). Ta raua tuhaa ohipa i roto i te faanahonahoraa a to tatou Metua o te faatupuraa ïa i te tahuti i roto i te ao nei. Ua titauhia ia raua ia riro ei na metua matamua. (A hi‘o PH&PF 107:54–56).

O Adamu e o Eva te tahi o te mau tamarii teitei a to tatou Metua. I roto i te ao varua, ua piihia o Adamu o Mihaera te melahi (a hi‘o PH&PF 27:11; Iuda 1:9). Ua ma‘itihia oia e to tatou Metua i te Ao

hi‘o Apokalupo 12:7–9). Ua ma‘itihia o Adamu raua o Eva ia riro ei na metua matamua no tatou. Ua fafau te Fatu ia Adamu i te mau haamaitairaa rarahi: « Ua tuu atu ra vau ia oe ei upoo; e rahi roa te mau nunaa e tupu mai no roto mai ia oe ra, e e tamaiti arii oe i ni‘a ia ratou e amuri noa’tu » (PH&PF 107:55).

O Eva te « metua vahine no te mau taata ora atoa » (Mose 4:26). Ua faatahoê te Atua ia Adamu e ia Eva i roto i te faaipoiporaa no te mea « e ere ïa i te mea maitai ia parahi noa te taata o oia ana‘e ra »

Na te mau orometua haapii: A faaohipa i te mau uiraa i te haamataraa o te hoê tuhaa no te haamata i te hoê aparauraa, e a ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra, te mau melo o te utuafare ia hi‘o i te mau parau i papa‘ihia no te iteraa i te mau haamaramaramaraa hau atu. A faaohipa i te mau uiraa i te pae hopea o te hoê tuhaa no te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra, te mau melo o te utuafare, ia feruri hohonu e ia aparau i ni‘a i te auraa o te mau mea ta ratou i tai‘o e ia faaohipa i te reira i roto i to ratou oraraa.

Page 35: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

30

P e n e 6

roto i ta’na mau hopoi‘a e e farii atoa oia i ta’na mau haamaitairaa mure ore.

Te ô i Edene

Edene ?

A tuuhia ai Adamu e o Eva i roto i te ô i Edene, aita raua i riro atu ra ei taata tahuti. I roto i te reira huru ra, « aita i ti‘a ia raua ia fanau i te tama i reira » (2 Nephi 2:23). Aore e pohe i reira. E ora tahuti to raua no te mea tei roto to raua varua i te tino tahuti tei hamanihia i te repo o te fenua (a hi‘o Mose 6:59; Aberahama 5:7). E ora pae varua to raua i te mea e, tei mua noa â raua i te aro o te Atua. Aitâ raua i faaoti atu ra i rotopu i te maitai e te ino.

Ua faaue atu ra te Atua ia raua ia fanau i te tamarii. Na ô atu ra oia e, « ia fanau orua e ia rahi roa, e ia faaî i te fenua nei, e ia haavî i te reira, e ia mana orua… i ni‘a iho i te mau mea atoa e nee haere i ni‘a iho i te fenua nei » (Mose 2:28). Ua parau te Atua ia raua e, e amu noa raua i to te mau raau o te ô, eiaha râ i to te hoê, oia to te raau e ite ai i te maitai e te ino. No ni‘a i taua raau ra, ua parau te Atua e, « i te mahana e amu ai oe i te reira, e pohe ïa oe » (Mose 3:17).

ore i te hinaaro o te Atua, tera râ, ma te hinaaro ia haamou i te faa-nahonahoraa a te Atua. Ua faahema oia ia’na ia amu i te hotu o te raau no te ite i te maitai e te ino. Ua haapapû oia ia’na e, eita oia e o Adamu e pohe, e riro râ raua « mai te mau Atua, i te iteraa i te maitai e te ino » (Mose 4:11). Ua fati o Eva i mua i te faahemaraa e ua amu i te hotu. I to Adamu iteraa i te ohipa i tupu, ua faaoti oia e amu atoa. Te mau tauiraa tei tupu i ni‘a ia Adamu e o Eva no to raua amuraa i te hotu, ua parauhia ïa te Hi‘araa.

Te Taa-ê-raa o Adamu e o Eva i te Atua

muri a‘e i to raua ofatiraa i te ture ?

Page 36: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

31

P e n e 6

No te amuraa o Adamu e o Eva i te hotu o te raau no te ite i te maitai e te ino, ua ti‘avaru te Fatu ia raua i rapae i te ô i Edene i roto i te ao. Tupu a‘e ra te tauiraa i roto i to raua tino i muri a‘e i to raua amuraa i te hotu i rahuihia ra. E mai ta te Atua i fafau ra, ua riro maira raua ei taata tahuti. E ite raua e ta raua mau tamarii i te ma‘i, te mauiui e te pohe tino.

Na roto i to raua ofatiraa i te ture, ua farii atoa a‘e ra o Adamu e o Eva i te pohe varua. Oia ho‘i, aita e ti‘a faahou ia raua e ta raua mau tamarii ia haere apipiti e te Atua e ia paraparau Ia’na mata e mata. Ua taa ê a‘e ra o Adamu e o Eva e ta raua mau tamarii i te Atua i te tino e i te varua.

E mau Haamaitairaa Rahi tei Noaa na roto i te Ofatiraa Ture

riro tatou mai to tatou Metua i te Ao ra ?

Te ti‘aturi nei te tahi mau taata e, ua rave o Adamu raua o Eva i te hara rahi i to raua amuraa i te hotu o te raau no te ite i te maitai e te ino. Area râ, na te mau papa‘iraa mo‘a o te mau mahana hopea nei e tauturu ia tatou ia ite e, e taahiraa faufaa to raua Hi‘araa i roto i te faanahonahoraa o te oraraa e e haamaitairaa rahi no tatou paa-toa. Na roto i te reira Hi‘araa, ua farii tatou i te haamaitairaa o te tino tahuti, te ti‘araa ia ma‘iti i rotopu i te maitai e te ino, e te ti‘araa ia farii i te ora mure. Aita roa teie mau haamaitairaa e roaa ia tatou ahiri Adamu e o Eva i parahi noa i roto i te ô.

I muri a‘e i te Hi‘araa, na ô ihora o Eva e, « ahiri aita taua i hi‘a, aore ïa e noaa i to taua huaai, (tamarii), e aore atoa taua e ite i te maitai e i te ino, e te oaoa o to taua faaora-raa-hia ra, e te ora mure ore o ta te Atua e horo‘a ia ratou atoa o te haapa‘o » (Mose 5:11).

« E teie nei, inaha, ahiri aita Adamu i hara, aore atoa oia i hi‘a (tapu-ê-hia mai mua’tu i te aro o te Atua), i vai â râ oia i roto i te Ô i Edene. E ia vai noa te mau mea atoa i hamanihia ra i roto i te hoê â vairaa i vai ai te reira i muri iho i te poiete-raa-hia e tia‘i. …

Page 37: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

32

P e n e 6

« E aita i ti‘a ia raua ia fanau tama i reira, i vai ai râ raua ma te hara ore; aore o raua e oaoa, no te mea aita raua i ite i te ati, aore â raua e haapa‘oraa i tei maitai, no te mea aita raua i ite i te hara.

« Inaha râ, ua ravehia te mau mea atoa i te paari no’na, no te ite i te mau mea atoa.

« Ua hi‘a Adamu ia vai te mau taata; e te vai nei te mau taata ia noaa to ratou oaoa » (2 Nephi 2:22–25).

te Hi‘araa e e mea nahea te reira i te faauru ia outou ?

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

matamua, utuafare)

faaoraraa)

Page 38: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

33

Te Varua Maitai

P e n e 7

Ua Haere mai ra te Varua maitai ia Adamu e ia Eva ra.

Maitai ?

I muri a‘e i to Adamu e i to Eva faaru‘eraa’tu i te Ô i Edene ra, ua haamata a‘e ra raua i te faaapu i te fenua e i te rave i te tahi atu mau ohipa no to raua oraraa. Ua fanau raua e rave rahi tamarii, e ua faaipoipo ta raua mau tamaiti e mau tamahine (a hi‘o Mose 5:1–3). No reira, ua haamata te mau tamarii varua a to tatou Metuai te Ao ra i te faaru‘e atu ia’na no te haere mai i te fenua nei mai tei fafauhia ia ratou ra (a hi‘o Aberahama 3:24–25). I to ratou taeraa mai i te fenua nei, ua mo‘e ia ratou te parau no to ratou faaearaa i te ao ra. Aita râ te Metua i iriti ê i Ta’na faaururaa ia ratou. Ua tono Oia i te Varua Maitai no te tamahanahana e no te tauturu e no te arata‘i i Ta’na mau tamarii varua paatoa.

Ua ti‘aoro o Adamu e o Eva i te Metua i te Ao ra na roto i te pure. Ua paraparau Oia ia raua e ua horo‘a ia raua i te mau faaueraa, o ta raua i haapa‘o. Ua haere mai te hoê melahi a te Fatu e haapii ia Adamu e ia Eva i te faanahonahoraa o te faaoraraa. Ua tono mai te Fatu i te Varua Maitai no te faaite papû i te Metua e i te Tamaiti e no te haapii ia Adamu e o Eva i te evanelia. (A hi‘o Mose 5:4–9).

Na roto i te mana o te Varua Maitai, ua haamata a‘e ra o Adamu i te « tohu no ni‘a i te mau Ôpu atoa o te fenua nei, i te na-ô-raa e: Ia haamaitaihia te i‘oa o te Atua, i te mea no to‘u ofatiraa i te ture, ua araara to‘u mata, e i roto i teie oraraa e roaa mai ia‘u te oaoa, e i roto i te i‘o nei e ite faahou ai au i te Atua » (Mose 5:10). E no

Na te orometua haapii: Ia pii ana‘e outou i te mau melo o te piha haapiiraa i to ratou i‘oa, e ite ratou e, e mea faufaa ratou no outou e te haapa‘o ra outou ia ratou. A tamau i to ratou i‘oa, e a pii i to ratou i‘oa i roto i te mau haapiiraa atoa. A tauturu ia ratou ia tamau i to te tahi e to te tahi i‘oa.

Page 39: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

34

P e n e 7

te faaiteraa a te Varua Maitai ia Eva ra, na ô a‘e ra oia e, « ahiri aita taua i hi‘a, aore ïa i noaa to taua huaai, e aore atoa taua e ite i te maitai e te ino, e te oaoa o to taua faaoraraahia ra, e te orama mure ore o ta te Atua e horo‘a ia ratou atoa o te haapa‘o » (Mose 5:11).

Maitai ra e tuati ai i to Adamu raua o Eva ?

Te mau Huru o te Varua Maitai

te Tamaiti ? No te aha e mea faufaa taua taa-ê-raa ra no tatou ?

Ua riro te Varua Maitai ei melo i roto i te Atuaraa (a hi‘o 1 Ioane 5:7; PH&PF 20:28). E « taata varua » oia (PH&PF 130:22). Tei te vahi hoê noa iho oia i te taime hoê, area Ta’na faaururaa ra, tei te mau vahi atoa ïa i te taime hoê.

Te Metua i te Ao ra, o Iesu Mesia e te Varua Maitai ua parauhia ratou e, te Atuaraa. Ua hoê ratou i roto i te opuaraa. E tuhaa ohipa faufaa rahi ta ratou tata‘itahi i roto i te faanahonahoraa o te faao-raraa. To tatou Metua i te Ao ra to tatou Metua e to tatou faatere. O Iesu Mesia to tatou Faaora. Te Varua Maitai te heheu e te faaite papû i te mau parau mau atoa.

Te Varua Maitai te afa‘ifa‘i parau o to tatou Metua i te Ao ra e ua riro oia ei horo‘a taa ê no tatou (a hi‘o i te pene 21 i roto i teie buka).

Te Ohipa a te Varua Maitai

tatou ?

Te ohipa a te Varua Maitai o te faaite ïa i te Metua e i te Tamaiti e i te parau mau i te mau mea atoa.

Na te Varua Maitai e faaite ia tatou e, o Iesu to tatou Faaora (a hi‘o 3 Nephi 28:11; PH&PF 20:27). E heheu mai oia ia tatou e, o to tatou Metua i te Ao ra te Metua o to tatou mau varua. E tauturu Oia ia tatou ia ite e, e faateitei-atoa-hia tatou mai to tatou Metua i te Ao te huru. (A hi‘o Roma 8:16–17). Ua fafau mai te mau peropheta a

Page 40: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

35

P e n e 7

te Fatu e, « e na roto i te mana o te Varua Maitai e ite ai outou i te parau mau i te mau mea atoa ra » (Moroni 10:5).

Aita ana‘e te Varua Maitai ra, eita ïa tatou e ite e o Iesu te Mesia. Ua papa‘i te Aposetolo Paulo e, « aore roa e taata e ti‘a ia parau e o

-tia 12:3). Ua na ô mai te Faaora iho e, « teie ho‘i te ora mure ore, ia ite ratou ia oe i te Atua mau ra e ia Iesu Mesia i ta oe i tono mai » (Ioane 17:3). E mea na roto i te mana o te Varua Maitai e roaa ai ia tatou te ite e e ora ai tatou i te evanelia a Iesu Mesia.

No te puai o te mana haaputapu o te Varua Maitai aita’tura tatou e feaa faahou e, e ere te parau mau te mau mea Ta’na i heheu mai.

« Ia faauru ana‘e mai te Varua Maitai i te hoê taata, e vaiiho mai oia i te hoê iteraa atea i ni‘a i te varua o te reira taata, te hoê iteraa e ere i te mea ohie ia tumâ. Te Varua teie e paraparau nei i te varua, e tupu te reira ma te puai. Ia fâ mai te hoê melahi, e aore ra, te Tamaiti iho a te Atua, e riro ïa ei ohipa maere no te mata e no te feruriraa e e mo‘e te reira, area te mau faaururaa a te Varua Mai-tai, e vai papû te reira i roto i te varua, e e ere ïa i te mea ohie ia tumâ » (Te mau pahonoraa no te mau uiraa o te evanelia, haaputu-

e mau roa te parau mau i roto i te tino eita ho‘i e mo‘e faahou » (Doctrines du Salut,[1954–56], 1:48).

Tatou te mau melo o te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, ia vai ti‘amâ noa tatou no te farii i teie ve‘a taa ê e te ite o to tatou Metua i te Ao ra e o Iesu Mesia.

tupu i te rahi i roto i to outou iteraa papû. Mai te mea e, e tano, a faaite i te tahi mau iteraa i mua i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra i te mau melo o te utuafare.

Page 41: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

36

P e n e 7

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

Alama 14:11; 3 Nephi 27:20; 4 Nephi 1:48; Moroni 10:6–7; PH&PF 8:2–3; 11:12–13; 20:26 (te ohipa a te Varua Maitai)

Page 42: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

37

Te Pureraa i to Tatou Metua i te Ao ra

P e n e 8

Eaha te Pure ?

Ua haapii Iesu e, « No reira ia pure outou i te Metua na roto i to‘u i‘oa ma te tuutuu ore e tia‘i » 3 Nephi 18:19).

O te pure ïa te hoê o te mau haamaitairaa rahi roa a‘e o tei fariihia e tatou a ora ai tatou i ni‘a i te fenua nei. E nehenehe ia tatou ia paraparau atu i to tatou Metua i te Ao ra na roto i te pure, e ia titau i Ta’na arata‘iraa i te mau mahana atoa.

Te pure o te hoê ïa paraparauraa i to tatou Metua i te Ao ra ma te aau e te haehaa. O te Atua ana‘e ta tatou e pure, eiaha roa i te tahi atu taata ê. Aita tatou e pure nei i te tahi atu taata ê e aore ra i te hoê noa’tu mea tei hamanihia e te rima taata e aore ra e te Atua (a hi‘o Exodo 20:3–5).

No te Aha Tatou e Pure ai ?

Ua riro te pure ei tuhaa faufaa rahi no te evanelia mai te omuaraa mai o te ao nei. Ua faaue mai te hoê melahi a te Fatu ia Adamu raua o Eva ia tatarahapa e ia ti‘aoro atu i te Atua na roto i te i‘oa o te Tamaiti (a hi‘o Mose 5:8). Aita roa taua faaueraa nei i iriti-ê-hia. E tauturu te pure ia tatou ia haafatata atu i te Atua. Te faauruhia nei

Na te orometua haapii: Ua faanahohia e pae tuhaa upoo parau i roto i teie pene. Te upoo parau o te tuhaa tata‘itahi e uiraa ïa no ni‘a i te pure E nehenehe ta outou e faaohipa i te reira mau uiraa ei arata‘i no ta outou haapiiraa. Mai te mea e nehenehe e hamani i te mau pŭpŭ aparauraa na‘ina‘i, a vahi i te mau melo o te piha haapiiraa ei mau pŭpŭ e piti e tae atu i te maha taata i roto. A horo‘a hoê tuhaa o te pene na ni‘a i te pŭpŭ tata‘itahi. A ani i te pŭpŭ tata‘itahi ia tai‘o e ia aparau i ni‘a i te tuhaa i faataahia na ratou, e a faaite i to ratou mau iteraa no ni‘a i te reira. I muri iho a ani i te piha haapiira ia aparau i ni‘a i na tuhaa e pae, ma te haapapû i te mau uiraa e tano i te mau melo o te piha haapiiraa.

Page 43: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 44: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

39

P e n e 8

to tatou mau mana‘o atoa, ta tatou mau parau, e ta tatou ho‘i mau ohipa na roto i ta tatou mau pure.

E pure tatou no te ani i te puai no te aro i te mau faahemaraa a

10:5). E pure tatou no te fa‘i i ta tatou mau hara i mua i te Atua e no te ani Ia’na ia faaore mai i te reira (a hi‘o Alama 38:14).

E pure tatou no te ani i te arata‘iraa e i te tauturu a te Fatu i roto i to tatou oraraa i te mau mahana atoa E pure tatou no to tatou mau utuafare e to tatou mau hoa, no to tatou mau taata-tupu, no ta tatou mau faaapu e ta tatou mau animala, no ta tatou mau ohipa i te mau mahana atoa, e no te tahi atu mau ohipa ta tatou. E pure tatou ia paruruhia tatou i to tatou mau enemi. (A hi‘o Alama 34:17–27).

E pure tatou no te faaite i te here i to tatou Metua i te Ao ra e ia vai fatata noa Ia’na ra. E pure tatou i to tatou Metua i te Ao ra no te haamauruuru Ia’na no to tatou oraraa maitai e no te mau mea atoa Ta’na e horo‘a mai nei ia tatou i te mau mahana atoa (a hi‘o 1 Tesa-lonia 5:18). E pure tatou no te ani i to tatou Metua i te Ao ra i te puai no te haapa‘o i te evanelia.

E pure tatou ia ti‘a ia tatou ia haere noa na ni‘a i te e‘a titi’aifaro e te piriha‘o e tae atu ai i te ora mure ore ra. E pure tatou i te Atua, te Fatu no te mau mea ti‘a atoa, ia riro ho‘i tatou ei feia parau-ti‘a i roto i to tatou mau mana‘o, ta tatou mau parau, e ta tatou mau ohipa.

Ao ra ?

Afea tatou e pure ai ?

E pure tatou i te mau taime atoa a tupu mai ai te hinaaro e para-parau i to tatou Metua i te Ao ra, ma te reo mărû anei e aore ra, ma te reo puai. I te tahi taime e titauhia ia tatou ia pure o tatou ana‘e iho, i reira ho‘i tatou e ninii ai i to tatou aau i mua Ia’na (a hi‘o Mataio 6:6). Taa ê noa’tu te reira, e nehenehe ta tatou e pure i roto i te mau ohipa ta tatou e rave i roto i te roaraa o te mahana. E nehenehe ho‘i ta tatou e pure i roto i te pureraa a te Ekalesia, i roto i to tatou fare, a haere ai tatou na ni‘a i te purumu, a rave ai

Page 45: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

40

P e n e 8

i te ohipa, a faaineine ai i te maa, e aore râ, i te mau vahi atoa e i roto i te mau huru ohipa atoa ta tatou e rave. E nehenehe ta tatou e pure i te mau taime atoa i te ao e aore ra i te pô. E nehenehe ta tatou e pure o tatou ana‘e iho e aore ra i piha‘i iho i te tahi atu mau taata. E nehenehe ta tatou e haamana‘o noa i to tatou Metua i te Ao ra i te mau taime atoa (a hi‘o Alama 34:27). E nehenehe tatou « e pure i te mau taime atoa » (PH&PF 10:5).

I te tahi taime aita paha tatou e anaanatae ia pure. Ua riri paha tatou e aore ra, ua inoino rii. I taua huru taime ra, e ti‘a ia tatou ia faaitoito i te pure (a hi‘o 2 Nephi 32:8–9).

E pure tatou tatou ana‘e i te pô e i te mau po‘ipo‘i atoa. Te faaite ra te mau papa‘iraa mo‘a i te parau no te pure i te po‘ipo‘i, te avatea e te pô (a hi‘o Alama 34:21).

Ua faauehia ia tatou ia faatupu i te mau pureraa utuafare ia haa-maitaihia ho‘i to tatou utuafare (a hi‘o 3 Nephi 18:21). Ua a‘o mai to tatou mau ti‘a faatere ia tatou ia pure te utuafare i te mau po‘i-po‘i atoa e i te pô.

E ti‘a atoa ia tatou ia pure no te faaite i to tatou mauruuru e no te ani i te hoê haamaitairaa i te maa i te mau tamaaraa atoa.

E haamata e e faaoti tatou i ta tatou mau pureraa atoa o te Ekale-sia na roto i te pure. E haamauruuru tatou i te Fatu no Ta’na mau haamaitairaa, e e ani tatou i Ta’na tauturu ia ti‘a ia tatou ia haamori mai te au i To’na hinaaro.

Nafea tatou ia pure ?

Noa’tu te huru o te vahi tei reira tatou, e mea ti‘a noa anei e aore ra, e mea tuturi anei, ma te reo puai anei e aore ra, ma te reo mărû, i te vahi mo‘emo‘e anei e aore ra i mua anei i te taata, e pure tatou na roto i te faaroo e tia‘i, « ma te aau hinaaro mau, ma te mana‘o papû » (Moroni 10:4).

Ia pure tatou i to tatou Metua i te Ao ra, e faaite tatou Ia’na i te mana‘o o to tatou aau, e fa‘i atu tatou Ia’na, e ani tatou Ia’na ia faa-ore mai i ta tatou mau hapa, e taparu tatou Ia’na, e haamauruuru Ia’na, e faaite tatou i to tatou here Ia’na. Eiaha tatou e faahiti haere

Page 46: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

41

P e n e 8

noa i te parau aita hoê auraa (a hi‘o Mataio 6:7–8). E ani tatou ia haapa‘ohia To’na hinaaro, ma te haamana‘o e, te mea ta tatou e hinaaro nei, e ere paha ïa i te mea maitai roa no tatou (a hi‘o 3 Nephi 18:20). I te hopea o ta tatou pure, e faaoti tatou i te reira na roto i te i‘oa o Iesu Mesia (a hi‘o 3 Nephi 18:19).

E mea nahea te mau pure i te pahonohia mai ?

pure e horo‘a-ohie-hia mai ? I to outou mana‘oraa no te aha aita te mau pahonoraa i te mau pure e tae mai i te taime mau ta tatou e hinaaro, e aore râ, ia au i to tatou hinaaro ?

E pahono-mau-hia mai ta tatou mau pure aau tae. I te tahi taime e pahonohia mai paha e, aita, no te mea, te ohipa ta tatou i ani, e ere paha i te mea tano roa no tatou. I te tahi taime e pahonohia mai e, e, i reira te mahanahana e tupu ai i roto ia tatou, te mana‘o maitai no ni‘a i te mea ta tatou e rave (a hi‘o PH&PF 9:8–9). I te tahi taime, e pahonohia mai e, « tia‘i rii ». E pahono-mau-hia mai ta tatou mau pure i te taime e ia au i te raveraa ta te Fatu i ite e, e tau-turu mau te reira ia tatou.

I te tahi taime e pahono mai te Fatu i ta tatou mau pure na roto i te tahi atu taata. Te hoê hoa maitai, te hoê tane e aore ra vahine faa-ipoipo, hoê metua e aore ra hoê melo o te utuafare, hoê ti‘a faatere o te Ekalesia, hoê misionare – e riro hoê o teie mau taata i te faau-ruhia ia rave i te mau ohipa o te pahono i ta tatou mau pure. Hoê hi‘oraa no te reira maori râ te iteraa ïa o te hoê metua vahine apî i ta'na aiû tei pepe i roto i te hoê ati i te fare. Aita ta’na hoê rave‘a no te faahoro i te aiu i ô te taote. E mea apî mai oia i roto i taua aroa ra, e aita oia i matau i te mau taata i reira. Ua pure teie metua vahine apî no te ani i te tauturu. Tau minuti i muri mai, ua ti‘a mai te hoê taata no reira i te uputa fare, e ua na ô maira e, « ua tupu mai te mana‘o i roto ia‘u e haere mai e hi‘o e aita anei oe i hinaaro i te tauturu ». Ua tauturu te reira taata i te metua vahine apî ia afa‘i i te aiu i ô te taote.

E mea pinepine te Atua i te horo‘a mai ia tatou i te mana no te pahono i ta tatou iho mau pure. Ia pure tatou no te ani i te tauturu,

Page 47: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

42

P e n e 8

e imi tatou i te mau rave‘a atoa no te faatupu i te mau mea ta tatou e titau nei.

Mai te mea e, e haapa‘o tatou i te evanelia a Iesu Mesia, e e pure tamau noa, e roaa ia tatou te oaoa e te poupou. « Ia vai haehaa noa oe; e na te Fatu to oe Atua e arata‘i ia oe na to oe rima ra, e e horo‘a’tu ia oe te pahonoraa i ta oe mau pure » (PH&PF 112:10).

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a e te tahi atu mau rave‘a

pure ai)

parau ti‘a)

Page 48: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

43

Te mau Peropheta a te Atua

P e n e 9

O te mau Peropheta te mau Ti‘a o te Atua i ni‘a i te Fenua nei

« Aita a te Fatu ra a Iehova e peu i rave, maori râ ia faaite i ta’na parau i mo‘e i ta’na ra mau tavini i te mau peropheta » (Amosa 3:7).

E rave rahi taata e ora nei i roto i te poiri, ma te ite papû ore i te hinaaro o te Atua. Te ti‘aturi nei ratou e, ua tapirihia te mau uputa o te ra‘i, e na te taata ana‘e iho e aro atu i te mau ati o teie nei ao. Aue te fana‘o o te feia mo‘a i te mau mahana hopea nei ! Ua ite tatou e, e paraparau mai te Atua i to te Ekalesia na roto i Ta’na peropheta. E na roto i te aau mehara te himene nei te feia mo‘a na te ao taatoa nei i te himene ra « Mauruuru matou e te Atua no to na peropheta, ia arata‘i noa mai ia matou i teie nei tau hopea » (Te mau Himene, no. 10).

Te peropheta o te hoê ïa taata i piihia e te Atua ia riro ei ti‘a No’na i ni‘a i te fenua nei. Ia paraparau te hoê peropheta na roto i te i‘oa o te Atua, e au ïa e, o te Atua iho teie e paraparau mai nei (a hi‘o PH&PF 1:38). Ua riro atoa te peropheta ei ite taa ê no te Mesia, ma te faaite papû i To’na huru atua e ma te haapii i Ta’na evanelia. E haapii te peropheta i te parau mau e e tatara ho‘i i te parau na te Atua. E ti‘aoro oia i te feia parau-ti‘a ore ia tatarahapa. E farii oia i te mau heheuraa e te mau arata‘iraa no ô mai i te Fatu ra ei maitai no tatou. E ti‘a ia’na ia hi‘o i roto i te tau amuri a‘e e ia tohu i te mau mea e tupu mai ia nehenehe i to te ao nei ia faaarahia.

E ti‘a mai te hoê peropheta mai roto mai i te mau huru vahi atoa o te oraraa nei. E riro paha oia ei taata apî e aore râ ei taata paari, ei taata ite e aore ra ei taata haere ore i te haapiiraa. Penei a‘e e taata

Page 49: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

Iosepha Semita Brigham Young John Taylor Wilford Woodruff

Lorenzo Snow Joseph F. Smith Heber J. Grant George Albert Smith

David O. McKay Joseph Fielding Smith Harold B. Lee Spencer W. Kimball

Ezra Taft Benson Howard W. Hunter Gordon B. Hinckley Thomas S. Monson

Page 50: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

45

P e n e 9

faaapu, e auvaha ture e aore ra e orometua haapii. I mutaa iho ra, e oomo te mau peropheta i te mau aahu roroa e e ta‘ita‘i ho‘i i te raau i roto i te rima. Area te mau peropheta no teie tau ra, e pereue ïa to ratou, e e ta‘ita‘i ratou i te pute vairaa parau paari. No reira, na te aha ïa e faaite mai i te peropheta mau ? Na te Atua iho e ma‘iti i te peropheta mau e e piihia oia na roto i te mana ti‘a mau o te autahu‘araa (a hi‘o Te mau Hiro‘a Faaroo 1:5).

E paturu te feia mo‘a i te mau mahana hopea nei i te Peresideniraa Matamua e i te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo ei peropheta. Area râ, ia parau ana‘e tatou i te parau no « te peropheta o te Ekalesia », te parau nei ïa tatou i te Peresideni o te Ekalesia, oia te peresideni o te autahu‘araa teitei.

Mai mutaa iho mai â ua pii te Atua i te mau Peropheta no te arata‘i i te taata nei

Atua i mutaa iho ra ?

I vai na ho‘i te mau peropheta i te fenua nei mai ia Adamu mai â. Ua riro te mau ohipa a te reira mau taata ei faaitoitoraa e ei faaururaa ia tatou. Ua arata‘i o Mose, te hoê peropheta no te Fau-faa Tahito, e rave rahi tauatini o to’na ra nunaa i rapae i te fenua Aiphiti e i te faatîtîraa no te haere i te fenua i parauhia ra. Na’na i papa‘i i na buka matamua e pae o te Faufaa Tahito e i na Ture hoê Ahuru. Ua fano atu o Nephi, te hoê peropheta no te Buka a Moro-mona mai Ierusalema e tae atu i te fenua Amerika e 600 matahiti hou te fanauraa o te Mesia. Ua horo‘a mai teie ti‘a faatere rahi e teie taata iimi e rave rahi mau papa‘iraa faufaa i roto i te Buka a Moromona. Ua ma‘itihia o Ioane Bapetizo no te faaineine i to te ao nei i te taeraa mai o te Fatu o Iesu Mesia. Na roto ia Iosepha

-

Buka a Moromona i to’na ra apîraa.

mau peropheta ?

Page 51: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

46

P e n e 9

E peropheta ora to tatou i te fenua nei i teie mahana.

mahana ?

E peropheta ora to tatou i ni‘a i te fenua nei i teie mahana. Teie peropheta o te peresideni ïa o te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te Mau Mahana Hopea nei. Te mau nei oia i te ti‘araa no te farii i te heheuraa no te Ekalesia taatoa. Te mau nei oia i « te mau taviri o te basileia » oia ho‘i, tei ia’na te mana no te faatere i te Eka-lesia e te basileia taato‘a o te Atua i ni‘a i te fenua nei, e tae noa’tu i te faatereraa i te mau Oro‘a o te autahu‘araa (a hi‘o Mataio 16:19). Aita e taata ê atu e ti‘a ia farii i te hinaaro o te Atua no te mau melo taatoa o te Ekalesia maori râ te peropheta e te Peresideni ma‘itihia. Ua parau te Fatu e, « aita’tu maori râ te taata hoê i ni‘a i te ao nei i te taime hoê o tei horo‘ahia’tu teie nei mana e te mau taviri ho‘i no teie nei autahu‘araa » (PH&PF 132:7). E tauturuhia te Peresideni o te Ekalesia na to’na na tauturu i roto i te Peresideniraa Matamua e na te mau melo o te Pŭpŭ no te Tino Ahuru Ma Piti, tei riro atoa ei mau peropheta, ei mau hi‘o e ei mau heheu parau.

E rave tatou i te mau mea ta te mau peropheta e parau mai ia tatou ia rave. Ua parau mai te peresideni Wilford Woodruff e, eita roa te hoê peropheta e faati‘ahia ia arata‘i ê i te Ekalesia:

« Eita roa te Fatu e faatia ia‘u nei e aore ra, i te hoê noa’tu taata o te ti‘a mai ei peresideni no teie Ekalesia ia arata‘i ê ia outou. Aita te reira i roto i te faanahonahoraa. Aita ho‘i te reira i roto i te feruriraa o te Atua. Mai te mea e, e tamata vau i te rave i te reira, e iriti ê te Atua ia‘u i to‘u parahiraa » (Te mau haapiiraa a te mau peresideni o te Ekalesia: Wilford Woodruff [2004], 199).

E paturu tatou i te Peropheta a te Fatu

peropheta ?

E rave rahi o te feruri nei e, e mea ohie ia ti‘aturi i te mau pero-pheta o te anotau tahito. Tera râ e mea maitai a‘e ia ti‘aturi e ia

Page 52: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

47

P e n e 9

pee i te peropheta ora. Te afa‘i nei tatou i to tatou rima i ni‘a no te paturu i te Peresideni o te Ekalesia ei peropheta, ei hi‘o, e ei heheu parau.

Nahea tatou i te paturu i te peropheta ? E pure tatou no’na. E mea teimaha ta’na hopoi‘a, e te titau nei oia ia faaitoitohia oia na roto i te mau pure a te feia mo‘a.

E tuatapapa tatou i ta’na mau parau. E nehenehe ta tatou e faaroo i ta’na mau a‘oraa i roto i te amuiraa. E nehenehe atoa ta tatou e hoo i te Ensign e aore râ te Liahona no te tai‘o i ta’na mau a‘oraa no te amuiraa e i te tahi atu mau parau poro‘i ta’na.

E haapa‘o hope roa tatou i ta’na mau haapiiraa faauruhia. Eiaha tatou e haapa‘o noa i te tahi tuhaa o ta’na mau a‘oraa faauruhia e ia faaru‘e i te tuhaa aita tatou i au e aore ra, e ere i te mea ohie. Ua faaue mai te Fatu ia tatou ia pee i te mau haapiiraa faauruhia a To’na peropheta:

« E haapa‘o outou i ta’na (ta te peropheta) mau parau e i ta’na mau faaueraa atoa o ta’na e horo‘a’tu ia outou mai te noaa ia’na ra, i te haereraa mo‘a i mua ia‘u nei;

« E farii ho‘i outou i ta’na parau mai te mea ra e, no roto i to‘u iho nei vaha, ma te faaoroma‘i e te faaroo » (PH&PF 21:4–5)

E ore roa te Fatu e vaiiho i te Peresideni o te Ekalesia ia arata‘i ê ia tatou.

mai ia tatou i te mau taime i ma‘iri a‘e nei ?

E Haamaitairaa Rahi te Roaa mai i Muri a‘e i te Faarooraa i te Parau a te Peropheta.

Mai te mea e, e haapa‘o tatou, ua fafau mai te Fatu e, « e ore roa outou e noaa i te mau uputa o hade; oia ïa, e na te Fatu ra o te Atua e haapurara ê atu i te mau mana no te pouri mai mua atu ia outou, e e faaueue ho‘i i te ra‘i ei maitai no outou na, e i to’na i‘oa ra hanahana ho‘i » (PH&PF 21:6). Mai te mea e, e rave tatou mai ta te peropheta i faaue mai, e niniihia mai te mau haamaitairaa na ni‘a mai i te ra‘i.

Page 53: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

48

P e n e 9

E ti‘a papû te Ekalesia mau ia patuhia te reira « i ni‘a iho i te niu a te mau aposetolo e te mau peropheta, e o Iesu Mesia iho te tihi rahi » (Ephesia 2:20). Ua haamaitaihia tatou i roto i teie nei ao papû ore i te fariiraa i te hoê peropheta, na roto hoi ia’na e heheu mai ai te Fatu i To’na hinaaro.

a te peropheta ?

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

peropheta)

peropheta)

tupu na e i te mau mea e tupu mai)

peropheta)

tei mutaa ihora)

atoa i te mau peropheta ra)

i te faaururaa a te Varua Maitai, te mana‘o ïa, te hinaaro ïa, e te reo ïa o te Fatu )

te Ekalesia)

heheuraa no te Ekalesia)

Na te mau orometua: Faaite i te mau mea tei tupu i ni‘a ia outou e a faaite i te iteraa papû, na te reira e faatae mai i te Varua. No te opani i teie haapiiraa, a faaite i te hoê iteraa to outou no ni‘a i to outou haapa‘oraa i te a‘oraa a te peresideni o te Ekalesia. A faaite i to outou iteraa papû no ni‘a i te peropheta ora.

Page 54: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

49

Te mau Papa‘iraa Mo‘a

P e n e 1 0

Tei ia tatou nei te mau papa‘iraa mo‘a i teie mahana

no te noaaraa ia tatou te mau papa‘iraa mo‘a ?

Ia parau ana‘e e aore ra ia papa‘i ana‘e te mau tavini o te Fatu i raro a‘e i te faaururaa a te Varua Maitai, e riro mai ta ratou mau parau ei mau papa‘iraa mo‘a (a hi‘o PH&PF 68:4). Mai mutaa iho mai â, ua faaue te Fatu i To’na mau peropheta ia papa‘i i Ta’na mau heheuraa e te mau ohipa Ta’na i rave i ni‘a i Ta’na mau tamarii. Ua parau Oia e: « Te faaue ra ho‘i au i te taata atoa i te pae i te hitia o te râ, e i te pae i te toaa o te râ, e i te pae i apatoerau, e i te pae i apatoa, e i te mau fenua moana ra ho‘i, ia papa‘i ratou i te mau parau ta‘u e parau atu ia ratou; na roto ho‘i i te mau buka i papa‘i-hia ra, e haava vau i to te ao, te taata atoa e au i ta’na ra ohipa, mai ta tei papa‘ihia ra » (2 Nephi 29:11).

Te farii nei te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te Mau Mahana Hopea nei e maha buka ei papa‘iraa mo‘a: te Bibilia, te Buka a Moromona, Te Parau Haapiiraa e Te Mau Parau Fafau e te Buka Poe Tao‘a Rahi. Te parauhia nei taua mau buka ra, te mau papa‘i-raa mo‘a a te Ekalesia. Te farii-atoa-hia nei te mau parau faauru a to tatou mau peropheta ora ei mau papa‘iraa mo‘a.

Te Bibilia

Te Bibilia e apaparaa papa‘iraa mo‘a ïa no ni‘a i te mau heheuraa a te Atua i te taata nei. E rave rahi tenetere i papa‘ihia ai teie mau

Na te mau orometua haapii: No te faaitoito i te aparauraa no ni‘a i na buka tumu e maha, e nehenehe ta outou e horo‘a i te melo tata‘itahi o te piha haapiiraa e aore ra, i te melo tata‘itahi o te utuafare, hoê numera mai te 1 e tae atu i te 4. A ani i te mau taata e numera 1 ta ratou ia tai‘o eaha ta teie pene e haapii mai nei ia tatou no ni‘a i te Bibilia, te numera 2 e tai‘o ratou i te parau no ni‘a i te Buka a Moromona, te feia e numera 3 ia tai‘o no ni‘a i te Parau Haapiiraa e Te Mau Parau Fafau, e te feia e numera 4 ta ratou, ia tai‘o no ni‘a i te Buka Poe Tao‘a Rahi. I muri iho a ani ia ratou ia faaite mai i te mea ta ratou i apo mai.

Page 55: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 56: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

51

P e n e 1 0

papa‘iraa, mai te anotau o Adamu e tae roa’tu i te anotau a ora ai te mau Aposetolo a Iesu Mesia. Na te mau peropheta e rave rahi i papa‘i i te reira e tei ora i tera tau e tera tau i roto i te aamu o te ao nei.

E piti tuhaa i roto i te Bibilia: te Faufaa Tahito e te Faufaa Apî. E rave rahi mau parau tohu i roto i te Faufaa Tahito tei tohu i te tae-raa mai o te Faaora e te Taraehara. Te faaite mai nei te Faufaa Apî i te oraraa o taua Faaora ra e taua Taraehara ra, o Iesu Mesia. Te faa-ite atoa mai nei te reira i te faati‘araa o Ta’na Ekalesia i taua anotau ra. « Te ti‘aturi nei matou e, o te Bibilia ra o te parau ïa a te Atua, ia ti‘a te iriti-raa-hia » (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:8).

haro‘aro‘araa i te tahi mau parau i roto i te Bibilia. Ua faauru te

parau mau o te Bibilia tei mo‘e e aore râ tei tauihia te mau papa-‘iraa tumu. Ua parauhia te reira mau faatiti‘aifaroraa faauruhia te

te vai ra te tahi mau parau i iritihia mai no roto mai i te tatararaa a

raro i te api.

Te Buka a Moromona

Te Buka a Moromona o te hoê ïa parau mo‘a o te mau taata tei ora i ni‘a i te fenua Amerika i roto i te area matahiti 2000 HOU TE MESIA

e I MURI MAI I TE POHERAA O TE MESIA 400. Tei roto i te reira te îraa o te evanelia a Iesu Mesia (a hi‘o PH&PF 20:9; 42:12; 135:3). Te faaite mai nei te Buka a Moromona i te parau no te tere o Iesu Mesia i rotopu i te mau taata i te fenua Amerika i muri noa iho i To’na Ti‘a-faahou-raa.

Peretane na roto i te horo‘a e te mana o te Atua. Ua parau oia e, o te buka teie « tei hau roa i te ti‘a i te mau buka atoa i ni‘a i te fenua nei, e te ofa‘i tape‘a fana no ta tatou haapa‘oraa, e e faahatata roa’tu te hoê taata i te Atua na roto i te haapa‘oraa i te mau ture o te reira buka, i to te tahi atu mau buka » (omuaraa o te Buka a Moromona).

Page 57: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

52

P e n e 1 0

Ua tauturu te peresideni Ezra Taft Benson ia tatou ia ite e mea nahea te Buka a Moromona i riro ai ei ofa‘i tapea fana no ta tatou haapa‘oraa. Ua parau oia e:

« E toru mea tei faariro i te Buka a Moromona ei ofa‘i tape‘a fana no ta tatou haapa‘oraa. Te ofa‘i tape‘a fana ïa no to tatou iteraa i te Mesia. Te ofa‘i tape‘a fana ïa no ta tatou parau haapiiraa. Te ofa‘i tape‘a fana ïa no te iteraa papû.

« Te Buka a Moromona o te ofa‘i tape‘a fana ïa no to tatou iteraa ia Iesu Mesia, tei riro ho‘i ei ofa‘i tihi no te mau mea atoa ta tatou e rave. Te faaite nei te reira ma te puai e te papû maitai e, te vai mau nei Oia. …

« Te faaaano nei [te reira] i to tatou iteraa no ni‘a i te parau o te faaoraraa. …Ua papa‘ihia te Buka a Moromona no to tatou ano-tau. …E itehia i roto te arata‘iraa no te faaineine ia tatou no te Tae-piti-raa mai. …

« … Te haapii mai nei te Buka a Moromona ia tatou i te parau mau (e) te faaite nei i te Mesia. … Tera râ, te vai ra te tahi mea hau atu. Te vai ra hoê mana i roto i te reira buka o te haamata i te tahe mai i roto i to outou oraraa i te taime a haamata ai outou i te tuatapapa i te reira buka. E iteahia ia outou te mana rahi a‘e no te pato‘i i te faahemaraa. E itehia ia outou te mana no te ape i te oto. E itehia ia outou te mana no te haere tamau noa na ni‘a i te e‘a titi‘aifaro e te piriha‘o. Ua parauhia te mau papa‘iraa mo‘a ‘te mau parau o te ora,’ e aita e vahi ê atu i ti‘a maitai ai teie nei parau maori râ i roto i te Buka a Moromona. … ‘E mea ti‘a i te Feia Mo‘a atoa i te mau Mahana Hopea nei ia faariro i te tai‘oraa i teie buka ei ohipa tamau

Report, Atopa 1986, 4–7; aore râ Ensign, Novema 1986, 5–7; faafaa-

1980, 90; aore râ Ensign, Me 1980, 67).

Te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau

Te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau o te hoê ïa haaputu-raa no te mau heheuraa o teie anotau. I roto i te tuhaa 1 o Te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau, ua heheu mai te Fatu e,

Page 58: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

53

P e n e 1 0

ua haapararehia teie nei buka i roto i te mau taata atoa o te fenua nei no te faaineine ia ratou i To’na taeraa mai:

« No reira e tae te reo o te Fatu i te mau hopea o te ao nei, ia faa-roo mai te mau taata atoa o tei hinaaro:

« A faaineine outou, a faaineine outou no te mea e tae mai nei, no te mea e ua fatata mai te Fatu » (PH&PF 1:11–12).

Te vai ra i roto i teie buka te mau heheuraa no ni‘a i te Ekalesia a Iesu Mesia mai tei faaho‘ihia mai i teie mau mahana hopea nei. E rave rahi mau tuhaa o teie buka o te haamaramarama nei i te faanahonahoraa o te Ekalesia e o te faataa nei i te toro‘a o te auta-hu‘araa e ta ratou mau ohipa. I roto i te tahi atu mau tuhaa, mai te tuhaa 76 e 88, te vai ra te mau parau mau hanahana tei mo‘e i to te ao nei i te roaraa e rave rahi hanere matahiti. Area te tahi atu mau tuhaa ra, mai te tuhaa 29 e 93, te haamaramarama ra ïa i te tahi mau haapiiraa i roto i te Bibilia. Taa ê noa’tu i te reira, te vai ra i roto i te tahi mau tuhaa, mai te tuhaa 133, te mau parau tohu no ni‘a i te mau ohipa o te tupu amuri a‘e. Ua faaue mai te Atua ia tatou ia tuatapapa i Ta’na mau heheuraa i roto i teie buka: « A ma‘imi i teie nei mau faaueraa, no te mea e parau mau te reira o te ti‘a ia ti‘aturi, e e faatupu-mau-hia te mau tohuraa e te mau fafauraa te itehia i roto i te reira » (PH&PF 1:37).

Te Buka Poe Tao‘a Rahi

I roto i te Buka Poe Tao‘a Rahi te vai ra te buka a Mose, te buka

I roto i te buka a Mose, te vai ra hoê papa‘iraa no ni‘a i te tahi mau orama e te tahi mau papa‘iraa a Mose, tei heheuhia i te Peropheta

e te mau haapiiraa tei mo‘e i te Bibilia e te horo‘a nei i te tahi atu mau haamaramaramaraa no ni‘a i te Hamaniraa o te fenua nei.

roto mai i te hoê otaro parau tahito tei ravehia mai mai raro mai i te mau hunaraa taata pohe no Aiphiti. I roto i teie buka te vai ra te tahi mau haamaramaramaraa faufaa roa no ni‘a i te Poieteraa, te evanelia, te huru o te Atua, e no ni‘a i te autahu‘araa.

Page 59: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

54

P e n e 1 0

ta’na iritiraa faauruhia i te Bibilia, te tahi mau papa‘iraa no roto mai i ta’na Aamu o te Ekalesia, e Te mau Hiro‘a Faaroo.

faauru ia outou ? Eaha te tahi mau haapiiraa no roto mai i teie mau buka papa‘iraa mo‘a tei tauturu ia outou ?

Te mau Parau a to Tatou mau Peropheta Ora

Taa ê noa’tu teie na buka papa‘iraa mo‘a e maha, ua riro atoa te mau parau faauruhia a to tatou mau peropheta ora ei papa‘iraa mo‘a na tatou. E tae mai ta ratou mau parau ia tatou na roto mai i te mau amuiraa, te Liahona e aore râ Ensign te ve‘a e te mau ara-ta‘iraa a te feia faatere o te autahu‘araa o te fenua iho. « Te ti‘aturi nei matou i te mau mea atoa i heheuhia mai e te Atua, te mau mea atoa o Ta’na e heheu mai nei i teie nei, e te ti‘aturi nei ho‘i matou e, e heheu mai â Oia e rave rahi atu â mau mea maitai e te faufaa rahi no To’na ra basileia » (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:9)

ora ?

Tuatapaparaa i te mau Papa‘iraa Mo‘a

ai tatou i te mau papa‘iraa mo‘a ?

E mea ti‘a ia tatou tata‘itahi ia tuatapapa i te mau papa‘iraa mo‘a i te mau mahana atoa. E faaite tatou i teie mau parau mau i ta tatou mau tamarii. E tai‘o tatou i te mau buka papa‘iraa mo‘a tumu i ta tatou mau tamarii ia haapii ratou i te here i te reira e ia faaohipa i te reira no te mau parau mau e vai ra i roto.

Mai te mea te hinaaro nei tatou i te ape i te mau ino o teie nei ao, e mea ti‘a ia tatou ia faaamu i to tatou varua i te parau mau e i te parau ti‘a i roto i te mau papa‘iraa mo‘a. E faahatata atu tatou i te Atua e i te tahi e te tahi a tai‘o ai e a feruri amui ai tatou i te mau papa‘iraa mo‘a.

A tai‘o ai, a feruri ai, e a pure ai tatou no ni‘a i te mau papa‘iraa mo‘a e a ani ai i te Atua i te iteraa, e faaite papû mai te Varua

Page 60: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

55

P e n e 1 0

Maitai ia tatou i te parau mau o teie mau mea. E ite tatou tata‘itahi iho e e parau mau teie mau mea. Eita roa tatou e haavarehia (a hi‘o

huru ra i fariihia e Nephi a parau ai oia e, « inaha, te popou nei ta‘u varua i te mau mea o te Fatu; e te feruri noa nei â ta‘u aau i te mau mea ta‘u e hi‘o e ta‘u i faaroo ra » (2 Nephi 4:16).

mo‘a i te mau mahana atoa ? A faanaho i te hoê taime e i te hoê vahi no te tuatapapa i te papa‘iraa mo‘a i te mau mahana atoa.

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

papa‘iraa mo‘a)

te Mesia)

papa‘iraa mo‘a)

mau maite e ia aueue ore i roto i te faaroo)

papa‘iraa mo‘a i te horo‘a-raa-hia mai)

papa‘iraa mo‘a i te maramarama no te mau tuhaa o te parau haapiiraa mau)

(e tae faahou mai te mau papa‘iraa mo‘a)

na te mau Edene)

Page 61: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 62: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

57

Te Oraraa o te Mesia

P e n e 1 1

Ua Tohu-a‘e-na-hia te Oraraa o te Mesia hou To’na Fanauraa

Ua ti‘aturi te mau taata atoa e haere mai Iesu Mesia i ni‘a i te fenua nei no te faatupu i te fafauraa ta’na i faaoti i te ra‘i ra, oia hoi, ia riro ei Faaora no tatou. Ia ore Oia ra, ua ore atoa ïa te taatoaraa o te opuaraa o te faaoraraa. No te faufaa rahi o te misioni a te Mesia, ua faaite papû mai te mau peropheta atoa mai ia Adamu e tae roa mai i te Mesia e, e tae papû mai Oia (a hi‘o Te Ohipa 10:43). Ua faaite mai te mau peropheta atoa mai te tau o te Mesia e, e haere mai oia. E mea ti‘a ia tatou tata‘itahi ia tuatapapa i te oraraa o te Faaora e ia pee Ia’na ma te haapa‘o i roto i to tatou oraraa taatoa.

Ua parau atu te hoê melahi ia Adamu e, te i‘oa o te Faaora, o Iesu Mesia ïa (a hi‘o Mose 6:51–52). Ua ite o Enoha e e pohe o Iesu i ni‘a i te satauro e e ti‘a faahou mai (a hi‘o Mose 7:55–56). Ua faaite atoa o Noa raua o Mose no ni‘a Ia’na (a hi‘o Mose 1:11; 8:23–24). Ua ite Isaïa i te oraraa o te Faaora e 800 matahiti hou te fanau-raa-hia te Faaora i ni‘a i te fenua nei. I to Isaïa iteraa i te mauiui e te oto ta te Faaora e farii no te aufau i ta tatou mau hara, ua na ô a‘era Oia e:

« I vahavahahia Oia, e aore ra i haapa‘ohia e te taata; e taata mataro i te oto, e ua ite hoi i te mihi. …

« …Ua rave mau râ Oia i to tatou paruparu, e ua hopoi ê oia i to tatou oto. …

« I paruparu râ oia i ta tatou nei hara, i tairihia oia i to tatou nei ino. …

Na te mau orometua haapii: I roto i teie pene, e mea rahi te mau tumu parau, tera râ, eita e hope pauroa ia outou ia tuatapapa. I roto i ta outou faaineineraa i te haapiiraa, a titau i te arata‘iraa a te Varua no te ite e, eaha te mau tuhaa e riro ei tauturu rahi a‘e no te feia ta outou e haapii.

Page 63: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

58

P e n e 1 1

« Ua rave-ino-hia ho‘i Oia, e ua faahaehaahia mai ra, aita râ To’na vaha i parau; i arata‘ihia Oia mai te fanau‘a mamoe i te taparahiraa ra » (Isaia 53:3–5, 7).

Ua ite atoa o Nephi i te hoê orama no ni‘a i te fanauraa e te ohipa a te Faaora. Ua ite oia i te hoê paretenia purotu maitai , e ua faaite mai te hoê melahi e, «Inaha, te paretenia ta outou e hi‘o nei, o te metua vahine ïa o te Tamaiti a te Atua i te tino » (1 Nephi 11:18). E ua ite atu ra o Nephi i te paretenia i te tape‘araa i te hoê tama iti i roto i to’na rima. E ua na ô maira te melahi, « Inaha te arenio a te Atua, oia ïa te Tamaiti a te Metua Hau Mure Ore ra ! » (1 Nephi 11:21).

124 matahiti hou te fanau-raa-hia o Iesu, ua ite atoa te Arii Beniamina, te tahi faahou atu peropheta Ati Nephi, i te oraraa o te Faaora:

« Inaha ho‘i, e tae te tau, e ua fatata roa ho‘i te tau, ta te Fatu Puai Hope, tei ia’na te hau, o te vai ra, e te vai nei mai tahito mai â, e te vai e amuri noa’tu, e tae mai i raro nei no te ra‘i mai, i rotopu i te mau tamarii a te taata nei ma te mana, e e parahi ho‘i i roto i te tino repo, e e haere atu i rotopu i te taata nei i te raveraa i te mau semeio rarahi, oia ho‘i, i te faaoraraa i te taata ma‘i, e te faati‘a-faahou-raa i te taata pohe, e haere te piri‘o‘i ia’na, e ora te matapô, e faaroo te turi, e e ora ho‘i te mau huru ma‘i atoa ia’na ra.

« E e ti‘avaru oia i te mau diabolo, oia ho‘i i te mau varua faufau e noho i roto i te aau o te mau tamarii a te taata nei.

« E inaha, e roohia oia i te mau faahema, e te mauiui o te tino, e te poia, e te poihâ, e te rohirohi, e ore e ti‘a i te taata ia faaoroma‘i i te reira, maori râ e tae oia i te pohe; inaha ho‘i, e hou oia i te toto no to’na mauiui rahi e te ohipa ino e te faufau a to’na ra mau taata.

« E e ma‘irihia to’na i‘oa, o Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua, te Metua o te ra‘i, e te fenua, Tei Hamani i te mau mea atoa mai te matamua mai â; e e ma‘irihia to’na metua vahine i te i‘oa ra ia Maria » (Mosia 3:5–8).

Page 64: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

59

P e n e 1 1

O Oia te Tamaiti Fanau tahi a te Metua

i farii mai roto mai i To’na metua vahine ?

Ua papa‘ihia te aamu no te fanauraa e te oraraa o te Faaora i roto i

Te ite nei tatou i roto i ta ratou mau papa‘iraa e, ua fanauhia o Iesu e te hoê paretenia tei parauhia o Maria. Ua momo‘ahia oia ia Iose-pha i te taime a fâ mai ai te hoê melahi a te Atua ia’na ra. Ua parau mai te melahi ia’na e, e riro oia ei metua vahine no te Tamaiti a

1:34). Ua parau mai te melahi ia’na e, « E pou mai te Varua Maitai i ni‘a iho ia oe, e na te mana o te Teitei e tamărû i ni‘a iho ia oe, e parauhia‘i ho‘i tena na tamaiti mo‘a, o te Tamaiti na te Atua »

no Iesu Mesia.

O Iesu ana‘e te taata i ni‘a i te fenua nei tei fanauhia i te hoê metua vahine tahuti e te hoê metua tane tahuti ore. No reira oia i parau-hia‘i te Tamaiti Fanau Tahi. Ua farii oia i te mau mana hanahana na roto mai i To’na Metua. Na roto mai i To’na metua vahine ua farii Oia i te huru tahuti, e e roohia Oia i te poia, te poihâ, te rohirohi, te mauiui e te pohe. Aore e taata e rave i te ora o te Faaora maori râ ua farii oia. E mana To’na no te horo‘a i to’na ora, e e mana ho‘i no te faati‘a faahou i To’na tino i muri a‘e i te pohe. (A hi‘o Ioane 10:17–18).

Ua ora oia i te hoê oraraa ti‘a mau

Mai To’na apîraa mai â, ua haapa‘o o Iesu i te mau mea atoa ta to tatou Metua i te Ao ra i titau Ia’na ra. I raro a‘e i te arata‘iraa a Maria raua o Iosepha, ua hau atu te paari o Iesu i to te tahi atu mau tamarii. Ua here e ua haapa‘o Oia i te parau mau. Te parau

te aau, î a‘era hoi i te paari: e te vai ra te maitai a te Atua i ni‘a

Page 65: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

60

P e n e 1 1

I te 12raa o To’na matahiti, ua ite Oia e, ua tonohia mai Oia no te haapa‘o i te hinaaro o To’na ra Metua. Haere atu ra oia i Ierusa-lema na muri iho i To’na na metua. E ia ho‘i a‘e ra To’na na metua i te fare, ua ite ihora raua e aita o Iesu i roto i ta raua pŭpŭ. Ua ho‘i faahou atu raua i Ierusalema no te imi Ia’na. « E ru‘i toru a‘e ra, ua ite atu ra raua Ia’na i roto i te hiero ra, te parahi ra i rotopu i te mau orometua, te faaroo atu ra e te ui atu ra ia ratou ». (Iritiraa a

Ua ore atu ra te mana‘o tapitapi o Iosepha raua o Maria i te ite-raa’tu Ia’na, area râ, « hitimaue atura raua: ua parau atura ta’na metua vahine ia’na, E ta‘u tamaiti, eaha oe i na reira mai ai ia maua ? Inaha, i imi noa na maua o to metua tane ia oe ma te oto ». Ua parau atura Iesu ia’na na ô atura, « Aita orua i ite e ia haapa‘o

No te faatupu i Ta’na ohipa, ua titauhia ia Iesu ia haapa‘o i te hina-aro o To’na Metua i te Ao ra. I muri a‘e, ua parau Oia e, « Aore a‘u peu rave noa, o ta tau Metua râ i haapii mai ia‘u ra, o ta‘u ïa e parau nei. …E aore hoi au i faaea i te rave i te mea e mauruuru ai oia ra » (Ioane 8:28–29).

Ia 30 a‘e ra te matahiti o Iesu, ua haere maira Oia ia Ioane Bapetizo ra ia bapetizohia Oia i roto i te pape i Ioridana ra. Ua oti‘ati‘a rii o Ioane ia bapetizo ia Iesu i te mea e, ua ite oia e, ua rahi a‘e Iesu ia’na. Ua ani râ Iesu ia Ioane ia bapetizo Ia’na « ei faati‘araa hoi i te mau parau-ti‘a atoa ra ». No reira, ua bapetizo ihora Ioane i te Faa-ora, ma te utuhi i To’na tino taatoa i roto i te pape. Ia oti a‘e ra Iesu i te bapetizohia, ua parau maira To’na Metua mai te ra‘i mai, na ô maira, « Ta‘u Tamaiti here teie, ua mauruuru roa vau ia’na ». Ua pou maira te Varua Maitai, mai te uupa ra te huru. (a hi‘o Mataio 3:13–17).

I muri a‘e i to Iesu bapetizo-raa-hia, ua haapae oia i te maa e 40 mahana e e 40 ru‘i no te parahi i piha‘i iho i te Atua. I muri iho i

ia haere ê atu. (a hi‘o Mataio 4:1–11; a hi‘o atoa Iritiraa a Iosepha

Page 66: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

61

P e n e 1 1

te taata parau ti‘a hope roa tei taahi i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o Hebera 4:15; 1 Petero 2:21–22).

faufaa no outou ?

Ua haapii mai Oia ia tatou nahea ia here e ia tavini i te tahi e te tahi

e ia tavini i te tahi e te tahi ?

Iesu i Ta’na ohipa i rotopu i te taata nei. Ua haere mai oia i te fenua nei eiaha no te pohe noa no tatou, no te haapii atoa râ ia tatou e nahea ia ora. Ua haapii Oia e, te vai ra e piti faaueraa rahi: a tahi, ia aroha i te Atua ma to tatou aau atoa, to tatou varua atoa, e to tatou puai atoa; e te piti, ia aroha ia vetahi ê mai to tatou aroha ia tatou iho (a hi‘o Mataio 22:36–39). Ua riro To’na oraraa ei hi‘oraa na tatou nahea tatou ia haapa‘o i teie na faaueraa e piti. Mai te mea e, e here tatou i te Atua, e ti‘aturi ïa tatou Ia’na e e faaroo Ia’na, mai ia Iesu i na reira. Mai te mea e aroha tatou ia vetahi ê, e tauturu ïa tatou ia ratou, e pahono i to ratou mau hinaaro i te pae tino e te pae varua.

Ua ora Iesu ma te tavini ia vetahi ê. Ua faaora i to ratou mau ma‘i. Ua ite te matapô, ua faaroo te turi, e ua haere te piri‘o‘i. I te hoê taime a faaora ai Oia i tei pohehia i te ma‘i, ua ma‘iri roa te taime e ua po‘ia te taata. Aita oia i faaho‘i ia ratou, ua haamaitai râ Oia e pae faraoa e e piti i‘a, e na roto i te hoê a‘e ra ua amu te tiri‘a taata e 5,000. (a hi‘o Mataio 14:14–21). Ua haapii mai Oia e, ia ite noa’tu tatou i te hoê taata tei po‘ia, tei to‘eto‘e, tei vai tahaa noa, e aore râ, tei vai otare noa, e imi tatou i te mau rave‘a atoa no te tauturu ia ratou. A tauturu ai ho‘i tatou ia vetahi ê ra, te tavini ra ïa tatou i te Fatu. (A hi‘o Mataio 25:35–46).

Ua aroha Iesu ia vetahi ê ma To’na aau atoa. E mea pinepine To’na aau i te î i te aroha e te oto ho‘i. Ua here Oia i te mau tamarii, i te ruhiruhia, e tei haehaa, te feia ha‘iha‘i tei faaroo Ia’na. Ua here atoa Oia i tei hara, e na roto i te aroha rahi ua haapii Oia ia ratou

Page 67: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

62

P e n e 1 1

ia tatarahapa e ia bapetozohia. Ua haapii Oia e, « O vau te e‘a, e te parau mau e te ora » (Ioane 14:6).

Ua here atoa Oia i tei hara ia’na ra e aita i tatarahapa. I te hopea o To’na oraraa, a patitihia ai Oia i ni‘a i te satauro, ua pure Oia i te Metua no te mau faehau tei faasatauro Ia’na, mai te parau e, « E tau Metua, e faaore mai i ta ratou hara, aore ho‘i ratou i ite i ta ratou

aroha outou ia outou iho, mai ia‘u e aroha’tu ia outou na » (Ioane 15:12).

here tatou Ia’na ?

Ua faanahonaho Oia i te hoê noa iho Ekalesia mau

te mau Aposetolo ?

Ua hinaaro Iesu ia haapiihia Ta’na evanelia i te taata ati a‘e te fenua nei, no reira, ua ma‘iti Oia hoê ahuru e ma piti Aposetolo no te faaite Ia’na. O ratou te mau ti‘a faatere matamua o Ta’na Ekalesia. Ua farii ratou i te mana no te rave i te ohipa i To’na ra i‘oa e ia rave i te mau ohipa ta ratou i ite Ia’na i te raveraa. Te feia tei farii i te mana no roto mai ia ratou, ua ti‘a atoa ïa ia ratou ia haapii, ia bapetizo, e ia rave i te tahi atu mau oro‘a i To’na ra i‘oa. I muri a‘e i To’na poheraa, ua tamau noa ratou i te rave i Ta’na ohipa e tae roa’tu i te taime ua ino roa te taata e ua tae roa i te taparahi pohe i te mau Aposetolo.

Ua Faaora Oia ia Tatou i ta Tatou mau Hara e i te Pohe

tei tupu no ni‘a i te Taraehara.

I te pae hopea o Ta’na ohipa i te tahuti nei, ua faaineine Iesu Ia’na no te rave i te tusia hopea no te mau hara atoa a te taata nei.

Na te mau orometua: Na te feruri-hohonu-raa e hopoi mai i te Varua. A ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra i te mau melo o te utuafare ia tai‘o mărû noa i na tuhaa hopea e piti o teie pene, ma te feruri i to ratou mau mana‘o no ni‘a i te Faaora. I muri iho, a ani i te feia e hinaaro ia faaite mai i to ratou mau mana‘o i mua i te piha haapiiraa.

Page 68: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

63

P e n e 1 1

Ua faautuahia Oia i te utua pohe no te mea ua faaite Oia i mua i te taata e, Oia te Tamaiti a te Atua.

I te aru‘i hou To’na faasatauroraa, ua haere atu Iesu i roto i te hoê aua tei parauhia o Getesemane. E i reira ua ite Oia i te teimaha rahi o te pe‘ape‘a e ua ua pure Oia ma te oto. Ua faati‘ahia ia Orson F.

te mamae o te Faaora i roto i te hoê orama. A ite ai oia i te oto o te Faaora, na ô a‘e ra oia e: « Ua oto roa a‘e ra vau i to‘u iteraa i te reira e ua ta‘i au, no to‘u here ia ratou. E aroha rahi to‘u Ia’na; ua here au Ia’na ma to‘u aau atoa, e aita e nehenehe e parau to‘u hinaaro ia parahi i piha‘i iho Ia’na » (« Te hanahana o Iesu Mesia », Improve ment Era, Tenuare 1926, 224–25; a hi‘o atoa Ensign, Titema 2003, 10). « Haere atu ra (Iesu) i mua iti atu, tipapa ihora i raro ma te pure, na ô atu ra, E tau Metua e, ia ti‘a ra, e hopoi ê atu i teie nei au‘a, ia tupu râ to oe hinaaro, eiaha to‘u » (Mataio 26:39).

I roto i te hoê heheuraa no teie tau, ua faaite mai te Faaora i To’na mamae rahi, ma te parau e, na te reira i faatupu « i te rurutaina no te mauiui, e ua tahe maira te toto na te mau poa atoa, e ua mauiui i te tino e te varua atoa ho‘i » (PH&PF 19:18). Ua faaoroma‘i Oia « i te mamae tino », ia rave i ni‘a Ia’na iho i to tatou mau mauiui, to tatou mau ma‘i, to tatou mau paruparu e ta tatou mau hara (a hi‘o Alama 7:10–13). Aore e taata tahuti e ti‘a ia haro‘aro‘a i te teimaha o taua utu‘a ra. Aore e taata ê atu e nehenehe e faaoroma‘i i taua huru mamae o te tino e te varua. « Ua pou Oia i raro a‘e i te mau mea atoa ra … ia ti‘a ia’na ia vai i roto i te mau mea atoa e na roto hoi i te mau mea atoa te maramarama no te parau mau » (PH&PF 88:6).

Aita râ taua mauiui No’na ra i hope i reira. I te mahana i muri a‘e, ua taparahihia Iesu, ua faahaamahia, e ua tufahia i te huare. Ua faa-hepohia Oia ia amo i To’na satauro; ua hutihia e ua patitihia Oia i ni‘a iho. Ua rave-ino-hia Oia i te hoê o te mau raveraa ri‘ari‘a aita te taata i na reira a‘e nei. I muri a‘e i To’na mauiui rahi i ni‘a i te satauro, ua piihua’tura Oia ma te oto, « E tau Atua, E tau Atua, Eaha oe i faaru‘e mai ai ia‘u ? » (Mareko 15:34). I roto i taua hora ahoaho roa a‘e no Iesu ra, ua faaatea ê te Metua Ia’na, ia ti‘a ia Iesu ia faa-oti hope roa i te mauiui o te faautuaraa no te mau hara a te mau taata atoa, ia ti‘a ia Iesu ia upooti‘a hope roa i ni‘a i te mau puai o

Page 69: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

64

P e n e 1 1

Iesu te Mesia, neneiraa 3 [1916], 660–61).

Ia ite a‘era te Faaora e ua farii te Metua i Ta’na tusia, ua piihua a‘era To’na reo i te na ôraa e, « Ua oti » (Ioane 19:30). « E tau Metua,

ihora To’na upoo i raro e ua tuu atura i To’na varua. Ua pohe ihora te Faaora. Tupu ihora te aueueraa rahi i te fenua nei.

Ua rave a‘e ra te tahi mau hoa i te tino o te Faaora tuu atura i roto i te menema, e toru a‘era mahana i te vairaa i reira. I taua taime ra, ua haere atu To’na varua e faanahonaho i te ohipa misionare no te tahi atu mau varua tei titau-atoa-hia ia farii i Ta’na evanelia (a

ua ho‘i faahou mai Oia e rave i To’na tino. Oia te matamua tei upooti‘a i ni‘a i te pohe. Tupu mau atu ra te parau i tohuhia ra e « e ti‘a faahou mai oia i pohe ra » (Ioane 20:9).

I muri noa iho i To’na ra Tia‘-faahou-raa, ua fâ atu te Faaora i to te Ati Nephi e ua faati‘a’tura i Ta’na Ekalesia i te fenua Amerika. Ua haapii Oia i te mau taata i reira ra e ua haamaitai ia ratou. E itehia teie aamu nehenehe i roto i te 3 Nephi 11 e tae atu i te 28.

Ua riro To’na Tusia ei Faaiteraa i To’na Here i To’na Metua e ia Tatou nei

Ua haapii mai Iesu e: « Ia horo‘a te taata i to’na iho ora no to’na ra mau taua, aita roa e taata aroha ê atu i te reira. O outou to‘u mau taua, ia haapa‘o outou i te mau parau atoa ta‘u i parau atu ia outou na » (Ioane 15:13–14). Ua farii Oia ma te hinaaro mau e te haehaa i te oto i Getesemane e te mamae i ni‘a i te satauro ia ti‘a ia tatou ia farii i te mau haamaitairaa atoa o te faanahonahoraa o te faaoraraa. No te farii i te reira mau haamaitairaa, e haere mai tatou Ia’na ra e ti‘a ai, e tatarahapa i ta tatou mau hara, e ia here Ia’na ma to tatou aau atoa. Ua parau mai Oia e:

« Inaha, o teie te evanelia ta‘u i horo‘a’tu ia outou – I haere mai au i te ao nei e rave i to te Metua hinaaro, no te mea na ta‘u Metua i to’no mai ia‘u.

Page 70: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

65

P e n e 1 1

« I tono mai ta‘u Metua ia‘u ia faateiteihia vau i ni‘a i te satauro, e ia oti to‘u faateitei-raa-hia i ni‘a i te satauro ra, ia ume mai au i te mau taata atoa ra ia‘u … ia haavahia ratou i te au i ta ratou mau ohipa. …

« O ta‘u hoi ohipa i rave i to outou hi‘oraa ra, o ta outou ïa e rave. …

« No reira, eaha to outou huru e au ai ? Amene e parau atu vau ia outou, mai to‘u nei ïa » (3 Nephi 27:13–15, 21, 27; papa‘i faaopa i amuihia’tu).

te Faaora no outou ?

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a e te tahi atu mau tautururaa

Iesu Mesia)

i te puai e te mana)

roto i te aua; hamani-ino-hia; faasataurohia, e ti‘afaahou)

Ensign, Eperera 2000, 2–3

Page 71: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 72: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

67

Te Taraehara

P e n e 1 2

E titauhia te Taraehara no to tatou faaoraraa

« Ua haere mai o (Iesu Mesia) i te ao nei … ia faasataurohia no to te ao nei, e ia amo i te mau hara a to te ao nei, e ia haamo‘a i te ao nei, e ia tamâ i te ao nei i te mau ino atoa; ia ora ho‘i te mau mea atoa na roto Ia’na ra » (PH&PF 76:41–42). Te tusia rahi Ta’na i rave no te aufau i ta tatou mau hara e ia upooti‘a i ni‘a i te pohe o te Taraehara ïa. O te reira ïa te ohipa faufaa roa a‘e tei tupu i roto i te aamu o te taata nei: « E mea faufaa hoi ïa ia faati‘ahia te hoê tarae-hara; mai te au ho‘i i te rave‘a rahi a te Atua mure ore ra, ia faati‘a-hia te hoê taraehara e ti‘a‘i, e aore ïa, ia pohe mau te taata atoa e ti‘a‘i;… oia ïa ua hi‘a te taata atoa e ua mo‘e ratou, e ia pohe ratou e ti‘a‘i maori râ na roto i te taraehara » (Alama 34:9).

Na roto i te Hi‘araa o Adamu, tae maira e piti huru pohe i ni‘a i te ao nei: te pohe tino e te pone varua. Te pohe tino o te taa-ê-raa ïa te tino e te varua. Te pohe varua o te taa-ê-raa ïa i te Atua. Ahiri aita te Taraehara a te Mesia i upooti‘a i ni‘a i teie na pohe e piti nei, e piti ïa ohipa e tupu: e taa ê to tatou tino i to tatou varua e amuri noa’tu, e e ore tatou e ora faahou i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra (a hi‘o 2 Nephi 9:7–9).

Area râ, no te paari rahi o to tatou Metua i te Ao ra ua faaineine oia i te hoê opuaraa faahiahia mau e te aroha no te faaora ia tatou i te pohe tino e te pohe varua. Ua faanahonaho oia i te hoê Faaora ia haere mai i te ao nei no te faaora ia tatou i ta tatou mau hara e i te pohe atoa ho‘i. No ta tatou mau hara e no te paruparu ho‘i o to

Na te mau orometua haapii: E nehenehe te tahi mau tabula ohie noa e te tahi mau hoho‘a, e tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra te mau melo o te utuafare ia marama-rama i te mau parau tumu e te mau parau haapiiraa. A hamani i te hoê tabula e piti ana‘iraa, hoê i tapa‘ohia Ta te hi‘araa i horo‘a mai e a tapa‘o i te tahi Te mau haamaitairaa o te Tarae-hara. A faaohipa i te haamaramaramaraa i roto i teie pene no te faaî i te tabula.

Page 73: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

68

P e n e 1 2

tatou tino tahuti nei, e ore roa e ti‘a ia tatou ia faaora ia tatou iho (a hi‘o Alama 34:10–12). Te taata e riro ei Faaora no tatou, ua titau-hia ïa ia riro ei taata hara ore e ia mau oia i te mana i ni‘a i te pohe.

O te Mesia ana‘e te ti‘a ia faatusia no ta tatou mau hara

mau hara ?

E rave rahi te tumu i riro ai Iesu Mesia ana‘e ei Faaora no tatou. Hoê o te tumu maori râ, ua ma‘iti te Metua i te Ao ra Ia’na ei Faa-ora. Oia te Tamaiti Fanau Tahi a te Atua, e no reira ua roaa Ia’na te mana i ni‘a i te pohe. Ua faaite mai Iesu e: « O vau e horo‘a i to‘u ora, e a rave faahou atu ai. Aore roa e taata e riro ai ia haru, na‘u ihora e horo‘a noa’tu. E ti‘a ia‘u ia horo‘a, e e ti‘a ho‘i ia‘u ia rave faahou » (Ioane 10:17–18).

Ua riro atoa o Iesu ei Faaora no tatou no te mea Oia ana‘e te taata i ora i ni‘a i te fenua nei ma te hara ore. Na te reira ïa i faariro Ia’na ei tusia ti‘amâ no te aufau i te mau hara a vetahi ê ra.

Ua mauiui e ua pohe o Iesu ei tusia no ta tatou mau hara

o Getesemane e aore ra i mua i te satauro ei ite no te mauiui o Iesu Mesia.

Ua faatusia te Faaora no ta tatou mau hara na roto i te mamaeraa i Getesemane e na roto i te horo‘araa i To’na ora i ni‘a i te satauro. Eita e ti‘a ia tatou ia ite hope roa i To’na mauiui no ta tatou mau hara atoa. I roto i te Aua o Getesemane, no te teimaha o ta tatou mau hara, ua oto roa Oia e ua tahe a‘era te toto na te mau poa atoa (a hi‘o PH&PF 19:18–19). I muri a‘e, a tarere noa ai Oia i ni‘a i te satauro, ua pohe Iesu i te pohe mamae rahi na roto i te raveraa hanohano a te taata.

E here rahi to Iesu ia tatou, i mamae ai Oia i te varua e i te tino no tatou ! E here rahi atoa to to tatou Metua i te Ao ra i tono mai ai Oia i Ta’na Tamaiti Fanau Tahi ia mauiui e ia pohe no te toe‘a o Ta’na ra mau tamarii. « I aroha mai te Atua i to te ao, e ua tae roa i

Page 74: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

69

P e n e 1 2

te horo‘a mai i Ta’na Tamaiti Fanau Tahi, ia ore ia pohe te faaroo ia’na ra, ia roaa râ te ora mure ore » (Ioane 3:16).

Na te Taraehara e te Ti‘a-faahou-raa o Iesu Mesia e horo‘a mai i te Ti‘a-faahou-raa i te mau Taata atoa ra

I te toru o te mahana i muri a‘e i to’na faasatauro-raa-hia, ua rave faahou atu Iesu i To’na ra tino e riro maira ei taata matamua o tei ti‘afaahou mai. I te haereraa mai To’na mau hoa e hi‘o Ia’na, ua parau atu na melahi tia‘i menema ia ratou, « Aore oia i ô nei, ua ti‘a faahou a‘e nei ïa, ta’na i faaite atea maira » (Mataio 28:6). Ua tomo faahou mai To’na varua i roto i To’na ra tino, e e ore roa ïa e faataa ê-faahou-hia.

No reira, ua upooti‘a te Mesia i ni‘a i te pohe tino nei Na roto i Ta’na taraehara, e ti‘a faahou te mau taata atoa o te fanauhia mai i

faahou ra, oia atoa to tatou varua i te tahoê-faahou-hia i to tatou tino, « ia ore ratou e pohe faahou … , e ore e faataa-ê-faahou-hia » (Alama 11:45). E parauhia taua huru nei te tahuti ore. E hope paa-toa te taata i ora na i te ti‘a faahou. « te taata paari e te taata apî, te tĭtĭ e te ti‘amâ, te tane e te vahine, te feia ino e te feia parau ti‘a » (Alama 11:44).

-ruraa ia outou ?

Na Roto i te Taraehara e Ti‘a i te Feia tei Ti‘aturi i te Mesia ia Faaorahia i ta Ratou mau Hara.

ia tatou ia maramarama i te parau o te Taraehara. I roto i to tatou oraraa, o vai te faahoho‘ahia nei i teie mau taata i roto i te parabole ?

Na te mau orometua: E nehenehe te mau haapiiraa ma te faaohipa i te materia e tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e i te mau melo o te utuafare ia haro‘aro‘a i te mau parau tumu e i te mau parau haapiiraa. No te faataa i te parau no te pohe e te ti‘a-faahou-raa, a rave i teie haapiiraa ma te faaohipa i te materia: A patia i to outou rima i roto i te rimarima. A parau e, te rima i roto i te rimarima e nehenehe e faaau i te reira i te varua o te hoê taata i roto i to’na tino. A tatara i te rimarima. A parau e, e au teie i te pohe tino – ua taa ê te varua (te rima) e te tino (te rimarima). I teie nei, a patia faahou i te rima i roto i te rimarima. A parau e, e au teie i te ti‘a-faahou-raa – ua tahoê-faahou-hia te varua e te tino.

Page 75: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

70

P e n e 1 2

Na roto i te Taraehara a te Faaora ua ti‘a ia tatou ia upootia i ni‘a i te pohe varua. Noa’tu e, e ti‘a faahou mai te mau taata, te feia ana‘e o te farii i te Taraehara o te faaorahia i te pohe varua (a hi‘o Te mau Hiro‘a Faaroo 1:3).

E farii tatou i te Taraehara a te Mesia na roto i te tuuraa i to tatou faaroo i roto Ia’na. Na roto i te reira faaroo, e tatarahapa tatou i ta tatou mau hara, e bapetizo, e farii i te Varua Maitai, e e haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. E riro tatou ei mau pĭpĭ haapa‘o na Iesu Mesia. E faaorehia ta tatou mau hara e e tamahia tatou i ta tatou mau hara, e ineine tatou no te ho‘i e ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra e a muri noa’tu.

Te parau mai nei te Faaora ia tatou e, « No te mea inaha, ua faa-oroma‘i au, o te Atua, i teie nei mau mea no te taata’toa, ia ore ratou ia roohia i te mamae … ia au i ta‘u i faaoroma‘i ra » (PH&PF 19:16–17). Ua haapa‘o te Mesia i Ta’na tuhaa ia faatusia Ia’na no ta tatou mau hara. No te haafaufaa hope roa i to’na Taraehara i roto i to tatou oraraa, e mea ti‘a ia tatou ia faaitoito i te faaroo Ia’na e ia tatarahapa i ta tatou mau hara.

Piti i teie faahoho‘araa i muri nei no te faaite e, nahea te Taraehara a te Mesia ia faaora ia tatou i te hara mai te mea e e haapa‘o tatou i ta tatou tuhaa.

« Te hinaaro nei au e faati‘a’tu ia outou i te hoê aamu – e parabole teie.

« Te vai ra hoê taata tei hinaaro roa i te hoê mea. Mai te mea ra e, aita e mea faufaa’tu i roto i to’na oraraa . No te faatupu i to’na hinaaro, ua rave oia i te hoê tarahu rahi.

« Ua faaarahia ia’na no ni‘a i te raveraa i taua tarahu ra, e no ni‘a ihoa râ i te taata ta’na i aitarahu. Tera râ mai te huru ra e, e mea faufaa roa no’na ia rave i te mea ta’na i hinaaro e ia roaa te mea ta’na i hinaaro i teie ihoa taime. Ua papû roa ia’na e nehenehe ta’na e aufau amuri a‘e.

« No reira ua tarima oia i te hoê parau faaau. E aufau oia i te reira ia tae i te hoê taime. Aita oia i haapa‘o rahi roa i te reira, no te

Page 76: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

71

P e n e 1 2

mea, mai te huru ra e, mea atea roa te mahana faaho‘iraa. Ua roaa ia’na i teie nei te mea ta’na i hinaaro, e tera ïa te mea faufaa roa.

« Ua haamana‘o râ oia i te tahi mau taime i te taata i aitarahuhia, e ua tamata oia i te aufau rii atu ia’na i tera taime e tera taime, ma te feruri e eita te mahana o tei faataahia no te aufau hope roa e tae mai.

« Tera râ, ua tae mai taua mahana ra, e ua tae i te taime no te aufau i te tarahu. Aita te tarahu i hope roa i te aufauhia. Ua haere mai te taata i aitarahuhia e ua titau mai ia aufau-pee-roa-hia ta’na moni.

« I reira noa to’na iteraa e, e mana to te taata i aitarahuhia eiaha i te rave noa i ta’na mau tao‘a atoa, e mana atoa râ to’na no te tuu ia’na i roto i te fare tape‘araa.

«Ua fa‘i atu ra oia e, ‘aita ta‘u e nehenehe e aufau ia oe, no te mea aita to‘u e mana no te rave i te reira.’

« Na ô atu ra te taata i aitarahuhia e, ‘e faaohipa ïa taua i te parau faaau, e rave i ta oe mau tao‘a, e e haere oe i roto i te fare auri. Ua farii oe i te reira. Na oe i ma‘iti. Ua tarima oe i te parau faaau, e i teie nei, e mea ti‘a ia faaohipahia te reira.‘

« Ua taparu atu ra te taata tarahu ‘aita anei e ti‘a ia oe ia faaroa â te taime, e aore râ, ia faaore roa i te tarahu’ ‘A imi na oe i te tahi rave‘a ia tape‘a noa vau i ta‘u mau tao‘a e eiaha e haere i roto i te fare auri. E mea papû e te ti‘aturi nei oe i te aroha ? Aita anei e aroha to roto ia oe ?’

« Pahono maira te taata i aitarahuhia, ‘ No te hoê noa pae te aroha pauroa te taime. O oe ana‘e ta’na e haapa‘o. Mai te mea e, e faa-ite au i te aroha ia oe, eita ïa vau e aufauhia. Ta‘u e titau nei o te parau ti‘a ïa. Ua ti‘aturi anei oe i te parau ti‘a ?’

« Na ô a‘e ra te taata tarahu e, ‘ua ti‘aturi au i te parau ti‘a i te taime a tarima ai au i te parau faaau.’ ‘Tei to‘u pae te reira i taua taime ra, no te mea ua feruri au e, e paruru te reira ia‘u. I taua taime ra, aita ïa vau i titau i te aroha, e aita atoa vau i mana‘o e, e titau vau i te reira i te hoê taime. Ua feruri au e, e tavini te parau ti‘a ia taua too-piti atoa .‘

Page 77: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

72

P e n e 1 2

« Pahono maira te taata i aitarahuhia, ‘Te parau ti‘a teie e titau nei ia aufau oe i te parau faaau e aore râ, ia faautu‘ahia oe.’ « Tera te ture. Ua farii na oe i te reira e o tera ïa to’na raveraa. Eita te aroha e eia i te parau ti‘a.‘

« Teie ïa to raua huru: Hoê te haapa‘o nei i te parau ti‘a, e hoê te taparu nei i te aroha. Aita e rave‘a no te faaafaro i te reira maori râ, ia tuu te tahi ia’na i raro.

Na ô atu ra te taata tarahu e, ‘mai te mea e, aita oe e faaore i te tarahu aore ïa oe e aroha.

« Pahono maira te tahi, ‘mai te mea e, e na reira vau, aita ïa e parau ti‘a.’

« Mai te huru ra e, aita e ti‘a ia haapa‘ohia na ture toopiti nei. E na parau mure ore ho‘i teie e tito nei te tahi i te tahi. Aita anei e ti‘a ia haapa‘ohia te parau ti‘a e te aroha atoa ?

« Te vai ra hoê rave‘a ! E nehenehe e faati‘a i te parau ti‘a e ia faaite i te aroha – tera râ, e titauhia te tahi taata ê atu. Tupu atu ra mai te reira i teie taime.

« E hoa to te taata tarahu. Ua haere mai oia e tauturu. Ua matau maitai oia i te taata tarahu. Ua matau oia ia’na ei taata mana‘o poto-poto. Ua feruri oia e, e maamaa to teie taata i te tuuraa ia’na i roto i teie huru ati. Noa’tu râ i te reira ua hinaaro oia e tauturu ia’na no te mea ua here oia ia’na. Ua ti‘a oia i ropu ia raua, e ua hi‘o atura i ni‘a i te taata i aitarahuhia ra, e pŭpŭ atu ra i teie mana‘o.

« ’E aufau vau i te tarahu mai te mea e e faati‘amâ oe i to‘u hoa i ta’na parau faaau ia oe ra, ia ti‘a ia’na ia tape‘a noa i ta’na mau tao‘a, e eiaha ho‘i e haere i te fare tape‘araa.‘

« A feruri noa ai te taata tei aitarahuhia i ni‘a i taua mana‘o ra, ua parau faahou atura te taata arai e, ‘Ua titau oe i te parau ti‘a. Aita e ti‘a ia’na ia aufau, no reira, na‘u ïa e aufau. Ua haapa‘ohia ta oe titauraa, e aita e ti‘a ia oe ia titau faahou. E ere ïa i te mea tano.‘

« E ua farii a‘e ra te taata i aitarahuhia.

« Ua fariu atu ra te arai i ni‘a i te taata tarahu. ‘Mai te mea e, e aufau vau i ta oe tarahu, e farii anei oe ia‘u ei taata aitarahuhia e oe ?’

Page 78: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

73

P e n e 1 2

«Ua ta‘i te taata tarahu ‘E, E.’ ‘Ua faaora oe ia‘u i te fare tape‘araa e ua aroha mai oe ia‘u.‘

Na ô maira te taata horo‘a e, ‘e aufau mai oe i ta oe tarahu ia‘u e na‘u e faataa i te mau ture. E ere i te mea ohie, e nehenehe râ. E horo‘a vau i te hoê rave‘a. Aita e titauhia ia oe ia haere i te fare auri.‘

« E mea na reira ïa te taata tei aitarahuhia i aufau-pee-roa-hia ai. Ua faati‘ahia to’na hinaaro. Aore hoê parau faaau i ofatihia.

« E te taata tarahu ra, ua roaa atoa te aroha ia’na. Ua haapa‘ohia na ture toopiti. Au a‘e te arai, ua farii te parau ti‘a i ta’na tuhaa taatoa,

Eperera 1977, 79–80; or Ensign, Me 1977, 54–55).

Ua riro ta tatou mau hara ei tarahu varua na tatou. Ahiri aita o Iesu Mesia, to tatou Faaora e te Arai, e titauhia ïa ia tatou paatoa ia aufau i ta tatou mau hara na roto i te fariiraa i te pohe pae varua. Area râ, na roto Ia’na, mai te mea e, e haapa‘o tatou i ta tatou tuhaa, oia ho‘i, ia tatarahapa e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa, e ti‘a ïa ia tatou ia ho‘i faahou e ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra.

E mea faahiahia mau i te mea e ua horo‘a mai te Mesia ia tatou i te hoê rave‘a ia faaorahia tatou i ta tatou mau hara. Ua parau mai Oia e:

« Inaha, i haere mai nei au i roto i teie nei ao … e faaora i to te ao i ta ratou mau hara.

« No reira, o te tatarahapa e te haere mai ia‘u mai te tamarii aruaru ra, o ta‘u ïa e ite, mai ia ratou ho‘i to te Basileia o te Atua. Inaha, no ratou i pŭpŭ ai au i to‘u tino, e rave faahou ai au i te reira; no reira a tatarahapa, e haere mai ia‘u e to te hopea mai o te fenua nei, e e faaorahia outou » (3 Nephi 9:21–22).

horo‘a o te Taraehara.

Page 79: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

74

P e n e 1 2

Te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a

pohe varua)

hoê ho‘i i ô mai ai te ora)

taata atoa)

Page 80: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

75

Te Autahu‘araa

P e n e 1 3

Eaha te Autahu‘araa ?

Te autahu‘araa o te puai ïa e te mana mure ore o te Atua. Na roto i te autahu‘araa ua hamani Oia e te faatere nei Oia i te mau ra‘i e te fenua. Na roto i teie mana te ra‘i nui atea i vai nahonaho noa ai. Na roto i teie mana Oia e faaoti ai i Ta’na ohipa e te hanahana, oia ho‘i, « te faatupuraa i te tahuti ore e te ora mure ore o te taata » (Mose 1:39).

Ua horo‘a to tatou Metua i te Ao ra i To’na mana autahu‘araa i te mau melo tane ti‘amâ o te Ekalesia. Na roto i te autahu‘araa e ti‘a ai ia ratou ia rave i te ohipa i tei i‘oa o te Atua no te faaoraraa o te utuafare o te taata nei. Na roto ho‘i i te reira e ti‘a ai ia ratou ia haa-pii i te evanelia, ia rave i te mau Oro‘a o te faaoraraa, e ia faatere i te basileia o te Atua i ni‘a i te fenua nei.

tamaroa ti‘amâ ia mau i To’na autahu‘araa.

Eaha tatou i titau ai i te Autahu‘araa ia vai i ni‘a i te Fenua nei ?

Ei mana autahu‘araa to tatou e ti‘a ai no te rave i te ohipa i roto i te i‘oa o te Atua a rave ai tatou i te mau Oro‘a mo‘a o te evanelia, mai te bapetizoraa, te haamauraa, te haamaitairaa i te oro‘a mo‘a, e te

Na te mau orometua: Ua faanahohia teie pene i roto e pae upoo parau. E uiraa te upoo parau tata‘itahi no ni‘a i te autahu‘araa. E nehenehe outou e faaohipa i teie mau uiraa no te arata‘i i ta outou haapiiraa. Mai te mea e, e nehenehe ia faatupu i te mau pŭpŭ aparauraa na‘ina‘i, a tuha i te mau melo o te piha haapiiraa ei mau pŭpŭ e piti e tae atu i te maha taata i roto. A horo‘a i te pŭpŭ tata‘itahi hoê o te mau tuhaa o te pene (i roto i te mau piha rarahi, e nehenehe e horo‘a i te tahi mau tuhaa i te hoê pŭpŭ e aore râ hau atu). A ani i te pŭpŭ tata‘itahi ia rave i teie: (1) A tai‘o e a aparau i ni‘a i te tuhaa i horo‘ahia na ratou. (2) A imi i te mau irava o te tauturu ia pahono i te uiraa i roto i te upoo parau o te tuhaa. (3) A faaite i te tahi iteraa o te taata iho e tuati i ni‘a i te tuhaa. I muri iho a ani i te mau melo o te piha haapiiraa ia faaite i te reira mau iteraa i mua i te pihaa taatoa.

Page 81: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 82: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

77

P e n e 1 3

faaipoiporaa hiero. Mai te mea e, aita to te hoê taata e autahu‘araa, noa’tu to’na aau tae, eita te Fatu e farii i te mau Oro‘a ta’na e rave (a hi‘o Mataio 7:21–23; Te mau Hiro‘a Faaroo 1:5). E ti‘a i teie mau oro‘a faufaa roa ia ravehia i ni‘a i te fenua nei na te mau tane tei mau i te autahu‘araa.

E titau te mau tane i te autahu‘araa no te faatere i roto i te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei e no te ara-ta‘i i te ohipa a te Ekalesia i te mau vahi atoa o te ao nei. A ora ai te Mesia i ni‘a i te fenua nei, ua ma‘iti Oia i Ta’na mau Aposetolo e ua faatoro‘a ia ratou ia ti‘a ia ratou ia arata‘i i Ta’na Ekalesia. Ua horo‘a Oia ia ratou i te mana e te tura o te autahu‘araa no te rave i te ohipa i roto i To’na i‘oa. (A hi‘o Mareko 3:13–15; Ioane 15:16).

Te tahi atoa tumu i titauhia ai te autahu‘araa i ni‘a i te fenua nei maori râ, ia ite tatou i te hinaaro o te Fatu e ia faatupu i Ta’na mau opuaraa. E heheu mai te Atua i To’na hinaaro i To’na ti‘a autahu‘a-raa i haamanahia i ni‘a i te fenua nei, te peropheta. Te peropheta, te Peresideni o te Ekalesia, oia te auvaha parau o te Atua i mua i te mau melo atoa o te Ekalesia e i mua i te mau taata atoa i ni‘a i te fenua nei.

rave ai oia i te hoê oro‘a ?

Nahea te taata ia farii i te Autahu‘araa ?

Ua faaineine te Fatu i te hoê rave‘a nahonaho maitai no te horo‘a i To’na autahu‘araa i Ta’na mau tamaiti i ni‘a i te fenua nei. E farii te hoê melo tane ti‘amâ o te Ekalesia i te autahu‘araa « na roto i te tuuraa rima, o te feia i haamanahia, no te poro i te Evanelia e no te faatere i te mau Oro‘a no te reira » (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:5).

O teie atoa te rave‘a i farii ai te taata i te autahu‘araa i mutaa iho ra, i te anotau o Mose: « E aore e taata e rave noa i teie hoi tura no’na iho, maori râ o tei parauhia e te Atua, mai ia Aarona ra » (Hebera 5:4). Ua farii o Aarona i te autahu‘araa na roto ia Mose, to’na ti‘a faatere autahu‘araa (a hi‘o Exodo 28:1). O te feia ana‘e o tei mau i te autahu‘araa o te ti‘a ia faatoro‘a ia vetahi ê, e e ti‘a ia ratou ia na

Page 83: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

78

P e n e 1 3

reira mai te mea e, ua haamanahia ratou na te feia te mau i te mau taviri no taua faatoro‘araa ra (a hi‘o pene 14 i roto i teie buka).

E ore e ti‘a i te taata ia hoo mai e ia hoo atu i te mana e te tura o te autahu‘araa. E ore atoa e ti‘a ia ratou ia rave noa i taua tura ra no ratou iho. I roto i te Faufaa Apî te tai‘o nei tatou i te aamu o te hoê

ua bapetizohia i roto i te Ekalesia. No to’na aravihi i te ohipa tahu-tahu, ua ti‘aturi te taata e, ua mau oia i te mana o te Atua. Area râ,

ti‘a faatere o te autahu‘araa o te Ekalesia i te mana mau o te Atua. Ua ite oia ia ratou i te faaohiparaa i to ratou autahu‘araa no te rave i te ohipa a te Fatu, e ua hinaaro oia i taua mana ra no’na iho. Ua ani atu ra oia ia hoo mai i taua autahu‘araa ra. (A hi‘o Ohipa 8:9–19). Tera râ, na ô atu ra Petero, te raatira Aposetolo, « Ia reva atoa’tu ta oe moni e o oe atoa i te pohe, o oe i mana‘o e, e hoo na ta te Atua i horo‘a noa mai i te moni » (Ohipa 8:20).

(o te autahu‘araa) no’na iho » ?

Nahea te Taata ia Faaohipa Ti‘a i te Autahu‘araa ?

E faaohipahia te autahu‘araa no te haamaitai i te oraraa o te mau tamarii a to tatou Metua i te Ao ra i ni‘a i te fenua nei. E faatere te mau melo autahu‘araa na roto i te here e te mărû. Eiaha ratou e haavî i to ratou mau utuafare e ia vetahi ê ia faaroo ia ratou. Ua parau mai te Fatu ia tatou e, e ore roa te mana o te autahu‘araa e faaterehia maori râ na roto i te parau ti‘a (a hi‘o PH&PF 121:36). Ia tamata ana‘e tatou i te faaohipa i te autahu‘araa no te imi i te tao‘a e aore râ i te roo e aore râ no te tahi atu huru tumu nounou, « inaha, e faananaue atu te mau ra‘i ia ratou iho; e oto te Varua o te Fatu; e ia iriti-ê-hia’tu te reira, ua Amene te autahu‘araa, oia ho‘i te mana, no te reira taata » (PH&PF 121:37).

Ia faaohipa ana‘e te hoê taata i te autahu‘araa « na roto i te taparu-raa, na roto i te faaoroma‘i-noa-raa, na roto i te mărû e te haehaa,

Page 84: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

79

P e n e 1 3

e na roto ho‘i i te here mau ra » (PH&PF 121:41), e nehenehe ta’na e rave i te mau ohipa faahiahia e rave rahi no to’na utuafare e no vetahi ê. E nehenehe ta’na e bapetizo, e haamau, e e haamaitai i te oro‘a mo‘a ia haamanahia oia na te feia tei mau i te mau taviri no te reira mau oro‘a. E nehenehe ta’na e haamaitai i te feia ma‘i. E nehenehe ta’na e horo‘a i te haamaitairaa autahu‘araa i te mau melo o to’na utuafare no te faaitoito e no te paruru ia ratou mai te mea e, e hinaaro taa ê to ratou. E nehenehe atoa ta’na e tauturu i te tahi atu mau utuafare na roto i teie mau oro‘a e teie mau haamai-tairaa ia anihia mai ia’na ia rave.

E faaohipa te taata i te mana autahu‘araa no te faatere i roto i te Ekalesia i roto i te mau ti‘araa mai te peresideni amaa, te epise-kopo, te peresideni pŭpŭ autahu‘araa, te peresideni tĭtĭ, e te peresi-deni misioni. Te mau tane e te mau vahine tei mau i te mau ti‘araa i roto i te Ekalesia ei mau faatere e ei mau orometua haapii, e rave ratou i te ohipa i raro a‘e i te faatereraa a te mau ti‘a faatere o te autahu‘araa e i raro a‘e i te arata‘iraa a te Varua Maitai.

Eaha te Mau Haamaitairaa e Roaa mai ia Faaohipa Ti‘a ana‘e Tatou i te Autahu‘araa ?

Ua fafau mai te Fatu i te mau haamaitairaa rarahi i te mau melo autahu‘araa parau ti‘a o te faaohipa i te autahu‘araa no te haamaitai ia vetahi ê:

« Ei reira to outou ti‘aturiraa e puai roa ai i mua i te aro no te Atua; e e ma‘iri mai ai te haapiiraa no te autahu‘araa i ni‘a i to outou aau mai te hupe no te ra‘i maira.

« E e riro te Varua Maitai ei apiti no outou i te mau taime atoa, e to outou sepeta ei sepeta taui ore no te parau ti‘a e te parau mau; e e riro to outou mana ei mana mure ore, e e tahe mai te reira ia outou ma te faahepo ore e a muri e a muri noa’tu » (PH&PF 121:45–46).

faaohipa i te autahu‘araa ma te parau ti‘a « E ite oia i te hau i roto i to’na oraraa, e maramarama oia no te faataa oioi i rotopu i te mai-tai e te ino. E ô mai te mau mana‘o mărû e te aroha i roto ia’na, e e roaa atoa te puai e te itoito i to’na varua no te paruru i te parau

Page 85: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

80

P e n e 1 3

ti‘a; e e hi‘o oia i te autahu‘araa ei pû puai no te oaoa – e apoo pape ora e tae atu ai i te ora mure ore ra » (Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: David O. McKay [2003], 116).

autahu‘araa ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

te tapu e te fafauraa o te autahu‘araa i roto i te PH&PF 84:33–40)

haamaramaramahia)

Page 86: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

81

Faanahonahoraa o te Autahu‘araa

P e n e 1 4

Tei te Fenua nei te Autahu‘araa i teie Mahana

Ua faaterehia te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei na roto i te autahu‘araa. Ua apitihia te autahu‘a-raa i te ohipa a te Atua, e « e vai noa ho‘i te reira i roto i te ekalesia a te Atua i te mau u‘i atoa ra, e aore to te reira e haamataraa o te mahana e aore râ e hopea no te mau matahiti » (PH&PF 84:17). Tei te fenua nei te reira i teie mahana. E bapetizohia te tane apî e tei paari i roto i te Ekalesia, e mai te mea e, e mea ti‘amâ ratou e faatoro‘ahia ratou i te autahu‘araa. E horo‘ahia ia ratou te mana ei mono i te Fatu e no te rave i Ta’na ohipa i ni‘a i te fenua nei.

E Piti Tuhaa o te Autahu‘araa

-deka e to Aarona ?

Ua tatuhaahia te autahu‘araa i roto e piti tuhaa: te Autahu‘araa a Melehizedeka e te Autahu‘araa a Aarona (a hi‘o PH&PF 107:1). « Ua parauhia te matamua te Autahu‘araa a Melehizedeka … no te mea o Melehizedeka te hoê tahu‘a rahi maitai.

« Hou To’na ra mahana ua parauhia ïa te Autahu‘araa Mo‘a, mai te au i te haapa‘oraa a te Tamaiti a te Atua.

Na te mau orometua haapii: A faaohipa i te mau uiraa i te omuaraa o te hoê tuhaa no te haamata i te aparauraa, e a ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra i te mau melo o te utuafare ia hi‘o i te papa‘iraa no te ite i te tahi atu mau haamaramaramaraa. A faaohipa i te mau uiraa i te hopea o te hoê tuhaa no te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra i te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu e ia aparau i ni‘a i te auraa o te mau mea ta ratou i tai‘o e ia faaohipa i te reira i roto i to ratou oraraa.

Page 87: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 88: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

83

P e n e 1 4

« Tera râ no te faaturaraa i te i‘oa o Tei Teitei Roa ra, ia ore ho‘i ia faahiti-pinepine-noa-hia to’na ra i‘oa, na ratou, o te Ekalesia, i tahito ra, i parau i taua autahu‘araa ra i te i‘oa o Melehizedeka, oia ho‘i te Autahu‘araa a Melehizedeka » (PH&PF 107:2–4; papa‘iraa opa i roto i te papa‘iraa mo‘a).

Te autahu‘araa iti ra e tu‘atiraa ïa no te Autahu‘araa a Melehize-deka. Ua parauhia te reira te Autahu‘araa a Aarona no te mea ua horo‘ahia te reira ia Aarona e i ta’na mau tamaiti i roto i to ratou mau u‘i atoa. Te feia tei mau i te Autahu‘araa a Aarona, e mana ïa to ratou no te faatere i te mau Oro‘a tahuti o te oro‘a mo‘a e te bapetizoraa. (A hi‘o PH&PF 20:46; 107:13–14, 20).

Te feia o tei mau i te Autahu‘araa a Melehizedeka e mana ïa to ratou e te ti‘araa ho‘i no te arata‘i i te Ekalesia e ia faatere ho‘i i te pororaa o te evanelia i te mau vahi atoa o te ao nei. Na ratou e faatere i te mau ohipa pae varua atoa a te Ekalesia (a hi‘o PH&PF 84:19–22; 107:8). E faatere ratou i te ohipa e ravehia i roto i te mau hiero; na ratou e peresideni i te mau paroita, te mau amaa, te mau tĭtĭ, e te mau misioni. Te peropheta ma‘itihia a te Fatu, te Peresideni o te Ekalesia, oia te tahu‘a rahi peresideni i ni‘a i te Autahu‘araa a Melehizedeka (a hi‘o PH&PF 107:65–67).

Te mau Taviri o te Autahu‘araa

autahu‘araa ? O vai te mau ti‘a faatere autahu‘araa e farii i te mau taviri ?

Te vai ra te taa-ê-raa i rotopu i te faatoro‘araa i roto i te hoê toro‘a i roto i te autahu‘araa e te fariiraa i te mau taviri o te autahu‘araa.

« Te Autahu‘araa o te mana ïa i horo‘ahia i te tane ia rave i te ohipa ei mono no te Atua. Te taata atoa o tei faatoro‘ahia i te hoê toro‘a no te Autahu‘araa, ua horo‘ahia ïa taua mana ra ia’na.

Area râ, e mea titauhia i te mau ohipa atoa e ravehia i raro a‘e i taua mana ra ia ravehia te reira i te taime e te vahi tano, ia au ho‘i i te raveraa ti‘a e te faanahoraa ti‘a. Te mana no te faatere i taua mau ohipa ra, e parauhia ïa te mau taviri o te Autahu‘araa. Hoê ana‘e

Page 89: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

84

P e n e 1 4

taata e mau i te mau taviri i te taime hoê i roto i to ratou îraa, oia hoi, te peropheta e peresideni o te Ekalesia. E nehenehe ta’na e horo‘a i te hoê tuhaa o te reira mana i te tahi taata ê, e na roto i te reira, ua mau ïa te reira taata i te mau taviri o taua ohipa taa ê ra. No reira, te peresideni o te hoê hiero, te peresideni o te hoê tĭtĭ, te episekopo o te hoê paroita, te peresideni o te hoê misioni, te peresideni o te hoê pŭpŭ autahu‘araa, ua mau ratou tata‘itahi i te mau taviri o te mau ohipa e ravehia i roto i taua pŭpŭ ra. Aita to’na Autahu‘araa i rahi atu na roto i teie piiraa to’na; … ei hi‘oraa, aita te Autahu‘araa o te peresideni o te hoê pŭpŭ peresitibutero i hau atu i to te mau melo o te reira pŭpŭ. Tera râ, ua mau oia i te mana no te faatere i te mau ohipa e ravehia i roto … i te reira pŭpŭ, e aore ra, te mau taviri no taua tuharaa ra o te ohipa » (Te mau haa-piiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Joseph F. Smith [1998], 141; papa‘iraa opa i roto i te buka).

Te mau Toro‘a e te mau ohipa o te Autahu‘araa a Aarona

Ia horo‘a-ana‘e-hia te Autahu‘araa a Aarona i te hoê tane e aore ra i te hoê tamaiti, e faatoro‘ahia ïa oia i te hoê toro‘a i roto i te reira autahu‘araa. Teie te mau toro‘a i roto i te Autahu‘araa a Aarona, oia ho‘i, te diakono, te haapii, te tahu‘a e te episekopo. E ohipa e e hopoi‘a to roto i te toro‘a tata‘itahi. E peresidenihia te pŭpŭ tata‘i-tahi na te hoê peresideni, o te haapii i te mau melo i ta ratou mau ohipa e te ani ia ratou ia haapa‘o i te mau faaueraa ohipa.

Te tomo mai nei e aore ra te ho‘i faahou mai nei te tahi mau tane i roto i te Ekalesia i muri a‘e i te matahiti i faataahia no te farii i te mau toro‘a o teie autahu‘araa. E faatoro‘ahia ratou i te hoê toro‘a i roto i te Autahu‘araa a Aarona e e nehenehe ratou e faatoro‘a-oioi-hia i te tahi atu mau toro‘a mai te mea e e vai ti‘amâ noa ratou.

Diakono

Te hoê taure‘are‘a tei bapetizohia e tei haamauhia ei melo no te Ekalesia e e mea ti‘amâ, e nehenehe oia e faatoro‘ahia i te toro‘a

Page 90: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

85

P e n e 1 4

diakono mai te mea e 12 to’na matahiti. Ua faataahia te mau dia-kono no te opere i te oro‘a mo‘a i te mau melo o te Ekalesia, no te haapa‘o i te mau fare e te aua a te Ekalesia, no te riro ei ve‘a no te feia faatere o te autahu‘araa, e no te rave i te tahi mau ohipa mai te haereraa e ohi mai i te mau Ô haapaeraa maa.

Haapii

E faatoro‘ahia te hoê taure‘are‘a ti‘amâ ei haapii i te 14 o to’na matahiti e aore ra hau atu. Ua mau te mau haapii i te mau ohipa atoa, te mau ti‘araa e te mana o te toro‘a diakono e te tahi atu. Ua titauhia i te mau haapii i roto i te Autahu‘araa a Aarona ia tau-turu i te mau melo o te Ekalesia ia haapa‘o i te mau faaueraa (a hi‘o PH&PF 20:53–59). No te tauturu ia ratou ia rave i teie hopoi‘a, e faauehia ratou ia tavini ei mau taea‘e hahaere. E hahaere ratou i te mau utuafare o te mau melo o te Ekalesia e e faaitoito ia ratou ia haapa‘o i te mau parau tumu o te evanelia. Ua faauehia ratou ia haapii i te mau parau mau o te evanelia i roto i te mau papa‘i-raa mo‘a (a hi‘o PH&PF 42:12). E faaineine atoa te mau haapii i te faraoa e te pape no te oro‘a mo‘a.

Tahu‘a

E faatoro‘ahia te hoê taure‘are‘a haapa‘o maitai ei tahu‘a i te 16 o to’na matahiti e aore râ hau atu. Ua mau te mau tahu‘a i te mau ohipa, te mau ti‘araa e te mau mana o te toro‘a diakono e te haa-pii e te tahi atu mau ohipa (a hi‘o PH&PF 20:46–51). E nehenehe te hoê tahu‘a e bapetizo. E nehenehe ta’na e haamaitai i te oro‘a mo‘a. E nehenehe ta’na e faatoro‘a i te tahi atu mau tahu‘a, haapii e te diakono. E nehenehe te hoê tahu‘a e faatere i te mau pureraa mai te mea e, aita e melo Autahu‘araa a Melehizedeka. E poro oia i te evanelia i te mau taata e haati ra ia’na.

Episekopo

E faatoro‘ahia e e faataahia te hoê episekopo no te faatere i te Autahu‘araa a Aarona i roto i te hoê paroita. E peresideni oia no te pŭpŭ tahu‘a (a hi‘o PH&PF 107:87–88). Ia rave oia i te ohipa i roto i to’na toro‘a no te Autahu‘araa a Aarona, e haapa‘o oia na mua roa i te mau ohipa no te pae tino, mai te faatereraa i te faufaa e te mau

Page 91: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

86

P e n e 1 4

parau e te arata‘iraa i te ohipa atuaturaa i te feia veve e te rava‘i ore (a hi‘o PH&PF 107:68).

E faatoro‘a-atoa-hia te episekopo ei tahu‘a rahi ia ti‘a ia’na ia faa-tere i te mau melo atoa i roto i te paroita (a hi‘o PH&PF 107:71–73; 68:15). E haava te hoê episekopo no Iseraela (a hi‘o PH&PF 107:74) e e uiui oia i te mau melo no te parau faati‘a no te hiero, no te faatoro‘araa i te autahu‘araa e no te tahi atu mau hinaaro. E ti‘araa to’na ia farii i te horo‘a o te iteraa i roto i te varua.

mau melo o te Autahu‘araa a Aarona ?

Te Toro‘a e te mau ohipa o te Autahu‘araa a Melehizedeka

tavini ?

Teie te mau toro‘a o te Autahu‘araa a Melehizedeka, peresibutero, tahu‘a rahi, patereareha, Hitu Ahuru e Aposetolo.

Peresibutero

Ua piihia te peresibutero no te haapii, tatara i te parau, faa‘o, bape-tizo e ia tia‘i i te Ekalesia (a hi‘o PH&PF 20:42). E mau peresibutero ana‘e te mau melo o te Autahu‘araa a Melehizedeka. E mana to ratou no te horo‘a i te horo‘a o te Varua Maitai na roto i te tuuraa rima (a hi‘o PH&PF 20:43). E faatere te mau perisibutero i te mau pureraa a te Ekalesia ia au i te arata‘iraa a te Varua Maitai (a hi‘o PH&PF 20:45; 46:2). E nehenehe te mau peresibutero e haamaitai i te taata ma‘i (a hi‘o PH&PF 42:44) e haamaitai ho‘i i te mau tama-riirii (a hi‘o PH&PF 20:70). E nehenehe te mau peresibutero e faa-tere i te mau pureraa a te Ekalesia mai te mea e, aita e tahu‘a rahi (PH&PF 107:11).

Tahu‘a Rahi

E horo‘ahia i te tahu‘a rahi te mana no te faatere i roto i te Ekalesia e no te faatere i te mau ohipa pae varua (a hi‘o PH&PF 107:10, 12). E nehenehe atoa ta’na e faatere i roto i te mau toro‘a iti a‘e (a hi‘o PH&PF 68:19). Te mau peresideni tĭtĭ, peresideni misioni,

Page 92: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

87

P e n e 1 4

melo apooraa teitei, episekopo e te tahi atu mau ti‘a faatere o te Ekalesia, ua faatoro‘ahia ratou paatoa ei tahu‘a rahi .

Patereareha

Na te Huimana Faatere Rahi o te Ekalesia e aore ra, na te mau peresideni tĭtĭ na roto i te parau faati‘a a te Tino Ahuru Ma Piti, e faatoro‘a i te mau patereareha no te horo‘a i te mau haamaitairaa patereareha i te mau melo o te Ekalesia. Na te reira mau haamaitai-raa e horo‘a mai ia tatou i te tahi mau iteraa no ni‘a i to tatou mau piiraa i ni‘a i te fenua nei. Te parau te reira a te Fatu iho i ni‘a ia tatou. E faatoro‘a-atoa-hia te mau patereareha ei tahu‘a rahi. (A hi‘o PH&PF 107:39–56).

Hitu Ahuru

Ua riro te mau Hitu Ahuru ei mau ite taa ê no Iesu Mesia i mua i to te ao, e e tauturu ratou i te paturaa e i te faatereraa i te Ekalesia i raro a‘e i te arata‘iraa a te Peresideniraa Matamua e te Pŭpŭ no te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo (a hi‘o PH&PF 107:25, 34, 38, 93–97).

Aposetolo

Ua riro te Aposetolo ei ite taa ê no te i‘oa o Iesu Mesia i te ao taa-toa nei (a hi‘o PH&PF 107:23). Na te mau Aposetolo e faatere i te mau ohipa a te Ekalesia i te ao atoa nei. O ratou tei faatoro‘ahia i te toro‘a Aposetolo i roto i te Autahu‘araa a Melehizedeka, e faataahia ïa ratou ei melo no te Pŭpŭ no te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo. E horo‘ahia ia ratou tata‘itahi te mau taviri atoa o te basileia o te Atua i ni‘a i te fenua nei, tera râ, o te Aposetolo tahito ana‘e, oia ho‘i te Peresideni o te Ekalesia, o te faaohipa i te reira mau taviri taatoa. E rave te tahi atu mau Aposetolo i te ohipa i raro a‘e i ta’na arata‘iraa.

mau melo o te Autahu‘araa a Melehizedeka ?

Page 93: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

88

P e n e 1 4

Te mau Pŭpŭ o te Autahu‘araa a Aarona

Ua haapii mai te Fatu e, ia faanahonahohia te mau melo o te auta-hu‘araa ei mau pŭpŭ autahu‘araa. Te hoê pŭpŭ autahu‘araa o te hoê ïa amuiraa taea‘e tei mau i te hoê â toro‘a autahu‘araa.

E toru pŭpŭ autahu‘araa i roto i te Autahu‘araa a Aarona:

1. Te pŭpŭ diakono, 12 diakono te faito rahi roa (a hi‘o PH&PF 107:85). Na te episekopo e pii i te peresideniraa o te pŭpŭ dia-kono i rotopu i te mau melo iho o te pŭpŭ.

2. Te pŭpŭ haapii, e 24 te faito rahi roa (a hi‘o PH&PF 107:86). Na te episekopo e pii i te peresideniraa o te pŭpŭ haapii i rotopu i te mau melo iho o te pŭpŭ.

3. Te pŭpŭ tahu‘a, e 48 te faito rahi roa (a hi‘o PH&PF 107:87–88). Na te episekopo o te paroita e faatere i te pŭpŭ tahu‘a o te reira paroita. E tahu‘a rahi te episekopo e e melo atoa oia no te pŭpŭ tahu‘a rahi.

Mai te mea e, e hau atu te rahiraa o te mau melo o te pŭpŭ i te faito i faataahia, e nehenehe e vahi i te pŭpŭ.

Te mau Pŭpŭ o te Autahu‘araa a Melehizedeka

No te Ekalesia taatoa, ua riro te mau melo o te Peresideniraa Mata-mua ei pŭpŭ, e na reira atoa na Ahuru ma Piti Aposetolo. Ua faa-nahonaho-atoa-hia te mau Hitu Ahuru ei mau pŭpŭ.

I roto i te mau ti‘ahapa o te Ekalesia – i roto i te mau paroita e te mau amaa e te mau tĭtĭ e te mau mataeinaa – e faanahonahohia te mau melo o te Autahu‘araa a Melehizedeka ei mau pŭpŭ:

Pŭpŭ Peresibutero

Te pŭpŭ peresibutero tata‘itahi «ua haapa‘ohia ïa no te mau oro-metua vai maoro; noa’tu i te reira e ti‘a ïa ia ratou ia tere haere, teie râ, ua faatoro‘ahia ratou ei mau orometua vai maoro » (PH&PF 124:137). E rave ratou i te rahiraa o ta ratou ohipa i piha‘i iho i to ratou fare. Te faito rahi roa i roto i te pŭpŭ peresibutero e 96 ïa, e e peresidenihia te reira e te hoê peresideniraa pŭpŭ. Ia hau ana‘e te reira numera, e ti‘a ïa ia vahi te pŭpŭ.

Page 94: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

89

P e n e 1 4

Te Pŭpŭ Tahu‘a Rahi

E tai‘ohia i roto i te reira pŭpŭ te mau tahu‘a rahi atoa e noho ra i roto i te oti‘a o te hoê tĭtĭ, ma te tai‘o atoa i te mau patareareha e te mau episekopo. Te peresideni tĭtĭ e to’na na tauturu te pereside-niraa o te reira pŭpŭ. E faanahohia te mau tahu‘a rahi o te paroita tata‘itahi ei pŭpŭ e na te tia‘i pŭpŭ e faatere.

Te Faufaa o te mau Pŭpŭ Autahu‘araa

taata e te mau utuafare ?

Ia faatoro‘ahia te hoê taata e aore râ te hoê tamaiti i te autahu‘araa, e riro mai oia ei melo no te pŭpŭ autahu‘araa. Mai taua taime ra e i roto i te oraraa taatoa, ua titauhia ia’na ia vai noa ei melo no te hoê

te Ti‘a i te mau Peresibutero atoa ia Ite – e te mau Tuahine atoa: E Omuaraa no te mau Parau Tumu o te Faatereraa Autahu‘araa », Ensign, Fepuare 1993, 9).

Mai te mea e, e tere maitai te hoê pŭpŭ autahu‘araa, e itoito te mau melo o te pŭpŭ, e haamaitaihia ratou, e tupu te auhoaraa, e e haa-piihia ratou i te evanelia na to ratou mau ti‘a faatere. Noa’tu e, e haamauruuruhia te hoê taata i to’na piiraa i roto i te Ekalesia, mai te hoê orometua haapii, te peresideni pŭpŭ autahu‘araa, te epise-kopo, te melo apooraa teitei, e aore ra, te peresideni tĭtĭ, aita e taui to’na ti‘araa melo i roto i te pŭpŭ. E faarirohia te ti‘araa melo i roto i te hoê pŭpŭ autahu‘araa ei haamaitairaa mo‘a.

Te mau pŭpŭ tauturu i te Autahu‘araa

-itoraa i te mau taata e te mau utuafare ?

E rave te mau pŭpŭ tauturu atoa i roto i te Ekalesia i te ohipa i raro a‘e i te arata‘iraa a te mau ti‘a faatere o te autahu‘araa e e tauturu ia ratou ia rave i te ohipa a te Fatu. Ei hi‘oraa, e tavini te mau pereside-

-

Page 95: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

90

P e n e 1 4

episekoporaa. E parauhia taua mau pŭpŭ ra te mau pŭpŭ tauturu i te autahu‘araa.

tauturu i te mau pŭpŭ autahu‘araa e te mau pŭpŭ tauturu ia manuïa ?

Te tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

autahu‘araa)

taviri e te mana o te autahu‘araa; ta ratou e haamau i ni‘a i te fenua nei e haamau-atoa-hia i te ra‘i ra)

tahu‘a, te mau haapii, te mau diakono)

autahu‘araa)

Page 96: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

91

Te Nunaa Fafauhia a te Fatu

P e n e 1 5

Te Huru o te mau Fafauraa

nei i parauhia ai e te hoê nunaa fafauhia ?

Mai mutaa iho mai â, ua rave te Fatu i te mau fafauraa i Ta’na mau tamarii i ni‘a i te fenua nei. Ia rave ana‘e To’na mau taata i te fafau-raa (e aore ra, te euheraa) i mua Ia’na, ua ite ratou eaha Ta’na e titau ia ratou e eaha te mau haamaitairaa ta ratou e farii no roto mai Ia’na. E nehenehe ta ratou e rave maitai a‘e i Ta’na ohipa i ni‘a i te fenua nei. Te mau taata e rave i te fafauraa i mua i te Fatu e te mau fafauraa ta te Fatu e rave i mua ia ratou, e parauhia ratou te nunaa fafauhia a te Fatu. Ua riro te mau melo o te Ekalesia ei tuhaa no te nunaa fafauhia a te Fatu.

I roto i te evanelia, te fafauraa o te hoê ïa faaauraa mo‘a e aore ra, hoê euheraa te tahi e te tahi i rotopu i te Atua e te hoê taata. No te raveraa i te hoê fafauraa, e euhe mai te Atua i te haamaitairaa no te mau faaueraa taa ê tei haapa‘ohia. E faataa Oia i te mau ture o Ta’na mau fafauraa, e e heheu mai Oia i te reira mau ture i To’na mau peropheta. Mai te mea e, e haapa‘o tatou i te ture o te reira fafauraa, e farii ïa tatou i te mau haamaitairaa i euhehia mai. Mai te mea e, aita tatou e haapa‘o, e iriti Oia i te mau haamaitairaa, e i te tahi mau taime, e horo‘a’toahia mai te faautu‘araa.

Ei hi‘oraa, ia tomo ana‘e mai tatou i roto i te Ekalesia e rave tatou e rave rahi mau fafauraa i mua i te Atua (a hi‘o i te pene 20 i roto i teie buka). E fafau tatou i mua i te Faaora i roto i te bapetizoraa ia rave i To’na i‘oa i ni‘a iho ia tatou. Ei reira Oia e euhe mai e «e o ratou atoa o te tatarahapa e o te bapetizohia i to‘u ra i‘oa, oia ho‘i

Page 97: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 98: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

93

P e n e 1 5

o Iesu Mesia, e e faaoroma‘i e tae noa’tu i te hopea ra, o ratou ho‘i ïa te faaorahia » (PH&PF 18:22). E fafau tatou i te Fatu a amu ai tatou i te oro‘a mo‘a (a hi‘o i te pene 23 i roto i teie buka). E euhe tatou ia rave i To’na i‘oa i ni‘a iho ia tatou, ia haamana‘o Ia’na, e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. Ua fafauhia mai ia tatou e, e vai noa te Varua Maitai i roto ia tatou. (A hi‘o PH&PF 20:77–79). Ia farii ana‘e tatou i to tatou mau oro‘a hiero, e rave tatou i te tahi atu mau fafauraa mo‘a e e fafauhia mai ia tatou te faateiteiraa no to tatou haapa‘o maitai (a hi‘o PH&PF 132; a hi‘o atoa i te pene 47 i roto i teie buka).

Ua rave atoa te Atua i te mau fafauraa taa ê i mua i te tahi mau taata e aore râ, te tahi mau pŭpŭ. Ua rave oia i te mau fafauraa taa ê i

hi‘o Mose 6:31–36, 52; Genese 9:9–17; Exodo 19:5–6; 2 Nephi 1). Ua rave Oia i te hoê fafauraa taa ê i mua ia Aberahama e to’na mau huaai tei haamaitai i te mau melo o te Ekalesia e i te mau nunaa atoa o te fenua nei i teie mahana.

haamaitairaa Ta’na i fafau mai ia outou no te haapa‘oraa i te reira mau fafauraa.

Te Fafauraa a te Atua i mua ia Aberahama e To’na mau Huaai

Ua riro o Aberahama, te hoê peropheta no te Faufaa Tahito, ei taata parau ti‘a rahi (a hi‘o i te hoho‘a i roto i teie pene). Ua pato‘i oia i te haamori i te mau idolo o to’na ra hui metua. Ua haapa‘o oia i te mau faaueraa atoa a te Fatu. No te parau ti‘a o Aberahama, ua rave te Fatu i te hoê fafauraa i mua ia’na e i to’na mau huaai.

Ua fafau mai te Fatu ia Aberahama e, e farii oia i te huaai rahi. Ua fafau mai Oia e, e ti‘a ia ratou paatoa ia farii i te evanelia, te mau haamaitairaa o te autahu‘araa, e te mau Oro‘a paatoa o te faateiteiraa. Na teie mau huaai e hopoi i te evanelia i te mau fenua atoa na roto i te mana o te autahu‘araa. Na roto ia ratou e haamai-taihia ai te mau utuafare atoa o te fenua nei (a hi‘o Aberahama 2:11). I muri a‘e ra ua fafau mai te Atua e, mai te mea e, e mea

Page 99: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

94

P e n e 1 5

parau ti‘a ratou, e haamau Oia i Ta’na fafauraa i ni‘a i te mau u‘i atoa o te mau tamarii a Aberahama (a hi‘o Genese 17:4–8).

roto i te fafauraa a Aberahama, i ni‘a ia tatou ? A feruri e nahea ia faaohipa i teie uiraa i roto i te tahi e te tahi mau pŭpŭ, mai te utuafare, te vahi raveraa ohipa i roto i te taata, e aore ra, ei misionare).

E Nunaa Fafauhia te mau Melo o te Ekalesia

nunaa fafauhia a te Atua i teie mahana ?

E ere te huaai ti‘a ana‘e a Aberahama ta te Atua i parau o Ta’na nunaa fafauhia. Ua parau te Atua ia Aberahama, «O ratou atoa ho‘i o te farii i teie nei evanelia, e parauhia ratou i to oe nei i‘oa, e e tai‘ohia ei huaai no oe, e e ti‘a mai ratou i ni‘a, e e haamaitai ia oe ei metua no ratou » (Aberahama 2:10). No reira, e piti ïa pŭpŭ taata i roto i te fafauraa i ravehia i mua ia Aberahama: (1) Te mau huaai parau ti‘a a Aberahama e (2) tei faaamuhia i roto i to’na huaai na roto i te fariiraa e te oraraa i te evanelia a Iesu Mesia (a hi‘o 2 Nephi 30:2).

Ia bapetizohia tatou i roto i te Ekalesia, te tomo ra ïa tatou i roto i te fafauraa ta te Fatu i rave i mua ia Aberahama, Isaaka, e Iakoba (a hi‘o Galatia 3:26–29). Mai te mea e, e haapa‘o tatou, e fatu tatou i te mau haamaitairaa o taua fafauraa ra. E ti‘araa to tatou ia farii i te tauturu e te arata‘iraa no ô mai i te Varua Maitai ra. E ti‘araa to te mau tane ti‘amâ ia mau i te autahu‘araa. E roaa i te mau utuafare te mau haamaitairaa o te autahu‘araa. E roaa ia tatou te ora mure ore i roto i te basileia tiretiera. Aita e haamaitairaa rahi atu i te reira.

Ma te apitihia i taua mau haamaitairaa ra ta tatou i farii, tatou te nunaa fafauhia a te Fatu, e hopoi‘a rahi ta tatou. Ua fafau te Fatu ia Aberahama e, na roto i to’na huaai te evanelia e hopoihia ai i te mau fenua atoa. Te rave nei tatou i te reira hopoi‘a na roto i te

Na te mau orometua: E nehenehe ta outou e tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, i te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu i ni‘a i te hoê uiraa na roto i te horo-‘araa ia ratou i te taime no te feruri maite. Ia hope te taime i faataahia, a ani i ta ratou mau uiraa.

Page 100: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

95

P e n e 1 5

faanahonahoraa misionare rave tamau a te Ekalesia, e na roto i te ohipa misionare e ravehia nei e te mau melo. Te haamaitairaa ia poro i te evanelia i to te ao atoa nei, ua horo‘ahia ïa i to te Ekalesia ana‘e a te Fatu e i To’na nunaa i fafauhia ra.

Tatou te nunaa fafauhia a te Fatu, ua titauhia ia tatou ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. Ua na ô mai te Fatu e, « Ua ruuruuhia vau, o te Fatu, ia rave outou i te mea ta‘u i parau ra; ia ore râ outou ia rave i ta‘u i parau ra, e ore ïa ta outou fafauraa i reira » (PH&PF 82:10). Mai te mea e, e patoi tatou i ta tatou fafauraa i muri a‘e i te fariiraa tatou i te evanelia, e faufaa ore ïa te reira fafauraa e e faahapahia ïa tatou i mua i te Atua (a hi‘o PH&PF 132:4). Ua parau mai Oia e: «A haapae roa i te hara, oi topa’tu te mau utu‘a teiaha i ni‘a i to outou na mau upoo ? No te mea o tei tuuhia’tu te mea rahi ra, e mea rahi atoa ïa te titauhia’tu ia’na ra; e o oia o te hara i te maramarama rahi a‘e ra, e farii atoa ïa i te faahaparaa rahi a‘e » (PH&PF 82:2–3).

Te Fafauraa Apî e te Mure Ore Ho‘i

mau haamaitairaa ta te Metua i te Ao ra e horo‘a mai ia tatou ia haapa‘o ana‘e tatou i te reira mau euheraa ?

E parauhia te îraa o te evanelia te fafauraa apî e te mea mure ore ho‘i. Tei roto ïa te mau fafauraa i ravehia i te bapetizoraa, i roto i te oro‘a mo‘a, i roto i te hiero, e i te tahi atu taime. Ua parau te Fatu i te reira e mea mure ore no te mea na te hoê Atua mure ore i faato-ro‘a e no te mea e ore roa te reira fafauraa e tauihia. Ua horo‘a atoa Oia i te reira fafauraa ia Adamu, ia Enoha, ia Noa, ia Aberahama e i te tahi atu mau peropheta. I roto i te reira auraa, e ere ïa i te mea apî. Tera râ, ua parau te Fatu i te reira e mea apî no te mea, i te mau taime atoa i faaho‘ihia mai te evanelia i muri a‘e i to’na rave-ê-raa-hia i te fenua nei, e mea apî ïa no te mau taata e farii i te reira (a hi‘o Ieremia 31:31–34; Ezekiela 37:26).

Ia farii tatou i te reira fafauraa apî e te mure ore ho‘i, te farii ra ïa tatou ia tatarahapa, ia bapetizohia, ia farii i te Varua Maitai, ia farii i to tatou oro‘a hiero, ia farii i te fafauraa o te faaipoiporaa i roto i te hiero, e ia pee e ia haapa‘o i te parau a te Mesia e tae noa’tu i

Page 101: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

96

P e n e 1 5

te hopea o to tatou oraraa. Mai te mea e, e haapa‘o tatou i ta tatou mau fafauraa, e euhe mai to tatou Metua i te Ao ra (a hi‘o PH&PF 132:20–24; a hi‘o atoa i te pene 47 i roto i teie buka).

E mea fifi roa no te taata tahuti nei ia haro‘aro‘a i te faahiahia o taua euheraa ra . Te mau faaueraa ta’na i horo‘a mai, ua horo‘ahia mai ïa ei maitai no tatou, e mai te mea e e haapa‘o maitai tatou, e farii ïa tatou i te mau haamaitairaa e te mau mea nehenehe o te ra‘i e te fenua e amuri noa’tu. E ti‘a ia tatou ia ora i piha‘i iho Ia’na e ia farii i To’na here, te aroha, te mana, te maitai, te ite, te paari, te hanahana e te faatereraa.

no te ahu, te peu e te haapa‘oraa i te mau faaueraa a te Atua ?

Te tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a e te tahi atu mau Rave‘a

mau fafauraa)

mau fafauraa)

Page 102: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

97

Te Ekalesia a Iesu Mesia i Mutaa Iho ra

P e n e 1 6

Te Tahi mau hi‘oraa o te Haapapû mai i te Ekalesia a Iesu Mesia

« Te ti‘aturi nei matou i te tuuraa o te mau toro‘a i roto i te Ekalesia nei, mai tei tuuhia mai i roto i te Ekalesia i mutaa ihora; oia ho‘i, te mau aposetolo, te mau peropheta, te mau tia‘i, te mau haapii, te mau haapii evanelia, e te tahi atu â mau toro‘a ». (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:6).

Ua faati‘a Iesu i Ta’na Ekalesia a ora ai Oia i ni‘a i te fenua nei. E ua parauhia taua Ekalesia ra, te Ekalesia a Iesu Mesia (a hi‘o 3 Nephi 27:8), e ua parauhia te mau melo no taua Ekalesia ra, te Feia Mo‘a (a hi‘o Ephesia 2:19–20).

Te Heheuraa

A faati‘a ai Iesu i Ta’na Ekalesia, ua haapii e ua faatera tino roa mai Oia i To’na mau feia faatere. Area râ Oia iho, ua farii ïa Oia i Ta’na mau arata‘iraa no ô mai i To’na Metua i te Ao ra. (A hi‘o Hebera 1:1–2). No reira na te Atua e faatere i te Ekalesia a Iesu Mesia eiaha râ na te taata. Ua haapii atu Iesu i ta’na mau pĭpĭ e ua riro te heheuraa « ei păpă » no te paturaa i Ta’na Ekalesia i ni‘a iho ra (a hio Mataio 16:16–18).

Na mua i to Iesu haereraa i te ra‘i i muri a‘e i To’na ti‘a-faahou-raa, ua parau atu Oia i Ta’na mau Aposetolo: « E inaha tei piha‘i atoa

Na te mau orometua haapii: A ani i te mau melo tata‘itahi o to outou utuafare e aore râ, to te piha haapiiraa ia tuatapapa i te hoê o na hi‘oraa e ono o te faaite ra i te Ekalesia – te mau upoo parau i faaopahia mai te Heheuraa e te Mana no ô mai i te Atua ra. I roto i te mau pihaa rarahi, e horo‘a hoê â hoho‘a na te tahi mau melo. I roto i te mau utuafare e te mau piha haapiiraa na‘ina‘i, e nehenehe e horo‘a i te mau melo hau atu i te hoê hoho‘a). Mai te mea e, e taimehia to ratou no te tuatapapa, a ani ia ratou ia aparau i te mea o ta ratou i apo mai.

Page 103: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 104: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

99

P e n e 1 6

iho ïa vau ia outou e tae noa’tu i te hopea o teie nei ao » (Mataio 28:20). E mai te au i Ta’na i parau ra, ua tamau noa Oia i te ara-ta‘i ia ratou mai ni‘a mai i te ra‘i. Ua tono mai oia i te Varua Maitai

(a hi‘o Te Ohipa 9:3–6). Ua heheu Oia ia Petero e, e haapiihia te evanelia eiaha i te Ati Iuda ana‘e i to te ao atoa râ (a hi‘o Te Ohipa 10). Ua heheu atoa mai oia e rave rahi mau parau hanahana ia Ioane ra. Ua papa‘ihia te reira i roto i te Apokalupo Te vai ra i roto i te Faufaa Apî te tahi atu mau rave‘a e rave rahi no to Iesu heheu-raa mai i To’na hinaaro no te arata‘i i Ta’na Ekalesia e no te haama-ramarama i Ta’na mau pĭpĭ.

Te Mana no ô mai i te Atua ra

E ore roa e ti‘a ia faaterehia e ia haapiihia te mau parau tumu o te evanelia, mai te mea e aita e autahu‘araa. Ua horo‘a te Metua i taua mana ra ia Iesu Mesia (a hi‘o Hebera 5:4–6), e ua faatoro‘a Iesu Mesia i ta’na mau aposetolo, e ua horo‘a’tu ia ratou ra i te mana e

-haamana‘o atu oia ia ratou: « E ere o outou tei hinaaro mai ia‘u; o vau râ tei hinaaro atu ia outou, e ua haapa‘o ia outou » (Ioane 15:16).

Ua horo‘a Iesu i te hopoi‘a rahi a‘e e i te mana i na aposetolo hoê ahuru e ma piti ra ia afaro e ia nahonaho maitai te mau ohipa i roto i ta’na Ekalesia. Ua faataa Oia ia Petero ei aposetolo faatere, e ua horo‘a ia’na ra i te mau taviri no te haamau i te mau haamai-tairaa i ni‘a i te fenua nei e i ni‘a ho‘i i te ra‘i (a hi‘o Mataio 16:19). Ua faatoro‘a Iesu i te tahi atu mau feia faatere no te rave i te tahi mau ohipa papû maitai. I muri a‘e i To’na haereraa i te ra‘i, ua rave-tamau-noa-hia te ohipa faataaraa e te faatoro‘araa. Ua faatoro‘ahia te tahi atu mau taata i te autahu‘araa na te feia tei farii a‘e na i te reira mana. Ua faaite mai Iesu na roto i te Varua Maitai e ua farii Oia i taua mau faatoro‘araa ra (a hi‘o Te Ohipa 1:24).

Page 105: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

100

P e n e 1 6

Te Faanahonahoraa o te Ekalesia

Ua faanahonaho-maitai-hia te Ekalesia a Iesu Mesia. Ua faaau-hia te reira i te hoê fare o tei « patuhia i ni‘a iho i te niu a te mau aposetolo e te mau peropheta ra, e o Iesu Mesia iho te tihi rahi » (Ephesia 2:20).

Ua faataa atoa Iesu i te tahi atu mau feia faatere o te autahu‘araa no te tauturu i te mau Aposetolo i roto i te ohipa o te Ekalesia. Ua tono tata‘ipiti atu oia i te feia toro‘a o tei piihia te mau Hitu

te tahi atu feia toro‘a i roto i te Ekalesia ei mau haapii evanelia (patereareha), ei mau tia‘i (feia faatere rahi), tahu‘a rahi, peresibu-tero, episekopo, tahu‘a, haapii, e ei mau diakono (a hi‘o i te pene 14 i roto i teie buka). E mea faufaa roa ia vai teie nei mau feia toro‘a no te rave i te ohipa misionare, no te faatere i te mau Oro‘a, no te haapii e no te faauru i te mau melo no te Ekalesia. Ua tauturu te reia feia toro‘a i te mau melo ia roaa te « faaroo hoê e te ite hoê i te Tamaiti a te Atua » (Ephesia 4:13).

Aita te Bibilia e faaite nei ia tatou i te taatoaraa o te mau mea no ni‘a i te autahu‘araa e aore râ no ni‘a i te faanahonahoraa e te faate-reraa o te Ekalesia. Area râ, ua nava‘i te mau mea i papa‘ihia i roto i te Bibilia no te faaite mai ia tatou i te vahi nehenehe e te afaroraa o te faanahonahoraa o te Ekalesia. Ua faauehia te mau aposetolo ia haere e poro i te evanelia na te ao taatoa nei (a hi‘o Mataio 28:19–20). Aita i ti‘a ia ratou ia parahi noa i roto i te hoê oire no te hi‘opo‘a i te feia faafariu-apî-hia mai. No reira, ua piihia e ua faato-ro‘ahia te mau feia faatere no te autahu‘araa, e na te mau Aposetolo e faatere ia ratou. Ua ratere haere te mau Aposetolo e te tahi atu feia faatere e ua papa‘i i te mau rata i tera amaa e tera amaa. No reira, te vai ra i roto i te Faufaa Apî te mau rata o tei papa‘ihia e Paulo, Petero, Iakobo, Ioane, e Iuda, ma te horo‘a i te mau parau a‘o e te mau arata‘iraa na te feia faatere o te autahu‘araa.

Te faaite nei te Faufaa Apî e ua opuahia ia vai noa taua faanaho-nahoraa ra o te Ekalesia. Hoê hi‘oraa, i te poheraa o Iuda ra, ua toe noa mai hoê ahuru e ma hoê Aposetolo. Ua haaputuputu ihora na aposetolo hoê ahuru e ma hoê i muri noa a‘e i to Iesu revaraa’tu

Page 106: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

101

P e n e 1 6

i te ra‘i, na roto i te heheuraa no ô mai i te Varua Maitai, ua ma‘iti ihora ratou ia Matatia (A hi‘o Te Ohipa 1:23–26). Ua haamau o Iesu i te hoê faanahoraa no na Aposetolo hoê ahuru ma piti no te faa-tere i te Ekalesia. E mea papû maitai e, e mea ti‘a i te faanahonaho-raa ia vai noa mai Ta’na i haamau ra.

Te mau Parau Tumu e te mau Oro‘a Matamua

Ua haapii te mau Aposetolo e piti parau tumu niu matamua: te faa-roo i te Fatu ia Iesu Mesia e te tatarahapa. I muri a‘e i te roaaraa i te feia faafariu-apî-hia te faaroo ia Iesu Mesia ei Tamaiti na te Atua e ei Faaora ho‘i no ratou, e i muri a‘e i to ratou tatarahaparaa i ta ratou mau hara, ua farii ratou e piti na oro‘a tumu: te bapetizoraa na roto i te utuhi e te tuuraa rima no te horo‘araa i te Varua Maitai. (a hi‘o Te Ohipa 19:1–6). Te reira ïa na parau tumu e na oro‘a matamua o te evanelia. Ua haapii Iesu e, « Ia ore te taata ia fanau i te pape e te Varua, e ore oia e ô i te basileia o te Atua ra » (Ioane 3:5).

Te mau Oro‘a e Ravehia no te Feia i Pohe

Ua horo‘a mai Iesu Mesia i te raveraa i te mau taata atoa ia faaroo i te evanelia, i ni‘a anei i te fenua e aore râ i muri a‘e anei i te pohe. I ropu i te taime poheraa o Iesu e To’na ti‘a-faahou-raa, ua haere atu Oia i rotopu i te mau varua o te feia i pohe. Ua faanahonaho Oia i te ohipa misionare i rotopu ia ratou o tei pohe ra. Ua faataa Oia i te mau ve‘a parau ti‘a e ua horo‘a’tu ia ratou i te mana no te haapii i te evanelia i te mau varua atoa o te taata tei pohe ra. Na te reira ïa i horo‘a i te hoê rave‘a ia ratou ia farii i te evanelia (A hi‘o 1 Petero 3:18–20; 4:6; PH&PF 138). Ua rave te mau melo ora o Ta’na Ekalesia i te mau Oro‘a ei mono no te feia i pohe (a hi‘o

mau Oro‘a mai te bapetizoraa e te haamauraa.

Te mau Horo‘a Pae Varua

Ua ti‘a i te mau melo faaroo atoa o te Ekalesia ia farii i te mau horo‘a a te Varua. Ua horo‘ahia te reira ia ratou mai te au i to ratou iho mau hinaaro, to ratou mau huru, e i ta ratou mau ohipa. Te tahi o taua mau horo‘a, o te faaroo ïa, e tae noa’tu i te mana no te faaora e no te faaorahia mai; te tohuraa; e te mau Ôrama. (Ua

Page 107: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

102

P e n e 1 6

tuatapapa-maite-hia te tumu parau no te mau horo‘araa a te Varua i roto i te pene 22). Ua vai noa te mau horo‘a pae Varua i roto i

10:8–18; PH&PF 46:8–29). Ua faaite atu Iesu i ta’na mau pĭpĭ e, e apee taua mau tapa‘o e aore râ, taua mau horo‘a pae Varua ra i te mau taata atoa o te ti‘aturi (a hi‘o Mareko 16:17–18). E rave rahi o Ta’na mau pĭpĭ tei rave i te mau semeio, tei tohu, e aore râ, tei ite i te mau Ôrama na roto i te mana o te Varua Maitai.

Te Ekalesia a Iesu Mesia i Amerika

I muri a‘e i te ti‘a-faahou-raa o Iesu, ua haere atu oia i rotopu i te mau taata i Amerika, e ua faanahonaho i Ta’na Ekalesia i rotopu ia ratou, ua haapii Oia i te nunaa no na mahana e toru, i muri iho, ua vaiiho atu Oia ia ratou (hi‘o 3 Nephi 11–28). I muri iho, ua vaiiho atu Oia ia ratou e ua reva’tura i te ra‘i. Ua hau ïa i te 200 matahiti to ratou oraraa ma te parau ti‘a, e ua riro ho‘i ei mau taata oaoa a‘e i te mau taata atoa ta te rima o te Atua i hamani ra (a hi‘o 4 Nephi 1:16).

Te Taivaraa o te Ekalesia mau

taivaraa ?

I roto i te roaraa o te aamu, ua tamata te mau feia iino i te haamou i te ohipa a te Atua. Ua tupu ho‘i te reira i te mau taime a ora noa‘i te mau aposetolo e a faatere noa ai ratou i taua Ekalesia apî e o te tupu ra ho‘i i te rahi. Ua haapii te tahi pae o te mau melo i te haapiiraa i te mau ti‘aturiraa etene e aore râ, i te ti‘aturiraa a te Ati Iuda, e ua faaru‘e ratou i te mau parau mau maramarama maitai ta Iesu i haapii mai. Ua orurehau te tahi pae. Taa ê noa’tu i te reira, ua tupu atoa te mau hamani-ino-raa rahi no rapae mai i te Ekale-sia. Ua hamani-ino-hia te mau melo e ua taparahi-pohe-hia no to ratou mau ti‘aturiraa. Ua taparahi-tata‘itahi-hia te mau Aposetolo e aore râ, ua rave-ê-hia ratou mai ni‘a’tu i te fenua nei. No te rahi o te ino, e no te taivaraa, ua rave-ê-atoa-hia te mana aposetolo e te mau taviri o te autahu‘araa mai ni‘a’tu i te fenua nei. Ua ore atu ra te faanahonahoraa maitai roa no te Ekalesia, e ua tupu mai te

Page 108: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

103

P e n e 1 6

amahamaharaa. Ua tomo mai te mau hape i roto i te mau haapii-raa a te Ekalesia, e i te pae hopea ua mou roa a‘e ra te Ekalesia. Ua parauhia ihora taua taime ra a mou roa‘i te Ekalesia mau i ni‘a i te fenua nei, Te Taivaraa Rahi

Ua rahi roa te mau ti‘aturiraa etene i roto i te feruriraa o te mau feia i parauhia keresetiano. Ua haamau ihora te emepera no Roma i taua faaroo keresetiano haavare ra ei haapa‘oraa no te fenua. Area râ, ua taa ê roa taua Ekalesia ra i te Ekalesia ta Iesu i faanahonaho. Ua haapii taua Ekalesia ra e, aore to te Atua e hoho‘a e aore râ, e tino.

Ua ere atoa ratou i te taaraa i To’na here no tatou. Aita ratou i ite e e mau tamarii tatou na’na. Aita ratou i taa i te tumu no te oraraa nei. E rave rahi mau oro‘a o tei faahuru-ê-hia no te mea aita te autahu‘araa e te heheuraa i vai faahou â i ni‘a i te fenua.

Ua ma‘iti a‘e ra te emepera i to’na ihora mau feia faatere, e ua tuu atu ra i ni‘a ia ratou i te hoê â mau toro‘a i faaohipahia e te mau feia faatere o te autahu‘araa i roto i te Ekalesia mau a te Mesia. Ua ore atura te mau aposetolo e aore râ, te feia faatere o te auta-hu‘araa o tei mau i te mana no ô mai i te Atua ra, e ua ore atu ra te mau horo‘araa pae varua. Ua ite a‘e na te peropheta Isaïa e e tupu mau â taua huru ra e ua tohu oia e: « ua viivii te fenua i raro a‘e i te taata ra; ua pi‘o ratou i te ture ra; ua ruri-ê-hia e ratou tei haapa‘o-hia ra; ua pi‘o ratou i te faufaa haapa‘o-tamau-hia ra » (Isaïa 24:5). E ere faahou atu ra i te Ekalesia na Iesu Mesia; e ekalesia ra na te taata nei. Ua taui-atoa-hia te i‘oa. Ua tupu atoa te taivaraa i te mau fenua Amerika (a hi‘o i te 4 Nephi).

Ua Tohuhia te Faaho‘iraa mai

tei tohu i te Faaho‘iraa mai ?

Ua ite a‘e ra te Atua i te ohipa e tupu mai, e no reira ua faaineine oia i te faaho‘iraa mai o te evanelia. Ua aparau atu te aposetolo ra o Petero i taua parau ra i te mau Ati Iuda: « E ia tono mai oia ia Iesu Mesia, o tei haapa‘ohia i mutaa ihora no outou: ei te ra‘i â ho‘i oia e parahi ai, e tae noa’tu i te tau e ti‘a‘i te mau mea atoa nei, ta

Page 109: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

104

P e n e 1 6

te Atua i parau mai i te vaha o te mau peropheta mo‘a atoa no’na mai te matamua mai â o teie nei ao ra » (Te Ohipa 3:20–21).

Ua ite atoa o Ioane te Heheu Parau i te taime no te faaho‘iraa mai o te evanelia. Ua parau mai oia: « Hi‘o atura vau i te hoê melahi i te maueraa na ropu i te rêva nei; ma te evanelia e ti‘a i te vairaa ra ei pororaa’tu i te feia e parahi i te ao nei ra, i te mau fenua atoa, e te mau Ôpu atoa, e te mau reo atoa, e te mau nunaa atoa » (Apokalupo 14:6).

roto i te faaho‘i-faahou-raa-hia te Ekalesia a Iesu Mesia i ni‘a i te fenua nei.

Te tahi atu mau Papa‘iraa mo‘a

mai te feia toro‘a no te Ekalesia)

2:3–4 (ua tohuhia mai te taivaraa)

2:2–4 (ua tohuhia mai te faaho‘iraa mai o te evanelia)

Page 110: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

105

Te Ekalesia a Iesu Mesia i teie Mahana

P e n e 1 7

Ua rave-ê-hia te Ekalesia a Iesu Mesia mai ni‘a’tu i te Fenua nei

i muri noa a‘e i te poheraa e te Ti‘a-faahou-raa o te Faaora

A ora ai Iesu i te fenua nei, ua haamau Oia i Ta’na Ekalesia, te Eka-lesia mau hoê roa. Ua faanahonaho Oia i Ta’na Ekalesia ia ti‘a i te mau parau o te evanelia ia haapiihia i te mau taata atoa e ia ti‘a i te mau Oro‘a o te evanelia ia faatere-maitai-hia na roto i te mana. Na roto i te reira faanahonahoraa, ua ti‘a ïa i te Ekalesia ia hopoi mai i te mau haamaitairaa o te faaoraraa i te mau taata atoa.

I muri a‘e i to te Faaora revaraa’tu i te ra‘i ra, ua faahuru ê te taata i te mau Oro‘a e te mau parau haapiiraa Ta’na e ta Ta’na mau Aposetolo i haamau ra. Na roto i te taivaraa i tupu, ua ore atoa ïa te heheuraa no ô mai i te Atua ra. Aita e Ekalesia mau faahou i ni‘a i te fenua nei. Ua faati‘a a‘e ra te taata e rau huru ekalesia o tei poro e e ekalesia mau, ua haapii râ ratou i te mau parau haapiiraa tano ore. Ua tupu te amahamaha rahi e te aro i roto i te mau haapa‘oraa. Ua ite a‘e na te Fatu i taua huru ra, i parau mai ai Oia e « te fatata maira te tau e hopoi atu ai au i te o‘e i ni‘a i te fenua, e ere râ, i te o‘e maa ore, e te hiaai i te pape, i te faaroo râ i te parau a Iehova …i te imiraa… i te parau a Iehova, e ore roa râ e itea » (Amosa 8:11–12).

-pe‘a i te taata ?

Page 111: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 112: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

107

P e n e 1 7

Ua Fafau mai te Fatu e e Faaho‘i mai Oia i Ta’na Ekalesia Mau

Faaho‘i-faahou-raa mai o te evanelia ?

Ua fafau mai te Faaora e faaho‘i faahou mai Oia i Ta’na Ekalesia i te mau mahana hopea nei. Ua na ô mai Oia e, « E teie nei, e rave faahou â vau i te ohipa taa ê i teie nei feia, ei raveraa umerehia ete maerehia » (Isaïa 29:14).

Ua ora noa te taata i roto i te poiri i roto i te mau matahiti e rave rahi. E 1700 matahiti i muri a‘e i te poheraa o te Mesia, ua haamata te taata i te anaanatae i te ite i te parau mau no ni‘a i te Atua e te haapa‘oraa. Ua ite te tahi pae e, te evanelia ta Iesu i haapii ra, aita faahou ïa e vai ra i ni‘a i te fenua nei. Ua ite te tahi pae e, aita e heheuraa e aita atoa e mana ti‘a mau, e te Ekalesia ta te Mesia i faanahonaho ra, aita ïa e vai faahou ra i ni‘a i te fenua nei. Ua tae i te taime ia faaho‘i-fahou-hia mai te Ekalesia a Iesu Mesia i te fenua nei.

« ohipa umerehia » ?

Heheuraa Apî no ô mai i te Atua ra

-pii mai no ni‘a i te Atua ?

I te tau faatupuraa raau o te matahiti 1820, ua tupu te hoê o te mau ohipa faufaa roa i roto i te aamu o te ao nei. Ua tae i te taime no te ohipa umerehia e te maerehia ta te Fatu i parau maira. Ei tamaiti

Iesu Mesia i roto i te mau Ekalesia atoa. Ua haere oia i roto i te hoê uru raau tapiri i to’na fare e ua pure ma te haehaa e te hinaaro mau i to’na Metua i te Ao ra, no te ani e, tei hea te ekalesia ta’na e amui atu. I taua po‘ipo‘i ra ua tupu te hoê semeio. Ua fâ mai te

ia’na e, eiaha e amui atu i te hoê ekalesia no te mea aita e Ekale-sia mau to ni‘a i te fenua nei. Ua parau atoa mai Oia e, «e mea ino rahi te mau haapiiraa a taua mau Ekalesia ra i mua ia’na » (Iosepha

Page 113: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

108

P e n e 1 7

ua tae faahou mai te heheuraa no te ra‘i mai. Ua ma‘iti te Fatu i te hoê peropheta apî. E mai taua taime ra, ua matara noa te mau ra‘i. Te tupu tamau nei â te mau heheuraa i teie nei mahana na roto i Ta’na mau peropheta i ma‘itihia ra. O Iosepha ïa te hoê o tei tauturu ia faaho‘i-faahou-hia mai te evanelia mau a Iesu Mesia.

roto i te aamu o te ao nei ?

Ua Faaho‘ihia mai te Mana no ô mai i te Atua ra

Aarona e a Melehizedeka ?

Na roto i te faaho‘i-raa-hia mai te evanelia, ua horo‘a faahou mai te Atua i te autahu‘araa i te taata nei. Ua haere mai o Ioane Bapetizo i te matahiti 1829 no te horo‘a mai i te Autahu‘araa a Aarona ia Iose-

iho, ua haere mai o Petero, Iakobo e o Ioane, te peresideniraa o te Ekalesia i mutaa ihora, e ua horo‘a maira ia Iosepha e ia Olive i te Autahu‘araa a Melehizedeka e te mau taviri o te basileia o te Atua (a hi‘o PH&PF 27:12–13). I muri a‘e ra, ua faaho‘ihia mai te tahi atu mau taviri na te mau ve‘a no te ra ’i mai, mai ia Mose, Elia e o Eliaha (a hi‘o PH&PF 110:11–16). Na roto i te Faaho‘i-faahou-raa mai, ua faaho‘i-faahou-hia mai te autahu‘araa i ni‘a i te fenua nei. Te feia e mau i te reira autahu‘araa i teie mahana tei ia ratou ïa te mana no te rave i te mau Oro‘a mai te bapetizoraa. Tei ia ratou atoa te mana no te faatere i te basileia o te Fatu i ni‘a i te fenua nei.

Ua Faanahonaho-Faahou-hia te Ekalesia a te Mesia

Ekalesia i ni‘a i te fenua nei ?

I te 6 no Eperera, 1830, ua faatere faahou te Faaora i te ohipa no te faanahonahoraa i Ta’na Ekalesia i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o PH&PF 20:1). Ua parauhia Ta’na Ekalesia, te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei (a hi‘o PH&PF 115:4). O te Mesia

Na te mau orometua haapii: Ia faaite-ana‘e-hia te iteraa papû, na te reira e faatae mai i te Varua. Ei tuhaa no teie haapiiraa, a faaite i to outou iteraa papû no ni‘a i te Faaho‘i-faahou-raa mai, e a vaiiho ia vetahi ê ia na reira atoa.

Page 114: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

109

P e n e 1 7

te upoo faatere o Ta’na Ekalesia i teie mahana, mai tei te matamua ra. Ua na ô mai te Fatu e « te ekalesia parau ti‘a ana‘e e te mea ora i ni‘a i te ao paatoa nei, ua mauruuru roa vau, o te Fatu i te reira » (PH&PF 1:30).

matamua » no te Ekalesia (a hi‘o PH&PF 20:2–4). I muri a‘e ra, ua faati‘ahia te Peresideniraa Matamua, e ua paturuhia oia ei Peresi-deni. I te taime matamua a faati‘ahia ai te Ekalesia, te faanahonaho-raa rahi ana‘e tei haamauhia. E nanea te faanahonahoraa a tupu tamau noa ai te Ekalesia i te rahi.

Ua faanahonahohia te Ekalesia mai te au i te mau toro‘a i roto i te Ekalesia i tahito ra. I roto i te reira faanahonahoraa te vai ra te mau aposetolo, te mau peropheta, te mau hitu ahuru, te mau haapii evanelia (patereareha), te mau tia‘i (te mau faatere rahi), te mau tahu‘a rahi, te mau peresibutero, te mau episekopo, te mau tahu‘a, te mau haapii e te mau diakono. Tei roto te reira mau toro‘a atoa i Ta’na Ekalesia i teie mahana (a hi‘o Te mau Hiro‘a Faaroo 1:6).

Na te hoê peropheta e faatere nei i te Ekalesia i raro a‘e i te ara-ta‘iraa a te Fatu. Te reira peropheta e Peresideni atoa ïa oia no te Ekalesia. Tei ia’na te mau mana atoa e titauhia no te arata‘i i te ohipa a te Fatu i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o PH&PF 107:65, 91). E piti tauturu no te tauturu i te Peresideni. E haapii te mau Aposetolo, oia te mau ite taa ê no te i‘oa o Iesu Mesia, i te evanelia e e faatere hoi i te mau ohipa a te Ekalesia i roto i te mau tuhaa atoa o te ao nei. Te tahi atu mau feia faatere rahi o te Ekalesia e ohipa taa ê ta ratou, mai te Episekoporaa Faatere Rahi e te mau Pŭpŭ o te Hitu Ahuru, e tavini ratou i raro a‘e i te arata‘iraa a te Peresideniraa Matamua e te Tino Ahuru Ma Piti.

Teie te mau toro‘a o te autahu‘araa, te mau aposetolo, te mau hitu ahuru, te mau patereareha, te mau tahu‘a rahi, te mau episekopo, te mau peresibutero, te mau tahu‘a, te mau haapii e te mau dia-kono. I vai atoa na teie mau toro‘a i roto i te Ekalesia matamua ra.

Ua hau atu te tupu o te Ekalesia i te rahi i teie nei i to te anotau o Iesu ra. A tupu ai te reira i te rahi, ua heheu mai te Fatu i te tahi atu mau pŭpŭ o te faanahonahoraa i roto i te Ekalesia. Ia hope

Page 115: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

110

P e n e 1 7

roa ana‘e te Ekalesia i te faanahonahohia i roto i te hoê fenua, e parauhia te mau tatuhaaraa ei mau tĭtĭ. Na te hoê peresideni tĭtĭ e to’na na tauturu e piti e faatere i te hoê tĭtĭ. I roto i te tĭtĭ te vai ra 12 melo apooraa teitei o te tauturu ia rave i te ohipa a te Fatu i roto i te tĭtĭ. E faati‘ahia te mau pŭpŭ Autahu‘araa a Melehizedeka i roto i te tĭtĭ i raro a‘e i te arata‘iraa a te peresideni tĭtĭ (a hi‘o i te pene 14 o teie buka) E tuhahia te mau tĭtĭ i roto i te mau tuhaa na‘ina‘i a‘e, tei parauhia te mau paroita. Na te hoê episekopo e to’na na tauturu e piti e faatere i ni‘a i te paroita tata‘itahi.

I roto i te mau fenua e mea puai te Ekalesia, te vai ra te mau mataeinaa, e au i te mau tĭtĭ. E tuhahia te mau mataeinaa ei mau ti‘ahapa na‘ina‘i a‘e parauhia e mau amaa, e au i te paroita.

Ua Faaho‘ihia mai te mau Parau Mau Faufaa

te faaho‘i-faahou-raa-hia mai te Ekalesia ?

Te haapii atoa nei te Ekalesia i teie mahana i te reira mau parau tumu e te rave nei i te reira mau oro‘a mai tei ravehia na i te ano-tau o Iesu. Te mau parau tumu e te mau Oro‘a matamua o te evanelia o te faaroo ïa ia Iesu Mesia, te tatarahapa, te bapetizoraa utuhi, e te tuuraa rima no te horo‘a i te Varua Maitai (a hi‘o Te mau Hiro‘a Faaroo 1:4). Ua faaho‘i-faahou-hia mai teie mau parau mau faufaa rahi i roto i to ratou îraa i te taime a faaho‘i-faahou-hia mai ai te Ekalesia.

Buka a Moromona, tei roto i reira te mau parau mau ohie e te fau-faa o te evanelia. E rave rahi mau heheuraa tei tae mai i muri iho e ua papa‘ihia ei papa‘iraa mo‘a i roto i Te Parau Haapiiraa e te mau Parau Fafau e i roto i te Poe Tao‘a Rahi (a hi‘o i te pene 10 i roto i teie buka).

Teie â te tahi atu mau parau mau faufaa ta te Fatu i faaho‘i mai:

1. E taata mau to tatou Metua i te Ao ra, e tino maitai e te i‘o e te ivi To’na, e o Iesu Mesia atoa ho‘i. Te Varua Maitai râ, e tino varua to’na.

Page 116: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

111

P e n e 1 7

2. I ora na tatou i roto i te hoê oraraa hou i te tahuti nei ei mau tamarii varua na te Atua.

3. E mea titauhia te autahu‘araa no te faatere i te mau Oro‘a no te evanelia.

4. E faautu‘ahia tatou no ta tatou iho mau hara, eiaha râ no to Adamu ofatiraa i te ture.

5. Aita e titauhia ia bapetizo i te tamarii e tae roa’tu i to ratou matahiti no te taaraa o te mana‘o (e va‘u matahiti).

6. E toru hanahana e vai ra i ni‘a i te ra‘i, e na roto i te aroha o te Fatu o Iesu Mesia, e faautu‘ahia te taata ia au i ta ratou ohipa i rave i ni‘a i te fenua nei.

7. E ti‘a i te taatiraa utuafare ia riro ei taatiraa mure ore na roto i te mana taati o te autahu‘araa.

8. E ti‘a ia ravehia te mau Oro‘a e te mau fafauraa no te faaoraraa e e roaa te reira no te feia e ora nei e no te feia atoa i pohe.

E Ore roa te Ekalesia a Iesu Mesia e Mou Faahou

Mai te taime o te faaho‘i-raa-hia mai te Ekalesia i te matahiti 1830, ua tupu vitiviti i te rahi te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei. Te vai ra te mau melo fatata roa i te mau fenua atoa o te ao nei. E tamau noa te Ekalesia i te tupu i te rahi. Mai ta te Mesia i parau ra: « E oia atoa, e poro-haere-hia te Evanelia o te Basileia nei e ati noa a‘e teie nei ao, ei ite no te faaite i te mau

e Tahiti-faahou-hia mai ni‘a’tu i te fenua nei. E ohipa na’na ia afa‘i i te parau mau i te mau taata atoa. E rave rahi tauatini matahiti i ma‘iri a‘e nei, ua parau te Fatu e, e faatupu Oia: «i te hoê basileia, o te ore roa ïa e mou; e ore roa ho‘i e riro ia vetahi ê… e vai tera e

Atua ? Eaha te ti‘a ia outou ia rave ia vai tamau noa teie ohipa ?

Page 117: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

112

P e n e 1 7

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

2 Nephi 3:6–15 (Te faaho‘iraa i tohuhia ra)

o te evanelia)

Page 118: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

113

Te faaroo ia Iesu Mesia

P e n e 1 8

Eaha te Faaroo ?

Ua riro te faaroo i te Fatu ra ia Iesu Mesia ei parau tumu matamua o te evanelia. E horo‘a varua ïa, e mea titauhia te reira no to tatou faaoraraa. Na ô maira te Arii Beniamina, « E ore hoi e tae te ora i taua taata ra … maori râ na roto i te tatarahapa e te faaroo i te Fatu ra ia Iesu Mesia » (Mosia 3:12).

Te faaroo o te « tia‘i ïa i te mau mea itea-ore-hia ra, o tei ti‘a » (Alama 32:21; a hi‘o atoa Hebera 11:1). Te faaroo o te parau tumu ïa o te ohipa e te mana o te tura‘i nei ia tatou i roto i ta tatou mau ohipa i te mau mahana atoa.

E tai‘o e e haapii anei tatou mai te mea e, aita tatou e ti‘aturi e e roaa ia tatou te paari e te ite ? E rave anei tatou i te ohipa i te mau mahana atoa mai te mea e, aita tatou e ti‘aturi e, ia na reira tatou e oti te hoê ohipa ia tatou ia rave ? E tanu anei te taata faaapu mai te mea e, aita o’na e ti‘aturi i te tau ootiraa ? Pauroa te mahana te rave nei tatou i te mau mea ta tatou e ti‘aturi nei i te mea e, aita tatou e ite i te hopearaa. Teie te faaroo. (A hi‘o Hebera 11:3).

E rave rahi mau aamu i roto i te mau papa‘iraa mo‘a o te faaite mai nei e mea nahea te mau mea rarahi i te tupuraa na roto i te faaroo.

Na roto i te faaroo ua hamani o Noa i te hoê pahi e ua faaora i to’na utuafare i te tiluvi (a hi‘o Hebera 11:7). Ua vahi o Mose i te mau pape o te Miti Uteute (a hi‘o Hebera 11:29). Ua ti‘aoro o

Na te mau orometua haapii: Ua tuhahia teie pene i roto e maha upoo parau. Te upoo parau tata‘itahi e uiraa ïa no ni‘a i te faaroo. E nehenehe ta outou e faaohipa i te reira mau uiraa no te arata‘i i ta outou haapiiraa. Mai te mea e, e nehenehe ia hamani i te mau pŭpŭ na‘ina‘i no te aparauraa, a tuha i te mau melo o te piha haapiiraa i roto e maha pŭpŭ: A ani i te pŭpŭ tata‘itahi ia opere i te tuhaa o te pene na ni‘a ia ratou. I muri iho, a ani i te taata tata‘itahi ia rave i teie ohipa i roto i ta ratou tuhaa (1) Tai‘o. (2) A imi i te mau papa‘iraa mo‘a o te tau-turu i te pahonoraa i te uiraa i roto i te upoo parau. (3) A feruri i te mau iteraa o te taata iho o te tuati i ni‘a i te reira tuhaa. (4) A faaite i te mau mana‘o no ni‘a i te tuhaa i te mau melo o te tahi atu pŭpŭ.

Page 119: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 120: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

115

P e n e 1 8

Elia ia haama‘irihia te auahi na te ra‘i mai (a hi‘o 1 Te mau Arii 18:17–40). Ua ti‘aoro o Nephi ia tupu te o‘e (a hi‘o Helamana 11:3–5). Ua ani atoa oia i te Fatu ia tape‘a i te o‘e (a hi‘o Helamana 11:9–17). Ua hau te moana, ua iritihia te mau orama, ua pahonohia te mau pure, pauroa na roto i te mana o te faaroo.

Mai te mea e tai‘o maite tatou i te mau papa‘iraa mo‘a, e ite tatou e, te faaroo o te ti‘aturiraa puai ïa i te parau mau i roto i to tatou aau o te tura‘i ia tatou ia rave i te maitai. Na te reira e tuu i te uiraa i roto ia tatou e: E ti‘aturi tatou ia vai ?

Eaha te mau mea ta outou e rave i te mau mahana atoa aita e ti‘a ia outou ia ite i te hopearaa o te reira ? Nahea te faaroo ia tura‘i ia outou ia rave i te ohipa ?

No te aha e mea ti‘a ia vai to tatou Faaroo ia Iesu Mesia ?

E faatumu tatou i to tatou faaroo i ni‘a i te Fatu ia Iesu Mesia e ti‘a ai.

Faaroo ia Iesu Mesia, te auraa, no to tatou ti‘aturi Ia’na e haapa‘o tatou i te mau mea atoa Ta’na e faaue mai ia tatou. Ia tuu ana‘e tatou i to tatou faaroo i roto ia Iesu Mesia, e ia riro ei mau pĭpĭ haa-pa‘o Na’na, e faaore to tatou Metua i te Ao ra i ta tatou mau hara e e faaineine ho‘i ia tatou no te ho‘i i piha‘i iho Ia’na.

Ua haapii mai te Aposetolo Paulo e « Aita’tu ho‘i e i‘oa i faaitehia mai i te taata i raro a‘e i teie nei ra‘i, e ora‘i tatou nei » (Te Ohipa 4:12; a hi‘o atoa Mosia 3:17). Ua haapii mai o Iakoba e, e mea ti‘a i te taata « ia faaroo papû i Tei Mo‘a i Iseraela nei (Iesu Mesia), e ia ore ratou ia na reira, e ore ratou e ora i te basileia o te Atua » (2 Nephi 9:23). Na roto i te faaroo i te Faaora e na roto ho‘i i te tatarahapa, te faaohipa hope ra ïa tatou i To’na Taraehara i roto i to tatou oraraa. Na roto i te faaroo e roaa atoa ia tatou te puai ia upooti‘a i ni‘a i te mau faahemaraa (a hi‘o Alama 37:33).

E ore roa e ti‘a ia tatou ia faaroo ia Iesu Mesia ma te ore atoa e faa-roo i to tatou Metua i te Ao ra. Ia faaroo tatou ia Raua ra, e faaroo atoa ïa tatou e, na te Varua Maitai, ta Raua i tono mai ra, e haapii ia tatou i te mau parau mau atoa e e tamahanahana mai ia tatou.

Page 121: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

116

P e n e 1 8

i to tatou mau piiraa o te Ekalesia ? I roto i to tatou mau auraa utuafare ? I roto i ta tatou mau ohipa toro‘a ? Nahea te faaroo ia Iesu Mesia ia faauru i to tatou ti‘aturi i te ora mure ore ?

Nahea e Ti‘a ai ia Tatou ia Faarahi i to Tatou Faaroo ia Iesu Mesia ?

Na roto i to tatou iteraa i te mau haamaitairaa e rave rahi e tae mai na roto i te faaohiparaa i te faaroo ia Iesu Mesia, e imi tatou i te mau rave‘a ia faarahi i to tatou faaroo Ia’na. Ua na ô mai te Faaora e, « Ahiri e faaroo to outou, e mai te hoê huero sinapi noa iho te rahi, …aita roa e mea e ore te ti‘a ia outou » (Mataio 17:20). E huero iti ha‘iha‘i roa te huero sinapi, area ia tupu oia ra, e raau iti rahi ïa.

Nahea tatou ia faarahi i to tatou faaroo ? Hoê â ïa raveraa no te faa-rahi e aore ra no te faahotu i te mau huru ite atoa. Nahea tatou ia faahotu i te mau ite o te ohipa nana‘o, te ohipa nira, te ohipa peni, te tunu maa, te hamani au‘a, e aore ra te faata‘i i te hoê mauhaa upaupa ? E haapii tatou, e faaohipa e e rave. Ia na reira tatou, e rahi atu ïa te ite. Mai te reira atoa te faaroo. Ia hinaaro tatou e faa-rahi i to tatou faaroo ia Iesu Mesia, e rave tatou i te ohipa. Ua faaau te peropheta Alama i te parau na te Atua i te hoê huero tei titauhia ia faaamu i te faaroo:

« Inaha râ, mai te mea e ara outou, e e faaitoito ho‘i i to outou aau, i te tamata i ta‘u nei parau, e i te faatupu ho‘i i te faaroo iti ha‘iha‘i noa iho; oia ïa, aita’tu i ti‘a ia outou, maori râ o te hinaaro i te faa-roo; ia tupu â taua hinaaro i roto ia outou ra e tae noa’tu i te faaroo iti ha‘iha‘i, e ti‘a‘i ia outou i te farii i te tuhaa o ta‘u nei parau.

« I teie nei, e faaau tatou i te parau i te huero. E teie nei, ia faati‘a mai outou ia tanuhia te huero i roto i to outou aau, inaha, mai te mea e huero mau e te maitai ra, e ia ore ho‘i outou ia huri i te reira i rapae na roto i to outou faaroo ore, e e faaru‘e ho‘i outou i te Varua o te Fatu ra, inaha, e tupu ïa te reira i roto i to outou aau; e ia ite a‘e ra outou i te tupuraa, e parau ai outou i roto ia outou iho e, e huero maitai teie, oia ho‘i e parau maitai teie, no te mea ua faarahihia to‘u varua: oia ïa, ua haamaramaramahia to‘u mana‘o. …

Page 122: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

117

P e n e 1 8

« E teie nei, inaha, aita anei te reira e faarahi i to outou faaroo ? » (Alama 32:27–29).

No reira, e ti‘a ia tatou ia faarahi i to tatou faaroo i te Atua na roto i te haapa‘oraa i to tatou hinaaro ia faaroo Ia’na.

E ti‘a atoa ia tatou ia faarahi i to tatou faaroo na roto i te pureraa i to tatou Metua i te Ao ra no ni‘a i to tatou mau ti‘aturiraa e to tatou mau hinaaro (a hi‘o Alama 34:17–26). Tera râ, eiaha roa tatou e feruri e o te ani noa ta tatou. Ua faaitehia mai ia tatou i roto i te mau papa‘iraa mo‘a e « te faaroo aore e ohipa ra, e mea pohe ïa, i te mea e vai hoê noa ra » (Iakobo 2:17). Teie te hoê aamu no te hoê taata tei iteahia te faaroo na roto i ta’na mau ohipa.

Ua hinaaro teie taata e tai‘o i te mau papa‘iraa mo‘a, area râ aita oia i ite i te tai‘o. Ua pure oia i te Metua i te Ao ra ia tauturu mai ia’na ia ite i te tai‘o. I taua taime ra, ua tae mai te hoê orometua i roto i to’na oire, e ua ani atu oia i taua orometua ra ia tauturu mai ia’na. Ua haapii ihora oia i te piapa. Ua haapii atoa a‘e ra oia i te ta‘iraa reo e i te tahoê i te mau reta no te hamani i te mau ta‘o. Aita i maoro roa ua ite oia i te tai‘o i te mau ta‘o ohie. Rahi noa’tu to’na haapiiraa, rahi noa atoa to’na iteraa i te tai‘o. Ua haamauruuru oia i te Fatu no te tonoraa mai i te orometua e no te tautururaa ia’na ia haapii i te tai‘o. Ua faarahi teie taata i to’na faaroo, te haehaa e te ite e, i te faito a ti‘a ai ia’na ia tavini ei peresideni amaa i roto i te Ekalesia.

te ohipa no te faatupu i te faaroo. E ohipa maamaa ïa te aniraa i te Fatu ia horo‘a mai i te ite ia tatou nei, e ohipa paari râ te ani-raa i te tauturu a te Fatu ia farii i te ite, ia haapii ma te maitai, ia feruri maramarama, e ia tamau i te mau mea ta tatou e haapii » (Faith Precedes the Miracle [1972], 205; papa‘iraa faaopa i roto i te buka tumu).

Te faaroo o te raveraa ïa i te mau mea e ti‘a ia tatou ia rave no te faatupu i te mau mea ta tatou e ti‘aturi nei e ta tatou e pure nei.

tatou i te huero, e aita e maoro e ite tatou i te semeio no te oteo-raa o te reira. E mea pinepine te taata i te taa ore e i te taui i teie

Page 123: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

118

P e n e 1 8

raveraa ». Te parau faahou ra oia e, e rave rahi o tatou e hinaaro nei i te tino maitai e i te puai ma te ore e haapa‘o i te mau ture o te tino maitai. Te hinaaro nei tatou i te oraraa auhune ma te aufau ore i ta tatou tuhaa ahuru. Te hinaaro nei tatou ia haafatata'tu tatou i te Fatu aita râ tatou e hinaaro e haapae i te maa e e pure. Te hinaaro nei tatou ia tae mai te ua i te tau mau ra e ia roaa te hau ia tatou i

ore e haapa‘o i te tahi atu mau faaueraa a te Fatu. (A hi‘o Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 142).

Te hoê rave‘a faufaa roa no te faarahi i to tatou faaroo o te faarooraa ïa e te tai‘oraa i te parau na te Fatu. Te faaroo nei tatou i te parau na te Fatu i roto i ta tatou mau pureraa. E nehenehe ta tatou e haapii i Ta’na parau i roto i te mau papa‘iraa mo‘a. « E no te mea aore i noaa i te taata atoa te faaroo, a imi itoito outou e a haapii atu te tahi i te tahi i te mau parau no te paari: oia ïa, a imi na outou no roto i te mau buka maitai a‘e i te mau parau no te paari: a imi ho‘i i te ite, oia ïa na roto ho‘i i te haapii e na roto atoa i te faaroo ».

tatou mau ohipa ?

Eaha te Tahi mau Haamaitairaa o te Apee mai i te Faaroo ?

Na roto i te horo‘a o te faaroo, te tupu nei te mau semeio, te fâ mai nei te mau melahi, te horo‘ahia mai nei te tahi atu mau horo‘a o te Varua, te pahonohia mai nei te mau pure, e te riro nei te taata ei mau tamaiti na te Atua (a hi‘o Moroni 7:25–26, 36–37).

« Ia tae mai te faaroo, e hopoi mai oia … i te mau aposetolo, te mau peropheta, te mau haapii evanelia, te mau orometua, te mau Ô, te paari, te ite, te mau semeio, te faaoraraa ma‘i, te reo, te iriti-raa i te mau reo, e te vai atu ra. E roaa taua mau mea nei ia tupu ana‘e te faaroo i ni‘a i te fenua nei, e e ore atu te reira ia mo‘e ana‘e te faaroo i te fenua nei; no te mea o te reira ïa te mau mea ta te faaroo e horo‘a mai. … e o oia o tei mau i te faaroo ra, e roaa ïa ia’na te ite e te paari e titauhia, e tae roa ua ite atu oia i te Atua e i te Fatu ia Iesu Mesia, o ta’na i tono mai – e te iteraa ho‘i ia’na ra, o te ora mure ore ïa » (Lectures on Faith [1985], 83).

Page 124: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

119

P e n e 1 8

reira ho‘i te tahi mau taata i te riroraa ei mea puai a‘e no te mea ua roaa ia ratou te faaroo ia Iesu Mesia ? E mea nahea to outou iteraa i te reira i te tupuraa i roto i to outou oraraa ?

Te Tahi mau Papa‘iraa Mo‘a

o te faaroo)

te Atua)

Page 125: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 126: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

121

Te Tatarahapa

P e n e 1 9

Ua Titauhia ia Tatou Paatoa ia Tatarahapa

Na te faaroo ia Iesu Mesia e arata‘i i te taata i te tatarahapa. Ua hinaaro-noa-hia te tatarahapa i roto i te ao nei mai te anotau mai â o Adamu e tae roa mai i teie mahana. Ua haapii te Fatu ia Adamu e, « No reira, a haapii atu i ta outou mau tamarii e, ia tata-rahapa te mau taata atoa, i te mau vahi atoa, e ti‘a‘i; e ia ore râ, e ore ïa e noaa ia ratou te basileia o te Atua, aore hoi te mea viivii e parahi i reira, e aore atoa e parahi i mua ia’na » (Mose 6:57).

Ua haere mai tatou i te fenua nei no te hoê tumu, oia te tupuraa i te rahi e te haereraa i mua. E oraraa ohipa teie. I roto i teie oraraa e hara tatou paatoa (a hi‘o Roma 3:23). Ua titauhia ia tatou paatoa ia tatarahapa. I te tahi taime, te rave nei tatou i te hara no to tatou ite ore; i te tahi taime, no to tatou mau paruparu, e i te tahi taime no to tatou hinaaro mau ia haapa‘o ore. I roto i te Bibilia te tai‘o ra tatou e « Aita mau e taata parau ti‘a i te fenua nei, o tei rave i te

aita a tatou e hara, te haavare nei tatou ia tatou iho, e aore te parau i roto ia tatou nei » (1 Ioane 1:8).

Eaha te hara ? Ua na ô mai o Iakobo e, « E teie nei, o te taata ite i te rave i te mea maitai, e aore i rave, ua riro ïa ei hara na’na » (Iakobo 4:17). Ua faataa mai o Ioane i te hara « o te mau parau ti‘a ore atoa nei ïa » (1 Ioane 5:17) e te «faahapa ïa i te ture » (1 Ioane 3:4).

No reira te Fatu i parau ai e, « ia tatarahapa te taata atoa i te mau vahi atoa e ti‘a‘i » (Mose 6:57). Taa ê noa’tu ia Iesu Mesia, tei ora i te hoê oraraa maitai hope roa, ua hope paatoa te mau taata tei ora i ni‘a i te fenua nei i te hara. Na roto i te here rahi o to tatou Metua

Page 127: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

122

P e n e 1 9

i te Ao ra, ua horo‘a mai Oia ia tatou i te rave‘a no tatarahapa i ta tatou mau hara.

Te Ti‘amâraa tatou i ta Tatou mau Hara na roto i te Tatarahapa

Te tatarahapa o te rave‘a ïa i horo‘ahia ia tatou no te faati‘amâ ia tatou i ta tatou mau hara e ia farii i te faaoreraa i te reira. E faataere te hara i to tatou haereraa i mua i te pae varua, e e nehenehe atoa e tape‘a roa i te reira. E tauturu te tatarahapa ia tatou ia tupu i te rahi e ia hotu faahou i te pae varua.

Ua horo‘ahia mai te haamaitairaa o te tatarahapa na roto i te Taraehara a Iesu Mesia. Ua aufau Iesu i ta tatou mau hara na roto i te hoê rave‘a eita tatou e maramarama hope roa i te reira. Teie

« Ua farii au i te mauiui, e ua farii atoa outou i te mauiui, e i te tahi taime e mea puai roa ïa; tera râ, e ore roa e ti‘a ia‘u ia taa i te huru o te mauiui … o tei faatahe i te toto, mai te hou te huru i ni‘a i te tino. E mauiui ri‘ari‘a e te hanohano teie …

« … Aita roa e taata i fanauhia i roto i teie nei ao o te nehenehe e ti‘a i raro a‘e i te teimaha o te zugo o tei amohia e te Tamaiti a te Atua ra, a amo ai Oia i ta‘u mau hara e i ta tatou, e a horo‘a mai ai Oia i te rave‘a ia faaorahia tatou i ta tatou mau hara » (Doctrines du Salut,papa‘iraa opa tumu).

I te tahi taime e titau te tatarahapa i te itoito rahi, i te puai rahi, te roimata, te pure tuutuu ore, e te haaraa ma te rohirohi ore ia haa-pa‘o i te mau faaueraa a te Fatu.

Te Parau Tumu o te Tatarahapa

Na te mau orometua: E riro te papa‘iraa i te hoê tabula i te faatupu i te anaanatae e i te tauturu i te mau piahi ia faatumu i to ratou mana‘o. Ia paraparau ana‘e outou i te mau parau tumu o te tatarahapa i mua i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare, e nehenehe ta outou e ani i te hoê taata ia papa‘i i te mau parau tumu i ni‘a i te tabula e aore râ, i ni‘a i te hoê api parau rahi.

Page 128: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

123

P e n e 1 9

Aita e purumu hanahana e tae atu ai i te tatarahapa ra, aita atoa e e‘a taa ê e tae atu ai i te faaoreraa hara ra. Ua titauhia i te mau taata atoa ia apee i te hoê â e‘a, te feia ona e te feia veve, te feia i haapiihia e te feia poiri, te taata roroa e aore râ, te taata poto, te hui arii e aore râ, te manahune » (Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 38; papa‘iraa opa tumu).

E mea Ti‘a ia Ite Tatou i ta Tatou mau Hara

No te tatarahapa, e mea ti‘a ia tatou ia farii i roto ia tatou iho e, ua hara tatou. Ia ore tatou ia farii i te reira, e ore ïa e ti‘a ia tatou ia tatarahapa.

ore i to’na toro‘a misionare e o tei rave i te hoê hara ino roa; « E ia haape‘ape‘a ana‘e ta oe mau hara ia oe, oia te pe‘ape‘a e faahaehaa ia oe i te tatarahapa. … Eiaha roa ho‘i e faati‘a ia oe iho i ta oe ra mau hara e ia hoê iti a‘e » (Alama 42:29–30). Te a‘o mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou eiaha e faati‘a i ta tatou mau ohipa ino

Eita e ti‘a ia tatou ia huna i te ohipa o to tatou oraraa ia tatou iho e aore râ, i te Fatu.

E mea Ti‘a ia Oto Tatou no ta Tatou mau Hara

Taa ê atu te iteraa i ta tatou mau hara, e mea ti‘a ia tatou ia oto papû mau no te ohipa ta tatou i rave. E mea ti‘a ia tatou ia ite e, e mea ri‘ari‘a mau ta tatou mau hara. E ti‘a ia tatou ia iriti ê e ia faaru‘e roa i te reira. Te parau mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e, « O ratou atoa o te faahaehaa ia ratou iho i mua i te Atua, e ua hinaaro ia bapetizohia ra, e ia haere mai ma te aau tae e te varua marû, e … ua tatarahapa mau â ratou i ta ratou ra mau hara atoa … e fariihia ratou na roto i te bapetizoraa i roto i ta’na ra Ekalesia » (PH&PF 20:37).

-‘oraa, eaha te taime e taa ê ai «te oto ia au i te Atua » i te mau faaiteraa o te tatarahapa ?

Page 129: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

124

P e n e 1 9

E mea Ti‘a ia Faaea Tatou i te Rave i te Hara

Na te aau oto mau e arata‘i ia tatou ia faaea i ta tatou mau hara. Mai te peu e, ua eia tatou i te hoê mea, eiaha e eia faahou. Mai te peu e, ua haavare tatou, eiaha e haavare faahou. Mai te peu e, ua faaturi tatou, e faaea tatou. Ua parau mai te Fatu i te Peropheta

mea ua tatarahapa te taata i ta’na ra mau hara – inaha e fa‘i mai oia i te reira e e haapae ê roa’tu ho‘i » (PH&PF 58:43).

E Fa‘i Tatou i ta Tatou mau Hara

E mea faufaa roa ia fa‘i tatou i ta tatou mau hara. Ua faaue mai te Fatu ia fa‘i tatou i ta tatou mau hara. Na te fa‘iraa e iriti ê atu i te hopoi‘a teimaha i ni‘a i te taata hara. Ua fafau mai ho‘i te Fatu e, « O vau, o te Fatu, te faaore atu nei i te mau hara, e ua aroha ho‘i ia ratou o tei fa‘i mai i ta ratou ra mau hara ma te aau haehaa ra » (PH&PF 61:2).

E fa‘i tatou i ta tatou mau hara atoa i te Fatu ra. Taa ê atu i te reira, e fa‘i tatou i te mau hara rahi roa, – mai te faaturi, te poroneia, te taotoraa te tane e te tane, te vahine e te vahine, te hamani-ino-raa i te hoa faaipoipo e aore râ, te tamarii, e te hooraa e te faaohipa-ti‘a-ore-raa i te mau raau taero – o te nehenehe e taui i to tatou ti‘araa i roto i te Ekalesia, i te mau mana faatere no te autahu‘araa. Mai te mea e, ua hara tatou i te tahi taata, e mea ti‘a ïa ia fa‘i atu tatou i te taata o ta tatou i haamauiui. No te tahi mau hara iti, tei roto noa ïa ia tatou iho e te Fatu. E nehenehe te reira e fa‘ihia i mua ana‘e i te Fatu.

E mea Ti‘a ia Tatou ia Faaho‘i

Te tahi tuhaa o te tatarahapa o te faaho‘iraa ïa. Te auraa no te reira, o te faatiti‘aifaroraa ïa, mai te mea e, e nehenehe, i te mau ohipa ino atoa i ravehia e tatou. Ei hi‘oraa, e faaho‘i te taata eia i te mea ta’na i eia. Te taata tei haavare, e faaite oia i te parau mau. Te taata tihotiho parau, tei faaino i te roo o te hoê taata, e faaitoito ïa oia i te faaho‘i i te i‘oa maitai o te taata ta’na i faaino. Ia na reira tatou, eita ïa te Atua e faahiti faahou mai i ta tatou mau hara ia haava-ana‘e-hia tatou (a hi‘o Ezekiela 33:15–16).

Page 130: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

125

P e n e 1 9

E Faaore Tatou i te Hapa a Vetahi ê

Te hoê tuhaa faufaa roa o te tatarahapa, o te faaoreraa ïa i te hapa a te feia tei hara mai ia tatou. E ore roa te Fatu e faaore mai i ta tatou mau hapa, maori râ, ua mâ to tatou aau i te mana‘o iino, te tairoiro, e te mau mana‘o ti‘a ore i ni‘a i te tahi atu mau taata (a hi‘o 3 Nephi 13:14–15). « No reira, te parau atu nei au ia outou e, e mea ti‘a roa ia outou ia faaore outou te tahi i ta te tahi ra hapa; no te mea o oia o tei ore i faaore i te hapa a to’na ra taea‘e ua vai faaha-pahia oia i mua i te Fatu; no te mea tei roto noa ia’na te hara rahi a‘e » (PH&PF 64:9).

E Mea Ti‘a ia Haapa‘o Tatou i te mau Faaueraa a te Atua

No te faahope roa i ta tatou tatarahaparaa, e mea ti‘a ia haapa‘o tatou i te mau faaueraa a te Fatu (a hi‘o PH&PF 1:32). Aita tatou i tatarahapa hope roa mai te peu e aita tatou e aufau i te tuhaa

e haapa‘o i te ture no te Parau Paari. Aita tatou i tatarahapa mai te mea e, aita tatou e paturu i te mau mana faatere o te Ekalesia e aita e here i te Fatu e i to tatou mau taata tupu. Mai te mea e, aita tatou e pure e e mea ino tatou i ni‘a ia vetahi ê, papû maitai e, aita tatou i tatarahapa. Ia tatarahapa tatou, e taui atoa to tatou oraraa.

taata e ti‘a ai. Ia oti te reira tuhaa, e titauhia ia’na ia ora i te mau faaueraa a te Fatu no te tape‘a i ta’na maitai. E mea faufaa te reira no te haapapû maitai i te faaoreraa hapa hope roa » (Te mau haa-piiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball, 43).

hape e, te tatarahapa o te haapa‘oraa ïa i te tahi mau taahiraa ohie e aore râ, te tahi mau ohipa matarohia ?

Nahea te Tatarahapa i te Tauturu ia Tatou

Ia tatarahapa tatou, e faufaahia te Taraehara a Iesu Mesia i roto i to tatou oraraa, e e faaore te Fatu i ta tatou mau hara. E ti‘amâ tatou i te ruuruu o ta tatou mau hara, e e itehia ia tatou te oaoa.

Page 131: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

126

P e n e 1 9

Ua faaite mai o Alama ia tatou i te huru no to’na tatarahaparaa i to’na oraraa rave hara i te matamua ra:

« I haamauiuihia ihora râ vau i te ati mure ore, e ahoaho roa ihora to‘u aau i ta‘u atoa ra mau hara.

« Oia ïa, ua haamana‘o ihora vau i ta‘u atoa mau hara e te parau ti‘a ore, e mauiui ihora to‘u aau i te reira i te mau ati o hade; e ua ite atura vau, i faaru‘e atu na vau i to‘u ra Atua , aore ho‘i au i haapa‘o i ta’na ra mau faaue mo‘a ra.

« … E ua rahi roa’tu ho‘i ta‘u mau hara i rave ra, e ia‘u hoi i mana‘o i to‘u taeraa’tu i mua i te aro o to‘u Atua, ua haamauiui-rahi-hia to‘u aau i te horiri faito ore.

« … E ua ahoahohia atoa vau i te haamana‘oraa i ta‘u mau hara e rave rahi, inaha, ua haamana‘o vau e, i faaroo na vau i to‘u ra metua tane i te tohuraa’tu … i te taeraa mai o te hoê, o Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua, ei taraehara no to te ao nei.

« Te tape‘a ra to‘u aau i taua mana‘o ra, ua pii ihora vau i roto ia‘u iho: E Iesu e, te Tamaiti a te Atua ra, aroha mai oe ia‘u nei. …

« E … inaha, te feruri noa ra vau i te reira ra, aore i ti‘a ia‘u ia haamana‘o â i to‘u ati. …

« Aue ho‘i te oaoa e te maramarama maere ta‘u i ite i reira; î a‘e ra to‘u aau i te oaoa, ua tae atura hoi ïa i te faito o to‘u ra mauiui i te rahi !

« … Aore ho‘i te mea e hau i te oaoa e te maitai i to‘u ra oaoa » (Alama 36:12–14, 17–21).

i te oaoa ia Alama ?

Te mau Fifi no te Faataimeraa i to Tatou Tatarahapa

Ua parau mai te mau peropheta e « tei teie nei oraraa te taime ia faaineine te taata ia farerei i te Atua » (Alama 34:32). I teie nei tatou e tatarahapa ai, i te mau mahana atoa. Ia ti‘a mai tatou i ni‘a i te po‘ipo‘i, e hi‘opo‘a tatou ia tatou iho no te ite e, te vai ra anei te

Page 132: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

127

P e n e 1 9

Varua o te Atua i piha‘i iho ia tatou. I te pô hou a haere ai tatou e taoto, e mea ti‘a ia tatou ia hi‘opo‘a i ta tatou mau ohipa e te mau parau i te ao e ia ani i te Fatu ia tauturu mai ia tatou ia ite i te mau mea e ti‘a ia tatou ia tatarahapa. Na roto i te tatarahaparaa i te mau mahana atoa e ia faaore mai te Fatu i ta tatou mau hara, e maitai roa tatou. Mai ia Alama, e nehenehe to tatou oaoa e te poupou ia riro ei mea maitai e te nehenehe.

Te tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

a pohe)

faaoreraa hapa)

eita ïa tatou e mauiui mai Ia’na i mauiui ra)

Page 133: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 134: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

129

Te Bapetizoraa

P e n e 2 0

Te Faaueraa ia Bapetizohia

I teie mahana, mai te anotau o Iesu ra, te vai ra te tahi mau parau tumu e te mau Oro‘a o te evanelia o te ti‘a ia tatou ia haapii e ia haapa‘o. Te parau tumu o te evanelia o te hoê ïa ti‘aturiraa mau e aore râ, te hoê haapiiraa. Te hoê oro‘a o te hoê ïa peu e aore râ, te hoê faahanahanaraa. Na parau tumu matamua o te evanelia o te faaroo ïa i te Fatu ia Iesu Mesia e te tatarahapa. Te bapetizoraa o te oro‘a matamua ïa o te evanelia. Te hoê o te mau arata‘iraa ta te Fatu i horo‘a i Ta’na mau Aposetolo ra maori râ, « E teie nei, e haere outou e faariro i te mau fenua atoa ei pĭpĭ, a bapetizo atu ai ia ratou i roto i te i‘oa o te Metua e no te Tamaiti, e no te Varua Maitai; ma te haapii atu ia ratou i te haapa‘o i te mau mea atoa ta‘u i parau atu ia outou na » (Mataio 28:19–20).

E Bapetizohia Tatou ia Matara ta Tatou mau Hara

Ia tuu ana‘e tatou i to tatou faaroo ia Iesu Mesia, ia tatarahapa e ia bapetizohia, e faaorehia ta tatou mau hara na roto i te Taraehara a Iesu Mesia.

Ia au i tei papa‘ihia i roto i te mau papa‘iraa mo‘a, te haapii nei tatou e, ua rave o Ioane Bapetizo « i te bapetizoraa i te medebara ra, e te faaite haerea i te bapetizo tatarahapa ia matara te hara » (Mareko 1:4). Ua haapii mai te Aposetolo Petero e, « E tatarahapa, e ia bapetizohia outou atoa i roto i te i‘oa o Iesu Mesia ia matara te

Na te mau orometua haapii: A faaohipa i te mau uiraa i te haamataraa o te hoê tuhaa no te haamata i te hoê aparauraa e a faaue i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia tai‘o no te iteraa i te tahi atu mau haamaramaramaraa. A faaohipa i te mau uiraa i te pae hopea o te hoê tuhaa no te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu e ia aparau i te auraa o te mau mea ta ratou i tai‘o e ia faaohipa i te reira i roto i to ratou oraraa.

Page 135: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

130

P e n e 2 0

hara » (Te Ohipa 2:38). I muri a‘e i to Paulo faafariu-raa-hia, na ô atu ra Anania ia’na e: « A ti‘a, ia bapetizohia oe, e horoi ê atu i ta oe mau hara » (Te Ohipa 22:16).

Ia Bapetizohia Tatou e Ti‘a ai, no te Riro mai ei Melo no te Ekalesia a Iesu Mesia

« O ratou atoa o te faahaehaa ia ratou iho i mua i te Atua, e ua hinaaro ia bapetizohia ra … e … ua tatarahapa mau â ratou i ta ratou ra mau hara atoa … e fariihia ratou na roto i te bapetizoraa i roto i ta’na Ekalesia » (PH&PF 20:37).

Ia Bapetizohia Tatou Hou a Farii ai Tatou i te Horo‘a o te Varua Maitai

Na ô maira te Fatu, « Mai te mea e fariu mai oe ia‘u, e e tatarahapa i ta oe mau hara atoa, e e bapetizohia i roto i te pape i roto i te i‘oa o ta‘u ra Tamaiti Fanau Tahi,… e farii ïa oe i te horo‘araa a te Varua Maitai » (Mose 6:52).

Ia Bapetizohia Tatou e Ti‘a ai, no te Faaite i te Haapa‘o

Aore ho‘i a Iesu Mesia e hara, noa’tu râ i te reira, ua bapetizohia Oia. Na ô maira Oia e, e mea faufaa To’na bapetizoraa « no te faa-ti‘a i te mau parau ti‘a atoa ra e au ai » (Mataio 3:15). Ua faataa mai te peropheta Nephi e, ua parau mai te Fatu ia’na, « A pee mai ia‘u nei, a rave i te mau mea ta outou i ite ia‘u i te raveraa … ma te aau atoa eiaha ma te paieti ore e te haavare, ma te aau tae râ, i te tata-rahaparaa i ta outou mau hara, i te faaiteraa’tu i te Metua e, ua ti‘a ia outou i te rave i ni‘a iho ia outou i te i‘oa o te Mesia i roto i te bapetizoraa » (2 Nephi 31:12–13).

Ia Bapetizohia Tatou e Ti‘a ai, no te Tomo i Roto i te Basileia Tiretiera

Na ô mai ra Iesu e, « E o te faaroo ia‘u e o te bapetizohia ra, o te riro ïa ei taata i te basileia o te Atua ra. E o te ore e faaroo mai ia‘u, e te ore e bapetizohia ra, e faahapahia ïa » (3 Nephi 11:33–34). Ua riro te bapetizoraa ei uputa e tae atu ai tatou i te basileia tiretiera (a hi‘o 2 Nephi 31:17–18).

Page 136: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

131

P e n e 2 0

Te Raveraa Ti‘a Mau o te Bapetizoraa

Hoê noa iho huru raveraa ti‘a no te bapetizoraa. Ua heheu mai

i te mana ti‘a o te autahu‘araa no te bapetizo « e te taata atoa o te tuu atu ia’na iho ia bapetizohia, te tane e aore râ, te vahine i raro i te pape. … Ei reira oia e faautuhi atu ai ia’na, te tane e aore râ, te vahine, i raro a‘e i te pape, e e haere faahou mai i ni‘a mai raro mai i te pape ra » (PH&PF 20:73–74). E mea titauhia te utuhiraa. Na ô maira te Aposetolo Paulo e, e faahoho‘araa te utuhiraa i raro i te pape e te haere-faahou-raa mai i ni‘a mai raro mai i te pape i te poheraa e te ti‘a-faahou-raa. I muri a‘e i te bapetizoraa e haamata tatou i te hoê oraraa apî. Na ô maira o Paulo e:

« Aita outou i ite o tatou atoa tei bapetizohia i roto i te Mesia ra ia Iesu, ua bapetizohia ïa i roto i to’na ra pohe ?

« E teie nei, ua tanuhia tatou e oia atoa, i te bapetizo-raa-hia i roto i to’na pohe: mai te Mesia i faati‘ahia e te mana o te Metua i te pohe-raa ra, ia haapa‘o atoa tatou i te haerea e au i te ora apî.

« I apiti-atoa-hia ho‘i tatou ia’na i te huru o to’na ra pohe, e apiti-atoa-hia ïa tatou i te huru o to’na ra ti‘a-faahou-raa i ni‘a » (Roma 6:3–5).

Hoê ana‘e bapetizoraa ti‘a e tei au ia fariihia, oia ho‘i, te bapetizoraa utuhi na te hoê taata tei mau i te mana ti‘a.

-hou-raa o te Faaora ?

Te Bapetizoraa i te Matahiti o te Ite i te Haapa‘oraa

E bapetizohia te mau taata atoa tei tae‘ahia te matahiti i te va‘u e ua taa i te haapa‘oraa (ua ite i te hopoi‘a) o ta’na mau ohipa. Te haapii nei te tahi mau ekalesia e, e ti‘a ia bapetizohia te tamarii rii. Aita te reira i tano i te mau haapiiraa a te Faaora. I to Iesu aparauraa no

Page 137: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

132

P e n e 2 0

ni‘a i te mau tamarii rii na ô maira Oia e, « Mai ia ratou ho‘i to te basileia ra o te ao » (Mataio 19:14).

Ua parau mai te peropheta Moromona e, ua riro te bapetizoraa i te tamarii rii ei vahavaharaa i te Atua, inaha aita e ti‘a ia ratou ia rave i te hara. Aita atoa te bapetizoraa e titauhia no te feia aita te roro e ti‘a ia ite i te maitai e te ino (a hi‘o Moroni 8:9–22).

Area te tahi atu mau taata ra, ia bapetizohia ïa ratou paatoa e ti‘a ai. E mea ti‘a ia farii tatou i te oro‘a o te bapetizoraa e ia haapa‘o tamau noa i te mau fafaufaa ta tatou i rave i taua taime ra.

bapetizo i te tamarii rii ?

E Rave Tatou i te mau Fafauraa ia Bapetizo-ana‘e-hia Tatou

E rave rahi mau papa‘iraa mo‘a e haapii nei no ni‘a i te bapetizoraa. I roto i te hoê o te reira mau papa‘iraa mo‘a, ua haapii mai te pero-pheta Alama e, o te faaroo e te tatarahapa na taahiraa o te faaineine ia tatou no te bapetizoraa. Ua haapii oia e, ia bapetizo-ana‘e-hia tatou, e rave tatou i te hoê fafauraa e te Fatu. E fafau tatou e rave tatou i te tahi mau ohipa, e e fafau mai te Atua e, e haamaitai Oia ia tatou.

Ua faataa mai o Alama e, e mea ti‘a ia tatou ia hinaaro ia piihia tatou ei mau taata no te Atua. E ti‘a ia tatou ia hinaaro ia tauturu e ia tamahanahana te tahi e te tahi. E ti‘a tatou ei mau ite no te Atua i te mau taime atoa, i roto i te mau mea atoa e i te mau vahi atoa. Ia haapa‘o tatou i teie mau mea e ia bapetizohia, e faaore mai te Atua i ta tatou mau hara. Ua parau mai o Alama i te mau taata tei ti‘aturi i ta’na mau haapiiraa no ni‘a i te evanelia:

« Inaha, tei ô nei te pape o Moromona. … E teie nei, no te mea ua hinaaro outou ia ô i te aua o te Atua, e ia parauhia i to’na ra mau taata, …eaha te mea e ore e au ai ia outou ia bapetizohia i te i‘oa o te Fatu ei faaite i mua ia’na e, i faaau outou i te hoê faufaa ia’na ra, ia haamori atu outou ia’na, e ia haapa‘o i ta’na ra mau faaue, ia rahi atu ta’na niniiraa mai i to’na Varua i ni‘a ia outou ? » (Mosia 18:8, 10). Ua papa‘i ihora te taata i to ratou rima i te oaoa e ua parau maira e o te hinaaro ïa o to ratou aau ia bapetizohia ratou.

Page 138: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

133

P e n e 2 0

Ua bapetizo ihora Alama ia ratou i roto i te pape o Moromona. (A hi‘o Mosia 18:7–17).

Ua haapii a‘e ra Alama e, ia bapetizohia tatou e fafau tatou i te Fatu:

1. Ia tomo i roto i te aua a te Atua.

2. Ia amo i te mau hopoi‘a a te tahi e te tahi.

3. Ia ti‘a ei mau ite no te Atua i te mau taime atoa e i te mau vahi atoa.

4. Ia tavini i te Atua e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa.

Ia oti ana‘e tatou i te bapetizohia e ia haapa‘o tatou i te mau fafauraa o te bapetizoraa, e fafau mai te Fatu e:

1. E faaore oia i ta tatou mau hara (a hi‘o Te Ohipa 2:38; PH&PF 49:13).

2. E rahi atu ta’na niniiraa mai i To’na Varua i ni‘a ia tatou (a hi‘o Mosia 18:10).

3. E horo‘a mai oia ia tatou i te mau mahana atoa i te arata‘iraa e te tauturu a te Varua Maitai (a hi‘o Te Ohipa 2:38; PH&PF 20:77).

4. E faati‘a Oia ia tatou ia ti‘a mai i ni‘a i te ti‘a-faahou-raa mata-mua (a hi‘o Mosia 18:9).

5. E horo‘a mai Oia i te ora mure ia tatou (a hi‘o Mosia 18:9).

e te tahi ? Ia ti‘a ei mau ite no te Atua i te mau taime atoa e i te mau vahi atoa ?

E Horo‘a mai te Bapetizoraa ia Tatou i te hoê Haamataraa Apî

Na roto i te bapetizoraa e haamata tatou i te hoê huru ora-raa apî. No reira tatou e parau ai i te reira te fanau-faahou-raa. Ua parau mai Iesu e e ore te taata e ô i te basileia o te Atua maori râ ua fanauhia tatou i te pape e i te Varua (a hi‘o Ioane 3:3–5). Ua haamaramarama-maitai-hia teie parau tumu ia Adamu:

« No te mea ua fanauhia oe i roto i te ao nei na roto i te pape e te toto, e te varua o ta‘u i hamani ra, e no te reira i riro mai ai te repo fenua ei taata ora, e na reira atoa ia fanau-faahou-hia oe i roto i te

Page 139: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

134

P e n e 2 0

basileia o te ao ra e tia‘i, na roto i te pape, e te Varua e ia tamâhia e te toto, oia te toto o ta‘u ra Fanau Tahi » (Mose 6:59).

Ua parau mai te Aposetolo Paulo e, i muri i to tatou bapetizoraa e haamata tatou i te hoê oraraa apî: « Ua tanuhia tatou e oia atoa na roto i te bapetizoraa; … ia haapa‘o atoa tatou i te haerea e au i te ora apî » (Roma 6:4). Te hoê o te mau haamaitairaa rahi o te bape-tizoraa, oia ho‘i ïa, e horo‘a mai te reira i te hoê haamataraa apî ia tatou a tutava ai tatou no ta tatou opuaraa mure ore.

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

bapetizoraa)

mau tamarii rii; e titauhia te bapetizoraa no te mau taata atoa e tatarahapa)

fafauraa no te ora mure ore)

Page 140: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

135

Te horo‘araa i te Varua Maitai

P e n e 2 1

Te Varua Maitai

I roto i te pene 7 ua haapii mai tatou e, e melo te Varua Maitai no te Atuaraa. « E tino Varua oia» (PH&PF 130:22). Aita to’na e tino i‘o e te ivi. Tei te mau vahi atoa ta’na faaururaa, i te taime hoê. Ta’na ohipa o te faaite ïa i te Metua e te Tamaiti e i te mau parau mau atoa. Taa ê noa’tu i te reira, e tamâ te Varua Maitai, e aore râ, e haamo‘a oia ia tatou no te faaineine ia tatou ia parahi i piha‘i iho i te Atua. E tama te Varua Maitai i to tatou aau ia ore tatou ia hinaaro faahou ia rave i te ino.

Te vai ra te taa-ê-raa i rotopu i te Varua Maitai e te horo‘araa i te Varua Maitai. I roto i teie pene e haapii tatou eaha te horo‘araa i te Varua Maitai e e nahea e ti‘a ai ia tatou ia farii i teie horo‘araa rahi no ô mai i te Atua ra.

Te Horo‘araa i te Varua Maitai

Varua Maitai ?

Te horo‘araa i te Varua Maitai o te haamaitairaa ïa – tei horo‘ahia i te taata tei tuu i to ratou faaroo i ni‘a ia Iesu Mesia, tei bapetizohia,

Na te mau orometua haapii: E ti‘a ia outou ia ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia rave i te hoê o teie mau ohipa i muri nei: (1) Tai‘o i te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a i tabulahia i te pae hopea o te pene, e a aparau e mea nahea te Varua Maitai ia tauturu ia tatou i roto i to tatou tere i te tahuti nei. (2) A faaite i te tahi o te mau haamaitairaa tei fariihia e ratou i roto i to ratou oraraa no te mea ua farii ratou i te horo‘araa i te Varua Maitai. (3) A aparau i te mau mea ta te mau metua e ti‘a ia rave no te tauturu i ta ratou mau tamarii ia ite e, eaha te horo‘araa i te Varua Maitai, e e mea nahea te Varua Maitai ia paraparau mai ia tatou.

Page 141: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 142: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

137

P e n e 2 1

e tei haamauhia ei melo no te Ekalesia – no te farii i te arata‘iraa e te faaururaa tamau no ô mai i te Varua Maitai ra.

i te Varua Maitai o te fariihia i teie mahana mai tei te mau mahana o te mau Aposetolo matamua ra. Te ti‘aturi nei tatou i teie horo‘a i roto i to’na îraa taatoa, to’na mana, to’na rahi e to’na hanahana. (A hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 97–98).

E nehenehe te hoê taata e arata‘ihia e te Varua Maitai no te hoê taime poto ma te ore e farii i te horo‘a o te Varua Maitai (a hi‘o PH&PF 130:23). Tera râ, eita te reira arata‘iraa e vai tamau noa maori râ, ia bapetizohia te reira taata e ia farii oia i te tuuraa rima no te horo‘araa i te Varua Maitai. Te tai‘o nei tatou i roto i Te

-ruraa na roto mai i te Varua Maitai i ite ai oia e, e parau mau te

Varua Maitai e tae roa’tu i te taime a bapetizohia ai oia. Ua haapii

bapetizoraa e te horo‘araa i te Varua Maitai, e faaru‘e ïa te Varua Maitai ia’na (a hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Eka-lesia: Iosepha Semita, 97).

I teie mahana, te mau taata e ere i te melo no te Ekalesia, te haapii nei ratou na roto i te mana o te Varua Maitai e, e parau mau te te Buka a Moromona (a hi‘o Moroni 10:4–5). Area râ, ia ore ratou e farii i te horo‘araa i te Varua Maitai, e faaru‘e mai ïa taua iteraa mata-mua ra ia ratou aita ratou e farii te haapapûraa tamau o te horo‘ahia mai i te feia tei farii i te horo‘araa i te Varua Maitai.

Te Fariiraa i te Horo‘araa i te Varua Maitai

Varua Maitai ?

Ia oti te taata i te bapetizohia, e haamauhia ratou ei melo no te Ekalesia e e horo‘ahia ia ratou te horo‘araa i te Varua Maitai na roto i te tuuraa rima. I parau ho‘i te Fatu e, « E o tei roaa ia ratou te faa-roo e haamau ïa orua ia ratou i roto i ta‘u nei ekalesia na roto i te

Page 143: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

138

P e n e 2 1

tuuraa rima, e na‘u e horo‘a’tu i te horo‘a o te Varua Maitai i ni‘a ia ratou ra » (PH&PF 33:15).

E ti‘a i te mau peresibutero ti‘amâ atoa no te Ekalesia o tei haama-nahia ia horo‘a i te horo‘araa i te Varua Maitai i te tahi atu taata. Area râ, aita e haapapûraa e e farii mau te taata i te faaururaa e i te arata‘iraa a te Varua Maitai no te mea noa e ua tuu mai na peresibu-tero i to raua rima i ni‘a i to’na upoo. E mea titauhia i te mau taata tata‘itahi « ia farii i te Varua Maitai ». Oia ho‘i, hoê noa iho rave‘a e tae mai ai te Varua Maitai i roto ia tatou maori râ, ia haapa‘o tatou e ia hinaaro tatou i te tauturu no roto mai i te ve‘a no te ra‘i mai.

No te farii i te tauturu a te Varua Maitai, ua titauhia ia tatou ia haa-pa‘o tuutuu ore noa i te mau faaueraa a te Atua. E mea ti‘a i to tatou mau mana‘o e ta tatou mau ohipa ia vai viivii ore noa.

Te Iteraa i te Faaururaa a te Varua Maitai

E paraparau mărû mai te Varua Maitai ia tatou. E mea pinepine ta’na faaururaa i te itehia mai te hoê « reo iti ha‘iha‘i » (a hi‘o 1 Te mau Arii 19:9–12; Helamana 5:30; PH&PF 85:6). Ua faataa mai te

i te hoê reo o ta outou e ite i roto i te aau hau atu i ta outou e faaroo. …Ia parau ana‘e tatou i te parau no te ‘faaroo’ i te muhu-muhu a te Varua, i te rahiraa o te taime e faaite te hoê taata i te faaururaa a te varua ma te parau e, ‘ua tupu mai te hoê mana‘o i roto ia‘u …’ » Te parau faahou ra oia e, « Teie reo o te Varua, e reo mărû ïa, o te faauru mai i outou i te ohipa ta outou e rave e aore râ, i ta outou e parau, e aore râ, e faaara mai oia ia outou » (i roto

Ensign, Novema 1994, 60).

Te Hoê o te mau Horo‘a Rahi a‘e a te Atua

o te Varua Maitai ?

Te horo‘araa i te Varua Maitai o te hoê ïa o te mau horo‘a rahi a‘e a te Atua ia tatou nei. Na roto i te Varua Maitai e ite ai tatou e, te ora nei te Atua, o Iesu te Mesia, e ua faaho‘i-faahou-hia mai Ta’na

Page 144: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

139

P e n e 2 1

Ekalesia i ni‘a i te fenua nei. E farii tatou i te mau faaururaa a te Varua Maitai no te faaite ia tatou i te mau mea atoa ta tatou e rave (a hi‘o 2 Nephi 32:5). E haamo‘a te Varua Maitai ia tatou no te faa-ineine ia tatou ia ti‘a i mua i te aro o te Atua. E farii tatou i te mau horo‘a o te Varua (a hi‘o i te pene 22 i roto i teie buka). E nehe-nehe atoa teie horo‘a rahi no ô mai i te Metua i te Ao ra e horo‘a mai i te hau i roto i to tatou aau e i te haro‘aro‘araa i te mau mea

horo‘araa rahi a‘e a te Atua ia tatou nei ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

roto i te taata haapa‘o)

ia mai tahito mai ra )

Page 145: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 146: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

141

Te mau Horo‘a o te Varua

P e n e 2 2

Te mau Horo‘a o te Varua

I muri iho i te bapetizoraa, ua farii tatou tata‘itahi i te tuuraa rima i ni‘a i to tatou upoo no te farii i te horo‘araa i te Varua Maitai. Mai te mea e e haapa‘o noa tatou, e tae mai Ta’na faaururaa tamau i ni‘a ia tatou. Na roto Ia’na, e haamaitaihia tatou tata‘itahi i te mau mana varua tei parauhia te mau horo‘a o te Varua. E horo‘ahia te reira mau horo‘a i te feia tei haapa‘o tamau noa i te Mesia ». « E no ô mai na teie nei mau horo‘a atoa i te Atua, ei maitai no te mau tamarii a te Atua » (PH&PF 46:26). E tauturu te reira ia tatou ia ite e ia haapii i te mau parau mau o te evanelia. E tauturu te reira ia tatou ia haa-maitai ia vetahi ê. E arata‘i te reira ia tatou i to tatou Metua i te Ao ra. No te faaohipa i taua mau horo‘a ra ma te paari, e mea titauhia ia ite tatou eaha te reira, nahea ia faahotu i te reira, e nahea ia ite

Te faaite mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e rave rahi mau horo‘a o te Varua. Ua horo‘ahia teie mau horo‘a i te mau melo o te Ekalesia mau i te mau tau atoa a vai ai te reira i te fenua nei (a hi‘o Mareko 16:16–18). Teie te mau horo‘a o te Varua:

Te Horo‘a no te Parau i te Parau e ê (PH&PF 46:24)

I te tahi taime, ua titauhia ia tatou ia faaite i te evanelia i roto i te hoê reo tei ore i matarohia e tatou. Ia tupu ana‘e mai te reira, e nehenehe te Fatu e haamaitai mai ia tatou i te ite i te paraparau i

Na te mau orometua haapii: A ani i te melo tata‘itahi o te piha haapiiraa e aore râ, te melo o te utuafare ia hi‘o i te tabula o te mau horo‘a o te varua i roto i teie pene, e a ma‘iti e piti o ta ratou e hinaaro e faarahi atu â i to ratou ite no ni‘a i te reira. Ei tuhaa no te haapiiraa, a horo‘a i te taime ia ratou no te tai‘o i te mau tuhaa parau e te mau papa‘iraa mo‘a no ni‘a i te mau horo‘a ta ratou i ma‘iti. Ia hope ta ratou tuatapaparaa, a ani ia ratou ia faaite i te mea ta ratou i apo mai.

Page 147: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

142

P e n e 2 2

taua reo ra. E rave rahi misionare tei farii i te horo‘a no te parau i te parau ê ê (a hi‘o i te hoho‘a i roto i teie pene). Teie te hoê hi‘o-

hoi to’na ite e te parau i te reo Holane noa’tu ta’na pure e te tamau tuutuu ore. Ia ho‘i faahou atu oia i roto i te hoê utuafare ta’na i farerei na mua’tu, ua iriti maira te hoê vahine i te opani e ua parau maira ia’na ma te riri na roto i te reo Holane. Ua maere roa oia i te mea e, ua taa oia i te mau parau atoa. Ua tupu te hinaaro rahi i roto ia’na ia faaite i to’na iteraa papû i mua i te reira vahine na roto i te reo holane. Haama a‘e ra oia i te paraparau, e ua tahe mai te mau parau ma te maramarama na roto i te reo holane. Ia ho‘i râ oia e faaite i te peresideni misioni e, e nehenehe ta’na e para-parau Holane, ua mo‘e taua ite ra. E rave rahi mau melo haapa‘o tei haamaitaihia i te horo‘a no te parau i te parau êê. (A hi‘o Joseph

Te mau Pahonoraa i te mau Uiraa o te Evanelia,

Te Horo‘a no te Tatararaa i te Parau êê (PH&PF 46:25)

I te tahi taime e horo‘ahia teie horo‘a ia tatou ia ore ana‘e tatou e taa i te hoê reo e ua titauhia ho‘i ia tatou ia farii i te hoê parau fau-faa rahi no ô mai i te Atua ra. Teie te hoê hi‘oraa, e hinaaro rahi to

Terani ma te auvaha-ore-hia ta’na parau. Ua parau oia ia ratou e, te ti‘aturi nei oia e, e haamaitai mai te Fatu ia ratou ia ti‘a ia ratou ia taa i ta’na mau parau. Ua parau oia na roto i te reo Peretane. Ua paraparau oia e 40 minuti te maoro. A paraparau ai oia, e nehenehe ta’na e ite, na ni‘a i to ratou hoho‘a mata e te roimata i roto i to ratou mata e, ua taa ratou i ta’na parau. (A hi‘o Te mau Pahonoraa i te mau Uiraa o te Evanelia, 2:30–31).

Te Horo‘a no te Iritiraa i te Parau (PH&PF 5:4)

Ua piihia tatou na te feia faatere o te Ekalesia ia iriti i te parau a te Fatu, e nehenehe ta tatou e farii i te hoê horo‘a no te iriti i ô atu i to tatou aravihi i matarohia. Mai te mau horo‘a atoa, e mea ti‘a ia tatou ia ora ma te parau ti‘a, ia haapii ma te itoito, e ia pure no te farii i te reira. Mai te mea e e haapa‘o tatou i teie mau mea, e faa-tupu te Fatu i te âhu i roto ia tatou no ni‘a i te afaroraa o te iritiraa

Page 148: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

143

P e n e 2 2

iritiraa i te parau a iriti ai oia i te Buka a Moromona. Ua tae mai te reira horo‘a ia’na i te taime ana‘e e tuati to’na huru i to te Varua.

Te Horo‘a no te Parau Paari (PH&PF 6:17)

Ua haamaitaihia te tahi pae o tatou i te aravihi ia haro‘aro‘a i te taata e i te mau parau tumu o te evanelia e au no to tatou oraraa. Teie tei parauhia ia tatou:

« Te ere ra râ te hoê o outou i te ite, e ani oia i te Atua ra, o tei horo‘a hua mai i te maitai i te taata atoa ra, ma te pato‘i ore; e e horo‘ahia mai ta’na.

« E ani râ oia ma te faaroo, eiaha e feaa. O tei feaa ra, e au ïa i te aru miti i patuhia e te mata‘i e fetoitoi a‘e ra.

« Eiaha ho‘i te reira taata e mana‘o e, e faufaa ta’na e noaa i te Fatu ra » (Iakobo 1:5–7).

Na ô maira te Fatu e, « Eiaha e titau i te tao‘a rahi, i te paari râ, e inaha, e iritihia mai te mau mea hohonu a te Atua i mua ia orua » (PH&PF 6:7).

Te Horo‘a no te Ite (PH&PF 46:18)

Te mau taata atoa e riro mai te Metua i te Ao ra te huru, e ite ïa ratou i te mau mea atoa. Na te Varua Maitai e heheu mai i te ite i te Atua e i Ta’na mau ture (a hi‘o PH&PF 121:26). E ore tatou e faaorahia mai te peu e, aita tatou i ite i taua mau ture ra (a hi‘o PH&PF 131:6).

Ua heheu mai te Fatu e, « E mai te mea e hau a‘e to te hoê taata noaaraa i te ite e te maramarama i roto i teie oraraa nei na roto i to’na itoito e to’na haapa‘o i te tahi ra, e maitai a‘e oia i roto i te ao e tae mai ra » (PH&PF 130:19). Ua faaue mai te Fatu ia tatou ia haapii e ia rahi noa’tu te ti‘a ia tatou ia haapii no ni‘a i Ta’na ohipa. Te hinaaro nei Oia ia haapii tatou i te mau mea no te ra‘i, to te fenua, te mau mea tei tupu e aore ra, o te tupu mai, te mau mea i te fenua iho e to te fenua ê ê (a hi‘o PH&PF 88:78–79). Area râ, te vai ra te tahi mau taata o te tamata nei i te farii i te ite na roto i ta ratou iho mau tuatapaparaa. Aita ratou e ani i te tauturu a te Varua

Page 149: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

144

P e n e 2 2

Maitai. O ratou ïa taua mau taata ra o te tamau noa i te haapii aita râ e rave‘a e roaa ai te parau mau ia ratou (a hi‘o 2 Timoteo 3:7). Ia noaa ho‘i te ite ia tatou na roto i te heheuraa no ô mai i te Varua Maitai ra, e paraparau To’na Varua i to tatou feruriraa e i to tatou aau (a hi‘o PH&PF 6:15, 22–24; 8:2; 9:7–9).

Te Horo‘a no te Haapii i te Parau Paari e i te Ite (Moroni 10:9–10)

Ua horo‘ahia i te tahi mau taata te hoê ite taa ê no te faataa e no te faaite papû i te mau parau mau o te evanelia. E nehenehe te reira horo‘a e faaohipahia a haapii ai tatou i te hoê piha haapiiraa. E nehenehe te mau metua e faaohipa i te reira no te haapii i ta ratou mau tamarii. E tauturu atoa te reira horo‘a ia tatou ia haapii ia vetahi ê ia ti‘a ho‘i ia ratou ia haro‘aro‘a i te evanelia.

Te Horo‘a no te Iteraa e, o Iesu Mesia te Tamaiti a te Atua (PH&PF 46:13)

Teie te horo‘a o te mau peropheta e te mau aposetolo tei piihia ei mau ite taa ê no Iesu Mesia. Area râ, e horo‘a-atoa-hia teie horo‘a i te tahi atu mau taata. E roaa i te mau taata atoa te iteraa papû na roto i te muhumuhuraa a te Varua Maitai. Ua haapii mai te

a te Fatu i roto i Te Parau Haapiiraa e Te Mau Parau Fafau, ia ite e o Iesu Mesia ra o te Tamaiti ïa a te Atua, e ua faasataurohia ho‘i oia no te mau hara a to te ao nei[a hi‘o PH&PF 46:13]. O ratou ïa ta‘u e parau nei tei ti‘a ma te aueue ore i ni‘a i te păpă o te heheuraa i roto i te iteraa papû ta ratou e faaite i to te ao » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: David O. McKay [2003], 166).

Te Horo‘a no te Ti‘aturiraa i te mau Parau a Vetahi Ê (PH&PF 46:14)

Na roto i te Varua Maitai e ite ai tatou i te parau mau i te mau mea atoa ra. Ia hinaaro tatou ia ite e e parau mau anei ta te hoê taata, e ani tatou i te Atua ma te faaroo. Mai te mea e, e parau mau te mea ta tatou e ti‘aoro nei, e horo‘a mai ïa te Fatu i te hau i to tatou feru-riraa (a hi‘o PH&PF 6:22–23). Na roto i teie rave‘a e ite ai tatou e ua farii te hoê taata, tae noa’tu i te peropheta, i te heheuraa. Ua ani o Nephi i te Fatu ia ite to’na mata, ia ite to’na aau, e ia ite e, e parau mau te moemoea a to’na metua tane (a hi‘o 1 Nephi 10:17–19).

Page 150: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

145

P e n e 2 2

Te Horo‘a no te Parau i te Parau Tohu (PH&PF 46:22)

O ratou o te farii i te heheuraa ti‘a no te mau tau i mutaa ihora, no teie tau, e aore râ, no ananahi, ua roaa ïa ia ratou te horo‘a no te parau i te parau tohu. Tei te mau Peropheta teie horo‘araa, e nehe-nehe atoa râ ta tatou e farii i teie horo‘a no te tauturu ia tatou ia

i te mau heheuraa no ô mai i te Atua ra no tatou iho e no to tatou mau piiraa, eiaha râ no te Ekalesia e aore râ, no to’na mau faatere. Aita i au i te faanahoraa o te ra‘i ia farii te hoê taata i te heheu-raa no te tahi atu taata aita i raro a‘e i ta’na tiaauraa. Mai te mea e, ua roaa ia tatou te horo‘a no te parau i te parau, eita ïa tatou e farii i te heheuraa tei ore i au i ta te Fatu i parau i roto i te mau papa‘iraa mo‘a.

Te Horo‘a no te Faaoraraa i te Ma‘i (PH&PF 46:19–20)

Ua horo‘ahia i te tahi te faaroo no te faaora’tu i te ma‘i, e ia vetahi ê ra ua horo‘ahia ïa te faaroo ia faaorahia te ma‘i E ti‘a ia tatou paatoa ia faaohipa i te faroo ia faaorahia te ma‘i ia pohehia tatou i te ma‘i (a hi‘o PH&PF 42:48). E rave rahi melo o te autahu‘araa tei mau i te horo‘a no te faaora i te ma‘i. Area te tahi ra, ua horo‘ahia ïa te ite no te rapaau i te ma‘i.

Te Horo‘a no te Rave i te mau Semeio (PH&PF 46:21)

Ua haamaitai te Fatu i To’na mau taata e rave rahi taime na roto i te te raveraa i te mau semeio. I to te mau pionie no Utaha tanuraa i ta ratou mau huero maa, ua fatata te reira i te mou roa i te mau manumanu. Ua pure u‘ana te mau pionie ia faaora te Fatu i ta ratou mau huero, e ua to’na mai Oia i te mau manu no te tai no te amu i te mau manumanu. Ia hinaaro tatou i te tauturu e a ani ai ma te faaroo, e mai te mea e, no to tatou maitai, e rave ïa te Fatu i te semeio no tatou (a hi‘o Mataio 17:20; PH&PF 24:13–14).

Te Horo‘a no te Faaroo (Moroni 10:11)

E faaroo rahi to te taea‘e o Iareda. No to’na faaroo, ua roaa ia’na te tahi atu mau horo‘a. No to’na faaroo rahi i fâ mai ai te Faaora ia’na ra (a hi‘o Etera 3:9–15). Ia ore te faaroo, aore te tahi atu horo‘a e horo‘ahia mai. Ua fafau mai o Moroni e, « O te faaroo i te Mesia,

Page 151: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

146

P e n e 2 2

aore to’na e feaa e hoê iti a‘e, o ta’na e ani atu i te Metua na roto i te i‘oa o te Mesia e horo‘ahia mai ïa ia’na » (Moromona 9:21). E imi tatou i te rave‘a no te faarahi i to tatou faaroo, no te imi i to tatou mau horo‘a, e no te faaohipa i te reira.

Te vai ra te tahi mau taata aore â ratou e faaroo e te parau nei ratou e aita e vai nei te mau horo‘a o te Varua. Te parau nei Moroni ia ratou e:

« E e parau atoa’tu vau ia outou, o te huna i te parau heheu a te Atua ra ma te parau e, ua faaorehia te reira, e aita e parau heheu, e te tohu, e te mea horo‘ahia mai, e te faaora ma‘i, e te parau i te parau ê ê, e te iririraa i te parau ê ê;

« Inaha râ, e parau atu vau ia outou, o te huna i taua mau mea nei, o te ore ïa i ite i te evanelia a te Mesia; aore atoa oia i tai‘o i te parau i papa‘ihia ra; ua na reira oia i te tai‘o, aita oia i ite papû i ta’na i tai‘o ra » (Moromona 9:7–8).

E Nehenehe ta Tatou e Faahotu i to Tatou mau Horo‘a

roa ra » ? (PH&PF 46:8).

Na ô maira te Fatu e: « No te mea aore i hope te mau horo‘a i te horo‘ahia na te mau taata tata‘itahi atoa; no te mea e rave rahi te mau horo‘a, e ua horo‘ahia mai te hoê horo‘a i te taata hoê atoa e te Varua o te Atua ra. Ua horo‘ahia te hoê i te tahi, ua horo‘ahia te tahi ê ia vetahi ra, ia maitai te mau taata atoa na roto i te reira » (PH&PF 46:11–12).

No te faahotu i to tatou mau horo‘a, e mea ti‘a ia tatou ia imi eaha to tatou mau horo‘a. E rave tatou i te reira na roto i te pure e te hapaeraa i te maa. E imi tatou i te mau horo‘a maitai roa a‘e (a hi‘o PH&PF 46:8). I te tahi taime e tauturu te haamaitairaa patereareha ia tatou ia ite eaha te mau horo‘a tei horo‘ahia mai ia tatou nei.

Ei feia haapa‘o e te faaroo tatou e ti‘a’ ai, i reira e horo‘ahia mai ai to tatou mau horo‘a. I reira tatou e faaohipa ai i te reira mau horo‘a no te rave i te ohipa a te Fatu. Aita te reira i horo‘ahia mai no te

Page 152: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

147

P e n e 2 2

faati‘a i to tatou hinaaro iimi e aore râ, no te faaite ia tatou iho i to tatou faaroo ore. No ni‘a i te mau horo‘a varua, ua parau te Fatu e, « ua horo‘ahia mai taua mau mea ra ei maitai no ratou o tei here mai ia‘u nei e o tei haapa‘o noa i ta‘u mau faaueraa atoa râ, e o oia atoa o te imi noa i te rave‘a ia na reira » (PH&PF 6:9).

aore râ, o te tauturu ia outou ia tavini i te Fatu e ia vetahi ê. Eaha ta outou e rave no te imi i te reira mau horo‘a ?

E Rave Faahua Satane i te mau Horo‘a o te Varua

parau êê, te parau i te parau tohu, te ite orama, te faaoraraa ma‘i, e te tahi atu mau semeio. Ua tata‘u o Mose i te mau raveraa faahua

-

mau faaora ma‘i haavare, e ta’na mau teuteu rave semeio haavare. E mana‘o tatou e o te haereraa mau ïa, tera râ, hoê noa iho rave‘a maori râ, e ani i te Atua ia horo‘a mai i te horo‘a no te ite varua. E nehenehe te diabolo iho e fâ mai ei melahi no te maramarama (a hi‘o 2 Nephi 9:9).

ia tatou ia imi i te mau horo‘a mau o te Varua. Te feia hi‘ohi‘o rima, te feia hi‘o feti‘a, te feia tohu tao‘a e te mau tahutahu, ua hope paa-

pee nei ratou i te Atua. E mea viivii ta ratou ohipa i mua i te Fatu

E Haapa‘o Maitai Tatou i to Tatou mau Horo‘a o te Varua

te varua ?

Ua parau mai te Fatu e, « E faaueraa râ ta‘u e horo‘a atu ia ratou ra, eiaha ratou ia faaahaaha ia ratou iho i teie mau mea nei, eiaha

Page 153: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

148

P e n e 2 2

atoa e parau atu i taua mau mea ra i mua i to te ao nei; no te mea ua horo‘ahia mai teie mau mea nei ei maitai no outou e no te ora ho‘i » (PH&PF 84:73). Eiaha ia mo‘ehia ia tatou e e mea mo‘a te mau horo‘a varua (a hi‘o PH&PF 6:10).

Ei faaho‘iraa no teie mau horo‘a tei horo‘ahia mai, ua ani mai te Fatu ia tatou « ia haamauruuru atu i te Atua na roto i te Varua e ti‘a ai no te mau haamaitairaa atoa i haamaitaihia ai (tatou nei) » (PH&PF 46:32).

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

bapetizoraa)

Iesu Mesia i mutaa ihora)

teie mahana)

Page 154: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

149

Te Oro‘a Mo‘a

P e n e 2 3

Ua Tuu mai te Mesia i te Oro‘a Mo‘a

Taraehara a Iesu Mesia ?

Te hinaaro nei to tatou Faaora ia haamana‘o tatou i Ta’na tusia taraehara rahi e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. No te tauturu ia tatou ia rave i te reira, ua faaue mai Oia ia tatou ia haaputuputu pinepine e ia rave i te oro‘a mo‘a.

E oro‘a te oro‘a mo‘a no te autahu‘araa mo‘a o te tauturu ia tatou ia haamana‘o i te Taraehara o te Faaora. I roto i te taime o te oro‘a mo‘a, e amu tatou i te faraoa e e inu i te pape. E rave tatou i te reira ei haamana‘oraa i To’na tino e To’na toto, Ta’na i horo‘a ei tusia no tatou. Ia amu tatou i te oro‘a mo‘a, te faaapî ra ïa tatou i te mau fafauraa mo‘a i mua i to tatou Metua i te Ao ra.

Na mua rii noa a‘e i To’na faasatauro-raa-hia, ua haaputuputu Iesu i Ta’na mau Aposetolo i piha‘i iho Ia’na i roto i te hoê piha i te tahu‘a i ni‘a. Ua ite Oia e, ua fatata te taime e pohe ai Oia i ni‘a i te satauro. Teie te taime hopea e putuputu ai Oia i piha‘i iho i teie mau taata herehia hou To’na poheraa. Ua hinaaro Oia ia haamana‘o tamau noa ratou Ia’na ia roaa noa ho‘i te puai e te faaroo ia ratou.

No te tauturu ia ratou ia haamana‘o, ua tuu mai Oia i te oro‘a mo‘a. Ua vavahi Oia i te faraoa e ua haamaitai ihora. Na ô a‘e ra, « A rave, a amu; o ta‘u tino teie e horo‘ahia na outou nei e na reira

26:22). E oti a‘e ra te reira, rave iho ra Oia i te au‘a uaina, haamai-tai ihora, e horo‘a’tura i Ta’na ra mau Aposetolo ia inu ratou ra, e na ô atu ra, « Ei haamana‘oraa teie i to‘u toto … , i haamaniihia no te taata e rave rahi tei ti‘aturi i to‘u nei i‘oa, ia matara ta ratou

Page 155: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 156: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

151

P e n e 2 3

I muri a‘e i To’na ti‘a-faahou-raa, ua haere te Faaora i te fenua Amerika e ua haapii atu i te Ati Nephi i teie nei â oro‘a (a hi‘o 3 Nephi 18:1–11; 20:1–9). I muri a‘e i te faaho‘i-faahou-raa-hia mai te Ekalesia i te mau mahana hope nei, ua faaue faahou mai â Iesu i To’na mau taata ia amu i te oro‘a mo‘a ei haamana‘oraa Ia’na, ma te parau mai e, « E mea ti‘a i to te Ekalesia ia tairuru pinepine mai ia amu i te pane e te uaina, ei haamana‘oraa i te Fatu ra o Iesu » (PH&PF 20:75).

Nahea ia Faatere i te Oro‘a Mo‘a

Ua faaite papû mai te mau papa‘iraa mo‘a i te raveraa ti‘a no te faa-tereraa i te oro‘a mo‘a. E tairuru te mau melo no te Ekalesia i te mau

20:75). Na te feia tei mau i te mana autahu‘araa ti‘a e faatere i te oro‘a mo‘a. E vavahi te tahu‘a e aore râ, te melo o te Autahu‘araa a Melehizedeka i te pane, e tuturi oia i raro, e e haamaitai oia i te reira (a hi‘o PH&PF 20:76). I reira te diakono e aore râ, te tahi atu melo o te autahu‘araa e opere ai i te pane o te oro‘a mo‘a i to te amuiraa. I muri iho, e haamaitai te tahu‘a e aore râ, te melo o te Autahu‘araa a Melehizedeka i te pape, e i reira atoa e operehia’tu ai na te mau melo. Ua horo‘a Iesu i te uaina i Ta’na mau pĭpĭ i te taime a tuu mai ïa Oia i te oro‘a mo‘a. Area râ, i roto i te heheuraa o te mau mahana hopea nei, ua parau mai Oia e, aita e hi‘oraa eaha ta tatou e amu e e inu i roto i te oro‘a mo‘a, tei titauhia maori râ, ia haamana‘o tatou Ia’na (a hi‘o PH&PF 27:2–3). I teie mahana, te inu nei te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei i te pape eiaha râ te uaina.

Ua heheu mai Iesu i te mau parau ti‘a no na pure toopiti o te oro‘a mo‘a. E faaroo maitai tatou i teie na pure nehenehe mau e e tamata ho‘i i te hi‘o e, eaha ta tatou e fafau nei e eaha o tei fafauhia mai ia tatou. Teie te pure e horo‘ahia no te haamaitai i te pane:

« E te Atua, te Metua Mure Ore, te ani atu nei matou ia oe na roto i te i‘oa o to Tamaiti, o Iesu Mesia, e haamaitai mai e e haamo‘a mai i teie pane na te mau varua atoa o te rave mai nei, ia amu ratou i te

Page 157: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

152

P e n e 2 3

reira mai te haamana‘o i te tino o to Tamaiti ra, e ia faaite ratou ia oe, e te Atua, te Metua Mure Ore, e ti‘a ia ratou ia rave i te i‘oa o to Tamati i ni‘a iho ia ratou, e i te haamana‘o â Ia’na e amuri noa’tu, ma te haapa‘o maitai i Ta’na mau faaue Ta’na i tuu mai ia ratou ia vai noa to’na Varua i roto ia ratou e amuri noa’tu. Amene » (PH&PF 20:77).

Teie te pure tei horo‘ahia no te haamaitai i te pape:

« E te Atua, te Metua Mure Ore, te ani atu nei matou ia oe na roto i te i‘oa o to Tamaiti o Iesu Mesia, e haamaitai mai e e haamo‘a mai i teie nei uaina (pape) na te mau varua atoa o te inu mai nei, ia inu ratou i te reira ma te haamana‘o i te toto o to Tamaiti, i haamanii-hia no ratou ra, ia faaite ratou ia oe, e te Atua, te Metua Mure Ore, e haamana‘o â ratou ia’na e amuri noa’tu, ia vai noa to’na Varua i roto ia ratou. Amene » (PH&PF 20:79).

E faaterehia te oro‘a o te oro‘a mo‘a ma te ohie e te tura.

parau tata‘itahi.

Te mau Fafauraa ta Tatou e Faaapî i te Taime o te Oro‘a Mo‘a

Eaha te mau haamaitairaa ta te Fatu i fafau mai ia tatou ia haapa‘o tatou i te reira mau fafauraa ?

I te mau taime atoa e amu tatou i te oro‘a mo‘a, te faaapî ra ïa tatou i te mau fafauraa i mua i te Fatu. Te fafauraa o te hoê ïa euheraa mo‘a i rotopu i te Fatu e Ta’na mau tamarii. Ua faaite marama-ramahia te mau fafauraa ta tatou e rave i roto i na pure o te oro‘a mo‘a. E mea faufaa ia ite eaha te reira mau fafauraa e eaha to ratou auraa.

E fafau tatou e, e rave mau tatou i te i‘oa i Iesu Mesia i ni‘a iho ia tatou. Na roto i te reira te faaite ra ïa tatou i to tatou hinaaro ia itehia tatou ei mau taata No’na e no Ta’na Ekalesia. Te fafau ra tatou e, e tavini tatou Ia’na e i to tatou mau taata tupu. Te fafau ra tatou e, eita tatou e faatae mai i te haama e aore râ, te faaino i ni‘a i taua i‘oa ra.

Page 158: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

153

P e n e 2 3

E fafau tatou e haamana‘o tamau noa tatou ia Iesu Mesia. To tatou mau mana‘o taatoa, to tatou mau feruriraa, e ta tatou mau ohipa, Na’na ïa e na Ta’na misioni e faaruru mai.

E fafau tatou e haapa‘o tatou i Ta’na mau faaueraa.

E rave tatou i te reira mau hopoi‘a i ni‘a ia tatou iho a bapetizohia ai tatou (a hi‘o PH&PF 20:37; Mosia 18:6–10). No reira, ia amu tatou i te oro‘a mo‘a, te faaapî ra ïa tatou i te mau fafauraa ta tatou i rave i te taime a bapetizohia ai tatou. Ua horo‘a mai Iesu i te hoho‘a no te amuraa i te oro‘a mo‘a (a hi‘o 3 Nephi 18:1–12) ma te parau mai e, mai te mea e, e haapa‘o tatou i taua hoho‘a ra, ma te tatarahapa i ta tatou mau hara e te ti‘aturi i To’na i‘oa, e matara ta tatou mau hara

Ua fafau mai te Fatu e, mai te mea e, e haapa‘o tatou i ta tatou mau fafauraa, e vai noa To’na Varua i roto ia tatou. Te taata e arata‘ihia e te Varua, e roaa ïa ia’na te ite, te faaroo, te mana, e te parau ti‘a no te farii i te ora mure ore.

roto i te roaraa o te hepetoma ?

To Tatou Huru a Rave ai Tatou i te Oro‘a Mo‘a

Eaha te mea e ti‘a ia tatou ia feruri i te taime o te oro‘a mo‘a no te tauturu ia tatou ia haamana‘o i te Taraehara o te Faaora ?

Hou a amu ai tatou i te oro‘a mo‘a, e faaineine tatou ia tatou i te pae varua. Ua haapapû maitai mai te Fatu e, eiaha roa te hoê taata e amu i te oro‘a mo‘a ma te ti‘amâ ore. Te auraa ra, e tatarahapa tatou i ta tatou mau hara hou a amu ai i te oro‘a mo‘a. Te na ô ra te parau i papa‘ihia ra, « Mai te mea ua hapa te hoê ra eiaha ïa oia ia amu i te reira e tae noa’tu i te taime oia e tatarahapa ai » (PH&PF 46:4). Ua haapii te Fatu i Ta’na na pĭpĭ Ati Nephi hoê ahuru e ma piti, « Eiaha outou e faati‘a ma te ite i te taata ia rave i tau tino e tau toto ma te au ore, a opere ai outou i te reira; o tei amu ho‘i, e o tei

Na te mau orometua haapii: Mai te mea e, e rave rahi te metua i rotopu i te mau taata ta outou e haapii ra, e ti‘a ia outou ia ani ia ratou ia faaite mai i te mau mana‘o no ni‘a i te huru e ti‘a ai ia ratou ia tauturu i ta ratou mau tamarii ia faaineine no te amu i te oro‘a mo‘a ma te tura.

Page 159: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

154

P e n e 2 3

inu i ta‘u tino e i ta‘u toto ma te au ore ra, ua amu ïa e ua inu i te pohe no to’na varua » (3 Nephi 18:28–29).

I te taime no te oro‘a mo‘a e iriti tatou i rapae i to tatou feruriraa i te mau mana‘o no te mau mea o te ao nei. Ei aau pure e te faatura to tatou e ti‘a ai. E feruri tatou i te Taraehara o to tatou Faaora e ia faaite i te aau mehara no te reira. E hi‘opo‘a tatou i to tatou oraraa e e imi i te mau rave‘a no te haamaitai i te reira. E hi‘opo‘a atoa tatou i to tatou hinaaro papû ia haapa‘o i te mau faaueraa.

Aita i titauhia ia tatou ia maitai roa hou a amu ai i te oro‘a mo‘a, ei varua tatarahapa râ to tatou i roto i to tatou aau e ti‘a ai. Na te huru o to tatou varua a amu ai tatou i te oro‘a mo‘a, e faataa i te huru o te iteraa e roaa ia tatou. Mai te peu e, e amu tatou i te oro‘a mo‘a ma te aau mâ, e roaa ïa ia tatou te mau haamaitairaa ta te Fatu i fafau mai.

ti‘amâ e faarahi ai i to tatou puai pae varua ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

Page 160: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

155

Te Mahana Sabati

P e n e 2 4

Te Auraa o te Mahana Sabati

« E haamana‘o i te mahana sabati, ia haamo‘ahia ïa » (Exodo 20:8; a hi‘o PH&PF 68:29).

No roto mai te parau ra Sabati i te parau hebera ra faafaaea. Hou -

hanahanaraa i te mahana faafaaearaa o te Atua a hope ai Ta’na ohipa hamaniraa. E tapa‘o ïa no te fafauraa i rotopu i te Atua e To’na mau taata. Te tai‘o nei tatou i roto i te buka a Genese e, ua hamani te Atua i te mau ra‘i e i te fenua i roto i na pu‘e tau e ono ra, Ta’na i parau e, e mahana: « Faaoti ihora ho‘i te Atua i ta’na ohipa i te mahana hitu ra, i ta’na i rave, e faaea ihora oia i te mahana hitu i ta’na atoa ra mau ohipa i hamanihia e a’na ra. Ua haamaitai ihora te Atua i te mahana hitu, e haamo‘a’tura i te

i te Ti‘a-faahou-raa o Iesu Mesia.

i faataahia e te Atua ia faaea tatou i ta tatou mau ohipa atoa e ia haamori Ia’na.

Te tumu o te Mahana Sabati

tatou i te hoê mahana o te hepetoma i reira tatou e faatoro ai i to tatou mau feruriraa e ta tatou mau ohipa i ni‘a i te Atua. E ere ïa i te hoê mahana faafaaea-noa-raa i te ohipa. E mahana mo‘a râ o te

Page 161: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 162: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

157

P e n e 2 4

haapa‘ohia i roto i te haamoriraa e te faaturaraa. Ia faafaaea tatou i ta tatou mau ohipa o te mau mahana atoa, e vata ïa to tatou feruri-raa no te feruri hohonu i te mau mea o te varua. E faaapî tatou i ta tatou mau fafauraa i mua i te Fatu e e faaamu i to tatou varua i te mau mea o te Varua.

hepetoma atoa.

Te Aamu o te Sabati

te fenua nei (a hi‘o Genese 2:2–3). Mai tahito mai ra, ua haapa‘o-maite-hia te peu o te hoê mahana hitu mo‘a i rotopu i te mau taata rau o te fenua nei. Ua faaapî te Atua i te hoê ture no ni‘a i te reira mahana i to Iseraela, i te na-ô-raa e, « E haamana‘o i te mahana

No’na (a hi‘o Exodo 31:12–13, 16; Isaïa 56:1–8; Ieremia 17:19–27).

Area râ, ua haamau te tahi mau feia faatere Ati Iuda e rave rahi mau

e ti‘a i te taata ia haere, eaha te huru taponaraa ta ratou e taamu, e te vai atu ra. Ia faaino a‘era te tahi mau ti‘a faatere Ati Iuda ia Iesu

faaueraa a te Atua (a hi‘o Iaroma 1:5).

I teie tau apî ua tuu faahou mai te Fatu i Ta’na faaueraa e

Te Mahana o te Fatu

matamua ?

Ua faatura noa Iesu Mesia e Ta’na mau pĭpĭ i te mahana hitu ei

Page 163: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

158

P e n e 2 4

ei haamana‘oraa i To’na Ti‘a-faahou-raa i taua mahana ra (a hi‘o

ratou. I roto i taua na huru toopiti ra, e ono mahana ohipa e hoê mahana faaearaa e te haamoriraa.

Ua horo‘a mai te Fatu ia tatou i te hoê faaueraa i teie anotau ia faa-

(see PH&PF 59:12).

Haamo‘a i te Mahana Sabati

Te ani mai nei te Fatu ia tatou, a tahi, ia haamo‘a i te mahana

te matahiti 1831, ua faaue te Fatu i te Feia Mo‘a ia haere i te fare pureraa e ia pŭpŭ i ta ratou mau oro‘a, ia faaea i ta ratou mau ohipa e ia aufau i ta ratou mau tusia i tei Teitei Roa ra (a hi‘o PH&PF 59:9–12).

A piti, te ani mai nei Oia ia tatou ia faaea i te ohipa o te mau mahana atoa. Te auraa ra, eiaha tatou e rave i te ohipa o te opani ia tatou ia faatumu hope roa i to tatou mana‘o i ni‘a i te mau mea o te varua. Ua parau te Fatu i to Iseraela e, « Eiaha roa oe e rave i te ohipa i te reira mahana, o oe, e to tamaiti atoa, e to tamahine, e to tavini tane, e to tavini vahine e to mau puaa atoa ra » (Exodo 20:10). Ua parau mai to tatou mau peropheta ia tatou eiaha e hoo, e a‘ua‘u, e ravaai, e rave i te mau ohipa tuaro, e aore ra, e tomo i roto i te mau ohipa mai te reira te huru i taua mahana ra.

-mo‘a ra i te reira mahana. E titauhia te mau mana‘o e te mau ohipa

Na te mau orometua haapii: E nehenehe ta outou e tauturu i te mau melo o te piha haa-piiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu i ni‘a i te hoê uiraa na roto i te horo‘araa ia ratou i te taime no te feruri hohonu. Ia hope te taime i au ia ratou, a ani i ta ratou mau pahonoraa.

Page 164: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

159

P e n e 2 4

Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 170).

Eaha te mau mea e ti‘a te peropheta Isaïa ia tape‘a tatou i te raveraa i to tatou iho hinaaro

Iehova ia faaturahia » (Isaïa 58:13).

i te mau pureraa a te Ekalesia; te tai‘oraa i te mau papa‘iraa mo‘a e te mau parau a to tatou mau feia faatere o te Ekalesia; te hahaere-raa i tei pohehia i te ma‘i, tei ruhiruhia, e tei herehia e tatou; te faa-rooraa i te mau pehe e faateitei i te aau; te raveraa i te mau ohipa a te Ekalesia; te faaineineraa i te mau parau o te aamu utuafare e to tatou iho aamu; te faati‘araa i te mau aamu e faaitoito i te faaroo e te faaiteraa i to tatou iteraa papû i te mau melo o te utuafare e te faaiteraa i te mau iteraa ia ratou; te papa‘iraa i te rata i te mau misionare e i tei herehia e tatou; te haapaeraa i te maa no te hoê opuaraa; e te horo‘araa i te taime no te mau tamarii e no vetahi ê i roto i te utuafare.

No te faaoti e, eaha te tahi atu mau ohipa e ti‘a ia tatou ia rave i te

reira ia‘u ? Te faaite ra anei te reira i te faatura i te Fatu ? Te arata‘i ra anei te reira i to‘u mau mana‘o i ni‘a Ia’na ?

E haapae tatou i te reira huru mai te mea e, e nehenehe, tera râ, mai te peu e, e titau-mau-hia, e tape‘a maite tatou i te varua haa-

e, e metua e aore râ, e metua ruau, a feruri i te hoê mea e ti‘a ia outou ia rave no te tauturu i ta outou mau tamarii e aore râ, te

Page 165: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

160

P e n e 2 4

Te mau Haamaitairaa o te Haapa‘oraa i te Sabati

-maitairaa rahi i te pae varua e i te pae tino. Ua parau mai te Fatu

te mana‘o haamaitai e ma te aau oaoa ho‘i, e î tatou i te oaoa. Ua fafau mai oia e:

« No outou ïa te îraa o te fenua nei, … ei maa e aore râ, ei aahu, e aore râ, no te mau fare, e aore râ, no te mau fare vairaa maa no te mau puaa, e aore râ, no te ô faaapuraa maa rii, e aore râ, no te mau Ô, e aore râ, no te mau Ô vine;

« Oia ïa, te mau mea atoa o tei tupu mai i roto i te fenua, i roto i te tau mau ra, ua hamanihia no te maitai e te raveraa a te taata nei, no te haamauruuru i te mata e no te fautupu i te oaoa i roto i te aau;

« Oia ïa no te maa e no te aahu, no te tamata e no te hau‘a ho‘i, ia haapuai i te tino e ia faaitoito i te Varua » (PH&PF 59:16–19).

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

Fatu e To’na mau taata)

Page 166: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

161

Te Haapaeraa maa

P e n e 2 5

Nahea ia Haapae i te Maa ma te au maitai

ohipa oaoa ?

Mai te tau mai o Adamu ra, ua haapae te mau taata i te maa ei tautu-ruraa ia ratou ia haafatata atu i to tatou Metua i te Ao ra e ia haamori Ia’na. Ua faaite mai Iesu i te faufaa no te haapaeraa maa na roto i

hopea nei ua haapii mai tatou e, te titau noa nei â te Fatu i to’na mau taata ia haapae i te maa e ia pure pinepine (a hi‘o PH&PF 88:76).

Te haapaeraa i te maa o te oreraa ïa e amu i te maa e te oreraa e inu E mea maitai no to tatou tino ia haapae i te maa i tera e tera taime, e tauturu atoa te reira i to tatou varua ia ohipa.

Ua haapii mai te Faaora ia tatou e, te haapaeraa maa ia au i te hoê tumu, ua hau atu ïa i te haapae-noa-raa i te maa e te pape. E faatumu atoa tatou i te mana‘o i ni‘a i te mau mea o te varua.

E Pure Tatou a Haapae ai Tatou i te Maa

E tuhaa faufaa te pure no te haapaeraa maa. Ua faahiti-amui-hia te parau no te pure e no te haapaeraa maa i roto i te mau papa‘iraa mo‘a. E apiti tatou i ta tatou haapaeraa maa i te pure haehaa, e e haamata e e faaoti tatou i te haapaeraa maa na roto i te pure.

E Haapae Tatou i te Maa e te hoê Tumu

E rave rahi te mau tumu e haapae ai tatou i te maa. E nehenehe ia tatou ia upooti‘a i to tatou mau vahi paruparu e aore râ, te mau

Na te mau orometua haapii: E hinaaro paha outou e vahi i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare i roto i te mau pŭpŭ e piti e tae atu i te maha taata, e a horo‘a i te pŭpŭ tata‘itahi te taime no te aparau i te mau rave‘a no te faariro i te haapaeraa maa ei ohipa oaoa. I muri iho a hamani amui i te hoê tabula o te mau mana‘o o te taata tata-‘itahi – i ni‘a anei i te tabula e aore râ, i ni‘a i te hoê api parau rahi.

Page 167: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 168: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

163

P e n e 2 5

fifi na roto i te haapaeraa maa e te pure. I te tahi taime, e hinaaro tatou e haapae i te maa e e pure no te farii i te tauturu e aore ra, te arata‘iraa no vetahi ê, mai te hoê melo o te utuafare tei pohehia i te ma‘i e tei titau i te hoê haamaitairaa (a hi‘o Mosia 27:22–23). Na roto i te haapaeraa maa e nehenehe ia tatou ia ite i te parau mau no te mau mea mai te au i ta te peropheta Alama i rave i roto i te Buka a Moromona. Ua na ô mai oia e: »I haapae a‘e nei au i te maa e i pure a‘e’ nei ho‘i au i na mahana e rave rahi, ia itea taua mau mea nei ia‘u iho. E te ite maite nei au e, o te parau mau ïa; na te Fatu na te Atua iho ho‘i i faaite mai ia‘u i te reira i to’na ra Varua Maitai » (Alama 5:46).

E nehenehe ta tatou e haapae i te maa no te tauturu ia vetahi ê ia farii i te parau mau. E nehenehe te haapaeraa maa e tamahana-hana ia tatou i te mau taime oto e te pe‘ape‘a ho‘i (a hi‘o Alama 28:4–6). E nehenehe te haapaeraa maa e tauturu ia tatou ia riro ei taata haehaa e ia haafatata’tu i to tatou Metua i te Ao ra (a hi‘o Helamana 3:35).

Eiaha tatou e haapae i te maa ei rave‘a faatietieraa ia tatou i mua ia vetahi ê. Ua parau mai te Fatu e:

« E ia haapae outou i te maa, eiaha mai ta te feia haavare e faaru-mărûma i te mata ra: o tei faahuru ê i to ratou mata, ia ite te taata e te haapae ra ratou i te maa.

« Oia mau ta‘u e parau atu ia outou na, ua noaa ta ratou utu‘a.

« Area ia haapae oe ra, e tahinu i to upoo, e e horoi i to mata; ia ore ta oe haapaeraa maa ia itea e te taata » (Mataio 6:16–18).

Ei mata oaoa to tatou ia haapae tatou i te maa eiaha râ e faaiteite ia vetahi ê i ta tatou haapaeraa.

te maa ?

Te Mahana Haapaeraa Maa

E haapa‘o te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei i te hoê

mahana ra aita tatou e amu i te maa e e inu i te pape e piti

Page 169: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

164

P e n e 2 5

tamaaraa te tahi i muri iho i te tahi. Mai te mea e, e tamaa tatou i te ahiahi mahana Maa, eita ïa tatou e tamaa faahou eita atoa e inu e

Te mau melo tino maitai atoa te titauhia ia haapae i te maa. E faa-itoito tatou i ta tatou mau tamarii ia haapae i te maa ia oti ratou i te bapetizohia, eiaha râ e faahepo. E mahana taa ê te mahana haa-paeraa maa no tatou no te faahaehaa ia tatou iho i mua i te Fatu na roto i te haapaeraa maa e te pure. E mahana ïa no te pure no te faaoreraa i ta tatou mau hara e no te mana ia upooti‘a i ni‘a i ta tatou mau hape e no te faaore i te hara a vetahi ê.

amu ratou i te oro‘a mo‘a. E faaitoito ratou ia ratou iho e te tahi e te tahi na roto i te faaiteraa i te iteraa papû i roto i te pureraa haa-paeraa maa e te iteraa papû.

iteraa papû i roto i te pureraa haapaeraa maa e te iteraa papû ? Eaha te maitai tei roaa ia outou na roto i to outou faarooraa ia vetahi ê ia faaite i to ratou iteraa papû ?

Te mau Ô Haapaeraa Maa

Ia haapae tatou i te mau ava‘e atoa, te ani mai nei te Fatu ia tatou ia tauturu i te feia nava‘i ore. Te hoê rave‘a no te raveraa tatou i te reira, na roto ïa i te horo‘araa, na roto i te mana autahu‘araa ti‘a, i te moni e au i na tamaaraa e piti. E horo‘a tatou ma te aau horo‘a e ti‘a ai. Na roto i te ô haapaeraa maa te riro nei tatou ei mau apiti no te Fatu i te utuuturaa i te hinaaro o to tatou mau taea‘e e te mau tuahine nava‘i ore atu ia tatou.

E Haamaitaihia Tatou ia Haapae ana‘e Tatou i te Maa

ma te ti‘a ?

Ua papa‘i o Isaïa, te hoê peropheta o te Faufaa Tahito, i te mau fafauraa faahiahia a te Fatu i te feia e haapae i te maa e e tauturu i te feia nava‘i ore. Ua fafauhia ia tatou te hau, te ora maitai, e te

Page 170: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

165

P e n e 2 5

arata‘iraa a te varua. Ua parau mai Isaïa ia tatou i te mau haamaitai-raa e tae mai ia haapae tatou i te maa: « Ei reira to oe maramarama e puroro noa mai ai mai te po‘ipo‘i ra, e ati vave ho‘i to oe ra mau puta: e na mua ho‘i to parau-ti‘a ia oe i te haere; e te hanahana o Iehova te pee mai ia oe ra. E parau oe i reira, e na Iehova e parau mai; na oe e ti‘aoro, e na’na e parau mai e, inaha, teie Au » (Isaïa 58:8–9).

E haamaitai te haapaeraa maa i to tatou oraraa e e horo‘a mai i te puai hau atu. E tauturu te reira ia tatou ia haapa‘o i te tahi atu mau parau tumu o te evanelia no te mea na te reira e haafatata atu ia tatou i te Fatu.

E Haapii te Haapaeraa Maa ia Tatou ia Haavi i to Tatou Iho Mana‘o

E tauturu te haapaeraa maa ia tatou ia haapaari i to tatou feruriraa. Ia haapae tatou ma te au maitai, e haapii tatou ia haavi i to tatou mau hiaai e to tatou mau hinaaro. E itoito rii a‘e tatou na roto i te faaiteraa ia tatou e, te haavî ra tatou ia tatou iho. Mai te peu e, e haapii tatou i ta tatou mau tamarii ia haapae i te maa, e faahotu ïa ratou i te puai pae varua no te upooti‘a i ni‘a i te mau faahemaraa rahi atu i roto i to ratou oraraa amuri a‘e.

E Horo‘a te Haapaeraa Maa ia Tatou i te Puai pae Varua

Ia Haapae ana‘e tatou ma te paari e ma te pure, e faahotu tatou i to tatou faaroo. Na roto i te reira faaroo e roaa ia tatou te puai pae varua rahi atu. Ei hi‘oraa, te parau nei Alama (e peropheta no te Buka a Moromona) i te aamu no te farerei-faahou-raa i te mau tamaiti a Mosia e rave rahi matahiti i muri a‘e i te semeio o to ratou faafariuraa. Ua tupu te oaoa rahi i roto ia’na i to’na iteraa e, ua haa-puai ratou i to ratou faaroo e ua faahotu ratou i te puai pae varua. Ua roaa ia ratou te reira puai no te mea « I pinepine ratou i te pure e i te haapae i te maa; no reira, i noaa‘i ia ratou te varua tohu, e te varua hoi o te heheuraa parau » (Alama 17:3).

Ua poro haere te mau tamaiti a Mosia e 14 matahiti te maororaa

maa e ua pure, ua faarahi te Varua o te Fatu i te mana o ta ratou

Page 171: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

166

P e n e 2 5

mau parau. Na te reira i horo‘a ia ratou te manuïa rahi i roto i ta ratou ohipa misionare (A hi‘o Alama 17:4).

Ua parau mai te Faaora i te feia o te haapae i te maa ma te au mai-tai, « E na to Metua iho, tei ore roa i mo‘e i te hoê mea ia’na ra, e faautu‘a faaite mai ia oe » (Mataio 6:18).

patoi i te mau faahemaraa ? no te farii i te heheuraa ? no te rave i te mau ohipa ti‘a ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

haapaeraa maa)

e te iteraa papû)

te Ekalesia)

te feia nava‘i ore)

Page 172: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

167

Te Tusia

P e n e 2 6

Te Auraa o te Tusia

Te tusia o te horo‘araa ïa i te Fatu ra te mau mea atoa Ta’na e titau mai, i to tatou taime, ta tatou mau tao‘a, e to tatou puai no te faa-haere i Ta’na ohipa i mua. Ua faaue mai te Fatu e, « E mata na outou i te imi i te basileia o te Atua e te parau ti‘a na’na ra » (Mataio 6:33). To tatou hinaaro ia faatusia e tapa‘o faaite ïa i to tatou faaroo i te Atua. Ua tamata-tamau–hia te taata nei e ua hi‘o-po‘a-maite-hia ratou no te hi‘o e e tuu anei ratou i te mau ohipa a te Atua na mua roa i roto i to ratou oraraa.

te tia‘i ore i te faaho‘iraa ?

Ua Ravehia te Ture o te Tusia i Tahito ra

Fatu i tahito ra ?

Mai te anotau o Adamu e o Eva e tae roa mai i te anotau o Iesu Mesia ra, ua haapa‘o noa te mau taata o te Fatu i te ture o te tusia Ua faauehia ia ratou ia pŭpŭ ei tusia i te mau fanau‘a matamua o ta ratou mau nana. Ei mau animala maitai roa e te porao ore. I ravehia teie oro‘a ei faahaamana‘oraa i te taata e, e haere mai Iesu Mesia, te Fanau Tahi a te Metua, i roto i te ao nei. E riro Oia ei taata maitai roa i te mau mea atoa, e e pŭpŭ oia Ia’na iho ei tusia no ta tatou mau hara. (A hi‘o Mose 5:5–8).

Ua haere mai Iesu e ua pŭpŭ Ia’na iho ei tusia, mai tei haapiihia i te taata nei. Na roto i Ta’na tusia, e faaorahia te mau taata atoa i te

Na te mau orometua haapii: Aita i titauhia ia outou ia haapii i te mau mea atoa e vai ra i roto i te pene tata‘itahi. Ia faaineine outou na roto i te pure no te haapii, a titau i te arata-‘iraa a te Varua no te ite e, eaha te tuhaa o te pene e ti‘a ia outou ia faatere, e eaha te mau uiraa e ani.

Page 173: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 174: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

169

P e n e 2 6

pohe tahuti na roto i te Ti‘a-faahou-raa, e e faaorahia te mau taata atoa i ta ratou mau hara na roto i te faaroo ia Iesu Mesia (a hi‘o i te pene 12 i roto i teie buka).

Ua riro te tusia taraehara a te Mesia ei hopea no te mau tusia hamaniiraa toto. Ua monohia te reira tusia i te oro‘a o te oro‘a mo‘a. Ua horo‘ahia mai te oro‘a o te oro‘a mo‘a ei faahaamana‘oraa ia tatou i te tusia rahi o te Faaora. E rave pinepine tatou i te oro‘a mo‘a. Ua riro te tapa‘o o te pane e te pape ei faahaamana‘oraa ia tatou i te tino o te Faaora e i To’na toto, Ta’na i haamanii no tatou (a hi‘o i te pene 23 i roto i teie buka).

E Faatusia Noa â Tatou e ti‘a ai

Noa’tu e, ua hope te tusia haamaniiraa toto, te tamau nei â te Fatu i te ani mai ia tatou ia faatusia. I teie nei râ, e tusia taa ê Ta’na e titau mai nei. Na ô mai ra Oia e: « Eiaha outou e pŭpŭ faahou mai i te mea i haamaniihia to’na toto … e ta outou mau tusia taauahi, e faa-orehia ïa. … E pŭpŭ mai outou i te aau tatarahapa e te Varua mărû ia‘u » (3 Nephi 9:19–20). Te « aau tatarahapa e te Varua mărû » o te pûpûraa ïa tatou i te oto rahi no ta tatou mau hara ma te faahaehaa ia tatou iho e ia tatarahapa i te reira.

E Farii Tatou ia pŭpŭ i ta tatou mau mea atoa i te Fatu ra

Ua papa‘i te Aposetolo Paulo e, ia riro tatou ei tusia ora, e te mo‘a e te au ho‘i i te Atua ra (a hi‘o Roma 12:1).

Ua titauhia ia tatou ia riro ei tusia ora, ia vai ïa te hinaaro i roto ia tatou ia horo‘a i ta tatou mau mea atoa i te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei no te patu i te basileia o te Atua i ni‘a i te fenua nei e ia haa no te faatupu ia Ziona (a hi‘o 1 Nephi 13:37).

Ui atu ra te hoê tavana tao‘a rahi i te Faaora, « E nahea vau e noaa ai te ora mure ore ? » Na ô atu ra Iesu, « Ua ite oe i te ture, eiaha e

Page 175: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

170

P e n e 2 6

faaturi, eiaha e taparahi i te taata, eiaha e eiâ, eiaha e pari haavare, e faatura’tu i to metua tane e to metua vahine ». Parau atu ra te taata tao‘a rahi, « Ua haapa‘o vau i te reira mau parau mai to‘u apîraa mai â ». Ia faaroo a‘e ra Iesu i te reira, na ô atu ra Oia, « Te toe nei â te hoê mea ia oe: e hoo oe i te mau tao‘a atoa na oe ra, a tufa‘i na te taata rii, e e tao‘a ta oe i te ao ra i reira: a haere mai ai a pee mai ai ia‘u ». Ia faaroo a‘e ra te taata apî i te reira, oto roa’tura oia. E tao‘a rahi ho‘i ta’na, e tei roto ho‘i to’na aau i ta’na ra mau tao‘a. (A hi‘o

E taata maitai ho‘i taua tavana apî ra. Area râ, ia tamatahia oia ra, aita a‘e ra oia i hinaaro ia pŭpŭ i ta’na mau tao‘a no te ao nei. Area na pĭpĭ e piti a te Fatu ra, o Petero e o Anederea, tei roto ia raua te hina-aro ia pŭpŭ i te mau mea atoa no te basileia o te Atua ra. Ia parau a‘e ra Iesu ia raua e, « A pee mai ia‘u, … ua faaru‘e ihora raua i ta raua tau upe‘a i reira ra, e ua pee atu ra ia’na » (Mataio 4:19–20).

Mai te mau pĭpĭ, e nehenehe ta tatou e pŭpŭ i ta tatou mau ohipa o te mau mahana atoa ei tusia na te Fatu. E nehenehe ta tatou e parau e, « Ia haapa‘ohia ho‘i to oe ra hinaaro ». Ua na reira o Aberahama. A ora ai oia i te fenua nei hou te Mesia , i te anotau a titauhia ai te mau tusia e te mau tusia taauahi. No te tamata i te faaroo o Abera-hama, ua faaue te Fatu ia’na ia pŭpŭ i ta’na tamaiti ia Isaaka ei tusia.

pŭpŭ ia’na ei tusia ua riro ïa ei otoraa rahi na Aberahama.

Area râ, ua haere oia e o Isaaka i to raua tere roa i te Mou‘a no Moria, i reira e ravehia ai te tusia. E toru mahana to raua haereraa. A feruri na i te mau mana‘o o Aberahama e te mauiui o to’na aau. Ua titauhia ia faatusia i ta’na tamaiti i te Fatu ra. E tae a‘e ra raua i te Mou‘a no Moria ra, na Isaaka i ta‘ita‘i i te vahie e na Aberahama i ta‘ita‘i i te auahi e te tipi i te vahi i reira raua e patu ai i te fata. Na ô a‘e ra Isaaka e, « E ta‘u Metua … inaha te auahi e te vahie: tei hea râ te pinia mamoe ei tusia taauahi ra ? » Pahono atu ra o Abera-hama, « E ta‘u tamaiti, na te Atua iho e imi i te hoê pinia mamoe ». Ua patu ihora Aberahama i te hoê fata i reira, e ua tuu atu ra i te vahie i ni‘a iho. Ua ruuruu ihora oia ia Isaaka e ua tuu atu ra ia’na i ni‘a i te vahie. Ua rave mai ra oia i te tipi no te taparahi pohe ia Isaaka. I taua taime mau ra tape‘a maira te melahi a te Fatu ia’na

Page 176: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

171

P e n e 2 6

ra, na ô maira, « E Aberahama … Eiaha to rima e rave noa’tu i te tamaiti na, eiaha roa oia e hauti-noa-hia’tu e oe: ua ite atura hoi au i teie nei e, e măta‘u to oe i te Atua, o oe aore i pipiri i to tamaiti, i to tamaiti hoê roa ra ia‘u ». (A hi‘o Genese 22:1–14).

E mea papû e ua î roa o Aberahama i te oaoa i te taime a ore ai i titau-faahou-hia ia’na ia pŭpŭ i ta’na tamaiti ei tusia. Tera râ, ua here roa oia i te Fatu i farii ai oia ia rave i te mau mea atoa ta te Fatu e ani mai.

te mau taata ta outou i matau ? Eaha te mau hi‘oraa o te tusia ta outou i ite i roto i te oraraa o to outou mau tupuna ? i roto i te oraraa o te mau melo matamua o te Ekalesia ? i roto i te oraraa o te mau taata i roto i te mau papa‘iraa mo‘a ? Eaha ta outou i apo mai i roto i teie mau hi‘oraa ?

E Tauturu te Tusia ia Tatou ia Faaineine no te Ora i mua i te Aro o te Atua

Na roto ana‘e i te tusia e ti‘a ai ia tatou ia ti‘amâ no te ora i mua i te aro o te Atua. Na roto ana‘e i te tusia e roaa ai te ora mure ore. E rave rahi tei ora na mua atu ia tatou tei faatusia i ta ratou mau mea atoa ra. Ia vai te hinaaro i roto ia tatou ia na reira atoa mai te mea e, e farii tatou i te haamaitairaa rahi ta ratou i fana‘o.

Eita paha e titauhia ia tatou ia pŭpŭ i te mau mea atoa. Tera râ, mai ia Aberahama, ia vai te hinaaro i roto ia tatou ia pŭpŭ i te mau mea atoa e ti‘amâ ai no te ora i mua i te aro o te Fatu.

Ua pŭpŭ rahi te mau taata o te Atua i te tusia na roto i te mau raveraa rau ? Te tahi ua roohia i te ati e ua faaoohia no te evanelia. Te tahi mau taata faafariu-apî-hia i roto i te Ekalesia ua faaru‘ehia ratou e to ratou mau utuafare. Ua faaru‘e atoa mai to ratou mau hoa rahi. Ua ere te tahi mau melo i ta ratou ohipa; ua pohe te tahi pae. Area râ ua ite te Fatu i ta tatou mau tusia; Ua fafau mai Oia e, « E te taata atoa no to‘u nei i‘oa i faaru‘e ai i te fare, e te mau taea‘e, e te mau tuahine, e te metua tane, e te metua vahine, e te vahine iho, e te tamarii, e te fenua, e hanere atu ïa ta’na e roaa, e e roaa ia’na te ora mure ore » (Mataio 19:29).

Page 177: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

172

P e n e 2 6

A tupu ai to tatou iteraa papû no te evanelia i te rahi, e ti‘a atoa ïa ia tatou ia pŭpŭ i te tusia rahi a‘e i te Fatu ra. A hi‘o i te mau tusia tei ravehia i roto i teie mau hi‘oraa:

Ua haaputu te hoê melo o te Ekalesia i Helemani i ta’na tuhaa ahuru e rave rahi matahiti te maoro e tae roa’tu i te taime a haere mai ai te hoê taata tei mau i te mana autahu‘araa no te farii i te reira.

Tauturu ma te ore e ma‘iri hoê a‘e hahaereraa.

E toru mahana to te hoê pŭpŭ Feia Mo‘a no Afirita Apatoa ratere-raa, ma te parahi ore, ia ti‘a ia ratou ia faaroo e ia hi‘o i te pero-pheta o te Fatu.

Ekalesia i ni‘a i te vari e ua haapae i te maa i roto i na mahana o te amuiraa. Ua pau ta ratou moni no te haere noa i te amuiraa e aita e moni toe no te maa e no te faaearaa.

Ua hoo te hoê utuafare i to ratou pereoo uira ia roaa te moni no te tuu i roto i te afata moni paturaa hiero.

Ua hoo te tahi atu utuafare i to ratou fare ia roaa te moni no te haere i te hiero.

E rave rahi Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei e mea iti roa ta ratou faufaa, noa’tu râ te aufau nei ratou i ta ratou tuhaa ahuru e te mau Ô.

Ua faaru‘e te hoê taea‘e i ta’na ohipa ia ore oia e rave i te ohipa i

I roto i te hoê amaa, ua horo‘a te feia apî i to ratou taime ma te tamoni ore e ma te hinaaro mau no te haapa‘o i te mau tamarii rii a haere ai to ratou mau metua e tauturu i te paturaa i te fare pureraa.

Ua faaru‘e e aore râ, ua faataime te feia apî tamaroa e te feia apî tamahine i te ohipa maitai, te haapiiraa, e aore râ, te mau ohipa tuaro no te tavini ei misionare.

E rave rahi atu â mau hi‘oraa o te nehenehe e faaite no te mau taata tei faatusia no te Fatu. Area râ e mea faufaa mau no tatou ia

Page 178: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

173

P e n e 2 6

pŭpŭ i te tusia o to tatou taime, te mau taleni, to tatou itoito, ta tatou moni, e to tatou iho nei oraraa no te farii i te hoê vahi faaea-raa i roto i te basileia o to tatou Metua i te Ao ra. Na roto i te tusia e roaa ai te ite ia tatou no ô mai i te Fatu ra e, ua farii mai Oia ia tatou (a hi‘o PH&PF 97:8).

ua tuati ïa i to tatou hinaaro rû ia ora i mua i te aro o te Atua ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

râ i ofati i ta ratou tapu i te Fatu ra)

Page 179: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 180: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

175

Te Ohipa e te Hopoi‘a a te Taata Tata‘itahi

P e n e 2 7

E Parau Tumu Mure Ore te Ohipa

te ohipa ?

Ua faaite mai to tatou Metua i te Ao ra e o Iesu Mesia ia tatou, na roto i to raua iho mau hi‘oraa e ta raua mau haapiiraa e, e mea fau-faa mau te ohipa i te ra‘i e i te fenua nei. Ua rave te Atua i te ohipa no te hamani i te mau ra‘i e te fenua. Ua haaputu Oia i te mau pape no te moana i te hoê vahi, e ia itea te repo maro. Ua faatupu oia i te mau aihere, e te mau raau i ni‘a i te fenua. Ua hamani Oia i te mahana, te marama e te mau feti‘a. Ua hamani Oia i te mau mea ora atoa i roto i te moana e aore râ, i ni‘a i te fenua nei. E ua tuu a‘e ra Oia ia Adamu e ia Eva i ni‘a i te fenua no te haapa‘o i te reira e no te faatere i ni‘a i te mau mea ora atoa. (A hi‘o Genese 1:1–28).

Na ô a‘e ra Iesu, « Te ohipa noa nei â tau Metua, e ohipa atoa ho‘i au » (Ioane 5:17). Ua parau atoa Oia e, « E rave au i te ohipa a tei tono mai ia‘u nei ra » (Ioane 9:4).

Ua Faauehia Tatou ia Rave i te Ohipa

Ua riro te ohipa ei faanahoraa no te oraraa i ni‘a i te fenua nei mai te tau a faaru‘e atu ai Adamu e o Eva i te Ô i Edene. Na ô atu ra te Fatu ia Adamu, « E amu oe i ta oe maa ma te hou i ni‘a i to rae » (Genese 3:19). Ua rave o Adamu e o Eva i te ohipa i roto i te faaapu ia roaa te

Na te mau orometua haapii: A tamata i te tauturu i te melo tata‘itahi o te piha haapiiraa e aore râ i te melo o te utuafare ia amui mai i roto i te haapiiraa. E nehenehe te taata e tau-turu na roto i te faanahoraa i te mau parahiraa, horo‘a i te pure matamua e aore râ, te pure hopea, papa‘i i ni‘a i te tabula, tai‘o puai i te mau papa‘iraa mo‘a, pahono i te mau uiraa, faaite i te iteraa papû, e aore râ, haapoto i te haapiiraa.

Page 181: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

176

P e n e 2 7

mau mea no to raua iho oraraa e no te oraraa o ta raua mau tamarii (a hi‘o Mose 5:1).

Ua parau te Fatu i to Iseraela, « E ti‘a ia oe ia haa, e ia rave i ta oe mau ohipa atoa i na mahana e ono ra » (Exodo 20:9).

I te mau mahana matamua o te faaho‘i-raa-hia mai te Ekalesia nei, ua parau mai te Fatu i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, « I teie nei, aore au o te Fatu, i mauruuru roa i to Ziona ra, no te mea te vai nei te feia faatau noa i rotopu ia ratou ra » (PH&PF 68:31).

Ua parau mai te hoê peropheta na te Atua, « E mea ti‘a ia fariihia te ohipa ei arata‘i i te oraraa o te mau melo o ta tatou Ekalesia » (Heber J. Grant, Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Heber J. Grant [2002], 115).

Hopoi‘a no te Utuafare

vahine e te mau tamarii no te tape‘a maite i te hoê utuafare ? Eaha te ti‘a i te mau melo o te utuafare ia rave amui i te ohipa ?

E rave amuï te mau metua i te ohipa no te maitai i te pae tino, te maitai i te pae varua e te maitai o te feruriraa o to ratou utuafare. Eiaha roa ratou e tia‘i na te tahi e haapa‘o i teie hopoi‘a. Ua papa‘i te Aposetolo Paulo e, « O te taata hoi aore e hamani maitai i to’na ihora, e rahi atu â i to’na iho utuafare, ua faaru‘e ïa oia i te faaroo » (1 Timoteo 5:8).

E imi te mau taata faaipoipo i te faaururaa no ô mai i te Fatu ra e e pee ho‘i i te a‘oraa a te mau peropheta a faataa ai i te mau hopoi‘a a te taata tata‘itahi. E mea faufaa ia patu i te hoê utuafare i reira ho‘i e haapiihia ai te mau parau tumu o te evanelia i te mau mahana atoa e i reira te here e te nahonaho e vai ai, mai te faufaa o te imiraa i te maa e te ahu.

E haapa‘o te mau tamarii i ta ratou tuhaa i roto i te ohipa a te utua-fare. E mea faufaa ia horo‘ahia te ohipa e au i te tamarii ia rave. E ti‘a ia haamauruuruhia ratou no to ratou mau manuïaraa. E haa-piihia te peu maitai o te ohipa, te peu matau e te ite na roto i te mau iteraa manuïa i roto i te utuafare.

Page 182: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

177

P e n e 2 7

I te tahi taime e farerei te taata i te fifi a tamata ai ratou i te imi i te ora no to ratou utuafare. E nehenehe te ma‘i tamau, te pohe-raa te hoê hoa faaipoipo, e aore râ, te metua ruhiruhia, e faatei-maha atu â i te mau hopoi‘a i roto i te utuafare. Eita e mo‘ehia i to tatou Metua i te Ao ra te mau utuafare i roto i taua mau huru ra, e e horo‘a Oia ia ratou i te puai no te rave i ta ratou mau ohipa. E haamaitai tamau oia ia ratou mai te mea e, e ani ratou Ia’na ma te faaroo.

E Ti‘a ia Tatou ia Oaoa i ta Tatou Ohipa

No te tahi mau taata, e mea fiu te ohipa. Area no te tahi ra, ua riro ïa te ohipa ei tuhaa oaoa no te oraraa. Hoê rave‘a no te fana‘o i te îraa o te mau maitai o te oraraa o te haapiiraa ïa ia here i te ohipa.

Aita e ti‘a ia tatou paatoa ia ma‘iti i te huru ohipa ta tatou e rave. Te tahi pae o tatou te rave nei i te ohipa e rave rahi hora te maoro no te hoo mai i te mau mea tumu o te oraraa. E mea fifi ia oaoa i te reira huru ohipa. Tera râ, ua haapii te mau taata oaoa ia oaoa i ta ratou ohipa, noa’tu te huru o te ohipa.

E nehenehe ta tatou e tauturu te tahi e te tahi i roto i ta tatou ohipa. E mama ïa te hopoi‘a teimaha roa a‘e ia operehia te reira.

E mea faufaa roa to tatou huru i roto i te ohipa. Teie te hoê aamu e faaite nei e mea nahea te hoê taata i te iteraa i ô atu i ta’na ohipa i te mau mahana atoa. Ua haere te hoê taata na mua i te hoê vahi tupairaa ofa‘i; e ua ite atu oia e toru na taata te rave ra i te ohipa. Ua ui atu oia i te taata tata‘itahi i te ohipa ta’na e rave ra. Na te pahonoraa a te taata tata‘itahi i faaite mai i te huru taa ê to te tahi i to te tahi i ni‘a i te ohipa. « Te tapu nei au i te ofa‘i », te pahono ïa a te taata matamua. Pahono mai nei te piti e, « Te imi nei au ia roaa ia‘u e toru tara auro i te mahana hoê ». Ua ataata a‘e ra te toru o te taata e ua parau maira, « te tauturu nei au i te paturaa i te hoê fare no te Atua ».

I roto i te mau huru ohipa maitai atoa e nehenehe ta tatou e tavini i te Atua. Ua parau te Arii Beniamina, hoê peropheta ati Nephi, « A tavini ai outou i te taata nei, te tavini ra ïa outou i to outou Atua

Page 183: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

178

P e n e 2 7

ra » (Mosia 2:17). Àhiri e ua roaa mai to tatou iho ora e aore râ, to to tatou mau utuafare na roto i ta tatou ohipa, te tauturu noa ra ïa tatou i te tahi pae o te mau tamarii a te Atua.

Te Faahapa nei te Atua i te Hupehupe

Aore te Fatu e au i te feia hupehupe e aore râ, te feia faaea ohipa ore noa. Ua parau oia e, « E ore ho‘i te taata faaea noa e roaa te vahi i roto i te Ekalesia, maori râ ia tatarahapa oia e ia faaafaro ho‘i i to’na haereraa » (PH&PF 75:29). Ua faaue atoa mai Oia e, « Eiaha e faaea ohipa ore noa; no te mea e ore roa oia o te taata faaea ohipa ore noa e amu i te faraoa e aore râ, e oomo i te ahu o te feia rave ohipa ra » (PH&PF 42:42).

Mai te mau mahana matamua mai o te Ekalesia, ua haapii mai te mau peropheta i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei ia vai ti‘amâ noa ratou e ia faarava‘i ia ratou iho e ia haapae i te faaea ohipa ore noa. Eita te Feia Mo‘a haapa‘o no te mau Mahana Hopea nei e faaru‘e i ta ratou hopoi‘a no te imi i to ratou iho maitai. Mai te mea e, e maraa, e imi ratou i te ora no ratou iho e no to ratou utuafare.

Mai te mea e, e maraa ia ratou, e farii te mau melo taatoa o te Ekalesia i te hopoi‘a ia haapa‘o i to ratou mau fetii o te ore e ti‘a ia haapa‘o ia ratou iho.

-fare ? i te hoê oire ?

Te Ohipa, te Faaanaanataeraa e te Faafaaearaa

nei i rotopu i te ohipa, te faaanaanataeraa e te faafaaearaa ?

E mea ti‘a ia tatou tata‘itahi ia imi i te faito au i rotopu i te ohipa, te faaanaanataeraa e te faafaaearaa. Te na ô ra te hoê parau tahito e: « Te ohipa teimaha roa a‘e i te mau ohipa atoa, o te oreraa ïa e rave i te hoê mea, no te mea eita roa’tu te hoê taata e faaea i te faafaaea ». Aita e ohipa, aita atoa ïa e faufaa to te faafaaearaa e te tamărûraa.

Page 184: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

179

P e n e 2 7

E mea au roa e e mea titauhia te faafaaearaa, tera râ, ua faauehia

59:9–12). Na taua mahana faafaaearaa ra i muri a‘e i na mahana ohipa e ono e hopoi mai i te haumărû no te mau mahana i muri a‘e. Ua fafau atoa mai te Fatu i te « îraa o te fenua nei »i te feia e

te pene 24 i roto i teie buka).

I te tahi atu mau mahana o te hepetoma, taa ê atu te raveraa i te ohipa, e ti‘a ia tatou ia faataa i te taime no te haamaitai i to tatou mau taleni e ia rave i te mau ohipa i au roahia e tatou, te faaanaanataeraa, e aore râ, te tahi atu mau ohipa e haamaha i to tatou rohirohi.

faaanaanataeraa e te faafaaearaa ? Nahea te mau metua ia tauturu i ta ratou mau tamarii ia tape‘a i te reira au-maite-raa ?

Te Haamaitairaa o te Ohipa

maitai ?

Ua heheu te Atua ia Adamu e, « E amu oe i ta oe maa ma te hou i ni‘a i to rae » (Genese 3:19). E ture teie no te oraraa tahuti nei, e ture atoa râ no te faaora i te varua o Adamu. Aita e taa-ê-raa i rotopu i te ohipa varua, te ohipa roro, e te ohipa tino. E mea fau-faa te ohipa no tatou tata‘itahi no to tatou tupuraa i te rahi, no te hoturaa o to tatou huru, e no te mau oaoaraa rau e ore i iteahia i te taata faatau.

e, ua riro te haamaitairaa o te raveraa i te ohipa ei horo‘a, te mana no te rave i te ohipa ei haamaitairaa, te here i te ohipa ei manuiaraa» (Pathways to Happiness [1957], 381).

« Te vai nei te mau taata ia noaa to ratou oaoa » (2 Nephi 2:25). Te ohipa e taviri ïa no te îraa o te oaoa i roto i te faanahonahoraa a te Atua. Mai te mea e, e feia parau ti‘a tatou, e ho‘i faahou ïa tatou e ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra, e e rave tatou i te ohipa. Ia riro tatou mai Ia’na te huru, e riro ïa ta tatou ohipa mai

Page 185: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

180

P e n e 2 7

Ta’na atoa ra. Teie ho‘i Ta’na ohipa « te faatupuraa i te tahuti ore e te ora mure ore o te taata nei » (Mose 1:39).

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

noa’tu to’na oraraa no ta’na maa)

veve i te nounou, e te faaea ohipa ore noa)

Page 186: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

181

Te Taviniraa

P e n e 2 8

Nahea e Ti‘a ai ia Tatou ia Tavini

melo o to outou utuafare.

Ua na ô mai Iesu e, « E au ra vau mai tei tavini i roto ia outou nei »

tavini ia vetahi ê.

Te taviniraa o te tautururaa ïa ia vetahi ê o te hinaaro ra i te tau-turu. E rahi atu te taviniraa mai te HuruMesia ra na roto mai i te here mau i te Faaora e na roto atoa mai i te here e te mana‘ona‘o-raa i te feia Ta’na i horo‘a mai ia tatou nei te mau rave‘a e te arata‘i-raa no te tauturu E ere te here i te hoê noa mana‘o; ia here tatou ia vetahi ê, e hinaaro atoa tatou e tauturu ia ratou.

Ia vai te hinaaro tavini i roto ia tatou paatoa e ti‘a ai, noa’tu te faito o ta tatou faufaa, to tatou matahiti e aore râ, to tatou ti‘araa i roto i te oraraa totiare. Te ti‘aturi nei te tahi mau taata e, te feia veve e te feia riirii ana‘e te tavini. E te tahi atu mau taata ra, te mana‘o nei ïa ratou e, te feia ona ana‘e te tavini. E ere râ mai te reira ta Iesu i haapii mai. Ia ani mai te metua vahine o na pĭpĭ Na’na ra Ia’na ia haapa‘o i ta’na na tamaiti i roto i To’na basileia, ua pahono atu ra Iesu e, « O te hinaaro ra i te faarahi i roto ia outou na, ia riro ïa oia ei tavini no outou e ti‘a ai; e o te hinaaro ia hau oia i roto ia outou na, ei tavini haehaa oia no outou » (Mataio 20:26–27).

E rave rahi rave‘a no te tavini. E nehenehe ta tatou e tavini ia vetahi ê i te pae faufaa, i te pae totiare, i te pae tino, e i te pae varua. Hoê hi‘oraa, e nehenehe ta tatou e opere i te maa e aore râ, i te tahi atu mau mea na te feia aita ta ratou. E nehenehe ta tatou e tau-turu i te feia nava‘i ore na roto i te horo‘araa i te ô haapaeraa maa maitai roa. E nehenehe ta tatou e faahoa i te hoê taata tae apî mai.

Page 187: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 188: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

183

P e n e 2 8

E nehenehe ta tatou e tanu i te maa na te hoê taata paari e aore râ, e aupuru i te hoê taata ma‘i. E nehenehe ta tatou e haapii i te eva-nelia i te hoê taata e titau ra i te parau mau e aore râ, e tamahana-hana i te hoê taata oto.

E nehenehe ta tatou e rave i te mau ohipa taviniraa ha‘iha‘i e te rahi. Eiaha e ore te tauturu i te hoê taata no te mea aita e ti‘a ia tatou ia rave i te mau ohipa rarahi. Ua faati‘a mai te hoê vahine ivi i te parau no na tamarii e piti tei haere mai i mua i to’na opani i muri noa iho i to’na faanuuraa i roto i te hoê oire apî. Ua afa‘i mai taua na tamarii ra i te hoê farii maa e te hoê api parau te na ô ra e: « Mai te mea e hinaaro oe i te hoê taata no te tii haere i te mau tao‘a na oe, a pii mai ia maua ». Ua oaoa roa teie vahine ivi i taua ohipa maitai ra i ravehia no’na ra, e aita roa te reira i mo‘e-faahou-hia ia’na.

Tera râ, i te tahi taime, e mea titauhia ia tatou ia pŭpŭ i te hoê tusia rahi no te tavini i te hoê taata. Ua horo‘a te Faaora i To’na ora no te tavini ia tatou.

roto ratou i te nava‘i ore i te pae faufaa, te pae totiare, te pae tino e aore râ, i te pae varua. A feruri maite i te mau mea te ti‘a ia outou ia rave no te tavini ia ratou.

No te Aha te Faaora e Hinaaro ai ia Tatou ia Tavini ia Vetahi Ê

E ravehia te ohipa a te Atua na roto i te taviniraa i te tane e te vahine

tatou. Tera râ e mea na roto i te tahi atu taata oia i te pahono i to tatou mau hinaaro » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 82).

I roto i to tatou oraraa taatoa, e ti‘aturi tatou paatoa i te tauturu a vetahi ê. I to tatou tamariiraa, na to tatou mau metua e faaamu ia tatou i te maa, e faaahu e e utuutu ia tatou. Ahiri aita teie utu-uturaa, ua pohe ïa tatou. I to tatou paariraa mai, ua haapii mai te tahi atu mau taata ia tatou i te ite e te peu. E rave rahi o tatou o tei hinaaro i te aupururaa a pohehia ai tatou i te ma‘i e aore râ, i te

Page 189: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

184

P e n e 2 8

moni i roto i te ati pae moni. Te ani nei te tahi pae o tatou i te Atua ia haamaitai i te feia mauiui ma te rave ore i te hoê noa a‘e ohipa no ratou. E haamana‘o tatou e, e rave te Atua i te ohipa na roto ia tatou.

A tauturu ai tatou te tahi i te tahi, te tavini ra ïa tatou i te Atua. Ua haapii te Arii Beniamina, te hoê arii rahi i roto i te Buka a Moromona, i to’na mau taata i teie parau tumu na roto i te huru o to’na iho oraraa. Ua tavini oia ia ratou i roto i to’na oraraa taatoa, ma te imi i to’na iho ora, eiaha râ na te tauturu a te taata. I roto i te hoê a‘oraa faauruhia ua faaite oia i te tumu i here ai oia i te ohipa tavini, i te na-ô-raa e,

« A tavini ai outou i te taata nei, te tavini ra ïa outou i to outou Atua ra. …

« E ia rave au, o tei parauhia i te arii no outou ra, i te ohipa tavini, aore anei e ti‘a ia tavini outou te tahi i te tahi ? » (Mosia 2:17–18).

vetahi ê ?

E Roaa ia Tatou te mau Haamaiatairaa na Roto i te Taviniraa

vetahi ê ?

Ia tavini hoi tatou ia vetahi ê ra, e roaa ïa ia tatou te mau haamai-tairaa faufaa. Na roto i te taviniraa e faarahi tatou i to tatou here. E iti a‘e to tatou huru pipiri Ia feruri tatou i te mau fifi o vetahi ê, mai te huru ra e, e iti mai te teimaha o to tatou iho mau fifi. E tavini tatou ia vetahi ê no te farii i te ora mure ore. Ua parau te Atua e, te feia e ora i piha‘i iho Ia’na e here ïa ratou e e tavini ho‘i ratou i Ta’na mau tamarii (a hi‘o Mataio 25:34–40).

Ia hi‘o ana‘e tatou i te oraraa o te feia e tavini ma te feruri ore ia ratou iho, e ite tatou e, ua hau atu ta ratou e roaa i ta ratou e horo‘a. Te hoê o te reira huru taata o Paulo ïa, e Feia Mo‘a no te mau Mahana Hopea nei, tei ati roa na avae toopiti i roto i te hoê ati purumu. Te tahi mau taata a‘e ra, e oto roa ïa ratou e te feruri e, aore o ratou e faufaa. Area o Paulo ra, ua ma‘iti ïa oia ia haamana‘o

Page 190: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

185

P e n e 2 8

ia vetahi ê. Ua haapii oia i te hoê ohipa tapihooraa e ua rava‘i te moni tei roaa ia’na no te hoo i te hoê fare. I roto i te reira fare, ua hamani raua o ta’na vahine i te hoê piha no te mau tamarii e rave rahi aita e nohoraa e aita e hinaarohia. E hapepa ino roa te tahi pae o taua mau tamarii ra. Ua tamau noa oia i te tavini i taua mau tamarii ra e ia vetahi ê e tae roa’tu i to’na poheraa e 20 matahiti i muri a‘e. Ei faaho‘iraa i te reira, ua here roa te taata ia’na, e ua fariu ê to’na mau mana‘o i to’na na avae piri‘o‘i. Ua tupu oia i te rahi i piha‘i iho i te Fatu.

roaa ia tatou a tavini ai tatou ia vetahi ê – e mea ohie a‘e ho‘i ia ‘ite’ ia tatou iho i te mea e, ua rau te mea e itehia i roto ia tatou iho ! » (Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia : Spencer W. Kimball).

Te mau Rave‘a no te Taviniraa

Te tavini nei te tahi pae o tatou i te feia noa tei herehia e tatou ma te tau‘a ore atu ia vetahi ê. Area râ, ua faaue mai Iesu ia tatou ia here e ia tavini i te mau taata atoa. Ua rau te mau rave‘a no te tavi-niraa (a hi‘o Mosia 4:15–19).

E nehenehe ta tatou e tavini i te mau melo o to tatou utuafare. E ara te tane e te vahine faaipoipo i ni‘a i te mau hinaaro o te tahi e te tahi. E tavini te mau metua i ta ratou mau tamarii eiaha i roto noa i te faaamuraa i te maa e te faaahuraa, i roto atoa râ i te haa-piiraa e te ha‘utiraa e te raveraa i te ohipa e o ratou. E nehenehe te mau tamarii e tavini na roto i te tautururaa i te mau ohipa i te utua-fare, e na roto ho‘i i te tautururaa i te mau taea‘e e te mau tuahine.

E tavini e e tauturu te tane e te vahine faaipoipo te tahi e te tahi. E nehenehe raua e tauturu te tahi e te tahi no te utuutu i te mau tamarii, e e nehenehe ta raua e paturu te tahi e te tahi i roto i to raua mau hinaaro e ta raua mau opuaraa. E nehenehe te metua vahine e te metua tane e faatusia no te tono i te hoê tamarii i roto i te misioni. E nehenehe te hoê tamaiti paari a‘e e tamărû i te hoê tuahine iti tei ri‘ari‘a i te poiri e aore râ, e tauturu ia’na ia haapii i te tai‘o. Ua parau mai to tatou mau peropheta e, ua riro te utuafare

Page 191: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

186

P e n e 2 8

ei ti‘ahapa faufaa roa a‘e i roto i te oraraa totiare. E tavini tatou i to tatou utuafare ma te maitai (a hi‘o Mosia 4:14–15).

Ua rau te mau rave‘a e ti‘a ai ia tatou ia tavini i te mau taata i te tahi pae a‘e i ô tatou, to tatou mau hoa e te mau taata ê ê atoa. Mai te mea e, te fifi ra te taata i te tahi a‘e pae i ô tatou ia ooti i ta’na maa hou a topa mai ai te vero, e nehenehe ta tatou e tauturu. Mai te mea e, te ma‘ihia ra te hoê metua vahine, e nehenehe ta tatou e haapa‘o i ta’na mau tamarii e aore râ, e tauturu i te mau ohipa o te utuafare. Mai te mea e, te faaatea ê atu ra te hoê taure‘are‘a i te Ekalesia, e nehenehe ta tatou e faaho‘i mai ia’na. Mai te mea e, ua haamaauhia te hoê tamarii, e nehenehe ta tatou e faahoa ia’na e ia taparu ia vetahi ê ia faaite i te here ia’na. Aita i titauhia ia tatou ia matau i te taata ta tatou e tavini. E imi tatou i te mau rave‘a no te tavini e rave rahi mau tamarii a to tatou Metua i te Ao ra.

Mai te mea e, e taleni taa ê to tatou, e faaohipa tatou i te reira no te tavini ia vetahi ê. Ua haamaitai te Atua ia tatou i te mau taleni e te mau aravihi no te tauturu ia haamaitai i te oraraa o vetahi ê.

E rave‘a ta tatou no te tavini i roto i te Ekalesia. Te hoê tumu o te faanahonahoraa o te Ekalesia o te horo‘a ïa ia tatou i te mau rave‘a no te tauturu te tahi e te tahi. E tavini te mau melo o te Ekalesia na roto i te raveraa i te ohipa misionare, te fariiraa i te mau ohipa faa-tereraa, te haereraa e farerei i te tahi atu mau melo o te Ekalesia, te haapiiraa i te mau piha haapiiraa, e te raveraa i te tahi atu ohipa a te Ekalesia. I roto i te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, aita e orometua aufauhia i te moni, no reira ua titauhia i te mau melo ia rave i te mau ohipa atoa a te Ekalesia.

te rahiraa o ta tatou mau ohipa i roto i te Ekalesia e i te oire ?

Ua Riro o Iesu Mesia ei Hi‘oraa Maitai Roa no te Taviniraa

ni‘a i to te Faaora faaiteraa i te hi‘oraa maitai no te taviniraa ?

Na te mau orometua haapii: Ia faaite ana‘e tatou i to tatou iteraa papû no ni‘a ia Iesu Mesia, te titau ra ïa tatou i te faaururaa a te Varua Maitai. Ia faaineine outou no te haapii, a imi pinepine i te mau rave‘a no te faaite i te iteraa papû no ni‘a i te Faaora e no te titau i te feia ta outou e haapii ra ia na reira atoa.

Page 192: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

187

P e n e 2 8

Ua faaite mai te Faaora i te hi‘oraa maitai roa no te taviniraa. Ua faa-taa mai Oia e, aita Oia i haere mai i te fenua nei ia tavinihia, ia tavini râ e ia horo‘a ho‘i i To’na ora no tatou (a hi‘o Mataio 20:28).

Ua here Iesu Mesia ia tatou paatoa hau atu i te ti‘a ia tatou ia haro-‘aro‘a. A ora ai Oia i te fenua nei, ua tavini Oia i te feia riirii, te feia poiri, te feia hara, e te feia mauiui. Ua haapii Oia i te evanelia i te mau taata tei faaroo Ia’na, ua faaamu i te mau taata tei poia e tei haere mai e faaroo Ia’na ra, ua faaora i tei ma‘ihia, e ua faati‘a i tei pohe ra.

Na’na i hamani i te fenua nei e o oia to tatou Faaora, tera râ, ua rau te mau ohipa taviniraa haehaaa Ta’na i rave. Na mua rii noa a‘e i To’na faasatauro-raa-hia, ua farerei oia i Ta’na mau pĭpĭ. I muri a‘e i To’na haapiiraa ia ratou, ua rave mai ra Oia i te hoê faarii pape e te hoê tauera, e ua horoi ihora i to ratou mau avae (a hi‘o Ioane 13:4–10; a hi‘o atoa i te hoho‘a i roto i teie pene). I taua anotau ra, te horoiraa i te avae o te ratere, e tapa‘o ïa no te faatura, e na te hoê tavini e rave i te reira. Ua rave Iesu i te reira ei hi‘oraa no te here e te taviniraa. Ia tavini tatou ia vetahi ê ma te aau tae i roto i te varua o te here, ua rahi atu ïa to tatou riroraa mai te HuruMesia.

taviniraa ?

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

Page 193: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 194: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

189

Te Ture a te Fatu no te Ora Maitai

P e n e 2 9

E Hiero to Tatou Tino no te Atua

Te hoê o te mau haamaitairaa rahi ta tatou i farii a haere mai ai tatou i te fenua nei o te hoê ïa tino tahuti. E mea titauhia te hoê tino tahuti no tatou no te riro mai mai to tatou Metua i te Ao ra te huru. No te faufaa rahi o to tatou tino, parau ihora te Fatu i te reira

mo‘a to tatou tino.

No te faufaa o to tatou tino, ua hinaaro to tatou Metua i te Ao ra ia haapa‘o maitai tatou i te reira. Ua ite Oia e e rahi a‘e to tatou oaoa, e e riro ho‘i tatou ei feia maitai a‘e, mai te mea e e feia tino maitai to tatou. E ti‘a i te Varua Maitai ia parahi i roto ia tatou mai te mea e, e mea mâ to tatou tino e to tatou feruriraa. Ua ite to tatou Metua i te Ao ra e te farii nei tatou i te mau faahemaraa o te faaino i to tatou tino e aore râ, o te faaô i te mau mea ino i roto i te reira. No reira Oia i faaite mai ai ia tatou eaha te mau mea maitai no to tatou tino e eaha te mau mea ino. Ua papa‘ihia te pae rahi o te mau haamaramaramaraa ta te Atua i horo‘a mai ia tatou no ni‘a i te tino maitai, i roto i te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Faufaa 89. Te parauhia nei taua heheuraa ra te Parau Paari.

Ua titauhia ia tatou ia haapa‘o i te Parau Paari e ti‘a ai ia tatou ia tomo i roto i te hiero. Ia ore tatou e haapa‘o i te Parau Paari, e faa-nanaue atu te Varua o te Fatu ia tatou. Ia haaviivii tatou i te « hiero o te Atua », to tatou tino, te faaino nei ïa tatou ia tatou iho i te pae tino e i te pae varua ho‘i.

Page 195: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

190

P e n e 2 9

Ua Faauehia ia Tatou Eiaha e Tuu i te Tahi mau mea i roto i to Tatou Tino

tino ?

Ua faaue mai te Atua ia tatou eiaha e inu i te uaina e i te mau inu puai, oia ho‘i, te mau inu e ava to roto. Ua haapii mai te Peresideni-raa Matamua e, e mea pinepine te mau inu puai i te faatupu i te ino te veve, te ma‘i e te ati pohe i roto i te utuafare. E mea pinepine te reira i te riro ei tumu no te ohipa haavare, te ereraa i te viivii ore e te ereraa i te feruriraa maitai. Ua riro ïa ei anatemaraa no te feia atoa e inu i te reira. (A hi‘o « Parau Poro‘i a te Peresideniraa Matamua », Improvement Era, Novema 1942, 686). Te mau metua vahine hapu o te inu i taua mau inu puai ra, e riro ratou i te faaino i te tino e te roro o ta ratou mau tamarii. E rave rahi ati pereoo o te tupu nei i te mau matahiti atoa, ua tupu ïa na roto i te mau taata inu ava.

Ua parau atoa mai te Fatu ia tatou e « e ere te avaava no te tino » (PH&PF 89:8). E mea ino roa te reira no to tatou tino e no to tatou varua. Eiaha tatou e puhipuhi i te avaava e aore râ, e amuamu i te avaava. Ua faaite mai te feia aravihi e e faatupu te avaava i te mau ma‘i e rave rahi, e e nehenehe atoa ho‘i e faaino i te mau aiu tei ore â i fanauhia mai.

Ua opani atoa mai te Fatu ia tatou ia faaohipa i te « mau inu ve‘a-ve‘a » (PH&PF 89:9). Ua parau mai te feia faatere no te Ekalesia e taua mau inu ve‘ave‘a ra, o te taofe ïa e te ti, tei roto ho‘i i te reira te mau raau ino. Eiaha roa tatou e inu i te mau inu e raau ino to roto.

Eiaha tatou e faaohipa i te raau taero maori râ, ei raau rapaau. Te vai ra te tahi mau raau taero ua hau atu i te ino i te ava e te avaava (tei riro atoa ei raau taero). Te feia e rave tano ore i te raau taero, e ti‘a ïa ia ratou ia ani i te tauturu, ia pure no te ani i te puai,

Na te mau orometua haapii: E nehenehe te mau tabula parau papa‘i e faatupu i te anaana-tae e i te tauturu atoa i te mau piahi ia faatumu i to ratou mana‘o. I roto i te piha haapiiraa e aore ra, i rotopu i te mau melo o te utuafare, a aparau i te mau mea ta te Fatu i faaue mai ia tatou eiaha e tuu i roto i to tatou tino, e a ani i te hoê taata ia papa‘i i ta ratou mau pahono-raa i ni‘a i te tabula e aore râ, i ni‘a i te hoê api parau rahi. E nehenehe atoa ta outou e rave i te reira a aparau ai outou i te mau mea maitai no to tatou tino.

Page 196: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

191

P e n e 2 9

e ia farerei i to ratou episekopo ia ti‘a hoi ia ratou ia tatarahapa hope roa e ia riro mai ei taata mâ.

Eiaha roa tatou e rave i te mau mea atoa ta tatou i ite e, e mea ino no to tatou tino. Eiaha roa tatou e rave i te mau mea e riro mai ei peu matauhia. E haapae atoa tatou i te amu rahi i te maa. Aita te Parau Paari e faaite mai nei ia tatou i te mau mea atoa e haapae e aore râ, e amu, te horo‘a mai nei râ te reira i te mau arata‘iraa. E ture faufaa roa no te pae tino nei. E ture maitai atoa no te pae varua. Ia haapa‘o tatou i te Parau Paari, e rahi atu to tatou puai i te pae varua. E tama tatou i to tatou tino ia ti‘a i te Varua o te Fatu ia parahi i roto ia tatou.

Paari tei titauhia ia tatou ia haapae ?

Ua Haapiihia ia Tatou e, e mea Maitai te tahi mau Mea no to Tatou Tino

mea maitai no tatou ?

E mea maitai te mau hotu, te mau pota, e te mau matie maitai no tatou. E faaohipa tatou i te reira ma te paari e te mauruuru.

Ua horo‘a-atoa-hia mai te i‘o o te mau manu e o te mau puaa ei maa na tatou. Area râ, e amu au noa tatou i te ina‘i (a hi‘o PH&PF 49:18; 89:12). E mea maitai atoa te i‘a no tatou.

E mea maitai te maa huero no tatou. E maitai taa ê no te sitona no tatou.

E mea Faufaa te Ohipa, te Faafaaearaa e te Faaetaetaraa Tino

roto i te ture a te Fatu no te ora maitai ?

Taa ê noa’tu i te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau 89, te faaite atoa mai nei te tahi atu mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e nahea ia riro ei taata tino maitai. Te parau mai nei te reira ia tatou e, « a faaore roa i te faaea ohipa ore noa; a faaore roa i te viivii; … a haapae i

Page 197: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

192

P e n e 2 9

te taoto maoro a‘e i tei au i te tino; a haere vave atu i ni‘a i te ro‘i, ia ore outou ia rohirohi; a ti‘a vave mai i ni‘a i te po‘ipo‘i ra, ia faa-itoitohia to outou mau tino e to outou mau feruriraa ho‘i» (PH&PF 88:124). Ua parau-atoa-hia mai tatou e, «E ti‘a ia oe ia haa e ia rave i ta oe mau ohipa atoa i na mahana e ono ra » (Exodo 20:9). Ua a‘o atoa mai te Fatu ia tatou eiaha ia rahi atu ta tatou ohipa i to tatou puai e vai ra (a hi‘o PH&PF 10:4).

Ua parau mai te hoê peropheta no te anotau hopea nei ia tatou ia tape‘a maitai noa i to tatou tino. Ua a‘o mai oia e, « E mea faufaa te tamaaraa maitai, te faaetaetaraa tino tamau e te taoto maite no te tino puai, mai te tai‘oraa tamau i te mau papa‘iraa mo‘a e te pure

Ensign, Novema 1990, 46).

Te mau Haamaitairaa i Fafauhia no te Haapa‘oraa i te Ture a te Fatu no te Ora Maitai

te Parau Paari ?

Ua horo‘a mai to tatou Metua i te Ao ra ia tatou i te mau ture no te ora maitai no te haapii ia tatou nahea ia aupuru i to tatou tino. Te faaite mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou i te mau ture a te Atua: « Aore hoê faaueraa tahuti noa ta‘u i horo‘a atu … , no te mea no te pae varua ta‘u mau faaueraa » (PH&PF 29:35). Te auraa ra, Ta’na mau faaueraa no to tatou huru tahuti nei, e riro atoa ïa ei maitai pae varua no tatou.

Ia haapa‘o ana‘e tatou i te ture a te Fatu no te ora maitai e i te tahi atu mau faaueraa Ta’na, ua fafau mai te Fatu e, e haamaitai Oia ia tatou i te pae tino e i te pae varua ho‘i.

Ua fafauhia mai ia tatou te ora maitai i te pae tino nei. E na roto i taua ora maitai ra, e ti‘a ia tatou « ia horo e e ore roa e rohirohi, e e haere e e ore roa e fiu » (PH&PF 89:20). O teie ïa te hoê haamai-tairaa rahi roa, area râ, ua hau atu i te rahi te mau haamaitairaa pae varua Ta’na i fafau mai ia tatou nei i te mau haamaitairaa pae tino.

Page 198: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

193

P e n e 2 9

Ua fafau mai ho‘i te Fatu ia tatou e « E itea ia tatou te paari e te mau tao‘a rahi no te ite, oia te mau tao‘a rahi i hunahia ra » (PH&PF 89:19). E haapii mai te Varua Maitai ia tatou i te mau parau mau faufaa rahi na roto i te heheuraa. Ua haapii mai te Peresideni

I roto i taua heheuraa nehenehe o te Parau Paari ra, ua parauhia ia tatou e nahea ia paruru i to tatou tino i te mau mea viivii o te faaino, e te haamou roa atoa, i te mau uaua o te aparauraa varua. Ua riro te Parau Paari ei taviri no te heheuraa a te taata iho » (i

Ensign, Novema 1989, 14).

Ua fafau atoa mai te Fatu e, e fariu ê atu te melahi o te pohe ia tatou. Ua parau mai te Peresideni Heber J. Grant e, « Mai te mea e, e hinaaro outou e o vau atoa nei i te mau haamaitairaa o te ora-raa, o te oraraa maitai, o te tino e te mana‘o itoito; mai te mea e, e hinaaro tatou ia fariu ê atu te melahi o te pohe ia tatou, mai ta’na i na reira i te tau o te mau tamarii a Iseraela, e haapa‘o ïa tatou i te Parau Paari e ti‘a ai; i reira ho‘i te Atua e ruuruuhia ai, i reira tatou e farii ai i te haamaitairaa » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Heber J. Grant [2002], 192).

haro‘aro‘a i te auraa mure ore o te Parau Paari ?

-fare e aore râ, i te mau hoa e fifi to ratou no te haapa‘o i te Parau Paari ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

(haapae i te inu puai)

Page 199: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 200: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

195

Te Aroha

P e n e 3 0

Eaha te Aroha

E itehia i roto i te oraraa o te Faaora To’na here mau i te mau taata atoa. Ua horo‘a Oia i To’na ora no tatou. Te aroha o te here mau ïa o to tatou Faaora o Iesu Mesia. Ua faaue mai Oia ia tatou ia here te tahi e te tahi mai Ia’na i here ia tatou. Te parau mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e, no roto mai te aroha i te aau viivii ore (a hi‘o 1 Timoteo 1:5). E here mau to tatou ia faaite ana‘e tatou, na roto mai i te aau, i te mana‘ona‘o e te aroha mau i to tatou mau taea‘e e mau tuahine atoa.

Te Aroha; o te Viretu ïa tei Hau i te Rahi i te mau Viretu atoa

Te parau mai nei te peropheta Moromona ia tatou e, « No reira, a taati i te aroha, o tei hau i te mau mea atoa ra, e mou ho‘i te mau mea atoa ra – O te aroha râ, o te hinaaro mau ïa i te Mesia, e ore

26:30; Moroni 7:44–45, 48).

Ua horo‘a mai te Faaora i To’na oraraa ei hi‘oraa ia pee tatou. E Tamaiti Oia na te Atua. E here mau To’na, e ua faaite mai Oia ia tatou e nahea ia here. Na roto i To’na hi‘oraa, ua faaite mai Oia ia tatou e, ua aifaito noa te faufaa o te mau hinaaro pae varua e pae tino o to tatou mau taata tupu i to tatou iho. Hou a horo‘a ai Oia i To’na ora no tatou, na ô maira Oia e:

« Teie ta‘u parau, ia aroha outou ia outou iho, mai ia‘u e aroha’tu ia outou na.

« Ia horo‘a te taata i to’na iho ora no to’na ra mau taua, aita roa e taata aroha ê atu i tei reira » (Ioane 15:12–13).

Page 201: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

196

P e n e 3 0

A paraparau ai Moroni i te Fatu ra, na ô atu ra oia:

« E te haamana‘o nei â vau e ua oti i te parauhia e oe ra e, no to oe aroha rahi i to te ao i vaiihohia‘i e oe to oe ra ora no to te ao. …

« E te ite nei au e, o to oe aroha no te tamarii a te taata nei, o te aroha faaoroma‘i ïa; no reira, ia ore te aroha faaoroma‘i o te taata, e ore atoa e roaa ia ratou taua ai‘a ta oe i faanehenehe i te mau fare nehenehe o ta oe Metua ra » (Etera 12:33–34).

Aita paha e titau-roa-hia ia horo‘a tatou i to tatou ora mai tei rave-hia e te Faaora. Tera râ, e vai te aroha i roto ia tatou mai te mea e, e faariro tatou Ia’na ei pû no to tatou oraraa e e pee ho‘i i To’na hi‘oraa e i Ta’na mau haapiiraa. Mai te Faaora, e ti‘a atoa ia tatou ia haamaitai i te oraraa o to tatou mau taea‘e e to tatou mau tuahine i ni‘a i te fenua nei.

maitai atoa ?

Te Aroha, o te Horo‘araa ïa na tei Ma‘ihia, na tei Oto e na tei Veve

Ua horo‘a mai te Faaora ia tatou e rave rahi haapiiraa na roto i te aamu e aore râ, te parabole. Ua haapii mai te parabole o te taata

Jesus le Christ, 3 o te nene‘iraa. [1916], 430–32). I roto i te reira parabole, te parau ra te Faaora e, te ratere ra te hoê taata i te tahi atu oire. I ni‘a i te purumu ua haruhia oia e te feia eia. Ua eia ratou i to’na ahu e te moni e ua taparahi ia’na, e ua vaiiho ia’na fatata i te pohe. Haere maira te hoê tahu‘a na taua vahi ra, ite atu ra ia’na, e haere ê atu ra. I muri iho, haere maira te hoê taata na te hiero mai, hi‘o atu ra ia’na, e haere ê atu ra. Area râ,

e i to’na iteraa i teie nei taata, ua aroha oia ia’na (a hi‘o i te hoho‘a i

utuutu ihora i te mau vahi pépé o taua taata ra, e ua afa‘i atu ra ia’na na ni‘a i te hoê ateni i te fare tipaeraa. Ua aufau oia i te taata haapa‘o fare no te haapa‘o i taua taata ra e tae roa’tu i to’na afaroraa.

Page 202: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

197

P e n e 3 0

Ua haapii mai Iesu e, e mea ti‘a ia horo‘a tatou i te maa na tei po‘ia, te faaearaa no tei ere i te fare, e te ahu no tei veve. Ia haere tatou e farerei i tei ma‘ihia e i te feia i roto i te fare tape‘araa, e au ïa e, o oia iho ta tatou i farerei atu. Ua fafau mai Oia e, mai te mea e, e rave tatou i te reira mau mea, e roaa ia tatou To’na basileia. (A hi‘o Mataio 25:34–46).

Eiaha tatou e tamata i te faataa e e ti‘a mau anei ia tauturu i tera taata e aore râ, eita (a hi‘o Mosia 4:16–24). Mai te mea e ua oti i te haapa‘ohia e tatou te mau hinaaro o to tatou iho utuafare na mua, e ti‘a ïa ia tatou ia tauturu i te mau taata atoa e titau ra i te tauturu. Ua riro ïa tatou i reira mai to tatou Metua i te Ao ra te huru, tei haama‘iri mai i te ua i ni‘a i te feia parau ti‘a e te feia parau ti‘a ore (a hi‘o Mataio 5:44–45).

te vai ra te feia tei hau atu to ratou hinaaro i te mau maitai materia:

« E ui tatou ia tatou iho i te mau uiraa e:’Ua rave anei au i te maitai i roto i te ao i teie mahana ? Ua tauturu anei au i te hoê taata nava‘i ore ?’ [Hymns no. 223]. E haapiiraa mau teie no te oaoa ! Aue ïa haapiiraa no te oaoa, no te hau – ia farii i te mauruuru faauruhia i roto i te tahi atu taata.

« Aita e oti‘a no te mau rave‘a te ti‘a ia tatou ia horo‘a, tera râ, e pau atoa râ te reira. Te vai ra te aau e faaoaoa. Te vai ra te mau parau maitai e faahiti. Te vai ra te mau tao‘a e horo‘a. Te vai ra te mau

Report, Atopa 2001, 72; aore ra te Ensign, Novema 2001, 60).

feia tei fariu ê atu i te taata tei pépé ? Nahea outou i te parau i te -

bole i roto i to tatou oraraa ?

No Roto mai te Aroha i te Aau

ratou mau hape ?

Page 203: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

198

P e n e 3 0

Noa’tu e ua horo‘a tatou na tei nava‘i ore, mai te mea e, aita tatou e aroha ia ratou, aita ïa to tatou e aroha (a hi‘o 1 Ioane 3:16–17). Ua haapii mai te Aposetolo Paulo e, mai te mea e e aroha to roto ia tatou, e vai ïa i roto ia tatou te mau mana‘o maitai no te mau taata atoa. Tei roto ia tatou te faaoroma‘i e te mărû. Aore tatou e faa-ahaaha e aore râ, e te‘ote‘o, e pipiri e aore râ, e ino. Ia vai ana‘e te aroha i roto ia tatou, aita ïa tatou e haamana‘o e aore râ, e oaoa i te ino ta vetahi e rave. Aita atoa tatou e rave i te mau mea maitai no te mea noa e, e mea maitai no tatou. E oaoa râ tatou no te feia e ora ma te parau mau. Mai te mea e, e aroha to tatou, e riro ïa tatou ei feia haapa‘o, e ti‘aturi tatou i te mau mea maitai a vetahi ê, e e mea maitai tatou i ni‘a ia ratou. Te haapii mai nei te mau papa‘iraa

Ua riro te Faaora ei hi‘oraa no tatou no ni‘a i te huru o te mana‘o e te haapa‘oraa ia vetahi ê. Ua au ore Oia i te parau ti‘a ore, ua here râ oia i te taata hara noa’tu ta ratou hara. Ua aroha Oia i te mau tamarii, te ruhiruhia, te veve, e tei ati. No te aroha rahi i vai i roto Ia’na, ua ti‘a Ia’na ia ani i to tatou Metua i te Ao ra ia faaore mai i te hara a te mau faehau tei patiti i te naero i roto i to’na na rima e to’na

e aita tatou e faaore i te hara a vetahi ê, eita atoa ïa to tatou Metua i te Ao ra e faaore mai i ta tatou mau hara Mataio 18:33–35). I parau mai Oia e: « Te parau atu nei râ vau ia outou, e aroha’tu i to outou mau ennemi; e faaora’tu i tei tuhi mai ia outou, e pure ho‘i i te feia i parau ino mai, e tei hamani ino mai ia outou. …O tei aroha mai ia outou, o ta outou ïa e aroha’tu, eaha ta outou utua i reira ? » (Mataio 5:44, 46). E haapii tatou i te aroha ia vetahi ê mai ta Iesu i na reira.

Te Faahoturaa i te Maitai o te Aroha

Na te mau orometua haapii: I raro a‘e i te upoo parau ra « Te Faahoturaa i te Maitai o te Aroha », te haapii mai nei na paratarafa matamua e maha tata‘itahi i te hoê rave‘a e ti‘a ai ia tatou ia riro ei taata rahi atu te aroha. Mai te mea e, e nehenehe ia faatere i te aparauraa pŭpŭ na‘ina‘i, a tuha i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare i roto e maha pŭpŭ. A horo‘a hoê paratarafa na te mau melo tata‘itahi o te pŭpŭ tata‘itahi. A ani i te mau taata atoa ia tai‘o i te paratarafa i faataahia na te taata hoê. A ani ia ratou ia feruri i te mau hi‘oraa, no roto mai i te oraraa o te mau taata ta ratou i matau e aore râ, te mau taata i roto i te papa‘iraa mo‘a, e tei tuati i ni‘a i teie rave‘a e riro ai ei taata aroha. E a ani ia ratou ia faaite mai i ta ratou mau hi‘oraa i te tahi atu mau melo o ta ratou pŭpŭ.

Page 204: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

199

P e n e 3 0

Hoê rave‘a e ti‘a ia tatou ia riro ei taata aroha, o te tuataparaa ïa i te oraraa o Iesu Mesia e ia haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. E tuatapapa tatou i te ohipa Ta’na i rave i roto i te tahi mau hi‘oraa, e ia rave atoa mai te reira mai te mea e, e farerei atoa tatou i taua huru ra.

A piti, mai te mea e e tupu mai te mana‘o aroha ore i roto ia tatou, e ti‘a ia tatou ia pure no te farii i te aroha rahi atu. Ua faaitoito mai o Moromona ia tatou e, « E pure atu i te Metua ma te puai hope o te aau ia î outou i teie aroha, o ta’na i hô mai i te taata atoa e pee mai i ta’na Tamaiti, ia Iesu Mesia » (Moroni 7:48).

Te toru, e ti‘a ia tatou ia haapii i te here ia tatou iho, oia ho‘i, ia ite i to tatou faufaa mau ei mau tamarii na to tatou Metua i te Ao ra. Ua haapii mai te Faaora e, e aroha tatou ia vetahi ê mai ia tatou e aroha ia tatou iho (a hi‘o Mataio 22:39). No te aroha ia tatou iho, e faatura e e ti‘aturi tatou ia tatou iho. Te auraa ra maori râ, e haa-pa‘o tatou i te mau parau tumu o te evanelia. E tatarahapa tatou i te mau ohipa ti‘a ore atoa tei ravehia. E faaore tatou i ta tatou iho mau hapa ia tatarahapa tatou. E roaa ia tatou te here ia tatou iho mai te mea e, ua ite papû tatou e, ua here mau te Faaora ia tatou.

Te maha, e faaore tatou i te feruri e, e mea maitai a‘e tatou i te tahi atu mau taata. E faaoroma‘i tatou i ta ratou mau hape. Ua parau

to tatou Metua i te Ao ra, e rahi atoa to tatou hinaaro ia hi‘o aroha i te mau varua tei roohia i te ati; e roaa te mana‘o ia tatou ia amo ia ratou i ni‘a i to tatou tapono, e ia faaru‘e ê atu i ta ratou mau hara i muri i to ratou tua » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 428–29).

I roto i te Buka a Moromona te tai‘o nei tatou i te parau no Enosa, te hoê taure‘are‘a tei hinaaro ia ite e, ua faaorehia anei ta’na mau hara. Ua parau mai oia ia tatou e:

« Ua hiaai ihora tau aau, topa turi ihora vau i mua i te aro o Tei Hamani ia‘u ra, e ua pii hua’tura vau ia’na ma te pure u‘ana, i te aniraa’tu i te maitai no ta‘u ihora varua; e te pii noa’tu ra vau ia’na e hope a‘e ra te ao, oia ïa e ahiahi ihora, te haapuai noa a‘e ra vau i to‘u reo i ni‘a ra, e tae roa’tu ra i te mau ra‘i ra.

Page 205: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

200

P e n e 3 0

« Ua tae maira te hoê reo ia‘u ra, i te na-ô-raa mai e, E Enosa, ua faaorehia ta oe mau hara, e e haamaitaihia oe » (Enosa 1:4–5).

Ua haapapû mai te Fatu ia Enosa e, no to’na faaroo i te Mesia i faa-orehia ai ta’na mau hara. Ia faaroo a‘e ra Enosa i taua mau parau ra, ore atu ra to’na mana‘o tapitapi no’na iho. Ua ite oia e, ua here te Fatu ia’na e e haamaitai mai Oia ia’na. Ua hamata a‘e ra oia i te tapitapi te mana‘o no ni‘a i to’na mau hoa e mau fetii, te ati Nephi. Ua ninii atu ra oia i to’na aau taatoa i te Atua no ratou Ua pahono mai te Fatu ma te parau mai e, e haamaitaihia ratou ia au i to ratou faaroo i te haapa‘oraa i te mau faaueraa tei horo‘ahia ia ratou ra. Ua tupu i te rahi te here o Enosa, e ua rahi faahou atu â i muri a‘e i teie mau parau nei, e ua pure atu ra ma te u‘ana rahi no to’na ra

Nephi. Ua ite mai te Fatu i to’na mau hinaaro, e ua ora oia i te toe‘a o to’na oraraa ma te tamata i te faaora i te mau varua o te ati Nephi

No te rahi o te mauruuru o Enosa i te here e te faaoreraa hara ta te Fatu i horo‘a mai ia’na, ua pŭpŭ a‘e ra oia i te toe‘a o to’na oraraa i te tautururaa ia vetahi ê ia farii atoa i taua horo‘a nei. Ua riro mau o Enosa ei taata aroha. E ti‘a atoa ia tatou ia na reira. E na reira tatou no te farii i te hoê vahi parahiraa o tei faaineinehia no tatou i roto i te basileia o te Metua.

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

tatou e faaite i te aroha)

ti‘a ai)

Page 206: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

201

Te Parau ti‘a

P e n e 3 1

Te Parau ti‘a e Parau Tumu ïa no te Faaoraraa

mau taata atoa ?

Te na ô ra te Te mau Hiro‘a Faaroo 13 e, « Te ti‘aturi nei matou e, e mea ti‘a i te taata ia ora ma te parau ti‘a ». Te faaite mai nei te Buka a Moromona ia tatou i te aamu o te hoê pŭpŭ taata « tei iteahia no to ratou itoito i ta te Atua, e i ta te taata ho‘i: e feia parau ti‘a mau e te haapa‘o maitai ho‘i ratou i te mau mea atoa ra; e ua tamau maite ratou i te faaroo ia Iesu ra e tae noa’tu i te hopea » (Alama 27:27). No te parau ti‘a o taua mau taata ra, ua hi‘o mai to ratou mau taata tupu e te Atua atoa ia ratou ei feia parau ti‘a. E mea faufaa roa ia ite tatou e eaha mau te parau ti‘a, e mea nahea tatou ia faahemahia ia riro ei feia parau ti‘a ore, e nahea tatou ia upooti‘a i ni‘a i te reira faahemaraa.

E mea titauhia te parau ti‘a hope roa no to tatou faaoraraa.

tatou i te faaoraraa mai tei pûpûhia mai ia tatou nei, e mea ti‘a ïa ia tatou ia ora ma te parau ti‘a i roto i te mau mana‘o atoa, i roto i to tatou mau feruriraa, i roto i to tatou feruriraa hohonu, i roto i to tatou iho oraraa, i roto i ta tatou mau ohipa, i roto i ta tatou mau parau, e i roto i te mau ohipa atoa ta tatou e rave i roto i to tatou oraraa » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Brigham Young [1997], 293).

E mea parau ti‘a e te afaro te Atua i roto i te mau mea atoa (a hi‘o Alama 7:20). Tatou atoa, ei feia parau ti‘a tatou e ti‘a ai, i roto i te mau mea atoa, no te riro mai Ia’na te huru. Ua faaite papû mai te taea‘e o Iareda e: « E, e te Fatu, ua ite ho‘i au … e Atua parau mau hoi oe,

Page 207: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 208: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

203

P e n e 3 1

haavare ïa. Oia mau roa, o oia te metua no te mau haavare (a hi‘o 2 Nephi 9:9). « O ratou atoa tei eia, tei haavare, tei vahavaha e tei

Report, Atopa 1971, 65; aore râ te Ensign,

E here te taata parau ti‘a i te parau mau e te afaro. E mea parau ti‘a ratou i roto i ta ratou mau parau e ta ratou mau ohipa. Aita ratou e haavare, e eia e aore râ, e taviri.

E mea Parau ti‘a Ore te Haavare

Ua riro te haavare ei taviriraa ia vetahi ê. Te pari haavareraa o te hoê ïa huru o te haavare. Ua horo‘a te Fatu i teie faaueraa i te tamarii o Iseraela: « Eiaha roa oe e pari haavare noa ia vetahi ê ra » (Exodo 20:16). Ua haapii atoa mai Iesu i te reira a ora ai Oia i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o Mataio 19:18). Ua rau te tahi atu mau huru o te havare. Ia faahiti ana‘e tatou i te parau tano ore, ua haavare ïa tatou. E nehenehe atoa tatou e haavare ia vetahi ê na roto i te hoê aparaa rima e aore râ te hoê hi‘oraa, na roto i te mamu-noa-raa, e aore râ, na roto i te faaiteraa i te tahi noa tuhaa o te parau mau. Ia arata‘i ana‘e tatou i te taata ia ti‘aturi i te hoê mea e ere i te parau mau, aita ïa tatou i riro ei taata parau ti‘a

Eita te Fatu e mauruuru i te reira huru parau ti‘a ore, e e titauhia ho‘i

tatou e aita e fifi ia haavare. Te na ô ra oia e, « A haavare rii, …e

ia faati‘amâ ia tatou iho i roto i ta tatou mau haavare. E ite te taata -

raa o te parau mau noa’tu e e haape‘ape‘a te reira ia ratou.

E Ohipa Parau ti‘a Ore te Eia

Ua haapii mai Iesu e, « Eiaha oe e eia » (Mataio 19:18). Te eia, o te raveraa ïa i te hoê mea e ere na tatou. Ia rave ana‘e tatou i te

Na te mau orometua haapii: E toru tuhaa i roto i teie pene o te faataa nei i te mau huru o te parau ti‘a ore:te haavare, te eia e te taviri. E nehenehe outou e tuhaa i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare i roto e toru pŭpŭ. A horo‘a hoê tuhaa na te pŭpŭ tata‘itahi. A ani i te mau taata i roto i te pŭpŭ tata‘itahi ia tai‘o mărû noa i te tuhaa i horo‘ahia na ratou, e ia imi i te mau huru o te parau ti‘a ore i faataahia i roto i te reira tuhaa. I muri iho a aparau i te mau tuhaa i mua i te piha e aore râ, i te utuafare taatoa. A ani e nahea tatou ia ora ma te parau ti‘a i roto i te mau hi‘oraa i faaitehia.

Page 209: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

204

P e n e 3 1

tao‘a a te tahi atu taata, e aore râ na te hoê fare toa, e aore râ, na te huiraatira, ma te parau faati‘a ore, te eia ra ïa tatou. Te raveraa i te tao‘a e aore râ, te mau tauhaa a te fatu ohipa, e eia te reira. Te haruharuraa i te pehe, te hoho‘a teata, te mau hoho‘a, e aore râ, te papa‘iraa i te parau ma te parau faati‘a ore a te faturaa paru-ruhia, e ohipa parau ti‘a ore ïa, e ua riro ïa ei hoê huru o te eiaraa. Te farii-hau-raa i te moni e aore râ, te tao‘a e ohipa ti‘a ore ïa. Te raveraa hau atu i tei faataahia na tatou, e eia te reira.

E Ohipa Parau ti‘a ore te Taviri

Ia horo‘a tatou i raro iho i tei titauhia ia tatou, e aore râ, ia farii tatou i tei ore e ti‘a ia tatou ia farii, te taviri ra ïa tatou. Te taviri nei te tahi mau rave ohipa i to ratou fatu ohipa na roto i te oreraa e rave i te hora ohipa ti‘a; e a farii ai i te taatoaraa o te moni ohipa. Te vai nei te tahi mau fatu ohipa e ere i te mea afaro i ni‘a i ta ratou mau rave ohipa; te aufau nei ratou i te rave ohipa i raro iho i

a ô i te apoo no to oe taata tupu » (2 Nephi 28:8). Te imiraa i te maitai no tatou iho i ni‘a i te tua o vetahi ê, o te hoê ïa huru o te parau ti‘a ore. Te raveraa i te ohipa e aore râ, te horo‘araa i te tao‘a haapa‘oraa ore, e ohipa taviri te reira.

Eiaha Tatou e Faati‘a i to Tatou Parau ti‘a ore

tatou parau ti‘a ore ?

Te faaohipa nei te taata e rave rau otoheraa no te riroraa ei taata parau ti‘a ore. Te haavare nei te taata no te paruru ia ratou iho e no te titau ia vetahi ê ia feruri i te feruriraa maitai no ni‘a ia ratou. Te faati‘ati‘a nei te tahi pae ia ratou iho no te eiaraa, ma te feruri e, ua au ia ratou tei eiahia e ratou, e faaho‘i ratou i te reira, e aore râ, e mea faufaa a‘e te reira no ratou i to tei fatu ra. Te taviri nei te tahi mau taata ia maitai a‘e ta ratou mau nota i roto i te haapiiraa, e aore râ, no te mea « pauroa te taata e na reira nei » e aore râ, no te tahoo.

Page 210: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

205

P e n e 3 1

Te horo‘ahia nei te reira mau otoheraa e e rave rahi atu, ei tumu no te raveraa i te ohipa parau ti‘a ore. Aita hoê tumu maitai i mua i te Fatu. Ia faati‘ati‘a tatou ia tatou iho, te taviri ra ïa tatou ia tatou iho, e e ore te Varua o te Atua e parahi faahou i roto ia tatou. E haere noa to tatou parau ti‘a ore i te rahiraa.

E Ti‘a ia Tatou ia Riro ei Feia parau ti‘a Hope roa

No te riro ei taata parau ti‘a hope roa, e mea ti‘a ia tatou ia hi‘opo‘a maite i to tatou oraraa. Mai te mea e, te vai ra te hoê vahi iti parau ti‘a ore i roto ia tatou, e mea ti‘a ia tatou ia tatarahapa oioi i te reira.

Mai te mea e, e mea parau ti‘a hope roa tatou, eita ïa tatou e ino. E haapa‘o tatou i te mau faaueraa atoa, te ohipa, te faaauraa, e aore râ, te fafauraa, noa’tu e, e faaere te reira ia tatou i te moni, te hoa e aore râ, i to tatou ora. I reira e ti‘a ai ia tatou ia hi‘o mata’tu i te Fatu, ia tatou iho, e ia vetahi ê ma te haama ore. Ua haapii mai te

oraraa e ti‘a ai ia’na ia faaoroma‘i i te hi‘opo‘araa a te taata, e ia hi‘o i te reira mai te hoê buka vai matara noa, ia ore ho‘i te hoê mea e hunahia e aore râ, e haamahia » (Gospel Doctrine, 5raa o te nene‘i-raa. [1939], 252).

faauru i to tatou mana‘o no ni‘a ia tatou iho ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Moa

ia vetahi ê)

Page 211: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 212: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

207

Te mau Tuhaa Ahuru e te mau Ô

P e n e 3 2

Te Aufauraa i te Tuhaa Ahuru

te faaite i to tatou mauruuru i to tatou Metua i te Ao ra no te mau haamaitairaa atoa Ta’na i horo‘a mai ia tatou ?

Ua horo‘ahia mai ia tatou nei te mau faaueraa no te tauturu ia tatou ia faaineine i te mau mea atoa e ti‘a ai ia tatou ia ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra. Ua horo‘a mai Oia i te hoê rave‘a no te haamauruuru Ia’na no to tatou mau haamaitairaa. Te aufauraa i te tuhaa ahuru e te mau Ô ma te aau tae mau, o te hoê ïa rave‘a na tatou no te haamauruuru Ia’na. Ia aufau tatou i te reira mau ô, te faaite ra ïa tatou e, ua here tatou Ia’na e e haapa‘o tatou i Ta’na a‘oraa.

tatou ia haamauruuru i to tatou Metua i te Ao ra ?

Te Haapa‘oraa i te Ture o te Ahururaa

I mutaa ihora, ua haapa‘o o Aberahama e o Iakoba i te faaueraa ia aufau i te tuhaa ahuru o te ahururaa o ta raua mau faufaa (a hi‘o Hebera 7:1–10; Genese 14:19–20; 28:20–22).

Na te mau orometua haapii: A faaohipa i te mau uiraa i te omuaraa o te hoê tuhaa no te haamata i te hoê aparauraa e a ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia tai‘o i te parau no te tahi atu mau haamaramaramaraa. A faaohipa i te mau uiraa i te pae hopea o te hoê tuhaa no te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu e ia aparau i ni‘a i te auraa o te mau mea ta ratou i tai‘o e ia faaohipa i te reira i roto i to ratou oraraa.

Page 213: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

208

P e n e 3 2

mai i ta oe mau tavini nei i te rahiraa ta oe e titau no te mau faufaa a ta oe mau taata ei tuhaa ahuru » (PH&PF 119, tuhaa omuaraa). Ua pahono mai te Fatu e: « E riro teie te haamataraa i te ahururaa a ta‘u mau taata. E ia oti te reira, o ratou o tei aufau i te ahururaa mai te reira e aufau ia ratou i te tuhaa ahuru no ta ratou apî e noaa mai i te mau matahiti atoa; e e riro teie ei ture tumu ia ratou ra e a muri noa’tu » (PH&PF 119:3–4). Ua haapii mai te Peresideniraa Matamua e, « te tuhaa ahuru no ta ratou apî e noaa mai i te mau matahiti atoa » o te faufaa ïa e roaa mai ia tatou (a hi‘o rata na te Peresideniraa Matamua 19 no Mati 1970).

Ia aufau ana‘e tatou i te ahururaa, te faaite ra ïa tatou i to tatou faa-roo i te Fatu. E haapii atoa tatou i ta tatou mau tamarii i te faufaa o teie ture. E hinaaro ïa ratou e pee i to tatou hi‘oraa e ia aufau i te ahururaa o te mau moni atoa e roaa ia ratou.

te hoê parau tumu no te faufaa moni ?

tamarii ia aufau i te tuhaa ahuru e ia haro‘aro‘a i to’na faufaa ?

E Horo‘a Tatou ma te Hinaaro ma

ahuru ?

E mea faufaa ia horo‘a ma te hinaaro mau. « Ia aufau ana‘e te hoê taata i ta’na tuhaa ahuru ma te oaoa ore, ua ere ïa oia i te hoê tuhaa o te haamaitairaa. E mea ti‘a ia’na ia haapii i te horo‘a ma te mata oaoa, te hinaaro mau e te oaoa, e e haamaitaihia ïa ta’na ô »

The Law of Tithing [buka iti, 1983], 8).

Ua haapii mai te Aposetolo Paulo e, te huru no ta tatou horo‘araa, ua aifaito ïa i te huru o te mea ta tatou e horo‘a ? Na ô maira oia e, « E horo‘a te taata atoa i ta’na i opua i roto i to’na aau; eiaha ma te nounou, e mai te mea e no te titau: o te taata horo‘a noa ho‘i ta te

Page 214: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

209

P e n e 3 2

Te Tuhaa Ahuru e te Tahi atu mau Ô

atu mau ô ?

Tatou te mau melo o te Ekalesia, e horo‘a tatou i te tuhaa ahuru e te tahi atu mau ô i te Fatu ra.

Te Tuhaa Ahuru

Te faaohipa nei te Ekalesia i te tuhaa ahuru no te mau tumu e rave rahi. Teie te tahi o te reira mau tumu:

1. E patu, e atuatu, e e faaohipa i te mau hiero, te mau fare pure-raa e te tahi atu mau fare.

2. E horo‘a i te moni ohiparaa na te mau tĭtĭ, te mau paroita, e te tahi atu mau ti‘ahapa a te Ekalesia. E faaohipa teie mau ti‘ahapa i te reira moni no te faatere i te mau faanahonahoraa a te Eka-lesia, oia ho‘i, te haapiiraa i te evanelia e te faatupuraa i te mau faaoaoaraa).

3. Tauturu i te ohipa misionare.

4. E haapii i te feia apî i roto i te mau haapiiraa, te mau haapiiraa evanelia na te feia apî e te feia apî paari o te Ekalesia.

5. Nene‘i e opere i te mau materia haapiiraa

6. Tauturu i te ohipa aamu utuafare e te hiero.

Te Tahi Atu mau Ô

Te mau Ô Haapaeraa Maa. E haapae te mau melo o te Ekalesia i te maa i te mau ava‘e atoa na roto i te oreraa e amu i te maa e e inu i te pape e piti tamaaraa te tahi i muri i te tahi. E horo‘a ratou i te faito haamau‘araa no taua na tamaaraa ra. E nehenehe ta ratou e horo‘a rahi atu ia au i to ratou hinaaro. Ua parauhia teie ô te ô o te haapaeraa maa. E faaohipa te episekopo i teie mau ô haapae-raa maa no te hoo i te maa, te faaearaa, te ahu e te raau na te feia nava‘i ore. (A hi‘o i te pene 25 i roto i teie buka.)

Ei tuhaa no te mahana haapaeraa maa, e haere te mau melo i te hoê pureraa tei parauhia te pureraa haapaeraa maa e te iritiraa

Page 215: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

210

P e n e 3 2

mana‘o, i roto i reira e faaite ai ratou te tahi e te tahi i to ratou ite-raa papû no ni‘a i te Mesia e i Ta’na evanelia.

Te Tahi atu mau Horo‘araa. E nehenehe ta te mau melo o te Ekalesia e horo‘a i te moni i roto i te tahi atu mau ohipa a te Ekalesia, mai te ohipa misionare, te Moni Haapiiraa Tamau, te paturaa hiero e te tautururaa i te mau taata atoa.

Taviniraa. E horo‘a atoa te mau melo i to ratou taime, te ite e te tao‘a no te tauturu ia vetahi ê. Na teie mau ohipa e tauturu i te Ekalesia ia tauturu i te mau melo nava‘i ore e te mau melo ore na te ao nei i roto i te mau Ôire, te mau fenua e na te ao atoa nei, i roto ihoa râ i te mau ati rarahi.

E Haamaitaihia Tatou ia Horo‘a ana‘e Tatou i te Tuhaa Ahuru e te mau Ô

Ua fafau mai te Fatu e haamaitai Oia ia tatou mai te peu e e aufau tatou i ta tatou tuhaa ahuru e te mau ô ma te haapa‘o. Ua parau mai Oia e, « Hopoi mai na outou i te ahuru atoa o te mau tao‘a i roto i te fare vairaa, ia maahia tau fare nei, e tamataraa te reira ia‘u

te mau haamaramarama o te ra‘i ra, a ninii atu ai i te tao‘a rahi roa ei maitai no outou » (Malaki 3:10).

Ua faaite mai te mau heheuraa o te mau mahana hopea nei i te tahi atu haamaitairaa no te feia e aufau i te tuhaa ahuru: « E oia mau ïa ei mahana ïa no te tusia, e ei mahana aufauraa i te tuhaa ahuru no ta‘u mau taata; no te mea o oia o tei aufau i te tuhaa ahuru ra e ore oia e ama i to’na taeraa mai » (PH&PF 64:23).

Te mau haamaitairaa tei fafauhia mai ia tatou, e mau haamaitairaa ïa no te pae materia e no te pae varua. Mai te mea e, e horo‘a tatou ma te hinaaro mau, e tauturu mai te Metua i te Ao ra ia tatou ia pahono i to tatou mau hinaaro i te pae maa, te ahu e te faaearaa. No ni‘a i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei no te mau fenua

mea e, e « farii te taata i te evanelia e ia ora i te reira, ia aufau i ta ratou tuhaa ahuru e te mau Ô, noa’tu e aita i rahi, e tape‘a te Fatu i Ta’na fafauraa tahito no ratou, e roaa ta ratou raiti i roto i te au‘a

Page 216: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

211

P e n e 3 2

e te ahu i ni‘a i to ratou tua e te fare i ni‘a a‘e i to ratou upoo. Aita vau i ite i te tahi atu huru rave‘a. E hinaaro ratou i te hoê mana rahi a‘e i te mau mana atoa i te fenua nei no te faati‘a ia ratou e

Ensign, Atete 1997, 7). E tauturu atoa te Fatu ia tatou ia tupu i te rahi « i roto i te ite i te Atua, i roto i te iteraa papû, e i roto i te mana no te ora i te evanelia e no te faauru i to tatou utuafare ia na reira atoa » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Heber J. Grant [2002], 124).

Te feia e aufau i ta ratou tuhaa ahuru e te mau Ô e haamaitai-rahi-hia ratou. E tupu te mana‘o maitai i roto ia ratou e, te tauturu nei ratou i te paturaa i te basileia o te Atua i ni‘a i te fenua nei.

outou utuafare, e aore râ, ta to outou mau hoa i farii na roto i te aufauraa i te tuhaa ahuru e te tahi atu mau ô ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

tuhaa ahuru)

Page 217: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 218: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

213

Te ohipa misionare

P e n e 3 3

E Ekalesia Misionare te Ekalesia a te Fatu

a te Atua no Ta’na mau tamarii ?

Ua heheu mai te Fatu i te faanahoraa o te evanelia ia Adamu ra: « E o te haamataraa ïa o te pororaa o te Evanelia mai te matamua mai » (Mose 5:58). I muri mai, ua tonohia te mau tamarii parau ti‘a a Adamu ia haere e poro i te evanelia: « E …ua ti‘aoro ratou i te taata i te mau vahi atoa ia tatarahapa; e ua haapiihia te faaroo i te mau tamarii a te taata ra » (Moses 6:23).

Ua rave te mau peropheta atoa i te ohipa misionare. Ua faauehia ratou tata‘itahi i to ratou ra anotau ia poro i te parau o te evanelia. I te mau tau atoa a vai ai te autahu‘araa i ni‘a i te fenua nei, ua titau te Fatu i te mau misionare no te poro i te mau parau tumu o te evanelia i Ta’na mau tamarii.

Ua riro tamau noa te Ekalesia a te Fatu ei ekalesia misionare. A ora ai te Faaora i ni‘a i te fenua nei, ua faatoro‘a oia i te mau Aposetolo e te mau Hitu Ahuru e ua horo‘a’tura ia ratou i te mana e te hopoi‘a ia poro i te evanelia. Te rahiraa o te mau taata ta ratou i haapii o to ratou iho ïa nunaa, te mau Ati Iuda (a hi‘o Mataio 10:5–6). I muri a‘e i te ti‘a-faahou-raa o Iesu, ua tono Oia i te mau Aposetolo e poro i te evanelia i te mau Etene. Ua faaue Oia i te mau Aposetolo, « E haere outou e ati noa a‘e te mau fenua atoa e faaite haere i te evanelia i te taata atoa » (Mareko 16:15).

Na te mau orometua haapii: E nehenehe te faaiteraa i te tahi mau iteraa no ni‘a i te mau parau tumu o te evanelia, e faatae mai i te Varua. E nehenehe ta outou e farerei i te tahi mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te tahi mau melo o te utuafare hou te mahana o te haapiiraa, no te ani ia ratou ia faaineine i te faaite i te tahi mau iteraa to ratou tei riro ei mea faufaa no ratou e o te nehenehe e tauturu ia vetahi ê.

Page 219: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

214

P e n e 3 3

O te Aposetolo Paulo te hoê misionare rahi tei tonohia i rotopu i te mau Etene. I muri a‘e i to’na faafariu-raa-hia mai i roto i te Ekale-sia, ua horo‘a oia i te taatoaraa o te toe‘a o to’na oraraa no te faaite haere i te evanelia i taua mau taata ra. I tera e tera taime i roto i ta’na misioni ua ta‘irihia oia, ua pehihia i te ofa‘i, e ua hurihia i roto i te fare tape‘araa. Noa’tu râ i te reira, ua tamau noa oia i te poro i te evanelia (a hi‘o Te Ohipa 23:10–12; 26).

Ua haamata faahou te ohipa misionare i te taime a faati‘a-faahou-

I teie mahana, ua horo‘ahia i te mau Aposetolo e i te mau Hitu Ahuru te hopoi‘a rahi no te poro i te evanelia e ia hi‘o ia porohia

« A poro haere i ta‘u nei evanelia mai tera fenua i tera fenua, e mai tera oire i tera oire ho‘i. …A faaite atu i te parau faaite i roto i te mau vahi atoa, i te mau taata atoa » (PH&PF 66:5, 7). I te ava‘e

o te Peropheta, i te tere misionare matamua no te Ekalesia.

Mai taua taime mai ra, ua piihia e ua tonohia hau atu i te hoê milioni misionare no te poro i te evanelia. Te parau ta ratou e hopoi atu i to te ao nei, o te parau ïa e, o Iesu Mesia te Tamaiti a te Atua e to tatou Faaora. Te faaite papû nei ratou e, ua faaho-‘i-faahou-hia mai te evanelia i ni‘a i te fenua nei na roto i te hoê peropheta a te Atua. Ua horo‘ahia i te mau misionare te hopoi‘a ia poro i te evanelia i te mau nunaa atoa, ia bapetizo, e ia haapii ia ratou ia haapa‘o i te mau mea atoa ta te Fatu i faaue mai ia ratou (a hi‘o Mataio 28:19–20). Te haere nei te mau misionare Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei i te mau fenua atoa, no te poro i te parau o te evanelia, ma te amo ratou iho i te mau haamau‘araa o to ratou oraraa.

E Porohia te Evanelia e Ati A‘e te Ao nei

faaite i te evanelia ?

Ua parauhia ia tatou na roto i te heheuraa o te anotau hopea nei e, e hopoi atu tatou i te evanelia i te mau fenua atoa e i te mau

Page 220: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

215

P e n e 3 3

nunaa atoa (a hi‘o PH&PF 133:37). E ore roa te Fatu e horo‘a mai i te hoê faaueraa ia tatou nei ma te faaineine ore i te hoê rave‘a e ti‘a ai ia tatou ia faaoti i te reira (a hi‘o 1 Nephi 3:7). Ua faaineine te Fatu i te mau rave‘a na tatou no te haapii i te evanelia i roto i te mau fenua tei opanihia ia tatou. Mai te mea e, e pure tamau noa tatou ma te faaroo, e iriti te Fatu i te tahi atu mau fenua i te ohipa misionare.

Te « faauru atoa nei te Fatu i te feruriraa o te mau taata aravihi no te hamani i te mau mea apî o te faahaere i te ohipa a te Fatu i mua i te faito aitâ i itehia a‘e nei e to te ao nei » (Russell M. Nelson, i

Ensign, Epe-rera 1988, 73). Te tauturu nei te mau ve‘a parau apî, te mau buka ve‘a, te afata teata, te ratio, te peeutari, te rorouira, te itenati e te mau rave‘a aravihi, ia hopoi i te parau o te evanelia i te mau taata e rave rahi milioni. Tatou o te mau nei i te îraa o te evanelia, e hina-aro tatou i te reira mau rave‘a apî no te faatupu i te faaueraa a te Fatu: « No te mea, oia ïa, ia reva atu te pororaa mai teie nei vahi atu i te ao paatoa nei e tia‘i, e e tae noa’tu ho‘i i te mau tuhaa atea roa-’tu no te fenua ra – ia poro-haere-hia te evanelia i te mau taata atoa ra e tia‘i » (PH&PF 58:64).

te faaite i te evanelia ?

E mea Faufaa te Ohipa Misionare

te evanelia ?

« Teie te hinaaro rahi o ta tatou Ekalesia – ia faaora e ia faateitei i te varua o te mau tamarii a te taata nei » (Ezra Taft Benson, i roto i te

Ensign, Me 1974, 104). E mea faufaa mau te ohipa misionare, te reira ho‘i te rave‘a e ti‘a ai i te mau taata atoa ia faaroo e ia farii i te evanelia. E ti‘a ia ratou ia haapii i te parau mau, ia fariu atu i te Atua ra, e ia farii i te faaoreraa i ta ratou ra mau hara.

E rave rahi o to tatou mau taea‘e e te mau tuahine i ni‘a i te fenua nei tei haamatapohia i te mau haapiiraa hape e « o tei faaerehia’tu i

Page 221: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

216

P e n e 3 3

te parau mau no te mea ana‘e aita ratou i ite i te vahi te reira e itea mai ai » (PH&PF 123:12). Na roto i te ohipa misionare tatou e hopoi atu ai i te parau mau ia ratou ra.

Ua faaue mai te Fatu e, « A rave outou i te ohipa i roto i to‘u nei ô vine i te taime hopea ra a poro atu i te pororaa hopea ra i te mau taata i ni‘a i te ao nei » (PH&PF 43:28). A haapii ai tatou i te evane-lia i to tatou mau taea‘e e te mau tuahine, te faaineine ra ïa tatou i te Tae-piti-raa mai o te Faaora (a hi‘o PH&PF 34:6).

Ei Misionare Tatou Paatoa e Ti‘a ai

vetahi ê ? E nahea tatou ia faaineine ia tatou iho no taua mau rave‘a ra ?

E misionare te mau melo tata‘itahi o te Ekalesia. Ia riro tatou ei mau misionare noa’tu e, aita tatou i piihia e i faataahia. E hopoi‘a na tatou te haapiiraa i te evanelia na roto i te parau e i te ohipa i te mau tamarii atoa a to tatou Metua i te Ao ra. Ua parau mai te Fatu ia tatou e, « E e mea ti‘a roa i te taata atoa o tei faaarahia ra ia faaara’tu i to’na ra taata tupu » (PH&PF 88:81). Ua parau mai te hoê peropheta ia tatou ia faaite i to tatou mau taata tupu e ua here tatou ia ratou hou a faaara atu ai ia ratou. (a hi‘o Te mau Haapii-raa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 262). E mea ti‘a ia ite ratou i to tatou auhoaraa e te autaea‘eraa.

Ua farii te mau tamaiti a Mosia ma te hinaaro mau i ta ratou hopoi‘a ia haapii i te evanelia. I to ratou faafariu-raa-hia i roto i te Ekalesia, ua î to ratou aau i te aroha ia vetahi ê. Ua hinaaro ratou e

ti‘a ia ratou ia pohe te varua o te hoê noa’tu taata; oia ïa, te mana‘o ra ratou i te hoê taata i atihia i te mauiui mure ore, ua aueue ïa ratou, e ua rurutaina » (Mosia 28:3). E horo‘a mai te evanelia i te oaoa i roto i to tatou oraraa, e i reira ho‘i tatou e ite ai i teie huru here e te aroha i to tatou mau taea‘e e te mau tuahine. E tupu te hinaaro i roto ia tatou ia faaite i te parau o te evanelia i te mau taata atoa e hinaaro e faaroo.

Page 222: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

217

P e n e 3 3

E mea rahi te rave‘a e ti‘a ai ia tatou ia faaite i te evanelia. Teie te tahi mau mana‘o tauturu:

1. E ti‘a ia tatou ia faaite i to tatou mau hoa e ia vetahi ê i te oaoa ta tatou e ite nei na roto i te oraraa i te mau parau mau o te evanelia. Na roto i te reira, e riro ïa tatou ei maramarama no to te ao nei (a hi‘o Mataio 5:16).

2. E ti‘a ia tatou ia upooti‘a i ni‘a i to tatou huru haama na roto i te faahoaraa ia vetahi ê e te raveraa i te mau ohipa maitai no ratou. E nehenehe ta tatou e tauturu ia ratou ia hi‘o e, te mana-‘ona‘o papû nei tatou ia ratou, e aita tatou e imi nei i to tatou iho maitai.

3. E nehenehe ta tatou e haamaramarama i te evanelia i te mau hoa melo ore e ia vetahi ê.

4. E nehenehe ta tatou e ani manihini i te mau hoa e anaanatae nei ia rahi atu te ite i te evanelia i roto i to tatou utuafare ia haapiihia ratou e te mau misionare. Mai te mea e, e mea atea te nohoraa o to tatou mau hoa melo ore, e nehenehe ta tatou e ani i te mau misionare no te reira vahi ia haere e farerei ia ratou.

5. E nehenehe ta tatou e haapii i ta tatou mau tamarii i te faufaa i te faaiteraa i te evanelia, e e nehenehe ta tatou e faaineine ia ratou i te pae varua e i te pae faufaa ia haere i te misioni. E nehenehe atoa ta tatou e faaineine ia tatou iho ia tavini i te hoê misioni rave tamau ia tae i to tatou paariraa.

6. E nehenehe ta tatou e aufau i ta tatou tuhaa ahuru e te moni misionare. Te faaohipahia nei teie mau horo‘araa no te faahaere i te ohipa misionare i mua.

7. E nehenehe ta tatou e horo‘a i te moni misionare o te paroita, te amaa, e aore râ, te afata rahi no te tauturu i te mau misionare eita e maraa i to ratou utuafare ia tauturu ia ratou.

8. E nehenehe ta tatou e rave i te ohipa ma‘imiraa aamu utuafare e i te ohipa hiero no te tauturu i to tatou mau tupuna ia farii i te îraa o te mau haamaitairaa o te evanelia.

Page 223: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

218

P e n e 3 3

9. E nehenehe ta tatou e ani i te mau melo ore ia haere mai i te mau faaoaoaraa mai te pô utuafare e te mau faaoaoaraa a te Ekalesia, te mau amuiraa e te mau pureraa.

10. E nehenehe ta tatou e horo‘a i te mau ve‘a a te Ekalesia. E nehenehe atoa ta tatou e faaite i te mau parau o te evanelia na roto i te faaohiparaa i te mau mea e vai ra i ni‘a i te tahu‘a

E tauturu mai to tatou Metua i te Ao ra ia tatou ia riro ei mau misio-nare maitai mai te mea e te vai ra te hinaaro i roto ia tatou ia faaite i te evanelia a ia pure ho‘i no te ani i te arata‘iraa. E tauturu Oia ia tatou i te imiraa i te mau rave‘a no te faaite i te evanelia i te feia e haati nei ia tatou.

e nahea outou i te rave i te reira. A haamau i te hoê opuaraa ia faaite i te evanelia i te reira mau taata i te hoê tai‘o mahana.

Ua Fafau mai te Fatu i te mau Haamaitairaa ia Tatou no to Tatou Raveraa i te Ohipa Misionare

misionare i te mau haamaitairaa rarahi. Ua parau mai Oia i te mau elders tei ho‘i mai na te misioni, na ô maira, « E ao to outou, no te mea ua haapa‘ohia te parau ta outou i faaite atu ra i te ao ra ei hi‘oraa na te mau melahi ra; e te oaoa nei ratou no outou nei » (PH&PF 62:3). Ua parau atoa mai Oia e, te feia e rave i te ohipa no te faaoraraa o vetahi ê ra, e faaorehia ïa ta ratou mau hara e e faaorahia to tatou iho varua (a hi‘o PH&PF 4:4; 31:5; 84:61).

Ua parau mai te Fatu ia tatou e:

E mai te mea e hope to orua pue mahana i te pororaa i te parau tatarahapa i teie nei mau taata, e ia arata‘i mai orua, i te hoê noa a‘e varua taata ia‘u nei, aue ho‘i to orua oaoa rahi i piha‘i iho ia’na i roto i te basileia o to‘u Metua,

«Mai te mea ua rahi to orua oaoa i te varua taata hoê a‘e o tei arata-‘ihia mai e orua ia‘u nei i roto i te basileia o to‘u Metua, eaha’tura â

Page 224: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

219

P e n e 3 3

ïa te huru o to orua oaoa rahi ia rahi noa’tu â ta orua varua taata e arata‘i mai ia‘u nei ! » (PH&PF 18:15–16).

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

i Ta’na evanelia).

evanelia).

noa, e roaa ia ratou te ora mure ore)

taata tupu)

mau fenua atoa)

Page 225: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 226: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

221

Te Faahoturaa i ta Tatou mau Tareni

P e n e 3 4

Ua Taa ê to Tatou mau Tareni e te mau Ite to te Tahi e to te Tahi

Ua farii tatou paatoa i te mau horo‘a taa ê, te tareni e te mau ite i horo‘ahia mai e to tatou Metua i te Ao ra. I to tatou fanau-raa-hia mai, ua ta‘ita‘i mai tatou i te reira mau horo‘a, te mau tareni e te mau ite na muri iho ia tatou (a hi‘o i te pene 2 i roto i teie buka).

Ua riro te peropheta Mose ei taata faatere rahi, tera râ ua titau oia i to’na taea‘e ia Aarona ei auvaha parau no’na (a hi‘o Exodo 4:14–16). Te tahi pae o tatou e au ïa mai ia Mose te huru e aore ra, e feia ite i te paraparau mai ia Aarona. Te tahi pae o tatou e mea ite i te himene e aore râ, i te ha‘uti i te hoê mauhaa upaupa. Te tahi atu pae o tatou e mea aravihi i te ohipa tuaro e aore râ, e mea ite i te ohipa rima î. Te tahi mau tareni e ti‘a ia tatou ia farii, o te haro‘aro‘a ïa ia vetahi ê, te faaoromai, te oaoa, e aore râ, te ite i te haapii ia vetahi ê.

E Faaohipa Tatou e e Haamaitai hoi i to Tatou mau Tareni

E hopoi‘a na tatou ia faahotu i te mau tareni tei horo‘ahia mai ia tatou. E feruri paha tatou i te tahi taime e, aita i rahi to tatou tareni e aore râ, ua haamaitaihia te tahi atu mau taata i te mau ite e rave rahi, hau atu i to tatou. I te tahi taime aita tatou e faaohipa nei i to tatou tareni no te mea te ri‘ari‘a nei tatou o te ore tatou e manuïa

Na te mau orometua haapii: Hoê rave‘a no te faaite i te mau melo o te piha haapiiraa e, te tau‘a nei outou ia ratou tata‘itahi no te piiraa ïa ia ratou i to ratou i‘oa. A tamau i to ratou i‘oa. Ia tae mai te hoê melo apî i roto i te piha haapiiraa, a faaite ia’na i mua ia vetahi ê.

Page 227: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

222

P e n e 3 4

e aore râ, o te faainohia tatou na vetahi ê. Eiaha tatou e huna i ta tatou mau tareni. E faaohipa râ tatou i te reira. I reira vetahi e ite ai i ta tatou mau ohipa maitai e a faahanahana ai i to tatou Metua i te Ao ra (a hi‘o Mataio 5:16).

Te vai ra te tahi mau mea e titauhia ia tatou ia rave no te faahotu i to tatou mau tareni. A tahi, e imi tatou i to tatou mau tareni. E hi‘o-po‘a tatou ia tatou iho no te iteraa i to tatou mau vahi puai e te mau vahi aravihi. E nehenehe to tatou utuafare e to tatou mau hoa e tauturu mai ia tatou i roto i te reira. E ani atoa tatou i to tatou Metua i te Ao ra ia tauturu mai ia tatou ia ite i to tatou mau tareni.

A piti, ia vai te hinaaro mau i roto ia tatou no te horo‘a i te taime e te puai no te faahotu i te tareni ta tatou e imi nei.

A toru, ia vai te faaroo i roto ia tatou e, e tauturu mai to tatou Metua i te Ao ra ia tatou, e ia faaroo atoa tatou ia tatou iho.

A maha, e haapii tatou i te mau ite e titauhia no te faahotu i to tatou mau tareni. E rave tatou i te reira na roto i te raveraa i te haa-piiraa, te aniraa i te hoê hoa ia haapii ia tatou, e aore râ, na roto i te tai‘oraa i te hoê buka.

A pae, e tamatamata tatou i te faaohipa i to tatou tareni. E titauhia te itoito e te ohipa no te faahotu i te mau tareni atoa. E titau ia roaa te haaviraa i te hoê tareni.

A ono, e faaite tatou i to tatou tareni ia vetahi ê. Na roto i te faaohi-paraa tatou i to tatou mau tareni e tupu ai te reira i te rahi (a hi‘o Mataio 25:29).

E ohie roa’tu teie mau taahiraa mai te mea e, e pure e e ani tatou i te tauturu i te Fatu. Te hinaaro nei Oia ia faahotu tatou i ta tatou mau tareni, e e tauturu mai Oia ia tatou.

E Nehenehe ta Tatou e Faahotu i to Tatou mau Tareni noa’tu to Tatou mau Paruparu

tatou paruparu ?

No te mea e taata tahuti e te hi‘a ho‘i tatou, te vai ra to tatou mau paruparu . Na roto i te tauturu a te Fatu, e upooti‘a tatou i ni‘a i to

Page 228: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

223

P e n e 3 4

tatou natura paruparu e te hi‘a (a hi‘o Etera 12:27, 37). Ua hamani o Beethoven i ta’na himene nehenehe roa a‘e i muri a‘e a turi ai to’na taria. Ua upooti‘a o Enoha i ni‘a i to’na aravihi ore i te para-parau e ua riro mai ei orometua puai (a hi‘o Mose 6:26–47).

Ua titauhia i te tahi mau maona tu‘iroo ia upooti‘a i ni‘a i te mau paruparu o te tino hou a manuía ai ratou i te faahotu i to ratou

-hiti to’na a roohia ai oia i te ma‘i polio. … Pauroa te mahana e afa‘i to’na na metua ia’na i roto i te hoê vahi hopuraa pape ma te ti‘aturi e, na te pape e tauturu ia amo i to’na na rima i ni‘a a tamata ai oia i te faaohipa faahou i te reira. Ia tae i te taime a ti‘a ai ia’na ia afa‘i i to’na rima i rapae au i te pape na roto i to’na iho puai, ua ta‘i oia i te oaoa. I muri iho, ua tuu oia i te opuaraa ia au na te aanoraa o te hopuraa pape, i muri iho, na te roaraa, i muri iho e rave rahi roaraa. Ua tamata noa oia, ua au, ma te tuutuu ore, i tera mahana e tera mahana, e tae roa’tu e ua roaa ia’na te feti‘a auro no te tata-‘uraa no te ao nei no te au purehua – te hoê o te mau au fifi roa »

e aore ra, Ensign, Me 1975, 86).

Ua upooti‘a o Heber J. Grant i ni‘a e rave rahi o to’na mau paru-paru, e ua faariro i te reira ei mau tareni no’na. Teie te mau parau ta’na i faariro ei parau aro na’na: « Te mea ta tatou e onoono ia rave, e riro mai ïa ei mea ohie ia rave; aita te natura o taua mea ra i taui, to tatou râ puai tei rahi » (i roto i te Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Heber J. Grant [2002], 35).

E Haamaitai te Fatu ia Tatou mai te mea e, e Faaohipa Tatou i ta Tatou mau Tareni ma te Paari

tamaiti e te mau tamahine atoa a te Atua i te tahi mau tareni, e ua titauhia ia ratou tata‘itahi ia faaite i te hoê tiaauraa papû no te faaohiparaa e aore râ, no te faaohipa-ore-raa i te reira » (Gospel Doctrine, 5raa o te nene‘iraa [1939], 370). Te tareni o te hoê ïa tiaauraa (e hopoi‘a i roto i te basileia o te Atua). Ua faaite mai te parabole o te mau tareni ia tatou e, ia tavini maitai ana‘e tatou i roto i ta tatou ti‘aauraa, e horo‘ahia mai ïa ia tatou te mau hopoi‘a

Page 229: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

224

P e n e 3 4

rarahi a‘e. Ia ore tatou e tavini maitai, e iriti-ê-hia’tu ïa ta tatou ti‘a-auraa ia tatou nei. (A hi‘o Mataio 25:14–30).

Ua parau-atoa-hia mai ia tatou i roto i te mau papa‘iraa mo‘a e, e haavahia tatou ia au i ta tatou mau ohipa (a hi‘o Mataio 16:27). Na roto i te faahoturaa e te faaohiparaa i to tatou mau tareni no te tahi atu mau taata, te rave ra ïa tatou i te ohipa maitai.

E mauruuru te Fatu ia faaohipa tatou i ta tatou mau tareni ma te paari. E haamaitai Oia ia tatou mai te peu e, e faaohipa tatou i to tatou mau tareni no te haamaitai i te tahi atu mau taata e no te patu i To’na basileia i ni‘a i te fenua nei. Te tahi o te mau haamaitairaa e roaa ia tatou o te oaoa ïa e te here na roto i te taviniraa i to tatou mau taea‘e e te mau tuahine i ni‘a i te fenua nei. E haapii atoa tatou i te haavi ia tatou iho. E mea faufaa teie mau mea taatoa mai te mea e, e titauhia ia tatou ia ti‘amâ no te ora faahou i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra.

no te mea ua faaohipa ratou i te reira ma te paari ? A feruri na i te mau taata ta outou i matau e aore râ, e taata no roto i te mau papa‘iraa mo‘a e aore râ, i roto i te aamu o te Ekalesia).

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

mau horo‘a)

tatou mau ohipa)

Page 230: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

225

Te Haapa‘o

P e n e 3 5

E Haapa‘o Tatou i te Parau a te Atua ma te Hinaaro mau

te hinaaro ore ?

A ora ai Iesu i ni‘a i te fenua nei, ua ani atu te hoê haapii ture Ia’na i te hoê uiraa:

« E rabi, tei hea te parau rahi i roto i te ture ?

« Ua parau atu ra Iesu, hinaaro oe i to Atua ma to aau atoa, e ma to varua atoa, e ma to mana‘o atoa.

« O te ture matamua teie te hau i te rahi.

« E mai te reira atoa te piti, E aroha’tu oe i to taata tupu mai to aroha ia oe iho na.

« Te ture atoa e te mau peropheta, tei teie nei ïa pue ture e piti nei » (Mataio 22:36–40).

Na roto i teie mau papa‘iraa mo‘a te ite nei tatou i te faufaa rahi no te here i te Fatu e i to tatou mau taata tupu. Area râ, nahea tatou i te faaite i to tatou here i te Fatu ?

Ua pahono Iesu i teie uiraa i te na-ô-raa e, « Tei ia’na ta‘u ra parau e ua haapa‘o oia i taua parau ra, oia tei hinaaro mai ia‘u: e tei hinaaro mai ia‘u ra, e herehia mai oia e ta‘u Metua ra » (Ioane 14:21).

E ui tatou tata‘itahi ia tatou iho e, eaha te tumu e haapa‘o ai tatou i te mau faaueraa a te Atua. No to tatou anei măta‘u i te faautu‘araa ? No to tatou anei hinaaro i te mau utu‘a maitai no te ora i te hoê

Na te mau orometua haapii: E nehenehe ta outou e tauturu i te mau melo o te piha haa-piiraa e aore ra, te mau melo o te utuafare ia feruri hohonu i ni‘a i te hoê uiraa na roto i te horo‘araa ia ratou i te taime no te feruri hohonu. Ia hope te taime, a ani ia ratou ia faaite mai i ta ratou mau pahonoraa.

Page 231: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 232: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

227

P e n e 3 5

oraraa maitai ? No to tatou anei here i te Atua e ia Iesu Mesia e te hinaaro ia tavini ia Raua ?

E mea maitai a‘e ia haapa‘o i te mau faaueraa no te mea te măta‘u nei tatou i te faautu‘araa i te ore roa’tu e haapa‘o i te hoê noa a‘e o te reira. Tera râ, e rahi atu to tatou oaoa mai te peu e, e haapa‘o tatou i te parau a te Atua no te mea ua here tatou Ia’na e ua hina-aro tatou ia haapa‘o i Ta’na parau. Ia haapa‘o tatou i Ta’na parau ma te aau tae mau, e haamaitai Oia ia tatou ma te aau tae mau. Na ô maira Oia e, « O vau, o te Fatu, … e mea au na‘u te faatura ia ratou o te tavini mai ia‘u ma te parau ti‘a e te parau mau ho‘i e tae noa’tu i te hopea » (PH&PF 76:5). E tauturu atoa te haapa‘o ia tatou ia haere i mua e ia riro mai to tatou Metua i te Ao ra te huru. Ia ore râ te taata e rave i te hoê mea e tae roa’tu i te taime e faauehia ai ratou, e i reira e haapa‘o ai i te mau faaueraa ma te aau tae ore, e mo‘e ê atu ïa ta ratou utu‘a maitai (a hi‘o PH&PF 58:26–29).

E Nehenehe ta Tatou e Haapa‘o ma te Ite Ore i te Tumu

mau Ôpuaraa a te Fatu no te haapa‘o ?

Na roto i te haapa‘oraa i te mau faaueraa a te Atua, te faaineine ra ïa tatou no te ora mure ore e te faateiteiraa. I te tahi taime aita tatou i ite i te tumu o te hoê faaueraa taa ê. Area râ, ia haapa‘o tatou i te parau a te Atua ma te ite ore i te tumu, te faaite ra ïa tatou i to tatou faaroo e to tatou ti‘aturi Ia’na.

Ua faauehia ia Adamu raua o Eva ia pŭpŭ i te tusia i te Atua. I te hoê mahana ua fâ mai te hoê melahi ia Adamu e ua ani e no te aha oia i pŭpŭ ai i te tusia. Ua pahono atu Adamu e aita oia i ite i te tumu. Te na reira nei oia no te mea ua faaue mai te Fatu ia’na. (A hi‘o Mose 5:5–6 e te hoho‘a i roto i teie pene).

Haapii atu ra te melahi ia Adamu i te evanelia e ua parau atu ra ia’na i te parau no te Faaora o te haere mai. Ua ma‘iri maira te Varua Mai-tai i ni‘a ia Adamu, e ua tohu ihora o Adamu no ni‘a i te mau Ôpu atoa o te fenua nei e tae roa’tu i te u‘i hopea ra. (A hi‘o Mose 5:7–10;

Page 233: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

228

P e n e 3 5

PH&PF 107:56). Ua tae mai teie iteraa e te mau haamaitairaa rarahi i ni‘a ia Adamu no te mea ua haapa‘o oia.

E Faaineine te Atua i te Hoê Rave‘a

Te faaite mai nei te Buka a Moromona ia tatou e, ua farii o Nephi e to’na na tuaana i te hoê faaueraa etaeta roa no ô mai i te Fatu ra (a hi‘o 1 Nephi 3:1–6). Ua amuamu na taea‘e o Nephi, ma te parau e, e mea rave taiatâ ta te Fatu titau ia raua. Area o Nephi ra na o atu ra ïa e, « E haere atu vau, e e rave ho‘i i te mau mea ta te Fatu i faaue maira, ua ite ho‘i au e, e ore te Fatu e tuu mai i te hoê faaue i te mau tamarii a te taata, maori râ e faaineine oia i te hoê rave‘a no ratou, e ti‘a ai ia ratou i te rave i te mea ta’na i faaue mai ia ratou ra » (1 Nephi 3:7). Ia feruri tatou e, e mea fifi ia haapa‘o i te hoê faaueraa a te Fatu, e ti‘a ia tatou ia haamana‘o i te mau parau a Nephi.

Ta’na parau ?

Aita e Faaueraa Ha‘iha‘i e aore râ, e Faaueraa Rahi Roa ia Haapa‘o

E feruri paha tatou i te tahi taime e, e ere i te mea faufaa ia haapa‘o i te hoê faaueraa. Te faaite mai nei te mau papa‘iraa mo‘a i te aamu o te hoê taata tei parauhia o Naamana tei feruri mai te reira te huru.

no te ani i te peropheta Elisaia ia faaora ia’na. E taata rahi o Naa-mana i roto i to’na iho fenua, e no reira, ua ino‘ino oia ia Elisaia i ore i haere tino roa mai e farii ia’na i to’na taeraa mai, i tono noa mai râ i to’na tavini. Rahi roa’tu te ino‘ino o Naamana i te fariiraa oia i te parau a Elisaia: e haere e hopu e ia hitu hopuraa i Ioridana. « E ere

Iseraela ? Eita anei e ti‘a ia hopu vau i reira a mâ atu ai ? ta’na aniraa. Haere ê atu ra oia ma te riri rahi. Ua ani atu ra to’na mau tavini ia’na: « Ahiri anei e parau rahi ta taua peropheta ra i parau mai ia oe, e ore anei oe e rave i te reira ? a tae atu ai i tena na parau, A hopu a mâ atu ai ? » Area râ, ua nava‘i te paari o Naamana no te ite e, e mea faufaa ia haapa‘o i te parau a te peropheta o te Atua, noa’tu e ohipa iti ha‘iha‘i

Page 234: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

229

P e n e 3 5

roa ia hi‘ohia. No reira ua haere atu ra oia e hopu i Ioridana, e ua ora ihora. (A hi‘o 2 Te mau Arii 5:1–14).

I te tahi taime e feruri tatou e, e mea fifi roa ia tatou ia haapa‘o i te hoê faaueraa. Mai na tuaana o Nephi, e riro tatou i te parau e, « e mea rave taiatâ ta oe e ani mai nei ia matou ». Tera râ, mai ia Nephi, e nehenehe ia tatou ia ite papû e, e ore roa te Atua e tuu mai i te hoê faaue ia tatou nei, maori râ e faaineine Oia i te hoê rave‘a no tatou ia haapa‘o i Ta’na parau.

E « ohipa rave taiatâ » mau ta te Fatu i faaue ia Aberahama, ia pŭpŭ i ta’na tamaiti here ia Isaaka ei tusia (a hi‘o Genese 22:1–13; a hi‘o atoa te pene 26 i roto i teie buka). Ua tia‘i Aberahama e rave rahi matahiti i te fanauraa o Isaaka, te tamaiti ta te Atua i fafau mai ia’na ra. Nahea e ti‘a ai ia’na ia ere i ta’na tamaiti na roto i teie huru rave-raa ? E mea papû e, e faaueraa teimaha mau teie no Aberahama. Noa’tu râ, ua faaoti oia e haapa‘o i te parau a te Atua.

E mea ti‘a atoa ia tatou ia rave ma te hinaaro mau i te mau mea

e, «Ua faariro vau i teie ei ture na‘u: ia faaue mai te Fatu, a rave » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 160). E nehenehe teie ia riro atoa ei ture na tatou.

-‘oraa i te mau faaueraa tei riro ei mea ha‘iha‘i ?

Ua Haapa‘o Iesu Mesia i te Parau a To’na Metua

ia Iesu Mesia i te haapa‘oraa i te parau a To’na Metua ?

Ua riro Iesu ei hi‘oraa hoê roa no te haapa‘o i te parau a to tatou Metua i te Ao ra. Na ô maira Oia e, « I pou mai nei ho‘i au mai te ra‘i mai e haapa‘o i to tei tono mai ia‘u nei hinaaro, eiaha to‘u iho hinaaro » (Ioane 6:38). Ua pŭpŭ Oia i To’na oraraa taatoa i te haapa‘oraa i te parau a To’na Metua; aita râ i riro ei ohipa ohie No’na ra. Ua faahemahia Oia i te mau huru faahemaraa’toa, mai te tahi atu mau taata tahuti nei (a hi‘o Hebera 4:15). I roto i te Ô no Getesemane ua pure Oia i te na-ô-raa e, « E tau Metua e, ia ti‘a râ,

Page 235: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

230

P e n e 3 5

e hopoi ê atu i teie nei au‘a, ia tupu râ to oe hinaaro, eiaha to‘u » (Mataio 26:39).

No to Iesu haapa‘o i te hinaaro o te Metua i roto i te mau mea atoa, ua horo‘a mai Oia i te faaoraraa no tatou paatoa.

tatou ia haapa‘o ?

Te mau Hopearaa o te Haapa‘o e te Haapa‘o Ore

mau faaueraa a te Fatu ?

Te faaterehia nei te basileia o te ao e te ture, e ia farii ana‘e tatou i te hoê haamaitairaa, e mea na roto ïa i te haapa‘oraa i te ture o tei haamauhia taua haamaitairaa ra i ni‘a iho (a hi‘o PH&PF 130:20–21; 132:5). Ua parau mai te Fatu ia tatou e, na roto i to tatou haapa‘o e to tatou itoito, e noaa ai ia tatou te ite e te maramarama (a hi‘o PH&PF 130:18–19). E mea ti‘a atoa ia tatou ia tupu i te rahi i te pae varua (a hi‘o Ieremia 7:23–24). Area tei haapa‘o ore ra, e oto ïa te noaa mai, e te ereraa ho‘i i te mau haamaitairaa. «O vai ho‘i au, te na reira maira te Fatu, o tei parau mai e aita i faatupuhia ? Te faaue atu nei au e aore te taata nei i haapa‘o; e faaore atu vau e aita ratou e farii i te haamaitairaa. E i reira ratou e parau mai i roto i to ratou ra mau aau e: E ere teie te ohipa a te Fatu, no te mea aita ta’na mau parau fafau i faatupuhia » (PH&PF 58:31–33).

Ia haapa‘o tatou i te mau faaueraa a te Atua, e faatupu Oia i Ta’na mau fafauraa, mai ta te Arii Beniamina i parau i to’na ra mau taata: « Ua hinaaro oia ia haapa‘o outou i ta’na i faaue mai ia outou ra; e mai te mea e na reira outou, e e haamaitai vave mai oia ia outou » (Mosia 2:24).

E Noaa te Ora Mure Ore i Tei Haapa‘o

Ua a‘o mai te Fatu ia tatou e, « E mai te mea e haapa‘o oe i ta‘u mau faaueraa e e itoito noa e tae noa’tu i te hopea, e noaa ïa ia oe te ora mure ore, o te horo‘a hau a‘e te reira i te mau horo‘a atoa a te Atua » (PH&PF 14:7).

Page 236: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

231

P e n e 3 5

Ua faaite mai te Fatu i te tahi atu mau haamaitairaa te tae mai i ni‘a i te feia tei faaroo Ia’na ma te parau ti‘a e te parau mau e tae noa’tu i te hopea ra:

« No te mea te na ô mai nei te Fatu – o vau, o te Fatu, e aroha to‘u e te here nei ho‘i au ia ratou o te măta‘u mai ia‘u nei, e e mea au na‘u te faatura ia ratou o te tavini mai ia‘u mai te parau ti‘a e te parau mau ho‘i e tae noa’tu i te hopea.

« E rahi roa to ratou utu‘a e to ratou hanahana e vai â te reira e a muri noa’tu.

« E e heheu mai au ia ratou te mau parau aro atoa, oia ïa te mau parau aro atoa no to‘u basileia i hunahia ra mai te mau mahana tahito ra, e no te mau tau amuri atu ra, e faaite atu vau ia ratou ra te oaoa maitai no to‘u hinaaro no ni‘a i te mau mea atoa no to‘u basileia.

« Oia ïa, o te mau mea maere no te tau mure ore ta ratou ho‘i e ite, e te mau mea o te tupu mai amuri atu ra ta‘u ïa e faaite atu ia ratou ra, oia ïa te mau mea no te mau u‘i e rave rahi ra.

« E e rahi roa to ratou paari, e to ratou ite e tae ïa i te ra‘i ra. …

« No te mea na roto i to‘u Varua vau e haamaramarama mai ai ia ratou ra, e na roto i to‘u nei mana vau e faaite atu ai ia ratou ra te mau parau mo‘e no to‘u hinaaro – oia ïa, o te reira mau mea ho‘i o tei ore i itehia e te mata, o tei ore â i faaroohia e te tari‘a, o tei ore â ho‘i i tomo i roto i te aau o te taata nei » (PH&PF 76:5–10).

hopea » ?

tumu o te evanelia noa’tu e, e ere i te mea roo maitai roa ia na reira ? Nahea e ti‘a ai ia tatou ia tauturu i te mau tamarii e te feia apî ia haapa‘o noa i te mau parau tumu o te evanelia ?

Page 237: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

232

P e n e 3 5

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

i to tatou haapa‘o)

(e faaroo te mau tamarii i to ratou mau metua)

(te mau haamaitairaa o te haapa‘o)

haapa‘o ore)

(ia faaoroma'i e tae noa'tu i te hopea)

Page 238: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

233

E Nehenehe te Utuafare ia Riro ei mea Mure Ore

P e n e 3 6

Te Faufaa o te Utuafare

ei melo no te utuafare ?

« Na te Atua i haamau i te faaipoiporaa i rotopu i te tane e te vahine. …Tei ropu te utuafare i te faanahonahoraa a tei Hamani no te hopearaa mure ore o Ta’na mau tamarii » (« Te Utuafare: E Poro‘i i to te Ao nei », Ensign, Novema 1995, 102).

I muri a‘e i to te Metua i te Ao ra faaipoiporaa ia Admau raua o Eva, ua faaue atu ra Oia ia raua ia fanau i te tamrii (a hi‘o Genese 1:28). Ua heheu mai Oia e, te hoê o te mau tumu o te faaipoiporaa o te horo‘araa ïa i te tino tahuti i Ta’na mau tamarii varua. E apiti te mau metua i to tatou Metua i te Ao ra. Ua hinaaro Oia i Ta’na mau tamarii tata‘itahi ia farii i te hoê tino tahuti e ia ora i te fenua nei. Ia fanau mai te hoê tane e te hoê vahine i te tamarii i roto i te ao nei, te tauturu nei ïa raua i te Metua i te Ao ra ia faatupu i Ta’na faanahonahoraa.

E mea ti‘a ia farii-poupou-hia te tamarii apî tata‘itahi i roto i te utua-fare. E tamarii ana‘e tatou na te Atua. E rave tatou i te taime no te faaoaoa i ta tatou mau tamarii, ia hauti e o ratou, e ia haapii ia ratou.

ti‘aturi nei au e, te vahi maitai a‘e no te faaineine no te …ora mure Improve-

ment Era, Eperera 1963, 252). I te utuafare, e to tatou utuafare, e

Na te mau orometua haapii: Ia haapii outou i teie pene e na pene e piti i muri nei no ni‘a i te utuafare, a haapa‘o maitai i te mau mana‘o o te feia e ere to ratou oraraa utuafare i te mea maitai roa.

Page 239: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 240: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

235

P e n e 3 6

nehenehe ta tatou e haapii i te haavi ia tatou iho, te tusia, te haa-pa‘o, e te faufaa o te ohipa. E haapii tatou i te here, te horo‘a, e te tavini te tahi e te tahi.

E hopoi‘a na te metua tane e te metua vahine ia haapii i ta raua mau tamarii no ni‘a i te Metua i te Ao ra. E faaite raua na roto i te hi‘oraa e, ua here raua Ia’na no te mea te haapa‘o nei raua i Ta’na mau faaueraa. E haapii atoa te mau metua i ta ratou mau tamarii ia pure e ia haapa‘o i te mau faaueraa (a hi‘o Maseli 22:6).

te ora mure ore ?

te mo‘a o te utuafare e o i te fafauraa o te faaipoiporaa ?

Te Utuafare Mure Ore

E ti‘a i to tatou utuafare ia amuï-tahi-hia e amuri noa’tu. No te farii i taua haamaitairaa ra, ua titauhia ia tatou ia faaipoipo i roto i te hiero. Ia faaipoipohia te taata i rapae au i te hiero, e hope ïa taua faaipoiporaa ra ia pohe te hoê o raua. Ia faaipoipohia râ tatou i roto i te hiero na roto i te mana o te Autahu‘araa a Melehizedeka, ua faaipoipohia ïa tatou no teie tau e no te tau amuri atu. Mai te mea e, e haapa‘o tatou i ta tatou mau fafauraa i te Fatu ra, e amuï-tahi-hia to tatou utuafare ei tane e ei vahine faaipoipo e te mau tamarii e amuri noa’tu. E ore e ti‘a i te pohe ia faataa ê ia tatou.

Te mau Autaatiraa Here o te Utuafare

utuafare ?

E ti‘a i te tane e te vahine faaipoipo ia faaite i te haapa‘o maitai e te mărû te tahi e te tahi. Eiaha raua e rave e aore râ, e parau i te hoê mea o te haape‘ape‘a i te aau o te tahi e te tahi. E tamata atoa raua i te imi i te mau rave‘a atoa no te faaoaoa i te tahi e te tahi.

Ia ite te mau metua i te Atua e ia rohi ia riro mai Ia’na te huru, e haapii ïa ratou i te mau tamarii ia here te tahi e te tahi. I roto i te Buka a Moromona, ua haapii mai te Arii Beniamina e:

Page 241: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

236

P e n e 3 6

« E ore roa outou e tuu noa’tu i ta outou mau tamarii … ia tama‘i e ia mârô ho‘i te tahi e te tahi. …

« E haapii râ outou ia ratou ia haere na te e‘a o te parau ti‘a e te haapa‘o maitai ra; e haapii ho‘i outou ia ratou ia aroha te tahi i te tahi, e ia tauturu te tahi i te tahi » (Mosia 4:14–15).

Ei mau melo no te utuafare e nehenehe ta tatou e tauturu i te tahi e te tahi ia ti‘aturi na roto i te faaitoitoraa e te haapoupouraa. E ti‘a i te tamarii tata‘itahi ia ite e, e mea faufaa oia. E ti‘a i te mau metua ia faaite i to ratou anaanatae i te mau mea e ravehia nei e ta ratou mau tamarii e ia faaite i to ratou here e te mana‘ona‘o i ta ratou mau tamarii. E na reira atoa te mau tamarii i te faaite i to ratou here i to ratou na metua. Ia riro ratou ei mau tamarii haapa‘o e ia tamata ia ora i te huru oraraa o te hopoi mai i te faaturaraa i to ratou na metua e i te i‘oa o to ratou utuafare.

tamahine ia riro ei mau hoa maitai te tahi e te tahi ? Nahea te mau taea‘e e te mau tuahine ia faatupu tamau noa i to ratou auhoaraa te tahi e te tahi ?

oaoa ?

Nahea e Noaa ai te Hoê Utuafare Maitai

faariro ei utuafare manuïa ?

roa a‘e a te Fatu ta outou e rave, tei roto ïa i na papa‘i o to outou iho fare » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Harold B. Lee [2000], 134).

-nahoraa a to tatou Metua i te Ao ra. Te imi nei oia i te rave‘a ia haamou i te reira na roto i te opaniraa ia tatou ia haafatata i te Fatu ra. E faahema oia ia tatou ia rave i te mau mea o te faaatea i to tatou utuafare.

Page 242: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

237

P e n e 3 6

Ua parau mai te Peresideniraa Matamua e te Pŭpŭ no te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo e, « Ua haamauhia e te tape‘ahia nei te mau faaipoiporaa e te mau utuafare manuïa i ni‘a i te mau parau tumu o te faaroo, te pure, te tatarahapa, te faaoreraa hapa, te faatura, te here, te aroha, te ohipa e te mau faaoaoaraa maitai » ( Ensign, Novema 1995, 102).

Te hinaaro nei tatou paatoa i te utuafare oaoa e te manuïa. Teie te tahi mau mea e tauturu ia tatou ia farii i te reira:

1. A faatupu i te pure utuafare i te mau pô e i te mau po‘ipo‘i atoa (a hi‘o 3 Nephi 18:21). E pure amui te tane e te vahine faaipoipo.

2. A haapii i te tamarii i te evanelia i te mau hepetoma atoa i roto i te pô utuafare.

3. A tai‘o tamau i te mau papa‘iraa mo‘a e te utuafare.

4. A amui te utuafare no te rave i te tahi mau mea, mai te mau Ôpuaraa ohipa, te haereraa e orihaere, e te raveraa i te faaotiraa.

5. A haapii ia riro ei taata maitai, te faaoroma‘i, te faaoroma‘i maoro, e te aroha (a hi‘o Moroni 7:45–48).

6. A haere tamau i te mau pureraa a te Ekalesia (a hi‘o PH&PF 59:9–10).

7. A haapa‘o i te a‘oraa a te Fatu i roto i te PH&PF 88:119: « A haa-mau na ia outou iho, a faaineine i te mau mea atoa e hinaarohia ra; e a haamau i te hoê fare, oia ei fare no te pure, ei fare no te haapaeraa maa, ei fare no te faaroo, ei fare no te haapiiraa, ei fare no te hanahana, ei fare no te haapa‘o, ei fare ho‘i no te Atua ».

8. A papa‘i i te aamu utuafare, haere amui e rave i te ohipa i te hiero, e ia farii i te mau Oro‘a taatiraa o te hiero.

Te utuafare te ti‘ahapa faufaa roa a‘e i roto i te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei. Te vai nei te Eka-lesia no te tauturu i te mau utuafare ia roaa te mau haamaitairaa mure ore e te faateiteiraa. Ua faataahia te mau pŭpŭ tauturu e te mau faanahonahoraa i roto i te Ekalesia no te faaitoito ia tatou tata-‘itahi e no te tauturu ia tatou ia ora ei utuafare e a muri noa’tu.

Page 243: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

238

P e n e 3 6

roto i te mau ohipa i ravehia mai te pure utuafare, tai‘oraa te utua-fare i te mau papa‘iraa mo‘a, te apooraa utuafare, te taamaaraa utuafare, e te pô utuafare ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a e mau Tautururaa

ta ratou mau tamarii i roto i te maramarama e te parau mau)

e i roto i te mau buka e rave rahi a te Ekalesia, mai te Ensign, No te Puai o te Feia Apî: Raveraa i ta

Tatou Ohipa i te Atua [buka numera 36550], api 44; e Haapa‘o i te Faaroo: Faahororaa Evanelia [buka numera 36863], api 59–61)

Page 244: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

239

Te mau Hopoi‘a a te Utuafare

P e n e 3 7

Te mau Hopoi‘a a te mau Metua

parau no te utuuturaa i ta raua mau tamarii ?

E ti‘araa faufaa to te taata tata‘itahi i roto i to’na utuafare. Ua faaite mai te Fatu na roto i te mau peropheta eaha te peu e te mana‘o o te mau metua tane, te mau metua vahine e te mau tamarii i ni‘a i te tahi e te tahi. Ia au i to tatou ti‘araa ei tane e ei vahine faaipoipo e ei tamarii, titauhia ia tatou ia haapii i te mea ta te Fatu e tia‘i nei ia tatou ia rave, no te faati‘a i ta tatou opuaraa ei utuafare. Mai te mea e, e rave tatou paatoa i ta tatou tuhaa, e amuitahihia tatou e amuri noa’tu.

I roto i te mau hopoi‘a mo‘a o te ti‘araa metua, « ua titauhia i te metua tane e i te metua vahine ia tauturu te tahi e te tahi ei na apiti aifaito » (« Te Utuafare: E Poro‘i i to te ao nei », Ensign, Novema 1995, 102). E rave amui raua i te ohipa no te pahono i te mau hina-aro pae varua, pae mana‘o, pae roro, e pae tino o te utuafare.

Te vai ra te tahi mau hopoi‘a tei titauhia i te tane e i te vahine ia rave. E haapii te mau metua i te evanelia i ta raua mau tamarii. Ua faaara mai te Fatu e, mai te mea e, aita te mau metua e haa-pii i ta ratou mau tamarii i te parau no te faaroo, te tatarahapa, te bapetizo, e te horo‘araa i te Varua Maitai, e topa ïa te utu‘a i ni‘a i te upoo o te mau metua. E haapii atoa te mau metua i ta ratou mau

Na te mau orometua haapii: Mai te pene 36, a haapa‘o maitai i te huru o te mau taata e ere te oraraa utuafare i te mea maitai roa. A haapapû e, na roto i te arata‘iraa a te Fatu e te tau-turu a te mau melo o te utuafare e te Ekalesia, e nehenehe te mau metua otahi e manuïa i te utuuturaa i ta ratou mau tamarii.

Page 245: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 246: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

241

P e n e 3 7

tamarii ia pure e ia haapa‘o i te mau faaueraa a te Fatu. (A hi‘o PH&PF 68:25, 28).

Te hoê o te mau rave‘a maitai a‘e e ti‘a ai i te mau metua ia haapii i ta ratou mau tamarii, o te hi‘oraa maitai ïa. E faaite te tane e te vahine faaipoipohia i te here e te faatura te tahi e te tahi, e i ta raua mau tamarii na roto i te ohipa e i te parau. E mea faufaa ia haama-na‘o e, e tamarii te melo tata‘itahi o te utuafare na te Atua. E faatere te mau metua i ta ratou mau tamarii ma te here e te faatura, ma te aueue ore te mărû i ni‘a ia ratou.

Ia ite te mau metua e, i te tahi taime, e rave te mau tamarii i te mau ma‘itiraa hape noa’tu e ua haapiihia ratou i te parau mau. Ia tupu ana‘e te reira, eiaha te mau metua e faaru‘e. E tamau noa ratou i te haapii i ta ratou mau tamarii, te faaite i te here ia ratou, ia riro ei hi‘oraa maitai no ratou, e ia haapae i te maa e ia pure no ratou.

Te faaite mai nei te Buka a Moromona ia tatou e mea nahea te mau pure a te hoê metua tane i te tautururaa i te hoê tamaiti orurehau ia ho‘i faahou i ni‘a i te e‘a o te Fatu ra. Ua fariu ê o Alama tamaiti i te mau haapiiraa a to’na metua parau ti‘a, o Alama, e ua imi i te rave‘a no te haamou i te Ekalesia. Ua pure te metua tane ma te faa-roo no ta’na tamaiti. Ua fâ mai te melahi ia Alama tamaiti e ua tata-rahapa o Alama i to’na huru oraraa ino. Ua riro mai oia ei faatere rahi no te Ekalesia. (A hi‘o Mosia 27:8–32).

E nehenehe ta te mau metua e faatupu i te faatura e te auraro i roto i te utuafare mai te mea e, e haapii e e arata‘i raua i ta raua mau tamarii ma te here. E faatupu atoa te mau metua i te mau iteraa oaoa no ta raua mau tamarii.

roto i ta raua mau hopoi‘a ? E fariu ti‘a te mau metua otahi i hea no te ani i te tauturu ?

Te mau Hopoi‘a a te Metua Tane

utuutu i ta’na mau tamarii ?

Page 247: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

242

P e n e 3 7

« Na roto i te faaueraa hanahana, ua titauhia i te mau metua tane ia faatere i to ratou utuafare na roto i te here e te parau ti‘a, e e hopoi‘a na ratou ia imi i te ora e te parururaa no to ratou utuafare » ( Ensign, Novema 1995, 102). E ti‘araa to te hoê metua tane melo no te Ekalesia ia mau i te autahu‘araa, e na te reira e faariro ia’na ei arata‘i no to’na utuafare. E arata‘i oia i to’na utuafare na roto i te haehaa, te aroha eiaha râ te haavî e te riri. Te haapii mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e, te feia tei mau i te autahu‘araa, e arata‘i ratou ia vetahi ê na roto i te taparu, te mărû, te here e te aroha (a hi‘o PH&PF 121:41–44; Ephesia 6:4).

E horo‘a te metua tane i te mau haamaitairaa o te autahu‘araa i te mau melo o to’na utuafare. Ia mau te hoê taata i te Autahu‘araa a Melehizedeka, e ti‘a ia’na ia horo‘a i te reira mau haamaitairaa na roto i te haamaitairaa i tei ma‘ihia e te horo‘araa i te mau haamai-tairaa taa ê o te autahu‘araa. I raro a‘e i te arata‘iraa a te hoê ti‘a faatere o te autahu‘araa, e nehenehe ta’na e haamaitai i te mau aiû, e bapetizo, e haamau e e rave i te mau faatoro‘araa i te autahu-‘araa. E faaite oia i te hi‘oraa maitai no to’na utuafare na roto i te haapa‘oraa i te mau faaueraa. E ara atoa oia ia pure te utuafare e piti taime i te mahana e ia faatupu i te pô utuafare.

E horo‘a oia i te taime no te parahi i piha‘i iho i te tamarii tata‘itahi. E haapii oia i ta’na mau tamarii i te mau parau tumu ti‘a, e para-parau ia ratou no ni‘a i to ratou mau fifi e te mau mana‘ona‘oraa, e e a‘o ia ratou ma te here. E itehia te tahi mau hi‘oraa maitai i roto i te Buka a Moromona (a hi‘o 2 Nephi 1:14–3:25; Alama 36–42).

E hopoi‘a atoa na te metua tane ia imi i te maitai pae tino o to’na utuafare, e ia ara ia vai te maa, te fare, te ahu e te haapiiraa. Noa’tu e, aita e roaa ia’na te mau mea atoa e titauhia no te oraraa, eiaha oia e faaru‘e i ta’na hopoi‘a i te aupururaa i to’na utuafare.

Te Hopoi‘a a te Metua Vahine

vahine i te faaamuraa i ta ratou mau tamarii ?

o te piiraa hanahana roa a‘e ïa (a hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau

Page 248: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

243

P e n e 3 7

Peresideni o te Ekalesia: David O. McKay [2003], 156). E piiraa mo‘a, e apiti no te Atua i te tuuraa mai i Ta’na mau tamarii varua i te ao nei. Te fanauraa i te tamarii o te hoê ïa o te mau haamaitairaa rahi a‘e i te mau haamaitairaa atoa. Mai te mea e, aita e metua tane i roto i te utuafare, na te metua vahine e faatere i te utuafare.

tei ore e ti‘a ia fanau i te tamarii e o te haapa‘o nei râ ia vetahi ê. Ua na ô mai oia e: « Ia parau ana‘e au no ni‘a i te mau metua vahine, aita ïa vau e parau ra no te mau vahine ana‘e tei fanau i te tamarii, no te mau vahine atoa râ e faaamu nei i te tamarii tei fanauhia e vetahi ê, e no te mau vahine atoa e rave rahi e haapa‘o nei i ta vetahi ê mau tamarii no te mea aita ta ratou iho e tamarii (Mothers [1977], 8).

Ua haapii mai te mau peropheta o te mau mahana hopea nei e, « Te hopoi‘a matamua a te mau metua vahine o te faaamuraa ïa i ta ratou mau tamarii » ( Ensign, Novema 1995, 102). E titauhia i te metua vahine ia horo‘a i te taime no ta’na mau tamarii e ia haapii ia ratou i te evanelia. E hauti e e rave oia i te ohipa e o ratou ia ite hoi ratou i te ao e haati nei ia ratou. E titau-atoa-hia ia’na ia tauturu i to’na utuafare ia ite nahea ia faariro i te fare ei vahi au maitai ia faaea. Mai te mea e, te vai ra te mahanahana e te here i roto ia’na, e tauturu ïa oia i ta’na mau tamarii ia ite i te au maitai ia ratou iho.

I roto i te Buka a Moromona ua faaitehia te parau no te hoê pŭpŭ feia apî e 2,000 tei tae i te faito teitei rahi maoti te mau haapiiraa a to ratou mau metua vahine (a hi‘o Alama 53:16–23). Ua haere ratou e aro i to ratou mau enemi i raro a‘e i te arata‘iraa a te pero-pheta Helamana. Ua haapii ratou mai roto mai i to ratou metua vahine ia riro ei feia parau ti‘a, te itoito e te ti‘aturihia. Ua haapii atoa to ratou mau metua vahine ia ratou e, ia ore ana‘e ratou e feaa, e faaora ïa te Atua ia ratou (a hi‘o Alama 56:47). Aore roa te hoê o ratou i pohe i roto i taua tama‘i ra. Ua faaite ratou i to ratou ti‘aturi i roto i te mau haapiiraa a to ratou mau metua vahine, ma te parau e, « Aita matou i feaa e ua ite to matou metua vahine i te reira » (Alama 56:48). Te mau metua vahine atoa e iteraa papû to ratou, e ti‘a ia ratou ia faauru hohonu i ta ratou mau tamarii.

Page 249: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

244

P e n e 3 7

Te mau Hopoi‘a a te mau Tamarii

te hoê utuafare oaoa ?

E tauturu te mau tamarii i te mau metua i te amoraa i te mau hopoi‘a no te faatupu i te hoê utuafare oaoa. E mea ti‘a ia ratou ia haapa‘o i te mau faaueraa e ia ora afaro e te tahi atu mau melo o te utuafare. Aita te Fatu e mauruuru ia mârô noa te mau tamarii (a hi‘o Mosia 4:14).

Ua faaue mai te Fatu i te mau tamarii ia faatura i to ratou mau metua. Te na ô ra Oia e, « E faatura’tu i to metua tane, e to metua vahine; ia haamaorohia to oe pue mahana i te fenua nei » (Exodo 20:12). Te auraa no te parau ra faatura i te mau metua, o te hereraa ïa e te auraroraa ia ratou. Te tahi atoa auraa maori râ, ia haapa‘o i ta ratou parau. Te parau mai nei te mau papa‘iraa mo‘a i te mau tamarii « e faaroo i to outou mau metua i te Fatu ra, e parau ti‘a hoi te reira » (Ephesia 6:1).

tamarii ia rave i te ohipa e ia amo i te mau hopoi‘a i roto i te fare e i roto i te aua. E horo‘a ia ratou i te mau ohipa ia vai nehenehe e te mâ noa te fare. (A hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 120).

ratou na metua ?

ia raua ?

E Roaa te mau Haamaitairaa na roto i te Fariiraa i te mau Hopoi‘a

te utuafare ei vahi oaoa ?

E ere te utuafare here e te oaoa i te mea topa noa mai. I roto i te utuafare e haapa‘o te taata tata‘itahi i ta’na tuhaa. Ua horo‘a mai te Fatu i te mau hopoi‘a na te mau metua e te mau tamarii. Te haapii mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e, ia riro tatou ei mau taata haapa‘o

Page 250: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

245

P e n e 3 7

maitai, te oaoa e te feruri ia vetahi ê. Ia paraparau tatou, ia pure, ia himene, e aore râ, ia rave amui i te ohipa, e fana‘o tatou i te mau haa-

vahi oaoa ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a e mau Tautururaa

e i roto i te mau buka e rave rahi a te Ekalesia, mai te Ensign, No te Puai o te Feia Apî [buka numera

36550], api 44; e Haapa‘o i te Faaroo [buka numera 36863], api 59–61)

Buka Arata‘i a te Utuafare (buka numera 31180)

Page 251: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 252: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

247

Te Faaipoiporaa Mure Ore

P e n e 3 8

Ua Haapa‘ohia te Faaipoiporaa e te Atua

Ua riro te faaipoiporaa i rotopu i te tane e te vahine ei tuhaa faufaa no te faanahonahoraa a te Atua. Ua parau te Fatu e, « O te faaore i te faaipoiporaa aita oia i faatoro‘ahia e te Atua no te mea ua haapa-‘ohia te faaipoiporaa e te Atua no te taata nei » (PH&PF 49:15). Mai te omuaraa mai â, e ture te faaipoiporaa no te evanelia. Ua opuahia te faaipoiporaa ia vai e amuri noa’tu, eiaha râ no to tatou noa oraraa tahuti nei.

Ua faaipoipohia o Adamu raua o Eva hou a tae mai ai te pohe i roto i te ao nei. E faaipoiporaa mure ore to raua. Ua haapii raua i te ture o te faaipoiporaa mure ore i ta raua mau tamarii e i te mau tamarii a ta raua mau tamarii. A ma‘iri ai te tau, ua ô te ino i roto i te aau o te taata e ua iriti-ê-hia i te fenua nei te mana no te rave i te reira oro‘a mo‘a. Na roto i te Faaho‘i-raa-hia mai te evanelia, ua faaho‘i-faahou-hia mai te faaipoiporaa mure ore i te fenua nei.

-iporaa i rotopu i te tane e i te vahine ?

E mea Faufaa te Faaipoiporaa Mure Ore no te Faateiteiraa

reira e taa ê ai i te hi‘oraa a to te ao nei ?

E rave rahi nunaa i te ao nei e faariro nei i te faaipoiporaa mai te hoê noa peu totiare, e faaauraa haamanahia e te ture i rotopu i te hoê tane e te hoê vahine ia ora amui raua. No te Feia Mo‘a râ i te mau Mahana Hopea nei, te faaipoiporaa, ua hau atu ïa i te reira. Ua taatihia to tatou faateiteiraa i ni‘a i te faaipoiporaa, e tae noa’tu

Page 253: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

248

P e n e 3 8

i te tahi atu mau parau tumu e te mau Oro‘a, mai te faaroo, te tata-rahapa, te bapetizoraa e te fariiraa i te horo‘araa i te Varua Maitai. Te ti‘aturi nei tatou e, te faaipoiporaa o te autaatiraa mo‘a roa a‘e ïa o te vai nei i rotopu i te tane e te vahine. Na te reira autaatiraa mo‘a e horo‘a mai i te oaoa ia tatou i teie nei e amuri noa’tu.

Ua horo‘a mai te Metua i te Ao ra ia tatou nei i te ture o te faaipoipo-raa mure ore ia ti‘a ia tatou ia riro mai Ia’na te huru. I parau mai te Fatu e:

« I roto i te hanahana tiretiera, te vai nei ïa e toru a‘e ao e aore râ tuhaa;

« E no te tomo atu i roto i te ao teitei roa a‘e, e mea faufaa ia rave te taata i teie nei faanahoraa no te autahu‘araa (oia ho‘i te fafauraa apî e te mea mure ore no te faaipoiporaa);

« E ia ore oia ia na reira, e ore roa e noaa te reira ia’na » (PH&PF 131:1–3).

E Faaterehia te Faaipoiporaa Mure Ore i Roto i te Hiero na roto i te Mana Ti‘a

ti‘a i roto i te hiero e riro ai ei faaipoiporaa mure ore ?

E ravehia te faaipoiporaa mure ore na te hoê taata tei mau i te mana taati. Ua fafau mai te Fatu e, « Mai te mea e faaipoipo te hoê taata i te hoê vahine na roto … i te fafauraa apî e te mea mure ore ho‘i, … e ana o tei faatahinuhia, … e e haamana-roa-hia ia vai ai raua i rapae i te ao nei » (PH&PF 132:19).

Taa ê noa’tu e, ua titauhia ia ravehia te faaipoiporaa mure ore na roto i te mana autahu‘araa ti‘a, ia rave-atoa-hia te reira i roto i te hoê o te mau hiero mo‘a o to tatou Fatu. Te hiero te vahi hoê roa e ravehia ai teie oro‘a mo‘a.

Na te mau orometua haapii: Ua titauhia i te mau melo atoa, tei faaipoipohia e aore râ, tei otahi noa, ia maramarama i te parau haapiiraa o te faaipoiporaa mure ore. Tera râ, a haa-pa‘o maitai i te mau mana‘o o te feia paari aore i faaipoipohia. Mai te mea e, e titauhia, a tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia ite e, pau-roa te mau tamarii a te Metua i te Ao ra tei haapa‘o maite i ta ratou mau fafauraa i roto i teie oraraa, e horo‘ahia ia ratou te rave‘a no te farii i te mau haamaitairaa atoa o te evanelia i te mau tau amuri atu, tae noa’tu i te fariiraa i te hoê utuafare mure ore.

Page 254: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

249

P e n e 3 8

I roto i te hiero, e tuturi na taata faaipoipohia Feia Mo‘a no te mau Mahana Hopea nei, i mua i te hoê o te mau fata mo‘a i mua i to raua utuafare e to raua mau hoa tei farii i to ratou oro‘a hiero. E rave raua i ta raua mau fafauraa o te faaipoiporaa i mua i te Atua. E parauhia ia raua e tane e e vahine faaipoipo no teie tau e no te tau amuri noa’tu. E ravehia te reira na te hoê taata tei mau i te autahu‘araa mo‘a o te Atua e ua horo‘ahia te mana ia’na no te rave i te reira oro‘a mo‘a. E rave oia i te reira i raro a‘e i te arata‘iraa a te Fatu e e fafau oia i na taata faaipoipo i te mau haamaitairaa o te faateiteiraa. E haapii oia ia raua i te mau mea ta raua e rave no te farii i te reira mau haamaitairaa. E faahaamana‘o oia ia raua e, tei ni‘a te mau haamaitairaa atoa i te haapa‘oraa i te mau ture a te Atua.

Mai te mea e, ua faaipoipohia tatou na roto i te tahi mana taa ê atu i te autahu‘araa i roto i te hiero, no teie noa ïa oraraa te reira faaipoiporaa. I muri a‘e i te pohe, aore to te mau apiti faaipoipo e mana i ni‘a i te tahi e te tahi e aore râ, i ni‘a i ta raua mau tamarii. E horo‘a mai te faaipoiporaa mure ore ia tatou i te rave‘a ia vai tamau noa ei utuafare i muri a‘e i teie oraraa.

Te mau Maitai o te Faaipoiporaa Mure Ore

oraraa e te oraraa amuri atu ?

Tatou te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, e hi‘oraa mure ore ta tatou i roto i to tatou oraraa, e ere no teie noa taime. Tera râ, e roaa ia tatou te mau haamaitairaa i roto i teie oraraa na roto i to tatou faaipoiporaa no te tau amuri atu. Teie te tahi o te reira mau haamaitairaa:

1. Ua ite tatou e, e nehenehe to tatou faaipoiporaa e vai e amuri noa’tu. E faataa ê te pohe ia tatou no te hoê noa tau. Aore e mea e faataa ê ia tatou e amuri noa’tu maori râ to tatou iho haa-pa‘o ore. Na teie iteraa e tauturu ia tatou ia rohi itoito no te farii i te hoê faaipoiporaa oaoa e te manuïa.

2. Ua ite tatou e, e vai tamau noa to tatou autaatiraa utuafare e amuri noa’tu. Na teie iteraa e tauturu ia tatou i te haapiiraa e

Page 255: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

250

P e n e 3 8

i te arata‘iraa i ta tatou mau tamarii. E tauturu atoa te reira ia tatou ia faaite ia ratou i te faaoroma‘i e te here rahi atu. E na roto i te reira, e roaa ia tatou te hoê utuafare oaoa a‘e.

3. Ua faaipoipohia tatou mai te au i te faanahoraa i haapa‘ohia e te Atua, no reira, e farii tatou i te faaururaa a te Varua i roto i to tatou faaipoiporaa mai te mea e, e vai parau ti‘a noa tatou.

Teie te tahi mau haamaitairaa te ti‘a ia tatou ia farii amuri a‘e:

1. E ora tatou i roto i te tuhaa teitei a‘e o te basileia tiretiera o te Atua.

2. E faateiteihia tatou mai te Atua te huru e e roaa ia tatou te îraa o te oaoa.

te faaipoiporaa e te utuafare ?

Ia Faaineine Tatou ia Tatou no te Faaipoiporaa Mure Ore e Ti‘a ai

ia ratou no te faaipoiporaa mure ore ?

faaipoiporaa te faaotiraa faufaa rahi a‘e i te mau faaotiraa atoa, e te atea ho‘i to’na mau hopearaa, no te mea, e ere ïa no te oaoa o teie noa iho taime, no te oaoa mure ore atoa râ. E ere ho‘i te reira no na taata toopiti ana‘e, no to raua atoa râ utuafare e ta raua ihoa râ mau tamarii e te mau tamarii a ta raua mau tamarii i roto i te mau u‘i e rave rahi i muri mai. No te ma‘iti i te hoê hoa no teie oraraa e no te oraraa e amuri noa’tu, e mea papû maitai e, e rave-papû-hia te reira na roto i te faaineineraa maitai, te feruriraa, te pureraa, te haapaeraa i te maa, no te haapapû e, i roto i te mau faaotiraa atoa, teie te faaotiraa eiha roa’tu ia hape » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Spencer W. Kimball [2006], 193).

Ia riro te faaipoiporaa mure ore ei opuaraa na te Feia Mo‘a atoa i te mau Mahana Hopea nei. E au atoa teie no te feia tei faaipoipo-noa-hia i te faaipoiporaa tivira. No te faaineine no te hoê faaipoiporaa mure ore, e titauhia ia feruri e ia pure tamau. Te mau melo ana‘e

Page 256: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

251

P e n e 3 8

o te Ekalesia o te ora ma te parau ti‘a o te fariihia ia tomo i roto i te hiero (a hi‘o PH&PF 97:15–17). Eiaha tatou e ara mai i te hoê mahana a faaoti ai e, e faaipoipo vau i roto i te hiero, i reira e tomo atu ai i roto i te hiero i te reira mahana, e ia faaipoipohia. E mea ti‘a ia noaa te tahi mau titauraa ia tatou.

Hou tatou a haere ai i te hiero, ia riro tatou ei mau melo itoito, ei mau melo ti‘amâ no te Ekalesia hoê a‘e matahiti te maoro. Ia mau te mau tane i te Autahu‘araa a Melehizedeka e ti‘a ai. E uiuihia tatou e te peresideni amaa e aore ra, te episekopo. Mai te mea e, e hi‘o oia e ua ti‘amâ tatou, e horo‘a mai ïa oia ia tatou i te hoê parau faati‘a no te hiero. Mai te mea eita tatou i te mea ti‘amâ, e tauturu ïa oia ia tatou ia faaineine i te mau fâ ia vai ti‘amâ no te haereraa i te hiero.

Ia roaa mai te parau faati‘a na roto mai i te episekopo e aore râ, i te te peresideni amaa, e uiuihia tatou e te peresideni tĭtĭ e aore râ, i te peresideni misioni. E uihia mai ia tatou te mau uiraa mai teie i raro nei no te hoê parau faati‘a no te hiero:

1. E faaroo anei to oe e te iteraa papû no ni‘a i te Atua, te Metua Mure Ore; i Ta’na Tamaiti, o Iesu Mesia; e i te Varua Maitai ? E iteraa papû aueue ore anei to oe no ni‘a i te evanelia i faaho-‘i-faahou-hia mai ?

2. Te paturu ra anei oe i te Peresideni o te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei ei peropheta, ei hi‘o e ei heheu parau ? Te farii ra anei oe ia’na oia ana‘e te taata i ni‘a i te fenua nei tei haamanahia no te faaohipa i te mau taviri atoa o te autahu‘araa ?

3. Te haapa‘o ra anei oe i te ture o te viivii ore ?

4. Te aufau ra anei oe i te tuhaa ahuru ti‘a ?

5. Te haapa‘o ra anei oe i te Parau Paari ?

6. E mea parau ti‘a anei oe i roto i ta oe mau ohipa e o vetahi ê ?

7. Te faaitoito ra anei oe i te haapa‘o i ta oe mau fafauraa ia haere i te pureraa oro‘a, te pureraa autahu‘araa, e ia faaau maite i to oe oraraa i te mau ture e te mau faaueraa o te evanelia ?

Page 257: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

252

P e n e 3 8

Ia titau ana‘e outou i te hoê parau faati‘a no te hiero, e haamana‘o outou e, e haamaitairaa rahi te tomoraa i roto o te hiero. E ohipa faufaa mau, e ere i te hoê ohipa iti ha‘iha‘i noa.

E imi tatou i te mau rave‘a atoa ia haapa‘o i te mau fafauraa atoa ta tatou i rave i roto i te hiero. Ua parau mai te Fatu e, mai te mea e, e haapa‘o maitai tatou, e tomo ïa tatou i roto i to tatou faateitei-raa. E riro mai tatou mai to tatou Metua i te Ao ra. (A hi‘o PH&PF 132:19–20). Ua rau te mau huru tusia atoa no te faaipoiporaa hiero. O te hoê ïa rave‘a e roaa ai te mau haamaitairaa mure ore e rave rahi.

i te hoê opuaraa no te faaipoipo i roto i te hiero ? Nahea tatou ia tauturu ia ratou ia faaineine no te reira ?

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

e ti‘a ai)

Page 258: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

253

Te Ture o te Viivii Ore

P e n e 3 9

E Faaararaa i te mau Metua

Te vai ra te tahi mau tuhaa i roto i teie pene aita e au ia aparauhia i te mau tamarii rii no te mea, aita â i rava‘i to ratou paari no te haro-‘aro‘a i te reira. E mea maitai a‘e ia tia‘i ia tano te paari o te mau tamarii no te haro‘aro‘a i te parau no te taotoraa te tane e te vahine e no te fanauraa i te tamarii hou a haapii ai ia ratou i te reira mau tuhaa o te pene. Ua parau mai to tatou mau feia faatere o te Eka-lesia ia tatou e, e hopoi‘a na te mau metua ia haapii i ta ratou mau tamarii i te parau no te fanauraa i te tamarii (te hapuraa e te fanau-raa i te tamarii). E haapii atoa te mau metua ia ratou i te ture no te viivii ore, tei faaitehia i roto i teie pene.

E nehenehe i te mau metua ia haamata i te haapii i te mau tamarii i te mau peu e au ia rave i ni‘a i to ratou tino i te apî-roa-raa o te tamarii. Mai te mea e paraparau tatou i te mau tamarii ma te tahu-nahuna ore, ma te faatura atoa râ, e ma te faaohipa i te mau i‘oa ti‘a o te mau melo e te mau ohipa o to ratou tino, e tauturu te reira ia ratou ia tupu i te paariraa ma te ore e haama faufaa ore noa i te parau o to ratou tino.

E natura hi‘opo‘a to te tamarii. E hinaaro ratou ia ite e, e mea nahea to ratou tino ia ohipa. E hinaaro ratou ia ite e, nohea mai te tamarii. Mai te mea e, e pahono maramarama oioi te mau metua i te reira mau huru uiraa ia ite ho‘i te mau tamarii, e tamau noa ïa te mau tamarii i te afa‘i mai i ta ratou mau uiraa i te mau metua ra. Area râ, mai te mea e, e pahono te mau metua i te mau uiraa e haama ai te mau tamarii, e feruri ai ho‘i e, aita ratou e tau‘ahia ra, e aore r6a, aita i mauruuru, e mea papû e, e haere ïa ratou e farerei i te tahi atu taata no ta ratou mau uiraa, e i reira paha ïa ratou e farii ai i te mau mana‘o hape e te mau peu tano ore.

Page 259: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 260: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

255

P e n e 3 9

E ere i te feruriraa paari, e ere atoa i te mea faufaa ia faaite i te mau tamarii i te mau mea atoa i te taime hoê. E faaite noa te mau metua ia ratou i te haamaramaramaraa ta ratou i ani mai e ta ratou e taa. Ia pahono te mau metua i te reira mau uiraa, e nehenehe ta ratou e haapii i te faufaa no te faaturaraa i to ratou tino e i te tino o vetahi ê. E haapii te mau metua i te mau tamarii ia ahu au noa i te ahu. E faatiti‘aifaro ratou i te mau mana‘o hape e te mau parau ino ta te mau tamarii e haapii na roto mai ia vetahi ê.

Ia paari te feruriraa o te tamarii, e aparau te mau metua ia ratou ma te huna ore i te parau no te fanauraa. Ia ite te mau tamarii e, e mea maitai teie mau mana e na te Fatu te reira i horo‘a mai ia tatou nei. Te titau mai nei Oia ia faaohipa tatou i te reira i roto i te mau oti‘a Ta’na i horo‘a mai ia tatou nei.

I haere mai te mau tamarii i te fenua nei ma te viivii ore e te hapa ore mai ô mai i te Metua i te Ao ra. Mai te mea e, e pure te mau metua no te ani i te arata‘iraa, e faauru te Fatu ia ratou ia haapii i te mau tamarii i te taime ti‘a e i roto i te raveraa ti‘a.

Te Mana o te Fanauraa i te Tamarii

tamarii i te parau no te fanauraa i te tamarii e no te viivii ore ? Nahea e ti‘a ai ia ratou ia rave i te reira ma te afaro ?

Ua faaue mai te Atua i te mau mea ora atoa ia fanau i to ratou iho huru (a hi‘o Genese 1:22). Ua riro te fanauraa ei tuhaa no Ta’na faanahonahoraa, na roto ho‘i i te reira e ti‘a ai i te mau huru ora atoa ia ora tamau noa i ni‘a i te fenua nei.

E i muri iho, ua tuu mai ra Oia ia Adamu e ia Eva i ni‘a i te fenua nei. Ua taa ê raua i te tahi atu mau mea Ta’na i hamani ra, no te mea e na tamarii varua raua Na’na. I roto i te Ô i Edene, ua faaipo-ipo Oia ia Adamu raua o Eva e ua faaue atu ra ia raua ia fanau faa-rahi e ia faaî i te fenua nei (a hi‘o Genese 1:28). Area râ, na te mau ture morare e faatere i to raua oraraa, eiaha râ na te hiaai o te tino.

Ua hinaaro te Atua ia fanauhia Ta’na mau tamarii varua i roto i te mau utuafare ia nehenehe ia ratou ia haapa‘o-maitai-hia e ia haa-piihia. Mai ia Adamau e o Eva, ua titauhia ia tatou ia horo‘a i te tino

Page 261: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

256

P e n e 3 9

tahuti no te reira mau tamarii varua. Ua parau mai te Peresideniraa Matamua e te Pŭpŭ no te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo e, « Te parau nei matou e, na te Atua i horo‘a mai i te rave‘a no te faatupu i te ora tahuti nei » (« Te Utuafare: E Poro‘i i to te Ao nei », Ensign, Novema 1995, 102). Ua faaue mai te Atua ia tatou e, i roto ana‘e i te faaipoiporaa i rotopu i te tane e i te vahine e ravehia ai te peu taotoraa te tane i te vahine. Ua parauhia taua ture ra te ture no te viivii ore.

Te Ture no te Viivii Ore

Eiaha tatou e taoto i te taata ê atu maori râ i to tatou iho hoa faa-ipoipo i haamanahia e te ture. Eiaha roa te hoê tane e aore râ, te hoê vahine e taoto i te tahi taata hou te faaipoiporaa. I muri a‘e i te faaipoiporaa, e faati‘ahia te taotoraa te tane e te vahine i to tatou noa iho hoa faaipoipo.

Na ô atu ra te Fatu i to Iseraela, « Eiaha roa oe e faaturi » (Exodo 20:14). Te mau ati Iseraela tei ofati i teie ture, ua faautu‘ahia ïa ratou i te utu‘a teimaha. Ua parau faahou mai te Fatu i te reira faaueraa i te mau mahana hope nei (a hi‘o PH&PF 42:24).

Ua haapiihia ia tatou e, te ture no te viivii ore, e ere ïa te taoto-noa-raa te tane i te vahine, ua hau atu râ i te reira. Ua faaara te Peresi-deniraa Matamua i te feia apî i te tahi atu mau hara taotoraa te tane e te vahine:

« Na mua a‘e i te faaipoiporaa, eiaha roa e rave i te hoê mea no te faaaraara i te mau hiaai puai o te faaitehia i roto noa i te faaipoipo-raa. Eiaha e rave i te mau apaparaa ve‘ave‘a, eiaha e taoto i ni‘a i te tahi atu taata, e aore râ, e tape‘ape‘a i te mau melo mo‘emo‘e mo‘a o te tino o te tahi atu taata, e ahu anei e aore râ, aita. Eiaha e faati‘a i te hoê taata ia rave i te reira i ni‘a ia outou. Eiaha e faaaraara i te reira mau hiaai i roto i to outou iho tino » (No te Puai o te Feia Apî [buka iti, 2001], 27).

Mai te tahi atu mau ofatiraa i te ture no te viivii ore, ua riro te peu petea (tane e tane, vahine e vahine) ei hara rahi. Ua parau mai te mau peropheta o te mau mahana hopea nei i te mau fifi o te peu

Page 262: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

257

P e n e 3 9

petea e i te mana‘ona‘oraa o te Ekalesia i te mau taata tei roohia i

Ei omuaraa, te ti‘aturi nei tatou e, ua haapa‘ohia e te Atua te faa-ipoiporaa i rotopu i te tane e i te vahine. Te ti‘aturi nei tatou e, e riro te faaipoiporaa ei mea mure ore na roto i te faaohiparaa i te mana o te autahu‘araa mure ore i roto i te fare o te Fatu.

« Te titau nei te taata ia ite i to tatou ti‘araa no ni‘a i te feia e parau nei e, e petea ratou. Teie ta‘u pahonoraa, oia ho‘i, ua here matou ia ratou ei mau tamaroa e ei mau tamahine na te Atua. Te vai ra paha te tahi mau hiaai puai to ratou e ere i te mea ohie ia haavî. Te rahi-raa o te taata e mau hiaai rau to roto ia ratou i tera e tera taime. Ia ore ratou e imi i te rave‘a no te tinai i taua mau hiaai ra, e riro ïa ratou i te rave mai te tahi mau melo o te Ekalesia. Mai te peu e, e ofati ratou i te ture no te viivii ore e i te mau ture morare a te Eka-lesia, e riro ïa ratou i te haavahia i te haavaraa a te Ekalesia, mai ia vetahi ê ra.

Te hinaaro nei tatou e tauturu i te reira mau taata, e faaitoito ia ratou, e tauturu ia ratou i roto i to ratou mau fifi e e tauturu ia ratou i roto i to ratou mau pe‘ape‘a Tera râ, eita ta tatou e nehe-nehe e hi‘o noa ia ratou ia rave i te mau ohipa faufau, ia tamata i te paturu e i te paruru e i te ora i te reira huru oraraa faaipoipo. Ia faati‘a tatou i te reira huru, te haafaufaa ore ra ïa tatou i te niu papû e te mo‘a o te faaipoiporaa i haamanahia e te Atua e to’na

Report, Atopa 1998, 91; e aore ra, Ensign, Novema 1998, 71).

Te Hinaaro nei Satane ia Ofati Tatou i te Ture no te Viivii Ore

te ture no te viivii ore ?

ia tatou ia ho‘i e ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra. Te hoê o te mau mea ino roa te ti‘a ia’na ia rave, o te tura‘iraa ïa ia tatou ia ofati i te ture no te viivii ore. E taata aravihi oia e te puai. Te hina-aro nei oia ia ti‘aturi tatou e, te ofatiraa i te reira ture, e ere ïa i te

Page 263: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

258

P e n e 3 9

hara. E rave rahi taata tei vare. E paruru ia tatou i te mau mana o te ino.

oia ia ti‘aturi tatou e, no te nehenehe o te tino o te taata, e ti‘a ïa ia faaiteitehia te reira. Te hinaaro nei to tatou Metua i te Ao ra ia tapo‘i tatou i to tatou tino, eita ïa tatou e faatupu i te mau mana‘o ti‘a ore i roto i te feruriraa o vetahi ê.

ore, te faaitoito atoa nei râ oia ia tatou ia feruri i te mau mana‘o faufau e te ti‘a ore. Te rave nei oia i te reira na roto i te mau hoho‘a, te mau teata, te mau aamu, te mau parau hoata, te himene e te mau Ôri o te faatupu i te mau peu faufau. E titau te ture o te viivii ore ia riro to tatou mau mana‘o e ta tatou mau ohipa ei mea mâ. Ua haapii mai te peropheta Alama e, ia haava ana‘e te Atua ia tatou, « na to tatou mau mana‘o ho‘i tatou e faahapa mai, e e ore roa tatou e itea ma te pora‘o ore i reira » (Alama 12:14).

Ua haapii mai Iesu e, « Ua faaroo ho‘i outou e, i parauhia mai te feia tahito ra e, eiaha oe e faaturi:

« Te parau atu nei râ vau ia outou o te hi‘o noa’tu i ta vetahi ê ra vahine ei faatupu i te hinaaro, ua faaturi ïa ia’na i to’na ihora aau » (Mataio 5:27–28).

outou i roto i te hoê ao faahemaraa ri‘ari‘a. Ua riro te hoho‘a faufau e to’na mau repo ha‘iriiri, mai te hoê are miti faaî ri‘ari‘a i te tapo‘i-raa i te fenua nei. Ua riro ïa ei raau taero. Eiaha e mata‘ita‘i e aore râ, e tai‘o i te reira. Mai te mea e mata‘ita‘i e aore râ, e tai‘o outou, e haamou te reira ia outou. E iriti ê atu te reira i to outou tura. E faa-ore te reira i to outou ite i te nehenehe o te oraraa. E taumi roa te reira ia outou i raro roa e e huti roa ia outou i roto i te hoê apoo tei î i te feruriraa iino e penei a‘e te ohipa iino. A faaatea ê ia outou i te reira. A horo ê atu mai ta outou e na reira no te hoê ma‘i ha‘iriiri, no te mea, e ma‘i pohe te reira. Ei feruriraa e ei ohipa mâ ta outou e ti‘a ai. Ua tanu te Atua i roto ia outou, no te hoê tumu, i te hoê faaitoitoraa hanahana o te nehenehe e huri-ohie-hia ei ohipa ino e te haamou. I to outou apîraa, eiaha e faaô ia outou i roto i te ohipa

Page 264: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

259

P e n e 3 9

arapaeraa tamau. Ia tae outou i te tau e feruri ai outou i te parau no te faaipoiporaa, o te reira te taime e haapapû ai outou i te reira ohipa. Tera râ, outou i roto i te fare haapiiraa tua rua, aita outou e

Report, Atopa 1997, 71–72; e aore ra, Ensign, Novema 1997, 51).

mana‘o. Ua ite oia i te taime e vai mo‘emo‘e ai tatou, e vai papû ore ai, e aore râ, e tupu ai te pe‘ape‘a. E ma‘iti oia i te reira taime paruparu no te faahema ia tatou ia ofati i te ture o te viivii ore. E nehenehe to tatou Metua i te Ao ra e horo‘a mai i te puai ia tatou ia upooti‘a i ni‘a i teie mau tamataraa ma te pe‘ape‘a ore.

Te faaite mai nei te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou i te aamu o te hoê taure‘are‘a parau ti‘a tei parauhia o Iosepha tei ti‘aturi-papû-hia e to’na fatu, o Potiphara. Ua faariro o Potiphara ia Iosepha ei faa-tere i ni‘a i te mau mea atoa na’na ra. Ua faahinaaro te vahine a Potiphara ia Iosepha e ua faahema ia’na ia taoto raua. Ua pato‘i râ Iosepha ia’na e ua horo ê. (A hi‘o Genese 39:1–18).

Ua haapii o Paulo e, « Aita outou i roohia e te ati maori râ mai te taata nei â; e parau mau ta te Atua, e ore oia e vaiiho noa ia outou ia ati, maori râ o te ti‘a ia outou ia faaoroma‘i ra; e faatupu atoa oia i te

10:13). Ua haapapû mai o Alama e, eita to tatou « faahemaraa (e) hau i to (tatou) puai » mai te mea e, e « faahaehaa (tatou ia tatou) iho i mua i te Fatu, e ia ti‘aoro atu i to’na ra i‘oa mo‘a, e ia ara, e ia pure ho‘i ma te faaea ore » (Alama 13:28).

e tahi ? Nahea e ti‘a ai i te mau metua ia haapii i ta ratou mau tamarii ia haehaa noa i roto i te ahuraa, te parau, e te peu ?

faufau ?

Na te mau orometua haapii: No te tautururaa i te mau uiraa no ni‘a i te ahuraa ma te hae-haa e no ni‘a i te viivii ore, e nehenehe outou e faaohipa i te buka iti ra No te Puai o te Feia Apî (buka numera 36550), te vai ra i te fare hooraa buka e i te LDS.org e te vai atoa ra paha i roto i ta outou piha vairaa buka o te fare pureraa.

Page 265: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

260

P e n e 3 9

E mea Teimaha roa te Ofatiraa i te Ture o te Viivii ore

Ua oto roa te peropheta Alama no te mea ua ofati te hoê o ta’na mau tamaiti i te ture o te viivii ore. Na ô atu ra Alama i ta’na tamaiti

mau mea i mua i te aro o te Fatu ra; ua rahi atu teie mau mea i te ino i te mau hara atoa, maori râ o te taparahi i te taata hara ore, e te hunaraa i te Varua Maitai ra ? » (Alama 39:5). Aita te teimaha o te viivii ore i atea i to te taparahi taata.

Ia ofati te hoê tane e te hoê vahine i te ture o te viivii ore e a tô ai i te hoê tamarii, e riro ïa raua i te faahemahia ia rave i te tahi atu hara ino roa: te haamărûaraa i te tamarii. E mea varavara roa te tumu maitai no te haamărûa i te tamarii. Ua parau te feia faatere o te Ekalesia e, te vai ra te tahi mau tumu e ti‘a ai ia haamărûa i te tamarii, mai te hapuraa i te fetii iho, e aore râ, te maferaraa, ia feruri te taote e e fifi roa te ora e aore râ te ea o te metua vahine, e aore râ, ia ite te mau taote e, e mea ino roa te huru o te aiû eita e ora i muri a‘e i te fanauraa. Tera râ, noa’tu teie mau huru tumu, eita te reira e farii-ohie-noa-hia ei tumu no te haamărûaraa. Te feia e topa i roto i teie mau huru, e feruri ratou i te rave‘a o te haamărûa-raa i muri a‘e i te aparauraa i to ratou mau ti‘a faatere o te Ekalesia e te fariiraa i te hoê haapapûraa na roto i te pure u‘ana.

« Ia tô te tane e te vahine i te hoê tamarii i rapae i te faaipoiporaa, e imihia ïa te mau rave‘a atoa no te haafaaipoipo ia raua. Mai te mea e, eita e tupu te faaipoiporaa, no te matahiti anei e aore râ, no te tahi atu anei mau tumu, e faaitoitohia ïa na metua faaipoipo-ore ia tuu i te tamarii ia faaamuhia na roto i te faanahoraa utuafare a te Ekalesia, no te haapapû e, e taatihia teie aiû i ni‘a i te mau metua ti‘amâ taatihia i roto i te hiero » (rata na te Peresideniraa Matamua, 26 no tiunu 2002, e 19 no tiurai 2002).

E mea faufaa roa no to tatou Metua i te Ao ra ia haapa‘o Ta’na mau tamarii i te ture o te viivii ore. Te mau melo o te Ekalesia o te ofati i teie ture e aore râ, o te turai ia vetahi ê ia na reira, e tuuhia ïa ratou i roto i te haavaraa a te Ekalesia.

Page 266: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

261

P e n e 3 9

E Nehenehe e Faaorehia te Hara a Te Feia o te Ofati i te Ture o te Viivii Ore

E nehenehe te hau e roaa i te feia tei ofati i te ture o te viivii ore. Ua parau mai te Fatu ia tatou e, « Ia fariu mai râ te taata parau ino i te mau parau ino atoa na’na ra, e ua haapa‘o i ta‘u ra mau haapa‘oraa, … te mau hara atoa ta’na i rave ra, e ore ïa e mana‘o-faahou-hia’tu ei hara na’na ra » (Ezekiela 18:21–22). Na roto ana‘e i te faaoreraa hara e tae mai ai te hau.

tatarahaparaa tata‘itahi. … Ua titauhia ia aifaito e aore râ, ia hau atu i te rahi te haapaeraa maa, te pure e te haehaa i te hara. Ei aau oto e te varua haehaa e ti‘a ai. … Ia itehia te roimata e te tauiraa rahi o te aau. Ia vai te iteraa papû o te hara, te faaru‘eraa i te ino, te fa‘iraa i te hape i mua i te mau mana ma‘itihia o te Fatu » (Te Semeio no te Faaoreraa Hara [1969], 353).

Ua riro te fa‘iraa ei tuhaa fifi roa a‘e o te tatarahapa no te mau taata e rave rahi. E ere i mua ana‘e i te Fatu e fa‘i ai tatou, i mua atoa râ i te taata ta tatou i faaino, mai te tane e aore râ, te vahine faaipoipo, e i mua i te mana autahu‘araa ma‘itihia. Na te ti‘a faatere autahu-‘araa (te episekopo e aore râ, te peresideni tĭtĭ) e haava i to tatou faito i roto i te Ekalesia. Ua parau te Fatu ia Alama, « Tei hara ia‘u ra …e ia fa‘i mai oia i ta’na mau hara ia oe e ia‘u atoa, e ia tatara-hapa ma to’na aau atoa, e faaore oe i ta’na ra mau hara e e na reira atoa ho‘i au » (Mosia 26:29).

rahi-hia mai te faaoreraa hara, aita râ e fafauraa, aita atoa e faaite-raa no te faaoreraa hara no te feia o te ore e tatarahapa mau. … Eita roa e hope te puai o te parau no te faahaamana‘o i te taata e, eita e ti‘a ia ratou ia rave i te hara e ia faaorehia mai e ia rave faahou â i te reira, e faahou â ma te ti‘aturi e, e tere noa toa te faa-oreraa hara » (Te Semeio no te Faaoreraa Hara 353, 360). Te feia o te farii i te faaoreraa hara e i muri iho e rave faahou i te hara, e faahapa-faahou-hia ïa ratou no ta ratou mau hara matamua (a hi‘o PH&PF 82:7; Etera 2:15).

Page 267: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

262

P e n e 3 9

E Haamaitai-Rahi-Hia te Feia o te Haapa‘o i te Ture o te Viivii Ore

o te viivii ore ?

Ia haapa‘o ana‘e tatou i te ture o te viivii ore, aore te pe‘ape‘a e te haama e vai i roto ia tatou. E haamaitaihia to tatou oraraa e te oraraa o ta tatou mau tamarii mai te mea e, e vai mâ noa tatou e te pora‘o ore i mua i te Fatu. E ti‘a i ta tatou mau tamarii ia hi‘o i to tatou hi‘oraa e ia pee i to tatou mau taahiraa.

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

faaipoiporaa)

faaipoipo)

o te viivii ore)

feruriraa)

ta’na mau hara)

Page 268: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

263

Te Ohipa Hiero e te Aamu Utuafare

P e n e 4 0

Te Hinaaro nei te Metua i te Ao ra ia Ho‘i Faahou Ta’na mau Tamarii Ia’na ra

Na te Taraehara a Iesu Mesia e haapapû mai ia tatou e, e ti‘afaahou tatou e e ora e amuri noa’tu. Tera râ, mai te mea e, e ora tatou e amuri noa’tu i roto e to tatou utuafare i mua i te aro o te Metua i te Ao ra, ua titauhia ia tatou ia rave i te mau mea atoa ta te Faaora i faaue mai ia tatou ia rave. Oia ho‘i, ia bapetizohia e ia haamauhia e ia farii i te mau Oro‘a o te hiero.

Ei melo no te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, ua bapetizohia tatou tata‘itahi e ua haamauhia e te hoê taata tei mau i te mana autahu‘araa ti‘a. E haere atoa tatou tata‘itahi i te hiero no te farii i te mau Oro‘a faaora o te autahu‘araa e rave-hia i reira. Tera râ, e rave rahi o te mau tamarii a te Atua aita ratou i farii i te reira rave‘a. Ua ora ratou i te hoê tau e aore râ, i te hoê fenua aita ratou i farii i te evanelia.

Te hinaaro nei te Metua i te Ao ra ia ho‘i Ta’na mau tamarii paatoa e ora i piha‘i iho Ia’na. No ratou o tei pohe ma te ore i bapetizohia e aore râ, i farii i te mau Oro‘a o te hiero, ua horo‘a mai Oia i te hoê rave‘a ia tupu te reira. Ua ani mai Oia ia tatou ia rave i te mau Oro‘a no to tatou mau tupuna i roto i te mau hiero.

Te mau Hiero o te Fatu

Na te mau orometua haapii: E nehenehe te mau hoho‘a e faatupu i te anaanatae e ia tau-turu i te mau taata ia faarahi i to ratou itetaa. A ani i te mau melo o te piha haapiiraa e aore ra, i te mau melo o te utuafare ia feruri i to ratou mau mana‘o no ni‘a i te ohipa hiero a hi‘o ai ratou i te hoho‘a o te hoê hiero i roto i teie pene.

Page 269: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 270: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

265

P e n e 4 0

Ua riro te mau hiero a te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei ei mau fare taa ê tei haamaitaihia ei fare no te Fatu. E haere te mau melo ti‘amâ o te Ekalesia i reira no te farii i te mau Oro‘a mo‘a e ia rave i te mau fafauraa e te Atua. Mai te bapetizoraa, e mea faufaa te reira mau oro‘a e te reira mau fafauraa no to tatou faaoraraa. E ravehia te reira i roto i te mau hiero o te Fatu.

E haere atoa tatou i te hiero no te haapii hau atu no ni‘a i te Metua i te Ao ra e Ta’na Tamaiti, o Iesu Mesia. E roaa ia tatou te iteraa maitai a‘e no ni‘a i to tatou tumu i roto i te oraraa nei e no ni‘a i to tatou auraa e te Metua i te Ao ra e o Iesu Mesia. E haapiihia tatou i te parau no to tatou oraraa hou te tahuti nei, te auraa o te oraraa i ni‘a i te fenua nei, e te oraraa i muri a‘e i te pohe.

E Taati te mau Oro‘a Hiero i te mau Utuafare e amuri Noa’tu

E ravehia te mau Oro‘a hiero atoa na roto i te mana o te autahu-‘araa. Na roto i te reira mana, te mau Oro‘a e ravehia ai i ni‘a i te fenua nei e taatihia ïa, e aore râ, e natihia ai, i te ra‘i ra. Ua haapii te Faaora i Ta’na mau Aposetolo, « Ta oe e haamau i raro nei, e haa-mau-atoa-hia ïa i te ao » (Mataio 16:19; a hi‘o atoa PH&PF 132:7).

I roto ana‘e i te hiero e taati-amui-hia ai tatou ei utuafare e amuri noa’tu. Na te faaipoiporaa i roto i te hiero e tahoê i te hoê tane e te hoê vahine ei tane e ei vahine faaipoipo e amuri noa’tu mai te mea e, e faatura raua i ta raua mau fafauraa. Na te bapetizoraa e te taatoaraa o te tahi atu mau oro‘a e faaineine ia tatou no taua ohipa mo‘a ra.

Ia faaipoipohia te hoê tane e te hoê vahine i roto i te hiero, ta raua mau tamarii e fanauhia mai i muri a‘e e riro ïa ratou ei tuhaa no to raua utuafare mure ore. Te mau taata tei faaipoipohia i te tivira e nehenehe ta ratou e farii i te reira mau haamaitairaa na roto i te faaineineraa ia ratou e ta ratou mau tamarii ia haere i te hiero e ia taatihia te tahi i te tahi. Te mau metua e faaamu i te mau tamarii ma te haamanahia e te ture, e nehenehe ïa taua mau tamarii ra e taatihia i ni‘a ia ratou.

Page 271: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

266

P e n e 4 0

mana o te taatiraa i roto i to raua faaipoiporaa ?

E Titau to Tatou mau Tupuna i ta Tatou Tauturu

ore e farii i te mau Oro‘a o te autahu‘araa ?

Ua ora raua i Tripani, Italia, i reira to raua aupururaa i te hoê utuafare e ua ora amui e rave rahi matahiti nehenehe. Aita o Mario e o Maria i faaroo i te parau o te evanelia a Iesu Mesia i faaho‘i-faahou-hia mai i te tau a ora noa ai raua. Aita raua i bapetizohia. Aita raua i fana‘o i te haere i te hiero e ia taatihia ei utuafare mure ore. Ia pohe raua, ua hope atoa to raua faaipoiporaa.

Hau atu i te hoê tenetere i muri mai, ua tupu te hoê putuputuraa

no te taatiraa o Mario e o Maria. Ua tahe to raua roimata i te fariiraa i te oaoa o Mario e o Maria.

E rave rahi to tatou mau tupuna tei pohe ma te ore e faaroo i te evanelia a ora ai ratou i te fenua nei. Te ora nei ratou i teie nei i roto i te ao varua (a hi‘o i te pene 41 i roto i teie buka). E haapiihia ratou i te evanelia a Iesu Mesia i reira. Te feia tei farii i te evanelia te tia‘i nei ratou ia ravehia te mau Oro‘a hiero no ratou. Ia rave ana‘e tatou i te reira mau oro‘a i roto i te hiero no to tatou mau tupuna, e farii atoa tatou i to ratou oaoa.

parau ti‘a o te Atua, To’na aroha e te maitai ?

hiero no to outou mau tupuna ?

Aamu Utuafare Nahea – Tatou ia Haamata i te Tauturu i to Tatou mau Tupuna

utuafare ?

Page 272: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

267

P e n e 4 0

Te faaitoitohia nei te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei ia rave i te mau ohipa tuatapaparaa. Na roto i te reira mau ohipa, e haapii tatou no ni‘a i to tatou mau tupuna, ia ti‘a ia tatou ia rave i te mau Oro‘a no ratou. E toru taahiraa tumu i roto i te ohipa aamu utuafare:

1. E imi o vai to tatou mau tupuna.

2. E imi e, o vai te mau tupuna e ti‘a ia ravehia te mau Oro‘a hiero.

3. Haapapû e ua ravehia te mau Oro‘a no ratou.

E rave rahi mau paroita e mau amaa e taata tauturu aamu utua-fare to ratou o te nehenehe e pahono i te mau uiraa e e arata‘i ia tatou i roto i te mau rave‘a tauturu e titauhia. Mai te mea e, aita to te hoê paroita e aore râ, amaa e taata tauturu aamu utuafare, e nehenehe te episekopo e aore râ, te peresideni e horo‘a i te haamaramaramaraa.

Imi i to Tatou mau Tupuna

No te rave i te mau Oro‘a hiero no to tatou mau tupuna, e titau-hia ia ite tatou i to ratou i‘oa. E rave rahi mau rave‘a tauturu e vai nei i teie mahana no te tauturu ia tatou ia imi i te i‘oa o to tatou mau tupuna.

Te hoê rave‘a maitai no te haamata i te haaputuputu i te haama-ramaramaraa no ni‘a i to tatou mau tupuna, o te hi‘oraa ïa e, eaha te mau mea e vai ra i roto i to tatou iho fare. Te vai ra paha ta tatou mau parau fanauraa, faaipoiporaa, e aore râ, poheraa. E imi atoa tatou i te mau Bibilia utuafare, te mau aamu utuafare, e aore râ, te mau buka aamu. Taa ê atu i te reira, e nehenehe ta tatou e ani i te mau haamaramaramaraa a te fetii. Ia hope ta tatou haaputuputuraa i te mau haamaramaramaraa i roto i to tatou fare e mai roto mai i te mau tupuna, e nehenehe ta tatou e imi i te tahi atu mau rave‘a,

pû aamu utuafare a te Ekalesia.

Te rahiraa o te mau mea e roaa mai ia tatou, tei te huru ïa o te mau parau e vai ra. E riro e te tahi noa haamaramaramaraa te noaa mai ia tatou no ni‘a i te utuafare e ia ite-noa-hia mai te mau metua e te mau metua ruau. Mai te peu e, e apaparaa parau rahi ta tatou no

Page 273: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

268

P e n e 4 0

ni‘a i te utuafare, e itehia paha ïa ia tatou te tahi atu mau tupuna no te mau u‘i i muri atu.

E tapa‘o tatou i te mau haamaramaramaraa i ni‘a i te mau api tuatapaparaa.

A Imi o vai te mau Tupuna e Ti‘a ia Ravehia te mau Oro‘a Hiero

Ua ravehia te mau Oro‘a hiero no te feia i pohe mai te mau mahana matamua mai o te Ekalesia. No reira, e riro e, ua oti te tahi mau oro‘a o to tatou mau tupuna i te ravehia. No te iteraa e, o vai te mau tupuna e ti‘a ia ravehia te oro‘a hiero, e nehenehe ta tatou e hi‘o i roto e piti vahi. I roto i ta tatou mau parau utuafare, e riro e, te vai ra te mau haamaramaramaraa no te ohipa i ravehia. Mai te mea e, aita, te vai ra ta te Ekalesia mau parau no te mau Oro‘a atoa tei ravehia i roto i te hiero. E nehenehe to outou taata haapa‘o aamu utuafare o te paroita e aore râ, o te amaa e tauturu ia outou i te imiraa i te reira.

Haapapû e ua Ravehia te mau Oro‘a

E rave rahi to tatou mau tupuna i roto i te ao varua e rû nei i te farii i to ratou mau oro‘a hiero. Ia itehia ia tatou te reira mau tupuna, e faanaho tatou i te raveraa i te reira ohipa no ratou

Te hoê o te mau haamaitairaa o te ohipa aamu utuafare tei roto ïa i te haereraa i te hiero e te raveraa i te mau Oro‘a ei mono no to tatou mau tupuna. E faaineine tatou ia tatou iho no te farii i te hoê parau faati‘a no te hiero ia ti‘a ia tatou ia rave i te reira ohipa, mai te mea e, e nehenehe. Mai te mea e, 12 matahiti to ta tatou mau tamarii e aore ra, hau atu, e nehenehe ratou e farii i te reira mau haamaitairaa na roto i te bapetizoraa e te haamauraa ia ratou no to ratou mau tupuna.

Mai te peu e, aita e ti‘a ia tatou ia haere i te hiero no te rave i te mau Oro‘a, e faanaho te hiero ia ravehia te mau Oro‘a na te tahi atu mau melo o te Ekalesia.

o to outou utuafare i te imiraa i te haamaramaramaraa no ni‘a i to outou mau tupuna ?

Page 274: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

269

P e n e 4 0

Te Tahi atu mau Rave‘a no te Aamu Utuafare

hopoi‘a, ia rave i te ohipa aamu utuafare ?

Taa ê noa’tu te raveraa i te mau Oro‘a hiero no te mau tupuna tei itehia ia tatou, ua rau te mau rave‘a e ti‘a ia tatou ia tauturu i te feia i roto i te ao varua. E titau tatou i te arata‘iraa a te Varua a feruri ai tatou na roto i te pure, i te ohipa te ti‘a ia tatou ia rave. Teie te mau ohipa e ti‘a ia tatou ia rave, ia au i to tatou huru:

1. Haere pinepine i te hiero. I muri a‘e i to tatou haereraa i te hiero no tatou iho, e nehenehe ta tatou e rave i te mau Oro‘a faaora no vetahi ê e tia‘i ra i roto i te ao varua.

2. A rave i te mau ma‘imiraa no te mau tupuna e ere i mea ohie ia ite ia ratou. E nehenehe te taata haapa‘o aamu utuafare e arata‘i ia tatou i roto i te mau rave‘a tauturu e vai ra.

3. A tauturu i te ohipa faanahoraa parau a te Ekalesia. Na roto i teie faanahonahoraa, e faaineine te mau melo i te mau haama-ramaramaraa no te tuatapaparaa o te faaohipahia i roto i te mau faanahoraa rorouira o te aamu utuafare a te Ekalesia. Na teie faanahoraa e faaohie i ta tatou ma‘imiraa i to tatou mau tupuna.

4. Horo‘a i te mau haamaramaramaraa aamu utuafare i roto i te faanahoraa rorouira a te Ekalesia no te aamu utuafare. Tei roto i te reira faanahonahoraa te mau tuatapaparaa tei horo‘ahia mai e te taata na te ao atoa nei. E tauturu te reira i te taata ia horo‘a i ta ratou mau haamaramaramaraa utuafare. E nehenehe te taata haapa‘o aamu utuafare e horo‘a mai te mau haama-ramaramaraa hau atu no ni‘a i te mau faanahonahoraa rorouira a te Ekalesia.

5. E rave i te ohipa i roto i te mau faanahonahoraa utuafare. E rahi atu te ohipa ta tatou e rave no to tatou mau tupuna na roto i te rave-amui-raa e te tahi atu mau melo o te utuafare.

outou raveraa i te ohipa hiero e te aamu utuafare.

Page 275: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

270

P e n e 4 0

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

Page 276: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

271

Te Ao Varua i Muri a‘e i te Pohe

P e n e 4 1

Te Oraraa i muri a‘e i te Pohe

Ua faaineine te Metua i te Ao ra i te hoê faanahoraa no to tatou faaoraraa. Ei tuhaa no te reira faanahonahoraa, ua tono Oia ia tatou mai ô mai Ia’na ra ia haere mai e ora i te fenua nei e ia farii i te tino i‘o e te toto tahuti. Ia tae i te hopea e pohe to tatou tino tahuti, e e haere to tatou varua i te ao varua ra. Te ao varua e vahi tia‘iraa ïa, vahi ohiparaa, haapiiraa, e, no te feia parau ti‘a, e vahi faafaaearaa ïa i te ati e te oto. E ora noa to tatou varua i reira e tae roa’tu i te taime e ineine ai tatou no to tatou ti‘a-faahou-raa. I muri iho e nati faahou â to tatou tino tahuti i to tatou varua, e e farii tatou i te hanahana ta tatou i faaineine (a hi‘o i te pene 46 i roto i teie buka).

E rave rahi taata tei ui maere e, mai te aha te huru o te ao varua. Ua horo‘a mai te mau papa‘iraa mo‘a e te mau peropheta o te mau mahana hopea nei ia tatou i te haamaramaramaraa no ni‘a i te ao varua.

oraraa i muri a‘e i te pohe ? Nahea e ti‘a ai ia tatou ia faaohipa i to tatou iteraa i te parau o te ao varua i muri a‘e i te pohe no te tamahanahana ia vetahi ê ?

Tei Hea te Ao Varua i Muri a‘e i te Pohe ?

Ua parau mai te mau peropheta o te mau mahana hopea nei e, aita te varua o te feia tei pohe i atea roa ia tatou. Ua parau mai te Peresideni Ezra Taft Benson e: « I te tahi taime, e mea rairai roa te

Page 277: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 278: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

273

P e n e 4 1

paruru i rotopu i teie oraraa e te oraraa i ô mai. Aita te mau taata

Report, Eperera 1971, 18; e aore râ, Ensign, June 1971, 33). Ua haa-

pohe tei ni‘a ïa i te fenua nei, ati a‘e ia tatou (a hi‘o Te mau Haapii-raa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Brigham Young [1997], 279).

Eaha te Huru o to Tatou Varua ?

Hoê â hoho‘a to te tino varua e to te taata tahuti nei, hoê noa râ vahi taa ê, oia ho‘i, e huru maitai roa to te tino varua (a hi‘o Etera 3:16). E ta‘ita‘i te mau varua na muri iho ia ratou, mai te fenua’tu nei, i ta ratou mau peu o te haapa‘o e aore râ, o te pato‘i i te mau mea o te parau ti‘a (a hi‘o Alama 34:34). Hoê â mau hiaai e te mau hinaaro to ratou mai to te tau a ora ai ratou i ni‘a i te fenua nei. E hoho‘a taata paari to te mau varua atoa. E taata paari ratou hou to ratou oraraa tahuti nei, e e hoho‘a taata paari to ratou i muri a‘e i te pohe, noa’tu e, ua pohe ratou ei aiû e aore râ, ei tamarii (a hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Joseph F. Smith [1998], 131–32).

i te ao varua i ta ratou mau huru peu i teie nei ?

Eaha te mau Huru i Roto i te Ao Varua i Muri a‘e i te Pohe ?

Ua haapii mai te peropheta Alama i roto i te Buka a Moromona no ni‘a e piti na tuhaa e aore ra, huru i roto i te ao varua:

« Ei reia e fariihia te mau varua o te feia parau ti‘a ra i roto i te hoê vairaa mauruuru ra o tei parauhia te paradaiso; e vahi faaearaa ïa, e te hau, ei reira e faaea ai ratou i to ratou pe‘ape‘a, i te ati, e te oto ho‘i.

« Ei reira te mau varua o te feia parau ino e te viivii, inaha ho‘i, aita o ratou e tuhaa i te Varua o te Fatu; inaha ho‘i, i ma‘iti ratou i te ino, aore i te maitai; no reira i ô ai te varua o te diabolo i roto ia ratou, e ua rave i to ratou ti‘ahapa; e hurihia ïa ratou i te poiri ra, tei reira te oto, e te ta‘i, e te auauraa niho; e ua na reira, no ta ratou iho ohipa ino, i arata‘i-tîtî-hia ho‘i ratou e te hinaaro o te diabolo.

Page 279: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

274

P e n e 4 1

« E teie nei, o te vairaa teie o te varua o te taata ino; oia ïa, tei roto i te poiri ratou, e te hoê vairaa ri‘ari‘a, e te măta‘u, e te mana‘oraa i te mainaina u‘ana e te riri o te Atua, o te tae i ni‘a ia ratou; e na reira noa ratou i te vairaa, e o te reira atoa te vairaa o te feia parau ti‘a i roto i te paradaiso e tae roa’tu i to ratou ti‘a-faahou-raa » (Alama 40:12–14).

E faataahia te mau varua ia au i te huru o to ratou oraraa e tae noa-’tu ho‘i i te huru o to ratou haapa‘oraa i te hinaaro o te Fatu, a ora ai ratou i ni‘a i te fenua nei. E faataa-ê-hia te feia parau ti‘a i te feia parau ti‘a ore (a hi‘o 1 Nephi 15:28–30), area râ, e ti‘a i te mau varua ia haere i mua e ia taui i te huru mai te hoê faito e te tahi atu faito a haapii mai ai ratou i te mau parau tumu o te evanelia e a haapa‘o ai ratou i te reira. E nehenehe te mau varua i roto i te paradaiso e haapii i te mau varua i roto i te vahi tape‘araa (a hi‘o PH&PF 138).

Paradaiso

Mai ta Alama i parau mai, i reira te varua o te feia parau ti‘a e faaea ai i to ratou ati e to ratou ho‘i oto. Area râ, e horo‘a ratou i to ratou taime no te rave i te ohipa a te Fatu. Ua ite te Peresideni Joseph F.

te feia parau ti‘a i roto i te ao varua ra i muri noa iho i to’na faasa-tauro-raa-hia. Ua faataa Oia i te mau ve‘a, ua horo‘a i te puai e te mana ia ratou, e ua faaue ia ratou « ia haere e ia afa‘i i te marama-rama o te evanelia ia ratou o te faaea ra i roto i te poiri, e tae noa-’tu i te mau varua atoa o te taata nei » (PH&PF 138:30).

Ua faati‘ahia te Ekalesia i roto i te ao varua, e e rave tamau noa te mau melo autahu‘araa i ta ratou mau hopoi‘a i reira (a hi‘o PH&PF 138:30). Ua haapii mai te Peresideni Wilford Woodruff e: « E vai atoa teie nei autahu‘araa i te tahi pae i te paruru. … Te mau Aposetolo atoa, te mau Hitu Ahuru atoa, te mau Peresibutero atoa,

Na te mau orometua haapii: No te tauturu i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, te mau melo o te utuafare ia taa i te mau taa-ê-raa i rotopu i te paradaiso e te vahi tape‘araa o te varua, a papa‘i i te hoê reni mai ni‘a haere i raro i ropu i te tabula e aore râ, i ni‘a i te hoê api parau rahi, no te faataa e piti pae. I te pae ni‘a o te hoê pae, a papa‘i Vairaa o te Feia parau ti‘a. I te pae ni‘a o te tahi pae, a papa‘i Vairaa o te Feia Parau ti‘a ore. A ani i te mau melo ia faaite i te mau huru i roto i te ao varua, ia au i ta ratou tai‘oraa i roto i teie tuhaa. A haapoto i ta ratou mau faaiteraa i roto i te pae e au.

Page 280: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

275

P e n e 4 1

e te vai atu ra, tei pohe i roto i te faaroo e ua haere atu i ô mai i te paruru, e hope paatoa ratou i te rave i te ohipa a te Fatu » (Deseret News, Tenuare 25, 1882, 818).

E mea faufaa atoa te mau autaatiraa utuafare. Ua ite te Peresideni

mau taata ta’na i ite atu i reira, ua faanahohia ïa i roto i te faanaho-raa utuafare. … Ua parau oia e, ‘ia hi‘o a‘e ra vau i te mau utuafare, ite atu ra vau i te paruparu i roto i te tahi pae … inaha ho‘i, ua ite atu vau i te mau utuafare tei opanihia ia haere mai e ia parahi amui ratou ra, no te mea aore ratou i haapa‘o i to ratou piiraa i ô nei’ » (Deseret News,

Te Vahi Tapearaa o te Varua

Ua faaau te Aposetolo Petero i te ao varua i muri a‘e i te pohe mai te hoê vahi tape‘araa varua, ei vahi tape‘araa no te tahi pae (a hi‘o 1 Petero 3:18–20). Te mau varua o te feia tei ore â i farii i te evanelia a Iesu Mesia o ratou ïa te parahi i roto i te vahi tape‘araa varua. Tei ia ratou noa â to ratou ti‘amâraa, e e nehenehe hoi ratou e faauru-hia e te maitai e te ino. Mai te peu e, e farii ratou i te evanelia e i te mau Oro‘a i ravehia no ratou i roto i te mau hiero, e ti‘a ïa ia ratou ia faaru‘e i te vahi tape‘araa varua e ia parahi i roto i te paradaiso.

E vai atoa i roto i te vahi tape‘araa varua te feia tei pato‘i i te eva-nelia a porohia ai te reira ia ratou i ni‘a anei i te fenua nei e aore ra, i roto anei i te vahi tape‘araa varua. E farii ïa te reira mau varua i te mamae o hade. Ua tapu ê ratou ia ratou iho i te maitai o Iesu Mesia, tei na ô mai e, « No te mea inaha, ua faaoroma‘i au, o te Atua, i teie nei mau mea no te taata’toa, ia ore ratou ia roohia i te mamae mai te mea e e tatarahapa ratou; tera râ, mai te mea e aita ratou e tatarahapa ia roohia ratou i te mamae rahi e ti‘a ai ia au i ta‘u i faaoroma‘i ra; na te reira mamae rahi i faatupu i roto ia‘u, oia o te Atua, tei hau a‘e i te mau mea atoa ra, i te rurutaina no te mauiui, e ua tahe maira te toto na te mau poa’toa e ua mauiui i te tino e te varua atoa ho‘i » (PH&PF 19:16–18). I muri a‘e i to ratou mauiuiraa no ta ratou mau hara, i reira ratou e fariihia ai, na roto i

Page 281: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

276

P e n e 4 1

te Taraehara a Iesu Mesia, ia fatu i te hanahana haehaa roa a‘e, oia ho‘i te basileia tiretia.

nei oraraa ?

Te Tahi atu mau Papa‘iraa Mo‘a

parau ti‘a ore)

te ao varua)

Page 282: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

277

Te Haaputuputuraa o te Opu o Iseraela

P e n e 4 2

E Nunaa Fafauhia na te Atua te Opu o Iseraela

fenua o te ao nei ?

E peropheta rahi o Iakoba o tei ora e rave rahi hanere matahiti hou te anotau o te Mesia. No to Iakoba faaroo, ua horo‘a te Fatu ia’na i te i‘oa taa ê o Iseraela, oia ho‘i « e hui arii no te Atua » e aore râ Ahuru ma piti a Iakoba tamaiti. I itehia te reira mau tamaiti e to ratou mau utuafare ei opu tino ahuru ma piti no Iseraela, e aore râ, te Ati Iseraela (a hi‘o Genese 49:28).

E mootua o Iakoba na Aberahama. Ua rave te Fatu i te hoê fafauraa mure ore ia Aberahama tei faaapîhia i ni‘a ia Isaaka e ia Iakoba e ta’na mau tamarii (a hi‘o i te pene 15 i roto i teie buka; a hi‘o atoa te hoho‘a i roto i teie pene, o te faaite ra ia Iakoba i te haamaitairaa i ta’na mau tamaiti). Ua fafau te Atua e, e vai noa te ati Iseraela ei nunaa i ma‘itihia na’na, mai te mea e e tamau noa ratou i te haapa‘o

haamaitairaa no te mau fenua atoa o te ao nei na roto i te hopoiraa i te evanelia e te autahu‘araa ia ratou ra (a hi‘o Aberahama 2:9–11). No reira, e tape‘a maite ratou i ta ratou fafauraa e te Fatu e e haapa‘o atoa Oia i Ta’na fafauraa e o ratou.

Ua Hapurarahia te Opu o Iseraela

Ua faaara tamau noa te mau peropheta a te Fatu i te opu o Iseraela i te mea e tupu mai te mea e, e rave ratou i te ino. Ua tohu o Mose e, « E haapurara Iehova ia oe i to te mau etene atoa ra, mai te tahi

Page 283: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 284: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

279

P e n e 4 2

hopea mai o te mau fenua ra e tae noa’tu i te tahi hopea o te fenua

Noa’tu teie faaararaa, ua ofati tamau noa te Ati Iseraela i te mau faaueraa a te Atua. Ua aro ratou ratou iho e ua amaha i roto e piti basileia: te Basileia no te Pae Apatoerau, tei parauhia te basileia o Iseraela, e te Basileia no te Pae Apatoa, tei parauhia te basileia o Iuda. Ahuru o na opu tino ahuru ma piti ua ora i roto i te Basileia no te Pae Apatoerau. I roto i te hoê tama‘i ua pau ratou i to ratou mau ennemi, e ua arata‘i-ê-hia ratou i roto i te faatîtîraa. I muri a‘e ra ua horo tapuni te tahi pae o ratou i roto i te mau fenua apatoe-rau e aita a‘e ra to te ao nei i ite faahou ia ratou.

Tau 100 matahiti i muri a‘e i te haru-raa-hia te Basileia no te Pae Apatoerau, ua haru-atoa-hia te Basileia no te Pae Apatoa. Ua haa-mouhia te oire pû o Ierusalema i te matahiti 586 HOU TE MESIA, e ua arata‘i-tîtî-hia e rave rahi melo o na opu e piti o Iseraela i toe mai. I muri a‘e ra, ua ho‘i faahou mai te tahi pae o te mau melo o te reira na opu e ua patu faahou ratou ia Ierusalema. Na mua noa

e melo ho‘i ratou no te opu o Iseraela, i te oire e ua parahi i te fenua Amerika.

I muri a‘e i te anotau o te Mesia, ua haamou-faahou-hia o Ierusa-lema, na te mau faehau Roma i teie taime. Ua haapurarahia te Ati Iuda i roto i te mau fenua e rave rahi. I teie mahana, e iteahia te ati Iseraela i te mau fenua atoa o te ao nei. E rave rahi o teie mau taata aore ratou i ite e, no roto mai ratou i te opu o Iseraela i tahito ra.

raa-hia Ta’na nunaa fafauhia na te mau fenua atoa nei ?

Ia Haaputuputuhia te Opu o Iseraela e Ti‘a ai

Ua fafau mai te Fatu e, e haaputuputuhia To’na nunaa fafauhia ia tae i te hoê mahana: « E haaputuputu maira vau i te toe‘a o tau na’na i te mau fenua atoa i tiahihia’tu ai ratou e au ra » (Ieremia 23:3).

Page 285: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

280

P e n e 4 2

E haaputuputu te Atua i Ta’na mau tamarii na roto i te ohipa misio-nare. Ia roaa i te taata te ite no ni‘a ia Iesu Mesia, e ia farii i te mau Oro‘a faaora e ia haapa‘o i te mau fafauraa o te reira mau oro‘a, e riro ratou ei « tamarii no te fafauraa » (3 Nephi 20:26). E mau tumu faufaa Ta’na no te haaputuputu i Ta’na mau tamarii. E haaputuputu oia ia ratou ia nehenehe ia ratou ia ite i te mau haapiiraa o te eva-nelia e ia faaineine ia ratou iho ia farerei i te Faaora ia ho‘i faahou mai Oia ra. E haaputuputu Oia ia ratou ia patu ratou i te mau hiero e ia rave i te mau Oro‘a mo‘a no te mau tupuna tei pohe ma te ore i farii i teie haamaitairaa. E haaputuputu Oia ia ratou ia nehenehe ia ratou ia haapuai te tahi e te tahi e ia hoê i roto i te evanelia, e ia farii i te parururaa i mua i te mau mea ti‘a ore i roto i te ao nei. E haaputuputu atoa Oia ia ratou ia nehenehe ia ratou ia faaineine ia ratou iho no te faaite i te evanelia ia vetahi ê.

Ua fâ mai te peropheta Mose no te horo‘a mai i te mana no te faa-tere i te ohipa no te haaputuputuraa i te opu o Iseraela ia Iosepha

PH&PF 110:11). Maia taua taime maira, ua mau te mau peropheta tata‘itahi i te mau taviri no te haaputuputu i te opu o Iseraela, e ua riro te reira haaputuputuraa ei tuhaa faufaa no te ohipa a te Ekale-sia. Te haaputuputuhia nei te nunaa fafauhia i teie nei na roto i to ratou fariiraa i te evanelia i faaho‘ihia mai e te taviniraa i te Atua o

E haaputuputuhia to Iseraela na mua i te pae varua e i muri iho i te pae tino. E haaputuputuhia ratou i te pae varua ia amui ana‘e mai ratou i roto i te Ekalesia a Iesu Mesia i te Feia Mo‘a i te mau Mahana Hopea nei, ia rave e ia haapa‘o i te mau fafauraa mo‘a. Ua haamata te

e te tamau noa nei â i teie mahana ati a‘e te ao nei. E taata Iseraela te mau taata faafariuhia i roto i te Ekalesia na roto anei i te toto e aore râ, te faaamuraa. No te utuafare ana‘e ratou no Aberahama e no Iakoba (a hi‘o Aberahama 2:9–11; Galatia 3:26–29).

fenua i roto i te … Ekalesia. …Ua haere mai ratou no te mea ua parahi te Varua o te Fatu i ni‘a iho ia ratou; … e ua roaa ia ratou e varua o te haaputuputuraa,} e ua faaru‘e ratou i te mau mea atoa e

Page 286: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

281

P e n e 4 2

ua tape‘a i te evanelia » (Doctrines du Salut,

Te auraa no te haaputuputuraa pae tino o Iseraela, o te haaputu-puturaa ïa o te nunaa fafauhia « i to ratou mau fenua ai‘a no ratou ra, e e haaparahihia ratou i to ratou mau fenua atoa i parauhia ra » (2 Nephi 9:2). E haaputuputuhia te opu o Epheraima e o Manate i Amerika. E ho‘i te opu o Iuda i roto i te oire o Ierusalema e te mau fenua i haati mai. E farii na opu ahuru i mo‘e ra i te mau haamai-tairaa i parauhia no ratou na roto mai i te opu o Epheraima (a hi‘o PH&PF 133:26–34).

I te faati‘a-raa-hia te Ekalesia, ua haapiihia te Feia Mo‘a ia haa-putuputu i Ohio, i muri iho i Missouri, e i muri iho i roto i te Faa no Roto Miti. I teie râ mahana, ua haapii mai te mau peropheta o teie nei anotau e, e patu te mau melo o te Ekalesia i te basileia o te Atua i roto i to ratou iho fenua. Ua parau mai o Elder Russell M. Nelson e: « Te ma‘itiraa ia haere mai i te Mesia ra, e ere ïa i te parau no te fenua; e parau râ no te fafauraa a te taata tata‘itahi. E nehe-nehe te taata ‘e faataehia i te ite i te Fatu ra’[3 Nephi 20:13] ma te faaru‘e ore i to ratou fenua ai‘a. E parau mau, i te omuaraa o te Ekalesia, e mea pinepine te parau ra faafariuraa i te tuati i te parau ra e reva i te fenua ê. I teie nei râ, e tupu te haaputuputuraa i te mau fenua atoa. … Te vahi haaputuputuraa o te Feia Mo‘a no Bara-

-

97:21.] O Ziona o te vahi ïa tei reira te Feia Mo‘a parau ti‘a » (i roto Ensign, Novema

2006, 81).

Eita te haaputuputuraa tino o Iseraela e hope roa e tae roa’tu i te Piti o te Taeraa mai o te Faaora e tae roa’tu i te Mileniuma (a hi‘o Iosepha

« Te na ô maira Iehova, te fatata maira te tau, e ore e parau-faahou-hia e, Te ora ra Iehova, o tei arata‘i mai i te tamarii a Iseraela mai te fenua maira mai Aiphiti;

Page 287: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

282

P e n e 4 2

« Area râ, te ora ra Iehova, o tei arata‘i mai i te tamarii a Iseraela mai te fenua i te pae i apatoerau ra, e mai te mau fenua mai i tiahihia’tu ai ratou e ana; e faaho‘i mai ho‘i au ia ratou i to ratou ihora fenua i horo‘ahia’tu e au no to ratou ra mau metua » (Ieremia 16:14–15).

o te mau taata fafauhia na te Fatu ?

vetahi ê ?

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

parau e mau tamarii ïa no te fafauraa)

peropheta, e e faaroo ia Iesu Mesia ra, e riro ïa ei nunaa fafauhia na te Fatu)

haapurararaa)

mau fenua atoa)

-puturaa na roto i te Faaho‘i-raa-hia mai o te evanelia)

Na te mau orometua haapii: Ia faaite te taata i to ratou aamu no te faafariu-raa-hia mai i te evanelia a Iesu Mesia i faaho‘i-faahou-hia, te faaite ra ïa ratou i te aamu no ni‘a i to ratou haaputuputuraa i te pae varua. A ani te tahi mau taata na mua roa ia faaite mai i te huru o to ratou faafariu-raa-hia mai i te evanelia.

Page 288: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

283

P e n e 4 2

Ierusalema)

Page 289: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 290: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

285

Te mau Tapa‘o o te Tae-Piti-raa mai

P e n e 4 3

E Ho‘i Faahou mai Iesu Mesia i te Fenua nei

iho mai te ra‘i mai ra na roto i te mana e te hanahana rahi … e e parahi ma te parau ti‘a i rotopu i te taata nei i ni‘a i te ao nei e ia hoê a‘e tauatini matahiti, e e ore te feia parau ti‘a ore e ti‘a mai » (PH&PF 29:11; a hi‘o atoa i te pene 44 e te 45 i roto i teie buka). Ua parau mai Iesu ia tatou e, e faaara mai te tahi mau tapa‘o e te tahi mau ohipa ia tatou e te fatata mai nei te taime no To’na Tae-Piti-raa mai.

No te maororaa e rave rahi tauatini matahiti, ua tia‘i noa te mau pĭpĭ a Iesu Mesia i te Tae-Piti-raa mai ei taime no te hau e te oaoa. Tera râ, na mua a‘e i te taeraa mai o te Faaora, e farii te mau taata o te fenua nei i te mau tamataraa e te mau ati rarahi. Te hinaaro nei to tatou Metua i te Ao ra ia ineine tatou no taua mau arepurepuraa ra. Te tia‘i atoa nei Oia ia tatou ia ineine i te pae varua ia tae mai te Faaora i roto i To’na ra hanahana. No reira, ua horo‘a mai Oia i te mau tapa‘o ia tatou, e mau ohipa ïa o te parau mai ia tatou e te fatata mai ra te Tae-Piti-raa mai o te Faaora. I te mau tau atoa ua heheu mai te Atua i te reira mau tapa‘o i Ta’na ra mau peropheta. Ua parau mai Oia e, e ite te mau pĭpĭ haapa‘o atoa a te Mesia e, eaha te mau tapa‘o e e tia‘i ratou i te reira (a hi‘o PH&PF 45:39).

Na te mau orometua haapii: A horo‘a i te melo tata‘itahi o te piha haapiiraa e aore râ, te melo o te utuafare hoê e aore râ, e piti o te mau tapa‘o i faaitehia i roto i teie pene (i roto i te mau piha rarahi e nehenehe e horo‘a i te tahi atu â mau tapa‘o i te tahi atu â mau taata) Ei tuhaa no te haapiiraa, a horo‘a ia ratou i te taime no te tai‘oraa i te haamaramaramaraa no ni‘a i taua mau tapa‘o ra, e ia feruri i te mau faaiteraa ta ratou i ite e, ua tupu taua mau tapa‘o ra i teie mahana. E a ani ia ratou ia faaite i to ratou mana‘o te tahi e te tahi.

Page 291: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

286

P e n e 4 3

Mai te mea e, e mea haapa‘o tatou e te faaroo, e tai‘o ïa tatou i te mau papa‘iraa mo‘a no te ite i te mau tapa‘o.

Te tahi o te mau tapa‘o tei faaara mai i te Tae-Piti-raa mai o Iesu Mesia ua tupu ïa e aore râ, te tupu nei i teie nei. E tupu te tahi amuri a‘e.

Te Parau ti‘a Ore, te Tama‘i e te Ahoaho

E rave rahi te mau tapa‘o ri‘ari‘a e te hanohano. Ua faaara mai te mau peropheta ia tatou e e tupu mai te ahoaho rahi, te parau ti‘a ore, te tama‘i e te mauiui i ni‘a i te fenua nei. Ua parau mai te pero-

-

Ua parau mai te Fatu e, « E to‘eto‘e roa te aroha o te mau taata, e e rahi roa’tu te ino i te mau vahi atoa ra » (PH&PF 45:27). « E arepu-repu noa te mau mea toa ra; e …e tae mai te măta‘u rahi i ni‘a i te mau nunaa taata atoa » (PH&PF 88:91). E tupu mai te aueueraa fenua, te ma‘i, te o‘e, te mau vero u‘ana, te uira e te patiri (a hi‘o Mataio 24:7; PH&PF 88:90). E haamou te ûa paari i te mau huero maa atoa i ni‘a i te fenua nei (a hi‘o PH&PF 29:16).

Ua parau Iesu i Ta’na mau pĭpĭ e e î te fenua nei i te tama‘i: « E e faaroo outou i te parau tama‘i e te aueue roo tama‘i. …E ti‘a mai ho‘i te tahi fenua e aro mai i te tahi fenua, e te tahi basileia e aro i te tahi basileia » (Mataio 24:6–7). Ua parau te Peropheta Iosepha

no te mau tau ahoaho, i te mea e, e tae vave mai te reira, te fatata mai nei ho‘i te ‘o‘e, te o‘e e te ma‘i. E tupu ho‘i te haamouraa rahi i ni‘a i te tino o teie nei fenua, eiaha ho‘i outou e mana‘o e, e hi‘a te hoê iti a‘e tuhaa o te mau parau tohu a te mau peropheta mo‘a atoa, e rave rahi â ho‘i te tupu mai » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 252).

E rave rahi o te reira mau tapa‘o o te tupu nei. Tei te mau vahi atoa te ino. Te tamau noa nei te mau nunaa i te tama‘i. Te tupu nei te mau aueueraa fenua e te tahi atu mau ino. Te pohe nei e rave rahi taata na roto i te mau vero rarahi, te pa‘ura, te po‘ia e te ma‘i. E nehenehe ia tatou ia papû e, e haere noa taua mau fifi ra i te rahi e tae roa’tu i te ho‘iraa mai o te Fatu.

Page 292: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

287

P e n e 4 3

Area râ, aita te taatoaraa o te mau mea e tupu na mua a‘e i te Tae-Piti-raa mai e riro ei mau mea hanohano. E faatupu mai te tahi pae o taua mau mea ra i te oaoa i roto i te ao nei.

Te Faaho‘i-raa-hia mai te Evanelia

Ua parau mai te Fatu e, « Ei reira e anaana mai ai te hoê marama-rama i rotopu ia ratou ra o te vai noa ra i roto i te pouri ra, e o te îraa te reira no ta‘u nei evanelia » (PH&PF 45:28). Ua tohu te mau peropheta no tahito ra i te Faaho‘i-faahou-raa mai o te evanelia. Ua ite te Aposetolo Ioane e na te hoê melahi e faaho‘i mai i taua evanelia ra (a hi‘o Apokalupo 14:6–7). E no te faatupu i teie nei tohuraa, ua haere mai te melahi Moroni e te tahi atu mau ve‘a no te ra‘i mai no te hopoi mai i te evanelia a Iesu Mesia ia Iosepha

Te Taeraa mai te Buka a Moromona

Ua faaite te Fatu i te Ati Nephi i te tahi atu tapa‘o: e tae te Buka a Moromona i to ratou mau huaai ra (a hi‘o 3 Nephi 21). I te ano-tau o te Faufaa Tahito, ua ite te peropheta Isaïa e o Ezekiela i te taeraa mai o te Buka a Moromona (a hi‘o Isaïa 29:4–18; Ezekiela 37:16–20). Te tupu nei te reira mau tohuraa i teie nei. Te haapara-rehia nei te Buka a Moromona i roto i te ao taatoa nei.

E Porohia te Evanelia i to te Ao Atoa nei

Teie atoa te tahi tapa‘o o te mau mahana hopea nei, oia ho‘i « E parau-haere-hia te evanelia o te basileia nei e ati noa a‘e teie nei ao, ia ite te mau fenua atoa » (Mataio 24:14; a hi‘o atoa Iosepha

-nelia i roto i to ratou iho reo (a hi‘o PH&PF 90:11). Ua poro noa te mau misionare i te evanelia mai te tau a faati‘ahia ai te Ekalesia. Ua tupu te ohipa misionare i te rahi, e ua tae‘ahia i teie nei e rave rahi tauatini misionare e poro nei i roto i te mau fenua rau o te ao nei i roto i te mau reo e rave rahi. Hou a tupu ai te Tae-Piti-raa mai e i roto ho‘i i te Mileniuma, e faaite mai te Fatu i te mau rave‘a no te hopoi i te parau mau i te mau fenua atoa.

Page 293: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

288

P e n e 4 3

Te ho‘iraa mai o Elia

Ua tohu mai te peropheta ra o Malaki e hou te Tae-Piti-raa mai o te Faaora, e tonohia mai te peropheta Elia i te fenua nei. E faaho‘i mai Elia i te mana no te taatiraa ia ti‘a ho‘i i te mau utuafare ia taatihia. E faauru atoa oia i te taata ia feruri i to ratou mau tupuna e to ratou

ra, ua tupu i te rahi te anaanatae i roto i te tuatapaparaa e te aamu utuafare. E ti‘a atoa ia tatou ia rave i te mau Oro‘a taatiraa i roto i te mau hiero no te feia ora e tei pohe.

E Riro te Huaai o Lehi ei Nunaa Rahi

Ua parau mai te Fatu e, ia fatata mai To’na haereraa mai, e riro

e, « Na mua’tu i te taeraa mai o te mahana rahi o te Fatu ra, … e

teie nei.

Te Paturaa i te Ierusalema Apî

Ia fatata mai te tau e ho‘i faahou mai ai Iesu Mesia, e patu te Feia Mo‘a faaroo i te hoê oire parau ti‘a, e oire no te Atua, o Ierusalema Apî to’na i‘oa. O Iesu Mesia iho te faatere i reira. (A hi‘o 3 Nephi 21:23–25; Mose 7:62–64; Te mau Hiro‘a Faaroo 1:10). Ua parau mai te Fatu e, e patuhia te reira oire i roto i te tuhaa fenua no Missouri i roto i te Mau Hau Amui no Marite (a hi‘o PH&PF 84:2–3).

Teie ana‘e te tahi mau tapa‘o ta te Fatu i horo‘a mai ia tatou. Te faa-ite mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e rave rahi atu â mau tapa‘o.

E Tauturu te Iteraa i te mau Tapa‘o o te mau Tau ia Tatou

hanohano te tahi mau tapa‘o ?

Page 294: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

289

P e n e 4 3

No ni‘a i To’na Tae-Piti-raa mai, ua parau te Fatu e, « Te hora e te mahana aore te taata i ite i te reia, aore atoa te mau melahi i te ra‘i ra » (PH&PF 49:7). Ua haapii mai Oia i te reira na roto i te parabole no te suke. Ua parau Oia e, ia ite tatou i te hoê tumu suke ia oteo te omou rii e mahora a‘e ra te rau, ua ite ïa tatou e, ua fatata te auhune i reira. Oia atoa, ia ite tatou i te mau tapa‘o i faaitehia i roto i te mau papa‘iraa mo‘a, e ti‘a ia tatou ia ite e, ua fatata To’na taeraa mai. (A hi‘o Mataio 24:32–33).

Te horo‘a mai nei te Fatu i teie mau tapa‘o no te tauturu ia tatou. E ti‘a ia tatou ia faanahonaho i to tatou oraraa e ia faaineine ia tatou e i to tatou utuafare no taua mau mea ra e tupu mai.

Ua faaarahia tatou i te mau ati e ua parauhia ia faaineine no te reira, e nehenehe atoa râ tatou e hi‘o i mua i te taeraa mai o te Faaora e ia oaoa. Ua parau mai te Fatu e, « Eiaha e pe‘ape‘a, no te mea, ia hope teie nei mau mea atoa i te tupu, e ite ai outou e e faa-tupuhia te mau parau ta‘u i fafau atu ia outou na i reira » (PH&PF 45:35). Ua parau mai Oia e, e ore roa te feia parau ti‘a e haamouhia ia tae i To’na ho‘iraa mai « e faaoroma‘i râ ratou i te reira mahana. E e horo‘ahia’tu te ao nei no ratou ra ei ai‘a no ratou;… e e tupu noa (ta) ratou ra mau tamarii i te paariraa ma te hara ore. …no te mea e vai noa te Fatu i rotopu ia ratou ra, e e vai noa To’na ra hanahana i ni‘a iho ia ratou, e e riro Oia ta ratou ra arii e ta ratou ra horo‘a ture ra » (PH&PF 45:57–59).

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

– Mataio 1 (te mau tapa‘o o te Tae-Piti-raa mai)

Page 295: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 296: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

291

Te Tae-Piti-raa mai o Iesu Mesia

P e n e 4 4

Te tia‘iraa i te Tae-Piti-raa mai o te Faaora

E maha ahuru mahana i muri a‘e i To’na ti‘a-faahou-raa, ua putu-putu o Iesu e Ta’na ra mau Aposetolo i ni‘a i te Mou‘a o Oliveta. Inaha ho‘i, ua tae i te taime e faaru‘e mai ai Iesu i te fenua nei. Ua faaoti Oia i te mau ohipa atoa i titauhia Ia’na ia rave i taua taime ra. Ua titauhia Ia’na ia ho‘i atu i to tatou Metua i te Ao e tae roa’tu i te tau o To’na Tae-Piti-raa mai.

I muri a‘e i To’na haapiiraa i Ta’na mau Aposetolo, ua reva atu Iesu i ni‘a i te ra‘i. A hi‘o atu ai te mau Aposetolo Ia’na i te revaraa’tu i ni‘a i te ra‘i, ua ti‘a mai ra e piti na melahi i piha‘i iho ia ratou ra, e ua na ô maira, « E te mau taata o Galilea nei, eaha outou i ti‘a noa ai e i ti‘atonu mârô ai i ni‘a i te ra‘i ra ? O Iesu nei â tei ravehia a‘e-nei i ni‘a i te ra‘i, e ho‘i mai ïa mai te reira atoa ra, mai ta outou i ite atu Ia’na i te revaraa’tu i ni‘a i te ra‘i ra » (Te Ohipa 1:11).

Mai taua taime maira e tae roa mai i teie nei mahana, te tia‘i maite nei te mau pĭpĭ a Iesu Mesia i te Tae-Piti-raa mai.

Eaha ta Iesu e Rave ia Ho‘i Faahou mai Oia ?

Teie te mau ohipa ta Iesu Mesia e rave ia ho‘i faahou mai Oia i ni‘a i te fenua nei:

1. E tamâ Oia i te fenua nei. Ia ho‘i faahou mai Iesu, e haere mai Oia ma te mana e te hanahana rahi. I taua taime e haamouhia te feia parau ti‘a ore. Te mau mea viivii atoa ra, e pau ïa i te

Na te mau orometua haapii: A horo‘a i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, i te melo o te utuafare, hoê o na ohipa e pae i roto i teie pene. A ani i te taata tata‘itahi ia rave hoê, ma te tai‘o i ta’na ohipa i faataahia, e tae noa’tu i te mau irava papa‘iraa mo‘a. I muri iho a ani ia ratou tata‘itahi ia aparau i te mau mea ta ratou i apo mai.

Page 297: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

292

P e n e 4 4

ama i te auahi, e na te auahi ho‘i e tamâ i te fenua nei (a hi‘o PH&PF 101:24–25).

2. E haava Oia i To’na ra mau taata. Ia ho‘i faahou mai Iesu, e haava Oia i te mau fenua e e faataa Oia i te feia parau ti‘a i te feia iino (a hi‘o Mataio 25:31–46; a hi‘o atoa i te pene 46 i roto i teie buka). Teie te mau parau ta Ioane te Heheu parau i papa‘i no ni‘a i teie haavaraa: « E ua ite au i vetahi ê mau terono ra, e te feia i parahi i ni‘a ihora, e ua horo‘ahia te mana haava ia ratou: e ua hi‘o atu ra vau i te feia i tâpuhia to ratou upoo no to ratou faaiteraa i te parau ia Iesu, e no te parau a te Atua, … parahi ihora ratou i ô te Mesia ra ma te hau atoa, e hoê a‘e ra tauatini i te matahiti ». Area te feia iino ta’na i ite atu ra « ia hope taua na matahiti hoê tauatini ra, i ora faahou ai » (Apokalupo 20:4–5; a hi‘o atoa PH&PF 88:95–98).

3. E faatupu Oia i te Mileniuma. Te Mileniuma o te pu‘e tau ïa e tauatini matahiti i reira o Iesu e faatere ai i ni‘a i te fenua nei. E tahitihia te feia parau ti‘a i ni‘a ra no te farerei ia Iesu i To’na taeraa mai (a hi‘o PH&PF 88:96). Na To’na ho‘iraa mai e iriti i te tau mileniuma. (A hi‘o i te pene 45 i roto i teie buka).

« I te Mileniuma, ia haamau-ana‘e-hia te basileia o te Atua i ni‘a i te fenua na roto i te mana, te hanahana e te maitai roa, e ia haavî-ana‘e-hia ho‘i te tau o te parau ti‘a ore, ei reira te Feia Mo‘a no te Atua e patu ai i to ratou mau hiero e ia tomo ho‘i i roto ra, e ia riro mai ei pou i roto i te mau hiero no te Atua, Apokalupo 3:12], e e rave ho‘i ratou i te mau ohipa no to ratou mau feia i pohe ra. E i reira tatou e ite ai i to tatou mau hoa ia haere mai, e penei a‘e te tahi pae o ratou o te feia ïa ta tatou i matau i ô nei. …E e horo‘ahia mai te mau heheuraa no te ite i to tatou mau huimetua e tae roa’tu i to tatou Metua ia Adamu e te Metua vahine o Eva, e e tomo tatou i roto i te mau hiero o te Atua no te raveraa i te ohipa no ratou ra. Ei reira (te mau tama-rii) e taatihia ai i te mau (metua) e tae roa’tu te taamuraa i ni‘a ia Adamu, ia vai ho‘i te hoê taamuraa maitai o te Autahu‘araa

Page 298: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

293

P e n e 4 4

mai ia Adamu e tae roa mai i teie anotau » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Brigham Young [1997], 333–34).

4. E faati‘a Oia i te Ti‘a-faahou-raa Matamua. Te feia tei farii i te haamaitairaa no te ti‘a mai i te ti‘a-faahou-raa o te feia parau ti‘a ra, e haere mai ïa ratou i rapae i to ratou mau menema. E tahiti-hia’tu ratou i ni‘a no te farerei i te Faaora a pou mai ai oia i raro na ni‘a mai i te ra‘i. (A hi‘o PH&PF 88:97–98).

I muri a‘e i to Iesu ti‘a-faahou-raa na roto mai i te pohe, ua tia-faahou atoa mai te tahi mau feia parau ti‘a tei pohe ra. Ua fâ mai ratou i Ierusalema e i te fenua Amerika. (A hi‘o Mataio 27:52–53; 3 Nephi 23:9–10). Teie ïa te omuaraa o te Ti‘a-faahou-raa Mata-mua. E mai te reira mai tau, ua ti‘afaahou mai te tahi mau taata. Te feia atoa tei ti‘afaahou a‘e na, e te feia ho‘i o te ti‘a mai i te tau e ho‘i mai ai Oia ra, e roaa ïa ia ratou te hanahana o te basileia o te ao ra (a hi‘o PH&PF 76:50–70).

I muri a‘e i te ti‘a-faahou-raa o te feia o te farii i te hanahana tiretiera, e ti‘a mai te tahi atu pŭpŭ: o ratou o te farii i te hana-hana teretetiera. Ia hope teie mau taata atoa i te ti‘afaahou, e hope roa ïa te Ti‘a-faahou-raa Matamua.

Te feia parau ti‘a ore tei ora i te taime o te Tae-Piti-raa mai o te Fatu e haamouhia ïa ratou i te tino nei. O ratou e te feia parau ti‘a ore tei pohe a‘ena, e tia‘i ïa ratou e tae roa’tu i te ti‘a-faa-hou-raa hopea. E ti‘afaahou mai te feia pohe atoa e toe ra no te farerei i te Atua. E farii ratou i te basileia tiretia anei e aore ra, e

76:32–33, 81–112).

5. E rave Oia i To’na parahiraa ei arii no te ra‘i e no te fenua nei. Ia ho‘i mai Iesu, e haamau Oia i Ta’na faatereraa hau i ni‘a i te fenua nei. E riro te Ekalesia ei tuhaa no taua basileia ra. E faa-tere Oia i te mau taata atoa o te fenua nei na roto i te hau 1,000 matahiti te maoro.

I to Iesu Mesia haereraa mai i te fenua nei, aita Oia i haere mai ma te hanahana. Ua fanauhia Oia i roto i te hoê fare vai-raa animara haehaa roa. Aita Oia i haere mai ma te apeehia

Page 299: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

294

P e n e 4 4

mai e te mau nuu tama‘i rahi, mai ta te mau Ati Iuda i tia‘i e na reira to ratou Faaora. Ua haere mai râ Oia ma te parau mai e, « E aroha’tu i to outou mau enemi,…e faaora’tu i tei tuhi mai ia outou, e hamani maitai atu i te feia i riri mai ia outou; e pure ho‘i i te feia i parau ino mai e tei hamani ino mai ia outou » (Mataio 5:44). Ua faainohia Oia e ua faasataurohia. Eita râ Oia e faainohia i To’na Tae-Piti-raa mai, « no te mea e faaroo te mau tari‘a atoa i te reira, e e pi‘o atu te mau turi avae atoa, e e fa‘i mai te mau arero atoa « e, o Iesu te Mesia (PH&PF 88:104). E fariihia Oia ei « Fatu no te mau Fatu, ei Arii no te mau Arii atoa ra » (Apokalupo 17:14). E ma‘irihia To’na ra i‘oa « ia Hau, e A‘o, te Atua Puai, te Metua no te u‘i a muri atu, te Arii no te Hau » (Isaïa 9:6).

ohipa o te Tae-Piti-raa mai ?

Nahea Tatou e Ite ai e, Ahea te Ho‘iraa mai o te Faaora e Fatata mai ai ?

A fanauhia ai Iesu, e mea iti roa te taata o tei ite e ua tae mai te Faaora o te ao nei. Ia ho‘i faahou mai râ Oia ra, aore roa ïa e feaaraa no ni‘a Ia’na. Aore roa hoê taata i ite papû i te taime e ho‘i faahou mai ai oia. « Area te reira mahana e te reira hora, e ore roa te hoê e ite, e ore ho‘i te mau melahi o te ra‘i; maori râ o ta‘u Metua ana‘e ra » (Mataio 24:36; a hi‘o atoa PH&PF 49:7).

Ua faaohipa te Fatu i te hoê parabole no te horo‘a mai i te hoê mana‘o no ni‘a i te taime o To’na ho‘iraa mai:

« E teie nei ia ite outou i te tahi parabole i te suke nei; E ia oteo te omou rii e mahora a‘e ra te rau, ua ite ïa outou e ua fatata te auhune i reira tei te pae uputa ïa »

« Oia atoa i teie nei, ia hi‘o outou i taua mau mea nei ua fatata ïa i reira tei te pae uputa » (Mareko 13:28–29).

Ua horo‘a atoa mai te Fatu ia tatou nei i te tahi mau tapa‘o no te faaite ia tatou ahea To’na ho‘iraa e fatata mai ai. I muri a‘e i te faaiteraa mai i te mau tapa‘o, ua faaara maira Oia:

Page 300: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

295

P e n e 4 4

« E teie nei, a ara, aore ho‘i outou i ite i te hora e tae mai ai to outou Fatu. …

« … Ia parahi ineine noa outou: ei te hora mana‘o-re-hia e outou na e tae mai ai te Tamaiti a te taata nei » (Mataio 24:42, 44).

No te tahi atu mau haamaramaramaraa hau atu no ni‘a i te iteraa tatou e, ahea te Tae-Piti-raa mai o Iesu e fatata mai ai, a hi‘o i te pene 43 i roto i teie buka.

Nahea Tatou e Ineine ai ia Tae mai te Faaora ?

Te rave‘a maitai a‘e no te faaineine ia tatou no te taeraa mai o te Faaora o te fariiraa ïa i te mau haapiiraa o te evanelia e ia faariro i te reira ei tuhaa no to tatou oraraa. E ora tatou i te mau mahana i te faito maitai roa e roaa ia tatou, mai ta Iesu i haapii mai a ora ai oia i ni‘a i te fenua nei. E nehenehe ta tatou e hi‘o atu i ni‘a i te peropheta no te arata‘iraa e ia pee i ta’na a‘oraa. E nehenehe ta tatou e ora ma te parau ti‘a ia roaa ho‘i te arata‘iraa a te Varua Mai-tai ia tatou. I reira tatou e hi‘o ai i mua i te taeraa mai o te Faaora ma te oaoa eiaha ma te ri‘ari‘a. Ua parau mai te Fatu e: « Eiaha e măta‘u, e te na’na iti e, no outou ho‘i te basileia e ia tae noa’tu ai au. Inaha, e tae oioi atu vau. Oia ïa. Amene » (PH&PF 35:27).

eiaha râ te taime o te Tae-Piti-raa mai ?

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

faahou mai)

roto i te Mileniuma)

Page 301: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

296

P e n e 4 4

(Iesu te faatere ei Arii)

Page 302: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

297

Te Mileniuma

P e n e 4 5

Te taata i ni‘a i te Fenua nei i te tau o te Mileniuma

E haamata te pu‘e tau o te tauatini matahiti o te hau, te here, e te oaoa i ni‘a i te fenua nei i te Tae-Piti-raa mai o Iesu Mesia. E parauhia taua pu‘e tau tauatini matahiti ra, te Mileniuma. Na te mau papa‘iraa mo‘a e te mau peropheta e tauturu mai ia tatou ia ite e, eaha te huru te oraraa i ni‘a i te fenua nei i te tau o te Mileniuma.

E haamouhia te feia parau ti‘a ore i te Tae-Piti-raa mai o te Faaora, e o te feia parau ti‘a ana‘e o te ora i ni‘a i te fenua nei i te omuaraa o te Mileniuma. O ratou ïa tei ora ma te viivii ore e te parau ti‘a. E farii ratou i te basileia teretetiera e aore râ, te basileia tiretiera.

I roto i te Mileniuma, e ora noa te feia tahuti i ni‘a i te fenua nei, e e tamau noa â ratou i te fanau i te tamarii mai ta tatou e na reira

e ratere pinepine mai te mau taata tahuti ore i ni‘a i te fenua nei. Na taua mau taata ti‘afaahou ra e tauturu i te faatereraa hau fenua e i te tahi atu mau ohipa. (A hi‘o Te mau Haapiiraa a te Peropheta Iosepha Semita,

E vai noa â te ti‘amâraa o te taata, e e rave rahi o ratou o te tamau noa â i te pee i ta ratou mau haapa‘oraa e to ratou mau mana‘o no te hoê tau. I te pae hopea râ, e fa‘i te mau taata atoa e, o Iesu Mesia te Faaora.

I te tau o te Mileniuma, « e parahi tino mai ho‘i te Mesia ei arii i ni‘a iho i te fenua nei » (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:10). Ua haamaramarama

Na te mau orometua haapii: I te tahi taime e paraparau te taata i to ratou mau mana‘o no ni‘a i te Mileniuma, aore hoi te reira mau mana‘o e itehia i roto i te papa‘iraa mo‘a e aore ra, i roto i te mau haapiiraa a te mau peropheta o te mau mahana hopea nei. Ia haapii outou i teie haapiiraa, e ara ia haapae i taua mau tuatapaparaa mana‘o ra.

Page 303: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 304: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

299

P e n e 4 5

haere mai Oia i raro nei no te haapii » (Te mau haapiiraa o te mau peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 258).

Te Ohipa a te Ekalesia i te Tau Mileniuma

E piti na ohipa rarahi a te mau melo o te Ekalesia i roto i te tau Mileniuma: te ohipa hiero e te ohipa misionare. Te ohipa hiero o te mau Oro‘a ïa i titauhia no te faateiteiraa. Oia ho‘i, te bapetizoraa, te tuuraa rima no te horo‘a i te Varua Maitai, e te mau Oro‘a hiero – te oro‘a hiero, te faaipoiporaa hiero, e te taatiraa i te mau utuafare.

E rave rahi tei pohe ma te ore e farii i teie mau oro‘a. Ua titauhia i te taata i ni‘a i te fenua nei ia rave i te reira mau oro‘a no ratou iho. Te ravehia nei te reira ohipa i roto i te mau hiero o te Fatu i teie mahana. E ohipa rahi o tei titauhia ia faaoti hou a haamata ai te Mileniuma, ia ti‘a ho‘i ia faaoti-roa-hia i taua taime ra. E tauturu mai te mau taata ti‘afaahou ia tatou ia faatiti‘aifaro i te mau hape ta tatou i rave i roto i ta tatou mau ma‘imiraa i to tatou mau tupuna i pohe. E tauturu atoa mai ratou ia tatou ia imi i te haamaramaramaraa e titauhia e tatou no te faati‘a roa i ta tatou mau parau tuatapaparaa.

Doctrines of Salvation, haaputuhia e

Te tahi atu ohipa rahi i roto i te Mileniuma o te ohipa misionare ïa. E haapiihia te evanelia ma te mana rahi i te mau taata atoa. I te pae hopea aita ïa e titauhia ia haapii i te taata i te mau parau tumu matamua o te evanelia no te mea « e ite paatoa ho‘i ratou ia‘u, o tei haehaa e o tei rahi, te parau maira Iehova » (Ieremia 31:34).

Mileniuma ?

Te mau Huru i roto i te Mileniuma

oraraa i ni‘a i te fenua nei i teie nei ?

« e faaapîhia ho‘i te fenua nei e e farii oia i to’na hanahana paradaiso » (Te mau Hiro‘a Faaroo 1:10).

Page 305: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

300

P e n e 4 5

E Ruuruuhia Satane

mana no te faahema i te mau taata atoa e ora i taua anotau ra (a hi‘o PH&PF 101:28). « E tupu noa (ta) ratou ra mau tamarii i te paariraa ma te hara ore e tae noa’tu i te ora » (PH&PF 45:58). « E no te parau ti‘a a to’na ra feia, e ore ai to satane mana; e no reira e ore ai oia e tuuhia’tu ai e ia hope na matahiti e rave rahi; aita ho‘i o’na e mana i ni‘a i te aau o te mau taata ra; te parahi ra ho‘i ratou ma te parau ti‘a, e e hau ho‘i Tei Mo‘a i Iseraela nei » (1 Nephi 22:26).

Te Hau i Ni‘a i te Fenua nei

Aore e tama‘i i roto i te Mileniuma. E ora amui te taata ma te hau e te maitai. Te mau mea tei faaohipahia no te tama‘i e faaohipahia ïa i roro i te mau ohipa maitai. « E tiapai ratou i ta ratou o‘e ei auri arote, e ta ratou mau mahae ei tipi tope raau; e ore te hoê fenua e aa mai i te tahi fenua i te o‘e, e ore ho‘i ratou e haapii faahou i te tama‘i » (Isaïa 2:4; a hi‘o atoa Isaïa 11:6–7; PH&PF 101:26).

Te Faatereraa Hau Parau ti‘a

ni‘a i te fenua nei, e ite te mau taata atoa i raro a‘e i Ta’na faatere-raa, e te mau fenua atoa i raro a‘e i te ra‘i, i To’na mana, e e tipapa ratou i mua i to’na tepeta ra. Te feia e tavini ia’na ma te parau ti‘a e paraparau ïa ratou i te Atua, e ia Iesu; e utuutu te mau melahi ia ratou, e e ite ratou i to tei mutaa iho ra, to teie taime, e to te tau a muri atu; te tahi atu mau taata, te ore e haapa‘o hope roa i ta’na mau ture, e te ore e ite hope roa i ta’na mau fafauraa, e titauhia ïa ratou ia haapa‘o hope roa i ta’na faatereraa. No te mea, o te faa-tereraa a te Atua te vai i ni‘a i te fenua nei, e e tuu mai oia i ta’na mau ture, e e titau oia i te mau fenua atoa o te ao nei ia haapa‘o i te reira, inaha, e mana to’na ia na reira » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: John Taylor [2001], 225).

Aore e Pohe

I roto i te tau Mileniuma, aore e pohe i reira mai ta tatou i ite ra. Ia paari te taata, eita ratou e pohe, eita e hunahia. E tauihia râ

Page 306: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

301

P e n e 4 5

ratou mai te huru tahuti i roto i te huru tahuti ore « i roto i te taime no te amoraa mata ra ». (A hi‘o PH&PF 63:51; 101:29–31).

E Hope te mau mea atoa i te Heheuhia mai

Aita â te tahi mau parau mau i heheuhia mai ia tatou nei. E heheuhia mai ïa te mau mea atoa i roto i te tau Mileniuma. i te Fatu, « na’na ïa e heheu mai i te mau mea atoa ra – te mau mea o tei ma‘iri atu i muri ra, e te mau mea i hunahia o tei ore ho‘i te taata i ite, te mau mea no te fenua nei, o tei na roto i taua mau mea ra te reira i hama-nihia‘i e te tumu e te hopea ho‘i no te reira – te mau mea faufaa rahi ra, te mau mea no ni‘a e te mau mea no raro a‘e, te mau mea o tei roto ho‘i i te fenua nei, e i ni‘a iho i te fenua nei, e i roto ho‘i i te ao ra » (PH&PF 101:32–34).

Te Tahi Atu mau Ohipa i Roto i te Mileniuma

I roto i te mau tuhaa e rave rahi, e riro te oraraa mai teie e ite-hia nei i teie nei, tera râ, hoê noa mea taa ê, oia ho‘i, e ravehia te mau mea atoa na roto i te parau ti‘a. E amu te taata i te maa, e inu ho‘i, e e ahu ratou i te ahu (A hi‘o Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Brigham Young [1997], 333). E tamau noa te taata i te tanu e i te ooti i te maa e i te patu i te fare (a hi‘o Isaïa 65:21).

vai i roto i te Mileniuma ?

Hoê Aroraa Hopea i Muri A‘e i te Mileniuma

E fariu ê te tahi mau taata i te Metua i te Ao ra. E haaputuputu

(Adamu) i te mau nuu o te ra‘i ra. E i roto i taua aroraa rahi ra, e

E tauihia te fenua ei basileia tiretiera. (A hi‘o PH&PF 29:22–29; 88:17–20, 110–15).

Page 307: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

302

P e n e 4 5

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

te fenua)

e mana no te faahema)

taime poto)

Page 308: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

303

Te Haavaraa Hopea

P e n e 4 6

Te mau haavaraa a te Atua

Nahea te reira mau haavaraa i te tuati te tahi i te tahi ?

Ua parau pinepine mai te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e te vai ra te tau e ti‘a atu ai tatou i mua i te aro o te Atua ia haavahia tatou. E mea ti‘a ia maramarama tatou i te huru no te tereraa o te haava-raa, ia nehenehe ia tatou ia faaineine maitai roa ia tatou no taua ohipa faufaa rahi ra.

Te haapii mai nei te mau papa‘iraa mo‘a e, e haavahia tatou paatoa ia au i ta tatou mau ohipa: « E ite atu ra ho‘i au i tei pohe ra, o te taata rii e te feia rarahi, i te ti‘araa i mua i te Atua ra; e heua ihora na buka ra: e heua ihora ho‘i te tahi buka, oia te buka ora ra: e haavahia ihora taua feia i pohe ra i te mau parau i papa‘ihia i roto i taua na buka ra, i ta ratou ra mau ohipa » (Apokalupo 20:12; a hi‘o atoa PH&PF 76:111; 1 Nephi 15:32; Aberahama 3:25–28). E haava-atoa-hia tatou « ia au i te mau hinaaro o to (tatou) aau » (PH&PF 137:9; a hi‘o atoa Alama 41:3).

I ni‘a i te fenua nei e mea pinepine tatou i te haavahia ia au i to tatou ti‘amâ ia farii i te mau ohipa i roto i te basileia o te Atua. Ia bapetizohia tatou ua haavahia ïa tatou ei taata ti‘amâ no te farii i teie oro‘a. Ia piihia tatou no te tavini i roto i te Ekalesia e aore râ, ia uiuihia no te hoê faanuuraa autahu‘araa e aore râ, no te hoê parau faati‘a no te hiero, te haavahia ra ïa tatou.

Ua haapii mai Alama e, ia pohe tatou, e tuuhia to tatou varua i roto i te hoê vahi oaoa e aore râ, i roto i te hoê vahi oto (a hi‘o Alama 40:11–15). E haavaraa te reira.

Na te mau orometua haapii: Aita e titauhia ia outou ia haapii i te mau mea atoa i roto i te pene tata‘itahi. A faaineine ai outou ia outou na roto i te pure no te haapii, a titau i te arata-‘iraa a te Varua no te ite e eaha te tuhaa o te pene ta outou e haapii.

Page 309: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 310: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

305

P e n e 4 6

E Faaohipahia ta Tatou mau Parau, te Ohipa e te Mana‘o no te Haava ia Tatou

mau parau e te mau ohipa.

Ua faaite papû mai te peropheta Alama e, « Na ta tatou mau parau tatou e faahapa mai, na ta tatou mau ohipa atoa tatou e faahapa mai;…e na to tatou mau mana‘o ho‘i tatou e faahapa mai » (Alama 12:14).

Ua parau mai te Fatu e: « e haavahia te taata i te mau parau faufaa ore atoa ta ratou e parau ra ia tae i te mahana haavaraa. E tiahia ho‘i oe i ta oe parau e e faahapahia oe i ta oe parau » (Mataio 12:36–37).

Na te faaroo ia Iesu Mesia e tauturu ia tatou ia ineine no te Haava-raa Hopea. Na roto i riroraa ei pĭpĭ haapa‘o mau No’na ra e te tata-rahaparaa i ta tatou mau hara atoa, e nehenehe e faaorehia ta tatou mau hara e ia riro mai ei mea mâ e te mo‘a i reira e ti‘a ai ia tatou ia parahi i mua i te aro o te Atua. Ia tatarahapa tatou i ta tatou mau hara, ma te faaru‘e i te mau feruriraa e te mau ohipa ino ra, e taui te Varua Maitai i to tatou aau, eita ïa tatou e hinaaro faahou e rave i te hara (a hi‘o Mosia 5:2). E ia haavahia ho‘i tatou i reira ra, e itehia ïa tatou ma te ineine ia tomo i mua i te aro o te Atua.

outou mau mana‘o, te mau parau, e te mau ohipa.

E Haavahia Tatou ia au i te mau Parau i Papa‘ihia ra

ia au i te mau parau i papa‘ihia i ni‘a i te fenua nei. E haava-atoa-hia tatou ia au i te « buka ora », tei papa‘ihia i te ra‘i ra (a hi‘o PH&PF 128:6–8).

« Outou tata‘itahi… e ti‘a mai outou i mua i ‘te haavaraa a Tei Mo‘a i Iseraela nei… ei reira e… haavahia (outou) mai tei au i te haa-varaa mo‘a a te Atua e ti‘a ai.‘ (2 Nephi 9:15). E ia au i te orama a Ioane ra, ‘E heua ihora na buka ra: e heua ihora ho‘i te tahi buka, oia te buka ora ra: e haavahia ihora taua feia i pohe ra i te mau

Page 311: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

306

P e n e 4 6

parau i papa‘ihia i roto i taua na buka ra, i ta ratou ra mau ohipa.‘ (Apokalupo 20:12). Teie mau ‘buka’ e parauhia nei, o te mau ‘parau ïa (o ta outou mau ohipa) tei papa‘ihia i te fenua nei. … Te buka ora o te parau ïa i papa‘ihia i te ra‘i ra.‘ (PH & PF 128:7). » Te mau haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia : Harold B. Lee

Te vai faahou ra te tahi parau ê atu e ravehia no te haava ia tatou. Ua haapii mai te Aposetolo Paulo e, e buka atoa ta tatou no to tatou iho oraraa (a hi‘o Roma 2:15). I roto i to tatou tino e to tatou feruriraa te vai ra te aamu taatoa o te mau mea atoa ta tatou i rave.

te (taata) iho e faaite i to’na iho aamu, e e faaite i te iteraa papû no ni‘a ia’na iho. …Taua buka ra i papa‘ihia e te taata iho i ni‘a i te papa o to’na iho aau, eita ïa e ti‘a ia haavare, e ia tae i taua mahana ra, e heua oia i mua i te Atua e i te mau melahi, e i te feia e parahi ei mau haava » (Deseret News, Mati 8, 1865, 179).

Ua haapii mai te Aposetolo Ioane e, « Aore roa ho‘i a te Metua taata i haava, ua pûpû-hua-hia mai te haava i te Tamaiti » (Ioane 5:22). E pii te Tamaiti ia vetahi ê no te tauturu i roto i te haavaraa. Na Tino Ahuru Ma Piti tei haa i piha‘i iho Ia’na i To’na ra anotau, na ratou ïa e haava i na opu tino ahuru ma piti o Iseraela (a hi‘o Mataio

Moromona 3:18–19).

Te Faturaa i te Hoê Parahiraa i Roto i te hoê Basileia Hanahana

faauru i to tatou oraraa i te ao amuri atu ?

I roto i te Haavaraa Hopea e roaa ia tatou te hoê parahiraa i roto i te basileia ta tatou i faaineine no tatou. Te haapii nei te mau papa‘iraa mo‘a e toru na basileia hanahana – te basileia tiretiera, te basileia teretetiera, e te basileia tiretia (a hi‘o PH&PF 88:20–32).

I roto i te Parau Haapiiraa e te Mau Parau Fafau 76, ua faataa mai te Fatu i te mau rave‘a ta tatou e ma‘iti no te ora i to tatou oraraa tahuti nei. Ua faataa mai Oia e, na ta tatou mau ma‘itiraa e faataa

Page 312: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

307

P e n e 4 6

i te basileia i faaineinehia no tatou. Te haapii nei tatou i roto i teie heheuraa e, e roaa i te mau melo o te Ekalesia i te mau basileia taa ê te tahi e te tahi i te mea e, e ere hoê â huru to ratou faaroo e te itoito i te haapa‘oraa i te parau a te Mesia.

Teie i muri nei te mau huru oraraa e nehenehe tatou e ma‘iti ia ora, e te basileia te roaa ia tatou na roto i ta tatou mau ma‘itiraa.

Tiretiera

« O ratou ïa o tei farii i te iteraa papû no ni‘a ia Iesu, e o tei ti‘aturi i To’na ra i‘oa e ua bapetizohia ho‘i … e na roto i te haapa‘oraa i te mau faaueraa e ti‘a ia ratou ia horoihia e ia tamâhia ho‘i i ta ratou ra mau hara atoa, e ia farii i te Varua Mo‘a ». Teie te feia tei upooti‘a i ni‘a i te ao nei na roto i to ratou faaroo. E feia parau ti‘a e te haa-pa‘o maitai, no reira, e ti‘a i te Varua Maitai ia taati i to ratou mau haamaitairaa i ni‘a ia ratou. (A hi‘o PH&PF 76:51–53). O ratou o te farii i te faito teitei roa a‘e o te basileia tiretiera, te riro mai ei mau Atua, ia faaipoipo-atoa-hia ïa ratou no te tau amuri atu i roto i te hiero (a hi‘o PH&PF 131:1–4). Te feia atoa e farii i te basileia tire-tiera, e ora ïa ratou i piha‘i iho i te Metua i te Ao ra e ia Iesu Mesia e amuri noa’tu (a hi‘o PH&PF 76:62).

Na roto i te ohipa ta tatou e rave i roto i te mau hiero, te feia atoa tei ora na i ni‘a i te fenua nei e roaa atoa ia ratou te reira rave‘a no te farii i te îraa o te evanelia e te mau Oro‘a faaoraraa ia ti‘a ho‘i ia ratou ia farii i te hoê parahiraa i roto i te faito teitei roa a‘e o te ao tiretiera.

Teretetiera

O ratou teie tei pato‘i i te evanelia i ni‘a i te fenua nei, e i muri a‘e ra, ua farii i te reira i roto i te ao varua. O ratou teie te feia tura i ni‘a i te fenua nei tei haamatapohia i te evanelia a Iesu Mesia na roto i te raveraa paari a te taata. O ratou atoa ho‘i teie tei farii i te evanelia e te hoê iteraa papû no ni‘a ia Iesu aita râ i itoito muri a‘e. E haere mai Iesu e farerei ia ratou eiaha râ to tatou Metua i te Ao ra. (A hi‘o PH&PF 76:73–79).

Page 313: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

308

P e n e 4 6

Tiretia

Aita teie mau taata i farii i te evanelia e aore râ, i te iteraa papû no ni‘a ia Iesu i ni‘a i te fenua nei e aore râ, i roto i te ao varua. E mauiui ïa ratou no ta ratou iho mau hara i roto i hade e tae roa’tu i muri mai i te Mileniuma, ia ti‘afaahou mai ratou. « O ratou teie o te feia parau haavare, e te feia tahutahu, e te feia faaturi, e te feia taiata, e o oia atoa o tei hinaaro e o tei faatupu ho‘i i te haavare ra ». E au to ratou rahiraa i te feti‘a i te ra‘i ra e te one tahatai. Na te Varua Maitai ratou e farerei, eiaha râ te Metua e aore ra, te Tamaiti. (A hi‘o PH&PF 76:81–88, 103–6, 109).

Te Ao Pouri

O ratou teie e iteraa papû no ni‘a ia Iesu na roto i te Varua Maitai

i ni‘a ia ratou. Ua huna ratou i te parau mau e ua vahavaha i te mana o te Fatu. Aita e faaoreraa hara no ratou, i te mea e, ua huna ratou i te Varua Mo‘a i muri i te fariiraa i te reira. Aita to ratou e basileia hanahana. E ora ratou i roto i te pouri mure ore, te oto e te

(A hi‘o PH&PF 76:28–35, 44–48).

eaha te huru o te hoê taata tei upooti‘a i ni‘a i te ao na roto i te faaroo e ua itoito i roto i te iteraa papû no ni‘a ia Iesu ?

A Faaineine ia Tatou i Teie Nei no te Haavaraa

Te ti‘araa mau, e mahana Haavaraa te mahana tata‘itahi. Te parau nei tatou, te feruri nei e te ohipa nei ia au i te ture tiretiera, teretetiera e aore râ, tiretia. Na to tatou faaroo ia Iesu Mesia, ia au i ta tatou mau ohipa i te mau mahana atoa, e faataa eaha te basileia e roaa ia tatou.

Tei ia tatou nei te evanelia a Iesu Mesia i faaho‘ihia mai i roto i to’na ra îraa. Te evanelia o te ture ïa o te basileia tiretiera. Ua heheuhia mai te taatoaraa o te mau Oro‘a autahu‘araa i titauhia no to tatou haereraa i mua. Ua tomo tatou i roto i te pape o te bapetizoraa e ua rave tatou i te fafauraa ia ora mai te Mesia ra te huru. Mai te mea e

Page 314: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

309

P e n e 4 6

faaroo maite tatou e e haapa‘o ho‘i i te fafauraa tei fafauhia e tatou, ua faaite mai te Fatu ia tatou i te huru o to tatou haavaraa. E parau mai Oia ia tatou e, « A haere mai outou, e te feia i faaorahia e tau Metua, e parahi i te basileia i haapa‘ohia no outou mai te hamaniraa mai o te fenua nei ra » (Mataio25:34).

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

i te huru ti‘afaahou)

roto i te haavaraa)

aau, te tatarahapa, e te tamauraa e tae noa’tu i te hopea, e faataa i to tatou haavaraa)

te haavaraa)

hia ïa)

ia farii)

Page 315: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia
Page 316: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

311

Faateiteiraa

P e n e 4 7

Te Faanahonahoraa no to Tatou Haeraa i Mua

A ora ai tatou i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra, ua faaite mai Oia ia tatou i te hoê opuaraa no to tatou haereraa i mua. E ti‘a ia tatou ia riro mai Ia’na ra te huru, e taata faateiteihia. E titau râ te reira faanahonahoraa ia faataa-ê-hia tatou Ia’na no te haere mai i ni‘a i te fenua nei. E titauhia teie faataa-ê-raa ei faaiteraa e, e haa-pa‘o anei tatou i te mau faaueraa a to tatou Metua noa’tu e aita tatou i mua faahou Ia’na. Te faaite ra te faanahonahoraa e, ia hope te oraraa i te fenua nei, e haavahia tatou e e faautu‘ahia ia au i te faito o to tatou faaroo e to tatou haapa‘o.

Ua haapii mai te mau papa‘iraa mo‘a ia tatou e, te vai ra e toru basileia hanahana i te ao ra. Ua faaite mai te Aposetolo Paulo e, ua ite oia i te hoê taata i « hopoi-roa-hia i ni‘a i te ra‘i tuatoru ra »

-tiera tei teitei a‘e, e te teretetiera te piti. Na roto i te mau heheuraa o te mau mahana hopea nei te haapii nei tatou e, te toru o te basi-leia o te basileia tiretia ïa (a hi‘o PH&PF 76:81). Ua haapii atoa mai tatou e, e toru ao e aore ra, tuhaa i roto i te basileia tiretiera (a hi‘o PH&PF 131:1).

Faateiteiraa

Te faateiteiraa, e ora mure ore ïa, te huru oraraa e orahia e te Atua. Te ora nei Oia i roto i te hanahana rahi. E maitai hope To’na. Ua roaa Ia’na te ite hope e te paari hope. E Metua Oia no te mau tamarii varua. Na’na i hamani i te mau mea atoa. E nehenehe ta tatou ia riro mai to tatou Metua i te Ao ra. Tera ïa te faateiteiraa.

Page 317: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

312

P e n e 4 7

Mai te peu e e faaite tatou i to tatou haapa‘o maitai i te Fatu, e ora ïa tatou i roto i te tuhaa teitei a‘e o te basileia tiretiera o te ao ra. E faateiteihia tatou, ia ora i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra i roto i te mau utuafare mure ore. Te faateiteiraa o te horo‘a rahi a‘e ïa ta te Metua i te Ao ra e nehenehe e horo‘a i Ta’na mau tamarii (a hi‘o PH&PF 14:7).

Te mau Haamaitairaa o te Fateiteiraa

faateiteihia ?

E maitai hope to to tatou Metua i te Ao ra, e ua hanahana Oia i te mea e, e nehenehe i Ta’na mau tamarii ia riro mai Ia’na ra te huru. Ta’na ohipa e To’na hanahana o « te faatupuraa i te tahuti ore e te ora mure ore o te taata nei » (Mose 1:39).

Te feia e farii i te faateiteiraa i roto i te basileia tiretiera na roto i te faaroo ia Iesu Mesia e roaa ïa ia ratou te mau haamaitairaa taa ê. Ua fafau mai te Fatu e, « No ratou te mau mea atoa » (PH&PF 76:59). Teie te tahi o te mau haamaitairaa e horo‘ahia i te mau taata faateiteihia:

1. E ora ratou e amuri noa’tu i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra e ia Iesu Mesia (a hi‘o PH&PF 76:62).

2. E riro ratou ei mau Atua (a hi‘o PH&PF 132:20–23).

3. E tahoêhia ratou e a muri noa’tu e te mau melo parau ti‘a o to ratou utuafare e e roaa ia ratou te tupuraa mure ore.

4. E roaa ia ratou te îraa o te oaoa.

5. E roaa ia ratou te mau mea atoa a te Metua i te Ao ra e a Iesu Mesia – te mau mana atoa, te hanahana, te faatereraa, e te ite (a

mea atoa Ta’na ra e horo‘ahia ïa na te feia tei haapa‘o i Ta’na mau faaueraa. E tupu ratou i te rahi i roto i te ite, te paari, e te mana, e i te haereraa mai te aroha i te aroha, e tae roa’tu i te taime e niniihia mai ai te îraa o te mahana maitai i ni‘a ia ratou »

Page 318: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

313

P e n e 4 7

(Doctrines of Salvation,[1954–56], 2:36; papa‘iraa faaopa tumu).

Te mau Titauraa o te Faateiteiraa

Tei teie nei te taime no te haapa‘oraa i te mau titauraa o te faatei-teiraa (a hi‘o Alama 34:32–34). Ua parau mai te Peresident Joseph

mau fafauraa atoa o te evanelia, ei reira e noaa ai ia tatou te faatei-teiraa; e ia rave ho‘i i ni‘a ia tatou, te mau hopoi‘a ta te Fatu i pûpû mai; e ia haere na roto i te maramarama e te haro‘aro‘araa o te parau mau; e ‘ia haapa‘o i te mau parau atoa no roto mai i te vaha o te Atua’ » (Doctrines of Salvation, 2:43).

No te farii i te faateiteiraa, a tahi e tuu tatou i to tatou faaroo i roto ia Iesu Mesia e e tamau noa i roto i taua faaroo ra e tae roa’tu i te hopea o to tatou oraraa. Ia tae to tatou faaroo i roto Ia’na i te hoê faito e tatarahapa ai tatou i ta tatou mau hara e e haapa‘o ai i Ta’na mau faaueraa.

Ua faaue mai Oia ia tatou paatoa ia farii i te tahi mau oro‘a:

1. Ia bapetizohia tatou e ti‘a ai.

2. Ia farii tatou i te tuuraa rima e ia haamauhia ei melo no te Ekalesia a Iesu Mesia e ia farii i te horo‘a o te Varua Maitai.

3. E farii te mau taea‘e i te Autahu‘araa a Melehizedeka e e faaohipa ratou i to ratou mau piiraa i roto i te autahu‘araa.

4. Ia farii tatou i te oro‘a hiero.

5. Ia faaipoipohia tatou no te tau amuri atu, i roto i teie oraraa e aore râ, i roto i te oraraa i muri nei.

Taa ê noa’tu te fariiraa i te mau Oro‘a i titauhia, te faaue mai nei te Fatu ia tatou paatoa:

1. Ia here i te Atua e i te mau taata tupu.

2. Ia haapa‘o i te mau faaueraa.

3. Ia tatarahapa i ta tatou mau ohipa ti‘a ore.

4. Ia imi i to tatou mau hui metua tei pohe e ia farii i te mau Oro‘a faaoraraa o te evanelia no ratou.

Page 319: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

314

P e n e 4 7

5. Ia haere i ta tatou mau pureraa ma te tamau maite ia ti‘a ho‘i ia tatou ia faaapî i ta tatou mau fafauraa no te bapetizoraa na roto i te amuraa i te oro‘a mo‘a.

6. Ia here i te mau melo o to tatou utuafare e ia faaitoito ia ratou ia haapa‘o i te mau haerea o te Fatu.

7. Ia faatupu i te mau mahana atoa i te pureraa utuafare e te pureraa o te taata hoê.

8. Ia haapii i te evanelia ia vetahi ê na roto i te parau e te hi‘oraa.

9. Ia tai‘o i te mau papa‘iraa mo‘a.

10. Ia faaroo e ia haapa‘o i te mau parau faauruhia a te mau peropheta o te Fatu.

E te hopea roa, ua titauhia ia tatou tata‘itahi ia farii i te Varua Maitai e ia haapii i te haapa‘o i Ta’na arata‘iraa i roto i to tatou oraraa tata‘itahi.

faateiteiraa ?

mau faaueraa ?

Maitai no te farii i te faateiteiraa ?

I Muri A‘e i to Tatou Haapa‘oraa e te Itoitoraa e Tae Noa’tu i te Hopea ra

riroraa ei pĭpĭ haapa‘o maitai na te Mesia ?

Ua parau mai te Fatu e, « E mai te mea e haapa‘o oe i ta‘u mau faaueraa e e itoito noa e tae noa’tu i te hopea, e noaa ïa ia oe te ora mure ore, o te horo‘a hau a‘e te reira i te mau horo‘a atoa a te

Atua, oia ho‘i e haapa‘o i ta’na mau faaueraa, e haamori ia’na e e haapa‘o i ta’na parau mau; e tae mai ïa te mahana e parahi ai tatou i roto i te îraa o te parau mau, e o te tupu i te maramarama ra e tae roa’tu i te mahana mau ra » (Doctrines of Salvation, 2:36).

Page 320: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

315

P e n e 4 7

i te hoê e‘a, e na raro roa oe i te haamata, e a ta‘uma ai i te taahi-raa tata‘itahi e tae roa’tu i ni‘a ra; oia atoa te mau parau tumu o te evanelia – e mea ti‘a ia oe ia haamata na te parau tumu matamua, e haere atu ai e tae roa’tu ua ite oe i te mau parau tumu atoa o te faateiteiraa. Area râ e taime roa roa ïa i muri a‘e i to outou haereraa i ô mai i te paruru (pohe) hou a apo ai outou i taua mau mea ra. Eita te mau mea atoa e hope i te apohia i roto i teie nei ao; e ohipa rahi i te haapii mai i to tatou faaoraraa e to tatou faateiteiraa e tae roa’tu i muri a‘e i to tatou poheraa » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita [2007], 268).

ei parau tumu matamua no te evanelia. … I riro na Oia ei taata, mai ia tatou nei;… I ora na te Atua, to tatou Metua, i ni‘a i te hoê fenua, mai ia Iesu Mesia i na reira ra » (Te mau Haapiiraa a te mau Peresideni o te Ekalesia: Iosepha Semita,

Ua ite to tatou Metua i te Ao ra i to tatou mau fifi, to tatou mau paruparu, e ta tatou mau hara. E here e e aroha To’na ia tatou. Ua hinaaro Oia ia upootia tatou mai Ia’na i upooti‘a ra.

A feruri na i te oaoa e roaa ia tatou tata‘itahi ia ho‘i atu tatou i piha‘i iho i to tatou Metua i te Ao ra, mai te mea e e ti‘a ia tatou ia parau atu e: « E ta‘u Metua, ua haapa‘o vau i to Oe hinaaro. Ua haa-pa‘o maitai au e ua haapa‘o vau i ta Oe mau faaueraa. Te oaoa nei au ia ho‘i faahou mai i te utuafare nei ». Ei reira tatou e faaroo atu ai Ia’na ia parau mai e, « Ua ti‘a roa …; ua haapa‘o maitai oe i tena na tao‘a iti ha‘iha‘i, e faatiaau atu vau ia oe i ni‘a iho i te mea rahi: e haere oe i roto i te oro‘a oaoa a to Fatu » (Mataio 25:23).

mai te peu e, e faaroo outou i te Fatu ia parau mai i teie mau parau ia outou.

Na te mau orometua haapii: Mai te mea e, e horo‘a outou i te taime i te mau melo o te piha haapiiraa e aore râ, i te mau melo o te utuafare no te feruri hohonu i ni‘a i te mau parau mau o te evanelia, i to ratou oraraa, e aore râ, ia feruri i to ratou here i te Metua i te Ao ra e ia Iesu Mesia, te horo‘a ra ïa outou ia ratou i te hoê rave‘a ia haapiihia ratou e te Varua Maitai.

Page 321: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

316

P e n e 4 7

Te Tahi Atu mau Papa‘iraa Mo‘a

faateiteiraa)

o te hanahana tiretiera)

i te mau Oro‘a o te autahu‘araa)

Page 322: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

317

Tapura o te mau Hoho‘a

Api tapo‘i: Pape ora, na Simon Dewey, © Simon Dewey. Te aamu i muri © Artbeats

Api 4: Hoho‘a © NASA e STScI

Api 8: Hoho‘a © NASA e STScI

Api 14: Faataaraa na Te Mesia i Emausa, na Carl Heinrich Bloch. Faaohipahia i raro a‘e i te parau faati‘a a te National Historic Museum i Frederiksborg i Hillerød, Danemaka

Api 18: Hoho‘a na Dimitri Vervitsiotis Hoho‘a /Digital Vision/Getty

Api 22: Hoho‘a © Corbis

Api 26: Faaru‘eraa i te Ô i Edene, na Joseph Brickey. © 1998 Joseph Brickey

Api 40: Joseph Smith, na te taata peni ite-ore-hia, faaturaraa a te mau parau haaputu a te Autahiraa o te Mesia. Brigham Young, na Danquart Anthon Weggeland, faaturaraa Fare Anavaharau Aamu Ekalesia. John Taylor, na te taata peni ite-ore-hia, faaturaraa Fare vairaa aamu e te mau parau haaputu a te Ekalesia. Wilford Woodruff, na H. E. Peterson. Lorenzo Snow, na Lewis Ramsey, faaturaraa Fare Anavaharau Aamu Ekalesia. Joseph F. Smith, na A. Salzbrenner, © IRI. Heber J. Grant, na C. J. Fox, © IRI. George Albert Smith, na Lee Greene Richards, © IRI. David O. McKay, na Everett Clark Thorpe, © Everett Clark Thorpe. Joseph Fiel-ding Smith, na Shauna Cook Clinger, © 1983 IRI. Harold B. Lee, na Grant Romney Clawson, © IRI. Hoho‘a a Ezra Taft Benson © Hoho‘a Busath. Hoho‘a a Thomas S. Monson © Hoho‘a Busath

Api 0: Te faati‘araa te Mesia i te Tamahine a Iaeiro, na Greg K. Olsen. © IRI

Api 60: Eiaha to‘u hinaaro, ia ti‘a i to oe hinaaro, na Harry Anderson. © Ekalesia Mahana Hitu. Eiaha e pata i te hoho‘a

Page 323: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

318

T a p u r a o t e m a u H o h o ‘ a

Api 82: Faataaraa na Aberahama i ni‘a i te Mou‘a no Mamere, na Harry Anderson. © IRI

Api 88: Faataaraa na Te Mesia i te Faatoro‘araa i te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo, na Harry Anderson. © IRI

Api 94: Faataaraa na Te mau Hinaaro o To‘u Aau, na Walter Rane. Faaturaraa Anavaharau o te Aamu o te Ekalesia

Api 102: Faataaraa na Iesu Mesia, na Harry Anderson. © IRI

Api 134: Te Tamaaraa Hopea, na Simon Dewey. © Simon Dewey

Api 150: Faataaraa na Te Mesia e te haapa‘o ture tao‘a rahi, na Heinrich Hofmann. Faaturaraa C. Harrison Conroy Co., Inc.

Api 162: Faataaraa na Iesu i te horoiraa i te avae o te mau Aposetolo, na Del Parson. © 1983 IRI

Api 168: Hoho‘a © Getty Images

Api 174: Faataaraa na Te Taata Samaria maitai, na Joseph Brickey. © 2001 Joseph Brickey

Api 180: Hoho‘a na George Doyle/Stockbyte/Getty

Api 190: Faataaraa no GE haere outou, e haapii i te mau fenua atoa, na Harry Anderson. © IRI

Api 200: Adamu e o Eva i te pûpûraa i te tusia, na Keith Larson. © 1996 Keith Larson

Api 218: Hoho‘a na by Robert Casey. © 2004 Robert Casey

Api 224: Hoho‘a na Robert Casey. © 2004 Robert Casey

Api 246: Faataaraa no ni‘a iaIakoba i te haamaitairaa ia Iosepha, na Harry Anderson. © IRI

Api 252: Te Tae-piti-raa mai, na Harry Anderson. © IRI

Api 258: Faataaraa no ni‘a i te Te Tae-piti-raa mai, na Harry Anderson. © IRI

Api 264: Faataaraa no ni‘a i te Aita o Any Ire, na Nancy Glazier-Koehler. © 1984 Nancy Glazier-Koehler

Api 268: Faataaraa no ni‘a i Te Haavaraa Hopea, na John Scott. © 1974 IRI

Api 276: Faataaraa no ni‘a i te hoho‘a na Dan Baxter

Page 324: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

319

Faahororaa

A

Aberahama, ua fafau te Atua ia, 93Adamu e o Eva

faaipoiporaa o, 29mau varua itoito, 29taa-ê-raa o, i te Atua, 31–32te hi‘araa o, 31–32te matamua i haere mai i te

fenua nei, 29ua faauehia ia fanau i te tamarii,

30Ua haere mai te Varua Maitai i,

33–34Aihere, 190Ao Varua, 241–44

faahitiraa parau no ni‘a, na Ezra Taft Benson, 241

te haapiiraa a Brigham Young no ni‘a i, 241–42

Apooraa i te Ao ra, 11Apooraa Rahi, 11Aposetolo, toro‘a e te ohipa a te,

87, 110A hi‘o atoa Ahuru ma

Piti AposetoloAroha, 195–200

faahitiraa parau no ni‘a, na Iosepha Semita, 199–200

faahitiraa parau no ni‘a, na Thomas S. Monson, 197

Atua. A hi‘o Metua i te Ao ra Autahu‘araa, 67–71

faahitiraa parau no ni‘a, na Joseph F. Smith, 74–75

faanahonahoraa o, 73–80hinaarohia no, 67, 69nahea ia faaohipa tano, 70nahea te mau tane ia farii,

69–70tatararaa o, 67tatuhaaraa i te, 73–74te mau haamaitairaa no te

faaohipa maitairaa, 71te mau taviri o, 74–75A hi‘o atoa Autahu‘araa a

Arona; Autahu‘araa a Melehizedeka

Autahu‘araa a Aaronate mau pŭpŭ o te, 88te mau toro‘a e te mau ohipa

o te, 84–86A hi‘o atoa Autahu‘araa;

Autahu‘araa a MelehizedekaAutahu‘araa a Melehizedeka

te mau pŭpŭ o te, 88–89te mau toro‘a e te mau ohipa

o te, 86–87A hi‘o atoa Autahu‘araa;

Autahu‘araa a AaronaAva, 189, 191Avaava, 169

Page 325: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

320

F a a h o r o r a a

B

Bapetizoraa, 129–34haamataraa apî na roto, 133–34hinaarohia no te, 129–30o vai te ti‘a ia bapetizohia, 132te huru o te, 131te mau fafauraa o te, 132–33

Basileia Tiretierafaateiteiraa i roto, 307, 311–15titauhia te bapetizoraa no te

tomo, 131Bibilia, 49–51Buka a Moromona, 51–52

D

Diabolo. A hi‘o SataneDiakono, toro‘a e te ohipa a te, 84

E

Ekalesia a Iesu Mesia faaho‘ihia, e ore roa e

haamouhia, 111–12faaho‘iraa mai o, tohuhia,

103–04, 107–08faati‘ahia na roto ia Iosepha

Semita, 108–10faati‘araa i te, 100–01, 108–10heheuraa i roto, 97, 99i mutaa ihora, 97–104i te fenua Amerika, 102riro ei melo no, na roto i te

bapetizoraa, 129taivaraa no te, 102–03teie mahana, 107–12te mana i roto, 100, 108te mau hoho‘a no te faaiteraa,

97–102Elia, te ho‘iraa mai o, 288Episekopo, toro‘a e te ohipa a te, 86Eva. A hi‘o Adamu e o Eva

F

Faafaaearaa, 159, 170Faaho‘i-raa-hia mai te Ekalesia

na roto ia Iosepha Semita, 96–99

tohuhia, 92–93, 95–96Faaoaoaraa, 159Faaora. A hi‘o Iesu MesiaFaaora, horo‘a o te, 144Faaore i te hapa a vetahi ê,

tuhaa no te tatarahapa, 123Faaoreraa hapa

no te ofatiraa i te ture o te viivii ore, 260

te mau faahitiraa parau no ni‘a, na Spencer W. Kimball, 261

te oaoa na roto, 124Faaroo ia Iesu Mesia, 113–19

e horo‘a varua, 113, 141faahitiraa parau no ni‘a i te mau

ohipa e tupu mai Aparauraa no ni‘a i te faroo, 118–19

faahitiraa parau no te hinaaro i te ohipa, na Spencer W. Kimball, 118

nahea tatou ia faarahi, 115–18no te aha tatou e hinaaro ai, 115tatararaa o te, 113, 115te mau haamaitairaa e tae mai,

118–19Faaru‘eraa i te hara, tuhaa no te

tatarahapa, 122Faateiteiraa, 311–15

e mea faufaa te faaipoiporaa mure ore no te, 247–48

faahitiraa parau no ni‘a, na Joseph Fielding Smith, 312

ia riro ei mea ti‘amâ i te, 17–18Faatoro‘ahia na mua ra, 9–10

Page 326: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

321

F a a h o r o r a a

faahitiraa parau no ni‘a, na Iosepha Semita, 10

Faaueraa, haapa‘o, tuhaa no te tatarahapa, 123–24

Fafauraaapî e te mure ore, 95bapetizoraa, 132–33faaapîhia na roto i te oro‘a mo‘a,

152Na Aberahama, 93–94tatararaa o te, 91, 93

Fafauraa Apî e te mure ore, 95Fanauraa, te mana o te fanauraa,

226Fanauraa, to tatou taime e te vahi,

ma‘itihia e te Metua i te Ao ra, 11–12

fa‘iraa, tuhaa no te tatarahapa, 122–23

H

Haamaitairaa Patereareha, 10, 77, 130faahitiraa parau no ni‘a, na

Thomas S. Monson, 10Haamauraa. A hi‘o Horo‘a o te

Varua Maitai Haapaeraa maa, 161–66

haamaitairaa no te, 165–66tano, 161–62

Haapa‘o, 225–32faahitiraa parau no ni‘a,

na Iosepha Semita, 229te faaite nei te bapetizoraa, 130

Haapa‘o ore, hopearaa o te, 230Haapii, toro‘a e te mau ohipa o te,

75Haapiiraa

mai roto mai i teie buka, 1–3te horo‘a o te, 128

Haavaraae faaohipahia te mau parau, te

mau ohipa, e te mau mana‘o i roto, 303–05

e faaohipahia te mau parau i roto, 305–06

faaineine no te, 308Hopea, 303–09na Iesu Mesia, 306

Haavare, 203–04Haavare, 203Haereraa i mua, titauhia te oraraa

i te fenua no te, 10–11Hamaniraa

faahaereraa i te, 25–26faaite i te here o te Atua, 27na Iesu Mesia, 25–26

Hanahana, basileia o, 306–07Hara

tatararaa o te, 107ua rave paatoa i te, 107

Hitu Ahuru, te toro‘a e te mau ohipa o te, 77

Hi‘araa, te, 30–32te mau hopearaa o te, 31–32

Horo‘a, 208faahitiraa parau no ni‘a, na

Stephen L Richards, 208Horo‘a o te Varua Maitai, 135–39

fariiraa, 137–38hoê o te mau horo‘a rahi

a‘e a te Atua, 138tatararaa o te, 135–37te iteraa i te faaururaa a te

Varua Maitai, 138Hotu, 191Huero, 191

Page 327: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

322

F a a h o r o r a a

I

Iakobatauihia te i‘oa i ni‘a ia Iseraela,

277Te fafauraa a te Atua ia, 277

Iesu Mesiae Faaora e e arata‘i i roto i te

oraraa i te fenua nei, 16faaoraraa na roto, 62–64here o, 61–62hi‘oraa o te aroha, 197–96hi‘oraa o te taviniraa, 186–87ma‘itihia i roto i te ao hou te

tahuti nei, 9oraraa o, 57–65Tei Hamani, 25–26te mau haapiiraa a, 61–62te orama a Orson F. Whitney

no ni‘a i te mamae o, 63te ora maitai roa o, 60–61Te Tamaiti Fanau Tahi a te

Metua, 59tusia o, 34, 167, 169ua faati‘a i te Ekalesia, 62ua haapa‘o i te parau a te Metua,

229ua hinaaro ia tavini tatou ia

vetahi ê, 183ua horo‘a mai i te mau

haamaitairaa ia tatou na roto i te Taraehara, 64

ua horo‘a mai i te oro‘a mo‘a, 149, 151

ua tohuhia te fanauraa e te ohipa, 57–58

A hi‘o atoa Taraehara; Te Faaroo ia Iesu Mesia; Te Tae-piti-raa mai o te Iesu Mesia

Iriti parau, horo‘a o te, 127

Iritiraa i te mau reo, horo‘a no te, 142

Iseraelafaahitiraa parau na Joseph

Fielding Smith no ni‘a i te haaputuputuraa o, 280

faahitiraa parau na Russell M. Nelson no ni‘a i te haaputuputuraa o, 281

haapurararaa o te utuafare o, 277, 279

haaputuputuraa o te utuafare o, 277–82

ua taui te i‘oa o Iakoba i ni‘a ia, 277

I‘o puaa, 190

L

Lucifero. A hi‘o Satane

M

Maa hotu, 170maa huero, 170Mahana haapaeraa maa, 163–64Mana

e hoho‘a no te Ekalesia mau, 99faaho‘i, 108

Matararaa o te hara, bapetizoraa no te, 115

Mau Horo‘araa o te Varua. A hi‘o Mau horo‘araa pae varua

Mau tamariite mau hopoi‘a no te, 244Ua faauehia Adamu e o Eva ia,

30Mesia. A hi‘o Iesu MesiaMetua, te mau hopoi‘a a te,

240–41Metua i te Ao ra. A hi‘o Metua i te

Ao ra

Page 328: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

323

F a a h o r o r a a

Metua i te Ao ra Faahitiraa parau no ni‘a i te

ohipa a to tatou Metua, na Iosepha Semita, 5–6

faahitiraa parau no ni‘a i to tatou autaatiraa, na Joseph F. Smith, 9

Faatere no te mau mea atoa, 5hinaaro o, ia faahotu tatou i

to’na mau maitai, 9–10huru o, 6iteraa, 6–7ohipa e te hanahana o, 6te huru mau o, 5–6Tei hamani i te mau mea atoa

ra, 5te taata tei hamanihia i To’na

hoho‘a, 6tino o, 6ti‘araa metua o, 9to tatou ti‘araa ia riro mai, 9

Mileniuma, 297–302faahitiraa parau no ni‘a, na

Brigham Young, 292faahitiraa parau no ni‘a, na

John Taylor, 300

N

Nunaa fafauhia, 91–96

O Ô

Oaoa, te îraa o te, 11Ohipa, 155–60, 170

faahitiraa parau no ni‘a, na David O. McKay, 160

faahitiraa parau no ni‘a, na Heber J. Grant, 157

Ô i Edene, 30Ora maitai, te ture a te Fatu no te.

A hi‘o Parau Paari

Oro‘a mo‘a, 133–37faaapîhia te mau fafauraa

na roto, 136te haamaitairaa i te, 135–36te peu a rave ai, 137ua tuu mai te Mesia i te, 133, 135

P

Paradaisofaahitiraa parau no ni‘a, na

Jedediah M. Grant, 243faahitiraa parau no ni‘a, na

Wilford Woodruff, 243i roto i te ao varua, 243

Parau ti‘a, 201–05faahitiraa parau no ni‘a i te,

na Brigham Young, 201faahitiraa parau no ni‘a i te,

na Joseph F. Smith, 205faahitiraa parau no ni‘a i te,

na Mark E. Petersen, 201Parau tohu, horo‘a o te, 129Patereareha, toro‘a e te mau ohipa

o te, 77Peresibutero, toro‘a e te ohipa a te,

86–87Peresideni o te Ekalesia, 39

arata‘i i te Ekalesia, 98faahitiraa parau no ni‘a, na

Wilford Woodruff, 41–42haamaitairaa no te haapa‘oraa

i te parau a, 43paturu i te, 42peropheta ora i teie mahana,

41–42A hi‘o atoa Te mau Peropheta

Peropheta, 39–43faatoro‘a-ê-hia na, 9–10te mau parau a, e papa‘iraa

mo‘a, 48

Page 329: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

324

F a a h o r o r a a

te mau ti‘a no te Atua i ni‘a i te fenua nei, 39

Ua pii te Atua i te mau tau atoa, 41

Pohe, oro‘a no te, e hoho‘a no te Ekalesia mau, 101–02

R

Raau taero, faaohipa-ti‘a-oreraa i, 190

S

Sabati, 139–43aamu o te, 140–41haamo‘araa, 141–42Sabati, 140tatararaa o te, 139te mau haamaitairaa no te

haapa‘oraa, 142tumu o te, 139–40

Satanee faahema nei ia tatou, 16e ruuruuhia i te tau Mileniuma,

265–66e tuuhia no te hoê taime poto i

te hopea o te Mileniuma, 267fahoho‘a i te mau horo‘a o te

Varua, 131pato‘i i te maitai, 19–20te hinaaro nei ia ofati tatou i te

ture no te viivii ore, 228–30ua aro ia Iesu i te ao ra, 15ua faahema ia Eva, 28ua imi i te rave‘a no iriti ê i te

ti‘amâraa ia maiti, 13, 15ua tiahihia i rapae i te ao, 15–16

Semita, Iosepha faaho‘ihia mai te Ekalesia na

roto, 96–99

faaho‘ihia mai te parau mau na roto, 98–99

T

Taahu‘a rahi, te toro‘a e te mau ohipa a te, 87

Taatiraa, te mana o te, ua faaho‘ihia mai e Elia, 254

Tahu‘a, toro‘a e te mau ohipa o te, 76

Taivaraa, Rahi, 102–03Tamataraa, te oraraa i te fenua nei,

e, 10–11Tama‘i i te Ao ra, 15–16Tane

faahitiraa parau na Joseph F. Smith no ni‘a i te metuaraa hanahana o, 9

hamanihia i te hoho‘a o te Atua, 6

no te faatere i te mau mea i hamanihia e te Atua, 5

tamarii a te Atua, 9taofe, 190Tape‘a noa e tae roa’tu i te hopea,

te mau haamaitairaa fariihia no te, 314–15

Taraehara, 67–74aamu na Boyd K. Packer

faahoho‘araa, 70–73faaoraraa i te hara e hopearaa

no te, 69–73O te Mesia ana‘e te ti‘a ia rave,

68te parau no ni‘a, na Joseph

Fielding Smith, 122Te ti‘a-faahou-raa e hopearaa

no te, 69titauhia no te faaoraraa, 67

Page 330: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

325

F a a h o r o r a a

Ua mauiui e ua pohe te Mesia no te rave, 62–64, 68

A hi‘o atoa Iesu MesiaTaviniraa, 161–66, 187

faahitiraa parau no ni‘a, na Spencer W. Kimball, 163

Te aamu utuafare, 263–69Te ao pouri, 273Te Ati Iseraela, 277Te eiaraa, 181Te faaho‘iraa, e tuhaa no te

tatarahapa, 111Te faaipoiporaa

faahitiraa parau no ni‘a, na Spencer W. Kimball, 250

mure ore, 247–52Te faanahonahoraa o te faaoraraa,

10–12, 23Te faatau, 178Te hanahana teretetiera, 272Te hanahana tiretia, 272Te heheuraa, te hoê faanahoraa

o te Ekalesia mau, 87, 89Te iteraa, horo‘a o, 143Te iteraa e o Iesu Mesia e Tamaiti ïa

na te Atua, te horo‘a o, 143–44Te iteraa i te hara, e tuhaa no te

tatarahapa, 110Te iteraa papû, faahitiraa parau

no ni‘a, na David O. McKay, 128–29

te mahana o te Fatu, 157–58A hi‘o atoa Sabati

Te mau ati, titauhia no te haereraa i mua, 11

Te mau faahemaraa, upootiaraa, faahitiraa parau no ni‘a i, na Gordon B. Hinckley, 229

Te mau haavaraa a te Atua, 303Te mau Hiero

faaipoiporaa mure ore e ravehia i roto i, 220–21

te ohipa e ravehia i roto, 233–39

te ohipa e ravehia i roto i, i roto i te Mileniuma, 259, 265

Te mau horo‘a varua, 125–32E faahoho‘a o Satane, 131faahoturaa, 130–31haapa‘o maitai i te faaohiparaa,

131–32tatararaa o te, 125–30Te faanahoraa a te Ekalesia, 91

Te mau huru o te taata i faahotuhia i roto i te oraraa hou te tahuti nei, 9–10

Te mau inu puai, 167, 169Te mau inu ve‘ave‘a, 190Te mau mana‘o, e haavahia tatou

na roto i, 269–70Te mau metua, te mau hopoi‘a a,

157, 213–16Te mau metua vahine

faahitiraa parau no ni‘a, na Boyd K. Packer, 241

te mau hopoi‘a a, 241–42te mau ô, 207–11

faahitiraa parau no ni‘a, na Gordon B. Hinckley, 210

faahitiraa parau no ni‘a, na Heber J. Grant, 211

faahitiraa parau no ni‘a, na Stephen L Richards, 186

Te mau ô haapaeraa maa, 165, 209Te mau ohipa, e haavahia tatou

na roto i te, 269–70Te mau oro‘a

faaho‘ihia mai, 98–99hoê faanahoraa o te Ekalesia

mau, 90–91

Page 331: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

326

F a a h o r o r a a

Te mau papa‘iraa mo‘a, 45–49E maha buka o, 45–48haapiiraa, 48–49

Te mau Parau, e haavahia tatou na roto i, 269–70

Te mau parau papa‘i, e haavahia tatou na roto i, 270–71

Te mau parau tumu matamua e te mau oro‘a, 101faaho‘ihia mai i roto i to

ratou ïraa na roto i te Faaho‘i-faahou-raa, 110–11

Te mau reo ê, te horo‘a o te, 125, 27

Te mau semeio, horo‘a no te faatupu i te, 129–30

Te mau talenifaahitiraa parau no ni‘a i te

faahoturaa, na Heber J. Grant, 199

faahitiraa parau no ni‘a i te faa-hoturaa, na Marvin J. Ashton, 198

faahitiraa parau no ni‘a i te tiaauraa, na Joseph F. Smith, 199

faahotu, 197–99faahotuhia i roto i te oraraa

hou te tahuti, 9–10Te mau tama‘i, 98Te mau tapa‘o o te tau. A hi‘o Te

Tae-Piti-raa mai o Iesu Mesia Te mau tuhaa ahuru, 185–88

faahitiraa parau no ni‘a, na Gordon B. Hinckley, 188

faahitiraa parau no ni‘a, na Heber J. Grant, 188

faahitiraa parau no ni‘a, na Stephen L Richards, 186

Te mau tupuna, tauturu, 266–69Te mau Varua, hoho‘a tino o te,

242Te ohipa misionare, 213–19

faahitiraa parau no ni‘a, na Ezra Taft Benson, 215

Te oto no te hara, e tuhaa no te tatarahapa, 110

Te paari, te horo‘a o te, 127–28Te Parau Haapiiraa e te mau

Parau Fafau, 52Te Parau Paari, 167–72

faahitiraa parau no ni‘a, na Heber J. Grant, 171

Te Peresideniraa Matamua, 108–10Te Poe Tao‘a Rahi, 48Te pure, 35–38

Ahea e pure ai, 36–37Nahea ia pure, 37nahea te mau pure i te

pahonohia, 37–38No te aha tatou e pure ai, 35–36

Te Sabati, te Sabati, 140–41Te Tae-piti-raa mai o Iesu Mesia,

257–62te mau tapa‘o o te, 251–56, 261

Te tatarahapafaahitiraa parau no ni‘a, na

Spencer W. Kimball, 109, 111–12, 231

hinaarohia no, 107mau haamaitairaa o, 112tatararaa o te, 109te mau parau tumu o, 109–12te taime teie no, 113

Te Tino Ahuru Ma Piti Aposetolo, haavaraa na, 271A hi‘o atoa Aposetolo

Page 332: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

327

F a a h o r o r a a

Ti, 169Tĭtĭ, 109Ti‘amâraa

e parau tumu mure ore, 19faaohiparaa, ma te haamana‘o

ore i te oraraa hou te tahuti, 11

titauhia i roto i te faanahonaho-raa o te faaoraraa, 19, 21

titau i te ma‘itiraa, 21–22Ua imi Satane i te rave‘a ia iriti,

19Ti‘amâraa no te ma‘iti. A hi‘o

Ti‘amâraa Ti‘aturi i te iteraa o vetahi ê,

horo‘a no te, 144Tusia, 149–54

U

Ua faaho‘ihia mai te mau parau mau o te evanelia, 110–11

Uaina, 167, 169Ua tapo‘i te paruru i te haamana‘o-

raa o te faaearaa i te ao ra, 11Utuafare

faahitiraa no ni‘a, na Harold B. Lee, 236

faahitiraa parau no ni‘a, na David O. McKay, 233

faufaa o te, 233, 235imi i te, 176manuïa, 236–37mure ore, 233–38te mau auraa, 235–36te mau hopoi‘a, 239–45

Utuafare: E Poro‘i i to te Ao Nei, 11, 233, 236, 237, 239, 240, 241, 245, 255

V

vahi tape‘araa varua, 244Varua, te mau horo‘a o te. A hi‘o

te mau horo‘a varuaVarua Maitai, 33–35

ohipa a te, 34–35te mau faahitiraa parau no ni‘a i

te, na Joseph Fielding Smith, 35

te mau huru o te, 34titauhia te bapetizoraa no te

farii i te horo‘a o te, 131ua tae mai i ni‘a ia Adamu e ia

Eva, 34–35A hi‘o atoa Te mau Horo‘a o te

Varua Maitai Viivii ore, 253–62

Page 333: Te mau Parau Tumu o te Evaneliamedia.ldscdn.org/pdf/manuals/gospel-principles-lesson... · 2012-09-21 · E fariihia ta outou mau tatararaa e to outou mau mana‘o no teie buka. Ia

4 02061 95895 3

TAHITIAN

06195 895