05-funções inorgânicas

download 05-funções inorgânicas

of 7

Transcript of 05-funções inorgânicas

  • QUMICA

    Editora Exato 23

    FUNES INORGNICAS (CIDOS, BASES,

    SAIS E XIDOS) 1. CIDOS

    1.1 - Teoria de Arrhenius So compostos covalentes que, quando em

    presena de gua, sofrem ionizao liberando como nico ction ons H+(hidrnio). Exemplo:

    HCl H+ + Cl- H3PO4 3H+ + PO43-

    1.2 - Classificao a) QUANTO AO NMERO DE HIDROG-

    NIOS IONIZVEIS Monocidos: ionizam apenas 1 H+;

    Exemplo. HCl3, HCl, H3PO2 Dicidos: ionizam 2 H+;

    Exemplo: H2S, H2SO4, H3PO3 Tricidos: ionizam 3 H+;

    Exemplo: H3BO3, H3PO4 Tetrcidos: ionizam 4 H+.

    Exemplo: H4P2O7 b) QUANTO PRESENA DE OXIGNIO: Hidrcidos: so os que no apresentam tomos

    de oxignio na molcula. Exemplo:

    HCl, H2S, HF. Oxicidos: contm tomos de oxignio na mo-

    lcula. Exemplo:

    H3BO3, HNO3, H2SO4. c) QUANTO FORA: Hidrcidos: Forte: HI, HBr, HCl Mdio: HF. Fraco: demais cidos. Oxicidos:

    No de oxignios - No de H+ ionizveis. Se essa diferena for igual a: 3 Muito forte; 2 Forte; 1 Mdio; 0 Fraco.

    Exemplo: H2SO4 4 (oxig.) - 2 (hidrog.) = 2 (assim

    sendo, o cido em questo forte).

    Uma outra forma de classificar um cido de acordo com o seu grau de ionizao ():

    Forte: > 50%; Mdio: 5% 50%; Fraco: < 5%.

    Observao: 1) O cido carbnico ( )2 3H CO , pela regra, de-

    veria ser considerado mdio, mas o seu grau de ioni-zao est abaixo de 5%. Assim, considerado um cido fraco, no seguindo a regra.

    2 3 2 2H CO H O CO + 2) O cido actico ( )3H COOH , principal com-

    ponente do vinagre, apesar de possuir quatro hidro-gnios na sua frmula, apenas um ionizvel:

    guaH C C

    O

    O H3 H C C

    O

    O3 +H

    +

    Como seu grau de ionizao 1,3%, ele um cido fraco. 1.3 - Nomenclatura

    cidos no-oxigenados ou hidrcidos: cido

    elementodrico

    Exemplo: HCl cido clordrico; HBr cido Bromdrico; HF cido Fluordrico; HI cido Ioddrico; H2S cido Sulfdrico; HCN cido Ciandrico.

    cidos oxigenados (oxicidos):

    cidoelemento

    ico

    H3BO3 cido Brico; HClO3 cido Clrico; H2SO4 cido Sulfrico; H3PO4 cido Fosfrico; H2CO3 cido Carbnico; HNO3 cido Ntrico. Pelo acrscimo ou retirada de oxignio em sua

    molcula obtemos a frmula dos demais oxicidos.

  • QUMICA

    Editora Exato 24

    PERelemento

    elemento

    elemento

    elemento

    ICO

    ICO

    OSO

    OSO

    +O

    -O

    -OHIPO

    Exemplos: HClO4 HClO3 HClO2 HClO

    Ac. percl-rico

    Ac. Clri-co

    Ac. Cloro-so

    Ac. Hipoclo-roso

    HNO3 HNO2 Ac. Ntrico Ac. Nitroso

    H3PO4 H3PO3 H3PO2 Ac. fosfrico Ac. Fosforoso Ac. Hipofosfo-

    roso

    Uma outra regra utilizada feita de acordo com o grau de hidratao da molcula do cido.

    ORTO: cido padro (H2SO4, H3PO4, etc.);

    META: ORTO - 1 H2O;

    PIRO: 2 x ORTO - 1 H2O. Exemplo:

    H

    H

    3

    3

    PO

    PO

    4

    4

    -H

    -H

    O

    O

    2

    2

    H

    H

    P

    P

    O 3

    O

    cido (orto)fosfrico

    cido (orto)fosfrico

    cido metafosfrico

    cido pirofosfrico

    2 x

    6 2 8

    H PO 4 2 7

    2. BASES (HIDRXIDOS)

    1.2. Teoria de Arrhenius So compostos inicos que, quando em pre-

    sena de gua, sofrem dissociao, liberando como nico nion ons OH- (hidroxila). Exemplo:

    NaOH Na + OHH O2 +

    H O2Al(OH) Al +3OH3+3

    1.2. Classificao a) QUANTO AO No DE OH-:

    Monobases: dissociam 1 OH-: Exemplo:

    LiOH, CuOH, NaOH.

    Dibases: dissociam 2 OH-: Exemplo:

    Ca(OH)2, Pb(OH)2, Cu(OH)2.

    Tribases: dissociam 3 OH-: Exemplo:

    Fe(OH)3, Au(OH)3.

    Tetrabases: dissociam 4 OH-: Exemplo:

    Pb(OH)4, Sn(OH)4.

    b) QUANTO SOLUBILIDADE EM -GUA:

    Solveis: bases de metais alcalinos (1A) e NH4OH;

    Pouco solveis: bases de metais alcalino-terrosos (2A);

    Insolveis: demais bases.

    c) QUANTO FORA: Fortes: bases de metais alcalinos e alcalinos

    terrosos (1A e 2A). Fracas: demais bases e 4NH OH

    1.3. Nomenclatura Quando o elemento forma apenas uma base: HIDRXIDO DE ---------------------- METAL

    Exemplos: Al(OH)3 - Hidrxido de Alumnio Ca (OH)2 - Hidrxido de Clcio Li OH - Hidrxido de Ltio

    Quando o elemento forma duas bases, pelo fa-to de o metal envolvido possuir mais de uma carga.

    HIDRXIDO DE ------------- (CARGA) Indicado METAL em algarismo

    romano

    Lembrando que os metais mais comuns a apre-sentar mais de uma carga (N. de Oxidao) so os seguintes:

    1 +2 +2 +2

    2 3 3 4 4

    Cu Au Fe Pb sn

    Cu Au Fe Pb sn

    + +

    + + + + +

    Exemplos: Fe(OH)3 - Hidrxido de Ferro III

  • QUMICA

    Editora Exato 25

    Fe(OH)2 - Hidrxido de Ferro II AuOH - Hidrxido de Ouro I Au(OH)3 - Hidrxido de Ouro III

    Ou, em lugar do algarismo romano (indicando o n. de Oxidao do elemento), usando tambm as terminaes ICO e OSO para quando os elementos tiverem maior e menor NOX, respectivamente.

    Fe(OH)3 - Hidrxido Frrico Fe(OH)2 - Hidrxido Ferroso AuOH - Hidrxido Auroso Au(OH)3 - Hidrxido urico

    3. XIDOS

    So compostos binrios em que o oxignio o mais eletronegativo. Exemplo:

    CO2, Fe2O3, P2O4 3.1. Formulao

    Nox = -2

    EX+ O2- E2OX

    Caso X seja mltiplo de 2, simplificaremos.

    3.2. Classificao

    a) XIDOS CIDOS:

    Reagem com gua, dando cidos. Geralmente, so xidos de ametais.

    Exemplo: CO2 + H2O H2CO3

    Oxdo cido cido Outros exemplos: SO3, P2O5, CrO3

    b) XIDOS BSICOS:

    Reagem com gua, dando bases. Geralmente, so xidos de metais.

    Exemplo: Na2O + H2O 2 NaOH

    xido bsico Base Outros exemplos: MgO, CrO

    c) XIDOS NEUTRO:

    No reage com gua, cido e base.

    Exemplo: CO, NO e N2O. d) PERXIDOS:

    So xidos em que o oxignio tem Nox igual a -1 e no -2, que seria o normal. Tm a seguinte estru-tura:

    ( O-1 O-1 )-2 de apenas 22O Exemplo:

    Na2O2, K2O2, H2O2.

    3.3. Nomenclatura Quando o elemento forma apenas um xido:

    XIDO DE ------------------- ELEMENTO

    Li2O - xido de Ltio MgO - xido de Magnsio Al2O3 - xido de Alumnio

    Quando o elemento forma dois xidos:

    XIDOICO

    OSO

    NOX MAIOR

    NOX MENORelemento

    Fe2O3 XIDO FRRICO - (NOX DO FERRO = + 3)

    FeO XIDO FERROSO - (NOX DO FERRO = + 2)

    Au2O3 XIDO URICO - (NOX DO OURO = + 3)

    Au2O XIDO AUROSO - (NOX DO OURO = +1)

    Podemos, ainda, neste caso, indicar o n. de o-xidao do elemento por algarismos romanos:

    Fe2O3 - xido de Ferro III FeO - xido de Ferro II Au2O3 - xido de Ouro III Au2O - xido de Ouro I Ou, ainda, podemos indicar o n. de tomos de

    oxignio e o n. de tomos do elemento como auxlio dos prefixos MONO, DI, TRI, ... lembrando que fre-qentemente o prefixo MONO omitido, quando uti-lizado para indicar o n. de tomos do elemento.

    Fe2O3 - Trixido de Diferro FeO - Monxido de Ferro N2O5 - Pentxido de Dinitrognio CO2 - Dixido de Carbono ou Gs Carb-

    nico O nome dos perodos: Perxido de ----------------- Elemento Exemplos: H2O2: perxido de hidrognio. Na2O2: perxido de sdio.

  • QUMICA

    Editora Exato 26

    4. SAIS

    Definio: So substncias inicas que possu-em, pelo menos, um ction diferente de H+ e um -nion diferente de OH- ou O2-.

    Os sais podem ser formados a partir de reao de neutralizao ocorrida entre cidos e bases de Ar-rhenius. Exemplos:

    HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l) cido + Base Sal + gua

    4.1. Classificao dos sais Sal normal ou neutro o sal cujo ction no possui H+ ionizvel e

    nion OH-. Resultado de uma reao de neutralizao total, ou seja, quando reagem todos os H+ e todos os OH- da base. Exemplo:

    2 HNO3 + Ca(OH)2 Ca(NO3)2 + 2 H2O Um sal normal formado por um ction pro-

    veniente de uma base e um nion proveniente de um cido. Nomenclatura dos sais normais

    A nomenclatura dos sais segue a regra: (Nome do nion) de (nome do ction).

    Os nomes dos nions so formados trocando-se as terminaes dos nomes dos cidos pelas termi-naes eto, -ato e ito.

    Terminaes dos cidos nion drico eto oso ito ico ato

    Exemplos: HCl + NaOH NaCl + H2O

    cido Hidrxido Cloreto Clordrico de Sdio de Sdio

    H2SO4 + Ca(OH)2 CaSO4 + H2O cido Hidrxido Sulfato Sulfrico de Clcio de Clcio

    ESTUDO DIRIGIDO

    1 temperatura ambiente o cloreto de sdio, NaCl, slido e o cloreto de hidrognio, HCl, um gs. Essas duas substncias podem ser lquidas em temperaturas adequadas. a) Por que, na fase lquida, o NaCl um bom

    condutor de eletricidade, enquanto na fase s-lida no ?

    b) Por que, na fase lquida, o HCl um mau con-dutor de eletricidade?

    c) Por que, em soluo aquosa, ambos so bons condutores de eletricidade?

    2 A concentrao de CO2 na atmosfera tem aumen-tado nos ltimos anos. Cite uma conseqncia ambiental desse fato.

    3 De acordo com as propriedades dos elementos qumicos, podemos classificar como um xido de natureza alcalina (bsica) e um xido de natureza cida, respectivamente: a) CaO e SO3. b) Na2O e MgO. c) CO e Al2O3. d) Cl2O e N2O3.

    4 A decomposio trmica do calcrio, com poste-rior hidrlise da cal virgem, produz um composto X. Esse processo pode ser representado como?

    EXERCCIOS RESOLVIDOS

    1 Qual substncia, segundo Arrhenius, libera como nico on positivo apenas o ction hidrognio em soluo aquosa?

    Resoluo: Segundo Arrhenius, substncias como essas so classificadas como cidos.

    2 Faa a equao de ionizao do cido e de disso-ciao inica da base, em meio aquoso, conside-rando ionizao e dissociao total. a) H2SO4 b) NaOH Resoluo: a) H2SO4 2 H+ + SO4-2 b) NaOH Na+ + OH-

    3 Nas cinzas, esto presentes substncias que, em contato com a gua, promovem o aparecimento, entre outras, das substncias conhecidas como hidrxido de potssio e hidrxido de sdio. Escreva a frmula que represente cada uma des-

    sas duas substncias. Resoluo: Hidrxido de potssio: KOH Hidrxido de sdio: NaOH

  • QUMICA

    Editora Exato 27

    EXERCCIOS

    1 (U.F.UBERLNDIA) Entre os oxicidos H2SO3, H3BO3, HClO3 e HMnO4, a ordem cres-cente de fora cida para esses compostos : a) H2O3, HClO3, H3BO3, HMnO4 b) HClO3, HMnO3, H2SO3, H3BO3 c) H3BO3, HClO3, H2SO3, HMnO4 d) H3BO3, H2SO3, HClO3, HMnO4 e) HMnO4, HClO3, H3BO3, H2SO3

    2 D os nomes dos cidos: a) H3BO3 g) H3PO3 b) H2SO4 h) H3PO4 c) H2CO3 i) HClO2 d) HNO2 j) HClO3 e) HNO3 l) HBr f) HCl m) H2S

    3 (PUC-MG) A tabela apresenta algumas caracte-rsticas e aplicaes de alguns cidos:

    Nome do cido Aplicaes e caractersticas cido muriti-co

    Limpeza domstica e de peas metlicas.

    cido fosfri-co

    Usado como acidulante em re-frigerantes, balas e goma de mascar.

    cido sulfri-co

    Desidratante, soluo de bate-ria.

    cido ntrico Indstria de explosivos e co-rantes.

    a) HCl, H3PO4, H2SO4, HNO3 b) H CIO, H3PO3, H2SO4, HNO2 c) HCl, H3PO3, H2SO4, H NO3 d) HClO2, H2P2O7, H2SO3, H NO2 e) H CIO, H3PO4, H2SO3, H NO3

    4 Complete o quadro abaixo:

    Substncia Classificao quanto ao n-mero de OH1-

    Solubilidade em H2O

    Classificao quanto fora

    NH4OH NaOH Ca(OH)2 AgOH Al(OH)3 Pb(OH)4

    5 Escreva a frmula das bases a partir dos seus nomes: a) hidrxido de nquel III. b) hidrxido ferroso. c) hidrxido frrico.

    d) hidrxido de chumbo II. e) Hidrxido auroso.

    6 (Acafe-SC) Os nomes dos cidos oxigenados a-baixo so, respectivamente:

    HNO2 HClO3 H2SO4 H2SO3 H3PO4 a) nitroso, clrico, sulfrico, sulfuroso e fosfri-

    co; b) ntrico, clordrico, sulfuroso, sulfrico e fosf-

    rico; c) ntrico, hipocloroso, sulfrico, sulfuroso e fos-

    foroso; d) nitroso, perclrico, sulfuroso, sulfrico e fos-

    frico; e) ntrico, cloroso, sulfuroso, sulfrico e hipofos-

    foroso.

    7 (UFCE) Associe a coluna da esquerda com a da direita e assinale a alternativa correta, de cima para baixo.

    I HClO4 ( ) cido hipocloroso II HClO2 ( ) cido clrico III HClO ( ) cido perclrico IV HClO3 ( ) cido cloroso

    a) I, II, IV , III. b) II, III, I, IV. c) II, I, IV, III. d) III, IV, I, II. e) nenhuma.

    8 (FUVEST) Assinale a alternativa que apresenta dois produtos caseiros com propriedades alcali-nas: a) detergente e vinagre; b) sal e coalhada; c) leite de magnsia e sabo; d) bicarbonato e acar; e) coca-cola e gua de cal.

    9 D os nomes dos xidos: a) H2O f) ZnO b) CaO g)Li2O c) MgO h) CO2 d) K2O i) BaO e) Al2O3

    10 Escreva a frmula do: a) xido de sdio: b) xido de prata: c) xido de alumnio: d) xido cuproso:

    e) xido frrico:

  • QUMICA

    Editora Exato 28

    f) xido de ferro II: g) xido cprico: h) xido urico:

    11 Escreva a frmula dos sais abaixo: a) cloreto frrico: b) carbonato de cobre I: c) sulfato urico: d) fosfato de chumbo II: e) bicarbonato de sdio: f) nitrito ferroso: g) clorito plmbico:

    12 As bases ou hidrxidos dos metais alcalinos e al-calinos-terrosos so bases fortes. O cido carb-nico (H2CO3) um cido fraco e o cido clordrico (HCl) um cido forte. Com estas in-formaes, julgue os itens. 1111 bicarbonato de sdio, NaHCO3, utilizado em

    talcos para bebs, age neutralizando a acidez da urina.

    2222 o calcrio CaCO3 utilizado pelos agri-cultores para diminuir o pH do solo.

    3333 cloreto de potssio KCl pode ser utiliza-do como acidulante na conservao de alimen-tos industrializados.

    4444 O bicarbonato de sdio provoca gases ao reagir com o suco gstrico (HCl) no estmago.

    13 (FUVEST) No circuito eltrico esquematizado abaixo, o copo pode conter um dos diferentes l-quidos mencionados:

    lmpada

    fios metlicos

    copo

    lquido

    corrente alternada

    a) gua destilada. b) soluo aquosa de um sal. c) soluo aquosa de cido clordrico. d) soluo aquosa de acar (sacarose). e) soluo aquosa de hidrxido de sdio. Com quais desses lquidos a lmpada deve acen-

    der?

    14 Dado o conjunto de substncias inorgnicas a-baixo, pede-se classific-las, conforme sua fun-o qumica, na ordem indicada:

    NaCl, H2CO3, Fe2O3, NaOH, CaH2 a) sal, cido, xido, base, hidreto; b) sal, hidreto, xido, base, cido; c) sal, base, cido, xido, hidreto; d) sal, base, xido, hidreto, cido.

    15 A alternativa que indica corretamente a classifi-cao funcional das substncias apresentadas :

    BaSO4 HClO3 Mg(OH)2

    Fe2O3 NaH

    a) Sal cido Hidrxi-do

    xido Hidreto b) xido Hidreto xido Sal Hidrci-

    do c) Sal xido Hidrxi-

    do xido cido

    d) Sal Hidreto Base Anidri-do

    Hidrxi-do

    e) xido cido Hidreto Base Sal

    16 A frmula mais comum para o xido formado por um elemento X, da famlia 3A da tabela peri-dica, : a) X3O. b) XO2. c) X3O4. d) X2O3.

    GABARITO

    Estudo Dirigido

    1 a) Na fase lquida, os ons esto livres podendo

    conduzir corrente eltrica, caso que no ocorre na fase slida.

    b) O HCl um material que realiza ligaes co-valentes, logo no libera ons na fase lquida, logo no conduz eletricidade.

    c) Em ambas substncias, em meio aquoso, so produzidos ons que conduzem corrente eltri-ca.

    2 O CO2 um xido cido, portanto quando entra em contato com a gua da atmosfera produz o -cido carbnico, H2CO3, causando o problema da chuva cida.

    3 A 4

    CaCO3 CaO + CO2 CaO + H2O Ca(OH)2

  • QUMICA

    Editora Exato 29

    Exerccios

    1 D

    2 a) cido brico. b) cido sulfrico. c) cido carbnico. d) cido nitroso. e) cido ntrico. f) cido clordrico. g) cido fosforoso. h) cido fosfrico. i) cido cloroso. j) cido clrico. l) cido bromdrico. m) cido sulfdrico.

    3 A 4

    Substncia Classificao quanto ao n-mero de OH1-

    Solubilidade em H2O

    Classificao quanto fora

    NH4OH Monobase Solvel Fraca NaOH Monobase Solvel Forte Ca(OH)2 Dibase Pouco Solvel Forte AgOH Monobase Insolvel Fraca Al(OH)3 Tribase Insolvel Fraca Pb(OH)4 Tetrabase Insolvel Fraca

    5 a) Ni(OH)3 b) Fe(OH)2 c) Fe(OH)3 d) Pb(OH)2 e) AuOH

    6 A 7 D

    8 C 9 a) xido de hidrognio.

    b) xido clcio. c) xido magnsio. d) xido potssio. e) xido alumnio. f) xido de zinco. g) xido ltio. h) dixido carbono (gs carbnico). i) xido brio.

    10 a) Na2O b) Ag2O c) Al2O3 d) Cu2O e) Fe2O3 f) FeO g) CuO h) Au2O3

    11 a) FeCl3

    b) Cu2CO3 c) Au2(CO3)3 d) Pb3(PO4)2 e) NaHCO3 f) Fe(NO2)2 g) Pb(ClO2)4

    12 C, E, E, C 13 B, C, E 14 A

    15 A 16 D