18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 1/6
DESTAQUES VDEOS ESPORTES CIDADES ENVIEFOTOSEVDEOS GRUPORIC
Florianpolis
19c24c
18deoutubrode2015
NotciasEsportesPlural
ColunasAssineClubeND
Notcias
FlorianpolisSantaCatarinaChuvaPalhoaClimaAcidentePrevisaodotempoSeguranaTemperaturaSoJosLeiamais
Esportes
MinutoFutebolBrasileiroSoPauloSantosPalmeirasCorinthiansFlamengoVascoUFCLeiamais
Plural
FlorianpolisTeatroShowArteRockinRioExposioMorteLivroAFazendaCinemaLeiamais
Colunas
LTIMASNOTCIASPoliciaisfazemrondaparacoibirataquesanibusecarrosnarodoviaSC401emFlorianpolis
18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 2/6
CapasdoNDCarlosDamioCozinhadeEstarCrnicasdoPCEconomiasclarasEsplanadaExpressoGenteHlioCostaJogoRpidoLaranjasNewsMedeCachorroMrioMedagliaObiturioNDOpinioPanoramaPo&VinhoPauloAlceuPensandooBrasilRobertoAzevedoLeiamais
Especiais
AutomotorNegcioJClubedoImvelITSProgrameseCurrculoEmpregoPerfilCarnaval2012Eleies2012Londres2012ClubeNDRICMaisNossasBaasLeiamais
Cadernos
ClubedoImvelFlorianpolis
ClubedoImvelJoinville
Home>Noticias>HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal
HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalFormadassobrestiosarqueolgicosprhistricoscomunidadessorefernciaprimeiraetapadeurbanizaodolitoralbrasileironoperodocolonial
EdsonRosaFlorianpolis
18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 3/6
Tweet 2
0
AscaieirasfornalhasprimitivasparaproduoartesanaldecalfuncionaramatodovapornaorladaIlhaentreosculo17eadcadade1960.Elasestoentreastradiesperdidasequaseesquecidasdaculturailhu.Masonome,apesardonmerocadavezmaisreduzidodepessoasquesabeseusignificadoeoquerepresentava,continuaemuso,comomostramossinaisdetrnsitoqueindicamaCaieiradaBarradoSul,pertencenteaodistritodoRibeirodaIlha,eaCaieiradoSacodosLimes.
MarcoSantiago/ND
Conchasextradasdesambaquisforamtransformadasempparaformarabasedaargamassaquerevesteparedesdeigrejasefortalezas
Conchasdemoluscos,principalmenteberbigo,extradasdesambaquisforamtransformadasempemisturadasaleodebaleiaparaformarabasedaargamassaquerevesteparedesdeigrejas,fortalezasecasariohistricodeFlorianpolis.Importantesparaaprimeiraetapadeurbanizaodacostabrasileira,ascaieirasabriramcaminhoparadoistiposdedegradaoambiental:ocortedervoresnativas,inclusivemangue,usadascomolenhaeadestruiodestiosarqueolgicosprhistricos.
Tambmserviramcomoaterrodasprimeirasruasurbanas,acrescentaoarquelogoJefersonBatista,doMuseudoHomemdoSambaqui,doColgioCatarinense.Asituaosmudanasegundametadedosculopassado,quandocientistasnacionaiseestrangeirosalertaramsobreaimportnciadoestudodaprhistria.Em1961,aLei3.924proibiuadestruiodosstios,comdesativaogradualdosfornosdecal,minriohojeextradoderochascalcrias.
Pontosfumegantesseespalhavamtambmpelaorlacontinental,deGovernadorCelsoRamosaPauloLopes,comgrandeconcentraonasembocadurasdosriosImaru,MassiambueCubato,emPalhoa.EmFlorianpolis,snoSacodosLimeseramoito,contaopesquisadorNereudoValePereira,87.Aproduodecaleratransportadaembarcaaspelabaa.Aspessoasacreditavamqueocheirofortequeexalavamcuravatuberculose,emendaGelciPeninhaCoelho,60,pupilodeFranklinCascaes.
EmsuasandanaspelaIlha,Cascaesmapeoucaieirasinteiraserunas,trabalhoextraviadoantesdapublicao,lamentaPeninha.TalvezapesquisadeleinclussemascaieirasdoJococa,doModesto,doVenncioetantasoutrasqueosartesosVilsonXavier,80,eEmdioFerreira,66,conheceramentreaCosteiradoPirajubaeaBarradoSul.
RefernciahistricanaLagoa
Paraquemjpassoudos30anos,aestradavelhadaLagoadaConceio,aatualRitaLourenodaSilveira,aindaaruadaCaieira.ComeaaoladodapraaBentoSilvrioeseguepelaorla,paralelamargemoeste,atalcanaraJooPachecodaCosta,nasubidaparaaLaurindoJanuriodaSilveira.AcaminhodaPontadasAlmas,pesqueirofrequentadodesdeainfnciapeloaposentadoAcelinoManoeldeMedeiros,99,omoradormaisidosodafreguesia,brincavanoquesobroudaestruturadavelhafornalhaondecascalhosdemoluscoseramamatriaprimadacalusadanaconstruodacapela,doscasaresedoprimeirocomrciodafreguesia,naencostadomorrodoPadreDoutor.
Amobilidadenoamesma,compatvelaquemchegaaocentenrio,masamemriadecausarinveja.Ofornoeradotempodosmeusavs,meuspaisaindaviramqueimar.Ficavaondehojetemaescoladevela[kitesurfe].Opovovinhabuscardecanoa,dizAcelino.Depoisdadesativaodacaieira,aseiraslocalizadasemterrasmaistardeherdadaspelocomercianteDamioOliveira,umdosmaisrespeitadosnafreguesia,foramutilizadasparasecagemdocafsombreadocolhidoalimesmonavizinhana.
Napoca,issoeratudomatoaltoeotrilhopelapraia.Agentesaaparapescarcamarocomluzdapombocadequerosene,recordase.FoijuntosrunasdacaieiraqueAcelinoconheceuMaria,91,comquemestcasadoh73anosecriounovefilhos.
Degeraesmaisrecentes,osirmosAri,72,eAroJosSimo,64,tambmconheceramaruazinhadechobatido,massouviramfalardacaieiraemtornodaqualafreguesiaseconsolidou.Notinhanadaconstrudoainda,eraumlugarermo.Meupaicontavaqueretiravamconchasdabeiradalagoaedosstiosarqueolgicosparaqueimarnofornoefabricarcalparaconstruodecasas.SpararamquandodescobriramocemitriodaPontadasAlmas,repeteAro,policialcivilaposentado.
Confiramaisfotosdascaieiras
121Curtir
18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 4/6
CaieiraemJaguaruna|Foto:Divulgao/ND
Timemantmnomedeorigem
Fundadoem1979pelosirmosArieAro,otimeamadordaruaadotouonomequeaindarefernciaparaosmoradorestradicionaisdaLagoa.OCaieira[Caeira,comofoiestampadonouniforme]FutebolClubetricolorbranco,pretoelilsetemcomoescudoomartimpescador,avesmbolodeFlorianpoliseumadasmaisabundantesdaorladaIlha.umaformadenosmantermosvinculadosaopassado,dizErliFredericoMartins,54,umdosveteranosdoCaieira.
BemmaisjovemCaroldeMedeiros,37,netadopescadorAcelino,nostemposdemeninatambmouviufalarnacaieira.Masnosabiadoquesetratava.importanteconnhecermosahistriadolugar,emenda.Redutodefamliastradicionaisdobairro,aregiohojeumadasmaishabitadasdalagoa.
ACaieiradaruaRitaLourenodaCosta,conformeosestudosarqueolgicosdaUFSC(UniversidadeFederaldeSantaCatarina)noperodocolonialserviuparatransformarempasconchasretiradasdosambaquidafreguesiadaLagoa.LocalizadoemterrasdedeLaurindoJanuriodaSilveiraeDamioOliveira,a200metrosdapontedaavenidadasRendeiras,media525metrosquadradoseoutrosquatrodealtura.Inadvertidamente,foidestrudoatabasepelaantigaindstriadecal.OmesmoocorreunaPontadasAlmas,nosambaquisituadoemterrenosdeWalmorFlorentinodosSantos.Atacadoporvndalos,ostiofoipesquisadopelohistoriadorWalterPiazza,daUFSC,comrecolhimentodesepultamentoshumanos.Foidatadoem4.200anos.
Aterrosalterampaisagemdaorla
CercadopelosmaciosdaCruzedaCosteira,oSacodosLimesumdosmaistradicionaisbairrosdeFlorianpolis.Cresceunaplanciecosteirabanhadapelabaasul.
Otraadourbanocaracterizasebasicamentepelaruaprincipal,aJooMotaEspezim,eviassecundriastransversais.
ComoaterrodaavenidaPrefeitoWaldemarVieira,apraiapassouporgrandemudana.Outroaterro,paraaViaExpressaSul,fezdesapareceraantigapraia.
AViaExpressaSul,apartirde1996,mudouoperfildobairro.Aumentouaplanciecosteiraedistanciouasconstruesdomar.Ranchosdepescadoresforamdemolidos,eumanovapraiaestredefinindoapaisagemdaorla.Almdascaieirasedapesca,aagriculturabaseadanocultivodemandioca,caf,canadeacar,limeselaranjasformaramabasedaeconomialocalnoinciodosculo20.Obairrohojetem15milhabitantes.
NarotagastronmicadoSul
ACaieiradaBarradoSulestlocalizadanoextremosuldeFlorianpolis,noltimotrechotransitveldarodoviamunicipalBaldiceroFilomeno.Banhadapelasguasabrigadasdabaa,foiimportantepoloeconmico,naagricultura,napescaenaproduodefarinhademandioca,acarecachaa.
Temessadenominaopelomesmomotivodeoutrascaieirasdolitoralbrasileiro.Comoempraticamentetodaorlasul,havialaproduodecalapartirdatorrefaoemoagemdeconchasdemoluscosmarinho,principalmenteberbigo.
AtualmentehabitadaporherdeirosdosprimeiroscolonizadoresaorianoseforasteirosencantadoscomaquelapartedaIlha.FazpartedarotagastronmicadoRibeirodaIlha,comdestaqueparaostrasemariscoscultivadosemcativeiro.Socercade3.000moradoresfixos,segundoocenso2010.
FogueirasprimitivasnoSacodosLimes
UmadasprimeirasatividadeseconmicasdaIlhacolonial,ascaieirasforamdescritasporVirglioVrzeanolivroSantaCatarinaAIlha,editadoem1900,comodiscoelevadoeamploefeitascomcertaarte.AfabricaoartesanaldecalnaregiocentraldaantigaDesterro,segundoohistoriador,seconcentravaemterrenosmaisaltosepreparadoscomoeirasnaencostadoSacodosLimes.
[...]Estascaieiras,emcujoservioseocupapartedosmoradoresdoSaco,sopreparadaspordoisoutrshomensacostumadosnessetrabalho,noespaodeumadoismeses.Sodispostasemformacircular,eaconfecodecadaumacomeaporgrossacamadademanguedaalturadeump,cujasvarasbemajustadasemcomprimentodispemse,unidasemraios,sobreumcentrooueixocompostodeummolhodepausfinosesecoslanadoemposio
18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 5/6
vertical.
Sobreestacamadademangueassentaumadeconchas(emgeralaschamadasdeberbigo,muitoabundantesemtodaacostadaIlhaedocontinente,embocaduradosriosenosmontculosdesambaquisexistentesemprofuso)comamesmaespessuradaoutraemordemsimtricaeassimalternadamenteconchaemangueataturadequatrometros.
Prontaacaieira,queficacomoimensaegrossarodadeitada,formandoumamassagrisalhapeloescurodomangueeopintalgadomiudinhodasconchas,prendeselhefogo,emcimaeembaixo,ecomeaafabricaodacal,queduradedoisatrsdias,numacrepitaodeondeseergueumcheiroacre,porentrelabaredasvermelhasenovelosdefumaa.Cadacaieiradcomumentedeseisaoitomoiosdecal.(sic)
Sambaquis
Aorigem
*Sambaquis,outamba(concha)eki(amontoado),comoeramdenominadosemtupi,socamadassobrepostasdeconchas,areia,ossosdepeixes,restosdefogueira,ferramentaseesqueletoshumanos.
Eramplataformaselevadasocupadasporgruposprhistricosqueviveramhcercade8.000anosnoBrasil.Conhecedoresdomar,formavampequenosgrupos,deatumacentenadeindivduos.
Dominaramolitoralbrasileiroatachegadadosndiostupis,agricultores,porvoltade3.000anosatrs.Almdeberbiges,ostrasemariscosencontradoscomfartura,opratoprincipaldeleserapeixe.
Sambaquispodemtersidoamontoadossobreoqualviviaumapopulaoconfusa,quelargavatudosobsi(comida,restosdemortos),cemitrio,ouambientemistoeloteadoparadiferentesfuneserituais.
*Apartirdosuldopas,ossambaquisestopresentesnumafaixacontnua,desdeobalneriodeTorres/RSaCaboFrio/RJ.Maisacima,osregistrossopontuais,nolitoralbaiano,Piau,MaranhoePar.
*Amaioriadasplataformasfoidestrudapelohomemcivilizado,utilizadascomomatriaprimaparaproduodecalounaurbanizaodecidadescosteiras.Outraspodemtervariadodenveleficadosubmersas.
Stiosarqueolgicos
Cadastronacional
Litoralcentral:88
PortoBelo:4
Bombinhas:1
GovernadorCelsoRamos:9
Biguau:1
Florianpolis:64
Palhoa:6
PauloLopes:2
Garopaba:1
Semregistro
Florianpolis:16
PauloLopes:1
Fonte:UFSC
Publicadoem18/10/1510:16
Matriasrelacionadas
0comentrios Classificarpor
FacebookCommentsPlugin
Principais
Adicionarumcomentrio...
18/10/2015 HistriadeFlorianpolis:caieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcalNotciasdoDiaOnline
http://ndonline.com.br/florianopolis/noticias/288074historiadeflorianopoliscaieiraseramfornosquetransformaramsambaquisemcal.html 6/6
Voceoutros22amigoscurtiramisso
NDOnline75.734curtidas
Curtiu Faleconosco
GrupoRICSC|Faleconosco|AnuncieConosco|AssineNotciasdoDia|ParceriaCAASC|LivroSantaCatarina:Inverno2013CopyrightNDOnline.com.br2015Todososdireitosreservados.proibidaareproduodocontedodesteportalemqualquermeiodecomunicao,eletrnicoouimpresso,semaexpressaautorizaodeNDOnline.