A METAMORFOSIS

42

description

Gara d'edizions. Colección Libros de pocha, 2

Transcript of A METAMORFOSIS

W X Z 'WPKtt

A MnrwMcyRfosis

FRANZ KAFKA

A METAMORFOSIS

Traduzión de Pascual Miguel Ballestín

Introduzión de Félix Romeo Pescador

GARA ^'[DIZIONS

Tetulo orixinal: Die Verwandlung Traduzión de Pascual Miguel Ballestín Introduzión de Félix Romeo Pescador

Primer edizión: otubre de 1993

© D'a traduzión, Pascual Miguel Ballestín. © D'a introduzión, Félix Romeo Pescador. © D'a fotografía d'a portalada, José Luis Acín Fanlo © Gara d'Edizions, Zaragoza, 1993

Abda. Nabarra, 8. Tfn. 32 91 22 50010 Zaragoza

I.S.B.N.: 84-8094-002-6 Deposito legal: Z-3.192/93

Imprentau por: Talleres Editoriales Cometa, S.A. Ctra. de Castellón, km. 3,400 50013 Zaragoza

Imprentau en Aragón. Printed in Aragón.

FRANZ KAFKA CONTRA

GUERGORIO SAMSA

Kafka .

Me fa muito goyo una breu biografía de Kafka es-crita por Borges -tradutor a o castellano de A meta-morfosis, - que fa de prelogo a la edizión d'America de a suya Biblioteca Personal:

1883,1924. Esas dos fechas delimitan la vida de Franz Kafka. Nadie puede ignorar que incluyen acontecimientos famosos: la primera guerra euro-pea, la invasión de Bélgica, las derrotas y las victo-rias, el bloqueo de los imperios centrales por la flota británica, los años del hambre, la revolución rusa, que fue al principio una generosa esperanza y es ahora el zarismo, el derrumbamiento, el tratado de Brest-Litovsk y el tratado de Versalles, que engen-draría la segunda guerra. Incluye asimismo los he-chos íntimos que registra la biografía de Max Brod: la desavenencia con el padre, la soledad, los estu-dios jurídicos, los horarios de una oficina, la profu-sión de manuscritos, la tuberculosis. También, las vastas aventuras barrocas de la literatura: el expre-sionismo alemán, las hazañas verbales de Johannes Becher, de Yeats y de James Joyce. El destino de Kafka fue transmutar las circunstancias y las ago-nías en fábulas. Redactó sórdidas pesadillas en un estilo límpido. No en vano era lector de las Escritu-ras y devoto de Flaubert, de Goethe y de Swift. Era judío, pero la palabra judío no figura, que yo recuer-

7

de en su obra. Esta es intemporal y tal vez eterna. Kafka es el gran escritor clásico de nuestro atormen-tado y extraño siglo.1

A Metamorfosis .

A combersión en inseuto de Guergorio Samsa no se fa por garra pecau. ¿Puede estar que o feito de que s'aiga dormiu por primer bez en tot o tiempo que leba treballando, que no aiga sentiu o rebel y no aiga puesto marchar ta la gara a la suya ora siga una atrozidá? Talmén siga o contrario: Samsa no ascuita o rebel porque ya s'ha combertiu, u se ye combertin-do, en inseuto. El no ha teniu garra escudio en o suyo treballo (por contras: ye pasau d'estar un sim-ple emplegau a treballar de representán), no ha mal-tratau a la suya familia (a berdá ye que Guergorio mantiene a lo suyo pai, a la suya mai y a la suya chirmana dimpués d'esculipiar-sen con o negozio de o pai, ha crompau una casa y mesmo bosa a una criada), no ha protagonizau dengún escandalo sec-sual (a oxetibidá tendenziosa de o rezentador, y debán de l'ausenzia en o rilato de bella custión d'ista mena, mos premite dizir que Guergorio tampó no ye "culpable" por ixe costau), no tiene mica conflito re-lixioso (a no estar que sobre él caiga bella mena de castigo de Dios). Y refirmando-mos en o mesmo Kafka, "el pecado se presenta siempre abiertamente y puede ser captado enseguida por los sentidos. Crece sobre sus mismas raíces en descubierto y por

1 En Biblioteca Personal, Alianza Editorial, Madrí, 1988, pax. 13.

8

eso no hay necesidad de extirparlo"2. Se tranca ixa posibilidá.

(Cal remerar que A Metamorfosis no ye l'unico escrito de Kafka en que o protagonista sufre un cas-tigo sin de razón aparén; ye en O prozeso an Joseph K. ye lebau debán de os trebunals sin que se sepa cuala ye a enchaquia de o suyo chuizio).

A berdá ye que ta o leutor, que no fa que concarar lo que o rezentador diz3, Guergorio Samsa ye ino-zén y por ixo ye inchusto que una maldizión d'ixa mena caiga sobre él (ye muito posible que bel leutor considerase como bella chanza, bella chanada, lo que li pasa a o biachán, considerando-la una encha-quia más de a umor negra esprisionista de Tinte).

Cal remerar que tampó en as metamorfosis clasi-cas bi'n ha d'una rilazión culpa castigo. Asinas lo siñala Juan Francisco Alcina, cuan fa referenzia

2 En Consideraciones acerca del pecado, el dolor, la esperan-za y el camino verdadero, Laia, Barzelona, 1983, pax. 32.

3 Como enzertadamén siñala Hans Mayer "(•••) sólo en apa-riencia, se da en Kafka una narración objetiva. La mayoría de las veces se cuentan las historias desde la perspectiva de un per-sonaje, y sin embargo no se trata de Rollenprosa (el autor pro-yecta sus propios pensamientos o sensaciones sobre una figura tipo que se expresa en forma de monólogo). Kafka presenta si-tuaciones y lleva a cabo una especie de investigación narrativa de comportamiento". En Literatura alemana desde Thomas Mann, Alianza Editorial, Madrí, 1970, paxs. 29,30 y 214.

9

d'Ovidio, "propiamente la metamorfosis es pocas veces un castigo, o más bien dicho, muchas veces no lo es"4. Quizau por l'ausenzia de razons o leutor s'identifica con l'inozén transformau y o tarabidau de a obra prenzipia a ir-se-ne por o terrible; zierta-mén, tornar-se inseuto ye bella cosa más grau que que s'amorte a luz.

Resumamos breumén os feitos: Samsa no puede marchar ta o treballo; empezipia o trestuque en casa; l'encargau se bi presenta ta enterar-se por qué Samsa no ye iu ta o treballo; garra chen quiere amanar-se-ne ta Samsa; escomenzipian os problemas economicos y con ixo as malizias familiars (ni lo alimentan ni lo cudian); han de abentar a la criada; cal que pillen güespes (por zierto, a os güespes les fa grazia la chanada de Samsa ¿alcaso son bella representazión simbólica de bella cosa?). Tienen que adempribiar treballos miserables, cal que bendan os muebles; a la fin Guergorio muere; a suya chirmana ya ye en edá d'acomodar-se y os pais beyen salida a la suya mala situgazión economica (no ferán que continar penden-do de os fillos: rematada la mina Guergorio, enzeta-rán con a mina filia); cambearán de casa, y albando-narán ya os repuis de Samsa pos estió él qui eslixió lo domizilio familiar.

Pasa poco en A Metamorfosis, cuasi pon. Prauti-camén pasan as mesmas cosas que si en bella casa muere de sopetón qui traye os diners: beluns tendrán que treballar de cualsiquier cosa, atros tendrán que dixar os estudios, caldrá achustar os gastos... por

4 En "Introducción" a Las metamorfosis, Planeta, Barze-lona 1990, pax. XVIII.

10

ixo, a disgrazia de os Samsa no ye sólo que econó-mica, sino que son ellos mesmos qui fan ixe aspeuto transzendén, o costau traxico...

(Borges s'enzerrinaba en siñalar que una tradu-zión natural de o rilato de Kafka tenerba que aber estau A Transformazión y no pas A Metamorfosis, y no ye una desixenzia bueda porque "transforma-zión" ye un bocable más ampio, afeuta a toz, y "me-tamorfosis" ye más restrinxiu y sólo afeuta que a Guergorio; a chuizio de l'arxentino lo tetulo de Kafka estarba amplificador y o de a inreplecable tra-duzión estarba achiquidor).

Ye a familia Samsa qui fa d'un aparén problema economico un feito traxico, terrible (porque ye es-clatero que a la interpresa no le parixerá tan traxico y mesmo a os güespes les parixe comico). ¿Lo beye traxico Guergorio? Lo que l'estorba ye que no lo replequen, que no pueda esplicar-se, que no pueda mober-se... anque repleca y preba de fablar, ta Guergorio a traxedia ye a incomunicazión ¡cómo l'estorba que a suya chirmana lo trate mal!.

¿Y tiene ixa traxedia un sentiu en a istoria, perte-nexe a un destino prefixau? Asinas, cuan Guergorio no puede salir de a cambra suya ya en o prenzipio de a istoria, toz recloxidan bella cosa, cuanto menos o rezentador mos fa beyer que cualcosa ba a pasar. ¿U ye Guergorio qui prexina que a suya chirmana plora? ¿Ye berdadera la sensazión de traxedia, ye Guergorio qui la condiziona en o rezentador y dim-pués en o leutor? Ye platero que ixa sensazión se transmite, bi ye astí.

Ista traxedia absurda, imposible, sólo emparellada que con a mitoloxía, no atraye a presenzia de os me-

11

dicos, de os refitolers, de os periódicos, a os que ye tan afizionau o pai Samsa. (Ye de dar destacar o que diz J. B. Solodow ta qui a metamorfosis ye "un pro-ceso por el cual características de una persona, esen-ciales o accidentales, toman forma corporal y así se hacen visibles y manifiestas. La metamorfosis hace ver las cualidades de una persona sin dar un juicio sobre estas cualidades. Paradójicamente esto es un cambio que preserva, una alteración que mantiene la identidad, un cambio de forma por el cual un conte-nido se representa en una forma"5). Y e polida la so-xerenzia, pero ¿tenemos bella preba de que Guergo-rio tiene un corazón amagau d'inseuto? Guergorio no se fa un fenomeno de zirco (que poderba aber salbada la mala situgazión economica de a familia) como l'Ombre elefán. Guergorio se i queda enza-rrau en a suya cambra como preba de a bergüeña d'él mesmo (curiosa paradoxa: él ye culpable de cualcosa de o que no tiene a culpa ¿u alcaso ye estau él, de a mesma traza que Rip Van Winkle, qui ha "prebocada" la suya transformazión? ¿ye estada la cansera por os biaches, por os suyos mainates, por mantener a familia suya sin garra satisfazión más lo que ha feito que Guergorio se metamorfoseye en in-seuto?6: anque ye esclatero que ese teniu muito esito

5 Cuaternau por Alcina. "Introducción", pax. XIX: J.B. So-lodow, The World of Ovid's Metamorphoses, Univ. of North Carolina Press, Chapel Hill-Londres, 1988, pax. 174.

6 Iste cambeo ta un puesto más tranquilo, sin d'obligazions, ye o que busca o protagonista de a falordia de Washington Ir-ving: anguniau por a suya situazión familiar, sale ta la seiba,

12

como atrazión de feria, no cal que beyer a os giies-pes ta saber que ese estau asinas.

¿Y qué fa Guergorio en tot o diya? Porque a berdá ye que o conoximiento que en tenemos de as suyas autibidaz ye prou amugau, asabelo d'esbirriayau, conoxemos más feitos de a familia Samsa, de cara ta difuera y de cara ta drento, que de o protagonista aparén de a istoria. Y lo zierto ye que pasan meses y meses, sin de concretar, como un estrinque que nesezariamén tiene que fer-se, pero a eboluzión de Guergorio ye muito amugada (¿ye alcaso a ebolu-zión ya d'un inseuto? parixe estar que no pas... él

s'aduerme y cuan rebella y bi torna son pasadas muitas añadas y ya no tiene mica obligazión. En a mesma endrezera pero con atros términos lingüisticos lo esplica Miguel Morey cua-ternando un treballo de Guattari y Deleuze: "el hombre carece de modelos por los que darse una salida -debe inventar su pro-pia mutación. (...) Se trata, nos dicen, de "franquear un um-bral, alcanzar un continuum de intensidades que valen sólo por sí mismas, encontrar un mundo de intensidades puras, en el que todas las formas se deshacen, también todas las significa-ciones, significantes y significados, en beneficio de una mate-ria no formada, de flujos desterritorializados, de signos asigni-ficantes". Se trata, en definitiva, de recuperar la inocencia que habitó junto a nosotros durante la infancia -cuando el mundo todavía tenía colores, olores, sones y volúmenes; antes de que se transfigurara en una abstracción: en esa ecuación de coaccio-nes, sostenida por una legión ciega de administradores y buró-cratas". Miguel Morey, Psiquemáquinas, Montesinos, Barze-lona, 1990, pax. 230.

13

contina a la fin de o rilato con os mesmos trestuques que en primeras), podemos dizir que Guergorio sólo sufre que una transformazión, de feito importán, pero toz os que bi son zerqueta d'él sufren muitos cámbeos. Guergorio se mira la finestra, aguaita os chuegos de os ninos, a indiferenzia de o mundo es-terior debán de a suya nueba condizión, siente impo-tenzia debán de o treslau de os muebles de a suya cambra -s'agarrapiza con rasmia a un retrato-, min-cha poco, d'entre as bariadas cosas qüe le'n traye a suya chirmana, se chita en o sofá, se fica debaxo de 1'almarío, preba d'ascuitar lo que pasa en casa... poco más, a bida de Guergorio ye reyalmén aburrida (te parixeba fastiosa la bida de biachán, pos bas a saber lo que ye de berdá una bida fastiosa... dizirba un demiurgo cualsiquiera. ¿Irnos a trepuzar con una consecuenzia semellán? ¿Pero no ébanos quedau que a suya transformazión no ye por cosa, ye una simpla chanadeta narratiba ta lebar-nos ta una serie de situgazions?), y profés, o pobrichón de Guergo-rio ye cada diya más biello, más carrascloso (¿cuala ye a bida meya d'un inseuto? de seguras que Samsa la sobrepasa por muito).

Quizau se pueda dizir que a familia Samsa "ebolu-ziona sicoloxicamén" mientres cambean os suyos costumbres, diya zaga diya, mientres ban perdendo as comodidaz, mientres tienen que ir ficando-sen en o mundo laboral, no ye un prozeso de transforma-zión sólo que de l 'esmo, sino que tiene que beyer con a salida ta l'esterior. Por ixo ye posible que Guergorio no cambee as suyas posizions, porque no sale ta o mundo esterior, u porque no puede enantar

14

en o suyo pensamiento, se ye quedau con lo mesmo que en primeras... y profés que no ha pasau o suyo pensamiento a combertir-se en o pensamiento d'un inseuto. O distanziamiento enta Guergorio ye direu-tamén proporzional: a familia s'alexa y él se bi queda. (Antimás de que ye prou difízil xublidar que por a suya culpa bi son como bi son). "Cuan cal treballar lo que nusatros treballamos, no puede estar endurar antimás en casa iste martirio" diz a chirma-na. Y por denzima de todas as eboluzions, a más fura ye a de a chirmana (que se beye antimás en a suya transformazión fesica): ella preñe a iniziatiba de "rematar" con Guergorio, esfer-se d'él, mientres que l'aconortanza parixe estar que ha chupiu a os suyos pais; a chirmana mesmo plega a negar que ixe inseuto siga o suyo chirmán (mientres o pobrichón de Guergorio s'aclama por no aber comunicau a la suya chirmana la suya intinzión de lebar-la ta o con-serbatorio ta que ise a clases de biolín).

Max Brod (a qui se debe a publicazión de a mayor parti de a obra de Kafka -anque no a de A Metamor-fosis, que estió baxo lo control de l'autor- a penar de o deseyo d'íste de que se sulsise baxo lo fuego) rezenta en a biografía de o checo que a puenda en que Kafka prenzipia a escribir A Metamorfosis, no-biembre de 1912, ye una de as más creyatibas suyas7. Kafka yera inamorau de Felice, asinas se puede beyer en a suya Correspondenzia, y, anque o suyo treballo en a Prager Asbestwerke con Karl Hermann l'enuyaba fundamén, ye estranio que por

7 Max Brod, Kafka, Alianza Editorial, Madrí, 1982, paxs. 124 y ss.

15

ixas calendatas, otubre de 1912, "pensó en tirarse por la ventana, y Max Brod tomó esa amenaza tan en serio como para escribir a la madre "8. Lo que mos dixa atra begata en un puesto fundamén eninmatico, tanto como lo de a literatura suyiza.

Como en rezenta Joaquim Unseld: "Por fin, a fines de noviembre de 1915, La Metamorfosis apa-reció en el volumen doble 22123 junto con Das ra-se nde Leben (Vida violenta), de Kasimir Edschmid, Aissé, de René Schickele, y Schuhlin, de Cari Ster-nheim, en la quinta serie de la colección Der Jiingste Tag" 9.

(78 añadas más tardi se traduze por primer begata a la luenga aragonesa).

Félix Romeo Pescador Agorradade 1993

8 Anthony Northey, El clan de los Kafka, Tusquets, Barze-lona, 1989, paxs. 112 y 113.

9 Franz Kafka. Una vida de escritor, Anagrama, Barzelona, 1989, paxs. 100 y ss.

16

METAMORFOSIS

I

Cuan un maitín rebelló, Guergorio Samsa, dim-pués d'un azogau suenio, se trobó en o leito com-bertiu en un inseuto chigán. Bi yera refirmau sobre una espalda dura igual como una coraza y, si deban-taba una mica o tozuelo, beyeba la suya pancha como una gran bombolla escura, cruzada por bellas fresellas tiercas. O corbetor cuasi no podeba mante-ner-se sobre a graniza pancha y nomás mancaba que una brenqueta ta esbarizar-se dica o sulero. Un buen comezón de patas, asabelo d'arguelladas con-timparando-las con as suyas garras normáis, ufriban a os suyos güellos l'espeutaclo d'un mobimiento sin de sentiu.

"¿Qué ye lo que m'ha pasau?", se pensó. No yera pas un suenio. A suya cambra, una cambra corrién anque prou chicota, amanixeba como de cutio, entre as suyas cuatro paretes bien conoxidas. Denzima de a mesa, sobre a que bi yera esparramicau un mostra-rlo de telas -Samsa yera biachán de comerzio-, pen-chaba una estampa que no feba guaire eba retallada d'una rebista ilustrada y ficada en una polida bastida dorada. Ripresentaba ista estampa una siñora con una mena de chapera de perellos, embolicada en una boga tamién de perellos, que, posada y bien dreita, debantaba contra l'espeutador un ampio manguilús, tamién de perello, drento de o cualo desaparixeba tot o suyo debanbrazo.

A gollada de Guergorio s'endrezó enta la finestra. O diya yera nuble (se sentiba como cayeba la plebia

19

contra la chapa de zinc de o cuairón) y lo implió duna funda malinconía."De todas trazas -se pensó-¿Qué tal si continase dormindo un ratet más y me xublidase de todas ixas fateras?". Pero ixo yera de raso inreyalizable, porque Guergorio teneba o cos-tumbre d'adormir sobre o suyo costau dreito y en a suya situazión autual, no podio fer-se con ixa postu-ra. Anque s'enzerrinaba en continar sobre o suyo costau dreito, siempre tornaba a cayer d'espaldas. Mil begatas prebó, por demás, de fer-lo, zarrando os güellos ta no beyer ixe esbellugar de patetas, que feban pena, y no aturó dica que empezipió a fer-le mal o costau, una dolor toba que le feba sentir como punchazos, una dolor que dica allora garra bez eba sentida.

"Mama mía!", se pensó. "¡Qué escamalladera ye a profesión mía! Un diya sí y un atro tamién bia-chando d'un puesto t'atro. T'alticamas muito más con o treballo cuan lo tiens que fer difuera que cuan bi yes en a mesma botiga, ixo sin fablar de as calamidaz de os biaches: que si parar cuenta de l'orario de os trens, o minchar malo y antimás cada diya a una ora diferén, o trato con chen que nunca ye a mesma, que no dura guaire, por o que no puedes plegar a la menor amistanza. A muyir zapos tot!"

Sintió una fizor en a pancha. A monico s'estirazó sobre a espalda, prebando de plegar ta la cabezera de a cama, ta poder debantar millor o tozuelo. Paró cuenta que o puesto que l'escozeba yera pleno d'unos puntez blancos que no sabeba cómo entre-pretar. Querió palpiar o puesto con una de as suyas

20

patas, pero la sacó d'astí de camín porque o contau-to le feba escaldafrios.

"Amaitino masiau -se dizió- y isto fa que me torne fato de raso. L'ombre amenista dormir o chusto. Atros biachans biben como mullers en un arén. Cuan yo torno a meyo maitín ta la fonda ta apuntar os pedius, los me i trobo bien acoflaus, prenendo-sen encara o desayuno. Pero si yo, con o chefe que m'ha tocau, prebase de fer o mesmo, m'espacharban deseguida. Puede estar que ixo estase ta yo lo mi-llor, lo que más me combenise. Si no estase por mis pais, ya fa tiempo que ese dixau o treballo. M'ese plantau debán de o chefe, y con toda la mía rasmia, l'ese dito duna traza esclatera lo que me pienso d'él y de o treballo. Se caye de o pupitre! Que tamién ye prou ixo de posar-se denzima de o pupitre ta, dende ixa altaría, fablar a os emplegaus. Como antimás ye xordo, cal ficar-se cuasi debaxo d'él. Bueno, o zaguero que mos queda ye l'asperanza, como se gosa dizir. Cuan aiga puesto estalbiar prou ta bosar o que deben mis pais -unas zinco u seis añadas encara-, ¡como me clamo Samsa que lo foi! Pero agora lo que tiengo que fer ye debantar-me, que o tren sale a las zinco."

Chitó una golladeta a o rebel, que feba o suyo tic-tac denzima de l'almario.

-"Mama mía!", se pensó. O reloch marcaba la meya t'as siete, y as sadetas

continaban o suyo camín tranquilamén; mesmo ya blincaba la meya, cuasi mancaba sólo que un cuarto t'as siete. ¿Ye que no eba sonau o rebel? Dende o leito se beyeba que yera meso a las cuatro. Con toda

21

seguranza teneba que aber sonau. Pero, ¿se podeba continar dormindo con ixe estrapaluzio que feba tre-molar mesmo a os muebles? O suyo suenio no eba estau tranquilo, pero puede estar que por ixo mesmo ese estau más profundo. ¿Qué feba agora? O prosimo tren saliba a las siete; ta pillar-lo teneba que salir es-copetiau, y o mostrario encara sin ficar en a maleta. El mesmo no sentiba mica gana de debantar-se. An-timás, anque pódese pillar o tren, no poderba pribar que o chefe le carrañase de buen implaz, pos o mozo de a botiga, que cuasi de seguro que eba baxau ta o tren a las zinco, ya le'n aberba dito. O mozo yera feito a la mida de lamo, sin de dinnidá ni considera-zión con os compañers. Y si dizise que yera malau-do, ¿qué podeba pasar? Cuasi seguro que no lo se trasquiban, pos Guergorio, en as zinco añadas que lebaba treballando en a casa, no eba estau malaudo ni sisquiera una begata. Yera fázil que benise o chefe de presonal con o medico de o seguro. L'espetarba a os suyos pais que teneban un galbanot por filio, sin d'almitir as suyas razons, remitindo-se a o medico, ta qui toz os ombres son sanos, y sólo tienen que me-drana a o treballo. Y en o suyo caso, no ese estau en-tibocau de raso, por o menos ista begata. Antiparti de bella mica de suenio, inchustificable dimpués de tan largo suenio, Guergorio se sentiba prou bien, y mesmo le roñaban os bodiellos de fambre.

Se pensaba tot isto a la mayor belozidá posible y sin rematar de dezidir-se a debantar-se y chusto en Tinte en que o rebel daba un cuarto t'as siete, truco-ron tobamén a la puerta, que yera chunto a la cabeze-ra de a cama.

22

-Guergorio -dizió una boz, a de a suya mai, manca un cuarto t'as siete. ¿No tenebas que mar-char de biache?

¡A dulza boz de a suya mai! Guergorio s'espantó en sentir a truca la suya boz, que yera como de cutio, sí, pero que saliba chunto a un penoso y inre-primible chifliu, con o que as parabras, en primeras esclateras, dimpués se trafucaban, sonando d'una traza que uno no yera guaire seguro d'aber-las senti-das. Guergorio ese quiesto esplicar-se, pero, en ixas zercunstanzias, sólo dizió que:

-Sí, sí, mai, grazias. Ya me'n debanto. Puede estar que a trabiés de a fusta de a puerta no

se notase o cambeo en a boz de Guergorio, pos a mai se tranquilizó con a rispuesta y marchó. Pero ixe breu dialogo fazió que a resta de os componens de a familia de Guergorio esen parau cuenta de que, en contra de o que se pensaban, bi yera encara en casa. Lugo bi plegó lo pai y, trucando tobamén a la puerta, dizió:

-Guergorio, Guergorio, qué pasa? Dimpués d'un inte repitió lo suyo nombre deban-

tando una mica más a boz. -Guergorio, Guergorio! Entremistanto, dezaga de l'atra fuella de a puerta,

sonaba como un tobo chemeco, a boz de a suya chirmana:

-Guergorio, ¿no plantas bien? ¿Amenistas bella cosa?

-Ya soi presto -contestó Guergorio a os dos de bez, prebando de prenunziar y fablando a monico a monico ta desimular o rarizo son de a suya boz.

23

Tornó lo pai a desayunar, pero a chirmana continó mormostiando:

-Ubre a puerta, Guergorio, fe-me a fabor. Pero Guergorio ni se pensó en ubrir, fendo-se

contento por ixa delera suya -alquirida en os bia-ches- de trancar-se con clau en a suya cambra de nueis, mesmo en casa suya.

Teneba que empezipiar por debantar-se sin de pri-sas, y bestir-se sin estar estorbau y, más que más, desayunar. Sólo dimpués de feito tot isto, se pen-sarba en o demás, pos sabeba que en a cama no po-deba pensar, y muito menos enzertar en as suyas conclusions. Ya eba notada bella bez, mientres yera en o leito, una chicota dolor, que estaría de seguro por bella postura incomoda, y que dimpués en de-bantar-se s'esbafaba como si sólo ese estau que un prexín suyo. Teneba curiosidá por saber qué pasaría cuan se debantase agora. Teneba esclatero que o cambeo de a suya boz yera l'anunzio d'un fuerte en-friamiento que s'amanaba, malotía tipica de o bia-chán de comerzio.

Chitar o corbetor ta un costau yera prou fázil. No más teneba que rinflar-se una mica y ya se cayería solo. Pero lo demás estió prou difízil, más que más por a esmesurada ampiaría de o cuerpaz suyo. L'esen feito falta mans y brazos ta debantar-se, pero no'n teneba, pero en o suyo puesto bi eba agora no más que un zarpau de patas que no aturaban quietas y que no podeba controlar. Y a custión ye que que-reba debantar-se. S'estirazaba. Consiguió a la fin controlar una de as suyas patas, pero as atras conti-naban con o suyo incontrolau esbellugar.

24

"No ye combenién galbaniar en a cama dica tan tardi" -se pensó Guergorio. En primeras prebó de sacar de o leito a parti inferior de o suyo cuerpo. Pero ixa parti que ni eba bista encara, le risultó cuasi imposible de mober. Lo prebó a monico a monico y con muito cudiau, dimpués ya s'espazenzió y, con toda la suya rasmia, s'arrozegó enta debán. Pero midió mal a direzión y se fotió un buen trucazo con-tra os baroz de os piez de a cama. O mal que le feba le contrimostró con a suya intensidá que a parti baxa de o suyo cuerpo yera quizau, en ixe nuebo estau, a más delicada. Por ixo prebó agora de sacar en pri-meras a parti superior de o cuerpo y empezipió por chirar o tozuelo con muito cudiau enta o canto de o leito. O mobimiento estió perfeuto, y a penar de a suya ampiaría, o cuerpaz alcompañó a la fin, anque a monico, o mobimiento que eba empezipiau o to-zuelo. Pero en trobar-se con íste penchau en Taire, se xorrontó de continar salindo d'ista traza, porque si se dixaba cayer asinas, sólo que un miraglo pode-ba pribar que s'estozolase; y chusto agora yera cuan menos quereba Guergorio tresbatir l'esmo. Yera millor continar en a cama.

Pero cuan dimpués d'un esfuerzo igual, y sospi-rando fundamén, se trobó atra begata en a mesma posizión d'antis y tornó a beyer as suyas patas lui-tando entre ellas y esbellugando con más rasmia en-cara que antis, si isto podeba estar, replecó duna traza esclatera que no podeba sólo que con as suyas fuerzas salir d'ixa absurda situazión. Se pensó un atra begata que no debeba continar más tiempo en a cama y que o millor yera tornar a arriscar-se, anque

25

l'asperanza estase chicota. Pero deseguida remero que yera muito millor pensar-se as cosas serenamén. Se miró con asperanza enta la finestra, pero a boira preta, que ixe maitín no dixaba beyer as casas d'enfrén, pocos ánimos le iba a dar. "Ya son as siete -se dizió en sentir o rebel-. ¡As siete de o mai-tín y encara no ha espazau a boira preta!" Continó bels intes chitau, quedo, alentanto a moniquet, como si asperase tornar en o silenzio ta o suyo estau normal.

Dimpués d'un ratet, se pensó: "Tiengo que deban-tar-me antis de que sigan as siete y cuarto, pos ye cuasi seguro que que bendrá belún de a botiga a pre-guntar por yo, porque allí ubren antis de as siete". Y se paró ta baxar de a cama, rechumbelando tot o suyo cuerpaz de bez. Si se dixaba cayer asinas, mantenendo muito debantau o tozuelo, podeba estar que iste rematase sin garra taca. A espalda parixeba estar prou fuerte. No le ferba guaire mal o trucazo contra l'alcabia. O que más le alticamaba yera o rudio que iba a fer, rudio que iba a fer una buena es-treta a toz os de casa. Pero no bi eba atra traza. Te-neba que arriscar-se-ne.

Ya bi yera Guergorio con meyo cuerpo fuera de a cama (a nueba faina yera más un chuego que un tre-ballo, pos tot yera custión de rechumbelar-se conti-namén enta zaga), cuan le benió ta la cabeza de sope-tón que estaría más fázil si benise bella presona a aduyar-le. Yera prou con dos presonas zereñas (po-deban estar o suyo pai y a criada). No tendrían más que pasar os brazos por debaxo de a suya espalda, sacar-lo de a cama y dimpués, acachando-sen con a

26

suya carga y, ya zerqueta de o sulero, bulcar-lo. Astí ya se podeba asperar que as suyas patas contri-mostrarían que baleban ta bella cosa. Pero, sin con-tar que a puerta yera trancada con clau, ¿le combeni-ba reyalmén demandar aduya? A penar de a suya situazión, no podio fer atra cosa que fer-se-ne a risi-queta.

Yera ya tan saliu de a suya cama que yera prou con un bandeyo más fuerte ta cayer ta o sulero. An-timás no podeba fer atra cosa porque no mancaban que zinco menutos t'as siete y cuarto. En ixe inte trucoron a la puerta de a casa. "Debe d'estar belún de a botiga", se pensó Guergorio, asperando que a suya apreziazión quedase confirmada, mientres as patas se mobeban encara más. Por un inte tot quedó en silenzio. "No ubren", se dizió, agarrapizando-se a ixa absurda asperanza. Pero, como teneba que estar, se sintioron as fuertes pisadas de a criada, que s'amanaban ta la puerta. Y a puerta s'ubrió. Guer-gorio sólo nesezitaba sentir a primer parabra de o besitán ta saber quí yera. Yera o chefe de presonal. ¿Por qué teneba que treballar en ixa casa, an, con o primer escudio, ya se sospeitaba o pior? ¿Ye que toz os treballadors sin d'eszeuzión yeran unos man-guans? ¿No bi eba entre toz sisquiera una sola pre-sona de bien que, dimpués de perder dos oras de maitins, se tornase barrenau por os remordimientos y no estase en condizions de dixar a cama? ¿No yera prou con nimbiar a un aprendiz a preguntar por él, almitindo que fese falta fer-lo, sino que teneba que estar o mesmo siñor chefe de presonal ta fer saber a la familia que a importanzia de tan traszendental cus-

27

tión desixiba la suya entrebenzión? Y Guergorio, nierbudo por istos prexins, s'arrulló de a cama. Se sintió un trucazo, anque no fazió guaire rudio. L'alcabia amortió a cayida, a espalda yera más flesi-ble de o que Guergorio se pensaba. Tot contrebuyó a que l'estrapaluzio de a cayida no estase tan gran. Pero xublidó mantener o tozuelo bien alto; se fazió mal, y a dolor le fazió tener que estregar-la contra l'alcabia con rasmia.

Ha pasau bella cosa drento d'ixa cambra -dizió lo chefe de presonal en a cambra de a cucha. Guergorio prebó d'aconortar-se prexinando que pódese pasar-le a o chefe de presonal o mesmo que a él, lo que pode-ba estar drento de o posible. Pero lo chefe, como es-clafando los suyos prexins, empezipió a caminar por a cambra de o canto, como pataquiando lo sulero y fendo cluxir as suyas botas de charol. Dende a cam-bra de a dreita sansonió a chirmana ista notizia:

-Guergorio, ye plegau o chefe de presonal. -Ya lo he sentiu -mormostió Guergorio. Pero no

s'atribió a debantar a boz y a chirmana no lo sintió. -Guergorio -dizió a la fin o pai dende a cambra de

a cucha-, Bi ye astí o siñor chefe de presonal, y mos pregunta por qué no marchés en o primer tren. No sabemos qué dizir-le. Antimás, quiere fablar con tu presonalmén. Fa la fabor d'ubrir a puerta. O siñor chefe de presonal mos disculpará por o desor-den de o cuarto.

-Buen diya, siñor Samsa! -dizió amablemén o chefe de presonal.

-No se troba bien -dizió a mai a íste, mientres o pai continaba fablando chunto a la puerta-, Creiga-

28

me que no se troba bien, siñor chefe de presonal. Si no ¿cómo podeba Guergorio perder o tren? Si o mozet no tiene atra cosa en a cabeza que o treballo. ¡Si mesmo no me cuaca que no salga garra nuei! Por exemplo, agora leba aquí cuasi una semana; pos todas as nueis s'ha quedau en casa! Se posa con nusatros a redol de a mesa, leye o suyo periodico sin tartir u se ba parando os prosimos itinerarios. A única distrazión suya ye fer bels treballez de mar-quetería. En dos u tres tongadas ha feita una basti-deta. Ye prou maja, ya la beyerá busté. Ye pencha-da en a párete de a suya cambra; ya la beyerá cuan ubra Guergorio. Antimás soi goyosa de que busté aiga beniu, pos a nusatros solos nunca mos ese feito caso d'ubrir a puerta. Ye más zerrín! Soi segura de que él no ye bien, anque antis dizió que sí.

-Deseguida boi -dizió a monico Guergorio, quedo, parando cuenta de o que se fablaba difuera.

-A única esplicazión ye que no se trobe bien, siño-ra -dizió lo chefe de presonal-. Aspero que no siga grau. Anque, por atra parti, no tiengo más remeyo que dizir que a nusatros, a chen de comerzio, por suerte u por disgrazia, seguntes cómo lo se mire uno, no mos queda atra soluzión que aguantar a sobén chicotas malotías, en intrés de a interpresa.

-¿Pero -dizió lo pai espazenziando-se y tornando a estrucaziar a puerta- puede pasar ya o siñor chefe de presonal?

-No pas -estió a rispuesta de Guergorio. A cambra de a cucha s'implió d'un silenzio pleno

de tristura, mientres que en a de a dreita se sintioron os chemecos de a chirmana.

29

¿Por qué no se chuntaba la chirmana con os demás? A berdá ye que s'eba debantada feba un rato y encara yera sin bestir. ¿Por qué ploriconiaba asi-nas? Quizau porque o chirmán no se debantaba y no dixaba dentrar-ie a o chefe de presonal, podendo por ixo estar abentau de o treballo. Si isto pasase, o chefe tornaría a engalzar a os suyos pais con as deu-das d'antismás. Por agora no caleba alticamar-se. Guergorio continaba astí, y no lebaba ideya d'albandonar a la suya familia. Bi yera por agora denzima de l'alcabia, y garra chen que conoxese o suyo estau, no s'ese entrefilau sisquiera que podeba dixar dentrar a o chefe de presonal en a suya cam-bra. Por atro costau, por i xa chicota descortesía ta la que, dimpués, ya se trobaría una desincusa apropia-da, no lo podeban abentar de o treballo. Guergorio se pensó que, por agora, lo millor que podeban fer, en puesto de fer-le a tana con plantos y chemecos, yera dixar-lo en paz. Pero, profes, ixe no saber cosa d'él yera prezisamén lo que enzurizaba a os atros, chustificando a suya autitú.

-Siñor Samsa -fabló a la fin o chefe de presonal debantando a boz-, ¿Qué ye o que pasa? S'ha tran-cau busté en a suya cambra. No contesta que un "sí" u "no". Fa alticamar-sen asabelo a os suyos pais y dixa las suyas obligazions laborals. Le fablo en nombre de os suyos pais y de o suyo chefe, y le ruego seriamén que s'esplique agora mesmo y d'una traza platera. Soi enluzernau. Me pensaba que busté yera un ombre serioso y razonable y agora pa-rixe que quiere baladriar de barfulaire. Taimen siga lo que me comentó lo chefe iste maitín sobre un

30

cobro que l'encargó que fese efeutibo busté anuitar-di, pero yo cuasi dié a mia parabra d'onor de que ixa no podeba estar a razón. Pero agora, debán d'ixe enzerrinamiento, no me quedan ganas ya de continar intresando-me por busté. Tiengo que dizir-le que a suya posizión no ye a más firme. Lebaba intinzión de dizir-le tot isto a solas, pero como parixe que le fa goyo fer-me perder o tiempo d'istas trazas, no bi ha garra razón ta que no s'enteren os suyos pais. A custión ye que en os zaguers meses o suyo treballo ha baxau muito. Ye berdá que son malos tiempos ta os negozios. Nusatros mesmos lo reconoxemos. Pero, siñor Samsa, isto no chustifica que dixemos de treballar y s'aturen de raso os negozios.

-Siñor chefe de presonal! -chiló Guergorio espa-zenziando-se y xublidando-se de tot lo demás-. Deseguida salgo. Una chiqueta indisposizión, una desgana han feito que no pueda debantar-me. Enca-ra soi en a cama. Pero ya soi millor. Me debanto agora mesmo. Tendrá que asperar un inte! No soi tan bien como en querese. Bueno, creigo que soi una mica millor. No sé qué me podio pasar! Ayere de tardis me trobaba de raso bien. Mis pais lo saben. Anque, millor dito, ya anuitardi tenié una mena de recloxiu. ¿Cómo no en abrán parau cuen-ta? Tenié que aber-lo dito en a botiga. Pero siempre se piensa uno que a malotía pasará sin tener que estar-se en casa. ¡Siñor chefe de presonal, no faiga penar a mis pais! No beigo chustificau lo que me dize busté agora. De seguro que no ha leyius os za-guers pedius que nimbié. Saldré de biache en o tren de as güeito. Creigo que iste par d'oras de discanso

31

m'han dadas fuerzas. No cal que malmeta busté más tiempo, siñor chefe de presonal. Deseguida salgo ta la botiga. L'agradexeré que lo esplique allí y presen-te os mios rispetos a o siñor chefe.

Y mientres estrolicaba d'istas trazas, sin saber cuasi lo que diziba, Guergorio, grazias a la prautica aprendida en a cama, s'amanó sin guaires dificultaz ta l'almario y prebó a meter-se dreito refirmando-se-ie. Quereba ubrir a puerta y dixar-se beyer por o chefe de presonal ta fablar con él. Teneba curiosidá por saber lo que iban a dizir cuan amanixese debán de os que tanto intrés teneban en beyer-lo. Si se xo-rrontaban, allora no estaría responsabilidá suya y podeba estar tranquilo. Si, por contra, se quedaban tan tranquilos tampó no caleba alticamar-se, y pode-ba, indo a escape, estar a las güeito en a gara.

Fazió bellas prebatinas ta debantar-se, pero s'esbarizó con as lisas tablas de l'almario; a la fin con un blinco más fuerte quedó dreito. Ya no paró cuenta de a dolor de a pancha. Se dixó cayer contra o res-paldo duna silla, agarrapizando-se en os cantos con as suyas patetas. Con ixo consiguió recuperar o suyo dominio presonal, y calló ta ascuitar lo que diziba o chefe de presonal.

-¿Han puesto bustez replecar bella parabra de o que ha dito? ¿No será fendo comeya como que ye barrenau? Pero Dios mío! -adibió a mai chemecan-do-. Quizau se trobe mal, y nusatros sernos atur-mentando-lo. -Y dimpués clamó:

-Grete! Grete! -Qué quiers, mai? -contestó a chirmana dende

l'atro costau de a cambra de Guergorio, a trabiés de a que fablaban.

32

-Marcha a escape a escar a o medico. O tuyo chir-mán ye malaudo. Marcha escopetiada. ¿Has sentiu cómo fablaba agora Guergorio?

Ye a boz d'un animal -dizió lo chefe de presonal que fablaba cuasi a ascuitetas, contimparau con os chilos de a mai.

-Ana, Ana -chiló lo pai mirando-se enta la cozina y fendo rudios con as mans. Marche deseguida a buscar un zarrallero.

Lugo podio sentir-se por a dentrada o rudio de as faldas de as dos, correndo enta la puerta. Se sintió a puerta de o piso que s'ubriba de sopetón, anque no se sintió garra portazo en zarrar-se. De seguras que se dixoron a puerta ubierta, como gosa pasar en as casas en as que ha ocurrida bella disgrazia.

Pero Guergorio ya yera muito más tranquilo. Berdá ye que as suyas parabras no yeran guaire era-ras, a penar de que a él le parixeban esclateras, muito más que en primeras, pos o suyo udito s'iba fendo a ixos sons. Pero lo más importán yera que os atros eban parau cuenta que bella cosa bien rariza le pasaba y se paraban ta aduyar-le. A eficazia con que s'eban presas as primers midas le daba confitan-za y lo aconortaba. Se sentiba atra begata drento de o zerclo de os sers umanos y asperaba de os dos, de o medico y de o zarrallero, aizions estranias y mara-billosas. Y ta poder interbenir o millor posible en as charradas alazetals que s'amanaban, carraspió bella mica, prebando de fer-lo no guaire fuerte, con me-drana de que o rudio sonase a bella cosa que no es-tase un estusiquiar umano, lo que ya no s'atribiba a poder distinguir con seguranza.

33

Entremistanto, en a cambra de o canto, tot yera en silenzio. Talmén os pais serban posaus a redol de a mesa con o chefe de presonal fablando a ascuitetas. U quizau bi yeran chunto a la puerta fendo orella, prebando de sentir bella cosa.

Guergorio s'amanó con a silla dica la puerta. Cuan bi plegó, dixó a silla y se sustenió de pie apegau a la puerta por a umedá de as suyas patas. Discansó un inte. Y dimpués prebó de fer chirar a clau con a boca. Pero, disgraziadamén, no parixeba tener o que podemos clamar diens. ¿Con qué iba allora a pillar a clau? Pero, por contras, as suyas bariellas yeran muito fuertes, y con a suya aduya podio mober a clau, sin parar cuenta de o mal que se yera fendo, pos empezipió a salir de a suya boca un liqui-do fosco, que chusmiaba sobre a clau y cayeba sobre o sulero.

-Paren cuenta -dizió lo chefe de presonal-. Ye prebando d'ubrir a puerta.

Istas parabras animoron muito a Guergorio, pero se pensó que toz, o suyo pai, a suya mai, deberban d'aber-le chilau:

-Adebán, Guergorio! Sí, teneban que aber-le chilau: -Adebán, no rebles, Duro con a zarralla! Y suposando meyo espazenziau que toz estarban

parando ficazio de os suyos esfuerzos, amosegó a clau con todas as suyas fuerzas. Mientres ísta iba chirando en a zarralla, se susteneba rechumbelando-se en Taire, penchau por a boca, y conforme iba fendo falta, s'agarrapizaba a la clau u la empentaba enta baxo, chitando-ie tot o peso de o suyo cuerpo.

34

O rudio metálico de a zarralla, ubrindo-se a la fin, le fazió recuperar-se de raso.

"Menos mal -se dizió-. No ha caliu que benise o zarrallero."

Allora empentó lo pestiello con o tozuelo ta rema-tar d'ubrir.

Por ixa traza d'ubrir a puerta estió que, anque ya de raso ubierta, no lo podesen beyer agún. En pri-meras tenió que chirar a monico a monico contra una de as fuellas de a puerta, pribando de cayer-se d'espaldas en o branquil, y encara yera fendo iste difízil mobimiento, cuan le plegó un "Ooo!" de o chefe de presonal, que sonó igual como un gramiu de o zierzo, y beyó a ixe siñor, que yera o más ama-nau a la puerta, lebar-se as mans ta la cara y retacu-lar como empentau por una fuerza esconoxida.

A mai, que, a penar de a presenzia de o chefe de presonal, no eba puesto fer-se a tufa, bi yera astí con o pelo replegau en o cobalto de a cabeza. Se miró en primeras a Guergorio, chuntando as mans, s'adebantó dimpués dos trangos enta él y cayó a la fin, bitima d'una desgana, en metá de o rebolizio de as suyas faldas estendilladas a redol d'ella, con a cara amagada en as profundidaz de o suyo peito. O pai fazió remango, como si querese arrullar a Guer-gorio enta o fundo de a cambra. Dimpués se chiró, salindo a trancas y barrancas ta la dentrada, tapándo-se a cara con as mans, y esbotó a plorar d'una traza, que o planto sobatiba o suyo zereño peito.

Guergorio, pos, no plegó a dentrar en a cambra. Continó en a suya, refirmau sobre a fuella zarrada de a puerta, asinas que sólo amostraba que a metá

35

superior de o cuerpo, con a cabeza de meyo lau y aguaitando a os presens. Mientres, a boira preta eba espazau y se podeba beyer esclateramén un piazo de o fosco casalizio de l'atro costau de a carrera. Yera un espital, con a suya frontera uniforme crebada por finestras simétricas. Continaba plebendo encara, pero as chislas se podeban beyer una por una, y una por una cayeban sobre a tierra. Sobre a mesa agún bi yera la baxiella de o desayuno, pos yera ísta a chenta prenzipal que feba o pai en tot o diya, que s'apolargaba dica que remataba de leyer barios pe-riódicos. En a párete que yera enfrén de Guergorio yera penchau un retrato d'íste, de os tiempos de o suyo serbizio melitar; le se beyeba con uniforme de teniente, con una man en a espalda, sonrisando ubiertamén y como demandando rispeto debán de a suya fachenda y o suyo uniforme. A puerta de a dentrada yera ubierta; tamién a de o piso, por a cuala se beyeba o prenzipio de a escalera.

-Bueno -dizió Guergorio, combenziu d'estar l'unico una mica calmo-. Me bisto deseguida, reple-gó lo mostrario y marcho ta la estazión. ¿M'iz a dixar que marche de biache, berdá? Será d'alcuerdo, siñor chefe de presonal, en que no soi tan zerrín y que me cuaca treballar. Biachar ye canso, pero ya m'he abezau a ixo y puedo dizir que me fa goyo. Pero ¿T'án marcha busté, siñor chefe de presonal? ¿Ta la botiga? ¿Berdá? ¿Rezentará busté os feitos como son pasaus? Puede uno trabar-se en un inte dau incapazitau ta o treballo. Ye l'inte en que os chefes no deben xublidar lo útil que uno ha estau y pensar-se que, pasada ista dificultá, torna-

36

rá ta o treballo con más rasmia encara. Como busté bien sabe, me siento muito obligau con o mío chefe. Por atro costau, tamién m'alticaman mis pais y a

mía chirmana. Berdá ye que soi en una situazión muito mala, pero soi seguro que treballando podré superar-la. Prebe busté de fazilitar-me as cosas. Meta-se busté en o mío puesto. No se quiere a o biachán, lo sé. Se piensa que gana buenos diners sin treballar guaire. Ye zierto que no bi ha denguna razón espezial ta que s'albandone iste prechuizio. Anque busté, siñor chefe de presonal, bien sabe cuala ye a reyalidá, más que a resta de o presonal, y d'entre nusatros, más que o mesmo chefe, que, como amo, gosa entibocar-se respeutibe a os treba-lladors. Busté sabe perfeutamén que o biachán, como ye difuera de a botiga cuasi toda Tañada, ye fázil bitima de chafardeos y quexas, contra las que no puede esfender-se, ya que cuasi nunca plega a enterar-se-ne, y no más que cuan bi torna escama-llau de o suyo biache empezipia a notar direutamén as malas consecuenzias d'una causa que esconoxe. Siñor chefe de presonal, no marche busté sin dizir-me que me repleca sisquiera en parti.

Pero cuasi dende que enzetó a fablar Guergorio, o chefe de presonal s'eba chirau y lo se miraba de bis-lai, fendo cara de fastio. Mientres Guergorio yera fablando, no estió ni un inte tranquilo. Retaculó enta la puerta, sin dixar de mirar-lo-se, pero a moni-co a monico, como si una fuerza misteriosa no le di-xase salir d'ixa cambra. A la fin plegó ta la dentrada y, a chuzgar por o rapedo que debantó por zaguera bez o pie de o sulero, s'ese puesto creyer que eba

37

pisau calibos. Debantó lo brazo dreito enta la escale-ra, como si asperase trobar-ie miraglosamén a liber-té.

Guergorio replecó que no podeba dixar marchar a o chefe de presonal en ixe estau d'animo, si no que-reba beyer en periglo lo suyo treballo. Puede estar que os suyos pais no lo replecasen tan bien como él, porque con o paso de as añadas, eban plegau a fer-se a ilusión de que o puesto de treballo de Guergorio en ixa casa sólo remataría con a suya muerte; anti-más con a presén situazión y os quefers consi-guiens, s'eban xublidau de toda prudenzia. D'atro costau, Guergorio sabeba perfeutamén que no pode-ba dixar marchar asinas a o chefe de presonal. Te-neba que calmar-lo, combenzer-lo, conquistar-lo. D'ixo pendeba l'esdebenidero de Guergorio y os suyos. ¡Si por o menos bi estase ya la chirmana suya! Yera asabelo de lista. Ya eba plorau cuan en-cara Guergorio yera chitau sobre a espalda. De se-guras que o chefe de presonal, siempre amigo de as damas, s'ese dixau manullar por ella como ísta ese quiesto. Ese zarrada la puerta de o piso y l'ese tira-da la estreta de o cuerpo, astí mesmo, en a dentrada.

Pero no bi yera la chirmana, y Guergorio teneba que apañar-se sólo. Y sin parar cuenta de as suyas facultaz autuals de mobimiento, dixó a fuella de a puerta an se yera refirmando, se ficó por entre as dos fuellas, con a ideya d'amanar-se-ne ta o chefe de presonal, que continaba rediculamén agarrapizau a o barandau de a escalera. Pero Guergorio, buscando un refirme y soltando un chicot chilo, cayó desegui-da sobre as suyas numerosas y chicorronas patas.

38

A l'inte se sintió, por primer begata en ixe diya, fesicamén bien de raso; as patetas, mesas en o sule-ro, feban perfeutamén o que él quereba. Y ya se pensó que a fin de as suyas penalidaz yera zerca. Pero en l'inte chusto en que Guergorio prenzipiaba a mober-se, apegau a o sulero, zerca y enfrén de a suya mai, ísta, a penar de parixer desganada y sin de sentiu, fotió un blinco y empezipió a chilar, con os brazos ubiertos y siñalando-lo con o dido.

-Socorro! Dios mío! Socorro! Acachó a cabeza ta beyer millor a Guergorio,

pero, de bez, iba retaculando sin pensar. Eba xubli-dau que dezaga d'ella bi yera la mesa con o desayu-no y, en plegar ta ella, se posó simplemén denzima. No parixeba que parase cuenta que eba batida la ca-fetera, de a cuala saliba o café dica l'alcabia.

-Mai! Mai! -mormostió Guergorio, debantando los güellos enta ella. Por un inte desaparixió de o suyo esmo lo chefe de presonal, y no podio pribar, en beyer cómo cayeba o café, que as suyas bariellas s'ubrisen y se zarrasen barias begatas en Taire. Mi-rando-lo-se, a mai folió atro chilo y, fuyindo de a mesa, s'arrulló en os brazos de o pai, que correba t'abrazar-la. Pero agora a Guergorio ya no le baga-ba parar cuenta de os pais. O chefe de presonal yera ya en a escalera, con a barba refirmada sobre o ba-randau, chitando a zaguera gollada ta zaga. Guergo-rio pilló escorrentida ta pillar-lo, pero lo chefe de presonal lo se prexinó y salió escopetiau, y desapa-rixió, soltando unos chilos que resonoron en toda la escalera.

Ta caramullo, a fuyida de o chefe de presonal per-cutió a o pai. En puesto de correr dezaga d'él u, por

39

o menos, no estorbar a Guergorio, pilló con a dreita la gayata que o chefe de presonal parixeba aber xu-blidada, chunto a o chapera y a o gambeto, denzima duna silla, y armando-se con l'atra man d'un gran periodico, que yera sobre a mesa, prenzipió a pata-quiar o sulero, menazando con o papel y a gayata y fendo retacular a Guergorio dica o fundo de a suya cambra. De cosa sirbioron a íste as suplicas, que no estioron replecadas, y a penar de que tornó a cabeza semiso enta o suyo pai, sólo consiguió que pataquia-se con más rasmia.

Entremistanto a mai, a penar de o mal orache, eba ubierta una de as finestras y, sacando meyo cuerpo difuera, se tapaba la cara con as mans. En chuntar-se l'aire de a carrera con o que dentraba por a escale-ra, se fazió firme corrién. Se rinfloron as alcabias de a finestra. Sobre a mesa prenzipioron a mober-sen os periódicos, y bellas fuellas sueltas esbolas-trioron por o sulero. O pai, implacable, le feba reta-cular con fuertes chiflius. Pero Guergorio no teneba prautica en caminar enta zaga, y a cosa iba a monico. Si sisquiera ese puesto chirar-se! Deseguida ese tor-nau ta la suya cambra. Pero no quereba que o suyo pai se carrañase encara más con ista complicada ma-niobra. Iste, con a gayata debantada menazaba con estozolar-lo.

En zagueras, sin dembargo, no tenió más remeyo que chirar-se, pos albirtió carrañau que caminando enta zaga, le yera de raso imposible continar en a di-rezión correuta. Asinas que, sin dixar de mirar-se de bislai a o pai, prenzipió a chirar-se lo más rapedo que podio, ye dizir, con muita lentitú. O pai tenió

40

que parar cuenta de a suya buena boluntá, pos dixó d'enzurizar-le, menando mesmo dende luen con a punta de a gayata o mobimiento chiratorio. Si cuan-to menos ese dixau de chiflar d'ixas trazas! Isto yera o que a Guergorio le feba perder a cabeza.

Cuan ya iba a rematar o chiro, ixe chifliu l'entibocó, fendo-le retacular bella mica. A la fin consiguió beyer-se debán de a puerta. Pero allora replecó que o suyo cuerpo yera masiau ampio como ta poder pasar asinas. A o pai, en l'estau d'animo que se trobaba, no le s'alcurrió ubrir l'atra fuella de a puerta ta que Guergorio pódese pasar-ie. Yera en-zerrinau con a ideya de que Guergorio teneba que ficar-se en a suya cambra antis con antis. Pero tampó l'ese premitiu o suyo pai os costosos parati-bos que amenestiba ta debantar-se y cruzar a puerta. D'atro costau, enzurizaba a Guergorio con más ras-mia encara, como si no bi ese garra entrepuz. Guer-gorio sentiba dezaga d'él una boz que parixeba im-posible que estase a d'un pai. No yera pas a situazión como ta fatiar! Y Guergorio no teneba atro remeyo que ficar-se como estase en a cambra suya. Se debantó de meyo cuerpo. Bi quedó cruzau en o branquil, con o suyo costau esfeito de raso. En a pintura de a puerta se bi fazioron unas macaduras fastiosas. No se podeba mober. As patetas d'un costau tremoloron en l'aire, as de l'atro yeran escla-fadas contra o sulero. Allora, o pai le fotió un em-pentón que estió liberador, pos cayó en meyo de a cambra, con muita sangonera. Dimpués a puerta estió trancada con a gayata y tot tornó a la fin a la tranquilidá.

41