Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65...

80
Yaşlı Hastada Diyaliz Dr.Eyyüp KÜLAH

Transcript of Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65...

Page 1: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada DiyalizDr.Eyyüp KÜLAH

Page 2: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Yaşlı ne demek

– Sıfat, Yaşı ilerlemiş, kocamış, ihtiyar (kimse)

• Ne zaman yaşlı oluruz ?

– Sosyal Güvenlik Kurumuna göre :• Erkek 60 yaşını doldurmuş olması,

25 yıldan beri sigortalı bulunması

• Kadın 58 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması

– Tıbba göre• Major sağlık probleri çıkıncaya

kadar 60 ? 70? 80?

Page 3: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

2014 Adrese Dayalı Nüfus Sayımı

• Türkiye nüfusu77.695.904

• +65 yaş %8 6.192.962

– 65-74 3.772.939

– 75-89 2.304.738

– 90+ 115.277

2023 yılında 84.247.088+65 % 10.28.624.483

2050 yılında 93.475.575+65 %20.819.484.834

2075 yılında 89.172.088+65 %27.724.672.343

Page 4: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Son dönem böbrek yetmezliği geriatrik birdurum halini almaktadır

Page 5: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Diyaliz

• Rehberler ne diyor ?

• Çalışmalar ne diyor ?

• Doktorlar ne düşünüyor ?

Page 6: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Diyaliz

• Diyalize alınacak hastanın hayat beklentisi

• Son dönem böbrek yetmezliği bulunanhastada hayat kalitesi

• HD & PD & Tx

• Diyaliz giriş yeri ne zaman açılmalı

Page 7: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• 75 yaşında

– Diyaliz hastasında beklenen ömür 3 yıl

– Diyaliz hastası olmayanda beklenen ömür 11 yıl

– 1 yıllık yaşam beklentisi %69

– 5 yıllık yaşam beklentisi % 20.3

• 90 yaşında

– 1 yıllık mortalite %50

• Yaşlı hastada mortalite ve morbidite

– Vasküler ve kardiak hastalıklar

– Diabet

Page 8: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Böbrek yetmezliği bulunan geriatrik hastadakomorbid kronik hastalıkları aynı GFR ye sahipgenç hastalara göre 3-4 kat daha yüksek vekompleksdir.

– %80 en az bir

– %30 3’den fazla kronik hastalık var

• Yaş ile GFR düşüşü olurken kas kitlesindeazalma olur kreatinin GFR düşüşüne paralelartmaz

Page 9: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hasta Renal Replasman Tedavisi

• Hastaların erken nefroloğa refere edilmeleri gerekir

– Erken refere edilme mortaliteyi 1.8 kat düşürür

(Nephrol Dial Transplant. 2006; 21:962–7)

– Erken refere edilme gereksiz işlemlerden hastaları korur

– Diyaliz başlangıçlı ilk 3 ay içindeki mortaliteyi düşürür

– Hastanın erken tedavi seçimi diyaliz sonrası başarıyı artırır

• Yaşlı hasta Renal Replasman Tedavisi seçimi– Fonksiyonel durum

– Zihinsel durum

– Kardiyovasküler hastalıklar

değerlendirmesi gerektirir

Page 10: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Böbrek yetmezliği bulunan hastalarda zihinselbozukluk ve demans aynı yaştaki kişilerden 2 kat fazla gözükmektedir

– Bu durumlara diyalize başlamının bir faydasıolmamaktadır

• Diyalize başlamak

– tıp dışı ( transport, aile desteği vb.)

– kişinin sağlık sorunları (kardiyovasküler, ortopedikvb.) artış

gibi zorluklar getirmektedir

Page 11: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hastaya Hangi Renal ReplasmanTedavisini Seçmeli ?

Page 12: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hasta Renal Replasman Tedavisi

• Hemodiyaliz

• Periton diyalizi

• Transplantasyon

• Non-diyalitik tedaviler• Diyaliz başladıktan sonra

hastada bir bozulma olursanon-diyalitik tedaviler seçmekgerekir

Page 13: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Renal Replasman Tedavisi

• Tedavi bireyselleştirilmeli– Hastanın hayat stili dikkate alınmalıdır

– Hastanın ve/veya yakınlarının istekleri dikkatealınmalıdır

– Tedavi seçilirken hayat kalitesini yüksek tutmakhedeflenmelidir

• Tedavi sonrası yakın takip edilmelidir

– Diyaliz sonrası destek ihtiyaçları artabilir

Page 14: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• ABD diyalize başlayan 4 hastadan biri 75 yaşınüzerindedir

• Fransa’da diayliz tedavisi alan hastalarınortlama yaşı 70.2

• İngiltere’de diayliz tedavisi alan hastalarınortlama yaşı 65

Page 15: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023
Page 16: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023
Page 17: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

2014 TND registry raporu

– HD ye giren 55.890 hastanın %43.04’ü +65• 65-74 yaş arası 14.287 %25.56

• +75 yaş üzeri 9.770 %17.48

– PD yapılan 3567 hastanın %19.14’ü +65• 65-74 yaş arası 492 hasta %13.79

• +75 yaş üzeri 191 hasta %5.35

Page 18: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Ne Zaman Diyalize Başlanmalı ?

Page 19: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• İleri derecede de olsa yaşlılarda KBY ilerleme hızıgençlere göre daha düşüktür

• Yaşlı popülasyonda KBY-dışı mortalite yüksektir

• 200.000 amerikalı Evre 3-5 KBY si olan yaşlıhastanın incelenmesi sonucunda

– son döneme ilerlemenin gençlere göre daha yavaş

– ölüm oranının daha yüksek olduğu gösterilmiştir(J Am Soc Nephrol. 2007; 18:2758–65 )

Page 20: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• 828 hasta üzerinde

• Ort yaş:60.4 yıl

• 355 hasta DM

• Erken diyaliz :10-14 ml/dk

• Geç Diyaliz :5-7 ml/dk

– Hastaların %75’i

Page 21: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• The IDEAL (Initiating Dialysis Early and Late) çalışması

– Erken diyaliz geriatrik hasta grubunda faydalı olmadığı

– Diyalize başlamak GFR ye bağlı olmaktan çok kliniksemptomlara bağlı olmalıdır

• Çalışmalarda (yeterli hasta olmamasına rağmen)

– Diyaliz yapılmayan hastalarda 12 aylık sürvi %25-68

– Diyaliz yapılanlarda 12 aylık sürvi %54-90

Page 22: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Rosansky ve ark. erken diyalize başlamanınzararlı olduğu bildimektedir

(Arch Intern Med 171: 396– 403, 2011 )

• Geriatrik hastada diyaliz sonrası fiziksel vemental iyilik hissi gençlere ve diyalizegirmeyen yaşıtlarına göre düşük

Page 23: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Joly ve ark. 144 hasta içeren çalışmalarında(J Am Soc Nephrol 2003;14:1012–1021)

– GFR<10 diyaliz yapılanlarda 12 aylık survi %74

– GFR<10 diyaliz yapılmayanlarda 12 aylık survi%26

• Brunori ve ark. 112 hasta içeren çalışmalarında(Am J Kidney Dis 2007;49:569–580)

– Diyalize erken başlama 12 aylık survi %84

– Geçiktirilmiş diyaliz+diet kısıtlaması 12 aylık survi%87 + hastane başvuru daha düşük

Page 24: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• A.B.D. geriatrik hastada diyalize başladıktansonraki ortalama beklenen yaşam süresi

– 80– 84 yaş 15.6 ay

– 85–89 yaş 11.6 ay

– 90 yaş ve üzeri 8.4 ay

• 80 yaş ve üzeri hastaların %20 si diyalize

başladıktan sonra ilk 3 ay içinde ölmektedir

• 65– 79 yaş arası hastaların %10’u si diyalizebaşladıktan sonra ilk 3 ay içinde ölmektedir

Page 25: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Couchoud ve ark. önerdikleri klinik faktörler

Nephrol Dial

Transplant 200924: 1553–1561

Page 26: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

http://www.qxmd.com/apps/calculate-by- qxmd.

• “Bu hasta önümüzdeki bir yıl içinde ölse budurum bana süpriz olurmu ”

– Cevap hayır ise 1 yıl içinde 3.5 kat artmış mortalite(Clin J Am Soc Nephrol 2008 3: 1379–1384)

• Demans

• Periferik vasküler hastalık

• Yaş

• Serum albumin

Page 27: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

MaksimalNon-Diyalitik

Tedavi

Page 28: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Maksimal Non-Diyalitik Tedavi

• Kırılgan (frail),

• Diyaliz istemeyen,

• İmkanı olmayan,

• Böbrek yetmezliği dışı morbiditesi engelleyen,

• Diyalizi bırakan

Son Dönem Böbrek Yetmezliği hastalarında

Page 29: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Maksimal Non-Diyalitik Tedavi

• Özellikle 80 yaş üzeri hastalarda

• Maksimal non-diyalitik tedavi ile hedefmaksimal hayat kalitesi olmalıdır

– Semptomlar giderilmesi bu açıdan çok önemli

• Kırılgan (frail) hastalarda sağkalım üzerinediyalizin bir etkisi yoktur– Kırılganlık (frailty) kriterleri (3/5)

• kilo kaybı, yavaş yürüme, tükenmişlik, kas güçsüzlüğü, düşük fiziksel aktivite

– >65 yaş üzeri kırılgan hastalara üç yıl içinde mortalite

olmayanlara göre altı kat fazla.

Page 30: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Maksimal Non-Diyalitik Tedavi

• Hasta erken dönemdeki gibi destekleyici vesemptomatik tedavi alır

• Multidisipliner yoğun bir yaklaşım gerektirir

– Nörolog, FTR uzmanı,Hemşire, Diyetisyen, Sosyal hizmetuzmanı,

• Çalışmalarda hastane yatış oranları diyaliz alanlaragöre düşüktür.

Page 31: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Maksimal Non-Diyalitik Tedavi• Anemi

• Asidoz

• Volüm yükü

• Tansiyon yüksekliği

• Uykusuzluk

• Anoreksia

• Ağrı

• Depresyon

Page 32: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Kullandığı ilaçlar

– Ne kadar gerekli ve doğru ?

• NSAİ ?

• Statinler ?

• Diabet ilaçları ?

• Antihipertansifler ?

– Doz doğrumu ?

Page 33: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Carson ve ark >70 yaşında 202 hastayı içerençalışmalarında (Clin J Am Soc Nephrol 2009;4:1611-9)

– Maksimal Non-Diyalitik tedavi (n:29)

– Renal Replasman alanları karşılaştırmışlardır (n:173)

• RRT alanlar 2 yıl daha uzun yaşam süresine sahip

• RRT alanlar hastane başvurusu ve hastanedeki gün sayısıfazla

Page 34: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Diyaliz &Maksimal Non-Diyaliz Tedavi

• Diyalize giren hastalarda daha fazla hastaneyeyatış gerektiren sorun

• Diyaliz sonrası daha yoğun rahatsızlıklar

• Zihinsel fonksiyonlarda azalma

• İlk 90 günde artmış mortalite

Page 35: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hemodiyalize Erişim Yolu

Ne Zaman ve Nasıl Olmalı?

Page 36: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Ne Zaman ?

• Güncel öneri

– eGFR:15-20 ml/dk/1.73m2

– Beklenen diyalize başlangıç 12 ay içinde

– O’hare +85 yaş <15 mk/dk/1.73m2 fistülaçılıdığında hastaların %25’I 6 ay içinde %33 ününde 1 yıl içindediyalize başladığı(Kidney Int. 2007; 71(6):555–561)

Page 37: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kidney Int. 2007; 71(6):555–561

Page 38: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kateter Kullanımı

• 67 yaşın üzerinde >%50 hasta HD’ye kateter ile başlıyor

• 75 yaş üzerinde gençlere göreiki kat daha uzun tutuluyor

• Çalışmalarda AVF AVG nin HD kateterinden daha uzunsagkalıma (≅2 katı) sahip

• Tünelli katater takılan geriatrikhastada mortalite artmıştır

Page 39: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kalıcı Damar Erişim• Ana öneri HD yapılacak hastada

“Fistula First”

• AVF

– Radiosefalik AVF çalışma oranlarıdüşük ve komplikasyon oranlarıgençlerden daha yüksek

(J Vasc Surg 2007 45: 420–426)

– Radiosefalik fistüllerin başarı oranı 65 yaş üzeri 1.7 kat düşük

– Brakiosefalik AVF başarı oranlarıgençlerle aynı

(Kidney Int 2005 67: 2462–2469)

Page 40: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kalıcı Damar Erişim

• AVF

– Çalışma oranı brachiosefalik >radiosefalik

– Performans brachiosefalik =radiosefalik

– Birinci yılın sonunda açıklık oranıbrachiosefalik >radiosefalik (J Vasc Surg 2007;45:420-6 )

Page 41: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kalıcı Damar Erişim

• AV greft

– AVF ve AVG yaşlı grupta komplikasyon oranıgençlere göre yüksek

– Yaşlı grupta 1-3 yıllık takiplerde AVF ve AVG arasında açıklık açısından bir fark yok

– Çalışan fistüllerde gençlerle göre açıklık oranlarıaynı

Page 42: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hemodiyaliz Nasıl Olmalı ?

Page 43: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Hemodiyaliz

• Cornellis ve ark. yoğun ancak kısa veya gecelikHD önermektedir (Semin Dial 2011;24:645-52)

• Özellikle kırılgan hastada bu diyaliz sistemiönerilmektedir

• Hipotansiyon oranını azaltmahedeflenmektedir

– Serebral ve kardiovasküler korunmaamaçlanmakatdır

– İnfeksiyon, malnütrisyon, uyku bozukluluklarıazaltma hedeflenmektedir

Page 44: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Diyalizde Gelişen Sorunlar– İntradiyalitik hipotansiyon

– Malnütrisyon

– Enfeksiyon

– GIS kanama

– Diyalizi bırakma

– Psikiatrik sorunlar

Page 45: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Periton Diyalizi

Page 46: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

2014 TND registry raporu

– PD başlanan 438 hastanın %25.8’i +65• 65-74 yaş arası 75 hasta %17.12

• +75 yaş üzeri 38 hasta %8.68

– PD yapılan 3567 hastanın %19.14’ü +65• 65-74 yaş arası 492 hasta %13.79

• +75 yaş üzeri 191 hasta %5.35

Page 47: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Peritoneal Diyaliz

• Çalışmalarda mortalitede PD>HD

– Winkelmayer ve ark. +65 yaş 2503 hastada ilk yılmortalitesinin PD’de HD ‘den %16-45 fazla olduğunubildirilmektedir (J Am Soc Nephrol 2002;13:2353–2362 )

– Couchoud ve ark. 3512 hastalık (French Renal Epidemiology and Information Network (REIN) registry of ESRD ) çalışmasında PD başlanan hastalarda 2 yıllık mortalitenin HD başlananlara göre %30 daha fazla

(Nephrol Dial Transplant 2007;22:3246–3254)

Page 48: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Peritoneal Diyaliz• BOLDE (Broadening Options for Long-term Dialysis in

the Elderly) çalışmasında PD ile HD arasında hayatkalitesi açısından bir fark olmadığı bildirilmektedir.

(Nephrol Dial Transplant 2010 25: 3755–3763)

Page 49: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada Periton Diyalizi

• Vasküler giriş yolu problemi olan

• Kardiyovasküler hastalığı olan hastalar

• Kırsal kesimde yaşayan

• HD merkezine ulaşım problemi olan yatalakhastalar

Page 50: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Ulusal SAPD kayıtlarına göre genç ve yaşlılardaperitonit riski eşdeğer

• Malnütrisyon PD yapan yaşlılarda gençleredaha fazla

• Fıtık daha fazla

Page 51: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

YAŞ 70 IŞ BITMEMIŞ !

Eve Gidecek Son Söz

Page 53: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kemik Mineral

• Osteoporosis affects a large segment of the

elderly general population, eroding both lifespan and physical function.

• Osteoperosis was present in 10% of women and 2% of men.

• Age is directly and strongly correlated with bone mineral density (BMD).

• In fact, the incidence of hip fractures rises over 10-fold from the 65–70 years age group to the 85–90 age group among white women.57 A hip fracture can increase mortality by up to 35% and lead to a higher rate of nursing home admissions (up to 17% in one study) due to loss of independence of activities of daily living.57

Page 54: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kemik Mineral

• As a result, HD patients are at up to four times higher risk for hip fractures, and these in turn are associated with a near doubling of mortality.

• 60–61 Again, elderly HD patients are at increased risk; within the HD population, the DOPPS study reported that each decade added a near two-fold increase in relative risk of hip fracture.62

• Both sevelamer hydrochloride and lanthanum carbonate appear to reduce the risk of death in those older than 65 years. Fosfor ingiliz

Page 55: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Older age, more comorbidities, prior history of falls and lower predialysis systolic BP were associated with a higher risk of falls.

• Hormones such as growth hormone, testosterone and of growing interest, vitamin D are known to be deficient in patients with ESRD and may also contribute to frailty.4, 74

Page 56: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Demans

• defines dementia as an impairment in memory and one other neurologic domain such as executive function, language or gait.

• Alzheimer's disease, which accounts for about two thirds of all cases of dementia,

• It affects about 2–3% of the 65–74 year old age group and more than 25% of over 85 years old age group.84

Page 57: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Demans

• Compared to the general population, the elderly HD patient is at increased risk for dementia.

• In a study of 338 individuals over 55 years of age undergoing HD, Murray et al. demonstrated 36% had moderate and 37% had severe cognitive impairment.86

• Severe cognitive impairment was 3.5 fold times more frequent in the HD group, compared to age matched controls.

• According to the DOPPS study risk factors for dementia included diabetes, peripheral vascular disease, cerebrovascular disease and anemia (hemoglobin <10 mg/dL).88

• Dementia brings with it a higher risk for mortality, hospitalizations and withdrawal from HD. In the DOPPS study, a diagnosis of dementia was associated with a 1.5-fold increase in death and - fold increase in dialysis withdrawal.88

Page 58: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Demans

• Rakowski et al. found that patients with a diagnosis of dementia before HD initiation had a 2 year survival of 24% compared to 66% for those without a diagnosis of dementia.90

• Again patients with dementia were more likely to withdraw from HD.

Page 59: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Ağrı

• E-1-1 World Health Organization guidelines for pain management should be followed. Fentanyl and hydromorphone have metabolic profiles superior to that of morphine for impaired renal function, and meperidine is contraindicated. Low-dose benzodiazepines may be used for myoclonus. Diet should be liberalized for hunger and thirst. For dyspnea, opioids can be considered.

Page 60: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hangi Renal Replasman Tedavisi

• HD?

• PD?

• Transplantasyon?

– 2500 hastada 65 yaş üzeri

• nefrologlar medikal % 83 sosyal %97 kontrendikasyon

• 1 yıllık yaşam hd %45 pd%16

• PD yaşam daha kısa

Page 61: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Bazı hastalarda yaşam süresinde kısıtlanmaya rağmen çogu yaşlı diyaliz hastasında diyaliz ile yüksek bir yaşam kalitesi vardır

• Hemodiyaliz

• Periton diyalizi

Page 62: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• KBY yaş artışı

• KBY gelişimi sonucunda aynı yaştaki hastayamortalite yüksektir.– 75 yaşında HD’ye giren 3 yıl girmeyen 11 yıllık

sürvi

– 202 hastalık bir çalışmada HD’ye alınan 38 ay alınmayan 14 ay yaşamış

– 3700 huzurevi hastasında bir yıllık yaşam %40 1 yıl sonra sadece %13 HD öcesi fonkisyoneldurumunu koruyabilmişti.

Page 63: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• USDRS 80 yaş ve üzeri hastada bir yıllık mortalite %46

• Yaşlılarda ne zaman diyalize başlanmalıdır

– Kreatinin 4-5 arası kas kitlesi

– İlk üç ayındaki yüksek mortalite

• Komorbidite

• Geç sevk (erken sevk) Erken diyalize başlama

• Nörolojik bulgular yanlış yorumlama

Page 64: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hipertansiyon

• Çalışmalar geriatrik hastalarda son dönem öncesihipertansiyon tedavisinin önemli bir sürvi faydasıolduğunu göstermektedir

– The Hypertension in the Very Elderly trial (HYVET) çalışmasında 80 yaş üzeri hastalarda 150/90 hedeflendiğinde hipertansiyon tedavisinin %30 inme, %21 tüm mortalite oranlarında düşme

– İlk ilaç olarak atenolol kullanılması inme riskiniazaltmamakta

– Beta blökor+Non-dihidropiridin kalsiyum kanalbloökrü önerilmemektedir

Page 65: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Erken dönemde RRT eğitimi alan hastalarda PD seçme olasılığı artmaktadır

• Damar erişim problemi

• Kardiyovasküler problemi olan hastalar

• Bagımsız yaşamak isteyen hastalar

Page 66: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlıda Anemi

• Anemi yaşlı hastada sıklıkla meydana gelir

• Popülasyonda 65 yaşın üzerinde %10, 85 yaşın üzerinde %20 sıklıkta görülür

• The Cardiovascular Health Study yaşlı hastalarda düşükhemoglobin konsantrasyonlarında 1.38 kat artmış mortaliteolduğu bldirilmektedir

(Arch Intern Med. 2005; 165:2214–20)

• Yaşlı hastaların 1/3’ünde demir eksikliği görülmektedir

• Yaşlı hastada kronik inflamasyon aneminin %20 sebebidir

• Yaşlı hastaların %34’ünde sebebi açıklanamayan anemi gelişir

Page 67: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

2014 TND Registry KBY

• Genel insidans :147 mnb/ppm

– 11.447 yeni hasta

• 9737 HD, 969 PD, 741 Tx

• Genelprevalans : 918 mnb/ppm

– 71.318 RRT alan hasta

• 55.890 HD ,4.036 PD, 2924 Tx

Page 68: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Diyaliz vs Konservatif tedavi

Murtagh et al NDT 2007;22:1955–1962

Page 69: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hipertansiyon• HD hastalarının %75-90’ı hipertansiftir

• HD hastasında optimal tansiyon bilinmiyor

• KDOQI guidelines

– Hedef TA <140/80 mmHg pre-HD

– Hedef TA <130/80 mmHg post-HD

• Sistolik TA <110 mmHg olması yüksekmortaliteye sebep olurken

• Sistolik 180 mmHg kadar olumsuz bir etkigözlenmemektedir

Page 70: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hipertansiyon

• Geriatrik KBY hastasında hedef 130-159/70-89 mmHg olması önerilmektedir

(Ann Intern Med. 2013;159(4):233–242)

• Geriatrik HD hastasında hedef tansiyon düzeyiaçık değildir

Page 71: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Kırılganlık (Frailty)

• Dopps çalışmasına göre hastaların yaşlı hastaların %40 yardımolmadan yürüyememekte

• Kırılganlık kriterleri (3/5) – kilo kaybı, yavaş yürüme, tükenmişlik, kas güçsüzlüğü, düşük fiziksel

aktivite

• Geriatrik hastaların %75’I bu kriterlere göre kırılganlar

• >65 yaş üzeri kırılgan hastalara üç yıl içinde mortaliteolmayanlara göre altı kat fazla.

• Kırılganlık yaşlı HD hastasında artmıştır

• Kırılgan HD hastasında mortalite ve hastaneye yatış 2 kat fazla

Page 72: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Diyalizde Hipotansiyon

• Plazma osmamliltesinde hızlı düşüş• Hızlı sıvı uzaklaştırma• Otonom nöropati• Kötü kardiak durum• AHT kullanımı• Düşük sodyumlu diyalizat• Organ iskemisine bağlı adenozin salınımı• Ciddi hipokalsemi• Postprandiyal hipotansiyon

Page 73: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Diyalizde Hipotansiyon

• Tedavide

– Antihipertansifleri gözden geçirme

– HD günü ilaç alımını kontrol etme

– Sogutulmuş diyalizat

– Kısa veya gece diyalizi

– Semptomatik hastalarda: Midodrine

Page 74: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Malnütrisyon

• Yaşlı hastalarda artmıştır

– gelir düşüklüğü,

– sosyal izolasyon,

– temel besin gereksinimleri anlama zorluğu,

– mide-barsak hareket kabiliyeti bozukluğu

– kötü diş protezi,

– tat duyusunda bozulma,

– kabızlık,

Page 75: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Enfeksiyon– Bağışıklık sisteminin yaşlanması, kötü beslenme– En sık vasküler giriş

• Gastrointestinal Kanama– Divertikülozis, Angiodisplazi,karsinom

• Diyalizi Bırakma– Diyalizi gönüllü olarak bırakma yaş ile birlikte artar– ABD 75 yaşın üzerinde HD hastaların %30’u kendi

istekleri ile HD’yi bırakmıştır

• Psikiyatrik Sorunlar– Demans Deliryum Depresyon

Page 76: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Anemi• 65 yaşın üzerinde KBY %8 anemi

• HD programında olan yaşlı hastada anemi ile karşılaşıldığında demir , folate ve vitamin B12 açısından değerlendirilmelidir

• EPO tedavisi IV demir ile desteklenmelidir

• MCV si yüksek olan HD hastasında myelodisplastik sendrom açısındanperiferik yayma açısından değerlendirilmelidir

• 67 yaşın üzerinde 90.000 hastada diyaliz öncesi EPO tedavisi başlananlarınHD sonrasında başlananlara göre daha düşük mortaliteye sahip olduğunubildirilmiştir

(Am J Kidney Dis. 2002; 40:1153–61)

Page 77: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Anemi

• 75 yaşın üzerindeki hastalarda yapılan TREAT çalışmasında EPO ile QoL düzeliyor

(N Engl J Med. 2009;361(21):2019–2032)

• Hedef hematokrit>%33

• Çalışmalarda HD hastasında yaşlı ve gençlerarasında anemiye yaklaşımda bir farklılıkönerilmemektedir

Page 78: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

• Venöz kateteri kullananlarda PD ye göre enfeksiyon oranıdaha yüksek

• Daha iyi volüm kontrolü hipotansiyon ve aritmi engeli

• Hipertansiyonun daha iyi kontrolü

• Renal rezidiüel fonksiyon korunması

– 70 yaşın üzerinde PD nin RRF korunması 70 yaş altına göre dahaiyi

– 65 yaş üstünde yaşam kalitesi 65 yaş altına göre daha üstün

– Yaşlı hastada teknik sağkalım farksız

Page 79: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Yaşlı Hastada PD Kontrendikasyonları

Mutlak

• Yetersiz peritoneal membran veya abdominal boşluk

• İnflamatuar ve iskemikbarsak hastalığı

• Batın içi absesi

• Ciddi psikolojik hastalığıolan

• Plöroperitoneal geçiş

Rölatif

• Ostomi

• Polikistik Böbrek Hastalığı

• Obezite

• Divertikülit

• KOAH

• Geçirilmiş HerniOperasyonu

Page 80: Yaşlı Hastada Diyaliz · 2014 Adrese DayalıNüfusSayımı •Türkiyenüfusu 77.695.904 • +65 yaş %8 6.192.962 –65-74 3.772.939 –75-89 2.304.738 –90+ 115.277 2023

Hangisi Daha İyi PD & HD

• PD yapan hastalarda sağ kalım zamanlaartmaktadır

• Aletli PD (APD) uygun hastada diğer RRT tedavileri kadar etkin ve hastane yatış ve ölümoranları aynı

• Özellikle Kırılgan (frail) hastalarda APD faydalı