1
HORACE ODES (3034 vers)
O1_1 v.1 Maecenas atavis edite regibus,
2 o et praesidium et dulce decus meum :
3 sunt quos curriculo pulverem Olympicum
4 collegisse juvat metaque fervidis
5 evitata rotis palmaque nobilis.
6 Terrarum dominos evehit ad deos
7 hunc, si mobilium turba Quiritium
8 certat tergeminis tollere honoribus,
9 illum, si proprio condidit horreo
10 quidquid de Libycis verritur areis.
11 Gaudentem patrios findere sarculo
12 agros Attalicis condicionibus
13 numquam demoveas, ut trabe Cypria
14 Myrtoum pavidus nauta secet mare.
15 Luctantem Icariis fluctibus Africum
16 mercator metuens otium et oppidi
17 laudat rura sui ; mox reficit rates
18 quassas indocilis pauperiem pati.
19 Est qui nec veteris pocula Massici
20 nec partem solido demere de die
21 spernit, nunc viridi membra sub arbuto
22 stratus, nunc ad aquae lene caput sacrae.
23 Multos castra juvant et lituo tubae
24 permixtus sonitus bellaque matribus
25 detestata. Manet sub Jove frigido
26 venator tenerae conjugis inmemor,
27 seu visa est catulis cerva fidelibus
28 seu rupit teretes Marsus aper plagas.
29 Me doctarum hederae praemia frontium
30 dis miscent superis, me gelidum nemus
31 Nympharumque leves cum Satyris chori
32 secernunt populo, si neque tibias
33 Euterpe cohibet nec Polyhymnia
34 Lesboum refugit tendere barbiton.
35 Quodsi me lyricis vatibus inseres,
36 sublimi feriam sidera vertice.
O1_2 v.1 Jam satis terris nivis atque dirae
2 grandinis misit pater et rubente
3 dextera sacras jaculatus arcis
4 terruit urbem,
5 terruit gentis, grave ne rediret
6 saeculum Pyrrhae nova monstra questae,
7 omne cum Proteus pecus egit altos
8 visere montis,
9 piscium et summa genus haesit ulmo,
10 nota quae sedes fuerat columbis,
2
11 et superjecto pavidae natarunt
12 aequore dammae.
13 Vidimus flavum Tiberim retortis
14 litore Etrusco violenter undis
15 ire dejectum monumenta regis
16 templaque Vestae,
17 Iliae dum se nimium querenti
18 jactat ultorem, vagus et sinistra
19 labitur ripa Jove non probante u-
20 xorius amnis.
21 Audiet civis acuisse ferrum,
22 quo graves Persae melius perirent,
23 audiet pugnas vitio parentum
24 rara juventus.
25 Quem vocet divum populus ruentis
26 imperi rebus ? prece qua fatigent
27 virgines sanctae minus audientem
28 carmina Vestam ?
29 cui dabit partis scelus expiandi
30 Juppiter ? tandem venias precamur
31 nube candentis umeros amictus
32 augur Apollo ;
33 sive tu mavis, Erycina ridens,
34 quam Jocus circum volat et Cupido ;
35 sive neglectum genus et nepotes
36 respicis, auctor
37 heu nimis longo satiate ludo,
38 quem juvat clamor galeaeque leves
39 acer et Marsi peditis cruentum
40 voltus in hostem ;
41 sive mutata juvenem figura
42 ales in terris imitaris almae
43 filius Maiae, patiens vocari
44 Caesaris ultor.
45 Serus in caelum redeas diuque
46 laetus intersis populo Quirini
47 neve te nostris vitiis iniquum
48 ocior aura
49 tollat ; hic magnos potius triumphos,
50 hic ames dici pater atque princeps,
51 neu sinas Medos equitare inultos
52 te duce, Caesar.
O1_3 v.1 Sic te diva potens Cypri,
2 sic fratres Helenae, lucida sidera,
3 ventorumque regat pater
4 obstrictis aliis praeter Iapyga,
5 navis, quae tibi creditum
6 debes Vergilium ; finibus Atticis
7 reddas incolumem precor
8 et serves animae dimidium meae.
9 Illi robur et aes triplex
10 circa pectus erat, qui fragilem truci
11 commisit pelago ratem
12 primus, nec timuit praecipitem Africum
13 decertantem Aquilonibus
14 nec tristis Hyadas nec rabiem Noti,
15 quo non arbiter Hadriae
3
16 major, tollere seu ponere volt freta.
17 Quem mortis timuit gradum
18 qui siccis oculis monstra natantia,
19 qui vidit mare turbidum et
20 infamis scopulos Acroceraunia ?
21 nequiquam deus abscidit
22 prudens oceano dissociabili
23 terras, si tamen inpiae
24 non tangenda rates transiliunt vada.
25 Audax omnia perpeti
26 gens humana ruit per vetitum nefas ;
27 audax Iapeti genus
28 ignem fraude mala gentibus intulit ;
29 post ignem aetheria domo
30 subductum macies et nova febrium
31 terris incubuit cohors
32 semotique prius tarda necessitas
33 Leti corripuit gradum ;
34 expertus vacuum Daedalus aera
35 pennis non homini datis ;
36 perrupit Acheronta Herculeus labor.
37 Nil mortalibus ardui est :
38 caelum ipsum petimus stultitia neque
39 per nostrum patimur scelus
40 iracunda Jovem ponere fulmina.
O1_4 v.1 Solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni
2 trahuntque siccas machinae carinas
3 ac neque jam stabulis gaudet pecus aut arator igni
4 nec prata canis albicant pruinis.
5 Jam Cytherea choros ducit Venus imminente luna
6 junctaeque Nymphis Gratiae decentes
7 alterno terram quatiunt pede, dum gravis Cyclopum
8 Volcanus ardens visit officinas.
9 Nunc decet aut viridi nitidum caput impedire myrto
10 aut flore, terrae quem ferunt solutae,
11 nunc et in umbrosis Fauno decet immolare lucis,
12 seu poscat agna sive malit haedo.
13 Pallida Mors aequo pulsat pede pauperum tabernas
14 regumque turris. O beate Sesti,
15 vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam ;
16 jam te premet nox fabulaeque Manes
17 et domus exilis Plutonia ; quo simul mearis,
18 nec regna vini sortiere talis
19 nec tenerum Lycidan mirabere, quo calet juventus
20 nunc omnis et mox virgines tepebunt.
O1_5 v.1 Quis multa gracilis te puer in rosa
2 perfusus liquidis urget odoribus
3 grato, Pyrrha, sub antro ?
4 cui flavam religas comam
5 simplex munditiis ? heu quotiens fidem
6 mutatosque deos flebit et aspera
7 nigris aequora ventis
8 emirabitur insolens
9 qui nunc te fruitur credulus aurea,
10 qui semper vacuam, semper amabilem
11 sperat, nescius aurae
4
12 fallacis. Miseri, quibus
13 intemptata nites. Me tabula sacer
14 votiva paries indicat uvida
15 suspendisse potenti
16 vestimenta maris deo.
O1_6 v.1 Scriberis Vario fortis et hostium
2 victor Maeonii carminis alite,
3 quam rem cumque ferox navibus aut equis
4 miles te duce gesserit.
5 Nos, Agrippa, neque haec dicere nec gravem
6 Pelidae stomachum cedere nescii
7 nec cursus duplicis per mare Ulixei
8 nec saevam Pelopis domum
9 conamur, tenues grandia, dum pudor
10 inbellisque lyrae Musa potens vetat
11 laudes egregii Caesaris et tuas
12 culpa deterere ingeni.
13 Quis Martem tunica tectum adamantina
14 digne scripserit aut pulvere Troico
15 nigrum Merionen aut ope Palladis
16 Tydiden superis parem ?
17 nos convivia, nos proelia virginum
18 sectis in juvenes unguibus acrium
19 cantamus, vacui sive quid urimur,
20 non praeter solitum leves.
O1_7 v.1 Laudabunt alii claram Rhodon aut Mytilenen
2 aut Epheson bimarisve Corinthi
3 moenia vel Baccho Thebas vel Apolline Delphos
4 insignis aut Thessala Tempe ;
5 sunt quibus unum opus est intactae Palladis urbem
6 carmine perpetuo celebrare et
7 undique decerptam fronti praeponere olivam ;
8 plurimus in Junonis honorem
9 aptum dicet equis Argos ditisque Mycenas :
10 me nec tam patiens Lacedaemon
11 nec tam Larisae percussit campus opimae
12 quam domus Albuneae resonantis
13 et praeceps Anio ac Tiburni lucus et uda
14 mobilibus pomaria rivis.
15 Albus ut obscuro deterget nubila caelo
16 saepe Notus neque parturit imbris
17 perpetuos, sic tu sapiens finire memento
18 tristitiam vitaeque labores
19 molli, Plance, mero, seu te fulgentia signis
20 castra tenent seu densa tenebit
21 Tiburis umbra tui. Teucer Salamina patremque
22 cum fugeret, tamen uda Lyaeo
23 tempora populea fertur vinxisse corona
24 sic tristis adfatus amicos :
25 "Quo nos cumque feret melior fortuna parente,
26 ibimus, o socii comitesque,
27 nil desperandum Teucro duce et auspice Teucro :
28 certus enim promisit Apollo
29 ambiguam tellure nova Salamina futuram.
30 O fortes pejoraque passi
31 mecum saepe viri, nunc vino pellite curas ;
5
32 cras ingens iterabimus aequor."
O1_8 v.1 Lydia, dic, per omnis
2 te deos oro, Sybarin cur properes amando
3 perdere, cur apricum
4 oderit campum, patiens pulveris atque solis,
5 cur neque militaris
6 inter aequalis equitet, Gallica nec lupatis
7 temperet ora frenis ?
8 cur timet flavum Tiberim tangere ? cur olivum
9 sanguine viperino
10 cautius vitat neque jam livida gestat armis
11 bracchia saepe disco,
12 saepe trans finem jaculo nobilis expedito ?
13 quid latet, ut marinae
14 filium dicunt Thetidis sub lacrimosa Trojae
15 funera, ne virilis
16 cultus in caedem et Lycias proriperet catervas ?
O1_9 v.1 Vides ut alta stet nive candidum
2 Soracte nec jam sustineant onus
3 silvae laborantes geluque
4 flumina constiterint acuto ?
5 dissolve frigus ligna super foco
6 large reponens atque benignius
7 deprome quadrimum Sabina,
8 o Thaliarche, merum diota.
9 Permitte divis cetera, qui simul
10 stravere ventos aequore fervido
11 deproeliantis, nec cupressi
12 nec veteres agitantur orni.
13 Quid sit futurum cras, fuge quaerere et
14 quem Fors dierum cumque dabit, lucro
15 adpone nec dulcis amores
16 sperne puer neque tu choreas,
17 donec virenti canities abest
18 morosa. nunc et campus et areae
19 lenesque sub noctem susurri
20 conposita repetantur hora,
21 nunc et latentis proditor intumo
22 gratus puellae risus ab angulo
23 pignusque dereptum lacertis
24 aut digito male pertinaci.
O1_10 v.1 Mercuri facunde nepos Atlantis,
2 qui feros cultus hominum recentum
3 voce formasti catus et decorae
4 more palaestrae,
5 te canam, magni Jovis et deorum
6 nuntium curvaeque lyrae parentem,
7 callidum, quidquid placuit, jocoso
8 condere furto.
9 Te, boves olim nisi reddidisses
10 per dolum amotas, puerum minaci
11 voce dum terret, viduus pharetra
12 risit Apollo.
13 Quin et Atridas duce te superbos
14 Ilio dives Priamus relicto
6
15 Thessalosque ignis et iniqua Trojae
16 castra fefellit.
17 Tu pias laetis animas reponis
18 sedibus virgaque levem coerces
19 aurea turbam, superis deorum
20 gratus et imis.
O1_11 v.1 Tu ne quaesieris, scire nefas, quem mihi, quem tibi
2 finem di dederint, Leuconoe, nec Babylonios
3 temptaris numeros. Ut melius, quidquid erit, pati.
4 Seu pluris hiemes seu tribuit Juppiter ultimam,
5 quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare
6 Tyrrhenum : sapias, vina liques et spatio brevi
7 spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit invida
8 aetas : carpe diem quam minimum credula postero.
O1_12 v.1 Quem virum aut heroa lyra vel acri
2 tibia sumis celebrare, Clio ?
3 quem deum ? cujus recinet jocosa
4 nomen imago
5 aut in umbrosis Heliconis oris
6 aut super Pindo gelidove in Haemo ?
7 unde vocalem temere insecutae
8 Orphea silvae,
9 arte materna rapidos morantem
10 fluminum lapsus celeresque ventos,
11 blandum et auritas fidibus canoris
12 ducere quercus.
13 Quid prius dicam solitis parentis
14 laudibus, qui res hominum ac deorum,
15 qui mare ac terras variisque mundum
16 temperat horis ?
17 unde nil majus generatur ipso
18 nec viget quidquam simile aut secundum.
19 Proximos illi tamen occupabit
20 Pallas honores.
21 Proeliis audax, neque te silebo,
22 Liber et saevis inimica virgo
23 beluis, nec te, metuende certa
24 Phoebe sagitta.
25 Dicam et Alciden puerosque Ledae,
26 hunc equis, illum superare pugnis
27 nobilem ; quorum simul alba nautis
28 stella refulsit,
29 defluit saxis agitatus umor,
30 concidunt venti fugiuntque nubes
31 et minax, quod sic voluere, ponto
32 unda recumbit.
33 Romulum post hos prius an quietum
34 Pompili regnum memorem, an superbos
35 Tarquini fascis, dubito, an Catonis
36 nobile letum :
37 Regulum et Scauros animaeque magnae
38 prodigum Paulum superante Poeno
39 gratus insigni referam camena
40 Fabriciumque.
41 Hunc et incomptis Curium capillis
42 utilem bello tulit et Camillum
7
43 saeva paupertas et avitus apto
44 cum lare fundus.
45 Crescit occulto velut arbor aevo
46 fama Marcelli ; micat inter omnis
47 Julium sidus velut inter ignis
48 luna minores.
49 Gentis humanae pater atque custos,
50 orte Saturno, tibi cura magni
51 Caesaris fatis data : tu secundo
52 Caesare regnes.
53 Ille seu Parthos Latio imminentis
54 egerit justo domitos triumpho
55 sive subjectos Orientis orae
56 Seras et Indos,
57 te minor latum reget aequus orbem :
58 tu gravi curru quaties Olympum,
59 tu parum castis inimica mittes
60 fulmina lucis.
O1_13 v.1 Cum tu, Lydia, Telephi
2 cervicem roseam, cerea Telephi
3 laudas bracchia, vae, meum
4 fervens difficili bile tumet jecur.
5 Tum nec mens mihi nec color
6 certa sede manet, umor et in genas
7 furtim labitur arguens,
8 quam lentis penitus macerer ignibus.
9 Uror, seu tibi candidos
10 turparunt umeros inmodicae mero
11 rixae sive puer furens
12 inpressit memorem dente labris notam.
13 Non, si me satis audias,
14 speres perpetuum dulcia barbare
15 laedentem oscula, quae Venus
16 quinta parte sui nectaris imbuit.
17 Felices ter et amplius
18 quos inrupta tenet copula nec malis
19 divolsus querimoniis
20 suprema citius solvet amor die.
O1_14 v.1 O navis, referent in mare te novi
2 fluctus. O quid agis ? fortiter occupa
3 Portum. Nonne vides, ut
4 nudum remigio latus
5 et malus celeri saucius Africo
6 antemnaeque gemant ac sine funibus
7 vix durare carinae
8 possint imperiosius
9 aequor ? non tibi sunt integra lintea,
10 non di, quos iterum pressa voces malo.
11 Quamvis Pontica pinus,
12 silvae filia nobilis,
13 jactes et genus et nomen inutile :
14 nil pictis timidus navita puppibus
15 fidit. Tu, nisi ventis
16 debes ludibrium, cave.
17 Nuper sollicitum quae mihi taedium,
18 nunc desiderium curaque non levis,
8
19 interfusa nitentis
20 vites aequora Cycladas.
O1_15 v.1 Pastor cum traheret per freta navibus
2 Idaeis Helenen perfidus hospitam,
3 ingrato celeres obruit otio
4 ventos ut caneret fera
5 Nereus fata : "Mala ducis avi domum
6 quam multo repetet Graecia milite
7 conjurata tuas rumpere nuptias
8 et regnum Priami vetus.
9 Heu heu, quantus equis, quantus adest viris
10 sudor ! quanta moves funera Dardanae
11 genti ! jam galeam Pallas et aegida
12 currusque et rabiem parat.
13 Nequicquam Veneris praesidio ferox
14 pectes caesariem grataque feminis
15 inbelli cithara carmina divides ;
16 nequiquam thalamo gravis
17 hastas et calami spicula Cnosii
18 vitabis strepitumque et celerem sequi
19 Ajacem : tamen, heu serus, adulteros
20 crines pulvere collines.
21 Non Laertiaden, exitium tuae
22 genti, non Pylium Nestora respicis ?
23 urgent inpavidi te Salaminius
24 Teucer, te Sthenelus, sciens
25 pugnae, sive opus est imperitare equis,
26 non auriga piger ; Merionen quoque
27 nosces. Ecce furit te reperire atrox
28 Tydides melior patre,
29 quem tu, cervus uti vallis in altera
30 visum parte lupum graminis inmemor,
31 sublimi fugies mollis anhelitu,
32 non hoc pollicitus tuae.
33 Iracunda diem proferet Ilio
34 matronisque Phrygum classis Achillei ;
35 post certas hiemes uret Achaicus
36 ignis Iliacas domos."
O1_16 v.1 O matre pulcra filia pulchrior,
2 quem criminosis cumque voles modum
3 pones iambis, sive flamma
4 sive mari libet Hadriano.
5 Non Dindymene, non adytis quatit
6 mentem sacerdotum incola Pythius,
7 non Liber aeque, non acuta
8 sic geminant Corybantes aera,
9 tristes ut irae, quas neque Noricus
10 deterret ensis nec mare naufragum
11 nec saevus ignis nec tremendo
12 Juppiter ipse ruens tumultu.
13 Fertur Prometheus addere principi
14 limo coactus particulam undique
15 desectam et insani leonis
16 vim stomacho adposuisse nostro.
17 Irae Thyesten exitio gravi
18 stravere et altis urbibus ultimae
9
19 stetere causae, cur perirent
20 funditus inprimeretque muris
21 hostile aratrum exercitus insolens.
22 Conpesce mentem : me quoque pectoris
23 temptavit in dulci juventa
24 fervor et in celeres iambos
25 misit furentem. Nunc ego mitibus
26 mutare quaero tristia, dum mihi
27 fias recantatis amica
28 opprobriis animumque reddas.
O1_17 v.1 Velox amoenum saepe Lucretilem
2 mutat Lycaeo Faunus et igneam
3 defendit aestatem capellis
4 usque meis pluviosque ventos.
5 Inpune tutum per nemus arbutos
6 quaerunt latentis et thyma deviae
7 olentis uxores mariti
8 nec viridis metuunt colubras
9 nec Martialis haediliae lupos,
10 utcumque dulci, Tyndari, fistula
11 valles et Usticae cubantis
12 levia personuere saxa.
13 Di me tuentur, dis pietas mea
14 et musa cordi est. Hic tibi copia
15 manabit ad plenum benigno
16 ruris honorum opulenta cornu ;
17 hic in reducta valle Caniculae
18 vitabis aestus et fide Teia
19 dices laborantis in uno
20 Penelopen vitreamque Circen ;
21 hic innocentis pocula Lesbii
22 duces sub umbra nec Semeleius
23 cum Marte confundet Thyoneus
24 proelia nec metues protervum
25 suspecta Cyrum, ne male dispari
26 incontinentis iniciat manus
27 et scindat haerentem coronam
28 crinibus inmeritamque vestem.
O1_18 v.1 Nullam, Vare, sacra vite prius severis arborem
2 circa mite solum Tiburis et moenia Catili ;
3 siccis omnia nam dura deus proposuit neque
4 mordaces aliter diffugiunt sollicitudines.
5 Quis post vina gravem militiam aut pauperiem crepat ?
6 quis non te potius, Bacche pater, teque, decens Venus ?
7 ac ne quis modici transiliat munera Liberi,
8 Centaurea monet cum Lapithis rixa super mero
9 debellata, monet Sithoniis non levis Euhius,
10 cum fas atque nefas exiguo fine libidinum
11 discernunt avidi. Non ego te, candide Bassareu,
12 invitum quatiam nec variis obsita frondibus
13 sub divum rapiam. Saeva tene cum Berecyntio
14 cornu tympana, quae subsequitur caecus amor sui
15 et tollens vacuum plus nimio gloria verticem
16 arcanique fides prodiga, perlucidior vitro.
10
O1_19 v.1 Mater saeva Cupidinum
2 Thebanaeque jubet me Semelae puer
3 et lasciva Licentia
4 finitis animum reddere amoribus.
5 Urit me Glycerae nitor
6 splendentis Pario marmore purius ;
7 urit grata protervitas
8 et voltus nimium lubricus adspici.
9 In me tota ruens Venus
10 Cyprum deseruit nec patitur Scythas
11 aut versis animosum equis
12 Parthum dicere nec quae nihil attinent.
13 Hic vivum mihi caespitem, hic
14 verbenas, pueri, ponite turaque
15 bimi cum patera meri :
16 mactata veniet lenior hostia.
O1_20 v.1 Vile potabis modicis Sabinum
2 cantharis, Graeca quod ego ipse testa
3 conditum levi, datus in theatro
4 cum tibi plausus,
5 clare Maecenas eques, ut paterni
6 fluminis ripae simul et jocosa
7 redderet laudes tibi Vaticani
8 montis imago.
9 Caecubum et prelo domitam Caleno
10 tu bibes uvam ; mea nec Falernae
11 temperant vites neque Formiani
12 pocula colles.
O1_21 v.1 Dianam tenerae dicite virgines,
2 intonsum pueri dicite Cynthium
3 Latonamque supremo
4 dilectam penitus Jovi ;
5 vos laetam fluviis et nemorum coma,
6 quaecumque aut gelido prominet Algido,
7 nigris aut Erymanthi
8 silvis aut viridis Cragi ;
9 vos Tempe totidem tollite laudibus
10 natalemque, mares, Delon Apollinis
11 insignemque pharetra
12 fraternaque umerum lyra.
13 Hic bellum lacrimosum, hic miseram famem
14 pestemque a populo et principe Caesare in
15 Persas atque Britannos
16 vestra motus aget prece.
O1_22 v.1 Integer vitae scelerisque purus
2 non eget Mauris jaculis neque arcu
3 nec venenatis gravida sagittis,
4 Fusce, pharetra,
5 sive per Syrtis iter aestuosas
6 sive facturus per inhospitalem
7 Caucasum vel quae loca fabulosus
8 lambit Hydaspes.
9 Namque me silva lupus in Sabina,
10 dum meam canto Lalagen et ultra
11 terminum curis vagor expeditis,
11
12 fugit inermem,
13 quale portentum neque militaris
14 Daunias latis alit aesculetis
15 nec Jubae tellus generat, leonum
16 arida nutrix.
17 Pone me pigris ubi nulla campis
18 arbor aestiva recreatur aura,
19 quod latus mundi nebulae malusque
20 Juppiter urget ;
21 pone sub curru nimium propinqui
22 solis in terra domibus negata :
23 dulce ridentem Lalagen amabo,
24 dulce loquentem.
O1_23 v.1 Vitas hinnuleo me similis, Chloe,
2 quaerenti pavidam montibus aviis
3 matrem non sine vano
4 aurarum et siluae metu.
5 Nam seu mobilibus veris inhorruit
6 adventus foliis seu virides rubum
7 dimovere lacertae,
8 et corde et genibus tremit.
9 Atqui non ego te tigris ut aspera
10 Gaetulusve leo frangere persequor :
11 tandem desine matrem
12 tempestiva sequi viro.
O1_24 v.1 Quis desiderio sit pudor aut modus
2 tam cari capitis ? praecipe lugubris
3 cantus, Melpomene, cui liquidam pater
4 vocem cum cithara dedit.
5 Ergo Quintilium perpetuus sopor
6 urget ? cui Pudor et Justitiae soror
7 incorrupta Fides nudaque Veritas
8 quando ullum inveniet parem ?
9 Multis ille bonis flebilis occidit,
10 nulli flebilior quam tibi, Vergili.
11 Tu, frustra pius, heu non ita creditum
12 poscis Quintilium deos.
13 Quid si Threicio blandius Orpheo
14 auditam moderere arboribus fidem,
15 num vanae redeat sanguis imagini,
16 quam virga semel horrida
17 non lenis precibus fata recludere,
18 nigro conpulerit Mercurius gregi ?
19 durum : sed levius fit patientia
20 quidquid corrigere est nefas.
O1_25 v.1 Parcius junctas quatiunt fenestras
2 jactibus crebris juvenes protervi
3 nec tibi somnos adimunt amatque
4 janua limen,
5 quae prius multum facilis movebat
6 cardines. audis minus et minus jam :
7 "Me tuo longas pereunte noctes,
8 Lydia, dormis ? "
9 Invicem moechos anus arrogantis
10 flebis in solo levis angiportu
12
11 Thracio bacchante magis sub inter-
12 lunia vento,
13 cum tibi flagrans amor et libido,
14 quae solet matres furiare equorum,
15 saeviet circa jecur ulcerosum
16 non sine questu,
17 laeta quod pubes hedera virenti
18 gaudeat pulla magis atque myrto,
19 aridas frondes hiemis sodali
20 dedicet Euro.
O1_26 v.1 Musis amicus tristitiam et metus
2 tradam protervis in mare Creticum
3 portare ventis, quis sub Arcto
4 rex gelidae metuatur orae,
5 quid Tiridaten terreat, unice
6 securus. O quae fontibus integris
7 gaudes, apricos necte flores,
8 necte meo Lamiae coronam,
9 Piplea dulcis. Nil sine te mei
10 prosunt honores : hunc fidibus novis,
11 hunc Lesbio sacrare plectro
12 teque tuasque decet sorores.
O1_27 v.1 Natis in usum laetitiae scyphis
2 pugnare Thracum est : tollite barbarum
3 morem verecundumque Bacchum
4 sanguineis prohibete rixis.
5 Vino et lucernis Medus acinaces
6 immane quantum discrepat : inpium
7 lenite clamorem, sodales,
8 et cubito remanete presso.
9 Voltis severi me quoque sumere
10 partem Falerni ? dicat Opuntiae
11 frater Megyllae quo beatus
12 volnere, qua pereat sagitta.
13 Cessat voluntas ? non alia bibam
14 mercede. Quae te cumque domat Venus
15 non erubescendis adurit
16 ignibus ingenuoque semper
17 amore peccas. Quidquid habes, age,
18 depone tutis auribus. A ! miser,
19 quanta laborabas Charybdi,
20 digne puer meliore flamma.
21 Quae saga, quis te solvere Thessalis
22 magus venenis, quis poterit deus ?
23 vix inligatum te triformi
24 Pegasus expediet Chimaera.
O1_28 v.1 Te maris et terrae numeroque carentis harenae
2 mensorem cohibent, Archyta,
3 pulveris exigui prope latum parva Matinum
4 munera nec quicquam tibi prodest
5 aerias temptasse domos animoque rotundum
6 percurrisse polum morituro.
7 Occidit et Pelopis genitor, conviva deorum,
8 Tithonusque remotus in auras
9 et Jovis arcanis Minos admissus habentque
13
10 Tartara Panthoiden iterum Orco
11 demissum, quamvis clipeo Trojana refixo
12 tempora testatus nihil ultra
13 nervos atque cutem morti concesserat atrae,
14 judice te non sordidus auctor
15 naturae verique. Sed omnis una manet nox
16 et calcanda semel via leti.
17 Dant alios Furiae torvo spectacula Marti,
18 exitio est avidum mare nautis ;
19 mixta senum ac juvenum densentur funera, nullum
20 saeva caput Proserpina fugit :
21 me quoque devexi rapidus comes Orionis
22 Illyricis Notus obruit undis.
23 At tu, nauta, vagae ne parce malignus harenae
24 ossibus et capiti inhumato
25 particulam dare : sic quodcumque minabitur Eurus
26 fluctibus Hesperiis Venusinae
27 plectantur silvae te sospite multaque merces
28 unde potest tibi defluat aequo
29 ab Jove Neptunoque sacri custode Tarenti.
30 Neglegis inmeritis nocituram
31 postmodo te natis fraudem conmittere ? fors et
32 debita jura vicesque superbae
33 te maneant ipsum : precibus non linquar inultis
34 teque piacula nulla resolvent.
35 Quamquam festinas, non est mora longa ; licebit
36 injecto ter pulvere curras.
O1_29 v.1 Icci, beatis nunc Arabum invides
2 gazis et acrem militiam paras
3 non ante devictis Sabaeae
4 regibus horribilique Medo
5 nectis catenas ? quae tibi virginum
6 sponso necato barbara serviet ?
7 puer quis ex aula capillis
8 ad cyathum statuetur unctis,
9 doctus sagittas tendere Sericas
10 arcu paterno ? Quis neget arduis
11 pronos relabi posse rivos
12 montibus et Tiberim reverti,
13 cum tu coemptos undique nobilis
14 libros Panaeti Socraticam et domum
15 mutare loricis Hiberis,
16 pollicitus meliora, tendis ?
O1_30 v.1 O Venus regina Cnidi Paphique,
2 sperne dilectam Cypron et vocantis
3 ture te multo Glycerae decoram
4 transfer in aedem.
5 Fervidus tecum puer et solutis
6 Gratiae zonis properentque Nymphae
7 et parum comis sine te Juventas
8 Mercuriusque.
O1_31 v.1 Quid dedicatum poscit Apollinem
2 vates ? quid orat de patera novum
3 fundens liquorem ? non opimae
4 Sardiniae segetes feracis,
14
5 non aestuosae grata Calabriae
6 armenta, non aurum aut ebur Indicum,
7 non rura, quae Liris quieta
8 mordet aqua taciturnus amnis.
9 Premant Calenam falce quibus dedit
10 Fortuna vitem, dives ut aureis
11 mercator exsiccet culillis
12 vina Syra reparata merce,
13 dis carus ipsis, quippe ter et quater
14 anno revisens aequor Atlanticum
15 inpune : me pascunt olivae,
16 me cichorea levesque malvae.
17 Frui paratis et valido mihi,
18 Latoe, dones, at, precor, integra
19 cum mente, nec turpem senectam
20 degere nec cithara carentem.
O1_32 v.1 Poscimur. Si quid vacui sub umbra
2 lusimus tecum, quod et hunc in annum
3 vivat et pluris, age, dic Latinum,
4 barbite, carmen,
5 Lesbio primum modulate civi,
6 qui, ferox bello, tamen inter arma,
7 sive jactatam religarat udo
8 litore navem,
9 Liberum et Musas Veneremque et illi
10 semper haerentem puerum canebat
11 et Lycum nigris oculis nigroque
12 crine decorum.
13 O decus Phoebi et dapibus supremi
14 grata testudo Jovis, o laborum
15 dulce lenimen, mihi cumque salve
16 rite vocanti !
O1_33 v.1 Albi, ne doleas plus nimio memor
2 inmitis Glycerae neu miserabilis
3 decantes elegos, cur tibi junior
4 laesa praeniteat fide.
5 Insignem tenui fronte Lycorida
6 Cyri torret amor, Cyrus in asperam
7 declinat Pholoen : sed prius Apulis
8 jungentur capreae lupis
9 quam turpi Pholoe peccet adultero.
10 Sic visum Veneri, cui placet inpares
11 formas atque animos sub juga aenea
12 saevo mittere cum joco.
13 Ipsum me melior cum peteret Venus,
14 grata detinuit compede Myrtale
15 libertina, fretis acrior Hadriae
16 curvantis Calabros sinus.
O1_34 v.1 Parcus deorum cultor et infrequens,
2 insanientis dum sapientiae
3 consultus erro, nunc retrorsum
4 vela dare atque iterare cursus
5 cogor relictos : namque Diespiter
6 igni corusco nubila dividens
7 plerumque, per purum tonantis
15
8 egit equos volucremque currum,
9 quo bruta tellus et vaga flumina,
10 quo Styx et invisi horrida Taenari
11 sedes Atlanteusque finis
12 concutitur. Valet ima summis
13 mutare et insignem attenuat deus,
14 obscura promens ; hinc apicem rapax
15 Fortuna cum stridore acuto
16 sustulit, hic posuisse gaudet.
O1_35 v.1 O diva, gratum quae regis Antium,
2 praesens vel imo tollere de gradu
3 mortale corpus vel superbos
4 vertere funeribus triumphos,
5 te pauper ambit sollicita prece
6 ruris colonus, te dominam aequoris
7 quicumque Bithyna lacessit
8 Carpathium pelagus carina.
9 Te Dacus asper, te profugi Scythae,
10 urbesque gentesque et Latium ferox
11 regumque matres barbarorum et
12 purpurei metuunt tyranni,
13 injurioso ne pede proruas
14 stantem columnam neu populus frequens
15 ad arma cessantis, ad arma
16 concitet imperiumque frangat.
17 Te semper anteit saeva Necessitas,
18 clavos trabalis et cuneos manu
19 gestans aena nec severus
20 uncus abest liquidumque plumbum ;
21 te Spes et albo rara Fides colit
22 velata panno nec comitem abnegat,
23 utcumque mutata potentis
24 veste domos inimica linquis ;
25 at volgus infidum et meretrix retro
26 perjura cedit, diffugiunt cadis
27 cum faece siccatis amici,
28 ferre jugum pariter dolosi.
29 Serves iturum Caesarem in ultimos
30 orbis Britannos et juvenum recens
31 examen Eois timendum
32 partibus Oceanoque rubro.
33 Heu heu, cicatricum et sceleris pudet
34 fratrumque. Quid nos dura refugimus
35 aetas, quid intactum nefasti
36 liquimus ? unde manum juventus
37 metu deorum continuit ? Quibus
38 pepercit aris ? O utinam nova
39 incude diffingas retusum in
40 Massagetas Arabasque ferrum !
O1_36 v.1 Et ture et fidibus juvat
2 placare et vituli sanguine debito
3 custodes Numidae deos,
4 qui nunc Hesperia sospes ab ultima
5 caris multa sodalibus,
6 nulli plura tamen dividet oscula
7 quam dulci Lamiae, memor
16
8 actae non alio rege puertiae
9 mutataeque simul togae.
10 Cressa ne careat pulcra dies nota
11 neu promptae modus amphorae
12 neu morem in Salium sit requies pedum
13 neu multi Damalis meri
14 Bassum Threicia vincat amystide
15 neu desint epulis rosae
16 neu vivax apium neu breve lilium.
17 Omnes in Damalin putris
18 deponent oculos nec Damalis novo
19 divelletur adultero
20 lascivis hederis ambitiosior.
O1_37 v.1 Nunc est bibendum, nunc pede libero
2 pulsanda tellus ; nunc Saliaribus
3 ornare pulvinar deorum
4 tempus erat dapibus, sodales.
5 Antehac nefas depromere Caecubum
6 cellis avitis, dum Capitolio
7 regina dementis ruinas
8 funus et imperio parabat
9 contaminato cum grege turpium
10 morbo virorum quidlibet inpotens
11 sperare fortunaque dulci
12 ebria. Sed minuit furorem
13 vix una sospes navis ab ignibus,
14 mentemque lymphatam Mareotico
15 redegit in veros timores
16 Caesar, ab Italia volantem
17 remis adurgens, accipiter velut
18 mollis columbas aut leporem citus
19 venator in campis nivalis
20 Haemoniae, daret ut catenis
21 fatale monstrum. Quae generosius
22 perire quaerens nec muliebriter
23 expavit ensem nec latentis
24 classe cita reparavit oras,
25 ausa et jacentem visere regiam
26 voltu sereno, fortis et asperas
27 tractare serpentes, ut atrum
28 corpore conbiberet venenum,
29 deliberata morte ferocior :
30 saevis Liburnis scilicet invidens
31 privata deduci superbo,
32 non humilis mulier, triumpho.
O1_38 v.1 Persicos odi, puer, adparatus,
2 displicent nexae philyra coronae,
3 mitte sectari, rosa quo locorum
4 sera moretur.
5 Simplici myrto nihil adlabores
6 sedulus, curo : neque te ministrum
7 dedecet myrtus neque me sub arta
8 vite bibentem.
17
O2_1 v.1 Motum ex Metello consule civicum
2 bellique causas et vitia et modos
3 ludumque Fortunae gravisque
4 principum amicitias et arma
5 nondum expiatis uncta cruoribus,
6 periculosae plenum opus aleae,
7 tractas et incedis per ignis
8 suppositos cineri doloso.
9 Paulum severae Musa tragoediae
10 desit theatris : mox ubi publicas
11 res ordinaris, grande munus
12 Cecropio repetes cothurno,
13 insigne maestis praesidium reis
14 et consulenti, Pollio, curiae,
15 cui laurus aeternos honores
16 Delmatico peperit triumpho.
17 Jam nunc minaci murmure cornuum
18 perstringis auris, jam litui strepunt,
19 jam fulgor armorum fugacis
20 terret equos equitumque voltus.
21 Audire magnos jam videor duces
22 non indecoro pulvere sordidos
23 et cuncta terrarum subacta
24 praeter atrocem animum Catonis.
25 Juno et deorum quisquis amicior
26 Afris inulta cesserat impotens
27 tellure victorum nepotes
28 rettulit inferias Jugurthae.
29 Quis non Latino sanguine pinguior
30 campus sepulcris inpia proelia
31 testatur auditumque Medis
32 Hesperiae sonitum ruinae ?
33 Qui gurges aut quae flumina lugubris
34 ignara belli ? quod mare Dauniae
35 non decoloravere caedes ?
36 quae caret ora cruore nostro ?
37 sed ne relictis, Musa procax, jocis
38 Ceae retractes munera Neniae ;
39 mecum Dionaeo sub antro
40 quaere modos leviore plectro.
O2_2 v.1 Nullus argento color est avaris
2 abdito terris, inimice lamnae
3 Crispe Sallusti, nisi temperato
4 splendeat usu.
5 Vivet extento Proculeius aevo,
6 notus in fratres animi paterni ;
7 illum aget penna metuente solvi
8 Fama superstes.
9 Latius regnes avidum domando
10 spiritum quam si Libyam remotis
11 Gadibus jungas et uterque Poenus
12 serviat uni.
13 Crescit indulgens sibi dirus hydrops
14 nec sitim pellit, nisi causa morbi
15 fugerit venis et aquosus albo
18
16 corpore languor.
17 Redditum Cyri solio Phraaten
18 dissidens plebi numero beatorum
19 eximit Virtus populumque falsis
20 dedocet uti
21 vocibus, regnum et diadema tutum
22 deferens uni propriamque laurum
23 quisquis ingentis oculo inretorto
24 spectat acervos.
O2_3 v.1 Aequam memento rebus in arduis
2 servare mentem, non secus in bonis
3 ab insolenti temperatam
4 laetitia, moriture Delli,
5 seu maestus omni tempore vixeris
6 seu te in remoto gramine per dies
7 festos reclinatum bearis
8 interiore nota Falerni.
9 Quo pinus ingens albaque populus
10 umbram hospitalem consociare amant
11 ramis ? quid obliquo laborat
12 lympha fugax trepidare rivo ?
13 Huc vina et unguenta et nimium brevis
14 flores amoenae ferre jube rosae,
15 dum res et aetas et Sororum
16 fila trium patiuntur atra.
17 Cedes coemptis saltibus et domo
18 villaque, flavos quam Tiberis lavit,
19 cedes, et exstructis in altum
20 divitiis potietur heres.
21 Divesne prisco natus ab Inacho
22 nil interest an pauper et infima
23 de gente sub divo moreris :
24 victima nil miserantis Orci ;
25 omnes eodem cogimur, omnium
26 versatur urna serius ocius
27 sors exitura et nos in aeternum
28 exilium inpositura cumbae.
O2_4 v.1 Ne sit ancillae tibi amor pudori,
2 Xanthia Phoceu : prius insolentem
3 serva Briseis niveo colore
4 movit Achillem ;
5 movit Ajacem Telamone natum
6 forma captivae dominum Tecmessae ;
7 arsit Atrides medio in triumpho
8 virgine rapta,
9 barbarae postquam cecidere turmae
10 Thessalo victore et ademptus Hector
11 tradidit fessis leviora tolli
12 Pergama Grais.
13 Nescias an te generum beati
14 Phyllidis flavae decorent parentes ;
15 regium certe genus, et penatis
16 maeret iniquos.
17 Crede non illam tibi de scelesta
18 plebe dilectam neque sic fidelem,
19 sic lucro aversam potuisse nasci
19
20 matre pudenda.
21 Bracchia et voltum teretesque suras
22 integer laudo : fuge suspicari,
23 cujus octavum trepidavit aetas
24 claudere lustrum.
O2_5 v.1 Nondum subacta ferre jugum valet
2 cervice, nondum munia conparis
3 aequare nec tauri ruentis
4 in venerem tolerare pondus.
5 Circa virentis est animus tuae
6 campos juvencae, nunc fluviis gravem
7 solantis aestum, nunc in udo
8 ludere cum vitulis salicto
9 praegestientis. Tolle cupidinem
10 immitis uvae : jam tibi lividos
11 distinguet autumnus racemos
12 purpureo varius colore ;
13 jam te sequetur ; currit enim ferox
14 aetas et illi quos tibi dempserit
15 adponet annos ; jam proterva
16 fronte petet Lalage maritum,
17 dilecta, quantum non Pholoe fugax,
18 non Chloris albo sic umero nitens
19 ut pura nocturno renidet
20 luna mari, Cnidiusve Gyges,
21 quem si puellarum insereres choro,
22 mire sagacis falleret hospites
23 discrimen obscurum solutis
24 crinibus ambiguoque voltu.
O2_6 v.1 Septimi, Gadis aditure mecum et
2 Cantabrum indoctum juga ferre nostra et
3 barbaras Syrtis, ubi Maura semper
4 aestuat unda,
5 Tibur Argeo positum colono
6 sit meae sedes utinam senectae,
7 sit modus lasso maris et viarum
8 militiaeque.
9 Unde si Parcae prohibent iniquae,
10 dulce pellitis ovibus Galaesi
11 flumen et regnata petam Laconi
12 rura Phalantho.
13 Ille terrarum mihi praeter omnis
14 angulus ridet, ubi non Hymetto
15 mella decedunt viridique certat
16 baca Venafro,
17 ver ubi longum tepidasque praebet
18 Juppiter brumas et amicus Aulon
19 fertili Baccho minimum Falernis
20 invidet uvis.
21 Ille te mecum locus et beatae
22 postulant arces ; ibi tu calentem
23 debita sparges lacrima favillam
24 vatis amici.
O2_7 v.1 O saepe mecum tempus in ultimum
2 deducte Bruto militiae duce,
20
3 quis te redonavit Quiritem
4 dis patriis Italoque caelo,
5 Pompei, meorum prime sodalium,
6 cum quo morantem saepe diem mero
7 fregi, coronatus nitentis
8 malobathro Syrio capillos ?
9 Tecum Philippos et celerem fugam
10 sensi relicta non bene parmula,
11 cum fracta virtus, et minaces
12 turpe solum tetigere mento ;
13 sed me per hostis Mercurius celer
14 denso paventem sustulit aere,
15 te rursus in bellum resorbens
16 unda fretis tulit aestuosis.
17 Ergo obligatam redde Jovi dapem
18 longaque fessum militia latus
19 depone sub lauru mea nec
20 parce cadis tibi destinatis.
21 Oblivioso levia Massico
22 ciboria exple, funde capacibus
23 unguenta de conchis. Quis udo
24 deproperare apio coronas
25 curatve myrto ? quem Venus arbitrum
26 dicet bibendi ? non ego sanius
27 bacchabor Edonis : recepto
28 dulce mihi furere est amico.
O2_8 v.1 Ulla si juris tibi pejerati
2 poena, Barine, nocuisset umquam,
3 dente si nigro fieres vel uno
4 turpior ungui,
5 crederem ; sed tu simul obligasti
6 perfidum votis caput, enitescis
7 pulchrior multo juvenumque prodis
8 publica cura.
9 Expedit matris cineres opertos
10 fallere et toto taciturna noctis
11 signa cum caelo gelidaque divos
12 morte carentis.
13 Ridet hoc, inquam, Venus ipsa, rident
14 simplices Nymphae, ferus et Cupido
15 semper ardentis acuens sagittas
16 cote cruenta.
17 Adde quod pubes tibi crescit omnis,
18 servitus crescit nova nec priores
19 inpiae tectum dominae relinquunt
20 saepe minati.
21 Te suis matres metuunt juvencis,
22 te senes parci miseraeque nuper
23 virgines nuptae, tua ne retardet
24 aura maritos.
O2_9 v.1 Non semper imbres nubibus hispidos
2 manant in agros aut mare Caspium
3 vexant inaequales procellae
4 usque, nec Armeniis in oris,
5 amice Valgi, stat glacies iners
6 mensis per omnis aut Aquilonibus
21
7 querceta Gargani laborant
8 et foliis viduantur orni :
9 tu semper urges flebilibus modis
10 Mysten ademptum nec tibi Vespero
11 surgente decedunt amores
12 nec rapidum fugiente solem.
13 At non ter aevo functus amabilem
14 ploravit omnis Antilochum senex
15 annos nec inpubem parentes
16 Troilon aut Phrygiae sorores
17 flevere semper. Desine mollium
18 tandem querellarum et potius nova
19 cantemus Augusti tropaea
20 Caesaris et rigidum Niphaten
21 Medumque flumen gentibus additum
22 victis minores volvere vertices
23 intraque praescriptum Gelonos
24 exiguis equitare campis.
O2_10 v.1 Rectius vives, Licini, neque altum
2 semper urgendo neque, dum procellas
3 cautus horrescis, nimium premendo
4 litus iniquum.
5 Auream quisquis mediocritatem
6 diligit, tutus caret obsoleti
7 sordibus tecti, caret invidenda
8 sobrius aula.
9 Saepius ventis agitatur ingens
10 pinus et celsae graviore casu
11 decidunt turres feriuntque summos
12 fulgura montis.
13 Sperat infestis, metuit secundis
14 alteram sortem bene praeparatum
15 pectus. informis hiemes reducit
16 Juppiter, idem
17 submovet. Non, si male nunc, et olim
18 sic erit : quondam cithara tacentem
19 suscitat Musam neque semper arcum
20 tendit Apollo.
21 Rebus angustis animosus atque
22 fortis appare ; sapienter idem
23 contrahes vento nimium secundo
24 turgida vela.
O2_11 v.1 Quid bellicosus Cantaber et Scythes,
2 Hirpine Quinti, cogitet Hadria
3 divisus objecto, remittas
4 quaerere nec trepides in usum
5 poscentis aevi pauca : fugit retro
6 levis juventas et decor arida
7 pellente lascivos amores
8 canitie facilemque somnum.
9 Non semper idem floribus est honor
10 vernis neque uno luna rubens nitet
11 voltu : quid aeternis minorem
12 consiliis animum fatigas ?
13 Cur non sub alta vel platano vel hac
14 pinu jacentes sic temere et rosa
22
15 canos odorati capillos,
16 dum licet, Assyriaque nardo
17 potamus uncti ? dissipat Euhius
18 curas edacis. quis puer ocius
19 restinguet ardentis Falerni
20 pocula praetereunte lympha ?
21 quis devium scortum eliciet domo
22 Lyden ? eburna, dic age, cum lyra
23 maturet, in comptum Lacaenae
24 more comam religata nodum.
O2_12 v.1 Nolis longa ferae bella Numantiae
2 nec durum Hannibalem nec Siculum mare
3 Poeno purpureum sanguine mollibus
4 aptari citharae modis
5 nec saevos Lapithas et nimium mero
6 Hylaeum domitosque Herculea manu
7 Telluris juvenes, unde periculum
8 fulgens contremuit domus
9 Saturni veteris ; tuque pedestribus
10 dices historiis proelia Caesaris,
11 Maecenas, melius ductaque per vias
12 regum colla minacium.
13 Me dulcis dominae Musa Licymniae
14 cantus, me voluit dicere lucidum
15 fulgentis oculos et bene mutuis
16 fidum pectus amoribus ;
17 quam nec ferre pedem dedecuit choris
18 nec certare joco nec dare bracchia
19 ludentem nitidis virginibus sacro
20 Dianae celebris die.
21 Num tu quae tenuit dives Achaemenes
22 aut pinguis Phrygiae Mygdonias opes
23 permutare velis crine Licymniae,
24 plenas aut Arabum domos
25 cum flagrantia detorquet ad oscula
26 cervicem aut facili saevitia negat
27 quae poscente magis gaudeat eripi,
28 interdum rapere occupet ?
O2_13 v.1 Ille et nefasto te posuit die,
2 quicumque primum, et sacrilega manu
3 produxit, arbos, in nepotum
4 perniciem opprobriumque pagi ;
5 illum et parentis crediderim sui
6 fregisse cervicem et penetralia
7 sparsisse nocturno cruore
8 hospitis, ille venena Colcha
9 et quidquid usquam concipitur nefas
10 tractavit, agro qui statuit meo
11 te, triste lignum, te, caducum
12 in domini caput inmerentis.
13 Quid quisque vitet, numquam homini satis
14 cautum est in horas : navita Bosporum
15 Poenus perhorrescit neque ultra
16 caeca timet aliunde fata,
17 miles sagittas et celerem fugam
18 Parthi, catenas Parthus et Italum
23
19 robur ; sed inprovisa leti
20 vis rapuit rapietque gentis.
21 Quam paene furvae regna Proserpinae
22 et judicantem vidimus Aeacum
23 sedesque discriptas piorum et
24 Aeoliis fidibus querentem
25 Sappho puellis de popularibus
26 et te sonantem plenius aureo,
27 Alcaee, plectro dura navis,
28 dura fugae mala, dura belli.
29 Utrumque sacro digna silentio
30 mirantur umbrae dicere, sed magis
31 pugnas et exactos tyrannos
32 densum umeris bibit aure volgus.
33 Quid mirum, ubi illis carminibus stupens
34 demittit atras belua centiceps
35 auris et intorti capillis
36 Eumenidum recreantur angues ?
37 quin et Prometheus et Pelopis parens
38 dulci laborem decipitur sono
39 nec curat Orion leones
40 aut timidos agitare lyncas
O2_14 v.1 Eheu fugaces, Postume, Postume,
2 labuntur anni nec pietas moram
3 rugis et instanti senectae
4 adferet indomitaeque morti,
5 non, si trecenis quotquot eunt dies,
6 amice, places inlacrimabilem
7 Plutona tauris, qui ter amplum
8 Geryonen Tityonque tristi
9 conpescit unda, scilicet omnibus
10 quicumque terrae munere vescimur
11 enaviganda, sive reges
12 sive inopes erimus coloni.
13 Frustra cruento Marte carebimus
14 fractisque rauci fluctibus Hadriae,
15 frustra per autumnos nocentem
16 corporibus metuemus Austrum :
17 visendus ater flumine languido
18 Cocytos errans et Danai genus
19 infame damnatusque longi
20 Sisyphus Aeolides laboris.
21 Linquenda tellus et domus et placens
22 uxor, neque harum quas colis arborum
23 te praeter invisas cupressos
24 ulla brevem dominum sequetur ;
25 absumet heres Caecuba dignior
26 servata centum clavibus et mero
27 tinguet pavimentum superbo,
28 pontificum potiore cenis.
O2_15 v.1 Jam pauca aratro jugera regiae
2 moles relinquent, undique latius
3 extenta visentur Lucrino
4 stagna lacu platanusque caelebs
5 evincet ulmos ; tum violaria et
6 myrtus et omnis copia narium
24
7 spargent olivetis odorem
8 fertilibus domino priori ;
9 tum spissa ramis laurea fervidos
10 excludet ictus. Non ita Romuli
11 praescriptum et intonsi Catonis
12 auspiciis veterumque norma.
13 Privatus illis census erat brevis,
14 commune magnum ; nulla decempedis
15 metata privatis opacam
16 porticus excipiebat arcton
17 nec fortuitum spernere caespitem
18 leges sinebant, oppida publico
19 sumptu jubentes et deorum
20 templa novo decorare saxo.
O2_16 v.1 Otium divos rogat in patenti
2 prensus Aegaeo, simul atra nubes
3 condidit lunam neque certa fulgent
4 sidera nautis ;
5 otium bello furiosa Thrace,
6 otium Medi pharetra decori,
7 Grosphe, non gemmis neque purpura ve-
8 nale nec auro.
9 Non enim gazae neque consularis
10 submovet lictor miseros tumultus
11 mentis et curas laqueata circum
12 tecta volantis.
13 Vivitur parvo bene, cui paternum
14 splendet in mensa tenui salinum
15 nec levis somnos timor aut cupido
16 sordidus aufert.
17 Quid brevi fortes jaculamur aevo
18 multa ? quid terras alio calentis
19 sole mutamus ? patriae quis exsul
20 se quoque fugit ?
21 Scandit aeratas vitiosa navis
22 Cura nec turmas equitum relinquit
23 ocior cervis et agente nimbos
24 ocior Euro.
25 Laetus in praesens animus quod ultra est
26 oderit curare et amara lento
27 temperet risu : nihil est ab omni
28 parte beatum.
29 Abstulit clarum cita mors Achillem,
30 longa Tithonum minuit senectus,
31 et mihi forsan tibi quod negarit,
32 porriget hora.
33 Te greges centum Siculaeque circum
34 mugiunt vaccae, tibi tollit hinnitum
35 apta quadrigis equa, te bis Afro
36 murice tinctae
37 vestiunt lanae ; mihi parva rura et
38 spiritum Graiae tenuem Camenae
39 Parca non mendax dedit et malignum
40 spernere volgus.
O2_17 v.1 Cur me querelis exanimas tuis ?
2 nec dis amicum est nec mihi te prius
25
3 obire, Maecenas, mearum
4 grande decus columenque rerum.
5 A ! te meae si partem animae rapit
6 maturior vis, quid moror altera,
7 nec carus aeque nec superstes
8 integer ? ille dies utramque
9 ducet ruinam. Non ego perfidum
10 dixi sacramentum ibimus : ibimus,
11 utcumque praecedes, supremum
12 carpere iter comites parati.
13 Me nec Chimaerae spiritus igneae
14 nec, si resurgat centimanus gigas,
15 divellet umquam : sic potenti
16 Justitiae placitumque Parcis.
17 Seu Libra seu me Scorpios adspicit
18 formidolosus pars violentior
19 natalis horae seu tyrannus
20 Hesperiae Capricornus undae,
21 utrumque nostrum incredibili modo
22 consentit astrum ; te Jovis impio
23 tutela Saturno refulgens
24 eripuit volucrisque Fati
25 tardavit alas, cum populus frequens
26 laetum theatris ter crepuit sonum ;
27 me truncus inlapsus cerebro
28 sustulerat, nisi Faunus ictum
29 dextra levasset, Mercurialium
30 custos virorum. Reddere victimas
31 aedemque votivam memento ;
32 nos humilem feriemus agnam.
O2_18 v.1 Non ebur neque aureum
2 mea renidet in domo lacunar,
3 non trabes Hymettiae
4 premunt columnas ultima recisas
5 Africa neque Attali
6 ignotus heres regiam occupavi
7 nec Laconicas mihi
8 trahunt honestae purpuras clientae.
9 at fides et ingeni
10 benigna vena est pauperemque dives
11 me petit ; nihil supra
12 deos lacesso nec potentem amicum
13 largiora flagito,
14 satis beatus unicis Sabinis.
15 Truditur dies die
16 novaeque pergunt interire lunae ;
17 tu secanda marmora
18 locas sub ipsum funus et sepulcri
19 inmemor struis domos
20 marisque Bais obstrepentis urges
21 submovere litora,
22 parum locuples continente ripa.
23 Quid quod usque proximos
24 revellis agri terminos et ultra
25 limites clientium
26 salis avarus ? pellitur paternos
27 in sinu ferens deos
26
28 et uxor et vir sordidosque natos.
29 Nulla certior tamen
30 rapacis Orci fine destinata
31 aula divitem manet
32 erum. Quid ultra tendis ? aequa tellus
33 pauperi recluditur
34 regumque pueris nec satelles Orci
35 callidum Promethea
36 revexit auro captus. Hic superbum
37 Tantalum atque Tantali
38 genus coercet, hic levare functum
39 pauperem laboribus
40 vocatus atque non vocatus audit.
O2_19 v.1 Bacchum in remotis carmina rupibus
2 vidi docentem, credite posteri,
3 Nymphasque discentis et auris
4 capripedum Satyrorum acutas.
5 Euhoe, recenti mens trepidat metu
6 plenoque Bacchi pectore turbidum
7 laetatur. Euhoe, parce Liber,
8 parce, gravi metuende thyrso.
9 Fas pervicacis est mihi Thyiadas
10 vinique fontem lactis et uberes
11 cantare rivos atque truncis
12 lapsa cavis iterare mella ;
13 fas et beatae conjugis additum
14 stellis honorem tectaque Penthei
15 disjecta non leni ruina
16 Thracis et exitium Lycurgi.
17 Tu flectis amnis, tu mare barbarum,
18 tu separatis uvidus in jugis
19 nodo coerces viperino
20 Bistonidum sine fraude crinis.
21 Tu, cum parentis regna per arduum
22 cohors Gigantum scanderet inpia,
23 Rhoetum retorsisti leonis
24 unguibus horribilique mala ;
25 quamquam choreis aptior et jocis
26 ludoque dictus, non sat idoneus
27 pugnae ferebaris ; sed idem
28 pacis eras mediusque belli.
29 Te vidit insons Cerberus aureo
30 cornu decorum leniter atterens
31 caudam et recedentis trilingui
32 ore pedes tetigitque crura.
O2_20 v.1 Non usitata nec tenui ferar
2 penna biformis per liquidum aethera
3 vates neque in terris morabor
4 longius invidiaque major
5 urbis relinquam. Non ego, pauperum
6 sanguis parentum, non ego, quem vocas,
7 dilecte Maecenas, obibo
8 nec Stygia cohibebor unda.
9 Jam jam residunt cruribus asperae
10 pelles et album mutor in alitem
11 superne nascunturque leves
27
12 per digitos umerosque plumae.
13 Jam Daedaleo notior Icaro
14 visam gementis litora Bosphori
15 Syrtisque Gaetulas canorus
16 ales Hyperboreosque campos.
17 Me Colchus et qui dissimulat metum
18 Marsae cohortis Dacus et ultimi
19 noscent Geloni, me peritus
20 discet Hiber Rhodanique potor.
21 Absint inani funere neniae
22 luctusque turpes et querimoniae ;
23 conpesce clamorem ac sepulcri
24 mitte supervacuos honores.
O3_1 v.1 Odi profanum volgus et arceo.
2 Favete linguis : carmina non prius
3 audita Musarum sacerdos
4 virginibus puerisque canto.
5 Regum timendorum in proprios greges,
6 reges in ipsos imperium est Jovis,
7 clari Giganteo triumpho,
8 cuncta supercilio moventis.
9 Est ut viro vir latius ordinet
10 arbusta sulcis, hic generosior
11 descendat in campum petitor,
12 moribus hic meliorque fama
13 contendat, illi turba clientium
14 sit major : aequa lege Necessitas
15 sortitur insignis et imos,
16 omne capax movet urna nomen.
17 Destrictus ensis cui super inpia
18 cervice pendet, non Siculae dapes
19 dulcem elaborabunt saporem,
20 non avium citharaeque cantus
21 somnum reducent : somnus agrestium
22 lenis virorum non humilis domos
23 fastidit umbrosamque ripam,
24 non Zephyris agitata Tempe.
25 Desiderantem quod satis est neque
26 tumultuosum sollicitat mare,
27 nec saevus Arcturi cadentis
28 impetus aut orientis Haedi,
29 non verberatae grandine vineae
30 fundusque mendax arbore, nunc aquas
31 culpante, nunc torrentia agros
32 sidera, nunc hiemes iniquas.
33 Contracta pisces aequora sentiunt
34 jactis in altum molibus : huc frequens
35 caementa demittit redemptor
36 cum famulis dominusque terrae
37 fastidiosus : sed Timor et Minae
38 scandunt eodem, quo dominus, neque
39 decedit aerata triremi et
28
40 post equitem sedet atra Cura.
41 Quod si dolentem nec Phrygius lapis
42 nec purpurarum sidere clarior
43 delenit usus nec Falerna
44 vitis Achaemeniumque costum,
45 cur invidendis postibus et novo
46 sublime ritu moliar atrium ?
47 cur valle permutem Sabina
48 divitias operosiores ?
O3_2 v.1 Angustam amice pauperiem pati
2 robustus acri militia puer
3 condiscat et Parthos ferocis
4 vexet eques metuendus hasta
5 vitamque sub divo et trepidis agat
6 in rebus. Illum ex moenibus hosticis
7 matrona bellantis tyranni
8 prospiciens et adulta virgo
9 suspiret, eheu, ne rudis agminum
10 sponsus lacessat regius asperum
11 tactu leonem, quem cruenta
12 per medias rapit ira caedes.
13 dulce et decorum est pro patria mori :
14 mors et fugacem persequitur virum
15 nec parcit inbellis juventae
16 poplitibus timidoque tergo.
17 Virtus, repulsae nescia sordidae,
18 intaminatis fulget honoribus
19 nec sumit aut ponit securis
20 arbitrio popularis aurae.
21 Virtus, recludens inmeritis mori
22 caelum, negata temptat iter via
23 coetusque volgaris et udam
24 spernit humum fugiente pinna.
25 Est et fideli tuta silentio
26 merces : vetabo, qui Cereris sacrum
27 volgarit arcanae, sub isdem
28 sit trabibus fragilemque mecum
29 solvat phaselon ; saepe Diespiter
30 neglectus incesto addidit integrum,
31 raro antecedentem scelestum
32 deseruit pede Poena claudo.
O3_3 v.1 Justum et tenacem propositi virum
2 non civium ardor prava jubentium,
3 non voltus instantis tyranni
4 mente quatit solida neque Auster,
5 dux inquieti turbidus Hadriae,
6 nec fulminantis magna manus Jovis :
7 si fractus inlabatur orbis,
8 inpavidum ferient ruinae.
9 Hac arte Pollux et vagus Hercules
10 enisus arcis attigit igneas,
11 quos inter Augustus recumbens
12 purpureo bibet ore nectar ;
13 hac te merentem, Bacche pater, tuae
14 vexere tigres indocili jugum
15 collo trahentes ; hac Quirinus
29
16 Martis equis Acheronta fugit,
17 gratum elocuta consiliantibus
18 Junone divis : "Ilion, Ilion
19 fatalis incestusque judex
20 et mulier peregrina vertit
21 in pulverem ex quo destituit deos
22 mercede pacta Laomedon, mihi
23 castaeque damnatum Minervae
24 cum populo et duce fraudulento.
25 Jam nec Lacaenae splendet adulterae
26 famosus hospes nec Priami domus
27 perjura pugnacis Achivos
28 Hectoreis opibus refringit
29 nostrisque ductum seditionibus
30 bellum resedit. Protinus et gravis
31 iras et invisum nepotem,
32 Troica quem peperit sacerdos,
33 Marti redonabo ; illum ego lucidas
34 inire sedes, discere nectaris
35 sucos et adscribi quietis
36 ordinibus patiar deorum.
37 Dum longus inter saeviat Ilion
38 Romamque pontus, qualibet exsules
39 in parte regnanto beati ;
40 dum Priami Paridisque busto
41 insultet armentum et catulos ferae
42 celent inultae, stet Capitolium
43 fulgens triumphatisque possit
44 Roma ferox dare jura Medis.
45 Horrenda late nomen in ultimas
46 extendat oras, qua medius liquor
47 secernit Europen ab Afro,
48 qua tumidus rigat arva Nilus ;
49 aurum inrepertum et sic melius situm,
50 cum terra celat, spernere fortior
51 quam cogere humanos in usus
52 omne sacrum rapiente dextra,
53 quicumque mundo terminus obstitit,
54 hunc tanget armis, visere gestiens,
55 qua parte debacchentur ignes,
56 qua nebulae pluviique rores.
57 Sed bellicosis fata Quiritibus
58 hac lege dico, ne nimium pii
59 rebusque fidentes avitae
60 tecta velint reparare Trojae.
61 Trojae renascens alite lugubri
62 fortuna tristi clade iterabitur,
63 ducente victrices catervas
64 conjuge me Jovis et sorore.
65 Ter si resurgat murus aeneus
66 auctore Phoebo, ter pereat meis
67 excisus Argivis, ter uxor
68 capta virum puerosque ploret."
69 Non hoc jocosae conveniet lyrae ;
70 quo, Musa, tendis ? desine pervicax
71 referre sermones deorum et
72 magna modis tenuare parvis.
30
O3_4 v.1 Descende caelo et dic age tibia
2 regina longum Calliope melos,
3 seu voce nunc mavis acuta
4 seu fidibus citharave Phoebi.
5 Auditis ? an me ludit amabilis
6 insania ? audire et videor pios
7 errare per lucos, amoenae
8 quos et aquae subeunt et aurae.
9 Me fabulosae Volture in Apulo
10 nutricis extra limina Pulliae
11 ludo fatigatumque somno
12 fronde nova puerum palumbes
13 texere, mirum quod foret omnibus
14 quicumque celsae nidum Acherontiae
15 saltusque Bantinos et arvum
16 pingue tenent humilis Forenti,
17 ut tuto ab atris corpore viperis
18 dormirem et ursis, ut premerer sacra
19 lauroque conlataque myrto
20 non sine dis animosus infans.
21 Vester, Camenae, vester in arduos
22 tollor Sabinos, seu mihi frigidum
23 Praeneste seu Tibur supinum
24 seu liquidae placuere Baiae ;
25 vestris amicum fontibus et choris
26 non me Philippis versa acies retro,
27 devota non extinxit arbor
28 nec Sicula Palinurus unda.
29 Utcumque mecum vos eritis, libens
30 insanientem navita Bosphorum
31 temptabo et urentis harenas
32 litoris Assyrii viator,
33 visam Britannos hospitibus feros
34 et laetum equino sanguine Concanum,
35 visam pharetratos Gelonos
36 et Scythicum inviolatus amnem.
37 Vos Caesarem altum, militia simul
38 fessas cohortes abdidit oppidis,
39 finire quaerentem labores
40 Pierio recreatis antro ;
41 Vos lene consilium et datis et dato
42 gaudetis, almae. Scimus, ut impios
43 Titanas immanemque turbam
44 fulmine sustulerit caduco,
45 qui terram inertem, qui mare temperat
46 ventosum et urbis regnaque tristia
47 divosque mortalisque turmas
48 imperio regit unus aequo.
49 Magnum illa terrorem intulerat Jovi
50 fidens juventus horrida bracchiis
51 fratresque tendentes opaco
52 Pelion inposuisse Olympo.
53 Sed quid Typhoeus et validus Mimas
54 aut quid minaci Porphyrion statu,
55 quid Rhoetus evolsisque truncis
56 Enceladus jaculator audax
57 contra sonantem Palladis aegida
58 possent ruentes ? Hinc avidus stetit
31
59 Volcanus, hinc matrona Juno et
60 numquam umeris positurus arcum,
61 qui rore puro Castaliae lavit
62 crinis solutos, qui Lyciae tenet
63 dumeta natalemque silvam,
64 Delius et Patareus Apollo.
65 Vis consili expers mole ruit sua ;
66 vim temperatam di quoque provehunt
67 in majus ; idem odere vires
68 omne nefas animo moventis.
69 Testis mearum centimanus gigas
70 sententiarum, notus et integrae
71 temptator Orion Dianae,
72 virginea domitus sagitta.
73 Injecta monstris Terra dolet suis
74 maeretque partus fulmine luridum
75 missos ad Orcum ; nec peredit
76 inpositam celer ignis Aetnen,
77 incontinentis nec Tityi jecur
78 reliquit ales, nequitiae additus
79 custos ; amatorem trecentae
80 Pirithoum cohibent catenae.
O3_5 v.1 Caelo tonantem credidimus Jovem
2 regnare : praesens divus habebitur
3 Augustus adjectis Britannis
4 imperio gravibusque Persis.
5 Milesne Crassi conjuge barbara
6 turpis maritus vixit et hostium,
7 pro curia inversique mores !
8 consenuit socerorum in armis
9 sub rege Medo Marsus et Apulus
10 anciliorum et nominis et togae
11 oblitus aeternaeque Vestae,
12 incolumi Jove et urbe Roma ?
13 Hoc caverat mens provida Reguli
14 dissentientis condicionibus
15 foedis et exemplo trahenti
16 perniciem veniens in aevum,
17 si non periret inmiserabilis
18 captiva pubes : "Signa ego Punicis
19 adfixa delubris et arma
20 militibus sine caede " dixit
21 "derepta vidi ; vidi ego civium
22 retorta tergo bracchia libero
23 portasque non clausas et arva
24 Marte coli populata nostro.
25 Auro repensus scilicet acrior
26 miles redibit. Flagitio additis
27 damnum. Neque amissos colores
28 lana refert medicata fuco,
29 nec vera virtus, cum semel excidit,
30 curat reponi deterioribus.
31 Si pugnat extricata densis
32 cerva plagis, erit ille fortis,
33 qui perfidis se credidit hostibus,
34 et Marte Poenos proteret altero,
35 qui lora restrictis lacertis
32
36 sensit iners timuitque mortem.
37 Hic, unde vitam sumeret inscius,
38 pacem duello miscuit. O pudor !
39 o magna Carthago, probrosis
40 altior Italiae ruinis !"
41 Fertur pudicae conjugis osculum
42 parvosque natos ut capitis minor
43 ab se removisse et virilem
44 torvus humi posuisse voltum,
45 donec labantis consilio patres
46 firmaret auctor numquam alias dato
47 interque maerentis amicos
48 egregius properaret exul.
49 Atqui sciebat quae sibi barbarus
50 tortor pararet ; non aliter tamen
51 dimovit obstantis propinquos
52 et populum reditus morantem
53 quam si clientum longa negotia
54 dijudicata lite relinqueret,
55 tendens Venafranos in agros
56 aut Lacedaemonium Tarentum.
O3_6 v.1 Delicta majorum inmeritus lues,
2 Romane, donec templa refeceris
3 aedisque labentis deorum et
4 foeda nigro simulacra fumo.
5 Dis te minorem quod geris, imperas :
6 hinc omne principium, huc refer exitum.
7 di multa neglecti dederunt
8 Hesperiae mala luctuosae.
9 Jam bis Monaeses et Pacori manus
10 non auspicatos contudit impetus
11 nostros et adjecisse praedam
12 torquibus exiguis renidet.
13 Paene occupatam seditionibus
14 delevit urbem Dacus et Aethiops,
15 hic classe formidatus, ille
16 missilibus melior sagittis.
17 Fecunda culpae saecula nuptias
18 primum inquinavere et genus et domos :
19 hoc fonte derivata clades
20 in patriam populumque fluxit.
21 Motus doceri gaudet Ionicos
22 matura virgo et fingitur artibus,
23 jam nunc et incestos amores
24 de tenero meditatur ungui.
25 Mox juniores quaerit adulteros
26 inter mariti vina, neque eligit
27 cui donet inpermissa raptim
28 gaudia luminibus remotis,
29 sed jussa coram non sine conscio
30 surgit marito, seu vocat institor
31 seu navis Hispanae magister,
32 dedecorum pretiosus emptor.
33 Non his juventus orta parentibus
34 infecit aequor sanguine Punico
35 Pyrrhumque et ingentem cecidit
36 Antiochum Hannibalemque dirum ;
33
37 sed rusticorum mascula militum
38 proles, Sabellis docta ligonibus
39 versare glaebas et severae
40 matris ad arbitrium recisos
41 portare fustis, sol ubi montium
42 mutaret umbras et juga demeret
43 bubus fatigatis amicum
44 tempus agens abeunte curru.
45 Damnosa quid non inminuit dies ?
46 aetas parentum, pejor avis, tulit
47 nos nequiores, mox daturos
48 progeniem vitiosiorem.
O3_7 v.1 Quid fles, Asterie, quem tibi, candidi
2 primo restituent vere Favonii
3 Thyna merce beatum,
4 constantis juvenem fide
5 Gygen ? ille Notis actus ad Oricum
6 post insana Caprae sidera frigidas
7 noctis non sine multis
8 insomnis lacrimis agit.
9 Atqui sollicitae nuntius hospitae,
10 suspirare Chloen et miseram tuis
11 dicens ignibus uri,
12 temptat mille vafer modis.
13 Ut Proetum mulier perfida credulum
14 falsis inpulerit criminibus nimis
15 casto Bellerophontae
16 maturare necem, refert ;
17 narrat paene datum Pelea Tartaro,
18 Magnessam Hippolyten dum fugit abstinens,
19 et peccare docentis
20 fallax historias movet.
21 Frustra : nam scopulis surdior Icari
22 voces audit adhuc integer. At tibi
23 ne vicinus Enipeus
24 plus justo placeat cave ;
25 quamvis non alius flectere equum sciens
26 aeque conspicitur gramine Martio,
27 nec quisquam citus aeque
28 Tusco denatat alveo,
29 prima nocte domum claude neque in vias
30 sub cantu querulae despice tibiae
31 et te saepe vocanti
32 duram difficilis mane.
O3_8 v.1 Martiis caelebs quid agam kalendis,
2 quid velint flores et acerra turis
3 plena miraris positusque carbo in
4 caespite vivo,
5 docte sermones utriusque linguae.
6 Voveram dulcis epulas et album
7 Libero caprum prope funeratus
8 arboris ictu.
9 Hic dies anno redeunte festus
10 corticem adstrictum pice dimovebit
11 amphorae fumum bibere institutae
12 consule Tullo.
34
13 Sume, Maecenas, cyathos amici
14 sospitis centum et vigiles lucernas
15 perfer in lucem ; procul omnis esto
16 clamor et ira.
17 Mitte civilis super urbe curas.
18 Occidit Daci Cotisonis agmen,
19 Medus infestus sibi luctuosis
20 dissidet armis,
21 servit Hispanae vetus hostis orae
22 Cantaber sera domitus catena,
23 jam Scythae laxo meditantur arcu
24 cedere campis.
25 Neglegens, ne qua populus laboret,
26 parce privatus nimium cavere et
27 dona praesentis cape laetus horae,
28 linque severa.
O3_9 v.1 "Donec gratus eram tibi
2 nec quisquam potior bracchia candidae
3 cervici juvenis dabat,
4 Persarum vigui rege beatior."
5 "Donec non alia magis
6 arsisti neque erat Lydia post Chloen,
7 multi Lydia nominis,
8 Romana vigui clarior Ilia."
9 "Me nunc Thressa Chloe regit,
10 dulcis docta modos et citharae sciens,
11 pro qua non metuam mori,
12 si parcent animae fata superstiti."
13 "Me torret face mutua
14 Thurini Calais filius Ornyti,
15 pro quo bis patiar mori,
16 si parcent puero fata superstiti."
17 "Quid si prisca redit Venus
18 diductosque jugo cogit aeneo,
19 si flava excutitur Chloe
20 rejectaeque patet janua Lydiae ?"
21 "Quamquam sidere pulchrior
22 ille est, tu levior cortice et inprobo
23 iracundior Hadria,
24 tecum vivere amem, tecum obeam lubens."
O3_10 v.1 Extremum Tanain si biberes, Lyce,
2 saevo nupta viro, me tamen asperas
3 porrectum ante foris obicere incolis
4 plorares Aquilonibus.
5 Audis quo strepitu janua, quo nemus
6 inter pulcra satum tecta remugiat
7 ventis, et positas ut glaciet nives
8 puro numine Juppiter ?
9 ingratam Veneri pone superbiam,
10 ne currente retro funis eat rota :
11 non te Penelopen difficilem procis
12 Tyrrhenus genuit parens.
13 O quamvis neque te munera nec preces
14 nec tinctus viola pallor amantium
15 nec vir Pieria paelice saucius
16 curvat, supplicibus tuis
35
17 parcas, nec rigida mollior aesculo
18 nec Mauris animum mitior anguibus :
19 non hoc semper erit liminis aut aquae
20 caelestis patiens latus.
O3_11 v.1 Mercuri, nam te docilis magistro
2 movit Amphion lapides canendo,
3 tuque testudo resonare septem
4 callida nervis,
5 nec loquax olim neque grata, nunc et
6 divitum mensis et amica templis,
7 dic modos, Lyde quibus obstinatas
8 adplicet auris,
9 quae velut latis equa trima campis
10 ludit exsultim metuitque tangi,
11 nuptiarum expers et adhuc protervo
12 cruda marito.
13 Tu potes tigris comitesque silvas
14 ducere et rivos celeres morari ;
15 cessit immanis tibi blandienti
16 janitor aulae
17 Cerberus, quamvis furiale centum
18 muniant angues caput ejus atque
19 spiritus taeter saniesque manet
20 ore trilingui.
21 Quin et Ixion Tityosque voltu
22 risit invito, stetit urna paulum
23 sicca, dum grato Danai puellas
24 carmine mulces.
25 Audiat Lyde scelus atque notas
26 virginum poenas et inane lymphae
27 dolium fundo pereuntis imo
28 seraque fata,
29 quae manent culpas etiam sub Orco.
30 Inpiae, (nam quid potuere majus ?)
31 inpiae sponsos potuere duro
32 perdere ferro.
33 Una de multis face nuptiali
34 digna perjurum fuit in parentem
35 splendide mendax et in omne virgo
36 nobilis aevum,
37 "Surge", quae dixit juveni marito,
38 "surge, ne longus tibi somnus, unde
39 non times, detur ; socerum et scelestas
40 falle sorores,
41 quae velut nactae vitulos leaenae
42 singulos eheu lacerant. Ego illis
43 mollior nec te feriam neque intra
44 claustra tenebo.
45 Me pater saevis oneret catenis,
46 quod viro clemens misero peperci,
47 me vel extremos Numidarum in agros
48 classe releget.
49 I, pedes quo te rapiunt et aurae,
50 dum favet Nox et Venus, i secundo
51 omine et nostri memorem sepulcro
52 scalpe querelam."
36
O3_12 v.1 Miserarum est neque amori dare ludum neque dulci
2 mala vino lavere, aut exanimari
3 metuentis patruae verbera linguae.
4 Tibi qualum Cythereae puer ales, tibi telas
5 operosaeque Minervae studium aufert,
6 Neobule, Liparaei nitor Hebri,
7 simul unctos Tiberinis umeros lavit in undis,
8 eques ipso melior Bellerophonte,
9 neque pugno neque segni pede victus ;
10 catus idem per apertum fugientis agitato
11 grege cervos jaculari et celer arto
12 latitantem fruticeto excipere aprum.
O3_13 v.1 O fons Bandusiae splendidior vitro,
2 dulci digne mero non sine floribus,
3 cras donaberis haedo,
4 cui frons turgida cornibus
5 primis et venerem et proelia destinat.
6 Frustra : nam gelidos inficiet tibi
7 rubro sanguine rivos
8 lascivi suboles gregis.
9 Te flagrantis atrox hora Caniculae
10 nescit tangere, tu frigus amabile
11 fessis vomere tauris
12 praebes et pecori vago.
13 Fies nobilium tu quoque fontium
14 me dicente cavis inpositam ilicem
15 saxis, unde loquaces
16 lymphae desiliunt tuae.
O3_14 v.1 Herculis ritu modo dictus, o plebs,
2 morte venalem petiisse laurum,
3 Caesar Hispana repetit penatis
4 victor ab ora.
5 Unico gaudens mulier marito
6 prodeat justis operata sacris
7 et soror clari ducis et decorae
8 supplice vitta
9 virginum matres juvenumque nuper
10 sospitum. Vos, o pueri et puellae ac
11 jam virum expertae, male nominatis
12 parcite verbis.
13 Hic dies vere mihi festus atras
14 exiget curas ; ego nec tumultum
15 nec mori per vim metuam tenente
16 Caesare terras.
17 I, pete unguentum, puer, et coronas
18 et cadum Marsi memorem duelli,
19 Spartacum siqua potuit vagantem
20 fallere testa.
21 Dic et argutae properet Neaerae
22 murreum nodo cohibere crinem ;
23 si per invisum mora janitorem
24 fiet, abito.
25 Lenit albescens animos capillus
26 litium et rixae cupidos protervae ;
27 non ego hoc ferrem calidus juventa
28 consule Planco.
37
O3_15 v.1 Uxor pauperis Ibyci,
2 tandem nequitiae fige modum tuae
3 famosisque laboribus ;
4 maturo propior desine funeri
5 inter ludere virgines
6 et stellis nebulam spargere candidis.
7 Non, siquid Pholoen, satis
8 et te, Chlori, decet. Filia rectius
9 expugnat juvenum domos,
10 pulso Thyias uti concita tympano.
11 illam cogit amor Nothi
12 lascivae similem ludere capreae :
13 te lanae prope nobilem
14 tonsae Luceriam, non citharae decent
15 nec flos purpureus rosae
16 nec poti, vetulam, faece tenus cadi.
O3_16 v.1 Inclusam Danaen turris aenea
2 robustaeque fores et vigilum canum
3 tristes excubiae munierant satis
4 nocturnis ab adulteris,
5 si non Acrisium virginis abditae
6 custodem pavidum, Juppiter et Venus
7 risissent : fore enim tutum iter et patens
8 converso in pretium deo.
9 Aurum per medios ire satellites
10 et perrumpere amat saxa potentius
11 ictu fulmineo : concidit auguris
12 Argivi domus ob lucrum
13 demersa exitio ; diffidit urbium
14 portas vir Macedo et subruit aemulos
15 reges muneribus ; munera navium
16 saevos inlaqueant duces.
17 Crescentem sequitur cura pecuniam
18 majorumque fames. jure perhorrui
19 late conspicuum tollere verticem,
20 Maecenas, equitum decus.
21 Quanto quisque sibi plura negaverit,
22 ab dis plura feret ; nil cupientium
23 nudus castra peto et transfuga divitum
24 partis linquere gestio,
25 contemptae dominus splendidior rei,
26 quam si quidquid arat inpiger Apulus
27 occultare meis dicerer horreis,
28 magnas inter opes inops.
29 Purae rivus aquae silvaque jugerum
30 paucorum et segetis certa fides meae
31 fulgentem imperio fertilis Africae
32 fallit sorte beatior.
33 Quamquam nec Calabrae mella ferunt apes
34 nec Laestrygonia Bacchus in amphora
35 languescit mihi nec pinguia Gallicis
36 crescunt vellera pascuis,
37 inportuna tamen pauperies abest,
38 nec, si plura velim, tu dare deneges.
39 Contracto melius parva cupidine
40 vectigalia porrigam
38
41 quam si Mygdoniis regnum Alyattei
42 campis continuem. Multa petentibus
43 desunt multa ; bene est cui deus obtulit
44 parca quod satis est manu.
O3_17 v.1 Aeli vetusto nobilis ab Lamo,
2 quando et priores hinc Lamias ferunt
3 denominatos et nepotum
4 per memores genus omne fastos,
5 auctore ab illo ducis originem,
6 qui Formiarum moenia dicitur
7 princeps et innantem Maricae
8 litoribus tenuisse Lirim,
9 late tyrannus : - cras foliis nemus
10 multis et alga litus inutili
11 demissa tempestas ab Euro
12 sternet, aquae nisi fallit augur
13 annosa cornix. Dum potes, aridum
14 conpone lignum ; cras genium mero
15 curabis et porco bimenstri
16 cum famulis operum solutis.
O3_18 v.1 Faune, Nympharum fugientum amator,
2 per meos finis et aprica rura
3 lenis incedas abeasque parvis
4 aequus alumnis,
5 si tener pleno cadit haedus anno
6 larga nec desunt Veneris sodali
7 vina craterae, vetus ara multo
8 fumat odore.
9 Ludit herboso pecus omne campo
10 cum tibi nonae redeunt Decembres,
11 festus in pratis vacat otioso
12 cum bove pagus ;
13 inter audacis lupus errat agnos,
14 spargit agrestis tibi silva frondes,
15 gaudet invisam pepulisse fossor
16 ter pede terram.
O3_19 v.1 Quantum distet ab Inacho
2 Codrus pro patria non timidus mori
3 narras et genus Aeaci
4 et pugnata sacro bella sub Ilio.
5 Quo Chium pretio cadum
6 mercemur, quis aquam temperet ignibus,
7 quo praebente domum et quota
8 Paelignis caream frigoribus, taces.
9 Da lunae propere novae,
10 da noctis mediae, da, puer, auguris
11 Murenae. Tribus aut novem
12 miscentur cyathis pocula commodis ?
13 qui Musas amat imparis,
14 ternos ter cyathos attonitus petet
15 vates, tris prohibet supra
16 rixarum metuens tangere Gratia
17 nudis juncta sororibus.
18 Insanire juvat : cur Berecyntiae
19 cessant flamina tibiae ?
39
20 cur pendet tacita fistula cum lyra ?
21 Parcentis ego dexteras
22 odi : sparge rosas ; audiat invidus
23 dementem strepitum Lycus
24 et vicina seni non habilis Lyco.
25 Spissa te nitidum coma,
26 puro te similem, Telephe, Vespero
27 tempestiva petit Rhode :
28 me lentus Glycerae torret amor meae.
O3_20 v.1 Non vides, quanto moveas periclo,
2 Pyrrhe, Gaetulae catulos leaenae ?
3 dura post paulo fugies inaudax
4 proelia raptor,
5 cum per obstantis juvenum catervas
6 ibit insignem repetens Nearchum :
7 grande certamen tibi praeda cedat
8 major, an illi.
9 Interim, dum tu celeres sagittas
10 promis, haec dentis acuit timendos,
11 arbiter pugnae posuisse nudo
12 sub pede palmam
13 fertur, et leni recreare vento
14 sparsum odoratis umerum capillis,
15 qualis aut Nireus fuit aut aquosa
16 raptus ab Ida.
O3_21 v.1 O nata mecum consule Manlio,
2 seu tu querellas sive geris jocos
3 seu rixam et insanos amores
4 seu facilem, pia testa, somnum,
5 quocumque lectum nomine Massicum
6 servas, moveri digna bono die,
7 descende, Corvino jubente
8 promere languidiora vina.
9 Non ille, quamquam Socraticis madet
10 sermonibus, te neglegit horridus :
11 narratur et prisci Catonis
12 saepe mero caluisse virtus.
13 Tu lene tormentum ingenio admoves
14 plerumque duro ; tu sapientium
15 curas et arcanum jocoso
16 consilium retegis Lyaeo.
17 Tu spem reducis mentibus anxiis
18 viresque et addis cornua pauperi
19 post te neque iratos trementi
20 regum apices neque militum arma.
21 Te Liber et si laeta aderit Venus
22 segnesque nodum solvere Gratiae
23 vivaeque producent lucernae,
24 dum rediens fugat astra Phoebus.
O3_22 v.1 Montium custos nemorumque virgo,
2 quae laborantis utero puellas
3 ter vocata audis adimisque leto,
4 diva triformis,
5 imminens villae tua pinus esto,
6 quam per exactos ego laetus annos
40
7 verris obliquum meditantis ictum
8 sanguine donem.
O3_23 v.1 Caelo supinas si tuleris manus
2 nascente luna, rustica Phidyle,
3 si ture placaris et horna
4 fruge Laris avidaque porca,
5 nec pestilentem sentiet Africum
6 fecunda vitis nec sterilem seges
7 robiginem aut dulces alumni
8 pomifero grave tempus anno.
9 Nam quae nivali pascitur Algido
10 devota quercus inter et ilices
11 aut crescit Albanis in herbis
12 victima, pontificum securis
13 cervice tinguet ; te nihil attinet
14 temptare multa caede bidentium
15 parvos coronantem marino
16 rore deos fragilique myrto.
17 Inmunis aram si tetigit manus,
18 non sumptuosa blandior hostia,
19 mollivit aversos Penatis
20 farre pio et saliente mica.
O3_24 v.1 Intactis opulentior
2 thesauris Arabum et divitis Indiae
3 caementis licet occupes
4 terrenum omne tuis et mare publicum :
5 si figit adamantinos
6 summis verticibus dira Necessitas
7 clavos, non animum metu,
8 non mortis laqueis expedies caput.
9 Campestres melius Scythae,
10 quorum plaustra vagas rite trahunt domos,
11 vivunt et rigidi Getae
12 inmetata quibus jugera liberas
13 fruges et Cererem ferunt
14 nec cultura placet longior annua
15 defunctumque laboribus
16 aequali recreat sorte vicarius.
17 Illic matre carentibus
18 privignis mulier temperat innocens
19 nec dotata regit virum
20 conjunx nec nitido fidit adultero ;
21 dos est magna parentium
22 virtus et metuens alterius viri
23 certo foedere castitas,
24 et peccare nefas aut pretium est mori.
25 o quisquis volet impias
26 caedis et rabiem tollere civicam,
27 si quaeret Pater urbium
28 subscribi statuis, indomitam audeat
29 refrenare licentiam,
30 clarus postgenitis ; quatenus, heu nefas !
31 virtutem incolumem odimus,
32 sublatam ex oculis quaerimus invidi.
33 quid tristes querimoniae,
34 si non supplicio culpa reciditur,
41
35 quid leges sine moribus
36 vanae proficiunt, si neque fervidis
37 pars inclusa caloribus
38 mundi nec Boreae finitimum latus
39 durataeque solo nives
40 mercatorem abigunt, horrida callidi
41 vincunt aequora navitae ?
42 Magnum pauperies opprobrium jubet
43 quidvis et facere et pati
44 virtutisque viam deserit arduae.
45 Vel nos in Capitolium
46 quo clamor vocat et turba faventium
47 vel nos in mare proximum
48 gemmas et lapides aurum et inutile,
49 summi materiem mali,
50 mittamus, scelerum si bene paenitet.
51 Eradenda cupidinis
52 pravi sunt elementa et tenerae nimis
53 mentes asperioribus
54 formandae studiis. Nescit equo rudis
55 haerere ingenuus puer
56 venarique timet, ludere doctior
57 seu Graeco jubeas trocho
58 seu malis vetita legibus alea,
59 cum perjura patris fides
60 consortem socium fallat et hospites,
61 indignoque pecuniam
62 heredi properet. Scilicet inprobae
63 crescunt divitiae, tamen
64 curtae nescio quid semper abest rei.
O3_25 v.1 Quo me, Bacche, rapis tui
2 plenum ? quae nemora aut quos agor in specus
3 velox mente nova ? quibus
4 antris egregii Caesaris audiar
5 aeternum meditans decus
6 stellis inserere et consilio Jovis ?
7 dicam insigne, recens, adhuc
8 indictum ore alio. Non secus in jugis
9 exsomnis stupet Euhias,
10 Hebrum prospiciens et nive candidam
11 Thracen ac pede barbaro
12 lustratam Rhodopen, ut mihi devio
13 ripas et vacuum nemus
14 mirari libet. O Naiadum potens
15 Baccharumque valentium
16 proceras manibus vertere fraxinos,
17 nil parvum aut humili modo,
18 nil mortale loquar. Dulce periculum est,
19 o Lenaee, sequi deum
20 cingentem viridi tempora pampino.
O3_26 v.1 Vixi puellis nuper idoneus
2 et militavi non sine gloria ;
3 nunc arma defunctumque bello
4 barbiton hic paries habebit,
5 laevum marinae qui Veneris latus
6 custodit. Hic, hic ponite lucida
42
7 funalia et vectis et arcus
8 oppositis foribus minacis.
9 O quae beatam diva tenes Cyprum et
10 Memphin carentem Sithonia nive,
11 regina, sublimi flagello
12 tange Chloen semel arrogantem.
O3_27 v.1 Inpios parrae recinentis omen
2 ducat et praegnans canis aut ab agro
3 rava decurrens lupa Lanuvino
4 fetaque volpes ;
5 rumpat et serpens iter institutum,
6 si per obliquum similis sagittae
7 terruit mannos : ego cui timebo
8 providus auspex,
9 antequam stantis repetat paludes
10 imbrium divina avis imminentum,
11 oscinem corvum prece suscitabo
12 solis ab ortu.
13 Sis licet felix, ubicumque mavis,
14 et memor nostri, Galatea, vivas
15 teque nec laevos vetet ire picus
16 nec vaga cornix.
17 Sed vides quanto trepidet tumultu
18 pronus Orion. Ego quid sit ater
19 Hadriae novi sinus et quid albus
20 peccet Iapyx.
21 Hostium uxores puerique caecos
22 sentiant motus orientis Austri et
23 aequoris nigri fremitum et trementis
24 verbere ripas.
25 Sic et Europe niveum doloso
26 credidit tauro latus et scatentem
27 beluis pontum mediasque fraudes
28 palluit audax.
29 Nuper in pratis studiosa florum et
30 debitae Nymphis opifex coronae
31 nocte sublustri nihil astra praeter
32 vidit et undas.
33 Quae simul centum tetigit potentem
34 oppidis Creten : "Pater, o relictum
35 filiae nomen pietasque" dixit
36 "victa furore !
37 unde quo veni ? levis una mors est
38 virginum culpae. Vigilansne ploro
39 turpe conmissum an vitiis carentem
40 ludit imago
41 vana, quae porta fugiens eburna
42 somnium ducit ? meliusne fluctus
43 ire per longos fuit an recentis
44 carpere flores ?
45 Si quis infamem mihi nunc juvencum
46 dedat iratae, lacerare ferro et
47 frangere enitar modo multum amati
48 cornua monstri.
49 Inpudens liqui patrios Penates,
50 inpudens Orcum moror. O deorum
51 siquis haec audis, utinam inter errem
43
52 nuda leones.
53 Antequam turpis macies decentis
54 occupet malas teneraeque sucus
55 defluat praedae, speciosa quaero
56 pascere tigris.
57 Vilis Europe, pater urget absens :
58 quid mori cessas ? potes hac ab orno
59 pendulum zona bene te secuta
60 laedere collum.
61 Sive te rupes et acuta leto
62 saxa delectant, age te procellae
63 crede veloci, nisi erile mavis
64 carpere pensum
65 regius sanguis dominaeque tradi
66 barbarae paelex." Aderat querenti
67 perfidum ridens Venus et remisso
68 filius arcu.
69 Mox ubi lusit satis : "Abstineto"
70 dixit "irarum calidaeque rixae,
71 cum tibi invisus laceranda reddet
72 cornua taurus.
73 Uxor invicti Jovis esse nescis.
74 Mitte singultus, bene ferre magnam
75 disce fortunam ; tua sectus orbis
76 nomina ducet."
O3_28 v.1 Festo quid potius die
2 Neptuni faciam ? prome reconditum,
3 Lyde, strenua Caecubum
4 munitaeque adhibe vim sapientiae.
5 Inclinare meridiem
6 sentis ac, veluti stet volucris dies,
7 parcis deripere horreo
8 cessantem Bibuli consulis amphoram ?
9 Nos cantabimus invicem
10 Neptunum et viridis Nereidum comas,
11 tu curva recines lyra
12 Latonam et celeris spicula Cynthiae ;
13 summo carmine, quae Cnidon
14 fulgentisque tenet Cycladas et Paphon
15 junctis visit oloribus ;
16 dicetur merita Nox quoque nenia.
O3_29 v.1 Tyrrhena regum progenies, tibi
2 non ante verso lene merum cado
3 cum flore, Maecenas, rosarum et
4 pressa tuis balanus capillis
5 jamdudum apud me est : eripe te morae
6 ne semper udum Tibur et Aefulae
7 declive contempleris arvum et
8 Telegoni juga parricidae.
9 Fastidiosam desere copiam et
10 molem propinquam nubibus arduis,
11 omitte mirari beatae
12 fumum et opes strepitumque Romae.
13 Plerumque gratae divitibus vices
14 mundaeque parvo sub lare pauperum
15 cenae sine aulaeis et ostro
44
16 sollicitam explicuere frontem.
17 Jam clarus occultum Andromedae pater
18 ostendit ignem, jam Procyon furit
19 et stella vesani Leonis
20 sole dies referente siccos ;
21 jam pastor umbras cum grege languido
22 rivumque fessus quaerit et horridi
23 dumeta Silvani caretque
24 ripa vagis taciturna ventis.
25 Tu civitatem quis deceat status
26 curas et urbi sollicitus times
27 quid Seres et regnata Cyro
28 Bactra parent Tanaisque discors.
29 Prudens futuri temporis exitum
30 caliginosa nocte premit deus
31 ridetque, si mortalis ultra
32 fas trepidat. Quod adest memento
33 conponere aequus ; cetera fluminis
34 ritu feruntur, nunc medio alveo
35 cum pace delabentis Etruscum
36 in mare, nunc lapides adesos
37 stirpisque raptas et pecus et domos
38 volventis una, non sine montium
39 clamore vicinaeque silvae,
40 cum fera diluvies quietos
41 inritat amnis. Ille potens sui
42 laetusque deget cui licet in diem
43 dixisse : "Vixi" ; cras vel atra
44 nube polum pater occupato
45 vel sole puro ; non tamen inritum
46 quodcumque retro est efficiet neque
47 diffinget infectumque reddet
48 quod fugiens semel hora vexit.
49 Fortuna saevo laeta negotio et
50 ludum insolentem ludere pertinax
51 transmutat incertos honores,
52 nunc mihi nunc alii benigna.
53 Laudo manentem ; si celeris quatit
54 pinnas, resigno quae dedit et mea
55 virtute me involvo probamque
56 pauperiem sine dote quaero.
57 Non est meum, si mugiat Africis
58 malus procellis, ad miseras preces
59 decurrere et votis pacisci
60 ne Cypriae Tyriaeque merces
61 addant avaro divitias mari ;
62 tunc me biremis praesidio scaphae
63 tutum per Aegaeos tumultus
64 aura feret geminusque Pollux.
O3_30 v.1 Exegi monumentum aere perennius
2 regalique situ pyramidum altius,
3 quod non imber edax, non aquilo impotens
4 possit diruere aut innumerabilis
5 annorum series et fuga temporum.
6 Non omnis moriar multaque pars mei
7 vitabit Libitinam ; usque ego postera
8 crescam laude recens, dum Capitolium
45
9 scandet cum tacita virgine pontifex.
10 Dicar, qua violens obstrepit Aufidus
11 et qua pauper aquae Daunus agrestium
12 regnavit populorum, ex humili potens,
13 princeps Aeolium carmen ad Italos
14 deduxisse modos. Sume superbiam
15 quaesitam meritis et mihi Delphica
16 lauro cinge volens, Melpomene, comam.
O4_1 v.1 Intermissa, Venus, diu
2 rursus bella moves ? parce, precor precor.
3 Non sum qualis eram bonae
4 sub regno Cinarae. Desine, dulcium
5 mater saeva Cupidinum,
6 circa lustra decem flectere mollibus
7 jam durum imperiis : abi,
8 quo blandae juvenum te revocant preces.
9 Tempestivius in domum
10 Pauli purpureis ales oloribus
11 comissabere Maximi,
12 si torrere jecur quaeris idoneum ;
13 namque et nobilis et decens
14 et pro sollicitis non tacitus reis
15 et centum puer artium
16 late signa feret militiae tuae,
17 et, quandoque potentior
18 largi muneribus riserit aemuli,
19 Albanos prope te lacus
20 ponet marmoream sub trabe citrea.
21 Illic plurima naribus
22 duces tura, lyraque et Berecyntia
23 delectabere tibia
24 mixtis carminibus non sine fistula ;
25 illic bis pueri die
26 numen cum teneris virginibus tuum
27 laudantes pede candido
28 in morem Salium ter quatient humum.
29 Me nec femina nec puer
30 jam nec spes animi credula mutui
31 nec certare juvat mero
32 nec vincire novis tempora floribus.
33 Sed cur heu, Ligurine, cur
34 manat rara meas lacrima per genas ?
35 cur facunda parum decoro
36 inter verba cadit lingua silentio ?
37 nocturnis ego somniis
38 jam captum teneo, jam volucrem sequor
39 te per gramina Martii
40 campi, te per aquas, dure, volubilis.
O4_2 v.1 Pindarum quisquis studet aemulari,
2 Julle, ceratis ope Daedalea
3 nititur pennis, vitreo daturus
46
4 nomina ponto.
5 Monte decurrens velut amnis, imbres
6 quem super notas aluere ripas,
7 fervet inmensusque ruit profundo
8 Pindarus ore,
9 laurea donandus Apollinari,
10 seu per audacis nova dithyrambos
11 verba devolvit numerisque fertur
12 lege solutis,
13 seu deos regesque canit, deorum
14 sanguinem, per quos cecidere justa
15 morte Centauri, cecidit tremendae
16 flamma Chimaerae,
17 sive quos Elea domum reducit
18 palma caelestis pugilemve equomve
19 dicit et centum potiore signis
20 munere donat,
21 flebili sponsae juvenemve raptum
22 plorat et viris animumque moresque
23 aureos educit in astra nigroque
24 invidet Orco.
25 Multa Dircaeum levat aura cycnum,
26 tendit, Antoni, quotiens in altos
27 nubium tractus ; ego apis Matinae
28 more modoque
29 grata carpentis thyma per laborem
30 plurimum circa nemus uvidique
31 Tiburis ripas operosa parvus
32 carmina fingo.
33 Concines majore poeta plectro
34 Caesarem, quandoque trahet ferocis
35 per sacrum clivum merita decorus
36 fronde Sygambros ;
37 quo nihil majus meliusve terris
38 fata donavere bonique divi
39 nec dabunt, quamvis redeant in aurum
40 tempora priscum.
41 Concines laetosque dies et urbis
42 publicum ludum super inpetrato
43 fortis Augusti reditu forumque
44 litibus orbum.
45 Tum meae, si quid loquar audiendum,
46 vocis accedet bona pars et : "O sol
47 pulcher, o laudande !" canam recepto
48 Caesare felix.
49 Teque, dum procedis, "Io Triumphe !"
50 non semel dicemus, "Io Triumphe !"
51 civitas omnis dabimusque divis
52 tura benignis.
53 Te decem tauri totidemque vaccae,
54 me tener solvet vitulus, relicta
55 matre qui largis juvenescit herbis
56 in mea vota,
57 fronte curvatos imitatus ignis
58 tertium lunae referentis ortum,
59 qua notam duxit, niveus videri,
60 cetera fulvus.
47
O4_3 v.1 Quem tu, Melpomene, semel
2 nascentem placido lumine videris,
3 illum non labor Isthmius
4 clarabit pugilem, non equus inpiger
5 curru ducet Achaico
6 victorem neque res bellica Deliis
7 ornatum foliis ducem,
8 quod regum tumidas contuderit minas,
9 ostendet Capitolio ;
10 sed quae Tibur aquae fertile praefluunt
11 et spissae nemorum comae
12 fingent Aeolio carmine nobilem.
13 Romae principis urbium
14 dignatur suboles inter amabilis
15 vatum ponere me choros
16 et jam dente minus mordeor invido.
17 O testudinis aureae
18 dulcem quae strepitum, Pieri, temperas,
19 o mutis quoque piscibus
20 donatura cycni, si libeat, sonum,
21 totum muneris hoc tui est,
22 quod monstror digito praetereuntium
23 Romanae fidicen lyrae ;
24 quod spiro et placeo, si placeo, tuum est.
O4_4 v.1 Qualem ministrum fulminis alitem,
2 cui rex deorum regnum in avis vagas
3 permisit expertus fidelem
4 Juppiter in Ganymede flavo,
5 olim juventas et patrius vigor
6 nido laborum propulit inscium,
7 vernique jam nimbis remotis
8 insolitos docuere nisus
9 venti paventem, mox in ovilia
10 demisit hostem vividus impetus,
11 nunc in reluctantis dracones
12 egit amor dapis atque pugnae ;
13 qualemve laetis caprea pascuis
14 intenta fulvae matris ab ubere
15 jam lacte depulsum leonem
16 dente novo peritura vidit :
17 videre Raetis bella sub Alpibus
18 Drusum gerentem ; Vindelici - quibus
19 mos unde deductus per omne
20 tempus Amazonia securi
21 dextras obarmet, quaerere distuli,
22 nec scire fas est omnia - sed diu
23 lateque victrices catervae
24 consiliis juvenis revictae
25 sensere, quid mens rite, quid indoles
26 nutrita faustis sub penetralibus
27 posset, quid Augusti paternus
28 in pueros animus Nerones.
29 Fortes creantur fortibus et bonis :
30 est in juvencis, est in equis patrum
31 virtus neque inbellem feroces
32 progenerant aquilae columbam ;
33 doctrina sed vim promovet insitam
48
34 rectique cultus pectora roborant ;
35 utcumque defecere mores,
36 indecorant bene nata culpae.
37 Quid debeas, o Roma, Neronibus,
38 testis Metaurum flumen et Hasdrubal
39 devictus et pulcher fugatis
40 ille dies Latio tenebris,
41 qui primus alma risit adorea,
42 dirus per urbis Afer ut Italas
43 ceu flamma per taedas vel Eurus
44 per Siculas equitavit undas.
45 Post hoc secundis usque laboribus
46 Romana pubes crevit et inpio
47 vastata Poenorum tumultu
48 fana deos habuere rectos ;
49 dixitque tandem perfidus Hannibal :
50 "Cervi, luporum praeda rapacium,
51 sectamur ultro quos opimus
52 fallere et effugere est triumphus.
53 Gens, quae cremato fortis ab Ilio
54 jactata Tuscis aequoribus sacra
55 natosque maturosque patres
56 pertulit Ausonias ad urbes,
57 duris ut ilex tonsa bipennibus
58 nigrae feraci frondis in Algido,
59 per damna, per caedis ab ipso
60 ducit opes animumque ferro.
61 Non hydra secto corpore firmior
62 vinci dolentem crevit in Herculem,
63 monstrumve submisere Colchi
64 majus Echioniaeve Thebae.
65 Merses profundo, pulchrior evenit ;
66 luctere, multa proruet integrum
67 cum laude victorem geretque
68 proelia conjugibus loquenda.
69 Carthagini jam non ego nuntios
70 mittam superbos ; occidit, occidit
71 spes omnis et fortuna nostri
72 nominis Hasdrubale interempto.
73 Nil Claudiae non perficient manus,
74 quas et benigno numine Juppiter
75 defendit et curae sagaces
76 expediunt per acuta belli".
O4_5 v.1 Divis orte bonis, optume Romulae
2 custos gentis, abes jam nimium diu ;
3 maturum reditum pollicitus patrum
4 sancto concilio redi.
5 Lucem redde tuae, dux bone, patriae ;
6 instar veris enim voltus ubi tuus
7 adfulsit populo, gratior it dies
8 et soles melius nitent.
9 Ut mater juvenem, quem Notus invido
10 flatu Carpathii trans maris aequora
11 cunctantem spatio longius annuo
12 dulci distinet a domo,
13 votis ominibusque et precibus vocat,
14 curvo nec faciem litore dimovet,
49
15 sic desideriis icta fidelibus
16 quaerit patria Caesarem.
17 Tutus bos etenim rura perambulat,
18 nutrit rura Ceres almaque Faustitas,
19 pacatum volitant per mare navitae,
20 culpari metuit fides,
21 nullis polluitur casta domus stupris,
22 mos et lex maculosum edomuit nefas,
23 laudantur simili prole puerperae,
24 culpam poena premit comes.
25 Quis Parthum paveat, quis gelidum Scythen,
26 quis Germania quos horrida parturit
27 fetus incolumi Caesare ? quis ferae
28 bellum curet Hiberiae ?
29 Condit quisque diem collibus in suis
30 et vitem viduas ducit ad arbores ;
31 hinc ad vina redit laetus et alteris
32 te mensis adhibet deum ;
33 te multa prece, te prosequitur mero
34 defuso pateris et Laribus tuum
35 miscet numen, uti Graecia Castoris
36 et magni memor Herculis.
37 "Longas o utinam, dux bone, ferias
38 praestes Hesperiae ! " dicimus integro
39 sicci mane die, dicimus uvidi,
40 cum sol Oceano subest.
O4_6 v.1 Dive, quem proles Niobea magnae
2 vindicem linguae Tityosque raptor
3 sensit et Trojae prope victor altae
4 Pthius Achilles,
5 ceteris major, tibi miles inpar,
6 filius quamvis Thetidis marinae
7 Dardanas turris quateret tremenda
8 cuspide pugnax.
9 Ille mordaci velut icta ferro
10 pinus aut inpulsa cupressus Euro
11 procidit late posuitque collum in
12 pulvere Teucro ;
13 ille non inclusus equo Minervae
14 sacra mentito male feriatos
15 Troas et laetam Priami choreis
16 falleret aulam ;
17 sed palam captis gravis, heu nefas, heu !
18 nescios fari pueros Achivis
19 ureret flammis, etiam latentem
20 matris in alvo,
21 ni tuis victus Venerisque gratae
22 vocibus divum pater adnuisset
23 rebus Aeneae potiore ductos
24 alite muros.
25 Doctor argutae fidicen Thaliae
26 Phoebe, qui Xantho lavis amne crinis,
27 Dauniae defende decus Camenae,
28 levis Agyieu.
29 Spiritum Phoebus mihi, Phoebus artem
30 carminis nomenque dedit poetae.
31 Virginum primae puerique claris
50
32 patribus orti,
33 Deliae tutela deae, fugacis
34 lyncas et cervos cohibentis arcu,
35 Lesbium servate pedem meique
36 pollicis ictum,
37 rite Latonae puerum canentes,
38 rite crescentem face Noctilucam,
39 prosperam frugum celeremque pronos
40 volvere mensis.
41 Nupta jam dices : "Ego dis amicum,
42 saeculo festas referente luces,
43 reddidi carmen docilis modorum
44 vatis Horati."
O4_7 v.1 Diffugere nives, redeunt jam gramina campis
2 arboribusque comae ;
3 mutat terra vices et decrescentia ripas
4 flumina praetereunt ;
5 Gratia cum Nymphis geminisque sororibus audet
6 ducere nuda choros.
7 Inmortalia ne speres, monet annus et almum
8 quae rapit hora diem.
9 Frigora mitescunt Zephyris, ver proterit aestas,
10 interitura simul
11 pomifer autumnus fruges effuderit, et mox
12 bruma recurrit iners.
13 Damna tamen celeres reparant caelestia lunae :
14 nos ubi decidimus
15 quo pius Aeneas, quo dives Tullus et Ancus,
16 pulvis et umbra sumus.
17 Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae
18 tempora di superi ?
19 Cuncta manus avidas fugient heredis, amico
20 quae dederis animo.
21 Cum semel occideris et de te splendida Minos
22 fecerit arbitria,
23 non, Torquate, genus, non te facundia, non te
24 restituet pietas ;
25 infernis neque enim tenebris Diana pudicum
26 liberat Hippolytum,
27 nec Lethaea valet Theseus abrumpere caro
28 vincula Pirithoo.
O4_8 v.1 Donarem pateras grataque commodus,
2 Censorine, meis aera sodalibus,
3 donarem tripodas, praemia fortium
4 Graiorum, neque tu pessuma munerum
5 ferres, divite me scilicet artium
6 quas aut Parrhasius protulit aut Scopas,
7 hic saxo, liquidis ille coloribus
8 sollers nunc hominem ponere, nunc deum.
9 Sed non haec mihi vis, non tibi talium
10 res est aut animus deliciarum egens.
11 Gaudes carminibus ; carmina possumus
12 donare et pretium dicere muneri.
13 Non incisa notis marmora publicis,
14 per quae spiritus et vita redit bonis
15 post mortem ducibus, non celeres fugae
51
16 rejectaeque retrorsum Hannibalis minae,
17 non incendia Carthaginis impiae
18 ejus, qui domita nomen ab Africa
19 lucratus rediit, clarius indicant
20 laudes quam Calabrae Pierides, neque,
21 si chartae sileant quod bene feceris,
22 mercedem tuleris. Quid foret Iliae
23 Mavortisque puer, si taciturnitas
24 obstaret meritis invida Romuli ?
25 Ereptum Stygiis fluctibus Aeacum
26 virtus et favor et lingua potentium
27 vatum divitibus consecrat insulis.
28 Dignum laude virum Musa vetat mori,
29 caelo Musa beat. Sic Jovis interest
30 optatis epulis inpiger Hercules,
31 clarum Tyndaridae sidus ab infimis
32 quassas eripiunt aequoribus rates,
33 ornatus viridi tempora pampino
34 Liber vota bonos ducit ad exitus.
O4_9 v.1 Ne forte credas interitura quae
2 longe sonantem natus ad Aufidum
3 non ante volgatas per artis
4 verba loquor socianda chordis :
5 non, si priores Maeonius tenet
6 sedes Homerus, Pindaricae latent
7 Ceaeque et Alcaei minaces
8 Stesichorive graves Camenae ;
9 nec siquid olim lusit Anacreon,
10 delevit aetas ; spirat adhuc amor
11 vivuntque conmissi calores
12 Aeoliae fidibus puellae.
13 Non sola comptos arsit adulteri
14 crines et aurum vestibus inlitum
15 mirata regalisque cultus
16 et comites Helene Lacaena
17 primusve Teucer tela Cydonio
18 direxit arcu ; non semel Ilios
19 vexata ; non pugnavit ingens
20 Idomeneus Sthenelusve solus
21 dicenda Musis proelia ; non ferox
22 Hector vel acer Deiphobus gravis
23 excepit ictus pro pudicis
24 conjugibus puerisque primus.
25 Vixere fortes ante Agamemnona
26 multi ; sed omnes inlacrimabiles
27 urgentur ignotique longa
28 nocte, carent quia vate sacro.
29 Paulum sepultae distat inertiae
30 celata virtus. Non ego te meis
31 chartis inornatum silebo
32 totve tuos patiar labores
33 inpune, Lolli, carpere lividas
34 obliviones. Est animus tibi
35 rerumque prudens et secundis
36 temporibus dubiisque rectus,
37 vindex avarae fraudis et abstinens
38 ducentis ad se cuncta pecuniae,
52
39 consulque non unius anni,
40 sed quotiens bonus atque fidus
41 judex honestum praetulit utili,
42 rejecit alto dona nocentium
43 voltu, per obstantis catervas
44 explicuit sua victor arma.
45 Non possidentem multa vocaveris
46 recte beatum ; rectius occupat
47 nomen beati, qui deorum
48 muneribus sapienter uti
49 duramque callet pauperiem pati
50 pejusque leto flagitium timet,
51 non ille pro caris amicis
52 aut patria timidus perire.
O4_10 v.1 O crudelis adhuc et Veneris muneribus potens,
2 insperata tuae cum veniet pluma superbiae
3 et, quae nunc umeris involitant, deciderint comae,
4 nunc et qui color est puniceae flore prior rosae
5 mutatus Ligurinum in faciem verterit hispidam,
6 dices, heu, quotiens te speculo videris alterum :
7 "Quae mens est hodie, cur eadem non puero fuit,
8 vel cur his animis incolumes non redeunt genae ?"
O4_11 v.1 Est mihi nonum superantis annum
2 plenus Albani cadus, est in horto,
3 Phylli, nectendis apium coronis,
4 est hederae vis
5 multa, qua crinis religata fulges,
6 ridet argento domus, ara castis
7 vincta verbenis avet immolato
8 spargier agno ;
9 cuncta festinat manus, huc et illuc
10 cursitant mixtae pueris puellae,
11 sordidum flammae trepidant rotantes
12 vertice fumum.
13 Ut tamen noris quibus advoceris
14 gaudiis, Idus tibi sunt agendae,
15 qui dies mensem Veneris marinae
16 findit Aprilem,
17 jure sollemnis mihi sanctiorque
18 paene natali proprio, quod ex hac
19 luce Maecenas meus adfluentis
20 ordinat annos.
21 Telephum, quem tu petis, occupavit
22 non tuae sortis juvenem puella
23 dives et lasciva tenetque grata
24 compede vinctum.
25 Terret ambustus Phaethon avaras
26 spes et exemplum grave praebet ales
27 Pegasus terrenum equitem gravatus
28 Bellerophontem,
29 semper ut te digna sequare et ultra
30 quam licet sperare nefas putando
31 disparem vites. Age jam, meorum
32 finis amorum
33 (non enim posthac alia calebo
34 femina), condisce modos, amanda
53
35 voce quos reddas ; minuentur atrae
36 carmine curae.
O4_12 v.1 Jam veris comites, quae mare temperant,
2 inpellunt animae lintea Thraciae,
3 jam nec prata rigent nec fluvii strepunt
4 hiberna nive turgidi.
5 Nidum ponit, Ityn flebiliter gemens,
6 infelix avis et Cecropiae domus
7 aeternum opprobrium, quod male barbaras
8 regum est ulta libidines.
9 Dicunt in tenero gramine pinguium
10 custodes ovium carmina fistula
11 delectantque deum, cui pecus et nigri
12 colles Arcadiae placent.
13 Adduxere sitim tempora, Vergili ;
14 sed pressum Calibus ducere Liberum
15 si gestis, juvenum nobilium cliens,
16 nardo vina merebere.
17 Nardi parvus onyx eliciet cadum,
18 qui nunc Sulpiciis adcubat horreis,
19 spes donare novas largus amaraque
20 curarum eluere efficax.
21 Ad quae si properas gaudia, cum tua
22 velox merce veni ; non ego te meis
23 inmunem meditor tinguere poculis,
24 plena dives ut in domo.
25 Verum pone moras et studium lucri,
26 nigrorumque memor, dum licet, ignium
27 misce stultitiam consiliis brevem :
28 dulce est desipere in loco.
O4_13 v.1 Audivere, Lyce, di mea vota, di
2 audivere, Lyce : fis anus et tamen
3 vis formosa videri
4 ludisque et bibis inpudens
5 et cantu tremulo pota Cupidinem
6 lentum sollicitas. Ille virentis et
7 doctae psallere Chiae
8 pulchris excubat in genis.
9 Inportunus enim transvolat aridas
10 quercus et refugit te quia luridi
11 dentes, te quia rugae
12 turpant et capitis nives.
13 Nec Coae referunt jam tibi purpurae
14 nec cari lapides tempora, quae semel
15 notis condita fastis
16 inclusit volucris dies.
17 Quo fugit venus, heu, quove color, decens
18 quo motus ? quid habes illius, illius,
19 quae spirabat amores,
20 quae me surpuerat mihi,
21 felix post Cinaram notaque et artium
22 gratarum facies ? sed Cinarae brevis
23 annos fata dederunt,
24 servatura diu parem
25 cornicis vetulae temporibus Lycen,
26 possent ut juvenes visere fervidi
54
27 multo non sine risu
28 dilapsam in cineres facem.
O4_14 v.1 Quae cura patrum quaeve Quiritium
2 plenis honorum muneribus tuas,
3 Auguste, virtutes in aevum
4 per titulos memoresque fastus
5 aeternet, o qua sol habitabilis
6 inlustrat oras, maxime principum ?
7 quem legis expertes Latinae
8 Vindelici didicere nuper
9 quid Marte posses. Milite nam tuo
10 Drusus Genaunos, inplacidum genus,
11 Breunosque velocis et arcis
12 Alpibus inpositas tremendis
13 dejecit acer plus vice simplici.
14 Major Neronum mox grave proelium
15 conmisit immanisque Raetos
16 auspiciis pepulit secundis,
17 spectandus in certamine Martio,
18 devota morti pectora liberae
19 quantis fatigaret ruinis,
20 indomitas prope qualis undas
21 exercet Auster Pleiadum choro
22 scindente nubes, inpiger hostium
23 vexare turmas et frementem
24 mittere equum medios per ignis.
25 Sic tauriformis volvitur Aufidus,
26 qui regna Dauni praefluit Apuli,
27 cum saevit horrendamque cultis
28 diluviem meditatur agris,
29 ut barbarorum Claudius agmina
30 ferrata vasto diruit impetu
31 primosque et extremos metendo
32 stravit humum sine clade victor,
33 te copias, te consilium et tuos
34 praebente divos. Nam tibi quo die
35 portus Alexandrea supplex
36 et vacuam patefecit aulam,
37 Fortuna lustro prospera tertio
38 belli secundos reddidit exitus
39 laudemque et optatum peractis
40 imperiis decus adrogavit.
41 Te Cantaber non ante domabilis
42 Medusque et Indus, te profugus Scythes
43 miratur, o tutela praesens
44 Italiae dominaeque Romae ;
45 te fontium qui celat origines
46 Nilusque et Hister, te rapidus Tigris,
47 te beluosus qui remotis
48 obstrepit Oceanus Britannis,
49 te non paventis funera Galliae
50 duraeque tellus audit Hiberiae,
51 te caede gaudentes Sygambri
52 conpositis venerantur armis.
O4_15 v.1 Phoebus volentem proelia me loqui
2 victas et urbis increpuit lyra,
55
3 ne parva Tyrrhenum per aequor
4 vela darem. Tua, Caesar, aetas
5 fruges et agris rettulit uberes
6 et signa nostro restituit Jovi
7 derepta Parthorum superbis
8 postibus et vacuum duellis
9 Janum Quirini clausit et ordinem
10 rectum evaganti frena licentiae
11 injecit emovitque culpas
12 et veteres revocavit artes
13 per quas Latinum nomen et Italae
14 crevere vires famaque et imperi
15 porrecta majestas ad ortus
16 solis ab Hesperio cubili.
17 Custode rerum Caesare non furor
18 civilis aut vis exiget otium,
19 non ira, quae procudit enses
20 et miseras inimicat urbis.
21 Non qui profundum Danuvium bibunt
22 edicta rumpent Julia, non Getae,
23 non Seres infidique Persae,
24 non Tanain prope flumen orti.
25 Nosque et profestis lucibus et sacris
26 inter jocosi munera Liberi
27 cum prole matronisque nostris
28 rite deos prius adprecati,
29 virtute functos more patrum duces
30 Lydis remixto carmine tibiis
31 Trojamque et Anchisen et almae
32 progeniem Veneris canemus.
Top Related