KKU Res J. 2011; 16(5) 528
ผลของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนตอการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน
Effects of Amorphous Calcium Phosphate Containing
Sealant on Demineralization at the Enamel-Sealant
Interface อาภา จนทรเทว1*, นวตร จนทรเทว2, สภาภรณ ฉตรชยววฒนา3, สจรรยา กนกแกว4 และศรพรรณ สทธสวรรณ4 Apa Juntavee1*, Niwut Juntavee2, Supaporn Chatrchaiwiwatana3, Sujunya Kanogkaew4 and
Siripan Suthisuwan4
1ภาควชาทนตกรรมสาหรบเดก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
2ภาควชาทนตกรรมประดษฐ คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
3ภาควชาชววทยาชองปาก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
4คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
*Correspondent author: [email protected] Received December 21, 2010
Accepted May 1, 2011
บทคดยอ
การศกษาน มวตถประสงคเพ�อศกษาบทบาทของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนตอการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนในหองปฏบตการ การศกษาน ใชคาความแขงผวระดบจลภาคในการวเคราะหผลของการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน โดยแบงกลมการทดลองเปน 4 กลม กลมละ 10 ชน กลมท� 1 และ 2 ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�มสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตชนดเอกส Aegis®
และกลมท� 3 และ 4 ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�ไมมสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตชนดเดลตน (Delton®)ทาการแชกลมตวอยางท�ใชควบคมในน ากล�นปราศจากอออน และแชชนตวอยางของกลมทดลองในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต (pH4.8) ท�อณหภม 37 องศาเซลเซยสเปนระยะเวลา 4 วน ประเมนการสญเสยแรธาตโดยใชคาเฉล�ยผลตางความแขงผวระดบจลภาค (∆VHN) พบวาในกลมทดลองท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนชนดเอกส (Aegis®) และเดลตน (Delton®) มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (p=0.01) การศกษาน แสดงใหเหนวาอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนสามารถลดการเกดการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนได
Abstract
The objective of this study was to determine the effects of amorphous calcium
phosphate (ACP) containing sealants on demineralization at the enamel/sealant interface.
KKU Res J. 2011; 16(5): 528-539 http://resjournal.kku.ac.th
KKU Res J. 2011; 16(5) 529
Extracted third molars were randomly assigned into four groups (n = 10): 1st and 2nd groups
were sealed with Aegis® (ACP containing sealant), 3rd and 4th groups were sealed with
Delton® (non-ACP containing sealant). The control groups were immersed in deionized
water for 4 days. The enamel mineral loss was evaluated by Vicker’s microhardness. The
results showed that Aegis® sealed specimens were statistically significant different from
Delton® sealed specimens (p=0.01).This study demonstrated that ACP containing sealant
significantly decreased demineralization at the enamel/sealant interface
คาสาคญ: วสดเคลอบหลมรองฟน การสญเสยแรธาต ความแขงผวระดบจลภาค Keywords: dental sealants, demineralization, micro hardness
1. บทนา
จากการสารวจสภาวะทนตสขภาพของประชาชนไทยในระดบประเทศคร งท� 6 (พ .ศ. 2549-2550) พบวาในเดกอาย 3 ป ซ� งเปนชวงท�ฟนนานมขนครบ 20 ซ� มฟนผรอยละ 61.37 โดยมคาเฉล�ยฟนผ ถอน อด (dmft) 3.21 ซ�ตอคน สวนเดกอาย 5 ป พบฟนนานมผรอยละ 80.64 โดยมคาเฉล�ยฟนผ ถอน อด 5.43 ซ�ตอคน ฟนท�ผมากท�สดคอฟนกรามถาวรซ�ท� 1 และ 2 (1) เน�องจากบรเวณดานบดเคยวของฟนกรามถาวรซ�ท� 1 และ 2
มหลมและรองซ� งเปนตาแหนงท�มการสะสมของเศษอาหารและแผนคราบจลนทรยไดงาย อกทงยงมลกษณะแคบและลก ซ� งขนแปรงสฟนไมสามารถเขาไปทาความสะอาดได ดวยเหตดงกลาวจงมการใชวสดเคลอบหลมรองฟน (pit and
fissure sealant) เพ�อลดรอยโรคบรเวณดานบดเคยว โดยสารเคลอบหลมรองฟนจะทาหนาท�เปนส� งกดขวางทางกายภาพจะชวยลดโอกาสท�ฟนสมผสกบปจจย ท� ทา ให เ กดโรคฟนผ ไดแ ก แบคทเรยและอาหาร (2) อยางไรกตามประสทธ
ภาพของสารเคลอบหลมรองฟนจะลดลงตามระยะเวลาการใชงานเน�องมาจากมการหลดของวสดบางสวนหรอท งหมดนอกจากน ในหลายการศกษายงพบวามการเกดโรคฟนผบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนได จากการศกษาพบวาวสดเคลอบหลมรองฟนท�ยงคงตดอยบน
หลมรองฟนมขนาดความกวางของชองวางระหวางผวเคลอบฟนกบวสดเคลอบหลมรองฟนประมาณ 2-23 (3-6) ซ� งสงผลใหมการแทรกซมของเชอแบคทเรยและสารตางๆจากส�งแวดลอมภายในชองปากเขาสหลมรองฟนทาใหเกดการผ (7) นอกจากน นแลวการพบฟนผภายใตว สดเคลอบหลมรองฟน อาจมสาเหตมาจากการทาสารเคลอบหลมรองฟนทบบนรอยโรคสขาวขนท�มอยเดม เน�องมาจากการวนจฉยรอยโรคในระยะเร� มแรกของการสญเสยแรธาตทาไดยาก (8-9) ดงนนจงมการพฒนาคณสมบตของสารเคลอบหลมรองฟนเพ�อเพ�มประสทธภาพในการปองกนการเกดโรคฟนผและการซอมแซมรอยผในระยะเร� มแรก ยกตวอยางเชน การเตมฟลออไรดลงในสารเคลอบหลมรองฟน หรอการนาเอาอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตมาผสมในวสดเคลอบหลมรองฟนโดยท�อะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตมคณสมบตป ล ด ป ล อ ย แ ค ล เ ซ ย ม แ ล ะ ฟ อ ส เ ฟ ต อ อ ก สสภาพแวดลอมในชองปากอยางชาๆ แรธาตแคลเซยมและฟอสเฟตเปนแรธาตพนฐานซ� งสามารถชวยใหเกดกระบวนการสะสมแรธาตกลบคนเขาสผวฟนเปนการสงเสรมกระบวนการซอมแซมตามธรรมชาตของผวเคลอบ จากผลการศกษาการคงอยแลประสทธภาพในการปองกนโรคฟนผของวสดเคลอบหลมรองฟนในนาวกโยธนของกองทพเรอสหรฐอเมรกา พบวาผท� ม
KKU Res J. 2011; 16(5) 530
ความเส�ยงในการเกดโรคฟนผในระดบปานกลางหรอระดบสงมอตราความลมเหลวของการเคลอบหลมรองฟนสงกวาผท�มความเส�ยงในการเกดโรคฟนผในระดบต�า (8) ในปจจบนมความพยายามท�จะเพ�มคณสมบตทางกายภาพใหกบเรซนคอมโพส ต ท� ม อ ะ ม อ ร ฟ ส แ ค ล เ ซ ย ม ฟ อ ส เ ฟ ต เ ป นสวนประกอบ (10-11) โดยพบวาเรซนคอมโพสตท�มการปรบปรงอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตยงสามารถใหแคลเซยมและฟอสเฟตไอออนในระดบท�สามารถเกดการสะสมแรธาตกลบคนได (12) จากคณสมบตดงกลาวนาจะมผลในการชวยลดการเกดการสญเสยแรธาต และสงเสรมการคนกลบของแรธาตท�บรเวณผวเคลอบฟนท� มการเคลอบดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�มสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟต การวจยในคร งน มวตถประสงคท�จะศกษาบทบาทของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนตอการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนในหองปฏบตการ
2. วธการวจย
ทาการเตรยมชนงานตวอยางเพ�อใชในการวจยจากการคดเลอกฟนกรามแทซ�ท�สามเพ�อนามาเคลอบดวยวสดเคลอบหลมรองฟนดงวธการท�แสดงในรปท� 1A-1D โดยการนาฟนมาทาความสะอาดโดยเฉพาะท�ดานบดเค ยวเพ�อกาจดคราบจลนทรยท�ตดอย และขดฟนดวยผงขดพมมสรวมกบหวขดยางรปถวยดวยหวกรอความเรวต�าดงแสดงในรปท� 1A แลวลางดวยนาและเปาใหแหง จากนนใชเคร� องมอตรวจโรคฟนผเข�ยตามหลมรองฟน และทาการทากรดฟอสฟอรกความเขมขนรอยละ 35 ตามหลมรองฟนทางดานบดเค ยวปนเวลา 15 วนาท แลวทาการลางน าและเปาแหงอกคร งดงรปท� 1B เพ�อทาการปรบสภาพผวเคลอบฟน เปาฟนใหแหงจนผวเคลอบฟนมลกษณะขนขาว จากนนแบงฟนออกเปน 2 กลมยอยดวยวธการสมอยางงาย กลมละ 5 ซ� แลวนาไปเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟน 2 ชนด โดยฟนใน
กลมแรกจะทาการสารเคลอบหลมรองฟนดวยวสดเคลอบหลมรองฟนชนดเอกส (Aegis®, Bos-
worth Co., USA.) สวนฟนในอกกลมหน�งจะทาการสารเคลอบหลมรองฟนดวยวสดเคลอบหลมรองฟนชนดเดลตน (Delton®, Dentsply Inc.,
USA) โดยในการทาการเคลอบหลมรองฟนจะตองใชเคร�องมอตรวจโรคฟนผทาการเกล�ยวสดใหท�วกนดงแสดงในรปท� 1C แลวจงทาการฉายแสงเพ�อทาใหวสดแขงตวดวยปฏกรยาโพลเมอรไรเซชนดงแสดงในรปท� 1D แลวนาฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนแลวไปแชในน าลายเทยมเปนระยะเวลา 7 วน ท�อณหภม 37 องศาเซลเซยส (13) จากนนนาฟนมายดในเบาพลาสตกดวยการใชเรซนท�มการบมตวดวยตวเอง เพ�อชวยในการยดฟนในเบา นาฟนมาทาการตดฟนดวยเคร�องตดฟนโดยเร� มตดแบงตวฟนและรากฟนออกจากกนท�ตาแหนงรอยตอของเคลอบฟนและเคลอบรากฟน (cemento-enamel junction) แลวทาการอดปดบรเวณโพรงประสาทฟนดวยเรซนชนดบมตวดวยตวเอง แลวจงเร�มทาการตดฟนท�ก�งกลางตวฟนในแนวใกลแกม-ใกลลน ระหวางหลมฟนใกลกลาง และหลมฟนไกลกลางเ ปนแนวตดแนวแรก จากนนจะทาการตดหางจากรอยตดแรกไปทางหลมฟนดานใกลกลางและหลมฟนไกลกลางขางละ 3.5 มลลเมตร ดงนนฟนหน� งซ�สามารถเตรยมชนงานตวอยางท�อยในชนเบาพลาสตกทงหมด 2 ชนท�มความหนา 3.5 มลลเมตรดงแสดงในรปท� 2A ซ� งแตละชนประกอบดวย 2 ดานท�จะใชในการทดสอบดงแสดงในรปท� 2B นาชนฟนตวอยางไปขดดวยแผนซลกอนคารไบด เรยงลาดบความละเอยดตามเบอรจาก 400, 600 และ 1,200 และขดละเอยดขนสดทายดวยผงขดเพชรขนาด 1
ไมโครเมตร ดวยเคร�องขดผววสด จากนนทาการเคลอบบรเวณผวเคลอบฟนท�หางจากขอบของสารเคลอบหลมรองฟน 2 มลลเมตรและบรเวณเนอฟน ดวยน ายาเคลอบเลบแลวทงไวใหแหง กาหนดจดทดสอบความแขงผวบนผวเคลอบฟน จานวน 64
KKU Res J. 2011; 16(5) 531
รปท� 1. การเคลอบฟนท�จะนาไปเตรยมช�นตวอยางดวยวสดเคลอบหลมรองฟน ซ� งในรป 1A แสดงการขดฟนดวยผงขดพมม
สดวยหวกรอความเรวต�า ในรป1 B แสดงการทากรดฟอสฟอรกความเขมขนรอยละ 35 ตามหลมรองฟนทางดานบดเค�ยว ใน
รป 1C แสดงการเกล�ยวสดดวยเคร�องมอตรวจโรคฟนผ และในรป 1D แสดงการฉายแสงดวยเคร�องฉายแสง
รปท� 2. ช�นตวอยางจากการตดฟนดวยเคร�องตดฟนหน� งซ�สามารถเตรยมช�นฟนตวอยางได 2 ช�นดงรป 2A และแสดงช�นตวอยางท�ขดเรยบรอยแลวท�งสองช�นและท�งสองดานในแตละช�นตวอยางดงรป 2B
รปท� 3. จดทดสอบบนช�นตวอยาง
จดตอหน�งชนตวอยาง ซ� งจดทดสอบความแขงผวจะอยบนปมฟนฟนดานใกลแกมและใกลลนดานละ 32 จด โดยกาหนดใหรอยตอระหวางวสดเคลอบหลมรองฟนกบผวเคลอบฟนเปนจดเร�มตน
(0.0) และแนวแกนนอนท�เปนแนวรอยตอระหวางผว เคลอบฟนกบวสด เคลอบหลมรองฟนมาทางดานในของแนวสมผสของวสดกบเคลอบฟน และหางจากจดเร�มตนเปนระยะหน�งในส� คร� งหน�ง
KKU Res J. 2011; 16(5) 532
สองในสาม และทงระยะสมผสของระยะระหวางวสดกบผวเคลอบฟนจะกาหนดระยะเปน +XQ,
+XH, +XTQ, และ +XF ตามลาดบ สวนในแนวแกนนอนท�อยมาทางดานนอกของแนวรอยตอระหวางผวเคลอบฟนกบวสดเคลอบหลมรองฟน หางจากจดเร�มตนเปนระยะ 100, 200 และ 300 ไมครอน จะกาหนดระยะเปนX100µ, X200µ, X300µ และ X400µ
ตามลาดบ จดทดสอบจะอยในแนวท�หางจากแนวรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนมาทางดานในของผวเคลอบฟน 3 แนวท�ระดบ 30 50 และ 80
ไมโครเมตรรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน ซ� งกาหนดใหเปนแนว Y30, Y80, Y130 และ Y180
ตามลาดบ ดงรปท� 3 จากนนนาชนตวอยางท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนทง 2 ชนด ไปวดความแขงของผวเคลอบฟนดวยเคร�องวดความแขงผวระดบจลภาคโดยใชหวกดวกเกอร นาหนก 50 กรม เปนเวลา 10 วนาท ทาการวด 32 จด ตอหน�งชนตวอยาง ซ� ง 16 จดอยบนปมฟนดานใกลแกมโดยวดจด ไดแกจด X300µY30,
X300µY80, X300µY130, X300µY180, X100µY30, X100µY80,
X100µY13, X100µY180, XQY30, XQY80, XQY130, XQ
Y180, XTQY30, XTQ,Y80, XTQ,Y130 และ XTQ Y180 ตามลาดบ และอก 16 ท�จดอยบนปมฟนดานใกลลนโดยวดจด X200µY30, X200µY80, X200µY130, X200µ
Y180, X0µY30, X0µY80, X0µY130, X0µY180, XHY30,
XHY80, XHY130, XHY180, XFY30, XFY80, XFY130 และ XFY180 ตามลาดบ ซ� งตาแหนงกดแสดงใหเหนเปนรปกลม (dot head) ดงแสดงในรปท� 3 จากนนทาการแบงกลมชนตวอยางในแตละกลมออกเปน 2 กลมยอยดวยวธการสมอยางงายอนประกอบดวย กลมท� 1 ประกอบดวยชนตวอยางท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสาร ชนดเอกส 10 ชนตวอยาง ซ� งชนตวอยางจะถกนาไปแชในนาปราศจากไอออนเปนเวลา 4 วนท� อณหภม 37 องศาเซลเซยส และเปล�ยนนาปราศจากไอออนใน
วนตอมา กลมท� 2 รองฟนดวยสารชนดเอกส 10 ชนตวอยาง ซ� งประกอบดวยชนตวอยางท�ไดรบการเคลอบหลมชนตวอยางจะถกนาไปแชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต เปนเวลา 4 วน ท�อณหภม 37 องศาเซลเซยส และเปล�ยนสารละลายในวนตอมา กลมท� 3 ประกอบดวยชนตวอยางท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเดลตน 10 ชนตวอยาง ซ� งชนตวอยางจะถกนาไปแชในน าปราศจากไอออนเปนเวลา 4 วนท�อณหภม 37 องศาเซลเซยส และเปล�ยนน าปราศจากไอออนในวนตอมา สวนในกลมท� 4 ประกอบดวยชนตวอยางท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเดลตน จานวน 10 ชนตวอยาง
และชนตวอยางจะถกนาไปแชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต เปนเวลา 4 วน ท�อณหภม 37 องศาเซลเซยส และเปล�ยนสารละลายในวนตอมา เม�อทาการทดลองครบตามวธการดงกลาวท ง 4 ก ล ม แ ลว จ ะ นา ช น ตว อ ย า ง อ อ ก จ า กสารละลาย แลวนาชนตวอยางลางดวยนาปราศจากไอออนแลวซบดวยกระดาษซบเปนเวลา 30 วนาท และทงไวเปนเวลา 30 วนาท นาชนตวอยางแตละกลมมาวดความแขงผวระดบจลภาคดวยเคร�องวดความแขงผวระดบจลภาคโดยใชหวกดวกเกอรน าหนก 50กรม เปนกดนานเปนเวลา 10 วนาท โดยจะทาการวด 32 จดตอหน� งดานของชนตวอยาง ซ� ง 16 จดอยบนปมฟนดานใกลแกมอนไดแกจด X200µY30, X200µY80, X200µY130, X200µ Y180,
X0µY30, X0µY80, X0µY13, X0µY180, XHY30, XH Y80, XHY130, XHY180, XFY30, XF,Y80, XF,Y130 และ XF,
Y180 ตามลาดบ และอก16 จดอยบนปมฟนดานใกลลนอนไดแกจด X300µY30, X300µY80, X300µY130, X300µY180, X100µY30, X100µY80, X100µY130, X100µ
Y180, XQY30, XQY80, XQY130, XQY180, XTQY30, XTQ
Y80, XTQY130 และ XTQY180 ตามลาดบซ� งตาแหนงกดแสดงใหเหน
KKU Res J. 2011; 16(5) 533
รปท� 4. ขนตอนการดาเนนการวจย
ตารางท� 2. ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 80 ไมโครเมตร
3. ผลการวจย การวเคราะหขอมลใชโปรแกรมสาเรจรป
SPSS for window version 13.0 การทดสอบทางสถตทงหมดเปนการทดสอบแบบสองทางท� α =
0.05 ตรวจสอบการกระจายของขอมลโดยใช Shapiro-Wilk เน�องจากจานวนชนตวอยางในแตละกลมนอยกวา 50 ชน และทดสอบความเปนเอกพนธของความแปรปรวนโดยใชสถตเลเวนเน (Levene statistic) การเปรยบเทยบผลตางคาเฉล�ยความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณ รอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน กอนและหลง
ผานกระบวนการทาใหเกดการสญเสยแรธาตของ ฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกสและสารชนดเดลตน ทดสอบโดยใชสถต Independent T test
ผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 30 ไมโครเมตร
ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชน ด เอ ก ส แ ละ ส าร ช นด เ ดล ตน ท� แ ช ใ น น าปราศจากไอออนมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) แตผลการทดสอบ
KKU Res J. 2011; 16(5) 534
ตารางท� 1. ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 30 ไมโครเมตร
กลม(n=10)
ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟน (คาเฉล�ย±สวนกลมเบ�ยงเบนมาตรฐาน)
น�าปราศจากไอออน สารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต
กลมท� 1 Aegis® กลมท� 3 Delton® กลมท� 2 Aegis® กลมท� 4 Delton®
กอนการทดลอง 191.59±6.80 178.11±9.01 194.90±8.67 172.26±32.26
หลงการทดลอง 192.19±4.98 178.50±8.98 90.73±1.88 36.69±2.92
ผลตางกอน-หลง -0.60±5.19 -0.39±2.96 104.17±8.85 135.57±30.24
P-value p=0.911 p=0.01
*P-value = ความแตกตางของผลตางกอนและหลงการทดลองระหวางกลมโดยใชสถต Independent T Test
ตารางท� 2. ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 80 ไมโครเมตร
กลม(n=10)
ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟน (คาเฉล�ย±สวนกลมเบ�ยงเบนมาตรฐาน)
น�าปราศจากไอออน สารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต
กลมท� 1 Aegis® กลมท� 3 Delton® กลมท� 2 Aegis® กลมท� 4 Delton®
กอนการทดลอง 191.59±6.80 178.11±9.01 194.90±8.67 172.26±32.26
หลงการทดลอง 192.19±4.98 178.50±8.98 90.73±1.88 36.69±2.92
ผลตางกอน-หลง -0.60±5.19 -0.39±2.96 104.17±8.85 135.57±30.24
P-value p=0.911 p=0.01
*P-value = ความแตกตางของผลตางกอนและหลงการทดลองระหวางกลมโดยใชสถต Independent T Test
ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 30 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกสและสารชนดเดลตน ท�แชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาตมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) คาเฉล�ยกอนและหลงการทดลองของความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนแสดงในตารางท� 1
ผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผว
เคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 80 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกส และสารชนดเดตน ท�แชในน าปราศจากไอออนมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) และผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 80 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกส
และสารชนดเดลตน ท�แชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาตมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) คาเฉล�ยกอนและหลง
KKU Res J. 2011; 16(5) 535
ตารางท� 3. ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 130ไมโครเมตร
กลม(n=10)
ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟน (คาเฉล�ย±สวนกลมเบ�ยงเบนมาตรฐาน)
น�าปราศจากไอออน สารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต
กลมท� 1 Aegis® กลมท� 3 Delton® กลมท� 2 Aegis® กลมท� 4 Delton®
กอนการทดลอง 195.04 + 9.33 180.14 + 8.72 193.94 + 8.39 187.77 + 14.17
หลงการทดลอง 194.75 + 4.66 179.90 + 7.73 37.49 + 1.53 36.35 + 3.83
ผลตางกอน-หลง 0.30 + 5.80 0.23 + 5.19 156.45 + 8.76 138.04 + 31.55
P-value p=0.979a p=0.143b
*P-value = ความแตกตางของผลตางกอนและหลงการทดลองระหวางกลมโดยใชสถต a = Independent T Test, b =
Mann Whitney U Test
ตารางท� 4. ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 180 ไมโครเมตร
กลม(n=10)
ความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟน (คาเฉล�ย±สวนกลมเบ�ยงเบนมาตรฐาน)
น�าปราศจากไอออน สารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต
กลมท� 1 Aegis® กลมท� 3 Delton® กลมท� 2 Aegis® กลมท� 4 Delton®
กอนการทดลอง 195.35 + 11.07 179.23 + 7.04 194.64 + 9.80 170.02 + 35.83
หลงการทดลอง 195.97 + 5.39 181.81 + 7.46 37.09 + 1.84 36.40 + 3.98
ผลตางกอน-หลง -0.62 + 8.39 -2.58 + 4.89 157.55 + 9.96 133.62 + 32.51
P-value p=0.532a p=0.052b
*P-value = ความแตกตางของผลตางกอนและหลงการทดลองระหวางกลมโดยใชสถต a = Independent T Test, b =
Mann Whitney U Test
การทดลองของความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนแสดงในตารางท� 2
ผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท� หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 130 ไมโคร เมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกลและสารชนดเดลตน ท�แชในน าปราศจากไอออนมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) และผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 130 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกส
และสารชนดเดลตน ท�แชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาตมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) คาเฉล�ยกอนและหลงการทดลองของความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนแสดงในตารางท� 3
ผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท� ห า ง จ า ก ข อ บ เ ค ล อ บ ฟ น เ ป น ร ะ ย ะ 180 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกส และสารชนดเดลตน ท�แชในนาปราศจากไอออนมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) และผลการทดสอบความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณ
KKU Res J. 2011; 16(5) 536
รอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�หางจากขอบเคลอบฟนเปนระยะ 180 ไมโครเมตร ของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารชนดเอกส
และสารชนดเดลตนท�แชในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาตมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) คาเฉล�ยกอนและหลงการทดลองของความแขงผวระดบจลภาคของเคลอบฟนบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนแสดงในตารางท� 4 4. สรปและอภปราย
การศกษาน เปนการศกษาบทบาทของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนตอการสญเสยแรธาตบรเวณรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน โดยใชการประเมนผลดวยการวดความแขงผวระดบจลภาคแบบวกเกอร แมจะเปนการวดการสญเสยแรธาตทางออม แตกมขอดคอเปนวธท�ทาไดไมยากนก สามารถทาซ าได และไมทาลายชนงานตวอยาง แตกมขอดอย คอ ไมสามารถบงบอกปรมาณการสญเสยแรธาตไดท�แทจรงได จากผลการศกษาพบวาคาเฉล�ยผลตางความแขงผวระดบจลภาคบรเวณท�หางจากรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนท�ระยะ 30, 80, 130 และ 180 ไมโครเมตร ในกลมควบคมซ�งแชในนาปราศจากไอออนของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�มสวนผสมของของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตชนดเอกส และฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�ไมมสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเ ฟตชน ด เดล ตนแต กต าง กนอย างไม มนยสาคญทางสถต (p>0.05) ในทกระยะหางจากรอยตอของวสดกบผวเคลอบฟน
ผ ล ก า ร ศ ก ษ า ใ น ก ล ม ท ด ล อ ง ซ� ง แ ช ใ นสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาต พบวาท�ระยะหาง 30 ไมโครเมตรมคาเฉล�ยผลตางความแขงผวระดบจลภาคของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนชนดเอกส
มคาเทากบ 104.17 ± 8.85 และเดลตน มคาเทากบ
135.57 ± 30.24 ซ� งมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต (p=0.01) ในขณะท�ระยะหาง 80, 130
และ 180 ไมโครเมตร มความแตกตางอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.05) ทงน เน�องจากมการปลดปลอยแคลเซยมและฟอสเฟตจากสารเคลอบหลมรองฟนท� ม สวนผสมของของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในระหวางท�มการสงเคราะหผลกไฮดรอกซอะปาไทตจากการทาปฏกรยาของแคลเซยมและฟอสเฟตในสภาวะท�เปนกลางหรอเปนดาง ซ� งเปนสภาวะท�เหมาะสมในการเกดอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟต พบวาในสภาวะท�มความอ�มตวอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตจะไมมการแตกตว และอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตท�เกดขนจะมความแตกตางกนของโครงสรางและการละลายตวขนอยกบสภาวะความเปนกรดดางอตราสวนระหวางแคลเซยมและฟอสเฟตรวมถงอณหภมขณะเกดปฏกรยา (14) ในการศกษาน ไดทาการแชชนตวอยางในสารละลายท�ทาใหเกดการสญเสยแรธาตท� มคาความเปนกรดดางท� พเอชเทากบ 4.8 ซ� งเม�ออยในสภาวะท�มคาความเปนกรดดางท�ต �ากวาพเอช 6.5 พบวาปฏกรยาท�โดดเดนคอมการตกผลกของไดแคลเซยมฟอสเฟตไดไฮเดรต
(dicalcium phosphate dihydrate) จากการ
ศกษาของ Feenstra และ de Bruyn (15) พบวาออคตะแคลเซยมฟอสเฟตเปนตวกลางในการเปล�ยนแปลงอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตไปเปนไฮดรอกซอะพาไทต ดงน นอะมอร ฟสแคลเซยมฟอสเฟตสามารถทาหนาท�เปนแมแบบในการสรางผลกไฮดรอกซอะพาไทต
การท�อะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนสามารถลดการเกดการสญเสยแรธาตท�ระดบ 30 ไมโครเมตร อาจเน�องมาจากผลของกรดฟอสฟอรกความแขมขนรอยละ 35 ท�ทาบนผวเคลอบฟนในขนตอนการเคลอบหลมรองฟนสามารถทาใหเกดสายเรซน (resin tag) ลงไปในเคลอบฟนไดความยาวประมาณ 22 ไมโคร
เมตร (16) ประกอบกบอนภาคของอะมอรฟส
KKU Res J. 2011; 16(5) 537
แคลเซยมฟอสเฟตมขนาด 5 นาโนเมตร (17) ซ� งมขนาดเลกกวาชองวางระหวางผลก (interpris-
matic space) ท�มขนาด 0.4 ไมโครเมตร (18) ดงนนจงมความเปนไปไดท�อนภาคของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตจะสามารถแพรลงไปในชองวางระหวางผลกได จงสงผลใหลดการสญเสยแรธาตท�ระยะหางจากความยาวของสายเรซนได
ซ� งสอดคลองกบการศกษาของ Oshiro และคณะ (19) ในป ค.ศ. 2007 ท�ศกษาผลของซพพ-เอซพตอเคลอบฟนววพบวาเคลอบฟนท�ไดรบซพพ-เอซพมการเปล�ยนแปลงลกษณะพนผวเพยงเลกนอยแมถกแชในสารละลายท�กอใหเกดการสญเสยแรธาตเปนเวลา 28 วน และ Mazzaoui และคณะ (20) ในปค.ศ. 2003 ศกษาผลของการเตมซพพ-เอซพในก ล า ส ไ อ โ อ โ น เ ม อ ร ซ เ ม น ตพ บ ว า ส า ม า ร ถปลดปลอยแคลเซยม ฟอสเฟต และฟลออไรดไอออนในสภาวะท� มคาความเปนกรดดางเปนกลางและเปนกรดได และสามารถปองกนการส ญ เ ส ย แ ร ธ า ต ใ น ข ณ ะ ท� เ น อ ฟ น ส ม ผส กบสารละลายกรดได ซ� ง เ ปนการสนบสนนถงประสทธภาพของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในการปองกนการเกดการสญเสยแรธาตของเคลอบฟนและเนอฟนได
จ า ก ก า ร ศ ก ษ า บ ท บ า ท ข อ ง อ ะ ม อ ร ฟ สแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนตอการสญเสยแรธาต โดยใชการประเมนดวยการวดความแขงผวระดบจลภาคแบบวกเกอร พบวาคาเฉล�ยผลตางความแขงผวระดบจลภาคกอนและหลงผานกระบวนการทาใหเกดการสญเสยแรธาตของฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�มสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟต มคานอยกวาฟนท�ไดรบการเคลอบหลมรองฟนดวยสารเคลอบหลมรองฟนท�ไมมสวนผสมของอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตอยางมนยสาคญทางสถต ซ� งแสดงใหเหนวาอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตในสารเคลอบหลมรองฟนสามารถตานการเกดการสญเสยแรธาตบรเวณ
รอยตอของวสดกบผวเคลอบฟนไดเน� องจากการศกษาน เปนการศกษาในหองปฏบตการและไมมการจาลองสภาวะของชองปากจงไมสามารถควบคมปจจยบางอยางท�แตกตางจากในสภาวะชองปากได ดงนนในอนาคตควรมการศกษาทางคลนกเพ�อใหมสภาพใกลเคยงกบความเปนจรงตามธรรมชาตในชองปากของมนษยเพ�อเปนการยนยนถงคณสมบตของสารเคลอบหลมรองฟนท�มสวนผสมของสารอะมอรฟสแคลเซยมฟอสเฟตซ� งเปนทางเลอกหน� งสาหรบการปองกนการเกดโรคฟนผ 5. กตกรรมประกาศ
คณะผท าการวจยขอขอบคณมหาวทยาลย ขอนแกนท�ใหทนสนบสนนการวจยในคร งน 6. เอกสารอางอง
(1) Dental Health Division, Department of
Health, Ministry of Public Health.
Report of the national oral health
survey, No. 6, Thailand 2002-2007. Full
report. Bangkok (Thailand): 2008. Thai.
(2) Knobloch LA, Meyer T, Kerby RE,
Johnston W. Microleakage and bond
strength of sealant to primary enamel
comparing air abrasion and acid etch
techniques. Pediatr Dent. 2005; 27(6):
463-9.
(3) Weerheijm KL, de Soet JJ, van
Amerongen WE, de Graaff J. The effect
of glass-ionomer cement on carious
dentine: An in vivo study. Caries Res.
1993; 27(5): 417-23.
(4) VIineet D, Tandon S. Comparative
evaluation of marginal integrity of two
new fissure sealants using invasive and
non-invasive techniques: A SEM study.
J Clin Pediatr Dent. 2000; 2: 291-7.
KKU Res J. 2011; 16(5) 538
(5) Hebling J, Feigal RJ. Use of one-bottle
adhesive as an intermediate bonding
layer to reduce sealant microleakage on
saliva-contaminated enamel. Am J
Dent. 2000; 13(4): 187-91.
(6) Stavridakis MM, Favez V, Campos EA,
Krejci I. Marginal integrity of pit and
fissure sealants: Qualitative and
quantitative evaluation of the marginal
adaptation before and after in vitro
thermal and mechanical stressing. Oper
Dent. 2003; 28(4): 403-14.
(7) Charbeneau GT, Dennison JB. Clinical
success and potential failure after single
application of a pit and fissure sealant:
a four-year report. J Am Dent Assoc.
1979; 98(4): 559-64. (8) Simecek JW, Diefenderfer KE, Ahlf RL,
Ragain JC. Dental sealant longevity in a
cohort of young US naval personnel. J
Am Dent Assoc. 2005;136: 171-8.
(9) Kidd EA, Ricketts DN, Pitts NB.
Occlusal caries diagnosis: A changing
challenge for clinicians and
epidemiologists. J Dent. 1993;21: 323-31.
(10) Skrtic D, Antonucci JM, Eanes ED. Improved properties of amorphous
calcium phosphate fillers in
remineralizing resin composites. Dent
Mater. 1996; 12(5): 295-301. (11) Skrtic D, Antonucci JM, Eanes ED,
Eidelman N. Dental composites based
on hybrid and surface-modified
amorphous calcium phosphates.
Biomaterials. 2004; 25(7-8): 1141-50.
(12) Park MS, Eanes ED, Antonucci JM,
Skrtic D. Mechanical properties of
bioactive amorphous calcium
phosphate/methacrylate composites.
Dent Mater. 1998; 14(2): 137-41.
(13) Skrtic D, Antonucci JM, Eanes ED.
Effect of the monomer and filler system
on the remineralizing potential of
bioactive dental composite base on
amorphous calcium phosphate. Polym
advan technol. 2001; 12: 369-79.
(14) Wang L, Nanchollas G. Calcium
orthophosphates: Crystallization and
dissolution. Chem Rev. 2008; 108: 4628-
69.
(15) Feenstra T, De Bruyn P. Formation of
calcium phosphates in moderately
supersaturated solutions. J Phys Chem.
1979;83: 475-9.
(16) Shinchi M, Soma K, Nakabayashi N.
The effect of phosphoric acid
concentration on resin tag length and
bond strength of a photo-cured resin to
acid-etched enamel. Dent Mater. 2000; 16: 324-9.
(17) Tao J, Pan H, Zeng Y, Xu X, Tang R.
Roles of amorphous calcium phosphate
and biological additives in the
assembly of hydroxyapatite nano-particles. J Phys Chem. 2007; 111:
13410-8.
(18) Habelitz S, Marshall SJ, Marshall Jr.
GW, Balooch M. Mechanical properties
of human dental enamel on the
nanometre scale. Arch Oral Biol. 2001; 46(2): 173-81.
(19) Oshiro M, Yamaguchi K, Takamizawa
T, Inage H, Watanabe T, Irokawa A, et
al. Effect of CPP-ACP paste on tooth
KKU Res J. 2011; 16(5) 539
mineralization: An FE-SEM study. J
Oral Sci. 2007; 49(2): 115-20.
(20) Mazzaoui S, Burrow M, Tyas M,
Dashper S, Eakins D, Reynolds E.
Incorporation of casein phosphopep
tide-amorphous calcium phosphate into
a glass-ionomer cement. J Dent Res.
2003; 82: 914-8.
Top Related