คณะพทธศาสตร

บทท 1 บทน ำ

การพฒนาคณภาพชวตเปนการสรางรากฐานของระดบการด ารงชวตของคนใหดขน โดยการใหความร การฝกดานคณธรรม การสงเสรมสขภาพอนามยการประกอบอาชพ รวมกนอยรวมกนในสงคมอยางมความสข ในประเทศไทยไดมการสรางเกณฑมาตรฐานคณภาพชวต เปาหมายหลกในการ “พฒนาคณภาพชวต” คอการใหมนษยในสงคมนมศกยภาพในการทจะพงพาตนเองใหไดมากทสด การพฒนามนษยตามแนวพระพทธศาสนา คอเรมจากการพฒนาตนเอง ซงเปนหนวยยอยของสงคม การพฒนาคนตามแนวพทธศาสนาไดมการวเคราะหพฤตกรรม(การกระท าของคน) คอพฤตกรรมทกอใหเกดทกข เกดความไมรคออวชชาตณหา เชน ความโลภอยากไดของคนอน จงน าไปสการลกขโมย เปนพฤตกรรมทกอใหเกดทกข พฤตกรรมสลายทกข(การแกปญหา) เมอคนเราเกดความทกขจะกอใหเกดพฤตกรรมในการแกปญหา คอ สรางปญญา และฉนทะ เพอใหเกดการศกษา รวธในการแกปญหาจากพฤตกรรมดงกลาว1 ดงนน จะเหนไดวา การเรยนรเกยวกบพระพทธศาสนานน จงมความจ าเปนอยางยงทผเรยนจะไดน าพฒนาจตใจของตนเอง อนจะน าไปสการพฒนากาย และวาจาทเรยบรอย และเปนบคคลทพงประสงคของสงคม เมอสงคมนนๆ มความเขมแขงแลว ยอยมสงผลใหประเทศชาตเขมแขงไปดวย

ประกอบสถาบนสงฆนบไดวาหลกทมหนาทโดยตรงในการน าหลกธรรม อนเปนองคความรทางพระพทธศาสนาเพอกอใหเกดการเรยนรตามแนวทางพระพทธศาสนา สอดคลองกบพทธนโยบายทสงเสรมใหพระสงฆตองจารกไป ตองเกอกลอนเคราะหสงคม และประชาชนในองครวม “พหชนหมมาก” เปนพทธวธในการปฏบตตามหลกพระพทธศาสนา และเปนการวางกรอบวาพระสงฆตองปฏบตตน สงเคราะหตอสงคมและชมชนโดยปราศจากเงอนไขใดๆ ทงสน แนวคดพระสงฆกบการเขาไปรบใชสงคม ทเรยกวาพระพทธศาสนาเพอสงคม เปนแนวคดส าคญทก าหนดใหพระสงฆตองเขาไปมบทบาทในดานตาง ๆ ตอชมชน สงคม ทงดวยหลกการ วธการ และการปฏบต เพอสงเสรมใหสงคมเปนสงคมอดมปญญา คอความร ความเขาใจ ปฏบตได ตามหลกการและหลกปฏบตของพระพทธศาสนา เพอเปาหมายคอสงคมอดมสข และเปาหมายทส าคญทสดกคอ เปนกลไกในการพฒนาคนสการเปนมนษยทสมบรณ สอดคลองกบแนวทางการพฒนาคนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงมงเนนเรองการพฒนาคน ทรงตรสวา “ตองระเบดจากขางใน” นนหมายความวา ตองสรางความเขมแขงใหคนในชมชนทเราเขาไปพฒนา ใหมสภาพพรอมทจะรบการพฒนา

1 พระมหาสวช โอภาโส (คงจนทร), “การพฒนาทรพยากรมนษยตามหลกไตรสกขา กรณศกษาโรงเรยนวดสขกร ต าบลบางดวน

อ าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ”, ในการประชมวชาการเสนอผลงานวจยของนสตระดบบณฑตศกษา ครงท ๑ หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม, บณฑตวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๑๙ เมษายน ๒๕๕๗,หนา ๑๐๗-๑๐๘.

คณะพทธศาสตร

2

เสยกอน แลวจงคอยออกมาสสงคมภายนอก มใชการน าเอาความเจรญหรอบคคลจากสงคมภายนอกเขาไปหาชมชน หมบานทยงไมทนไดมโอกาสเตรยมตวหรอตงตว2

จากงานวจยทคณะผวจยไดท าในงานแรกเรอง “โครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา โดยการมสวนรวมของพระสงฆในเขตภาคกลาง” ซงไดลงท างานวจยในพนท ๔ จงหวด ประกอบไปดวย จงหวดราชบร จงหวดสพรรณบร จงหวดสงหบร และจงหวดปราจนบร พบวา คณะสงฆไดมโอกาสท างานในเชงลก และเขาถงเปาหมายมากขน เปนการเปดพนทการเรยนรเพอพฒนาสมรรถนะการเรยนรสงคมขององคกรเอง ผานโครงการตางๆ ทคณะสงฆตองการ โดยไดรบความรวมมอกบงาน หนวยงานภาครฐ และภาคเอกชน รวมถง ผเกยวของทกภาคสวน ท าใหคณะสงฆท างานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

อกประการหนง พบวา องคกรคณะสงฆมบทบาทในการท าหนาทพฒนาชวตของบคคล ใหมความงดงามทงกาย วาจา ใจและปญญา สงเสรมคณคาความเปนมนษย พฒนาสงคมใหเปนสงคมทมความเอออาทรตอกน มการอนรกษภมปญญาไทย และสรางความรใหมทผสมผสานกบพระพทธศาสนาไดอยางเหมาะสม เนองจาก พระสงฆ มองคความรในการปฏบตและเผยแผตามหลกพระพทธศาสนาทชดเจน การมวนยในตนเอง การมองคความรเกยวกบบรบททางสงคมและศาสตรสมยใหม การสอสารสงคม มมนษยสมพนธทด และพระสงฆสามารถด าเนนการพฒนาบคคลและสงคมใหเกดการเรยนรตามหลกพทธธรรมและภมปญญาทองถนได สามารถพฒนาคณภาพชวตของประชาชนเพอใหเกดสขภาวะทด คอ การพฒนาดานกาย จตใจ ปญญา สงคม และสามารถน าไปสการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมได กอปรกบสงคมไทยมการพฒนาประเทศตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทสอดคลองกบหลกการ พระพทธศาสนา และมการพฒนาบนพนฐานของการจดการตามภมปญญาสากลและการเปลยนแปลงในกระแสโลกาภวตน

จากการท างานวจยเชงพนทชนน ท าใหทมผวจย ไดตระหนกถง คณะสงฆควรจะเขามามบทบาทท าส าคญในการใหความรวมมอกนและกน เพอทจะรวมมอกนพฒนาแนวทางการสรางองคความรทางพระพทธศาสนา อนจะกอใหเกดการพฒนาศกยภาพการเรยนรทางพระพทธศาสนา น าไปพฒนาสงคมใหเปนสงคมสขภาวะ กลาวคอ สงคมทมการพฒนาดานกาย จตใจ ปญญา ดวยวถแหงการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนา โดยการท างานวจยเพอพฒนาเพอเปดพนทในจงหวดอนๆ ในภาคกลางจากเดม ๔ จงหวด เพมขนอก ๓ จงหวด คอ จงหวดกาญจนบร จงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดฉะเชงเทรา โดยเนนการท างานรวมกนระหวาง คณะสงฆในแตละจงหวด มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทงในทตงและนอกทตง

ดงนน จงเหนควรทจะด าเนนการโครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรทางพระพทธศาสนาเพอพฒนาสงคมสขภาวะอยางยงยน ของคณะสงฆจงหวดภาคกลางขน มารวมประชม อบรม สมมนา เพอพฒนา 2 ทมา: http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2549/m6/sri09/html/project2.htm

คณะพทธศาสตร

3

ศกยภาพการเรยนรทางพระพทธศาสนา โดยเชญวทยากรจากมหาวทยาลยสงฆ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พระสงฆาธการ ขาราชการและองคกรทเกยวของ และประชาชนในพนท เพอพฒนาศกยภาพการเรยนรทางพระพทธศาสนาใหน าไปสการพฒนาสงคมสขภาวะอยางยงยนตอไป

2. กรอบแนวคดและยทธศำสตรในกำรด ำเนนกำร

การศกษาโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมไทยตามแนวพระพทธศาสนา โดยการมสวนรวมของพระสงฆในเขตพนทภาคกลาง มกรอบแนวคดในการด าเนนการ ดงน

Input/Conc

ept

Process Output Outcome Impact

ฐานคดเชงพทธ

- หลกวนย

- พทธธรรมเพอ

พฒนาบคคลและ

พฒนาสงคม

ภมปญญาทองถน

ภมปญญาสากล

/ ศาสตร

สมยใหม

การบรณาการและ

ประยกตใชเพอ

การเปลยนแปลง

ดานสขภาวะและ

การเรยนรของ

สงคม โดยผาน

โครงการพฒนาใน

พนท ๔ จงหวด

ปจเจกบคคล

- พฒนากายและ

จต

- รตน/รธรรม/รโลก

- มคณภาพชวตทด

- มสมรรถนะทด

องคกร/ชมชน

- สมดล มนคง

- ยงยน เพอการ

จดการคมครอง

ชวตทดรวมกน

- เกดภาคเครอขาย

- การมสวนรวมของ

พระสงฆ ภาครฐ

องคกรทองถน

ภาคประชาชน

ภาคธรกจ (CSR)

- เกดการบรณาการ

ค ว า ม ร พ ท ธ

ศาสนา

ก บ ศ า ส ต ร

สมยใหม

เพอการพฒนา

ประโยชนสข

ปจเจกบคคลและ

สงคมมการตนรเพอ

การเปลยนแปลง ม

คณภาพชวตและ

มสขภาวะทด

มงเนนการพฒนาและการบรณาหลกการทางพระพทธศาสนา ศาสตรสมยใหม และภมปญญาทองถน เขาดวยกน

เพอใหองคกรคณะสงฆ ภาครฐ เอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และภาคประชาชน บรณาการพฒนาเชงพนทและเครอขาย

โดยอาศยกลไกของพระสงฆในภาคกลาง 3 จงหวด และเครอขายเปนพลงในการขบเคลอนเพอพฒนาการพฒนาบคคลและ

สงคม

คณะพทธศาสตร

4

กรอบแนวคดน แสดงใหเหนถงการบรณาการแนวคด หลกการทางพระพทธศาสนา กบศาสตรสมยใหม เชน วทยาศาสตร เศรษฐศาสตร นตศาสตร รฐศาสตร การพฒนาทยงยน สทธมนษยชน CSR และภมปญญาทองถน เพอน ามาประยกตใชในการพฒนาบคคลและสงคมเพอการเปลยนแปลงไปสการมคณภาพชวต สขภาวะ และการเรยนรทเหมาะสมกบบคคล ชมชน องคกรคณะสงฆและภาคสวนตางๆ ในสงคมไทย แผนงานและกรอบแนวคดดงกลาว สอดคลองกบแผนการสรางเสรมสขภาวะในองคกรของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทมงสนบสนนการพฒนาระบบและกลไกการบรหารจดการภายในองคกรทสงผลตอสขภาวะของบคลากรและภาคทเกยวของ และสนบสนนกระบวนการเพอการพฒนาจตและพฒนาปญญาของบคลากรในองคกรตางๆ รวมทงสนบสนนการแลกเปลยนรและการสรางเครอขายทางสงคม 3. วตถประสงค

โครงการศกษาวจยเรองน มวตถประสงค 4 ประการ ไดแก 1. ศกษาการประยกตใชหลกพทธธรรมในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนาโดยการมสวนรวมของคณะสงฆใน ๓ จงหวดภาคกลาง 2. เพอพฒนาศกยภาพของคณะสงฆในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา โดยผานการจดท าโครงการพฒนาเชงพทธบรณาการ 3. เพอเปดพนททางสงคมและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทจงหวดกาญจนบร 4. เพอวเคราะหความสมพนธของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน และภาคประชาชนองคกรชมชน ในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา 4. เปำหมำยเชงคณภำพ

1. การสงเสรมใหพระสงฆ องคกรภาครฐ ชมชน และภาคเครอขายทเกยวของ ไดบรณาการหลกการทางพระพทธศาสนากบศาสตรสมยใหม เชน เศรษฐศาสตร นตศาสตร รฐศาสตร การพฒนาทยงยน และภมปญญาทองถน ในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของบคคลและสงคม โดยผานกจกรรมโครงการพฒนาพนทจงหวดกาญจนบร ซงมพระสงฆเปนแกนน าในการพฒนา 2. พฒนาขดสมรรถนะ (Competency) ของคณะสงฆรนใหม เพอเปนแกนน าในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา 3. การพฒนาการมสวนรวมและความสมพนธของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชนองคกรชมชน และภาคเครอขาย ในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนร ของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา 4. การพฒนาบคคลและสงคมตามหลกสขภาวะ 4 ประการ และการเรยนร เพอน าไปสการเปลยนทางสงคมและวฒนธรรมเชงพทธบรณาการ

คณะพทธศาสตร

5

5. เปำหมำยเชงปรมำณ

1. คณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชนองคกรชมชน และภาคเครอขาย ใน 4 จงหวดภาคกลาง มสวนรวมในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา โดยผานการจดท าโครงการพฒนาพนทเชงพทธบรณาการอยางนอย 3 โครงการในจงหวดกาญจนบร 2. ไดพฒนาขดสมรรถนะ (Competency) ของพระสงฆจ านวน 150 รป เพอเปนแกนน าในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา 3. เกดเครอขายการท างานของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชนองคกรชมชน 3 กลมๆ ละ 150 รป/คน รวม 450 รป/คน เพอการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนาในระดบจงหวด 6. ขอบเขตกำรศกษำวจย

1. ขอบเขตดำนเนอหำ การศกษาวจยภายใตแผนงานวจยน มงเนนการศกษาการประยกตใชหลกพทธธรรมของคณะสงฆและภาคเครอขายทเกยวของในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคม การบรณาการแนวคด หลกการทางพระพทธศาสนา กบศาสตรสมยใหม และภมปญญาทองถนในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของบคคลและสงคมของคณะสงฆและภาคเครอขายทเกยวของ และการวเคราะหความสมพนธของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชนและองคกรชมชน ในพนทตางๆ เพอการเสรมสรางการเปลยนแปลงดานสขภาวะและการเรยนรของสงคมไทยตา มแนวพระพทธศาสนา 2. ขอบเขตดานประชากร กลมตวอยาง และพนทศกษาวจย ภายใตแผนงานวจยไดก าหนดประชากร กลมตวอยาง และองคกร/พนทศกษาวจย โดยแบงออกเปน 2 ขอบเขต ดงน 2.1 ประชากรและกลมตวอยาง ส าหรบประชากรและกลมตวอยางท ใชในการศกษา คณะผวจยไดก าหนดประชากร ไดแก พระภกษผ เปนพระสงฆาธการ และประชาชนในเขตพนท และด าเนนการสมตวอยาง โดยเปนการก าหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ตามความส าคญของประเดนทศกษา ดงน 1) กลมตวอยางในการวจยทเปนพระสงฆาธการหรอประชาชนในพนท จ านวน 50 รป/คน รวมจ านวน 150 รป/คน โดยใชวธการประชมกลมยอย การสมมนาเชงวชาการ การสมภาษณ และการฝกอบรม ทงน เพอพฒนาขดสมรรถนะของพระสงฆในการเปนผน าเพอเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคม 2) กลมตวอยางในการวจยทเปนประชาชนซงเปนพระภกษ-สามเณร ประชาชน และตวแทนองคกรในพนทในพนท จ านวน 150 รป/คน รวมทงสน 450 รป/คน ตามกจกรรม/โครงการทคณะสงฆใน จงหวดพฒนาขนและด าเนนการตามเปาหมายทวางไว 2.1 ขอบเขตดานพนท ด าเนนการศกษาและพฒนากจกรรมของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน องคกรชมชน และภาคเครอขายทเกยวของของกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

6

การด าเนนการในระดบจงหวดนน มงใหคณะสงฆในระดบจงหวดโดยมเจาคณะจงหวดเปนแกนน าในการด าเนนการรวมกบคณะสงฆในจงหวดเพอเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคม โดยก าหนดใหพระสงฆและองคกรในจงหวดทเกยวของพฒนากจกรรม/โครงการของตนเองขนมา จ านวน 3 โครงการ แลวด าเนนการตามเปาหมายทก าหนดขน

7. นยำมศพททใชในกำรศกษำวจย

กำรเสรมสรำงสขภำวะและกำรเรยนร หมายถง การด าเนนการเพอพฒนาคณภาพชวตของประชาชนเพอใหเกดสขภาวะทด คอ การพฒนาดานกาย จตใจ ปญญา สงคม และการเรยนรทสามารถเขาใจการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม โดยการมสวนรวมของพระสงฆ และภาคเครอขาย พระสงฆในเขตภำคกลำง หมายถง พระสงฆทอยในเขตปกครองคณะสงฆหนกลาง ซงประกอบไปดวย 6 ภาค รวม 23 จงหวด กรณศกษา 1 จงหวด ไดแก จงหวดกาญจนบร กำรบรณำกำร หมายถง การประยกตใชแนวคดและหลกพทธธรรมกบแนวคดและหลกการศาสตรสมยใหมและภมปญญาทองถนเพอสรางชดความรในเชงบรณาการทสามารถไปอธบายปรากฏการณและการน าไปใชในการพฒนาบคคล สงคม และการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมไทย ควำมสมพนธ หมายถง การตดตอประสานงาน การท างานรวมกนของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน และภาคประชาชน/องคกรชมชน ในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา สขภำวะ หมายถง ภาวะทพงประสงคทงดานกาย จตใจ ปญญา สงคม สขภาวะทางกายไดแกการปราศจากความเจบปวย มรางกายแขงแรง มการแสดงออกทางกายอยางเหมาะสม ภาวะทพงประสงคทางจตใจไดแกการมจตเปนสมาธควรแกการปรบตว (กมมนยะ) ใหจตมสมรรถภาพ มความอดทน อดกลน ใหจตมสขภาพคอมความเอบอมใจ (ปต) มความยนดในใจ (โสมนส) มคณภาพคอมเมตตากรณาเปนตน ภาวะทพงประสงคทางปญญาไดแกมความรอบรในศาสตรของคนและศาสตรสมยใหม และภาวะทพงประสงคทางสงคมไดแกการมชวตอยอยางรเทาทนและการปรบตวเขากบสงคมสมยใหมไดอยางเหมาะสม 8. วธด ำเนนกำรวจยและยทธศำสตรกำรด ำเนนงำน

รปแบบกำรวจย การศกษาวจยเรองน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) เนนการวจยบนพนฐานของการปฏบตการในพนทผานการจดท าโครงการพฒนาเชงพทธบรณาการในพนทจงหวดกาญจนบร โดยมการเสรมสรางสมรรถนะ การวเคราะหทางเลอก การตดตามประเมนผล การวเคราะหบทเรยน และการเสรมสรางกระบวนการพฒนาพนทดวยการเรยนรรวมกน

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยจะด าเนนการจดเกบขอมลตามขนตอน คอ การจดเกบขอมลตามบรบทและโครงการพฒนาทคณะสงฆจดท าขน การสงเกต การสมภาษณผบรหารองคกร การประชมกลมยอยรวมกบฝายตางๆ และเกบขอมลจากภาคประชาชนทเกยวของ รวมทงการศกษา กจกรรม แผนงาน และผลลพธของการด าเนนการตามโครงการทก าหนดไว โดยคณะนกวจยจะท าหนาทอยางเปนขนตอน ดงน

คณะพทธศาสตร

7

1) การแลกเปลยนเรยนรเพอใหเกดการบรณาการหลกการทางพระพทธศาสนากบศาสตรสมยใหมและภมปญญาทองถนในการจดท าโครงการพฒนาในพนท 3 จงหวด โดยการมสวนรวมของพระสงฆ

2) การรวบรวมขอมลเชงพนทและบรบททเกยวของจากผใหขอมลทหลากหลาย 3) การตดตามประเมนผลโครงการในพนทอยางตอเนอง (การประชมกลมยอย) 4) การถอดบทเรยนชดความร ผลลพธ และกระบวนการจากโครงการในพนท 5) การสรปวเคราะห สงเคราะหโครงการวจยทงหมด กำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล การวเคราะหขอมลใชวธการวเคราะห

เชงคณภาพ (Qualitative Analysis) โดยวเคราะหขอมลจ าแนกตามกลมขอมล (Content Analysis) ทางการวจยทท าการศกษาขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณและการประชมกลมยอย การเรยนรรวมกนโดยการน าเสนอเปนความเรยง การน าเสนอขอมล โดยแบบตาราง โครงสราง แผนภาพ การบรรยาย และภาพประกอบเอกสาร ส าหรบยทธศาสตรการด าเนนการนน มแนวทางดงน 1. เนนการท างานบนฐานทนเดม โดยใหความส าคญกบทนเดมทมอยทงในดานทเปนบคคล อาท พระเถระ เจาคณะพระสงฆาธการ พระนกพฒนา นกวชาการดานพระพทธศาสนา ปราชญทองถน ฯลฯ กลไกการท างาน อาท องคกรคณะสงฆในระดบจงหวด ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต องคกรภาคประชาชน มหาวทยาลยสงฆ หรอกลไกหนวยงานสนบสนนอนๆ ทมกระบวนการท างานเชงบรณาการกบความร 2. เนนการท างานเชงบรณาการทอาศยแนวคดและหลกการทางพระพทธศาสนาและศาสตรสมยใหมทเปนประโยชนและเหมาะสมกบบรบททางสงคมและวฒนธรรม 3. เนนการพฒนา 3 กระบวนการ คอ การพฒนาคน ความร และกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางบคคล กลม องคกรทเกยวของเพอน าไปสการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา 4. เนนการขบเคลอนและการสรางพลงของการจดการในมตตางๆ การสอสารผานสอ และชดความรทแพรหลายทงทางหนงสอ การจดนทรรศการ และการสมมนาในระดบชาตและทองถน 5. เนนพฒนาระบบและกลไกของพระสงฆในระดบจงหวด ทเออตอการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรเชงพทธบรณาการ 6. การพฒนาขดสมรรถนะของพระสงฆนนมงเนนการท างานไปเรยนรไป (Learning By Doing) โดยใหความรใน 3 มต คอ ความรดานพระพทธศาสนา ความรดานศาสตรสมยใหม และความรดานการบรหารจดการทมาจากการโครงการพฒนาในพนทในระดบจงหวด

9. ระยะเวลำด ำเนนกำร (10 เดอน)

แผนงานและกจกรรมในรอบ 10 เดอน แผนงำน/กจกรรม รำยเดอนท 2 4 6 8 10 หมำย

เหต

1. ศกษาขอมลกจกรรมการพฒนาจตและปญญาของพระสงฆ การพฒนาองคกร และการจดการดาน

คณะพทธศาสตร

8

แผนงำน/กจกรรม รำยเดอนท 2 4 6 8 10 หมำย

เหต

สขภาวะขององคกรทเปนกรณศกษา 2. การสมภาษณเชงลกพระเถระผใหญ /ผทเกยวของ

กลมละ 3-5 รป/คน/การเกบขอมลจากผทเกยวของกบกลมละ 50 คน (รวม 150) เพอถอดบทเรยนดานการปฏบตเพอพฒนาจตและปญญา การปรบตว การพฒนาทรพยากรมนษย การสรางเครอขายทางสงคม และแนวทางการบรหารจดการองคกรสงฆ

3. การจดประชมกลมยอยรวมระหวางองคกรพระสงฆ ผทรงคณวฒ ในแตละองคกร เพอหาแนวทางการพฒนาองคกรในมตตางๆ และเกณฑชวดในการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา

4. การด าเนนการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา

5. ด าเนนการเสรมสรางเครอขายองคกรสงฆ เพอการพฒนาเครอขายเชงพนทหรอตามสายการด าเนนการ

6. การจดประชมระดมความคดเหนแนวทางการจดการองคกรจากพระเถระ ผทรงคณวฒในสาขาตางๆ โดยเฉพาะดานการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา

7. สรป วเคราะหผลการด าเนนการในมตตางๆ และการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา

8. การเขยนชดความร ผลการวจยชดความร 9. น าเสนอและเผยแพรผลการวจย บทความวจย

คณะพทธศาสตร

9

10. กำรบรหำรแผนงำน 11. งบประมำณ จากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) จ านวน ......... บาท (..............) ตามเอกสารแนบ 12. กำรก ำกบตดตำมและกำรประเมนผล การก ากบตดตามและประเมนผลแบงเปนการประเมนผลภายในและภายนอกรวมกนในนามของคณะกรรมการตดตามประเมนแผนงานวจย ดงน

คณะท างานฝายประสานและการจดการแผนงานวจยหลก โดย ดร.พระมหาสทตย อาภากโร

คณะท างานฝายประสานและการจดการแผนงานวจยหลก โดย ดร.พระมหาสทตย อาภากโร

หวหนาโครงการวจย ผศ.ดร.ณทธร ศรด

งานธรการและการเงน นายดวงด โอฐส

จงหวดกาญจนบร

ดร.ณทธร ศรด ดร. ปญญา คลาเดช

ดวงด โอฐส

หวหนาโครงการและผชวยวจย - การประมวลขอมลจากแบบสอบถามการ สมภาษณ และการประชมยอย - การสงเคราะหความรจากสนาม (แบบสอบถาม-สมภาษณ-สงเกตการณ) - การวเคราะหเปนงานเขยน และน าเสนองานในภาพรวม - การสรางเครอขายเพอน าตนแบบไปสการพฒนาเครอขายในอนาคต

ผวจย ดร.ปญญา คลายเดช

คณะพทธศาสตร

10

1. กำรก ำกบตดตำมและประเมนผลภำยใน 1) เนนการก ากบตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม (Participatory Monitoring and Evaluation) จากหวหนาแผนงานวจย (ทมกลาง) ในมตทครอบคลมทงกระบวนการ คอ โครงการ ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลลพธ ตามวตถประสงคและเปาหมายการวจย 2) การตดตามและประเมนผลใน5 กลม ดวยการพจารณาถงกระบวนการวจยเชงปฏบตการ (Participation Action Research) เพอใหไดผลงานตามวตถประสงคและเปาหมายการวจยในแตละโครงการ 3) การก ากบวเคราะหตดตามและประเมนผลรวมกนของคณะนกวจย ในโครงการ เพอก าหนดจดหมาย วธการ ตวชวดทจ าเปน การพฒนาองคความร นโยบาย และการขบเคลอนพลงสงคมในดานตางๆ 4) การประเมนผลการด าเนนการและการสรปบทเรยนในแตละชวงเวลาตามตวแบบ AAR หรอ After Action Review เพอวเคราะหสถานการณและการเสรมสรางเครอขายทางสงคม 2. กำรก ำกบตดตำมและประเมนภำยนอก มงเนนการก ากบตดตามและประเมนโดยคณะกรรมการรวมทมาจาก มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผทรงคณวฒ และ ส านกงานกองสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) 13. ผลกำรวจยทคำดวำจะไดรบ 1. ผลในรอบ 5 เดอนแรก 1) ไดขอมลกจกรรมการพฒนาจตและปญญาของพระสงฆ การพฒนาองคกร และการจดการดานสขภาวะขององคกรทเปนกรณศกษา 2) ไดขอมลจากการสมภาษณเชงลกพระเถระผใหญ /ผทเกยวของกลมละ 3-5 รป/คน/การเกบขอมลจากผทเกยวของกบกลมละ 50 คน (รวม 150) 3) ไดบทเรยนดานการปฏบตเพอพฒนาจตและปญญา การปรบตว การพฒนาทรพยากรมนษย การสรางเครอขายทางสงคม และแนวทางการบรหารจดการองคกรสงฆ 4) ไดขอมลจากการจดประชมกลมยอยรวมระหวางองคกรพระสงฆ ผทรงคณวฒ ในแตละองคกร เพอหาแนวทางการพฒนาองคกรในมตตางๆ และเกณฑชวดในการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา 5) ไดขอมลการด าเนนการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา 2. ผลในรอบ 5 เดอนหลง 1) ไดมการเสรมสรางเครอขายองคกรสงฆ เพอการพฒนาเครอขายเชงพนทหรอตามสายการด าเนนการ 2) เกดแนวทางการจดการองคกรจากพระเถระ ผทรงคณวฒในสาขาตางๆ โดยเฉพาะดานการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา 3) ไดผลการด าเนนการในมตตางๆ และการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา 4) ไดชดความรและแนวทางการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา

คณะพทธศาสตร

11

5) ไดรายงานการวจย บทความการวจย และการเผยแพรตอสงคม 14. แนวทำงในกำรน ำผลงำนวจยไปใชประโยชน ผลงานจากการศกษาวจยจะเปนรปแบบหนงของการพฒนาดานสขภาวะของพระสงฆ การพฒนาองคกรทางพระพทธศาสนา การเรยนร การสอสารเพอการพฒนาจตใจ การเสรมสรางเครอขายการเรยนรของพระสงฆ และองคกรทางพระพทธศาสนา 14.1 ในระดบนโยบำย 1) หนวยงานองคกรทางพระพทธศาสนา หนวยงานของรฐ เชน คณะกรรมการมหาเถรสมาคม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม จะไดแนวทางการพฒนากลมพระสงฆ วด องคกรพระพทธศาสนาในสงคมไทยในมตตางๆ เชน การเรยนร การพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาองคกร การสอสารและการสรางเครอขายทางสงคม รวมทงการบรหารจดการองคกรทเหมาะสมตอวด วฒนธรรม และบรบทในสงคม 2) หนวยงานองคกรทางพระพทธศาสนา หนวยงานของรฐทเกยวของ จะไดรบทราบขอมลเพอทจะท าการสงเสรมการพฒนาพระสงฆ องคกรพระพทธศาสนา และการเรยนรในมตตางๆ อยางตอเน อง โดยการเชอมโยงกจกรรมทางพระพทธศาสนาเขากบกจกรรมการพฒนามนษย การพฒนาสงคม และการพฒนาประเทศในรปแบบอน 3) หนวยงานองคกรทางพระพทธศาสนา หนวยงานของรฐ สถาบนการศกษาและเครอขายพระสงฆอน จะไดแนวทางและโครงการพฒนาพระสงฆ องคกรพระพทธศาสนา ทเปนประโยชนตอการประยกตใชหลกพทธธรรม การพฒนาองคกร การพฒนาสงคมในมตทหลากหลาย 14.2 ในระดบปฏบตกำร 1. พระสงฆ วดและองคกร/หนวยงานทเกยวของไดแนวทางการพฒนาจตใจและปญญา การจดการเรยนร การบรหารจดการองคกรในมตตางๆ เชน การพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาองคกร การสอสารและการสรางเครอขายทางสงคม 2. พระสงฆ วด จะไดรบทราบถงรปแบบและกระบวนการเรยนร การบรหารจดการ และการสอสารและขอปฏบตทจะสรางความประโยชนและความสขแกประชาชนทวไป 3. พทธศาสนกชน จะไดรบความร ความเขาใจ และตระหนกในคณคาของพระพทธศาสนา ทชวยเสรมสรางการพฒนาชวต พฒนาสตปญญา และสรางประสบการณทมคณคาตอตนเอง

คณะพทธศาสตร

บทท 2 สถานการณดานสขภาวะของพระสงฆ / ประชาชนในพนท

บรบทของพนททท าการศกษา และทบทวนวรรณกรรม

2.1 สภาพทวไปของจงหวดกาญจนบร

1. ประวตจงหวดกาญจนบรโดยยอ กาญจนบรเปนดนแดนทมความเปนมาตงแตสมยกอนประวตศาสตร โดยพบหลกฐานดาน

โบราณคด เซน เครองมอหนกะเทาะยคหนใหมและยคโลหะ โครงกระดกมนษย ภาชนะดนเผาเครองประดบ ภาพเขยนสบรเวณ ผนงถา โลงศพตามถาเพงผาและตามลานาแควนอย แควใหญและลมแมนาแมกลอง

กาญจนบรปรากฏซอสมยอยธยา เปนราชธานเนองจากเปนเมองหนาดานในการทาสงครามกบพมา โดยเปนเสนทางเดนทพซงประเทศค1สงครามยกทพมาทางดานพระเจดยสามองคและเปนสมรภมรบในบางครง สมย ธนบรเปนราชธานไทยทาสงครามกบพมาถง 10 ครงสมยกรงรตนโกสนทรเกดสงคราม 9 ทพ ณ สมรภมรบเหนอทงลาดหญา หลงสงครามไดยายสถานทตงเมองจากลาด หญา มาตงทตาบลปากแพรก จนถง พ.ศ. 2374 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ไดโปรดให กอสรางกาแพงเมองและปอมปราการขนเปนการถาวร

ตวเมองกาญจนบร ตงอยทปากแพรก ตงแต พ.ศ.2374 จนถง พ.ศ.2498 จงยายอาคารสถานทราชการและ ศาลากลางจงหวดมาปลกสรางใหมท“บานบอ”ตาบลปากแพรก ถนนแสงชโต หางจากศาลากลางจงหวดหลงเดม ประมาณ 3 กโลเมตร

จงหวดกาญจนบรตงอยในภาคตะวนตกของประเทศไทย มพนท 19,483.148 ตารางกโลเมตร หรอ

12,176,967 ไร ใหญเปนอนดบ 3 ของประเทศ รองจากจงหวดเชยงใหม และจงหวดนครราชสมา ตงอยระหวางเสนรงท 13 องศา 42 ลปดาเหนอ ถง 15 องศา 40 ลปดาเหนอ และเสนแวงท 98 องศา 10 ลปดาตะวนออก ถง 99 องศา 52 ลปดาตะวนออก หางจากกรงเทพมหานครไปตามถนนเพชรเกษม หรอถนนบรมราชชนนผานนครชยศรนครปฐม บานโปง ทามะกา ถงจงหวดกาญจนบร ระยะทาง 129 กโลเมตร และโดยทางรถไฟ 133 กโลเมตร โดยมอาณาเขต และพรมแดนตดตอกบพนทใกลเคยงดงน

ทศเหนอ ตดตอกบ จงหวดสพรรณบรจงหวดอทยธานจงหวดตาก และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ทศใต ตดตอกบ จงหวดราชบร ทศตะวนออก ตดตอกบ จงหวดสพรรณบรจงหวดนครปฐม จงหวดราชบร ทศตะวนตก ตดตอกบ สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร1

2. การปกครอง และดานประชากร

1ททาการปกครองจงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

13

จงหวดกาญจนบรมการปกครอง อาเภอ ตาบล หมบานและองคกรปกครองสวนหองถน ดงน 1) อาเภอ13 อาเภอ ประกอบดวย อาเภอเมองกาญจนบร อาเภอทามะกา อาเภอทามวง อาเภอดานมะขามเตย อาเภอทองผาภม อาเภอไทรโยค อาเภอสงขละบร อาเภอศรสวสด อาเภอบอพลอย อาเภอ พนมทวน อาเภอเลาขวญ อาเภอหวยกระเจาและอาเภอหนองปรอ 2) ตาบล มจานวนทงหมด98 ตาบล 3) หมบาน มจ านวนทงหมด 959 หมบาน 4) องคกรปกครองสวนทองถน ประกอบดวยองคการบรหารสวนต าบาล 72 แหง เทศบาล 49 แหง ประกอบดวย

อาเภอ ตาบล หมบาน เทศบาล อบต จานวนบาน เมอง 11 101 6 9 160,885 ไทรโยค 7 57 3 6 52,378 บอพลอย 6 80 2 6 56,348 ศรสวสด 6 33 2 5 24,862 ทามะกา 17 153 9 12 134,874 ทามวง 13 120 9 8 106,107 ทองผาภม 7 45 4 4 57,754 สงขละบร 3 20 1 3 37,957 พนมทวน 8 103 5 5 52,734 เลาขวญ 7 90 2 7 56,528

ดานมะขามเตย 4 41 1 7 33,274 หนองปรอ 3 43 3 1 30,754 หวยกระเจา 4 33 2 2 33,817 รวมทงจงหวด 98 959 49 72 303,065

ตารางท 1 แผนภาพแสดงการปกครองจาแนกเปนรายอาเภอ

คณะพทธศาสตร

14

5)ขอมลประขากรและครวเรอน จงหวดกาญจนบรมประชากรรวม 838,269คนเปนชายจานวน 420,467คนและหญงจานวน 417,092 คน ในจานวนครวเรอนทงหมด 316,924 ครวเรอน

3. ดานศาสนา

ดานศาสนาจานวนประชากรผนบถอศาสนา ๆในจงหวดกาญจนบร นบถอศาสนาครสตคดเปนรอยละ 0.2 % และอสลามคดเปนรอยละ 0.1% ซงมจานวนนอย แตสาหรบศาสนาพทธ มจานวนถงรอย99.6 % สามารถแยกเปนจานวนแตละอาเภอ ดงน

ลาดบท อาเภอ จานวนประชากร

ทงหมด จานวนประชากรซาวพทธ จานวนวด

1 เมองกาญจนบร 162,326 158,914 72 2 ทามวง 106,513 104,132 53 3 ทามะกา 135,458 133,404 44 4 พนมทวน 53,060 52,935 34 5 หวยกระเจา 33,944 33,748 32 6 บอพลอย 56,742 56,742 41 7 หนองปรอ 31,052 30,823 34 8 เลาขวญ 56,932 56,932 63 9 ไทรโยค 53,136 52,719 64 10 ดานมะขามเตย 33,605 33,605 30 11 ทองผาภม 58,611 58,057 53 12 สงฃละบร 38,636 38,185 16 13 ศรสวสด 25,356 25,144 37

รวม 845,371 835,340 573

ตารางท ...ขอมลการนบถอศาสนาพทธ จงหวดกาญจนบร ประจาปงบประมาณ 2558

2.2 การบรหารงานกจการคณะสงฆจงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

15

คณะสงฆจงหวดกาญจนบรใหความสาคญตอการการบรหารกจการคณะสงฆ เพอใหสอดคลองกบพระราชบญญตคณะสงฆ และนโยบายของรฐ ซงจะตองมการปกครองเปนระบบ โดยใหคณะสงฆทกทานไดทาหนาทของตนตามภาระหนาททรบผดชอบ การบรหารงานคณะสงฆถอวาเปนหวใจหลกในการจดการกจการคณะสงฆ 6 ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ ดานสาธารณปการ และดานสาธารณสงเคราะห ซงในปจจบนน พระสงฆาธการมความรความสามารถในการบรหารการจดการดานคณะสงฆ ทกฝายในคณะสงฆจงหวดกาญจนบรตางกไดชวยเหลอและปฏบตภาระหนาทอยางเตมท และคณะสงฆเปยมดวยศกยภาพในดานการบรหารการจดการ วธการทไดจากการศกษาทงดานปรยตธรรมทงแผนกนกธรรม-บาล และสามญ ยงไดรกษาพระธรรมวนย คอไดทงปรยต ปฏบต และปฏเวธ โดยในเขตจงหวดกาญจนบรมการพฒนศกยภาพของพระสงฆใหเปนผพรอมในดานการบรหารวดอยเสมอ เพอเปนแหลงเรยนร ฟนฟ พฒนาตนเอง และจตใจ เพอใหถงพรอมในการปฏบตภารกจทง 6 ดาน คอ

1) ดานการปกครอง ในสวนคณะสงฆจงหวดกาญจนบรยดพระธรรมวนยเปนหลกสงสด มพระราชบญญตคณะสงฆเปน

กฎหมายสงเสรมใหการปฏบตตามพระธรรมวนยมความศกดสทธยงขน และกฎมหาเถรสมาคม ระเบยบ คาสง เปนแนวปฏบตในการบรหารการคณะสงฆ โดยการปกครองคณะสงฆตามรปแบบทจดอยในปจจบน ยดพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. 2505 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท 2) พ.ศ.2535 เปนหลกจดรปแบบการปกครอง และการปกครองคณะสงฆนน ม 2 สวน คอ การปกครองคณะสงฆสวนกลาง และ การปกครองคณะสงฆสวนภมภาค โดยยดหลกการปกครองคณะสงฆไทย จงหวดกาญจนบรอยภายใตการปกครองคณะสงฆภาค 14ประกอบดวย 4 จงหวด คอ จงหวดกาญจนบร จงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม และจงหวดสมทรสาคร ระดบจงหวดมรปแบบการปกครองตามลาดบชนลดหลนกนไป เจาคณะจงหวด เจาคณะอาเภอ เจาคณะตาบล เจาอาวาส มอานาจหนาทตามทพระธรรมวนยและกฎหมายกาหนด

เจาคณะภาค

เจาคณะจงหวด

เจาคณะอ าเภอ

เจาอาวาส

เจาคณะต าบล

คณะพทธศาสตร

16

แผนผงท โครงสรางการปกครองคณะสงฆสวนภมภาคของจงหวดกาญจนบร

2) ดานการศกษา คณะสงฆจงหวดกาญจนบร มภารกจดานการจดการศกษาของพระสงฆ ทงดานพระปรยตธรรมแผนกนกธรรม – บาล แผนกสามญศกษา และอดมศกษาในมหาวทยาลยสงฆ อกทงครอบคลมถงการทาหนาทของพระสงฆทเปนทงครสอน นกอบรม นกพฒนา นกเผยแผ เปนตน เชน พระภกษผทาหนาทสอนนกธรรมบาล การตรวจขอสอบนกธรรมบาลสนามหลวง คณะสงฆจงหวดกาญจนบร ไดเออประโยชนใหแกพระภกษสงฆ สามเณรในจงหวด และจงหวดใกลเคยงไดมโอกาสศกษาทงทางโลกและทางธรรม นอกจากน ยงรวมถงการสงเสรมการศกษาพระปรยตธรรมทกๆ เชน การสงเสรมเสรมใหเยาวชนไดศกษาธรรม สงเสรมใหโรงเรยนในจงหวดสงนกเรยนเขาเรยนและสอบธรรมศกษา เปนตน สถานศกษาในจงหวดกาญจนบรประกอบดวย

สถานศกษา จ านวน(แหง)

ทตง

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 1 วดชยชมพลชนะสงคราม อ.เมอง จ.กาญจนบร โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา 6 1. โรงเรยนวดสรกาญจนราม

2.โรงเรยนวดไชยชมพลชนะสงคราม 3. โรงเรยนวดทงมะสง

โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกธรรม – บาล 1 วดไชยชมพลชนะสงคราม

3) ดานการศกษาสงเคราะห การศกษาสงเคราะห หมายถง ภารกจดานการดาเนนการจดการศกษาทเนนการปลกฝงคณธรรม

จรยธรรมแกเดกและเยาวชน ใหมความรความเขาใจหลกธรรมทางพระพทธศาสนา เพอการสงเสรมการศกษาแกเดกและเยาวชนทอยในวยเรยน เชน ศนยพระพทธศาสนาวนอาทตย ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด โรงเรยนเอกชนการกศลของวด การมอบทนการศกษาแกนกเรยนนกศกษา เพอใหสามารถดารงตนและดาเนนชวตในสงคมไดอยางมความสขและเปนพลเมองทมความรคคณธรรมของประเทศ

การศกษาสงเคราะห แยกออกเปนประเภทดงน 1) การศกษานอกเหนอจากการศาสนศกษาทพระสงฆดาเนนการ เพอการสงเคราะหประชาชน

เดกนกเรยน นกศกษา หรอพระภกษสามเณร

คณะพทธศาสตร

17

2) การสงเคราะหเกอกลแกการศกษา สถาบนการศกษา หรอผทกาลงศกษาสงเคราะหทพระสงฆดาเนนการ ซงจดเปนการจดการศกษา แบงออกเปน 4 ประเภท คอ

2.1 โรงเรยนการกศลของวดในพระพทธศาสนา และโรงเรยนสงเคราะหเดกยากจนตามพระราชประสงคมความม งหมายใหวดและพระภกษ ในพระศาสนาไดจดการตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ เพอสงเคราะหเดกและเยาวชนของชาตและพระภกษสามเณรสวนหนงเปนเหตใหเดกและเยาวชนไดเขาใกลวด 2.2 ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย มความมงหมายใหวด และพระสงฆใหการศกษาอบรมปลกฝงศลธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามแกเดกและเยาวชน เปนโอกาสใหพระสงฆไดใชวชาการศาสนาศกษา เพอพฒนาทรพยากรบคคลของชาตดวยหลกธรรมของพระศาสนา

2.3 ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด มความมงหมายใหวดไดชวยอบรมบมนสยเดกกอนวยเรยนเพอปลกฝงคณธรรมและศลธรรมแตยงเดก ทงเปนการใหโอกาสวดและพระสงฆไดรวมพฒนาทรพยากรบคคลของชาตในวยเดก

2.4) โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จดตงขนเพอใหพระภกษสามเณรศกษาเลาเรยนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ แผนกสามญศกษา และมการศกษาพระปรยตธรรม หมวดธรรมบาล หมวดพระธรรมวนย และศาสนปฏบตอกสวนหนง โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา มการจดตงขนตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา พ.ศ.2537

การสงเคราะหการศกษาอนทเจาคณะจงหวด เจาอาวาส และพระสงฆทวไป จดการสงเคราะหเปนการสวนตวหรอเปนรปคณะสงฆไดอกหลายรปแบบไดแกจดตงทนสงเคราะหการศกษา ระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา การชวยพฒนาสถานศกษา การชวยจดหาอปกรณการศกษา ชวยเฉพาะบคคลผกาลงศกษา เปนตน

กลาวไดวา การศกษาสงเคราะหถอวาเปนบทบาทและภารกจของคณะสงฆทสาคญประการหนง คอ เปนการสงเคราะหประชาชนดานการศกษา ใหมความรความสามารถทจะดารงตนเอง และดาเนนชวตในสงคมอยางมความสข ซงทางคณะสงฆจงหวดกาญจนบร กไดดาเนนการอยเปนประจาตลอดมา

4) ดานการเผยแผพระศาสนา การเผยแผพระพทธศาสนา เปนภารกจดานการดาเนนการประกาศพระพทธศาสนาใหประชาชนไดรบทราบในทก ๆ วธ ทไมขดตอพระธรรมวนย โดยมงเนนใหประชาชนไดมความรความเขาใจ ในหลกธรรมแลวนอมนาไปปฏบตในชวตประจาวน การเผยแผของพระสงฆถอวาเปนภารกจทยงใหญของคณะสงฆจงหวด เนองจาก นกเผยแผจะตองเปนผทมความรความสามารถทงทางโลกและทางธรรม เปนทยอมรบนบถอจากพทธบรษทเพอสรางศรทธาใหเกดขน ดงพทธดารสไววา “ดกอนภกษทงหลาย พวกเธอจงเทยวจารกไปเพอประโยชนและความสขแกชนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกลและความสขแกพวกทวยเทพและมนษย อยาไปโดยทางเดยวกนสองรป จงแสดงธรรม มความงามในเบองตน มความงานในทามกลาง และความงามในทสด จงประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถและพยญชนะ บรสทธ

คณะพทธศาสตร

18

บรบรณครบถวน”2 ดงนน การเผยแผพระพทธศาสนา คอ การทาใหคาสอนของพระพทธเจาแพรหลายออกไป ไมวาจะเปนแนวทางใดทางหนง ไดแก การเทศนา การปาฐกถาในโอกาสและสถานทตาง ๆ ทงในวด และนอกวด การบรรยายธรรมทงทางวทยและโทรทศน การเผยแผธรรมดวยสอตาง ๆ เชน หนงสอ หนงสอพมพหรอวดทศน ภารกจดานนครอบคลมถงการทวดหรอพระภกษจดกจกรรมตาง ๆ ขนในวด โดยมวตถประสงคเพอการเผยแผธรรมหรอตองการใหประชาชนเขาวดปฏบตธรรม หรอมงเนนสบสานวฒนธรรมไทยทไดรบอทธพลมาจากหลกพระพทธศาสนา เชน การจดงานเทศนมหาชาต การจดงานในวนสาคญทางพระพทธศาสนาการจดงานในวนทกาหนดเปนวนสาคญของไทย (วนขนปใหม วนสงกรานต เปนตน) การจดโครงการบรรพชาสามเณรภาคฤดรอน การจดโครงการ บวชเนกขมมจารณ (ชพราหมณ) การจดอปสมบทหมหรอจดใหมการปฏบตธรรมเฉลมพระเกยรต เนองในวนเฉลมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ การจดพธแสดงตนเปน พทธมามกะ การจดใหมการแสดงธรรมในวนธมมสวนะ (วนพระ) การจดสงพระภกษไปสอนศลธรรมแกนกเรยนตามโรงเรยนตาง ๆ นอกจากนยงมการเผยแผธรรมทคณะสงฆรวมกบสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตจดใหดาเนนการในรปแบบ สถตจากสานกพระพทธศาสนาประจาจงหวดกาญจนบร พบวามบคลากรทางศาสนาในการเผยแผตามภารกจเปนรายอาเภอดงนพระบณฑตเผยแผพระพทธศาสนา จานวน 6 รป ครปรยตนเทศ 5 รป พระภกษเผยแผพระพทธศาสนาในพนทเฉพาะ 10 รป พระจรยนเทศ 2 รป พระธรรมทต 51 รป

1.5.4 อาสาสมครชาวพทธจงหวดกาญจนบร 1.5.5 ชมรมไวยาวจกรจงหวดกาญจนบร 1.5.6 องคกรเครอขายงดเหลาจงหวดกาญจนบร 1.5.7 เครอขายเพอสขภาพ 1.5.8 คณะกรรมการหนวยอบรมประชาชนประจาตาบล 1.5.9 คณะกรรมการศนยการเผยแผพระพทธศาสนาประจาจงหวดกาญจนบร 1.5.10 กลมครพระผสอนศลธรรม 1.5.11 พระธรรมทตจงหวดกาญจนบร

5) ดานสาธารณปการ การสาธารณปการ คอ การกอสรางและการบรณปฏสงขรณ เปนระเบยบบรหารการคณะ

สงฆสวนกลางพระราชบญญตคณะสงฆฉบบ พ.ศ. 2448 ใชคาวา “องคการสาธารณปการ” แตในปจจบนบทบญญตวาดวยอานาจหนาทมหาเถรสมาคมและระเบยบการปกครองคณะสงฆสวนกลาง เรยกวา “การสาธารณปการ” ทงองคการสาธารณปการและการสาธารณปการ มความหมายในการรวมกจการคณะสงฆอยางเดยวกน กลาวคอ การสราง การตง การรวม การยาย การยบเลก การขอรบพระราชทานวสงคามสมา

2ว.ม. (ไทย) 4/32/40

คณะพทธศาสตร

19

การยกวดรางเปนวดมพระภกษอยจาพรรษา และการยกวดราษฎรขนเปนพระอารามหลวง กจการของวดอนๆ เชน การจดงานวด การเรยไร การศาสนสมบตของวด

ศาสนสมบต แบงเปน 2 อยาง คอ 1) ศาสนสมบตวด คอ ทรพยสนของวดใดวดหนง เปนหนาทของสงฆในวดนนซงมเจาอาวาส เปนตน ชวยกนดแล รกษา ใหเปนไปตามพระธรรมวนย 2) ศาสนสมบตกลาง คอ ทรพยสนอนมใชเปนศาสนสมบตวด แตเปนของสงฆสวนกลางเชน ทดน และผลประโยชนวดราง ทรพยสนทมผยกใหสงฆสวนกลาง ศาสนสมบตกลาง เปนหนาทของผปกครองสงฆระดบสงดแล รกษา ทงน การจดการศาสนสมบตภายในวด จะตองยดหลกใหถกตองตามกฎหมาย พระธรรมวนย มตมหาเถรสมาคมและจะตองไมกอใหเกดความเดอดรอน แกประชาชนโดยทวไปหากไมจาเปน3

ในดานสาธารณปการของวดในปจจบน แบงได 3 อยาง คอ 1) การบรณะและพฒนาวด 2) การกอสรางและบรณปฏสงขรณเสนาสนะ และ 3) การดแลรกษาและจดการศาสนสมบตของวด โดยการบรหารงานสาธารณปการของคณะสงฆพระสงฆาธการควรเนนหลกสปปายะ คอ ทพกอาศย กา รจดสวสดการเรองอาหารการกน บคคลทงภายในและภายนอก อนประกอบดวยพทธบรษททง 4 คอ พระภกษ สามเณร อบาสก อบาสกา เปนตน และสดทาย ธรรมะ สถานทปฏบตธรรม อนเปนทอาศยเพอความสงบรมเยน

คณะสงฆจงหวด จะตองรจกการบรหารการจดการสาธารณปการซงเปนหนาทของคณะสงฆโดยตรง สวนภาคของรฐหรอเอกชนจะตองอปถมภดวย ไมวาจะเปนการกอสรางหรอการบรณะปฏสงขรณ การรกษาเสนาสนะของสงฆ เปนตน คณะสงฆใหความสาคญงานสาธารณปการเปนอยางด และมวธการขอคาปรกษาจากหนวยงานราชการทรบผดชอบโดยตรง ตามขนตอนการดาเนนงานการกอสราง การบรหารจดการงานสาธารณปการทด และตองรจกวธการบรณปฏสงขรณ ศาสนวตถและพฒนาวดใหรมรน มการสงเสรมกจกรรมทเปนประโยชนอยางหลากหลาย ทงในดานศาสนพธ การใหการศกษาการเผยแผศาสนธรรมและการสาธารณสงเคราะหเพอสนบสนนสงเสรมใหวดมความเจรญรงเรองเปนศนยรวมจตใจของประชาชนและทสาคญเพอใหพระพทธศาสนาสรางความสงบสขไดอยางแทจรง

6) ดานการสาธารณสงเคราะห

การสาธารณสงเคราะห คอ การดาเนนกจการเพอใหเปนสาธารณประโยชนของหนวยงาน บคคลหรอคณะบคคล ซงเปนภารกจทคณะสงฆดาเนนการชวยเหลอสงคมในรปแบบตางๆ ทไมขดตอพระธรรมวนย ทงน โดยมงเนนเพอประโยชนและความสขแกประชาชนเปนสาคญ ไดแก การสงเคราะหพระภกษสามเณร และวดทประสบภยและขาดแคลน เปนตน

การสาธารณสงเคราะห แบงออกเปน 4 แนวทาง คอ

1) การใหความชวยเหลอดานตางๆ แกประชาชน เชน การสงเคราะหผยากไร การชวยเหลอผประสบภยพบตตางๆ ไมวาจะเปนอทกภยวาตภย อคคภย การประสบอปทวเหต การประสบภยธรรมชาต การสงเคราะหคนชรา คนพการ คนผดอยโอกาส หรอการสงเคราะหโดยประการอน ๆ ทงในยามปกตและตามโอกาสทมาถง เปนตน ซงเปนความเมตตาเอออาทรตอผอน

3อางจาก สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, การพฒนาวดสความเปนมาตรฐาน, 2554.

คณะพทธศาสตร

20

2) การมสวนรวมดานการสาธารณสงเคราะห เชน การอานวยความสะดวกในการใหใชสถานททากจกรรมตางๆ การพฒนาหมบานหรอชมชน การจดหาทนเพอการสงเคราะห การมสวนรวมในการสงเสรมอาชพของประชาชน การชวยเหลอทางราชการในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด อาจเปนการเกอกลกจการของภาครฐหรอของภาคเอกชนในลกษณะของการเขาไปมสวนรวม เปนตน

3) การสรางเครอขาย แนวรวม จตอาสา เพอดาเนนกจกรรมตางๆ เชน วดสรางเครอขายการดาเนนงานดานสาธารณะกบองคกรตางๆ สงเสรมสนบสนนใหมจตอาสารเพอเผยแผพระพทธศาสนา รวมมอในการสอดสองดและและพทกษพระพทธศาสนา

4) การมสวนรวมของประชาชน สวนราชการ เชน วดเปนศนยกลางการดาเนนกจกรรมตางๆ ของชมชน มสวนรวมในการชวยเหลอเกอกลสวนของสาธารณสมบต โดยมงเอาผลประโยชนสวนรวมทเปนวตถ เชน การสรางถนนหนทาง การขดลอกคคลอง การสรางฌาปนสถาน เปนตน สวนราชการใหความรวมมอและมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ การดาเนนการดานการสาธารณสงเคราะหอนๆ หนวยอบรมประชาชนประจาตาบล (อ.ป.ต.) เปนตน

คณะสงฆจงหวดกาญจนบร ไดบรหารงานกจการคณะสงฆทง 6 ประการมาดวยด ซงไดรบความรวมมอทงภาครฐและเอกชน เชน สานกงานพระพทธศาสนาประจาจงหวดสงหบร สานกวฒนธรรมประจาจงหวด หนวยงานราชการตางๆ สถาบนการศกษา โรงเรยน หมบาน ชมชน เพอสงเสรม สนบสนน และประสานงานดานการเผยแผพระพทธศาสนาและดานพทธศาสนศกษาเสมอมา

2.3 กระบวนการและกจกรรมการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวระพทธศาสนา

2.3.1 ความหมายของสขภาพหรอสขภาวะ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525 ไดใหความหมายของ “สขภาพ” ไววา

“ความสขปราศจากโรค, ความสบาย” กอน พ.ศ. 2500 มการใชคา วาสขภาพกนนอยมาก เพราะขณะนนเราใชคา วา “อนามย” (อน + อามย) ซงหมายถง ‘ความไมมโรค’ ซงเมอเปรยบกนแลวจะเหนวา คาวา “สขภาพ” มความหมายกวาง และสมบรณกวา “อนามย” เพราะสขภาพเนนสขภาวะคอภาวะททา ใหเกดความสข ปราศจากโรคซงเกยวของกบหลายๆ ปจจยและมความหมายในเชงบวก สวนอนามยนนเนนทโรค ซงเปนความทกขมความหมายในเชงลบ องคการอนามยโลก (WHO: World Health Organization) ในฐานะเปนองคกรหลกทดแลดานสขภาพอนามยไดใหความหมายของสขภาพ (Health) ไววา สขภาพ หมายถง ภาวะแหงความสมบรณของรางกายและจตใจ (จตวญญาณ) รวมถงการดารงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข และมไดหมายความเฉพาะเพยงแตความปราศจากโรคหรอความพการทพพลภาพเทานน [Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.” (WHO, 1946)]ตอมาในทประชมองคการสขภาพโลกเมอเดอนพฤษภาคม 2541 ไดเพม สขภาวะดานจตวญญาณ (Spiritual Well-Being) เขาไปอกหวขอหนง (ประเวศ วะส, 2542)

คณะพทธศาสตร

21

ในอดต คาวา สขภาพ หมายถง สขภาพกายเปนหลก ตอมาจงไดรวมสขภาพจตเขาไปดวยเพราะเหนวาคนทมสขภาพกายสมบรณแขงแรงแตสขภาพจตเสอมโทรมหรอเปนโรคจตกไมสามารถดาเนนชวตเปนปกตสขได ซารายอาจจะทารายผอนไดอกดวยปจจบน คาวาสขภาพมไดหมายความเฉพาะ สขภาพกายและสขภาพจตเทานน แตยงไดรวมถงสขภาพสงคมและสขภาพจตวญญาณอกดวย

สขภาพไดมการววฒนาการดานความหมายและขอบเขตเปนลาดบมา ลาสดนน ไดปรากฏใน พ.ร.บ. สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 มผลบงคบใชตงแตวนท 20 มนาคม พ.ศ. 2550 เปนตนมา คอ “สขภาพ4หมายความวา สขภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมบรณ” โดยความหมายสขภาพหรอสขภาวะ จะตองครอบคลมทง 4 มตดวยกน จงจะเรยกวามสขภาพสมบรณ คอ มตทางกาย ไดแก การไมมโรคหรอปญหาสขภาพทางรางกาย เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคไขเลอดออก เปนตน มตทางจต ไดแก การไมเปนโรคทางจต คอ ไมเปนโรคจต มตทางปญญา ไดแก ไมมความผดปกตทางปญญา ใน พ.ร.บ. สขภาพแหงชาต ไดใหนยามวา “ปญญา” หมายถง ความรทว รเทาทน และเขาใจอยางแยกไดในเหตผลแหงความด ความชว ความมประโยชน และมโทษ ซงนาไปสความมจตอนดงาม และเออเฟอเผอแผ และมตทางสงคม ไดแก การทบคคลอยในสงคมไดอยางปกตสข ไมเปนภาระหรอภยตอสงคม ทาคณประโยชนใหสงคม และเปนทยอมรบนบถอของสงคม ความสาคญอกประเดนหนง คอ สขภาวะทง 4 มตน จะตองมความเชอมโยงกนและกนอยางสมดลเปนองครวมคอ เปนหนงเดยวในแตบคคล โดยไมมการแยกสวนหรอดแลสขภาพคนทงคน ไมใชดแลเฉพาะโรคหรอปญหาทปรากฏแตละมตแตละครงแตละคราวเทานน 5

จงสามารถสรปไดวาในความหมายของ"สขภาพ"ในปจจบน มองคประกอบ 4 สวนดวยกนคอ

1. สขภาพกาย (Physical Health) หมายถง สภาพทดของรางกาย กลาวคออวยวะตางๆ อยในสภาพทด มความแขงแรงสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ รางกายสามารถทางานไดตามปกต และมความสมพนธกบทกสวนเปนอยางด และกอใหเกดประสทธภาพทดในการทางาน

2. สขภาพจต (Mental Health) หมายถง สภาพของจตใจทสามารถควบคมอารมณไดมจตใจเบกบานแจมใส มใหเกดความคบของใจหรอขดแยงในจตใจสามารถปรบตวเขากบสงคมและสงแวดลอมไดอยางมความสข สามารถควบคมอารมณไดเหมาะสมกบสถานการณตาง ๆ ซงผมสขภาพจตดยอมมผลมาจากสขภาพกายดดวย ดงท John Lock ไดกลาวไววา “A sound mind is in a sound body” คอ “จตใจทแจมใสยอมอยในรางกายทสมบรณ”

3. สขภาพสงคม (Social Health) หมายถง บคคลทมสภาวะทางกายและจตใจทสขสมบรณมสภาพของความเปนอยหรอการดาเนนชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข ไมทาใหผอน หรอสงคมเดอดรอน สามารถปฏสมพนธและปรบตวใหอยในสงคมไดเปนอยางดและมความสข

4 กระทรวงสาธารณสข พ.ร.บ. สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550, นนทบร 2550. 5 อางจาก ดร. นายแพทยอทย สดสข, “สาธารณสขในพระไตรปฎก : บรณาการสสขภาพด ชวมสข”,

นนทบร : เทพประทานการพมพ, 2552. หนา 40.

คณะพทธศาสตร

22

4. สขภาพจตวญญาณ (Spiritual Health) หมายถงสภาวะทดของปญญาทมความรทวรเทาทนและความเขาใจอยางแยกไดในเหตผลแหงความดความชวความมประโยชนและความมโทษ ซงนาไปสความมจตอนดงามและเออเฟอเผอแผ

พ.ร.บ. สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 ไดใหความหมายของสขภาพวา ภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดลทงน

ความส าคญของสขภาพ สขภาพเปนสงสาคญและจา เปนอยางยงตอความเจรญงอกงามและพฒนาการทก ๆ ดาน

ในตวบคคล ซงอาจกลาวถงความสาคญของสขภาพไดดงน 1. สขภาพเปนรากฐานทสาคญของชวตโดยเรมมาตงแตมการปฏสนธในครรภมารดาวย

ทารกวยผใหญจนถงวยชราสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดตรสไวเปนพระพทธสภาษตวา “อโรคยา ปรมาลาภา” ซงแปลวา “ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ” พระพทธภาษตขอนแมแตชาวอารยประเทศทางตะวนตกกยงยอมรบนบถอกน และเหนพองตองกนวา “สขภาพคอพรอนประเสรฐสด (Health is the greatest blessing of all)” นอกจากนยงมสภาษตของชาวอาหรบโบราณกลาวไววา “คนทมสขภาพดคอคนทมความหวง และคนทมความหวงคอคนทมทกสงทกอยาง (He who has health has hope and he

แผนภม ทแสดงถงความเชอมโยงของสขภาวะทเปนองครวม

คณะพทธศาสตร

23

who has hope has everything)” ซงนนกหมายความวาสขภาพจะเปนเสมอนหนงวถทางหรอหนทางซงจะนา บคคลไปสความสขและความสาเรจตางๆ นานาได

2. สขภาพเปนวถแหงชวต ชวตเปนสงมคายงกวาทรพยสนใดๆ ทกคนยอมรกษาและหวงแหนชวตของตนเอง ปรารถนาใหตนเองมชวตทอยเยนเปนสข จงจา เปนตองรกษาสขภาพอนามยใหแขงแรงสมบรณอยเสมอ การมสขภาพด ปราศจากโรคภยไขเจบหรอการบาดเจบจากอบตเหตตาง ๆมกลามเนอททางานไดด สามารถทางานไดอยางมประสทธภาพรางกายสามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมไดดไมมความวตกกงวลไมถกความเครยดมารบกวน สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสขยอมเปนสงทปรารถนาของมนษยทกคนสขภาพจงเปรยบเสมอนวถแหงชวต ทจะนาไปสความสขและความสาเรจตางๆ ในชวตได

3. สขภาพเปนพนฐานของการทางานทมประสทธภาพ ในการทางานของประชาชนในทกสาขาอาชพจะตองอาศยสขภาพทด แขงแรงสมบรณเปนปจจยสาคญ การพฒนาประเทศจะดหรอไมขนอยกบสขภาพทดของคนในชาตเปนสาคญ ประเทศทประชาชนมสขภาพด มสตปญญา มคณธรรมและจรยธรรม มความสามารถในการประกอบอาชพเพอเลยงตนเองและครอบครวได ไมเบยดเบยนและทารายซงกนและกน ยอมเกดความสงบสข และเมอบคคลในชาตมสขภาพกายและจตด มมนสมองทมศกยภาพ ยอมเปนผทมความสามารถเรยนร และสรางสรรคสงตางๆ ไดด ซงจะสงผลตอการพฒนาท งดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยรวม

กรอบความคดเรองสขภาพในปจจบนวางอยบนฐานทวาดวยเรอง สขภาวะ (Well-being) ทงมตทางกาย ทางใจทางสงคม และทางปญญา (จตวญญาณ) และทงมตของคน ครอบครว ชมชน และสงคม ดงนนสขภาพมผลกระทบมาจากหลายปจจย จงตองใหความสาคญกบองคความร ทงเรองของการดาเนนงานทางสาธารณสข การจดบรการสาธารณสข และเรองตางๆ ทปรากฏในสงคม เพราะสงเหลานมผลกระทบตอสขภาพทงทางตรง และทางออม ทงดานบวก และดานลบ องคความรเพอการพฒนาสขภาพและระบบสขภาพจงไมใชเรองของระบบการแพทยเพยงอยางเดยวแตเปนเรอง ความรวมมอกนของสงคม ทจะมารวมสรางคานยมทถกตองเกยวกบสขภาพสรางสงแวดลอมทปลอดภย และเออตอการมสขภาพดรวมสรางวฒนธรรมของการดาเนนชวตทไมเบยดเบยนตนเองและผอนและรวมกนสรางสงคม ท อยรวมกนอยางมสนตสข

2.3.2 กระบวนการเสรมสรางสขภาวะ

การสรางเสรมสขภาพ หมายถง กระบวนการในการจดการเพอเสรมศกยภาพของบคคลทเขาไปดาเนนการใดทมงกระทาโดยสงเสรมสนบสนนพฤตกรรมบคคล สภาพสงคม และสงแวดลอม เพอสรางเสรมใหบคคล ครอบครว และชมชนมสขภาวะ และมคณภาพชวตทด โดยดาเนนการในขณะทรางกายปกต

คณะพทธศาสตร

24

ไมเจบปวยหรอในขณะทมภาวะความเสยงหรอภยคมคามตอสขภาพ เชน การศกษาและการปฏบตตอสขอนามยโภชนวทยาสขบญญต การลดภาวะอวน การออกกาลงกายเปนตน6

การสรางเสรมสขภาพ เปนกจกรรมทตองการความรวมแรงรวมใจของทกฝายเพอใหเขาถงสขภาวะ ภาครฐมความรบผดชอบสาคญในการดาเนนการใหประชาชนอยในสภาพแวดลอมทดตอสขภาพ อกทงมบทบาทในการเอออานวยใหประชาชนสามารถเลอกทางเลอกทสงผลดตอสขภาพไดสะดวกขน ผานการดาเนนการทางนโยบายสาธารณะ ในขณะเดยวกนผใหการสนบสนนการสรางเสรมสขภาพภายในภาครฐเอง กตองตระหนกถงบทบาทอสระของการดาเนนการเพอสขภาพ เชน การเคลอนไหวทางสงคม การชวยเหลอซงกนและกน การดแลตนเอง และความตองการความรวมมออยางตอเนองจากสาธารณะในทกประเดนทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพ

1. แนวคดและความหมายของ “การสรางเสรมสขภาพ” ตองมความชดเจนในทกระดบของการวางแผน โดยความหมายควรมจดเนนทมมมองทางสงคม เศรษฐกจและนเวศวทยา มากกวามมมองทางกายภาพและจตใจของสขภาพ การพฒนานโยบายในการรางเสรมสขภาพควรนาไปเชอมโยงและบรณาการกบนโยบายในภาคสวนอน เชน นโยบายดานการทางาน ทอยอาศย สวสดการสงคม และการสาธารณสขมลฐาน

2. ความรบผดชอบทางการเมองตอการสรางเสรมสขภาพ ควรไดรบการดาเนนการดวยการจดตงจดศนยกลางการประสานงานสาหรบการสรางเสรมสขภาพในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบประเทศ กลไกการดาเนนการควรเปนการประสานงานกนในระหวางภาคสวนเพอการสรางเสรมสขภาพ และศนยกลางประสานงานนควรแสดงออกถงศกยภาพ ความเปนผนา และความรบผดชอบ เพอใหขอตกลงทไดรบการยอมรบจากภาคสวนตางๆนน ไดรบการดาเนนการและเกดความกาวหนา ปจจยสาคญในการพฒนาโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพทเปนระบบและมความยงยน ไดแกทนสนบสนนทเพยงพอ และบคลากรทมความสามารถมความชานาญ

3. ในการพฒนานโยบายการสรางเสรมสขภาพ จะตองมการปรกษาหารอ มการเจรจาสนทนา รวมถงมการแลกเปลยนทางความคดระหวางบคคล และกลมตางๆทงทเปนภาคประชาชน และกลมวชาชพอยางตอเนอง กลไกทางนโยบายควรมความชดเจนเพอเปดโอกาสในเกดการแสดงทศนะ ความตองการตางๆเพอพฒนาสสขภาวะ

4. เมอมการเลอกประเดนทมความสาคญในการพฒนาเชงนโยบาย ควรมการทบทวนในประเดนตางๆ ดงน

• ตวบงชของสขภาพและการกระจายของสขภาพในกลมประชากร

6 อางจาก ดร. นายแพทยอทย สดสข, “สาธารณสขในพระไตรปฎก : บรณาการสสขภาพด ชวมสข”,

นนทบร : เทพประทานการพมพ, 2552. หนา 38.

คณะพทธศาสตร

25

• ความร ทกษะ และการปฏบต เพอใหเกดสขภาวะของประชาชนทเปนอยในปจจบน

• นโยบายในปจจบนของทงสวนราชการและภาคสวนอนๆ นอกจากนควรมการประเมนในประเดนเหลาน

• ผลลพธในระยะสนตอสขภาพทเกดจากนโยบายและโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพตางๆ

• ขอจากดทางเศรษฐกจและผลประโยชนทางเศรษฐกจ • การยอมรบทางสงคมและวฒนธรรม • ความเปนไปไดในการปฏบตตามนโยบายตามแนวทางเลอกตางๆกน

5. การวจยมความสาคญทงในขนตอนการพฒนาเชงนโยบายและขนตอนการประเมนผล เพอใหเกดความเขาใจในอทธพลของนโยบายตอสขภาพ และการพฒนาสขภาพเชนเดยวกบการประเมนผลกระทบของแนวการดาเนนการใหมๆ ดานการสรางเสรมสขภาพแตละแนวทาง จาเปนตองมการพฒนาระเบยบวธการดาเนนการวจยและการวเคราะหผลการวจยโดยเฉพาะเพอประโยชนในการเลอกแนวทางการประเมนผลทเหมาะสม ผลการวจยควรไดรบการเผยแพรอยางกวางขวางและควรมการเปรยบเทยบผลทไดจากตางพนทในประเทศเดยวกน และผลทไดจากแตละประเทศ7

2.3.3 การเสรมสรางสขภาวะตามแนวพระพทธศาสนา

การเสรมสรางสขภาวะตามแนวพระพทธศาสนา คอ การนาหลกธรรมในทางพระพทธศาสนามาชวยสงเสรมสขภาวะและเกอกลสขภาพ โดยความหมายของสขภาวะหรอสภาพ ซงไดใหความหมายไวขางตน คอ ความเปนภาวะของมนษยทสมบรณทางกาย จต ปญญา และสงคม การแกไขจดการปญหาทกขทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม ในทางพระพทธศาสนาคอ หลกอรยสจ 4 คอ ทกข สมทย นโรธ และมรรค เปนหลกธรรมทสอดคลองกบวธการของแพทยและการสาธารณสข คอ การคนหาสาเหตปญหาดานสขภาพ การกาหนดเปาหมายผลการรกษาหรอการแกไขปญหา และการดาเนนวธการรกษาตามหลกเพอใหบรรลผลสาเรจ โดยวธการเหลานอยบนพนฐานของความจรงและเปนไปตามกฎธรรมชาต และสอดคลองกบหลกการในพระพทธศาสนา

หลกธรรมในทางพระพทธศาสนา สามารถนามาประยกตใหไดในทางตรงและทางออม และสอดคลองกบสถานการณ หรอจาแนกตามวตถประสงคของการนามาใช เชน เพอใชในเชงหลกการหรอทฤษฎ และในเชงปฏบตการ นอกจากนน อาจจาแนกตามสาขาของสขภาวะทตองการ ไดแก สขภาพทางกาย ทางจต ทางสงคม และทางปญญา การบรการสขภาพแบบองครวม เปนการผสมผสานบรการแพทยและการสาธารณสขท ง 4 สาขา ไดแก การสรางเสรมสขภาพ การปองกนและควบคมโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพใหแกคนทงกาย จต สงคม และปญญาของคนดวย

1. หลกธรรมทสงเสรมใหเกดสขภาพทางกาย

7 สนศกดชนม อนพรมม (ผแปลและเรยบเรยง). พฒนาการส าคญของการสรางเสรมสขภาพ จาก

“Milestones in Health Promotion: Statements from Global Conferences”. โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข, นนทบร : บรษท ธนาเพรส จากด, 2556. หนา 54 – 55.

คณะพทธศาสตร

26

การพจารณารางกายสงขารของมนษย คอ อนจจง ทกขง อนตตา ในชวงเวลาการเกดทกข สาเหตทกข (สมทย) การดบทกข (นโรธ) และขอปฏบตในการดบทกข (มรรค) ในวงจรของมนษย คอ คนปกต คนมพฤตกรรมหรอปจจยเสยงตอการเจบปวย คนเจบ คนฟนฟสมรรถภาพระหวางปวยและหลงฟนจากปวย คนพการ และคนตาย เหลาน โดยพจารณาหลกธรรมทจะสามารถผอนคลายความทกขและเกดสขขนในแตละขนของวงจรชวต โดยคานกถงโรคและปญหาสขภาพของพระภกษ -สามเณร และประชาชนทวไป

คณะพทธศาสตร

27

หลกการเสรมสรางสขภาวะ

- สงเสรมจตใหเขมแขง

- การปองกนโรคจต

- การรกษาผปวย

- การฟนฟสภาพหลงปวย

หลกธรรมทสงเสรม - สมถกมมฏฐาน

- วปสสนากมมฏฐาน

- การเจรญจตตานปสสนาสตปฏฐาน

- ไตรสกขา

- พรหมวหาร 4

สขภาพทางจต

หลกธรรมทสงเสรมสขภาพทางกาย

หลกธรรมทสงเสรมสขภาพทางจต

หลกการเสรมสรางสขภาวะ

- ออกกาลงกาย

- อากาศด - อาหารถกหลกโภชนาการ

- อารมณด - อนามยสงแวดลอมถกสขลกษณ - อบายมขไมของเกยว

- อโรคยา

หลกธรรมทสงเสรม - การออกบณฑบาต/เดนจงกรม - การเจรญสตปฏฐาน 4 - นสสย 4 - หลกโภชเนมตตญญตา - การเจรญกรรมฐาน - หลกเสขยวตร - การเวนจากอบายมข - หลกอรสจ 4 / สต-สมปชญญะ

สขภาพทางกาย

คณะพทธศาสตร

28

หลกการเสรมสรางสขภาวะ

- มความรแจงเหนจรงในตวเอง - มความรแจงเหนจรงในผ อน

และสงแวดลอม - เขาใจเหตผลแหงความด ความ

ชว - ปฏบตตนโดยสจรตธรรม

หลกธรรมทสงเสรม

- อรยสจ 4

- ไตรสกขา

- สมถ-วปสสนากมมฏฐาน

- ปญญา 3

- สงคหวตถ 4

สขภาพทางปญญา

หลกการเสรมสรางสขภาวะ

- อยในสงคมไดอยางปกตสข - เปนทยอมรบในสงคม - ม เกย รต และ ศกด ศ ร ใน

สงคม - อาชพสจรต - จตเปนสาธารณะ - มเหตผล - ชวยสงคมไดในดานตางๆ

หลกธรร

มทสงเสรม

- ทฏฐธมมกตถประโยชน 4

- สมปรายกตถประโยชน 4

- สงคหวตถ 4, ฆราวาสธรรม 4

สขภาพทางสงคม

หลกธรรมทสงเสรมสขภาพทางปญญา

หลกธรรมทสงเสรมสขภาพทางสงคม

คณะพทธศาสตร

29

ในการน ทางคณะผวจยจงไดดาเนนการจดทาโครงการพฒนาสขภาวะการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนา จงหวดกาญจนบร โดยความรวมมอจากคณะสงฆจงหวดกาญจนบร สาธารณสขจงหวดกาญจนบร และชมชนในเขตเทศบาลเมองกาญจนบร จากการศกษาขอมลเบองตนเกยวกบสขภาพประชาชนทวไปโดยรวมของจงหวดกาญจนบร สามารถแบงออกเปนตารางไดดงน

ขอมลสาธารณสขจงหวดทสารวจสขภาพของประชากรทวไป รวมทงพระสงฆ-สามเณรในจงหวดกาญจนบร (ตาราง แผนผงขอมล ขอโรคภยไขเจบ)

1. อายคาดเฉลย

ตารางท 1 แสดงอายคาดเฉลยเมอแรกเกด (Life expectancy at birth)จงหวดกาญจนบร เปรยบเทยบกบประเทศไทย ป – 25558

จงหวด พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2552 พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2555 ประเทศ ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง ชาย หญง

กาญจนบร 72.49 79.35 73.72 76.32 74.47 79.35 74.74 79.85 75.98 81.03 ประเทศ 70.2 75.82 69.5 76.3 69.10 75.82 69.50 76.30 66.5 75

พบวา อายขยเฉลยเมอแรกเกดตงแตป 2551 – 2555 เพศหญงมอายขยเฉลยเมอแรกเกด

มากกวาเพศชาย และเมอเทยบกบระดบประเทศ พบวา อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของประชากรจงหวดกาจนบรสงกวาระดบประเทศทงหญงและชาย

2. สถตชพ

ตารางท 2 แสดงอตราการเกดมชพ การตาย และการเพมตามธรรมชาตจงหวดกาญจนบร ปพ.ศ. 2550 – 25559

ป

จานวนเดก

อตราตอ 1,000 ประชากร

ดชนชพ

เกดมชพ

ทารก ทารกตาย

มารดาตาย

เกดมชพ

ทารก ทารกตาย

มารดาตาย

อตราเพมตาม

ธรรมชาต

2550 10,026 4,682 70 2 12.05 5.63 6.98 19.95 6.4 214 2551 9,850 4,642 75 0 11.74 5.53 7.61 0 6.2 212 2552 9,686 4,698 79 1 11.61 5.63 8.16 10.32 6.0 206 2553 9,220 4,844 75 1 11.02 5.79 7.79 1.39 5.2 190 2554 10,414 1,802 56 1 12.42 5.73 5.38 9.60 6.7 216

8ทมา: สานกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข 9ทมา: สานกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข

คณะพทธศาสตร

30

2555 9,557 5,057 56 0 11.39 6.05 5.86 0 5.4 188 3. สาเหตการตาย

ตารางท 3 จานวนและอตราตายจาแนกตามกลมสาเหตการตายของประชากร 10 ลาดบแรก จงหวดกาญจนบรปพ.ศ. 2552 - 2555 (อตราตอ 100,000 ประชากร)10

ล าดบ สาเหตการตาย 2552 2553 2554 2555

จ านวน อตรา จ านวน อตรา จ านวน อตรา จ านวน อตรา 1 มะเรงและเนองอกทกชนด 625 74.91 608 72.66 622 74.21 700 83.41 2 อบตเหตและการเปนพษ 462 55.37 329 39.32 307 36.63 517 61.61 3 ปอดอกเสบและโรคอนๆ

ของปอด 214 25.65 249 29.76 283 33.76 316 37.65

4 ความดนโลหตสงและโรคหลอดเลอดในสมอง

247 29.60 249 29.76 257 30.66 277 33.01

5 โรคหวใจ 198 23.73 234 27.96 244 29.11 271 32.29 6 ไตอกเสบ กลมอาการของ

ไต 88 10.55 126 15.06 113 13.48 129 15.37

7 โรคเกยวกบตบ และตบออน

103 12.34 137 16.37 109 13.00 122 14.54

8 วณโรคทกชนด 67 8.03 90 10.76 62 7.40 101 12.04 9 การบาดเจบจากการฆาตว

ตายถกฆาตาย และอน ๆ 88 10.55 90 10.76 100 11.93 100 11.92

10 เบาหวาน 73 8.75 56 6.69 37 4.41 66 7.86 ตงแตป เปนตนมาพบวา สาเหตการตายอนดบหนงในจงหวดกาญจนบรคอ มะเรงทกชนด

ในป พบอตราตาย 83.41 อตราตอแสนประชากร รองลงมาคอ อบตเหตและการเปนพษ 61.61 อตราตอแสนประชากร

ตารางท 4 จานวนและอตราตายจาแนกตามกลมโรคมะเรง 10 ลาดบแรก จงหวดกาญจนบร ปพ.ศ. 2552 - 2555 (อตราตอ 100,000 ประชากร)11

ล าดบ สาเหตการตาย 2552 2553 2554 2555

จ านวน อตรา จ านวน อตรา จ านวน อตรา จ านวน อตรา 1 มะเรงปอด 98 11.7 5 99 11.83 111 13.24 122 14.54 2 มะเรงตบ 109 13.06 75 8.96 94 11.22 111 13.23 3 มะเรงเตานม 37 4.43 38 4.54 31 3.70 38 4.53 4 มะเรงปากมดลก 27 3.24 36 4.30 24 2.86 32 3.81

10ทมา : สานกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข : ไมรวมการตายทไมระบสาเหต 11ทมา: สานกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข

คณะพทธศาสตร

31

5 มะเรงสมอง 18 2.16 25 2.99 13 1.55 30 3.57 6 มะเรงลาไสใหญ 32 3.84 30 3.59 31 3.70 29 3.46 7 มะเรงเมดเลอดขาว 22 2.64 30 3.59 27 3.22 28 3.34 8 มะเรงหลอดอาหาร 24 2.88 14 1.67 20 2.39 25 2.98 9 มะเรงนาเหลอง 20 2.38 17 2.04 18 2.15 17 2.03 10 มะเรงกระเพาะอาหาร 10 1.20 11.00 1.31 21.00 2.51 14.00 1.67

สาเหตการตายดวยโรคมะเรง ป พ.ศ. 2555 พบมะเรงปอดมากทสด คอ อตรา 14.54 ตอประชากรแสนคน รองลงมาคอ มะเรงตบ อตรา 13.23 ตอประชากรแสนคน ในระดบประเทศพบมะเรงตบคอสาเหตการตายอนดบหนง รองลงมาคอมะเรงหลอดคอ

4. สาเหตการปวย

ตารางท 5 จานวนและอตราปวยของ ผปวยนอกจาแนกตามกลมสาเหตการปวย จงหวดกาญจนบร 10ลาดบแรก ปงบประมาณ 2554-2556 (อตราตอ 1,000 ประชากร)12

ล าดบ กลม

โรค สาเหต 2554 2555 2556

จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา 1 10 โรคระบบหายใจ 586,032 698.20 362,728 432.23 443,406 528.36 2 9 โรคระบบไหลเวยนเลอด 485,127 577.98 304,410 362.73 412,556 491.60 3 4 โรคเกยวกบตอมไรทอโภชน

การ และเมตะบอลสม 397,421 473.49 253,187 301.70 338,694 403.59

4 11 โรคระบบยอยอาหารรวมโรคในชองปาก

388,860 463.29 246,748 294.02 319,555 380.78

5 13 โรคระบบกลามเน อ รวมโครงราง และเนอยดเสรม

338,862

403.72 218,759 260.67 271,954 324.06

6 18 อาการ, อาการแสดงและสงผดปกตทพบไดจากการตรวจท างค ล น ก แ ละท างห อ งป ฏ บ ต ก า รท ไม ส าม ารถจาแนกโรคในกลมอนได

297,650 354.62 208,319 248.23 247,503 294.92

7 12 โรคผวหนงและเนอเยอใตผวหนง

139,877 166.65 86,677 103.28 112,382 133.91

8 1 โรคตดเชอและปรสต 139,011 165.62 85,223 101.55 107,160 127.69 9 14 โ ร ค ร ะ บ บ ส บ พ น ธ ร ว ม

ปสสาวะ 108,097 128.79 68,591 81.73 87,316 104.05

10 7 โรคตารวมสวนประกอบของ

ตา 99,196 118.18 56,342 67.14 69,333 82.6

12 ทมา รง. 505 จาก Datacenter สานกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

32

สาเหตการปวยของผปวยนอก ปงบประมาณ 2556 พบ โรคระบบหายใจ สงสดเปนอนดบ 1 คอ528.36 อตราตอพนประชากร ตามดวยโรคระบบไหลเวยนเลอด 491.60 อตราตอพนประชากร

ตารางท 6 จานวนและอตราปวยของผปวยในจาแนกตามกลมสาเหตการปวย จงหวดกาญจนบร10 ลาดบแรก ปงบประมาณ 2554-2556 (อตราตอ 100,000 ประชากร)13

ล าดบ กลม

โรค สาเหต 2554 2555 2556

จานวน อตรา จานวน อตรา จานวน อตรา 1 19 ความผดปกตเกยวกบตอม

ไรทอโภชนาการและเมตะบอลซมอนๆ

22,628 2,699.42 27,658 3,295.71 28,021 3,428.69

2 32 โรคความดนโลหตสง 13,878 1,655.58 16,553 1,972.45 17,292 2,115.88 3 15 โรคเลอดและอวยวะสราง

เลอดและความผดปกตบางช น ด ท เก ย ว ก บ ร ะ บ บภมคมกน

10,646 1,270.02 12,150 1,447.79 11,892 1,455.12

4 67 อาการ อาการแสดงและสงผดปกตทพบไดจากการต ร ว จ ท า งค ล น ก แ ล ะหองปฏบตการ

9,680 1,154.78 9,747 1,161.45 10,069 1,232.06

5 18 โรคเบาสหวาน 8,621 1,028.45 9,958 1,186.59 10,045 1,229.00 6 50 โรคอ นๆของระบบยอย

อาหาร 8,971 1,070.20 10,010 1,192.79 9,413 1,151.79

7 65 ความผดปกตอนๆทเกดขนในระยะปรกาเนด

7,147 852.61 8,925 1,063.50 9,245 1,131.23

8 2 โรคตดเชออนๆของไส 8,197 977.87 8,553 1,019.17 8,738 1,069.20 9 63 โร ค แ ท ร ก ซ อ น ใน ก า ร

ต งครรภ การเจบครรภ การคลอด ระยะหลงคลอดและภาวะอนๆทางสตกรรม

8,721 1,040.38 9,066 1,080.30 8,445 1,033.34

10 28 โรคตาและสวนผนวก 4,417 526.93 5,578 664.67 6,921 846.86 สาเหตการปวยของผปวยในปงบประมาณ 2556 พบความผดปกตเกยวกบตอมไรทอ สงสดเปน

อนดบแรก 428.69 อตราตอแสนประชากร ตามดวยโรคความดนโลหตสง 2,115.88 อตราตอแสนประชากร

13 ทมา รง. 505 กลมงานพฒนายทธศาสตรสาธารณสขสานกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

33

ตารางท 7 จานวนและอตราปวยของโรคทตองเฝาระวงทางระบาดวทยา จงหวดกาญจนบร 10 อนดบ

แรก ปพ.ศ. 2554 – 255614

ล าดบ โรค 2554 2555 2556 จ านวน อตรา/

แสน ประชากร

จ านวน อตรา/แสน

ประชากร

จ านวน อตรา/แสน

ประชากร 1 อจจารระรวง 11,321 1,356.82 11,175 1,333.29 8,479 1,011.63 2 ปอดบวม 2,441 292.55 2,374 283.24 2,088 249.12 3 ไขไมทราบสาเหต 1,874 224.60 1,680 200.44 1,492 179.01 4 ตาแดง 800 95.88 771 91.99 667 79.58 5 ไขหวดใหญ 690 82.70 687 81.97 599 71.47 6 อาหารเปนพษ 400 47.94 497 59.30 598 71.35 7 ไขเลอดออก 977 117.09 1,249 149.02 507 60.49 8 มาลาเรย 1,422 170.43 1,223 145.92 348 41.28 9 สกใส 492 58.97 321 38.30 282 33.65 10 มอ เทา ปาก 179 21.45 562 67.05 254 30.30

อตราปวย 10 อนดบแรกของโรคทตองเฝาระวงทางระบาดวทยาของจงหวดกาญจนบร ป พ.ศ.

2556 พบวา โรคอจจาระรวง มอตราปวยเทากบ 1,011.63 ตอแสนประชากร รองลงมาคอ โรคปอดบวม อตราปวยเทากบ 249.12 ตอแสนประชากร สวนโรคไขเลอดออก เปนอนดบท ท 7 มอตราปวยเทากบ 60.49 ตอแสน

สรป ขอมลสาธารณสขจงหวดทสารวจสขภาพของประชากรทวไป จงหวดกาญจนบร ตามตาราง

ท 1 – 7 น พบวา อตราการเกด การตาย สาเหตการปวย จากโรคตางๆ ยงมนใหเหนและเพมขนอยเรอยๆ และสาเหตตางๆ เกดไดหลายประการตามลกษณะและสาเหตของโรค ซงในทางพระพทธศาสนาถอวาเปนธรรมดาของชวตทมการเกด แก เจบ และตาย แตการทจะดารงชวตใหอยเปนปกตสขไดนน จะตองรจกการใชชวตใหถกตองตามสขลกษณะ แหลงกาเนดหรอสาเหตของโรคตางๆ กขนอยกบการดารงชพของคน วาจะดาเนนไปในทางไหน เพราะรางกายคนนน เปรยบเสมอนกบรงแหงโรค หากไมรจกรกษารางกายตนเองแลว มกจะสงผลไปยงสวนอนๆ อกดวย จากสถตของสานกงานสาธารณสข บงชวา คนมกจะเสยชวตจากโรคตางๆ มากกวาการดารงชพตามอายขย

จากขอมลสถตดงกลาวของสาธารณสขจงหวดกาญจนบร คณะทมงานวจยภาคกลางไดรวมประชมรวมกบคณะสงฆจงหวด และดาเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรจงหวดกาญจนบร และโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลเมองจงหวดกาญจนบร โดยเชญวทยากรจากสาธารณสขจงหวดบรรยายใหความรเกยวกบสขภาพและดานโภชนาการแกพระสงฆสามเณรผเขารวมสมมนาโครงการสมมนา

14 แหลงขอมล : รง. 506งานระบาดวทยาสานกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

34

2.3 โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรจงหวดกาญจนบร

โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณร จงหวดกาญจนบร ภายใตการสนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการสราวสขภาพ15 สาหรบโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในจงหวดกาญจนบรนน เหนถงความสาคญของการพฒนาองคความรดานสขภาวะ โภชนาการและการพฒนาเครอขายสขภาวะพระสงฆ จงไดกาหนดโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทอาเภอเมองจงหวดกาญจนบร ขนเปนพนทนารองและมเปาหมายในการพฒนาวดในพนทดงกลาวใหเปนวดตนแบบในการเสรมสรางสขภาวะทด โดยจะมงเนนการจดกจกรรมพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบพระสงฆในพนทอาเภออนๆ ในจงหวดกาญจนบรตอไปทงนกระบวนการดาเนนการจะใหความสาคญกบการจดทาฐานขอมลสขภาวะพระสงฆในอาเภอเมองจงหวดกาญจนบร เพอเปนกลไกสนบสนนการทางานระยะยาว อกทงยงจะดาเนนการสงเสรมใหสามารถพฒนาเปาหมายและแผนการดาเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระสงฆในจงหวดกาญจนบร ไดตอไป

โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณร จงหวดกาญจนบร ไดรบความรวมมอจากคณะสงฆในเขตอาเภอเมอง จงหวดกาญจนบร และสาธารณสขจงหวดกาญจนบร จากการลงพนทและไดดาเนนการโครงการนน คณะผวจยไดขอสารวจขอมลพนฐานสถานสขภาพของประชากรจากสาธารณสขจงหวด

2.3.1 การสงเสรมสขภาพดานโภชนาการ

การสงเสรมสขภาพดานโภชนาการของพระสงฆสามเณรในเขตอาเภอเมอง จงหวดกาญนบร โดยคณะทมจากสาธารณสขจงหวดกาญจนบร ไดใหความรเกยวกบหลกโภชนาการ การขบฉน เพอใหเกดสขภาวะทดตอพระสงฆสามเณร ซงอาหารทรบจากการออกบณฑบาตนน กใชวาจะถกสขลกษณะทงหมด ตองพจารณากอนขบฉน โดยคณะสาธารณสขจงหวดไดถวายความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพดานโภชนาการตามหลกสานกโภชนาการ

กลยทธสวนบคคล

- ความตะหนก (awareness) - ความร (knowledge “nutrition literacy”) - ทศนคต (positive attitude) - ทกษะ (ทกษะในการเลอกอาหาร)

กลยทธดานสงคม – สงแวดลอม - ปจจยดานสงคม : แรงสนบสนนจากเพอน ครอบครว - ปจจยดานองคกร : กายภาพ สงแวดลอม โรงอาหาร

15 พระมหาสทตย อาภากโร. 2557. รายงานการวจยการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตาม

แนวพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ: สานกสนบสนนสขภาวะองคกร สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ.

คณะพทธศาสตร

35

- การพฒนาดานชมชน : การมสวนรวม - นโยบาย : การมสงจงใจ16

ความเชอมโยงของอาหาร โภชนาการและสขภาพ

อาหาร โภชนาการ สขภาพ

โภชนาการกบสขภาพ

อาหารและโภชนาการ17 เปนปจจยสาคญในการดารงชวตของมนษย ถาเรามภาวะโภชนาการทด กจะชวยเสรมสรางรางกายใหแขงแรง ตรงกนขามหากเราไดรบสารอาหารทมากหรอนอยเกนไปยอมกอใหเกดภาวะโภชนาการเกนหรอภาวะทพโภชนาการขนได การไดเรยนร ถงหลกการบรโภคอาหารและโภชนาการตามหลกโภชนบญญต จะทาใหมนษยเราสามารถเลอกบรโภคอาหารไดอยางถกตองเหมาะสม โดยเฉพาะในวยรน ซงเปนวยทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว การเลอกบรโภคอาหารอยางเหมาะสมกบวย จะมสวนสาคญอยางมากตอการสรางเสรมสขภาพใหสมบรณ แขงแรงสมวย

คนเรามสขภาพทดไดนน การรบประทานอาหารนบเปนปจจยอนดบแรกๆ เราจงจาเปนตองมความรทางดานโภชนาการและอาหาร เพอจะไดเลอกรบประทานอาหารทมประโยชน ไดสดสวนทเหมาะสมกบความตองการของรางกาย อนเปนการเสรมสรางสขภาพทดใหหางไกลจากโรคภยไขเจบ

ความหมายของโภชนาการ

โภชนาการ หมายถง เนอหาวชาการทเปนขอมลทางวทยาศาสตรทเกยวของกบอาหาร ซงเรยกวาวทยาศาสตรกบอาหาร โดยเปนความสมพนธระหวางอาหารกบกระบวนการทเกยวของกบสขภาพและการเจรญเตบโต เชน การจดแบงประเภท และประโยชนของสารอาหาร การเปลยนแปลงของอาหารทรบประทานเขาไป เปนตน

ภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการ หมายถง สภาพหรอสะภาวะของรางกาย อนเนองมาจากการบรโภคอาหาร ซงรางกายนาอาหารทไดรบไปใชเพอความเจรญเตบโต ซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย ตลอดจนชวยใหอวยวะตางๆของรางกายทางานไดตามปกต โดยมปจจยตางๆทมผลตอภาวะโภชนาการ เชน ปจจยดาน

16 อางจาก“การสงเสรมสขภาพ ดานโภชนาการ” ผศ.ดร.เรวด จงสวฒนภาควชาโภชนวทยาคณะสาธารณสข

ศาสตร มหาวทยาลยมหดล http://rohed-center.com/1%20new%20website/Home/work/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%87/6%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%20%20%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A0%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3_%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84.pdf

17แห ล งท ม าข อม ล : https://sites.google.com/site/khruxeuxngthpniy/phawa-phochnakar-kab-sukhphaph

คณะพทธศาสตร

36

เศรษฐกจ สงคม การศกษา สงแวดลอม ขนบธรรมเนยม วฒนธรรม รปแบบการบรโภคอาหาร ตลอดจนสภาพรางกายและจตใจ เปนตน

ประเภทของภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการ แบงออกเปน ภาวะโภชนาการทดเมอไดรบสารอาหารทเหมาะสมและเพยงพอตอความตองการของรางกาย และภาวะทพโภชนาการ ซงมทงภาวะโภชนาการตา และภาวะโภชนาการเกน เนองจากไดรบอาหารไมเพยงพอตอความตองการของรางกายอาจทาใหมสขภาพทไมดได โดยมรายละเอยดดงน

ภาวะโภชนาการทด คอ การทรางกายไดบรโภคอาหารในปรมาณทเพยงพอถกสดสวน หลากหลาย เหมาะสมและครบถวนตามความตองการของรางกาย ทาใหสามารถนาสารอาหารทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบรางกายและจตใจ สงผลใหมสมรรถภาพรางกายทด

ภาวะโภชนาการทไมด หรอภาวะทพโภชนาการ หมายถง การทรางกายบรโภคอาหารในลกษณะทไมเหมาะสมกบความตองการของรางกาย ทงในดานปรมาณและสดสวน ทาใหรางกายเกดภาวะโภชนาการทไมดขน ซงแบงออกเปนภาวะโภชนาการตา หรอภาวะขาดสารอาหาร หมายถง ภาวะทเกด

คณะพทธศาสตร

37

จากการบรโภคอาหารไมเพยงพอ หรอไดรบสารอาหารไมครบตามความตองการของรางกายซงมผลทาใหสขภาพไมแขงแรง อาจกอใหเกดโรค หรอมความตานทานตอโรคตางๆไดนอย เจบปวยไดงาย

ภาวะโภชนาการเกน หมายถง ภาวะทเกดจากการบรโภคอาหารหรอสารอาหารทเกนตอความตองการของรางกายเชนบรโภคอาหารทใหพลงงานเกนกวาทรางกายจะใช รางกายจงเกดการสะสมพลงงานเหลานนไวในรปของไขมน ทาใหเกดโรคอวน หรอหมายรวมถงการไดรบวตามนบางชนดมากเกนไป กอาจสะสมจนกอใหเกดอนตรายตอรางกายไดเชนกน เชนวตามนเอ วตามนด วตามนอ วตามนเค

โภชนาการกบสขภาพ การทคนเราจะมสขภาพดหรอไมนน ขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง ซงสวนใหญจะอยภายใตการควบคมของตวเอง สวนทนอกเหนอการควบคมมนอย เชน กรรมพนธ ดงนนถาเราควบคมปจจยตางๆ ไดเชน การเลยงดตงแตเดก การดาเนนชวตอยางถกตอง คนสวนใหญชวยกนรกษาสงแวดลอม ในครอบครวมความสงบสขดคอมสขภาพจตด และสงทสาคญอกประการหนงคอ การเอาใจใสเรองโภชนาการ ถาสามารถควบคมสงเหลานไดหมด สขภาพดถวนหนากคงจะไมเกนความเปนจรง

โภชนาการ หมายถง อาหารท เรารบประทานเขาไป แลวรางกายนาเอาไปใช เพอการทาหนาทอยางสมาเสมอของอวยวะทสาคญ เชน หวใจ ปอด เปนตน นอกจากนยงนาไปใชเพอสรางความเจรญเตบโตของรางกาย การซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย เราสามารถแบงอาหารออกเปนประเภท โดยอาศยหลกทางโภชนาการ ไดเปนโปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน วตามน เกลอแร และนา ซงมสวนสาคญตอการทางานของรางกายไมยงหยอนไปกวากน โดยโปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน เมอรบประทานเขาไปรางกายจะเผาผลาญทาใหเกดพลงงานได สวนพวกวตามน เกลอแร และนา จะเปนองคประกอบทมความสาคญในการทาใหวงจรการทางานตางๆ ของรางกาย ดาเนนตอไปไดเปนปกต ดงนนเราทกคนถาหวงทจะใหรางกายมสขภาพทด ควรจะตองสนใจทจะเรยนร และปฏบตตามวธการรบประทานอาหารใหถกหลกโภชนาการ ไมมใครมาชวยทานได ถาทานไมลงมอปฏบตเอง นอกจากนควรรกษานาหนกตวใหอยในเกณฑปกต ทกคนควรชงนาหนกตนเองอยางนอยเดอนละครง ถาผอมไปกกนอาหารทมประโยชน นาหนกจะไดเพม ถาอวนไปกกนใหนอยลง รวมกบการออกกาลงกายใหมากขน ไมละเลยตนเองถงขนเกดภาวะแทรกซอนจากอวน หรอผอมแลว

ความส าคญของอาหารกบสขภาพ

1. กจกรรมของมนษยในแตละวนจาเปนตองใชพลงงาน และสารอาหารทรางกายไดรบจากการรบประทานอาหารในแตละมอ การรจกเลอกรบประทานอาหารใหเหมาะสมกบความตองการของรางกาย จะชวยใหรางกายเจรญเตบโตอยางเตมทสมบรณ และมสขภาพรางกายทแขงแรง

2. โภชนาการเปนการศกษาความสมพนธระหวางอาหารกบกระบวนการตางๆ ทเกยวของกบสขภาพ และการเจรญเตบโตของสงมชวต หากสภาพรางกายไดรบอาหารทมสารอาหารครบ และเพยงพอตอความตองการ รางกายสามารถนาสารอาหารเหลานนไปใชไดอยางเตมท เรยกวาภาวะโภชนาการทด แตถารางกายไดรบสารอาหารทไมครบถวน และไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย จะเรยกวาภาวะโภชนาการทไมด หรอทพโภชนาการ18

18แหลงทมาขอมล : http://www.bangkokhealth.com/index.php/health/health-general/food-

nutrition/542-%E0%B9%82%E0%B8%A0%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A

คณะพทธศาสตร

38

ปญหาการเกดโรคจากภาวะทพโภชนาการ

อาหารและโภชนาการเปนสงทสาคญอยางมาก การเลอกบรโภคอาหารทดมประโยชนและถกตอง ยอมมผลดตอรางกายแตถาเลอกบรโภคอาหารไมถกตอง ยอมกอใหเกดโรคตางๆ และมโทษรางกายได ซงโรคทเกดจากภาวะทพโภชนาการ สามารถแบงออกไดเปนโรคภาวะโภชนาการเกน และโรคภาวะโภชนาการตา ดงน

โรคอวน เปนโรคหนงซงเกดจากภาวะโภชนาการเกนสงผลใหเกดโรคตางๆตามมาเชนโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคไขขออกเสบ โรคเกยวกบทางเดนหายใจ เปนตน

สาเหต

1) รบประทานอาหารมากเกนกวาทรางกายตองการ รวมไปถงการเลอกรบประทานอาหารทไมเหมาะสม เชน การรบประทานอาหารฟาสตฟด รบประทานอาหารทมไขมนมากเกนความตองการของรางกาย หรอการรบประทานอาหารหวานจด เชน นาอดลม ขนมเคก ขนมหวานตางๆ

2) ขาดการออกกาลงกาย เมอรางกายไมไดมการใชพลงงาน สารอาหารตางๆท เรารบประทานเขาไปจงแปรเปลยนเปนไขมนไปสะสมอยตามสวนตางๆของรางกาย

3) พนธกรรม มงานวจยพบวา หากบดามารดา คนใดคนหนงหรอทง 2 คนเปนโรคอวน มโอกาสทจะทาใหบตรมโอกาสเปนโรคอวนสงกวาเดกปกต

4) ความผดปกตของรางกาย บางครงโรคอวนอาจจะเกดจากความผดปกตของตอมไทรอยดทอยในรางกาย โดยตอมไทรอยดนจะผลตฮอรโมน “ไทรอกซน” ซงถาตอมไทรอยดผดปกต ฮอรโมนนจะถกผลตออกมานอย จะทาใหรางกายเผาผลาญพลงงานไดไมด เกดการสะสมไขมนไวมาก เกดโรคอวนได

การลดความอวน

1) ลดอาหารประเภท แปง นาตาล และไขมน 2) ลดปรมาณอาหารในแตละมอลงแตยงตองรบประทานใหครบ 5 หม 3) ไมรบประทานจบจบ 4) ไมดม หรอรบประทานอาหารทมนาตาลสง เชน นาอดลม ขนมรสหวานจด 5) อาหารมอเยนเปนมอทมกจะรบประทานเกนกวาทรางกายจะนาไปใชไดหมด ดงนน ควร

ลดปรมาณอาหารมอเยนลง และงดรบประทานอาหารมอดก 6) อาจรบประทานผกผลไมเพมขน ทดแทนขาว แปง ขนมหวาน โดยตองเลอกผลไมทรสไม

หวานจด ( ผลไมบางชนดมแปงและนาตาลสง ควรงดรบประทาน เชน สปปะรด ทเรยน ขนน กลวยนาวา 7) ออกกาลงกายสมาเสมอ เพอเรงการเผาผลาญไขมนสวนเกนออกไป โดยออกกาลงกายให

หวใจเตนแรงกวาปกต ตอเนองกนอยางนอย 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง

3%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E.html

คณะพทธศาสตร

39

โรคขาดสารอาหาร

เปนโรคทเกดขนจากการขาดสารอาหารทควรไดรบอยางพอเพยงในภาวะหนงๆ ซงมสาเหตตางกน ดงน

1. ไดรบปรมาณนอยเกนไปจากการขาดความรทจะเลอกรบประทานอาหารทมคณค าหรอจากภาวะทางเศรษฐกจ

2. รางกายมความตองการมากขน เชน ในภาวะเจบปวย ฟนไข 3. ความอยากอาหารนอย การยอยอาหารไมด 4. มการทาลายแหลงสรางอาหารในรางกาย 5. ยาหรอสารบางชนดทมผลตอระบบยอยอาหารของรางกาย

สาเหตของโรคขาดสารอาหาร เกดจากพฤตกรรมและนสยสวนตวในการกนอาหาร และดวยปจจยทางดานเศรษฐกจ(ฐานะยากจน) จงทาใหเดกตองกนอาหารเทาทพอแมจะหามาไดการดแลเรองการกนอาหาร (โภชนาการ) ของเดกในวยเรยนเหลาน จะเหนวาเดกไมไดกนตามหลกโภชนาการแตกนเพยงเพอใหอมทองและอยรอดเทานน สวนมากคนทมความสาคญทตองคอยดแลในเรอง โภชนาการของเดกคอ พอแมหรอผเลยงด (ญาต) ทไมคอยมเวลา หรอตระหนกถงความสาคญในเรองน จงทาใหเดกเกดโรคขาดสาร

อาหารโดยไมรตวโรคขาดสารอาหารทพบมาก ไดแก 1. โรคขาดโปรตน 2. โรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก 3. โรคเหนบชา4. โรคกระดกออน 5.โรคคอพอก 6. โรคตาฟาง 7. โรคลกปดลกเปด

โภชนบญญต 9 ประการและธงโภชนาการ

จากผลเสยของภาวะทพโภชนาการขางตน ทาใหหนวยงานของรฐกองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดเชญนกวชาการดานโภชนาการจากสถาบนตางๆ มาระดมความร แสดงความคดเหน และรวบรวมขอมลตางๆนามาสรปเปนขอเสนอแนะในการรบประทานอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย เรยกวา “ขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย หรอโภชนบญญต 9 ประการ” และยงไดหาสญลกษณ “ธงโภชนาการ” เพอใหประชาชนเขาในในเรองโภชนาการไดงายขน

โภชนบญญต 9 ประการ

โภชนบญญต เปนขอปฏบตการบรโภคอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย 9 ประการ มรายละเอยดดงน

1. รบประทานอาหารใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย และหมนดแลนาหนก 2. รบประทานขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางมอ 3. รบประทานพชผกใหมากและรบประทานผลไมเปนประจา 4. รบประทานปลา เนอสตวไมตดมน ไข และเมลดถวแหงเปนประจา 5. ดมนมใหเหมาะสมตามวย 6. รบประทานอาหารทมไขมนแตพอควร 7. หลกเลยงการรบประทานอาหารรสหวานจดและเคมจด 8. รบประทานอาหารทสะอาดปราศจากการปนเปอน

คณะพทธศาสตร

40

9. งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล19

ทางคณะสงฆในเขตอาเภอเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร ไดสนองนโยบายกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข โดยสานกโภชนาการ เกยวกบการรกษาสขภาพของพระสงฆ โดยมทมงานจากสาธารณสขจงหวดกาญจนบร ไดตรวจสขภาพพระสงฆสามเณรในเขตอาเภอเมองกาญจนบร และเปนวทยากรใหความรเกยวกบการดแลสขภาพ เพอใหสอดคลองตามนโยบาย คอ สขภาพด เรมท......

19อางในแหลงทมาขอมล : https://sites.google.com/site/khruxeuxngthpniy/phawa-phochnakar-

kab-sukhphaph

ลดหวาน

ลดมน

ลดเคม

กนผกผลไม 5 ส

พฤตกรรมบรโภค

คณะพทธศาสตร

41

2.3.2 โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลเมองจงหวดกาญจนบร

ชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร ประชาชนรอยละ 90 นบถอพระพทธศาสนา มกจกรรมทเกยวของกบทางพระพทธศาสนามไดขาด โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนหรออปถมภพระพทธศาสนา มการทาบญใสบาตรแดพระภกษสามเณรทจาพรรษาอยในวดบรเวณเขตเทศมไดขาด อาหารทใสบาตรสวนมากจะเปนประเภททกอใหเกดการสงสมไขมนหรอกอใหเกดโรคภยไขเจบแกพระภกษสามเณร ทงนเพราะความรไมเทาทนตอเหตการณ จงทาใหพระภกษสามเณรเกดโรคภยไขเจบไมทางตรงกทางออม

สาหรบโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนา ในจงหวดกาญจนบรนน เหนถงความสาคญของการพฒนาองคความรดานสขภาวะ โภชนาการและการพฒนาสขภาวะชมชนทอยในบรเวณเทศบาลเมองกาญจนบร จงไดกาหนดโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทอาเภอเมองจงหวดกาญจนบร ขนเปนพนทนารองและมเปาหมายในการพฒนาชมชนในพนทดงกลาวใหเปนชมชนตนแบบในการเสรมสรางสขภาวะทด โดยจะมงเนนการจดกจกรรมพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบชมชนในพนทอาเภออนๆ ในจงหวดกาญจนบร ตอไปทงนกระบวนการดาเนนการจะใหความสาคญกบการจดทาฐานขอมลสขภาวะชมชนในอาเภอเมองจงหวดกาญจนบร เพอเปนกลไกสนบสนนการทางานระยะยาว อกทงยงจะดาเนนการสงเสรมใหสามารถพฒนาเปาหมายและแผนการดาเนนงานดานชมชนตนแบบสขภาวะใหกบชมชนในจงหวดกาญจนบร ไดตอไป

ประวตเทศบาลเมองกาญจนบร

เมอวนท 25 มนาคม พ.ศ. 2478 ไดมพระราชกฤษฎกากาหนดใหทองทตาบลบานเหนอและตาบลบานใต ซงมเนอทประมาณ 2.08 ตารางกโลเมตร ในทองทอาเภอเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร เปนเขตเทศบาลเมองกาญจนบร พรอมกนนนเทศบาลเมองกาญจนบร โดยขนหรญประศาสน ซงเปนนายกเทศมนตรคนแรก ไดขออนมตจงหวดกาญจนบร อาศยตงททาการของเทศบาลเมองกาญจนบร ขนในสวนหนงของศาลากลางจงหวดกาญจนบรดวย

ครนตอมา พ.ศ. 2483 นายบญผอง สรเวชชพนธ ซงเปนนายกเทศมนตรสมยนนไดพจารณาเหนวา ททางานของเทศบาลควรจะไดเปนตวอาคารเอกเทศเพอความสะดวกตอประชาชนทมาตดตองานกบเทศบาล จงไดดาเนนการกอสรางเปนอาคารไมชนเดยวขนาด 3 หอง ขน ณ ถนนคเมองและไดใชเปนสานกงานของเทศบาลตลอดมา

ตอมา พ.ศ.2501 นายสมจตต ราคา นายกเทศมนตรไดพจารณาเหนวาอาคารสานกงานเทศบาลไดมสภาพชารดทรดโทรมไมกวางขวางเพยงพอในการปฏบตงาน ประกอบกบศาลากลางจงหวดกไดยายไปตงททาการใหม ณ รมถนนแสงชโต ตาบลปากแพรก จงไดขออนมตจงหวดขอยายอาคารททาการของเทศบาลกลบมาอาศยอยทศาลากลางจงหวดหลงเดมอกครง

เนองดวยสภาพของศาลากลางจงหวดกาญจนบรหลงเดมไดกอสรางมาเปนเวลาชานานถง50ป มสภาพชารดทรดโทรมเปนอนมาก เทศบาลจงไมอาจอาศยตอไปได ดงนนในปพ.ศ.2516 ร.ต.สมจตต เสตะพนธ นายกเทศมนตรพรอมทงคณะเทศมนตร สมาชกสภาเทศบาลและพนกงานเทศบาลไดพจารณาเหน

คณะพทธศาสตร

42

วาควรจะดาเนนการกอสรางอาคารสานกงานเทศบาลเสยใหม เพอใหเปนอาคารถาวรมนคง เปนศรสงางาม เหมาะสมตามสภาพการณในปจจบน คณะเทศมนตรจงไดจดสรรรายไดของเทศบาลเปนงบประมาณคากอสรางเปนเงน2,000,000 บาท แตในขณะนนเปนปลายปงบประมาณ เทศบาลไมสามารถดาเนนการกอสรางได จงขออนมตกนเงนคากอสรางไวดาเนนการในปตอไป

ตอมาในปพ.ศ.2517 นายนทศน ถนอมทรพย นายกเทศมนตรคนปจจบน พรอมทงคณะเทศมนตร จงไดนาเงนงบประมาณจานวน 2,000,000 บาท ทขออนมตกระทรวงมหาดไทยกนเงนไวมาตงจายเปนงบประมาณคากอสรางอาคารสานกงานเทศบาลอกครงหนง พรอมกนนนเทศบาลกไดดาเนนการเรยกประกวดราคากอสราง ไดมผมายนซองประกวดราคากอสรางจานวน 3 รายแตปรากฏวาเปนราคาสงกวาวงเงนงบประมาณทตงไว เทศบาลจงไดจดสรรเงนรายไดอก จานวน 1,000,000 บาทเสนอสภาเทศบาลอนมตเปนเงนงบประมาณเพมเตมคากอสรางอาคารสานกงานเทศบาล และไดดาเนนการเรยกประกวดราคากอสรางอกครง โดยหางหนสวนจากดมตรพนธกอสรางเปนผเสนอราคา 3 ,725,000 บาท และเทศบาลไดทาการวางศลาฤกษโดย คณประเทอง สนธพงษ ผวาราชการจงหวด เมอวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ.2517 โดยคณะเทศมนตรไดจดสรรเงนรายไดของเทศบาลอก 725,000 บาท เปนคากอสรางอาคารในสวนทยงขาดอย กอสรางแลวเสรจเมอวนท 23 มถนายน 2518

อาคารสานกงานเทศบาลเมองกาญจนบรหลงน ตงอยในทดนราชพสดซงจากกรมธนารกษ กระทรวงการคลง มลกษณะเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลก 3 ชน ผนงกออฐถอปนมหองประชมใหญ หองประชมเลก หองเกบของใตดน และมหองจาแนกตามลกษณะของการบรหารงานโดยเฉพาะเปนอาคารททนสมย ตงอยในยานกลางของชมชน จะอานวยประโยชนใหแกประชาชนในทองถนเปนอยางด

เมอป พ.ศ.2517 โดยมพระราชกฤษฎกาเปลยนแปลงเขตเทศบาลเมองกาญจนบร ทาใหเนอทเพมขนเปน 9.16 ตารางกโลเมตร20

เทศบาลเมองกาญจนบร มพนทครอบคลมหลายตาบลในอาเภอเมองกาญจนบร ไดแก ตาบลบานเหนอทงตาบล ตาบลบานใตทงตาบล บางสวนของตาบลปากแพรก และบางสวนของตาบลทามะขาม รวมถงบางสวนของตาบลทาลอในอาเภอทามวง21

การปกครองสวนภมภาคอาเภอเมองกาญจนบรแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 13 ตาบล 101 หมบาน ไดแกตาบลบานเหนอ ตาบลบานใต ตาบล ปากแพรก ตาบล ทามะขามตาบล แกงเส ยน ต าบลหนองบว ตาบลลาดหญา ตาบลวงดง ตาบลชองสะเดา ตาบลหนองหญา ตาบลเกาะสาโรง ตาบล บ า น เก า และตาบลวงเยน โดยแยกเปน 27 ชมชนในเขตเทศบาลประกอบดวย 1) ชมชนเตาปน 1,2, 2) ชมชนเตาปน 3, 3) ชมชนรวมพฒนา4) ชมชนทานาชกโดน5) ชมชนโรงหบออย6) ชมชนอทอง7) ชมชนบานชกกม8) ชมชนปนทอง9) ชมชนวสทธรงส10) ชมชนตลาดผาสก11) ชมชนบานใต12) ชมชนบานบอ13) ชมชนดอนรก14) ชมชนซอยโรงนาแขง15) ชมชนตลาดชกโดน6) ชมชนบานเหนอ117) ชมชนบานเหนอ 218) ชมชน

20แหลงขอมลจาก : เทศบาลเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร. คนเมอวนท 19 กนยายน 2559. เวบไซด :http://www.muangkan.go.th/index_intro.php?new_id=1

21แหลงขอมลจาก : https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%8D%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5

คณะพทธศาสตร

43

บานเหนอ 319) ชมชนจงเจรญ20) ชมชนประชาภบาล21) ชมชนแมนาแคว22) ชมชนสมพนธนเวศน23) ชมชนสถานรถไฟดอนรก24) ชมชนแสงชโตเหนอ25) ชมชนวงใหญ26) ชมชนศาลากลาง และ 27) ชมชนซอยไปรษณย22ซงจานวนประชาชากรในเทศบาลเมองกาญจนบร มจานวนทงสน 32,227.73 คน23

การพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลเมองจงหวดกาญจนบร

จงหวดกาญจนบร ถอเปนจงหวดหนงทมชอเสยงในแหลงทองเทยวทงทางวฒนธรรม ประวตศาสตร ศาสนา และแหลงธรรมชาตจงหวดกาญจนบรเปน “เมองประวตศาสตรธรรมชาตอศจรรยสวรรคนกผจญภย” มศกยภาพในการทองเทยวระดบสง เปนแหลงทองเทยวหลกของภมภาคตะวนตก อดมดวยทรพยากรทาง การทองเทยวทสวยงามและหลากหลาย ทงสถานท สาคญทางประวตศาสตรแหลงโบราณสถาน และแหลงทองเทยวตามธรรมชาตมการสงเสรมใหมการทองเทยวเชงอนรกษมสงอานวยความสะดวกสาหรบการทองเทยวทครบครนการเดนทางสะดวกและรวดเรวใชระยะเวลาเพยง 1-3 ชวโมง เทานนจากกรงเทพมหานคร ทงทางรถยนตและรถไฟ24

ในดานสาธารณสข โดยรวมจงหวดกาญจนบร สถานบรการสาธารณสขของรฐ ประกอบดวย โรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข 15 แหง โรงพยาบาลสงกดกระทรวงกลาโหม 1 แหง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล142 แหงศนยบรการสาธารณสขชมชน 3 แหง สถานบรการสาธารณสขของเอกชน ประกอบดวย โรงพยาบาลเอกชน 4 แหง คลนกเวชกรรม 67 แหงคลนกทนตกรรม 15 แหงคลนกการพยาบาลและผดงครรภ33 แหง คลนกการแพทยแผนไทย 6 แหงโดยมอตราการเกด 11.02 อตราการตาย 5.79 ตอประชากร 1,000 คน

จานวนบคลากรในสวนของสาธารณสขแบงเปน แพทย 161 คน ทนตแพทย 60 คน พยาบาลทงสน 1,188 คน โดยมอตราสวนแพทย 1 คนตอประชากร 6,404 คน ทนตแพทย 1 คนตอประชาก ร15,253 คน เภสชกร 1 คนตอประชากร 11,816 คน พยาบาล 1 คนตอประชากร 759 คน

จานวนผปวย จาแนกตามกลมสาเหตของจงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2553 – 255525

กลมสาเหต 2553 (คน)

2554 (คน)

2555 (คน)

โรคเบาหวาน 20,341 20,933 21,414

โรคความดนโลหต 34,830 35,620 37,009

22แหลงขอมลจาก : เทศบาลเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร. คนเมอวนท 19 กนยายน 2559. เวบไซด

:http://www.muangkan.go.th/index_intro.php?new_id=1 23สานกบรหารการทะเบยน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ระบบสถตทางการทะเบยน : รายงานสถต

จ า น ว น ป ร ะ ช า ก ร แ ล ะ บ า น ป ร ะ จ า ป พ . ศ . 2 5 5 8 . " [ อ อ น ไ ล น ] . เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ [ม.ป.ป.]. สบคน 10 กมภาพนธ 2559.

24ทมา : แผนพฒนาจงหวดกาญจนบร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2558 – พ.ศ. 2561 25ทมา : สานกงานสาธารณสขจงหวดกาญจนบร 2556

คณะพทธศาสตร

44

จากตารางจานวนผปวยดวยโรคเบาหวานมอตราเพมขนจากปกอน โดยในป 2554 เพมขนจากป2553 จานวน 592 คน คดเปนรอยละ 2.9 และป 2555 เพมขนจากป 2554 จานวน 481 คน คดเปนรอยละ 2.2 เพมขนในอตราทลดลง ชใหเหนวาประชาชนในจงหวดกาญจนบรมอตราการปวยดวยโรคเบาหวานลดลงผปวยดวยโรคความดนโลหตสงมอตราเพมขนจากปกอน โดยในป 2554 เพมขนจากป 2553 จานวน 790 คน คดเปนรอยละ 2.3 และป 2555 เพมขนจากป 2554 จานวน 1,359 คน คดเปนรอยละ3.9 ชใหเหนวาประชาชนในจงหวดกาญจนบรมอตราการปวยดวยโรคความดนโลหตเพมขน

สถตจากสาธารณสขจงหวดกาญจนบร ชใหเหนถงสขภาพของประชากรโดยรวมในจงหวด ขางตน คณะผวจยไดใหขอมลเกยวกบการเกด การดารงชพ การปวย การเสยชวต และสาเหตของโรคตางๆ ในโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระสงฆสามเณรจงหวดกาญจนบร และในโครงการน คณะผวจยไดลงพนทเพอทาวจยในโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลเมองจงหวดกาญจนบร โดยผเขารวมสมมนาโครงการมาจากชมชนในเขตเทศบาลเมองจงกาญจนบร เพอพฒนาใหเปนชมชนตนแบบในการเสรมสรางสขภาวะดานโภชนาการ

การพฒนาสขภาวะชมชน

การเปลยนแปลงสภาพทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง และสงตางๆ ทเกยวของกน ทาใหชมชนเกดการตนตว เรยนรเพอทจะอยรอดในสงคม การตนตวทวานน คอการเรยนรเพอทจะอยรอดในสงคม ซงไมเพยงแคการดนรนในทางเศรษฐกจอาชพเทานน แตเปนเรองของสภาพของคน เมอประชาชนอยรวมกนมากขน รปแบบการพฒนาสงคมกมมากขน สงคมหรอชมชนทไดรบการพฒนาจะตองมการพฒนาทงรางกายและจตใจ ดงนนจงจาเปนอยางยงทนกการสาธารณสข จะตองใหความสาคญกบชมชนและบรบททางสงคมและวฒนธรรม ตลอดจนมการกาหนดยทธศาสตรทจะนาไปสการสรางความเขมแขงใหกบชมชนอยางเปนระบบ ชดเจนและมความสอดคลองกบหลกการปฏรประบบสขภาพ หรอ การปฏรปความคด จากสขภาพทวาดวยเรองโรคเปน“สขภาวะ” ทสมบรณและเชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดบทงทางกาย จต สงคม และจตวญญาณ การแกปญหาสงคมทยากๆ เพอนาไปสการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนดวยแนวทางสามเหลยมเขยอนภเขาของ ศ.นพ. ประเวศ วะส โดยโครงสรางสามเหลยมประกอบเปนสามมมเชอมกน ซงมมท 1 คอ การสรางความร ผลทไดจะนามาใชในการแกปญหาตามวงจรคณภาพของ เดมมงส คอ PDCA ( P-Plan, D-Do, C-Check, A-Ac) มมท 2 คอ การเคลอนไหวทางสงคม หมายถงการทสงคมเขามารวมเรยนร รวมบอกความตองการ มมท 3 อานาจรฐ หรอ อานาจทางการเมองสามเหลยมทง 3 มม จะตองประกอบกน ไมออนมมใดมมหนง และในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนตองเนนการใหบรการสขภาพแบบองครวมทครอบคลมดานการสงเสรมสขภาพอนามย การปองกน การรกษา และการฟนฟสภาพ และทายทสดนพลวตรของกระแสการพฒนาดงกลาวตองเรมจากการทางานรวมกนเปนเครอขาย มการหนนเสรมและเชอมโยงกน มการแลกเปลยนขอมลขาวสาร การสรางพลงในชมชน เพอกาวไปสยคแหงการพงพาตนเองตามรอยเศรษฐกจพอเพยง และ ขอฝากหลกคดในการทางาน เพอชมชนคอ “เราคนเดยวเพอทกคน และทกคนเพอความเปนหนงเดยว”26

26ทมา : https://www.gotoknow.org/posts/268969

คณะพทธศาสตร

45

การเสรมสรางสขภาพชมชน

การสรางเสรมสขภาพชมชนของบคคลในชมชนตองไดรบความรวมมอจากทกคนในชมชน เพอนาไปสการมสขภาพและคณภาพทดของคนในชมชน และสงคมโดยสวนรวม

1. การด าเนนงานสรางเสรมสขภาพในชมชน

กระทรวงสาธารณสขไดดาเนนการรณรงคการสรางสขภาพภายใตกลยทธ “รวมพลงสรางสขภาพ”27 โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหประชาชน ทกกลมทกวยมความรและทกษะดานสขภาพ โดยมงเนนใหศนยสขภาพชมชนและสถานอนามยเปนหนวยบรการสขภาพหลก ในการดาเนนงานประสานและเชอมโยงกบองคกรภาค เครอขายสขภาพชมชนทงสวนกลางและสวนภมภาค มบทบาทสาคญในการผลกดนใหนโยบาย ดงกลาวสมฤทธผลและบรรลเปาหมายตามทกาหนดไวอยางเปนรปธรรม ตอมา พ.ศ.2546 ไดกาหนดนโยบายสงเสรมใหประชาชนแตละชมชนรวมกลมกนจดกจกรรมดานสขภาพในรปของชมรมสรางสขภาพ คลอบคลมทกชมชนและหมบานโดยยดแนวคด “ใชพนฐานบรณาการทกภาคสวน สรางกระบวนการเรยนรสวถชมชน” อนจะทาใหเกดการสรางสขภาพทยงยนและถาวร ซงเนนกจกรรมสรางสขภาพตาม นโยบาย 6 อ ในการสงเสรมใหคนไทยมสขภาพด

หลกการสงเสรมสขภาพ 6 อ.

1. อ. ออกกาลงกาย - ควรออกกาลงกายครงละ 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง อยางสมาเสมอ 2. อ. อาหาร - ควรกนอาหารใหครบ 5 หม ตองรบประทานอาหารทสด สะอาด ปลอดภย ปรงสกใหม 3. อ. อารมณ - อารมณมความสมพนธกบสขภาพ การเปลยนแปลงทางอารมณมผลตอรางกาย อารมณ

ดสงผลดตอสขภาพ 4. อ. อโรคยา - หลกเลยงปจจยเสยงทจะทาใหเกดโรคตางๆ หลกเลยงการกนอาหารทมไขมนสง อาหาร

รสจด ไมกนอาหารทสก ๆ ดบๆ หรออาหารทมสารปนเปอน การจดการกบความเครยด โดยทาจตใจใหราเรงแจมใสอยเสมอ

5. อ. อนามยสงแวดลอม - สภาพแวดลอมในบานทดเออตอการมสขภาพดของคนในครอบครว ขณะเดยวกนกควร

สรางสงแวดลอมทดในชมชนดวย 6. อ. อบายมข - หลกเลยงสงอบายมข งดเวนบหร สรา ยาเสพตด การพนน และการสาสอนทางเพศ

ซงเปนภยรายแรงทกอใหเกดผลเสยตอสขภาพกายและจตใจ28

27ทมา : https://sites.google.com/site/healthgrade6/hnwy-kar-reiyn-ru-thi-1/hnwy-kar-reiyn-ru-thi-

6 28ทมา :

http://www.jvkk.go.th/jvkkfirst/Quality/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%8

คณะพทธศาสตร

46

2. บทบาทของการมสวนรวมในการสรางเสรมและพฒนาสขภาพของบคคลในชมชน

การมสวนรวมในการสรางเสรมและพฒนาสขภาพของบคคลในชมชน คอการรวมกจกรรมทเอออานวยใหผคนในชมชนมการพฒนาคณภาพชวตทดซงกจกรรมดงกลาวอาจจดโดยเจาหนาทองคกรของภาครฐ หรอองคกรพฒนาเอกชน หรอการรวมกลมกนของประชาชนในชมชน ตวอยางกลมหรอชมรมททางานดานการพฒนาสขภาพของบคคลในชมชน เชน ชมรมผสงอายกลมทบนมเบอรวน (To Be Number One) ชมรมแอโรบก (Aerobics) กลมประชาคม/ชมรมสรางสขภาพ กลมกฬา ชมรมคมครองผบรโภค กลมเกษตรปลอดสารพษ กลมแกนนาเอดส กลมแพทยพนบาน/สมนไพร ชมรมราไมพลอง กลมพทกษสทธ สงแวดลอม การมสวนรวมในกจกรรมพฒนาสขภาพในชมชน เชน กจกรรมดานการสรางเสรมสขภาพ ไดแก การดแลรกษาสขภาพ การออกกาลงกาย การเฝาระวง ปญหาสารเสพตดในชมชน กจกรรมดานการเขารบบรการสขภาพของประชาชน ไดแก การรบการบรการสขภาพจากศนยสขภาพชมชนหรอสถานอนามย เชน การทาบตรทอง การรบการตรวจวดความดนเลอด การฝากครรภ กจกรรมดานการเขารบการพฒนาศกยภาพอาสาสมครเพอพฒนาสขภาพในชมชน ไดแก การเขารบอบรมความร การเขารวมประชมกลม หรอการจดเวทเรยนร การรบฟงความรผานทางหอกระจายขาว กจกรรมดานการใหความรวมมอในการควบคมและปองกนโรค ไดแก การไมสบบหร การปองกนอบตเหต การปองกนการแพพษ/สารเคม การรวมรณรงคปองกนโรคตามฤดกาล เชน โรคไขเลอดออก ไขหวดนก อจจาระรวง ไขฉหน เปนตน กจกรรมดานการใหความรวมมอในการดาเนนงานของหนวยงานดานสขภาพในชมชน ไดแก การมสวนรวมในการวางแผนหรอรวมกจกรรมสาธารณะสขในชมชนตนเอง และสนบสนนการจดกจกรรมสขภาพทรเรมจากองคกรชมชนทองถน เชน ศนยสขภาพ สถานชมชน สถานอนามย เขารวมกจกรรมสรางสขภาพโดยใชทรพยากรชมชนเปนหลก มสวนรวมดาเนนงานกบหนวยราชการหรอองคกรทเกยวของเพอการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพ ปองกนโรค สรางความเขมแขงใหชมชน ใชแฟมครอบครวเพอการดแลสขภาพแบบองครวม ใชแฟมชมชนเพอการวางแผนแกไขปจจยเสยงในระดบชมชน29

3. ชมรมสรางสขภาพ (Health Promotion Club)

ชมรมสรางสขภาพ (Health Promotion Club) หมายถง กลมบคคลทมความสนใจในกจกรรมเหมอนๆกน อาจเปนกจกรรมดานสขภาพ หรอกจกรรมอนใดทเกยวของกบการสรางสขภาพ ซงเปนชมรมหรอกลมทมอยแลวในชมชน หรอมารวมกลมกนใหม แลวสมครเปนเครอขายชมรมสรางสขภาพกบสถานบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสข มการแลกเปลยนเรยนรดานสขภาพ และปญหาอนๆของชมชน และประสานเชอมโยงระหวางชมรมอนๆ เปนเครอขาย เปนชมรมสรางสขภาพ

3.1 จดมงหมายของชมรมสรางสขภาพในชมชน

1) เพอสงเสรมใหประชานทสนใจดานสขภาพรวมกลมกน และมสวนรวมในการจดกจกรรมแลกเปลยนการเรยนรดานสขภาพอยางตอเนอง มการเชอมโยงเปนเครอขายแหงการเรยนรดานสขภาพในชมชน อนจะนาไปสการสรางสขภาพของประชาชนอยางยงยน

1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%206%20%E0%B8%AD.htm

29ทมา : https://sites.google.com/site/healthgrade6/hnwy-kar-reiyn-ru-thi-1/hnwy-kar-reiyn-ru-thi-6

คณะพทธศาสตร

47

2) เพอใหชมรมสรางสขภาพเปนกลไกขบเคลอนใหทกชมชนมการแลกเปลยนเรยนรดานสขภาพในชมชนอยางตอเนอง ประชาชนมองคความรและทกษะในการพฒนาพฤตกรรมสขภาพทถกตองเหมาะสม

3) เพอใหประชาชนทเปนสมาชกชมรมสรางสขภาพมพฤตกรรมสขภาพทถกตอง

3.2 การพฒนาคณภาพของชมชนสรางสขภาพ

ชมรมสรางสขภาพในระดบของการพฒนาคณภาพม ๓ ระดบ ดงน

1) ระดบท 1 หรอระดบพนฐาน เปนชมรมสรางสขภาพทมการจดกจกรรมสรางเสรมสขภาพใหแกสมาชกในเรองการออกกาลงกายสมาเสมอและการบรโภคอาหารทสะอาดปลอดภยไดคณคา

2) ระดบท 2 ระดบขยายผลกจกรรม เปนชมรมสรางสขภาพทมการจดกจกรรมสรางสขภาพครอบคลม 6 อ คอ การออกกาลงกายสมาเสมอ การบรโภคอาหารทสะอาดปลอดภยไดคณคา การสงเสรมสขภาพจต(อารมณ) การดแลดานอนามยชมชน การลดละเลกอบายมข และปจจยเสยงอนๆ

3) ระดบท 3 หรอระดบการสรางเครอขาย เปนชมรมสรางสขภาพ ทมการจดกจกรรมสรางเสรมสขภาพครอบคลม 6 อ มการวเคราะหและวางแผนแกไขปญหาสขภาพ ตลอดจนมรการบรหารจดการทเขมแขง รวมทงมการแลกเปลยนการเรยนรและเชอมโยงระหวางชมรมอนๆ เปนเครอขายสรางสขภาพของชมชนระดบตาบล อาเภอ จงหวด และระดบชาต

3.3 การพฒนาชมรมสรางสขภาพใหเขมแขง

สามารถดาเนนการได ๔ ขนตอนดงน

1) การตงชมรม โดยการสงเสรมใหประชาชนรวมกลมกนในการสรางสขภาพ เปนแนวคดการใชพลงกลมและกระบวนการกลมของประชาชนมาแกไขปญหาสขภาพ โดยเรมจากการจดกจกรรมกลมงายๆ รวมกน มการสงเสรมและพฒนาใหกลมมความเขมแขง มการตรวจสอบประเมนความกาวหนาและผลสมฤทธของกลม โดยมภาครฐเปนผใหการสนบสนนดานเครองมอและอปกรณจาเปน รวมทงกระบวนการกลม เพอใหกลมสามารถคด วเคราะหปญหา กาหนดทางเลอกในการแกไขปญหา แสวงหาทรพยากรในการแกปญหา และประเมนความสาเรจโดยสมาชกของกลมเองทาการประชาสมพนธใหเหนผลประโยชนแกภาครฐในการใหขอมลขาวสารเพอเกดการพฒนาทางวชาการ

2) เตรยมความพรอมใหกบชมรมโดยการสรางความเขาใจรวมกนในวตถประสงคจดมงหมาย และแนวทางการบรหารของชมรม

3) สงเสรมการจดกจกรรมของชมรมใหมกจกรรมตอเนอง สงเสรมความกาวหนาในการจดกจกรรมการเรยนร ดานสขภาพและดานอนๆ ถาชมรมขาดความรหรอทกษะทจาเปน ภาครฐมหนาทในการฝกอบรมโดยเฉพาะการจดกจกรรมใหครอบคลม 6 อ

4) การสนบสนนความเขมแขงและยงยนของชมรม ผใหการสนบสนนตองเขาใจสถานภาพทางสงคม วฒนธรรมชมชน บทบาททสาคญสาหรบการสนบสนน ไดแก การใหขอมลขาวสาร การสรางขวญกาลงใจ การยกยองทางสงคม รวมทงการสนบสนนเครองมอและทรพยากรทจาเปน

3.4 การมสวนรวมในการพฒนาสงแวดลอมชมชน

คณะพทธศาสตร

48

ปญหาสงแวดลอมสงผลตอภาวะสขภาพของคนในชมชน โดยเฉพาะปญหาภาวะโลกรอนซงเปนปญหาสาคญและสงผลกระทบตอสขภาพคนทวโลก ดงนนคนในชมชนจงควรมสวนรวมในการชวยลดปญหาภาวะโลกรอน ซงมแนวทาง เชน รณรงคใหคนในชมชนลดการใชพลงงานในบาน ใชหลอดไฟแบบประหยด เชน หลอดตะเกยบ หลอดผอม ขจกรยาน ใชบรการรถประจาทาง หรอใชวธเดนเมอไปทาธระใกลบาน เพอลดการใชนามนและการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดสชนบรรยากาศ จดสงแวดลอมในบานใหนาอย เปดหนาตางรบลม แทนการเปดพดลมหรอเครองปรบอากาศ ใชผลตภณฑทมสวนชวยในการดแลสงแวดลอม ใชนาอยางประหยดและคมคา ปลกตนไมในบรเวณบาน ลดปรมาณการใชถงพลาสตก ดวยการใชถงผาใสสงของ สนบสนนสนคาและผลตภณฑเกษตรในทองถน เพอใหเกษตรในพนทไมตองขนสงผลตผลใหพอคาคนกลางนาไปขายในพนทอน จดตงชมรมหรอจดตงกจกรรมรณรงคสงแวดลอมในชมชน

ปญหาสาธารณสขในชมชน มผลมาจากการไมสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมใหสอดคลองเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสงคม ดงนนการพฒนาศกยภาพของตนเองใหมความร ใหเกดความตระหนกถงการปองกนโรค และสามารถดแลสขภาพตนเอง ครอบครว และชมชนได จงมความสาคญในการชวยลดปญหาสาธารณสขลงได30

2.3.3 โครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม

ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

ในยคปจจบนสงคมไทยเปลยนแปลงจากสงคมคณธรรมทผคนเอออาทรชวยเหลอซงกนและกน กลายเปนสงคมเศรษฐกจทคนสวนมากใหความสาคญตอวตถมากกวาจตใจ กลายเปนวถประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม มการแขงขนแยงชง เพอเปนผไดเปรยบ ขาดความเอออาทรตอกน ขาดคณธรรมจรยธรรมเปนกรอบในการดาเนนชวต จนกลายเปนปญหาของสงคมทตามมา สงผลใหประเทศไทยประสบปญหาหลายดาน ประกอบดวยการกระทาผดกฎหมาย อาชญากรรม การทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การระบาดของสงเสพตดและอบายมข การเหนประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนสวนรวม การจาบจวงดหมนสถาบนหลกของชาต ตลอดจนเกดปญหาแตกแยกทางความคด จนนาไปสการแบงพรรคแบงพวกและเกดกรณทะเลาะเบาะแวง ทารายรางกาย ทาลายชวตและทรพยสนกน ซงปญหาเหลานลวนเกดจากการขาดจตสานกทางศลธรรมและคณธรรมทงสน

พระพทธศาสนามแนวทางในการแกปญหาดงกลาว คอ การแกปญหาทตนเหตของปญหานน ๆ จงจะไดเกดประโยชนและสามารถสลายปญหา คอ ความทกขได เพราะหากแกไขไมถกจด ทาไมถกทและถกเวลา ยอมไมไดผล ซงจะทาใหเสยทงเวลา ทรพยสน อวยวะ และแมกระทงเสยชวตในทสด ซงกยงทาใหเกดปญหาการขยายตวออกไปไมจบสน อนสบเนองมาจากสาเหตททาใหเกดปญหาทงมวล ไมวาจะเกยวกบสารเสพตด เศรษฐกจ สงคม และการเมอง เปนตน ลวนแลวเกดมาจากบคคลในชาตบานเมองของเราปลอยปละละเลย ไมรกษาศลและไมปฏบตธรรม จงพากนไดรบผลกระทบดงกลาวทปรากฏอย

คณะสงฆไทย โดยเจาประคณสมเดจพระมหารชมงคลาจารย ผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช มดารทจะเสรมสรางความปรองดองสมานฉนทของคนในชาต ใหเกดความสงบ สนตสข ม

30 ทมา : https://sites.google.com/site/healthgrade6/hnwy-kar-reiyn-ru-thi-1/hnwy-kar-reiyn-ru-

thi-6

คณะพทธศาสตร

49

ความสามคค กลมเกลยวกน โดยใหพทธศาสนกชนไดนาหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาไปพฒนาชวต ครอบครว ชมชนและสงคม ดวยการเนนการรณรงคและเสรมสรางสนบสนนใหม “หมบานรกษาศล 5” ขน ในทกภาคสวนของประเทศ เมอวนท 17 พฤศจกายน 2556 ความวา

อนวาศล 5 นน เปนการสาคญของมนษย เมอทกคนมศล 5 ดวยกน สงคมนน ๆ คอ ประชาชนยอมจะอยเปนสข เมอเปนไปได ขอใหชอหมบานนนวา หมบานรกษาศล 5 ซงสอดคลองกบนโยบายของคณะรกษาความสงบของชาต (คสช.) ซงนาโดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต ทไดใหแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว ดวยการใหทกภาคสวนในประเทศ รวมมอกนดาเนนการสรางความปรองดอง สมานฉนท และทาใหประชาชนมความรกสามคคกน โดยเรมจากครอบครว หมบาน ตาบล อาเภอ จงหวด ซงจะนาใหประเทศกาวไปขางหนาอยางปลอดภยยงยน31

สมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ) เจาอาวาสวดปากนาภาษเจรญ ผ ป ฏ บ ต ห น า ท ส ม เ ด จพระสงฆราช มดารใหคณะสงฆท ว ป ร ะ เท ศ ส า น ก ง า นพระพทธศาสนาแหงชาต และห น ว ย ง าน ภ าค ร ฐ ด า เน นโครงการหมบ านรกษาศล 5 รวมกนรณรงคใหคนในแตละหมบานรกษาศล 5 โดยไมจาเปนตองทาใหทกคนในหมบานรกษาศล 5 แตหากสามารถทาใหคนในหมบานรอยละ 50 สามารถรกษาศล 5 ได ถอวาประสบความสาเรจ สงผลใหภาครฐ มนโยบายในการดาเนนการขบเคลอนโครงการสรางความปรองดองสมานฉนท โดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา "หมบานรกษาศล 5" ตามดารของสมเดจพระมหารชมงคลาจารย เปนแนวทางในการเสรมสรางความปรองดองและสมานฉนท ตลอดทงสรางความปลอดภยในชวตและทรพยสนทผานมา การดาเนนโครงการเปนไปดวยด ในแตละจงหวดทมหมบานผานเกณฑ รวมทงโรงเรยนและหนวยงานภาครฐ จะไดเขารบมอบปายหมบานรกษาศล 5 จากสมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ)

เช อ ว าห ากคนในสงคมไทยยดถอปฏบตตามหลกศ ล 5 ได แ ล ว จ ะ ส ง ผ ล ใหบ าน เม อ ง เก ด ค ว าม ส งบ ส ข ส าน ก งาน พ ระ พ ท ธศ าส น า

31 สมเดจพระมหารชมงคลาจารย. 2556. คมอแนวทางการด าเนนงานตามโครงการสรางความปรองดอง

สมานฉนท โดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5”. กรงเทพฯ: บรษท อพทรย ครเอทนว จากด.

คณะพทธศาสตร

50

แหงชาต ในฐานะหนวยงานราชการทมภารกจในการสงเสรมใหสงคมไทยมศลธรรม และคณธรรมจรยธรรมตามแนวทางของพระพทธศาสนา กาหนดกจกรรมสนบสนนสงเสรมใหเดก เยาวชน และประชาชนทกเพศทกวย นาหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาไปพฒนาชวต ครอบครว ชมชน และสงคม เนนการรณรงค สงเสรม และสนบสนนใหม "หมบานรกษาศล 5" ขนในทกสวนของประเทศ ซงสอดคลองกบนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ทมอบภารกจใหสวนราชการสรางความปรองดองสมานฉนทแกประชาชนในชาต รณรงคสงเสรมใหหมบาน ชมชน สถานศกษา สถานประกอบการตางๆ องคกรทางศาสนา รวมกนสรางหมบานศล 5 นอมนาหลกเบญจศล เบญจธรรม เปนแนวทางในการดาเนนชวต เพอประกาศยกยองหมบานศล 5 ทไดรวมใจพฒนาคณภาพชวตดวยการปฏบตตามแนวศล สรางแรงจงใจให

หมบาน ชมชน รวมกนทาความดถวายเปนพทธบชา ธรรมบชา สงฆบชา ในฐานะเปนพทธศาสนกชน สงเสรมการศกษาและปฏบตตามหลกศลธรรม นอมนามาพฒนาคณภาพชวต คณะสงฆภาค 14 โดย พระเทพสธ เจาคณะภาค 14 พรอมดวยพระเทพคณาภรณ รองเจาคณะภาค 14 มอบหมายให

คณะสงฆจงหวดกาญจนบร จดประชมเชงปฏบตการจดทาคมอแนวทางการดาเนน โครงการ "หมบานรกษาศล 5 มศล มสข มปรองดอง มสมานฉนท มสามคคสข มสนตสข" โดยม พระราชรตนวมล เจาคณะจงหวดกาญจนบร เปนประธานฝายสงฆ, นายสรยนต กาญจนสงห รองผวาราชการจงหวดกาญจนบร เปนประธานฝายฆราวาส พรอมผแทนเจาคณะอาเภอ และผแทนคณะสงฆ นายอาเภอ และผแทนจากทกอาเภอ พรอมหวหนาสวนราชการ ผแทนจากภาคสวนตางๆ เจาหนาทสานกงานพระพทธศาสนาจงหวดกาญจนบร และเจาหนาทสานกวฒนธรรมกาญจนบร รวมประชมจดทาคมอการดาเนนงาน กาหนดตวชวดความสาเรจของโครงการ และกจกรรมยอยทสนบสนนโครงการหมบานรกษาศล 5 นาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม ใหทกคนในโครงการในหมบานเขารวมกจกรรม ประกอบพธเปดโครงการหมบานรกษาศล 5 ทวดไชยชมพลชนะสงคราม จ.กาญจนบร ซงมคณะกรรมการขบเคลอนโครงการหมบานรกษาศล 5 ตดตามและประเมนผล เพอใหบรรลเปาหมายตามวตถประสงค พระเทพคณาภรณกลาววา โครงการหมบานรกษาศล 5 เปนโครงการทใหพทธศาสนกชนนอมนาหลกศล 5 มาประพฤตปฏบตในชวตประจาวน อานสงสของการรกษาศล 5 ทาใหมอายยน ปราศจากโรคภยเบยดเบยน ทรพยสมบตทอยในครอบครองปลอดภย และ

คณะพทธศาสตร

51

เปนผมสตปญญาดและเฉลยวฉลาด ผมศล เปนผปลกและสงเสรมสข บนหวใจคนและสตวทวโลกใหมแตความอบอน32

การมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

ในการดาเนนโครงการกจกรรมน ทมคณะผวจยไดรวมกบคณะสงฆจงหวดกาญจนบร คณะสงฆวดวงกวเวการาม นาโดยพระมหาสชาต สรปญโญ เจาอาวาสวดวงกวเวการาม รปปจจบนและชมชนวดวงกวเวการาม (วดหลวงพออตตมะ) ไดจดโครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ตาบลหนองล อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบรขน เปนโครงการทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากสนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โครงการดงกลาวไดจดทาขน ณ วดวงกวเวการาม (วดหลวงพออตตมะ) อาเภอสงขละบร และคณะสงฆจงหวดกาญจนบร นาโดยพระราชวสทธเมธ รองเจาคณะจงหวด ไดมนโยบายสงเสรมหมบานรกษาศล 5 รวมกบ โครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนา จงมโครงการนขน โดยการมสวนรวมของชมชนวดวงกวเวการาม

ความเปนมาวดวดวงกวเวการาม

วดวงกวเวการาม หรอ วดหลวงพออตตมะ ไดรวมกนสรางขน ในป พ.ศ. 2496 ทบานวงกะลาง อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร ใกลกบชายแดนไทย -พมา หางจากอาเภอเมองกาญจนบร ประมาณ 220 กโลเมตร33

ในระยะแรกมเพยงกฏและศาลา มฐานะเปนสานกสงฆ แตชาวบานโดยทวไปเรยกวา วดหลวงพออตตมะ ตงอยบนเนนสงในบรเวณทเรยกวา สามประสบ ซงเปนจดทแมนา 3 สาย คอแมนาซองกาเลย แมนาบคล แมนารนต ไหลมาบรรจบกน ในป พ.ศ. 2505 ไดรบอนญาตจากกรมการศาสนาใหใชชอวา วดวงกวเวการาม ซงตงตามชออาเภอเดม คออาเภอวงกะ-สงขละบร ซงตอมาถกยบเปนกงอาเภอ กอนทจะยกฐานะเปน อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบรในป พ.ศ. 2508

วดวงกวเวการาม กอสรางดวยศลปะแบบมอญ มพระพทธรปหนออน และ งาชางแมมมอธ มเจดยพทธคยาจาลอง สรางจาลองแบบจาก เจดยพทธคยา ประเทศอนเดย โดยเรมกอสราง พ.ศ. 2518 แลวเสรจเมอ พ.ศ. 2529 สะพานมอญ เปนสะพานไมทยาวทสดในประเทศไทย ยาวประมาณ 900 เมตร

เมอ พ.ศ. 2527 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดกอสรางเขอนเขาแหลม หรอ เขอนวชราลงกรณ ซงเมอกกเกบนาแลว นาในเขอนเขาแหลมจะทวมตวอาเภอเการวมทงบรเวณหมบานชาวมอญ

32 ทมา : วนท 09 ตลาคม พ.ศ. 2558 ปท 25 ฉบบท 9081 ขาวสดรายวน (สบคนเมอวนท 16 ธนวาคม 2559)

http://daily.khaosod.co.th/view_news.php?newsid=TUROaWRXUXdNakE1TVRBMU9BPT0=&sectionid=TURNd053PT0=&day=TWpBeE5TMHhNQzB3T1E9PQ==

33 ทมา : https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1

คณะพทธศาสตร

52

ทงหมด ทางวดจงไดยายมาอยบนเนนเขาในทปจจบน หลวงพออตตมะไดจดสรรทดนของวดวงกวเวการามใหชาวบานครอบครวละ 30 ตารางวา ปจจบนหมบานชาวมอญมพนทราว 1,000 ไรเศษ มผอาศยราว 1,000 หลงคาเรอน ชาวบานเกอบทงหมดจดเปนผพลดถนสญชาตพมาซงไมมบตรประชาชน หาเลยงชพโดยการปลกพชผกสวนครวตามชายนา ทาประมงชายฝง คนหนมสาวสวนหนงนยมเปนลกจา งในโรงงานเยบเสอทอยไมหางจากหมบาน สวนบรเวณวดหลวงพออตตมะเดม ปจจบนพระอโบสถหลงเกาจมอยใตนา และมชอเสยงเปนสถานททองเทยว Unseen Thailand เปนทรจกในชอวา วดใตนา สงขละบร

ประวตหลวงพออตตมะ

หลวงพออตตมะ34 หรอ พระมหาอตตมะรมโภภกข พระเกจอาจารยชอดง ปฏบตธดงคกรรมฐาน เผยแผพระพทธศาสนา เปนพระนกพฒนา ทมบทบาทสาคญตอชาวกะเหรยง และเปนทพงของชาวมอญ ทานสงเสรมการสรางถนน สะพาน อนามย และโรงเรยนหลายแหง ทานชวยเหลอในการขอสญชาตไทยใหชาวมอญไดมบตรประชาชน ทานจงเปนเสมอนศนยรวมแรงศรทธาของคนในพนท ใหเปนชมชนทเขมแขง

หลวงพอตตมะ เดมทานชอ "เอหมอง" เกดเมอป พ.ศ. 2453 ในหมบานโมกกะเนยง ตาบลเกลาสะ อาเภอเย จงหวดมะละแหมง ประเทศพมา เมออายได 19 ป ทานไดบรรพชาเปนสามเณร ณ วดเกลาสะ ศกษาเลาเรยนทางธรรมจนสามารถสอบไดนกธรรมโท หลงจากนนไดออกมาดแลบดามารดา และกลบไปอปสมบทเปนพระภกษอกครงเมอ พ.ศ. 2476 ไดรบฉายานามวา "อตตมรมโภ" แปลวา ผมความพากเพยรอนสงสด ซงเปนความตงใจของทานทจะบวชไมสกตลอดชวต

ทานไดศกษาเลาเรยนจนสอบไดเปรยญธรรม 8 ประโยค ซงเปนชนสงสดของคณะสงฆในประเทศพมา และไดศกษาวปสนากรรมฐาน วชาไสยศาสตร และพทธาคม (ศาสตรแหงการใชสมาธแนวประยกต เชนการใชคาถา ลงอกขระ เปนตน) จากนนทานจงออกธดงคไปตามทตางๆ ในประเทศพมา เขามาในประเทศไทยครงแรกทางจงหวดเชยงใหม เมอป พ.ศ. 2486 จนกระทงชวงสงครามโลกครงท 2 ประมาณป พ.ศ. 2492 ทานไดธดงคเขามาในประเทศไทย ทางหมบานอตอง ตาบลปลอก อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร และไดไปจาพรรษาอยทวดทาขนน อาเภอทองผาภม หลงจากนนไดเดนทางไปพบกบชาวไทยเชอสายมอญทอยในประเทศไทยในหลายจงหวด

ปพ.ศ. 2494 ทานไดไปแวะกลบไปเยยมคนมอญจากบานเกดของทานทอพยพมาอาศยอยในเขตสงขละบร และในป พ.ศ.2499 หลวงพออตตมะ ชาวกะเหรยง และชาวมอญในบรเวณบานวงกะลาง ไดรวมกนสรางสานกสงฆ เพอใหหลวงพอพานกอย แรกเรมมเพยงกฏและศาลา แตชาวบานมกเรยกกนวา "วดหลวงพออตตมะ" โดยสรางอยบนเนนสงรมแมนาบรเวณทเรยกวา "สามประสบ" ซงเปนจดทมแมนา 3 สายไหลมาบรรจบกนคอ แมนาซองกาเลย แมนาบคล และแมนารนต

ในป พ.ศ. 2505 สานกสงฆไดรบอนญาตจากกรมการศาสนาใหขนทะเบยนเปนวด โดยใหชอวา "วดวงกวเวการาม" ตามชอของอาเภอเกา (อาเภอวงกะ) หลงจากนนมการสรางโบสถ ทกอสรางดวย

34 ทมา : http://www.kanchanaburi.co/th/specific-

place/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1/

คณะพทธศาสตร

53

ศลปะพมา วหารพระพทธรปหนออน "หลวงพอขาว" สรางเจดยจาลองพทธคยา และยงร เรมสรางสะพานมอญ ขามแมนาซองกาเลย ทปจจบนถอเปนแหลงทองเทยวทสาคญของสงขละดวย

ป พ.ศ. 2512 หลวงพออตตมะ ไดรบพระราชทานสมณศกดเปน พระครอดมสทธาจารย ตอมาในป พ.ศ. 2524 ไดเปนพระราชาคณะ และในปพ.ศ. 2534 ไดเลอนสมณศกดเปนพระราชอดมมงคล

หลวงพออตตมะไดถงแกมรณภาพ เมอวนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2549 รวมอายได 97 ป

การอยรวมกนบนความแตกตางชาตพนธ

วดวงกวเวการาม หรอทเรยกกนโดยทวไปวา "วดหลวงพออตตมะ" นอกจากจะเปนสถานททองเทยวทสาคญของอาเภอสงขละบรแลว ยงเปนวดทถอวามความสาคญมากสาหรบคนพนถน และเปนศนยรวมจตใจของผคนหลายเชอชาตทอาศยอยในอาเภอสงขละบร ทงชาวไทย และกะเหรยง โดยเฉพาะสาหรบชาวไทยเชอสายมอญ ทเปรยบหลวงพออตตมะเปน "เทพเจาแหงชาวมอญ" วดวงกวเวการาม จงเกดจากพลงศรทธาทมตอหลวงพอ และเปนวดทเคยเปนทจาพรรษาของ "หลวงพออตตมะ" วดจงเปนเสมอนตวแทนหลวงพอ และเปนสถานทศกดสทธสาหรบชาวมอญ ในการประกอบพธกรรมตามประเพณของมอญ และจดงานอนๆ เชนชวงเดอนกมภาพนธของทกป จะมการจดงานคลายวนเกดของหลวงพออตตมะ มงานกจกรรมตางๆ พธกรรมทางศาสนา งานแขงขนชกมวยคาดเชอก การแสดงวฒนธรรมทองถน เชนการราแบบมอญ การราตงของชาวกะเหรยง และมการแตงกายตามแบบวฒนธรรมชาวไทยรามญ35

การอยรวมกนของชมชน ซงการอยรวมกนบนความแตกตางชาตพนธ ประกอบดวย ชาวมอญ ชาวมอญในพนทเปนชาวมอญทมาจากประเทศพมาซงสวนใหญเพงไดรบสญชาตในชวงประมาณ 10 ปทผานมา ชาวกะเหรยง ชาวลาว ทวไปทมลกษณะนสยและใชวถชวตทวๆไป ซงไมมความขดแยงกบกลมชาตพนธอนหรอมแตไมเปนปญหาใหญแตอยางใด ชาวพมา มสวนนอยทเปนพมาแทซงสวนใหญเปนชาตพนธมอญ ชาวไทย แบงเปนชาวไทยพทธและไทยมสลม

การอยรวมกน แบงการอยอาศยออกเปนสองฝง ไดแก ฝงมอญหรอฝงวดวงกวเวการาม และ ฝงไทยหรอฝงเจดยสามองค ในชมชนมอญ อาเภอสงขละบร และทางฝงไทยยงมประเดนไทยมสลมกบมอญชาวบานในฝงมอญอยรวมกนโดยมพทธศาสนาและหลวงพออตตมะเปนศนยรวมทางจตใจ ในฝงนจะแบงการปกครองออกเปนสองสวนไดแก สวนทเทศบาลดแลไดแกพนทตงแตสามแยกทจะเลยวขวาไปดานเจดยสามองคไปจนถงดานเจดยสามองค และสวนทชาวบานปกครองกนเองเปนหลกคอพนทถดจากสวนทเทศบาลดแล รวมถงพนทบรเวณตลาด 5 เชอชาต

การมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ของชมชนวดวงกวเวการาม

35 ทมา : http://www.kanchanaburi.co/th/specific-

place/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1/

คณะพทธศาสตร

54

ชมชนวดวงกวเวการาม โดยการนาของ พระมหาสชาต สรปญโญ เชญชวนกลมชมชนหมบานในเขตตาบลหนองล เขารวมโครงการพฒนาหมบานศล 5 โดยมผเขารวมโครงการนจานวน 180 คน ประชาชนทวไปไดใหความสาคญกบโครงการน เนองจากวา เปนนโยบายของคณะสงฆและผนาชมชน โดยคดเลอกผเขารวมโครงการหลงคาเรอนละ 1 คน จากชมชนในเขตตาบลหนองล

ชมชนวดวงกวเวการาม เปนชมชนทรวมหลายชาตพนธ แตกไมใชปญหาสาหรบการอยรวมกน เพราะจากเหตผลดงกลาวนน ประชาชนทอาศยอยทน มหลวงพออตตมะ เปนทพงทงในทางดานจตใจและการดารงชวต ถงแมนวาหลวงพออตตมะจะมรณภาพไปแลวกตาม แตวถการดาเนนชวตยงคงรกษาขนบธรรมเนยมประเพณไว เพราะผนาชมชนและเจาอาวาสรปปจจบน ไดสานงานตอจากหลวงพออตตมะเปนอยางด ในการน การจดโครงการตางๆ หรอนโยบายจากภาครฐและเอกสาร กสามารถดาเนนการได เพอทจะไดสนองและพฒนาตามนโยบายจากภาครฐตอๆ ไป ชมชนวดวงกวเวการามน ถงแมวาจะเปนชมชนแหลงทองเทยวสาหรบนกทองเทยว แตวฒนธรรมประเพณตางๆ ยงคงดารงอยใหเหนอยประจาทกป และวฒนธรรมประเพณน ทาใหผคนจากตางถนอยากมาสมผสดวยตวเอง ชมชนวดวงกวเวการามสวนมากนบถอหลวงพออตตมะ ผซงมพระคณตอพวกเขา การทจะกระทาใดๆ อนเปนประโยชนชวยเหลอเกอกลกนแลว ทกบานจะตองมารวมกน ณ ทวดเปนประจา ไมเวนแมแตวนพระเลก วนพระใหญ ประชาชนในชมชนกจะเขาวดทาบญ รกษาศล ฟงธรรม และปฏบตธรรม อยเปนประจา ฉะนน การมสวนรวมของชมชนในการพฒนาศล 5 จงงายตอการดาเนนการ แตเนองจากวาประชาชนทนสวนมากไมสามารถเขยนอานภาษาไทยได จงยากตอการแจกเอกสาร หรอขอมลดานสอสาร

แนวทางการมสวนรวมทกภาคสวนในการพฒนา “หมบานรกษาศล 5”

การสรางความปรองดองสมานฉนทใหเกดขนในสงคมไทยมหลายแนวทาง แตการดาเนนงานตามโครงการสรางความปรองดองสมานฉนทโดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5” ระยะยาว (ป 2558-2560) เปนกระบวนการเชอมโยงระหวางหนวยงานภาครฐกบองคกรภาคเครอขายอนๆในสงคม ใหมโอกาสเขามามสวนรวมรบร เรยนรทาความเขาใจ รวมเสนอแนะ หาแนวทางและกระบวนการตดสนใจ รณรงคและประชาสมพนธใหเขาถงทกกลมเปาหมายทกาหนดไวไมนอยกวารอยละ 80 ของหมบานและชมชนโดยแบงบทบาทภารกจทกภาคสวนใหเขามาบรณาการงานรวมกน โดยคณะสงฆ จะเปนกลไกสาคญในการเปนผนาการขบเคลอนการดาเนนงานโครงการ รวมกบสานกงานพระพทธศาสนาจงหวด และหาแนวทางการมสวนรวมของหนวยงานราชการทเกยวของใหมารวมกนสงเสรมและสนบสนน รณรงคประชาสมพนธ เชญชวนขาราชการ เจาหนาท อาสาสมครใหเขามามสวนรวม รวมถงการเชญชวนใหสถาบนการศกษารวมสนบสนนการจดทาขอมลสารสนเทศและฐานขอมลใหกบหมบาน ชมชนหรอหนวยงานตางๆ จดกจกรรมไหวพระสวดมนตหนาเสาธงหลงเคารพธงชาตทกวน และเชญชวนนกเรยนใหสมครเปนสมาชกผรกษาศล 5 กจกรรมอบรมธรรมะ และใหนกเรยนเปนสอในการเชญชวนผปกครองใหเขารวมเปนคณะกรรมการกบทางโรงเรยน ในสวนของภาคเอกชน กเชนกนอนญาตและเปดโอกาสใหพนกงาน คนงาน ลกจางในหนวยงานของตน จดตงกลมและรวมเปนหมคณะ ไปรวมเปนจตอาสาชวยวด ชมชนหรอ

คณะพทธศาสตร

55

หมบานจดกจกรรมรณรงคโครงการผานสอสงพมพ วทย โทรทศน จดฝกอบรมใหแกพนกงาน รวมทงจดกจกรรมดานการพฒนาจตใจ นอกจากนในสวนของหมบานและชมชน ประสานงานกบวด เชญชวนคนในหมบานและชมชนใหเขามามสวนรวมและสนบสนนกจกรรมตามหลกศล 5 การจดกจกรรมตามวถชาวพทธ ใหวด ททาการผใหญบาน หรอศาลาประชาคมหมบาน ชมชน เปนศนยกลางการประสานงานหรอรบใบสมครของชาวบานทสมครเขารวมโครงการ และแจงรายงานผลการดาเนนงานรอบ 15 วน และรอบ 1 เดอน ใหนายอาเภอแจงทางจงหวดทราบ มการจดทาปายประชาสมพนธรณรงคเชญชวนประชาชนในหมบานหรอชมชนเขารวมโครงการ จากทกลาวมาแลวขางตน จะเหนวาการดาเนนการในการหาแนวทางในการรณรงคและเชญชวนใหประชาชนทกภาคสวนให เขามามสวนรวมในการจดทาโครงการทางพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5” ทกวถทาง ทงนกเพอตองการใหเกดความสงบสข ลดปญหาตางๆ ทางสงคม และทสาคญตองการใหสงคมไทยนาอยนาอาศยและสงผลใหเกดความสามคค ความปรองดองสมานฉนทอยางยงยนตลอดไป36

จากโครงการหมบานรกษาศล 5 โรงเรยนรกษาศล 5 หนวยงานรกษาศล 5 ตามมตมหาเถรสมาคม สถตของโครงการหมบานรกษาศล 5 จานวนสมาชกแตละจงหวด จากมากไปหานอย สรปเปอรเซนตประชากรรวมโครงการ ระดบ 1 รายจงหวด จากมากไปนอย37 โดยจงหวดกาญจนบร อยในลาดบท 25 ของแตละจงหวด

ล าดบ จงหวด ยอดสมคร % เทยบประชากร จ านวนประชากร

1 นครราชสมา 1,711,090 66% 2,628,818 2 อดรธาน 1,412,204 90% 1,575,152 3 บรรมย 1,400,154 89% 1,584,661 4 ขอนแกน 1,147,206 64% 1,798,014 5 อบลราชธาน 1,112,339 60% 1,857,429 6 สรนทร 1,088,458 79% 1,395,024 7 เชยงใหม 1,056,602 62% 1,728,242 8 นครสวรรค 910,079 85% 1,071,942 9 ชลบร 854,502 59% 1,455,039 10 ชยภม 845,763 75% 1,138,252 11 รอยเอด 845,643 65% 1,308,166

36 สพรรตน วฒนดารง เรยงเรยงเนอหา, นาเสนอโดย สวฒนา พนธภม เมอ 12 กมภาพนธ 2559 คนจากเวบ

ไซด http://contentcenter.prd.go.th/contentviewfullpage.aspx?folder=925&subfolder=&contents=55231 37 โครงการหมบานรกษาศล 5 โรงเรยนรกษาศล 5 หนวยงานรกษาศล 5 ตามมตมหาเถรสมาคม เวบไซด

https://www.sila5.com/home/index/index

คณะพทธศาสตร

56

12 ศรสะเกษ 845,140 58% 1,468,798 13 นนทบร 844,714 71% 1,193,711 14 เพชรบรณ 840,083 85% 996,986 15 เชยงราย 793,643 63% 1,277,950 16 สกลนคร 792,930 70% 1,142,737 17 นครปฐม 759,608 85% 899,342 18 ราชบร 758,117 88% 867,883 19 ปทมธาน 737,078 68% 1,094,249 20 พระนครศรอยธยา 696,763 87% 808,360 21 สมทรปราการ 677,669 53% 1,279,310 22 กาฬสนธ 614,482 63% 985,203 23 กาแพงเพชร 613,522 85% 730,158 24 ลาปาง 612,664 82% 752,356 25 กาญจนบร 611,048 70% 882,146 26 พษณโลก 605,934 71% 863,404 27 ลพบร 604,528 80% 758,655 28 กรงเทพมหานคร 569,071 10% 5,696,409 29 สพรรณบร 536,560 64% 849,699 30 มหาสารคาม 531,111 56% 964,596 31 สระบร 529,206 83% 637,673 32 นครพนม 487,695 69% 715,399 33 สงขลา 486,717 35% 1,410,577 34 เลย 481,263 76% 638,819 35 ยโสธร 458,657 85% 540,182 36 พจตร 440,331 81% 545,957 37 หนองคาย 436,581 85% 519,580 38 จนทบร 432,147 82% 531,037 39 ฉะเชงเทรา 411,909 59% 700,902 40 พะเยา 410,786 86% 482,645 41 สโขทย 405,633 68% 601,712 42 ปราจนบร 401,847 84% 482,195 43 ระยอง 401,082 59% 688,999 44 แพร 393,266 87% 452,346 45 นาน 381,657 80% 479,518 46 ตาก 378,297 62% 618,382 47 หนองบวลาภ 377,406 74% 510,074

คณะพทธศาสตร

57

48 ประจวบครขนธ 375,121 71% 534,719 49 เพชรบร 355,413 75% 478,589 50 สราษฎรธาน 349,364 34% 1,046,772 51 สมทรสาคร 347,968 64% 545,454 52 บงกาฬ 342,994 82% 420,647 53 ลาพน 333,704 83% 406,385 54 สระแกว 322,094 58% 556,922 55 อตรดตถ 314,332 69% 459,768 56 อทยธาน 280,363 85% 330,906 57 มกดาหาร 248,831 72% 348,101 58 อานาจเจรญ 243,953 65% 376,382 59 ชยนาท 230,038 70% 331,655 60 ชมพร 205,908 41% 505,830 61 นครนายก 205,371 80% 258,577 62 พทลง 197,877 38% 522,723 63 อางทอง 193,747 69% 283,173 64 ตรง 172,474 27% 640,793 65 สงหบร 169,908 81% 211,426 66 ตราด 162,313 71% 229,435 67 ภเกต 147,712 39% 386,605 68 แมฮองสอน 139,284 51% 273,764 69 สมทรสงคราม 139,168 72% 194,376 70 นครศรธรรมราช 133,098 9% 1,552,530 71 ระนอง 103,112 55% 187,536 72 พงงา 64,139 25% 264,074 73 กระบ 56,619 13% 462,101 74 สตล 39,072 13% 315,923 75 ยะลา 32,610 7% 518,139 76 ปตตาน 19,090 3% 694,023 77 นราธวาส 12,433 2% 783,082

หมายเหต : จานวนประชากรทงหมดเปนขอมลจากกระทรวงมหาดไทย ธนวาคม 2558

สถตจ านวนสมาชกโครงการหมบานรกษาศล 5 จงหวดกาญจนบร38

38 โครงการหมบานรกษาศล 5 โรงเรยนรกษาศล 5 หนวยงานรกษาศล 5 ตามมตมหาเถรสมาคม เวบไซด

https://www.sila5.com/home/index/index

คณะพทธศาสตร

58

ล าดบ จงหวด อ าเภอ

จ านวนสมาชก ศล

5 % เทยบประชากร ประชากร

1 จงหวดกาญจนบร อาเภอเมองกาญจนบร 107,942 64% 168,164 2 จงหวดกาญจนบร อาเภอทามะกา 80,462 59% 136,274 3 จงหวดกาญจนบร อาเภอทามวง 75,389 69% 108,814 4 จงหวดกาญจนบร อาเภอทองผาภม 53,087 80% 66,400 5 จงหวดกาญจนบร อาเภอเลาขวญ 45,455 79% 57,518 6 จงหวดกาญจนบร อาเภอพนมทวน 43,006 81% 53,404 7 จงหวดกาญจนบร อาเภอไทรโยค 38,665 62% 62,212 8 จงหวดกาญจนบร อาเภอบอพลอย 36,833 64% 57,151 9 จงหวดกาญจนบร อาเภอหนองปรอ 31,476 100% 31,369 10 จงหวดกาญจนบร อาเภอดานมะขามเตย 26,331 77% 34,217 11 จงหวดกาญจนบร อาเภอสงขละบร 20,672 45% 45,731 12 จงหวดกาญจนบร อาเภอหวยกระเจา 20,668 60% 34,421 13 จงหวดกาญจนบร 15,574 0 14 จงหวดกาญจนบร อาเภอศรสวสด 15,488 59% 26,471

ผลรวม 611,048 69% 882,146 หมายเหต : จานวนประชากรทงหมดเปนขอมลจากกระทรวงมหาดไทย ธนวาคม 2558 สถตจ านวนสมาชกโครงการหมบานรกษาศล 5 ในเขตอ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร39

ล าดบ จงหวด อ าเภอ ต าบล จ านวนสมาชก ศล

5 1 กาญจนบร สงขละบร ตาบลหนองล 15308

2 กาญจนบร สงขละบร ตาบลปรงเผล 2798

3 กาญจนบร สงขละบร ตาบลไลโว 2360

4 กาญจนบร สงขละบร 206

ผลรวม 20,672

หมายเหต : จานวนประชากรทงหมดเปนขอมลจากกระทรวงมหาดไทย ธนวาคม 2558

สถตจ านวนสมาชกโครงการหมบานรกษาศล 5 หมบานในเขตอ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร40

39 โครงการหมบานรกษาศล 5 โรงเรยนรกษาศล 5 หนวยงานรกษาศล 5 ตามมตมหาเถรสมาคม เวบไซด

https://www.sila5.com/home/index/index

คณะพทธศาสตร

59

ล าดบ จงหวด อ าเภอ ต าบล หมบาน

จ านวนสมาชก ศล

5 1 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานวงกะ หม 2 4664 2 กาญจนบร สงขละบร หนองล 2131 3 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานไหลนา หม 3 1945 4 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานใหมพฒนา หม 7 1489 5 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานพระเจดยสามองคหม 9 1205 6 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานนเถะ หม 1 1081 7 กาญจนบร สงขละบร ปรงเผล หมบานทาดนแดง หม 1 1006 8 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานหวยมาลย หม 6 929 9 กาญจนบร สงขละบร ปรงเผล 753 10 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานกองมองทะ หม 2 664 11 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานหวยกบ หม 4 648 12 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานเวยคาด หม 5 643 13 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานซองกาเรย หม 8 479 14 กาญจนบร สงขละบร ไลโว 457 15 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานเสนหพอง หม 1 433 16 กาญจนบร สงขละบร ปรงเผล หมบานจงอว หม 4 422 17 กาญจนบร สงขละบร ปรงเผล หมบานวงขยาย หม 2 322 18 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานจะแก หม 6 301 19 กาญจนบร สงขละบร ปรงเผล หมบานหวยตอ หม 3 295 20 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานทไลปา หม 5 277 21 กาญจนบร สงขละบร 206 22 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานเกาะสะเดง หม 3 160 23 กาญจนบร สงขละบร หนองล หมบานประไรโหนก หม 10 94 24 กาญจนบร สงขละบร ไลโว หมบานไลโว หม 4 68

ผลรวม 20,672 หมายเหต : จานวนประชากรทงหมดเปนขอมลจากกระทรวงมหาดไทย ธนวาคม 2558

สถตจานวนวดทเปนสมาชกโครงการหมบานศล 5 ในเขตอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

ล าดบ จงหวด อ าเภอ สถานท จ านวนสมาชก

ศล 5 1 กาญจนบร สงขละบร วดวงกวเวการาม 4984

40 โครงการหมบานรกษาศล 5 โรงเรยนรกษาศล 5 หนวยงานรกษาศล 5 ตามมตมหาเถรสมาคม เวบไซด

https://www.sila5.com/home/index/index

คณะพทธศาสตร

60

2 กาญจนบร สงขละบร วดศรสวรรณาราม 2237 3 กาญจนบร สงขละบร วดวงขยาย 1527 4 กาญจนบร สงขละบร วดใหมพฒนา 897 5 กาญจนบร สงขละบร วดเจดยสามองค 855 6 กาญจนบร สงขละบร วดหวยกบ 583 7 กาญจนบร สงขละบร วดกองมองทะ 562 8 กาญจนบร สงขละบร วดทาดนแดง 514 9 กาญจนบร สงขละบร วดหวยมาลย 493 10 กาญจนบร สงขละบร วดเวยคะด 457 11 กาญจนบร สงขละบร วดยางขาว 430 12 กาญจนบร สงขละบร วดบานจะแก 246 13 กาญจนบร สงขละบร วดเสนหพอง 164 14 กาญจนบร สงขละบร วดทไรปา 95 15 กาญจนบร สงขละบร วดวงปะโท 53 16 กาญจนบร สงขละบร วดผาผง 28 17 กาญจนบร สงขละบร วดลเจย 25 ผลรวม 14,150

สถตจานวนโรงเรยนในชมชนทสมาชกโครงการหมบานศล 5 ประกอบดวย

ล าดบท จงหวด อ าเภอ โรงเรยน / องคกร จ านวนนกเรยนทงหมด

จ านวนสมาชกศล 5

เปอรเซน

1 กาญจนบร สงขละบร โรงเรยนอนบาลสงขละบร (บานวงกะ)

2034 1401 69

2 กาญจนบร สงขละบร โรงเรยนวดวงกวเวการาม 1155 816 71

สถตจานวนองคกรในชมชนทสมาชกโครงการหมบานศล 5 ประกอบดวย

ล าดบท จงหวด อ าเภอ โรงเรยน / องคกร จ านวนพนกงานทงหมด

จ านวนสมาชกศล 5

เปอรเซน

1 กาญจนบร สงขละบร เทศบาลตาบลวงกะ 54 2 กาญจนบร สงขละบร โรงเรยนอนบาลสงขละบร 42

คณะพทธศาสตร

61

(บานวงกะ) 3 กาญจนบร สงขละบร โรงเรยนวดวงกวเวการาม 32 4 กาญจนบร สงขละบร วดวงกวเวการาม 3

จากตารางสถตดงกลาวขางตนนน ทาใหเหนวา โครงการการมสวนรวมในพฒนาหมบานศลหา ไดขยายไปทกหมบานในจงหวดกาญจนบร

2.4 การด าเนนโครงการ

ในการดาเนนโครงการกจกรรมตางๆ นน ทมคณะผวจยไดรวมกบคณะสงฆจงหวดกาญจนบร สานกพระพทธศาสนาจงหวดกาญจนบร สานกงานสาธารณสขจงหวด ชมในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร

2.4.1 การส ารวจพนทในจงหวด / สงเกตการณ

งานทดาเนนรวมกบสวนราชการและภาระงานของคณะสงฆ จากการเขาพบสมภาษณสานกพระราชวสทธเมธ รองเจาคณะจงหวดกาญจนบร ไดรวมกบคณะสงฆและองคกรทางพระพทธศาสนา โดยภาระงานสวนใหญ เปนการเขาไปสนบสนนดานงบประมาณ การเปนภาครวมดาเนนการ และการมอบเปนนโยบายตอคณะสงฆ ซงภาระงานสวนใหญจะเปนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมของคณะสงฆ จงหวดกาญจนบร ภายใตกรอบภาระงานคณะสงฆ 6 ดาน โดยมสานกงานพระพทธศาสนา และสานกงานวฒนธรรมจงหวด ในฐานะเปนหนวยงานราชการเขามามสวนในการขบเคลอนและผลกดนใหเกดการพฒนาใหเปนไปตามทศทางของการพฒนาตามยทธศาสตร ภาระงานคณะสงฆและมหนวยงานภาครฐอน ๆ เชน ผวาราชการจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถนอน ๆ ในการเขาไปสนบสนนภาระงานในการเผยแผสงเสรมความเขาใจ การประยกตใชหลกพทธธรรมทางพระพทธศาสนาอยางเปนขนตอน ซงสามารถจาแนกได คอ ศนยพระพทธศาสนาวนอาทตย โคงการบวชเณรภาคฤดรอน โครงการสวดมนตหม โครงการลานบญลานปญญา พรอมทงน ทางคณะสงฆยงไดรวมมอกบหนวยเผยแผพระพทธศาสนา หนวยอบรมประชาชนประจาตาบล มชอยอเปนทางการวา อบต. เปนหนวยเผยแผพระพทธศาสนาตวอยางในระดบตาบลของคณะสงฆไทย ภายใตการกากบของมหาเถรสมาคม กอตงครงแรกในป พ.ศ. 2518 โดยใชสถานทอนเปนวดทตงของเจาคณะปกครองคณะสงฆระดบตาบล หรอวดทมความพรอมในการเผยแพรพระพทธศาสนาในตาบลนน ๆ เปนทตงหนวย สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนหนวยงานหลก ทรบสนองงานการดาเนนงานของหนวยอบรมประชาชนประจาตาบล ของมหาเถรสมาคมในปจจบนศลธรรมและวฒนธรรมสขภาพอนามยสมมาชพสนตสขศกษาสงเคราะหสาธารณสงเคราะหกตญญกตเวทตาธรรมสามคคธรรมเปนกจกรรมผานคณะสงฆทเรยกวาพระธรรมทต41 ของแตละจงหวด ทาหนาทในการสอสาร

41โค รงก ารป ระ ชมต ด ต ามผลการป ฏ บ ต งาน พ ระธรรมท ต ป ระจ าป 2556 จ งห วด กาญ จน บ ร

http://pri.onab.go.th/index.php วนท 17 กรกฎาคม 2556 สานกงานพระพทธศาสนาจงหวดกาญจนบร ไดจดโครงการประชมตดตามผลการปฏบตงานพระธรรมทต ประจาป 2556 จงหวดกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

62

สาธารณะในตวหลกธรรมทางพระพทธศาสนาเพอประโยชนในเชงหลกพทธธรรมและพระพทธศาสนา คณภาพชวต และสงคมจงหวดกาญจนบรเปนสาคญ

จงหวดกาญจนบร เมอกลาวโดยรวมตอแนวทางการพฒนาหลกจรยธรรมสสงคม โดยผมสวนเกยวของทงในสวนของคณะสงฆ ทงในสวนของการปกครองคณะสงฆในภาพรวมจะทาใหเหนวาเมอถงทสด การดาเนนการผานโครงสรางคณะสงฆ โดยมกรอบภาระงานตามพระราชบญญตคณะสงฆ พระธรรมวนยในฐานะพระสงฆ รวมทงการมสวนรวมตามภาคสมาชกในการบรหารดาเนนองคกรทงในสวนภาครฐ และเอกชน

กจกรรมพเศษภายใตภาระงานของคณะสงฆจงหวดกาญจนบร

1. รกษาสงแวดลอมวดสวนใหญมการปลกตนไม และการสรางรมณยสถานในวดใหเปนศนยกลางชมชนอยแลว ดงนนจงไมไดเปนเรองทซบซอนอะไรทจะกลายเปนวาวดเปนศนยกลางของชมชน ผานการจดพนททางศาสนาและศาสนากลางไปในตวดวย 2. ปองกนยาเสพตด 3. การสงเสรมอาชพรายไดตามแนวเศรษฐกจพอเพยง 4. การรณรงคการใชชวตอยางมคณภาพตามหลกพทธธรรมการดาเนนกจกรรมระดบจงหวดทเปนภาระงาน แตเปาหมายหลกเปนการสงเสรมกระตนใหคณะสงฆเปนผดาเนนการตามครรลองของการปฏบตของคณะสงฆในฐานะทเปนองคกรจดตงของคณะสงฆดวย และในเวลาเดยวกนเปาหมายหลกเปนการเขาไปสงเสรมกจกรรมทางพระพทธศาสนาและเพอประโยชนของพระพทธศาสนาเปนสาคญ 5. การสรางความสมพนธอนดระหวางชมชน บาน วด โรงเรยน และสถานทราชการกจกรรมหรอโครงการเปนการเขาไปเสรมตามภาระงานของคณะสงฆในการดาเนนการและจดการใหเกดการขบเคลอนผานการทาและไมท าของสานกงานส วนราชการ เชน สานกวฒนธรรมจงหวด และสานกงานพระพทธศาสนา รวมกบสานกงานตามลาดบชนการปกครองของคณะสงฆ

จากการลงสารวจพนทในจงหวด คณะผวจยไดประมวลภาพลกษณของคณะสงฆจงหวดกาญจนบรวามนโยบายในการทางานเชงรกตามภารกจ 6 ดานของคณะสงฆ โดยเฉพาะงานดานการเผยแผ จะมใหเหนอยตลอดป หมดเวยนผลดเปลยนกนไป

2.4.2 การประชมเตรยมความพรอม จากการทไดรบความเหนชอบโครงการพฒนาสมรรถนะในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนร

ของสงคมของพระสงฆนกพฒนารนใหมของคณะสงฆจงหวดกาญจนบร โดยพระราชวสทธเมธ42 เจาอาวาสวดไชยชมพลชนะสงคราม และเจาคณะจงหวดกาญจนบร ซงทานทางานเกยวกบพฒนาและอบรมอยเปนประจา คณะผวจยไดประสานงานเตรยมงานโครงการพฒนาดงกลาว เพอใหเปนไปดวยความเรยบรอย กบทางคณะสงฆวดวดใชยชมพลชนะสงคราม

การประชมเตรยมโครงการไดขอสรปรวมกนคอ 1) พระราชวสทธเมธ เจาคณะจงหวด ซงทานไดเสนอแนวทางในการโครงการ เพอพฒนา

บคคลากรในจงหวด และเสรมสรางสขภาวะของพระสงฆ และประชาชนในจงหวดกาญจนบรตอไป 2) กาหนดการจดโครงการ ระหวางวนท 29 - 31 มนาคม 2557 รวม 3 วน

42 เจาคณะจงหวดกาญจนบร รปปจจบน 2560-ปจจบน

คณะพทธศาสตร

63

3) สถานทจดโครงการ อาเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 4) จานวนผเขารวมคณะสงฆ และประชาชนในจงหวดกาญจนบร รวมทงหมด 450 รป/

คน 5) โครงการฯ ไดนมนต พระราชวสทธเมธ เจาคณะจงหวด เปนประธานเปดโครงการ โดยม ผศ.ดร.ณทธร ศรด หวหนาโครงการวจย เปนผกลาวถวายรายงาน 6) วทยากรในการอบรม ไดแก กลมทมงานพลงแหงการตนร นาโดย พระสงฆ และสาธารณสขจงหวดกาญจนบร 5) การลงทะเบยนในโครงการฯ วฒบตร บตรตดอก เอกสารตางๆ ทางคณะสงฆวดไชยชมพลชนะสงฆคราม และพระสงฆาธการจงหวดกาญจนบรเปนผดาเนนงาน โดยไดรบงบประมาณจากสานกงานกองทนสนบสนนการสรางสภาพ (สสส.)

2.4.3 จดสมมนาโครงการ / อบรม

การจดสมมนาโครงการวจยเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนาของพระสงฆและประชาชนจงหวดกาญจนบร โดยพระเดชพระคณพระราชวสทธเมธ รองเจาคณะจงหวดกาญจนบร ประธานเปดโครงการ ใหโอวาทและกลาวเปดโครงการ

โครงการวจยเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนาในจงหวดกาญจนบร อาศยหลกการอบรมวทยากร โดยนาวทยากรทมทกษะใหการเผยแผ การอบรม ไดเรยนรจากภาคทฤษฎ และปฏบต ทงในเชงรกและรบ ผเขารวมรบการอบรมพฒนา ไดแลกเปลยนเรยนรประสบการณการทางานในเขตพนททตนเองอย

การเขารวมอบรมโครงการพฒนาวทยากรเชงปฏบตการน ผเขารวมไดรบประสบการณคอ เรองการเขาใจสขภาวะ ดานโภชนาการ และศล 5 ผานการการอบรมและสมมนา ทกษะและประสบการณดานการทางานของพระสงฆเกดจากการเรยนรทงภาคทฤษฎและปฏบต เพอพฒนาตนเองไปสจดมงหมายได

2.4.4 การพฒนาโครงการ / การท าความรวมมอ

การพฒนาโครงการฯ หลงจากไดรบทฤษฎแนวทางการปฏบต ทางคณะสงฆจงหวดไดสรางเครอขายประจาจงหวดขนจากกลมพระและประชาชนทเขาอบรมในครงน โดยไดรบความรวมมอจากคณะสงฆจงหวดกาญจนบร สาธารณสขจงหวด สานกงานพระพทธศาสนาจงหวด และภาคประชาชน เพอสรางความเขาใจอนดดานสขภาวะ

คณะพทธศาสตร

64

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

3.1 รปแบบการวจย การศกษาวจยเรองน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) เนนการวจยบนพนฐานของการปฏบตการในพนทผานการจดท าโครงการพฒนาเชงพทธบรณาการในพนทจงหวดกาญจนบรโดยมการเสรมสรางสมรรถนะ การวเคราะหทางเลอก การตดตามประเมนผล การวเคราะหบทเรยน และการเสรมสรางกระบวนการพฒนาพนทดวยการเรยนรรวมกน 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.2.1 ประชากร ประชากรทใชในการวจย ไดแก พระภกษทเปนพระสงฆาธการ ระดบเจาอาวาสขนไปหรอพระธรรมทต ในเขตจงหวดกาญจนบร นกวชาการจากส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตจงหวด และนกวชาการจากส านกงานสาธารณสขจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน องคกรชมชน และภาคเครอขายทเกยวของในพนทจงหวดกาญจนบร 3.2.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก พระภกษทเปนพระสงฆาธการ ระดบเจาอาวาสขนไปหรอพระธรรมทตในเขตจงหวดกาญจนบร นกวชาการจากส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด และนกวชาการจากส านกงานสาธารณสขจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน องคกรชมชน และภาคเครอขายทเกยวของในพนทจงหวดกาญจนบร ซงไมสามารถก าหนดกลมประชากรทแนนอนได ดงนน ผวจยจะก าหนดกลมตวอยางในกรณไมทราบขนาดประชากร ใชสตร W.G. Cochran (1953)

n = 2

2)1(

dZPP

โดยท n = จ านวนกลมตวอยางทตองการ P = สดสวนของประชากรทผวจยตองการจะสม Z = ความมนใจทผวจยก าหนดไวทระดบนยส าคญทางสถต โดยก าหนด Z ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 มคาเทากบ 1.96 ( มนใจ 95% ) d = สดสวนของความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขนได โดยก าหนดไวเทากบ 5% ผวจยก าหนดสดสวนของประชากรไวท รอยละ 20 ดงนน P = 0.2 (มาจาก 20%) Z = 1.96 (ความเชอมน 95%)

คณะพทธศาสตร

65

d = 0.05 (ยอมใหคลาดเคลอนได 5% = 100

5 = 0.05)

n = 2

2)1(

d

ZPP

แทนคาในสตร

n = 2

2

(0.05)2)(1.96)0(0.2)(1 .

= (0.0025)

3.84 x 0.8 x 0.2

= 245.76 ดงนน กลมตวอยางจะได 246 รป/คน 3.2.3 เทคนคการสมตวอยาง จากกลมตวอยาง คณะผวจยไดใชเทคนคการสมตวอยาง โดยท าการแบงกลมตวอยางออกเปน 4 กลม ประกอบไปดวย 1.พระสงฆ ไดแก พระภกษทเปนพระสงฆาธการระดบเจาอาวาสขนไปหรอพระธรรมทต ในจงหวดกาญจนบร จ านวน 100 รป โดยใชวธการสมตวอยางแบบตามสะดวก โดยคณะสงฆเปนผคดเลอกจากพระสงฆาธการหรอพระธรรมทตในพนทแตละอ าเภอ เฉลยอ าเภอละ 5 – 10 รป 2. พระสงฆาธการระดบผปกครองคณะสงฆ และนกวชาการผเชยวชาญ จ านวน 20 รป/คน ประกอบดวย 1) เจาคณะจงหวด รองเจาคณะจงหวด เจาคณะอ าเภอ จ านวน 10 รป 2) นกวชาการจากส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด นกวชาการจากส านกงานสาธารณสขจงหวด และนกวชาการจากหนวยงานอนทเกยวของ จ านวน 10 คน โดยใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง โดยท าการสมภาษณพระสงฆาธการและนกวชาการผเชยวชาญทมสวนรวมกบการด าเนนการวจย 3. องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน องคกรชมชน และภาคเครอขายทเกยวของ จ านวน 60 คน โดยใชวธการสมตวอยางแบบตามสะดวก โดยท าการสมภาษณองคกร ภาคประชาชน ภาคเครอขาย 4.ประชาชนทมสวนไดสวนเสยหรอผลกระทบจากการด าเนนการวจยในพนท จ านวน 65 คน 3.3 เครองมอทใชในการวจย คณะผวจยไดใชเครองมอในการวจยการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนาโดยการมสวนรวมของพระสงฆในเขตภาคกลาง ประกอบดวย 3.3.1แบบสงเกตการแบบมสวนรวม ไดแก แบบสงเกตการณทคณะผวจยไดสรางขนโดยท าการสงเกตการณจากการด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะของคณะสงฆ และประชาชนในพนท

คณะพทธศาสตร

66

3.3.2 แบบสมภาษณแบบมโครงสราง ทคณะผวจยไดสรางขนเพอด าเนนการสมภาษณพระสงฆาธการระดบผปกครองคณะสงฆ ประกอบดวยเจาคณะจงหวด รองเจาคณะจงหวด เจาคณะอ าเภอ นกวชาการจากส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด นกวชาการจากส านกงานสาธารณสขจงหวด และนกวชาการจากหนวยงานอนทเกยวของ เกยวกบสภาพปญหาอปสรรค ความคดเหนตอการด าเนนการโครงการ ตลอดจนถงแนวทางการพฒนาการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมของคณะสงฆจงหวด 3.3.3 แบบทดสอบความรความเขาใจเกยวกบการรกษาสขภาพของพระสงฆท เขารวมโครงการเสรมสรางสขภาวะทคณะสงฆจงหวดเปนผจดขน มลกษณะแบบสอบสอบกอนการอบรมและหลกการอบรม 3.3.4 แบบสมภาษณแบบมโครงสรางทคณะผวจยไดสรางขนเพอด าเนนการสมภาษณบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน องคกรชมชน และภาคเครอขาย และประชาชนทเกยวของซงมสวนไดสวนเสยหรอผลกระทบจากการปฏบตงานการเสรมสรางสขภาวะของพระสงฆในพนท 3.4 กระบวนการในการด าเนนการวจย การด าเนนการมงใหคณะสงฆในระดบจงหวดโดยมเจาคณะจงหวดเปนแกนน าในการด าเนนการรวมกบคณะสงฆในจงหวดเพอเสรมสรางสขภาวะ โดยก าหนดใหคณะสงฆในจงหวดทเกยวของ จดด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของคณะสงฆจงหวดขนมาแลวด าเนนการตามเปาหมายทก าหนดขน

ผวจยจะด าเนนการจดเกบขอมลตามขนตอน คอ การจดเกบขอมลตามบรบทและโครงการพฒนาทคณะสงฆจดท าขน การสงเกต การสมภาษณผบรหารองคกร การประชมกลมยอยรวมกบฝายตางๆ และเกบขอมลจากภาคประชาชนทเกยวของ รวมทงการศกษา กจกรรม แผนงาน และผลลพธของการด าเนนการตามโครงการทก าหนดไว โดยคณะนกวจยจะท าหนาทอยางเปนขนตอน ดงน

1) การแลกเปลยนเรยนรเพอใหเกดการบรณาการหลกการทางพระพทธศาสนากบศาสตรสมยใหมและภมปญญาทองถนในการจดท าโครงการพฒนาในพนท โดยการมสวนรวมของพระสงฆ

2) การรวบรวมขอมลเชงพนทและบรบททเกยวของจากผใหขอมลทหลากหลาย 3) การตดตามประเมนผลโครงการในพนทอยางตอเนอง (การประชมกลมยอย) 4) การถอดบทเรยนชดความร ผลลพธ และกระบวนการจากโครงการในพนท 5) การสรปวเคราะห สงเคราะหโครงการวจยทงหมด

คณะพทธศาสตร

67

แผนภาพแสดงขนตอนและวธการด าเนนการศกษาวจย 3.5 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวจย การวเคราะหขอมลใชวธการวเคราะหเชงคณภาพ (Qualitative Analysis) โดยวเคราะหขอมลจ าแนกตามกลมขอมล (Content Analysis) ทางการวจยทท าการศกษาขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณและการประชมกลมยอย การสงเกตแบบมสวนรวม การเรยนรรวมกนโดยการน าเสนอเปนความเรยง การน าเสนอขอมล โดยแบบตาราง โครงสราง แผนภาพ การบรรยาย และภาพประกอบเอกสาร

จดกจกรรมโครงการเสรมสรางสขภาวะเชงบรณาการในจงหวด จ านวน 3 โครงการ (จงหวดก าหนดขนเอง)

การทบทวนความรทางพระพทธศาสนากบศาสตรสมยใหมเชงบรณาการ และการศกษาเชงพนท

ฐานคดดานสขาวะและการเรยนร

พระพทธศาสนา ภมปญญาทองถน

วเคราะหขอมล สรปผลการศกษา จดท ารายงานฉบบสมบรณ จดท าคมอ แผนพบและน าเสนอผลงานศกษาวจย/การสอสารสาธารณะ

ศาสตรสมยใหม

วเคราะหความสมพนธของพระสงฆ ภาครฐ ภาคประชาชนในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมไทย รวมทงการศกษาขอมลจากประชาชนทเกยวของ

ด าเนนการกจกรรมเชงบรณาการในพนทจงหวด โดยการมสวนรวมของพระสงฆและภาครฐ เอกชนและภาคทเกยวของเพอการเสรมสรางสขภาวะ

คณะพทธศาสตร

68

บทท 4 ผลการด าเนนการโครงการแบบมสวนรวม

ในการด าเนนโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนาโดยการมสวนรวมของพระสงฆในจงหวดกาญจนบรทไดท าการวจยนน ตองอาศยความรวมมอจากภาคเครอขายหลายภาคสวนเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด การวจยครงน เปนการด าเนนการวจยแบบมสวนรวมทงองคกรพระสงฆ ส านกงานพระพทธศาสนาประจ าจงหวด สาธารณสขจงหวด เปนตน ในการท ากจกรรมโครงการ จ านวน 3 โครงการและถอดองคความรเพอน าไปวจยตอไปในบทนคณะผวจยแบงเปนประเดนศกษาดงตอไปน

4.1 ผลการด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรจงหวดกาญจนบร 4.2 ผลการด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร 4.3 ผลการด าเนนการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 คณะสงฆอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร

4.1 ผลการด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรจงหวดกาญจนบร 4.1.1 เหตผลในการด าเนนโครงการ โครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในจงหวดกาญจนบรนน เหนถงความส าคญของการพฒนาองคความรดานสขภาวะ โภชนาการและการพฒนาเครอขายสขภาวะพระสงฆ จงไดก าหนดโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทอ าเภอเม องจงหวดกาญจนบร ขนเปนพนทน ารองและมเปาหมายในการพฒนาวดในพนทดงกลาวใหเปนวดตนแบบในการเสรมสรางสขภาวะทด โดยจะมงเนนการจดกจกรรมพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบพระสงฆในพนทอ าเภออนๆ ในจงหวดกาญจนบรตอไปทงนกระบวนการด าเนนการจะใหความส าคญกบการจดท าฐานขอมลสขภาวะพระสงฆในอ าเภอเมองจงหวดกาญจนบร เพอเปนกลไกสนบสนนการท างานระยะยาว อกทงยงจะด าเนนการสงเสรมใหสามารถพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระสงฆในจงหวดกาญจนบร ไดตอไป

คณะพทธศาสตร

69

วตถประสงคของโครงการ 1. เพอจดท าฐานขอมลสขภาวะพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 2. เพอพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 3. เพอพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร เปาหมายของโครงการ 1. สรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 2. มพระสงฆระดบพระสงฆาธการเขารวมกระบวนการเรยนรจ านวน 100 รป 3. ฐานขอมลสขภาวะพระสงฆในอ าเภอเมองจงหวดกาญจนบร ตนแบบจ านวน30 วด 4. จดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 5. ส ารวจขอมลพนฐานดานสขภาวะพระภกษสามเณร วธด าเนนการโครงการ 1. จดท าโครงการเสนอขออนมต 2. แตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน 3. ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ 4. ด าเนนการประชมและด าเนนงานตามแผนงานทก าหนดไว 5. สรปผลการด าเนนงานและรายงานใหคณะสงฆและ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) แผนการด าเนนการโครงการ 1. ส ารวจและจดท ารายชอพระสงฆาธการและวดตนแบบจ านวน 100 รป 2. ด าเนนการจดโครงการ 3. ส ารวจแบบสอบถามขอมลพนฐานดานสขภาวะพระภกษสามเณร 4. ตดตามและส ารวจแบบสอบถามดานการด าเนนกจกรรมสขภาวะ

ตารางแสดงแผนการด าเนนงานโครงการวดตนแบบสขภาวะพระภกษสามเณรอ าเภอเมองจงหวดกาญจนบร

ท แผนการด าเนนงาน/กจกรรม มนาคม เมษายน พฤษภาค

ม มถนาย

น 1 จดประชมคณะท างานเพอก าหนดแนว

ทางการด าเนนงานตามเปาหมาย (โครงการสรพ. และโครงการยอย)

2. เตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนงาน ในแตละพนท (สถานทวทยากร ประสานหนวยงานท

คณะพทธศาสตร

70

เกยวของ) 3. ด าเนนการจดโครงการในทกพนท ตาม

เปาหมายทก าหนด

4 จดท าแผนนโยบายการสรางเสรมสขภาวะและจดตงคณะท างานรบผดชอบการสรางเสรมสขภาวะ ในพนท

5 สรปผลการด าเนนงานตดตามและประเมนผล

รปแบบกจกรรมของโครงการ 1. การบรรยายรบฟงความรจากวทยากร 2.การด าเนนการกระบวนการกลมเพอจดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะ ผลทคาดวาจะไดรบจากการด าเนนการโครงการ 1. ไดพฒนาและสรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 2. ไดเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระภกษสามเณรในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 3. ไดฐานขอมลสขภาวะพระสงฆในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร ตนแบบจ านวน 30 วด

4. พฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบพระภกษสามเณรในพนทอนๆ ของจงหวดกาญจนบร ก าหนดการด าเนนการโครงการ คณะสงฆจงหวดกาญจนบรไดด าเนนการโครงการเสรมสรางสขภาวะดานโภชนาการของสงฆจงหวดกาญจนบรณ วดไชยชมพลชนะสงคราม อ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร โดยด าเนนการในวนพฤหสบดท 28 เมษายน พ.ศ. 2559 และมก าหนดการการด าเนนการดงน เวลา 08.30 น. ลงทะเบยน เวลา 09.00 น. เจาหนาทจากสาธารณสขจงหวด ตรวจสขภาพพระภกษผเขารวม โครงการ เวลา 10.00 น. พธเปดโครงการฯ เวลา 10.15 น. บรรยายเรอง “สขภาพดดวยการฉนทถกสขลกษณะ”

โดยคณชลดา ถนอมวงศ สาธารณสขจงหวดกาญจนบร และคณะ เวลา 11.30 น. ฉนภตตาหารเพล เวลา 13.00 น. แยกกลมจดท า Workshop เรอง “กณฑเทศนเพอสขภาพ” เวลา 15.00 น. เสนองานกลม เวลา 16.00 น. จดการองคความร (KM) เวลา 17.00 น. ปดโครงการ

คณะพทธศาสตร

71

4.1.2 ผลการด าเนนโครงการ

จากการด าเนนกจกรรมตามโครงการเสรมสรางสขภาวะดานโภชนาการของสงฆจงหวดกาญจนบรมผลการด าเนนการดงตอไปน

1.ผลการส ารวจขอมลสขภาวะของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ผวจยไดน าแบบสอบถามเกยวกบขอมลสขภาวะ เพอใหพระสงฆผเขารวมโครงการ ซงผลการส ารวจขอมลสขภาวะของพระสงฆ มดงตอไปน

1.1 ขอมลสวนบคคลของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ตารางท 1 ปจจยสวนบคคลของพระสงฆทเขารวมโครงการ ภกษผใหขอมล อายต าสด อายสงสด พรรษาต าสด พรรษาสงสด

จ านวน(รป) 65 20 77 1 28

จากตารางท 1 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการทใหขอมลพนฐานเกยวกบสขภาพ จ านวน 65 รป มอายต าสด คอ 20 ป มอายสงสด คอ 77 ป และมพรรษาต าสด คอ 1 พรรษา และมพรรษาสงสด คอ 28 พรรษา และไมระบพรรษา จ านวน 10 รป

1.2 ขอมลพนฐานดานสขภาพของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ตารางท 2 น าหนกและสวนสงของพระสงฆทเขารวมโครงการ ขอมล จ านวน (รป) ต าสด สงสด โดยเฉลย

น าหนก (ก.ก.) 52 46 120 69.76 สวนสง (ซ.ม.) 53 155 190 169.83

จากตารางท 2 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการทใหขอมลพนฐานเกยวกบสขภาพ จ านวน 52รป มน าหนกต าสด 46 ก.ก. มน าหนกสงสด 120 ก.ก. โดยมน าหนกโดยเฉลย 69.76 ก.ก. และพระสงฆจ านวน 53 รป มสวนสงต าสด 155 ซ.ม. มสวนสงสงสด 190 ซ.ม. โดยมสวนสงโดยเฉลย 169.83 ซ.ม.

คณะพทธศาสตร

72

ตารางท 3 อาหารและเครองดมทฉนเปนประจ า ประเภทอาหาร เปนประจ า (รป) ไมเปนประจ า(รป)

1) อาหารทอด 26 28 2) แกงกะท 17 37 3) น าพรกและผก 42 12 4) ขนมหวาน 23 31 5) ผลไมรสหวาน 30 24 6) เครองดมชาส าเรจรป 15 39 7) กาแฟ 35 19 8) น าหวาน 21 33 9) เครองดมชก าลง 20 34 10) อนๆ (รสเปรยว,สลดผก,ถว) 5 47

จากตารางท 3 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการสวนใหญ ฉนอาหารประเภทน าพรกและผก

จ านวน 42 รป รองลงมาคอ อาหารทอด จ านวน 26 รป และแกงกะท จ านวน 17 รป ฉนผลไมรสหวาน เปนประจ า จ านวน 30 รป รองลงมา คอ ขนมหวาน จ านวน 23 รป พระสงฆสวนใหญ ฉนเครองดมประเภทกาแฟ จ านวน 35 รป รองลงมา คอ น าหวาน จ านวน 21 รป เครองดมชก าลง จ านวน 20 รป เครองดมชาส าเรจรป จ านวน 15 รป และเครองดมอน ๆ เชน อาหารรสเปรยว, สลดผก, ถว เปนตน จ านวน 5 รป ตารางท 4 การสบบหร

รายการ สบเปนประจ า (รป) สบเปนบางครง(รป) ไมสบเลย(รป) ไมระบ(รป) การสบบหร 25 12 22 5

จากตารางท 4 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการสวนใหญ สบบหรเปนประจ า จ านวน 25 รป ไมสบบหรเลย จ านวน 22 รป มสบบหรบางเปนบางครง จ านวน 12 รป และไมระบ จ านวน 5 รป ตารางท 5 การออกก าลงกายในแตละวน

รายการ จ านวน (รป) ต าสด สงสด โดยเฉลย การเดนบณฑบาต 48 - ระยะทาง(ก.ม.) 1 14 2.89 - ระยะเวลา(นาท) 15 180 64.5 การเดนจงกรม 15

คณะพทธศาสตร

73

-ระยะทาง(ก.ม.) .5 1 0.7 -ระยะเวลา(นาท) 30 60 45 ท าความสะอาดวด 41 -ระยะเวลา(นาท) 15 180 73.82 กจกรรมอนๆ (ท างานวด เดนออกก าลงกาย พฒนาวด เปนตน)

15

-ระยะเวลา(ช.ม.) 0.5 7 2.5 จากตารางท 5 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการ จะออกก าลงกายในแตละวน โดยออกบณฑบาต จ านวน 48 รป โดยเดนบณฑบาตโดยเฉลย 2.89 กโลเมตร ใชระยะเวลาบณฑบาตโดยเฉลย 64.5 นาท ออกก าลงกายโดยการเดนจงกรม จ านวน 15 รป ใชระยะทางในการเดนจงกรม 0.7 กโลเมตร ใชระยะเวลาเฉลย 45 นาท ออกก าลงกายโดยท าความสะอาดวด จ านวน 41 รป ใชเวลาในการท าความสะอาดวด โดยเฉลย 73.82 นาท ออกก าลงกายโดยการท ากจกรรมอน เชน ท างานวด เดนออกก าลง พฒนาวด เปนตน โดยใชเวลาโดยเฉลยวนละ 2 ช.ม.30 นาท 1.3 ขอมลดานสขภาวะของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ตารางท 6 โรคประจ าตวของพระสงฆทเขารวมโครงการ

โรคประจ าตว จ านวน (รป) 1)ไมมโรคประจ าตว 40 2) มโรคประจ าตว 14 2.1) โรคภมแพ 4 2.2) โรคความดน 2 2.3) โรคกระเพาะอาหาร 2 2.4) โรคไต/กรวยไตอกเสบ 2 2.5) โรคเบาหวาน 1 2.6) โรคโลหตจาง 1 2.7) โรคหวใจ 1 2.8) โรครดสดวง 1

จากตารางท 6 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการสวนใหญ ไมมโรคประจ าตว จ านวน 40 รป และมโรคประจ าตว จ านวน 14 รป โดยเปนโรคภมแพ รองลงมา เปนโรคความดน โรคกระเพาะอาหาร และโรคไต/กรวยไตอกเสบ ตามล าดบ

คณะพทธศาสตร

74

ตารางท 7 ความถในการเขารกษาพยาบาล

ขอมล ทกสปดาห ทกเดอน 2-3 เดอน/ครง 6เดอน/ครง ทกป การเขารกษาพยาบาล 0 2 3 3 15

จากตารางท 7 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการ มความถในการเขารกษาพยาบาล โดยระบวา เขาเปนประจ าทกป จ านวน 15 รป เขาทก 6 เดอน จ านวน 3 รป เขาทก 2-3 เดอน จ านวน 3 รป และเขาทกเดอน จ านวน 2 รป ตามล าดบ

ตารางท 8 ความถในการเขาตรวจสขภาพ

ขอมล ทกเดอน 2-3 เดอน/ครง 6เดอน/ครง ทกป ไมเคย การเขาตรวจสขภาพ 5 3 0 22 5

จากตารางท 8 พบวา พระสงฆผเขารวมโครงการ มความถในการเขาตรวจสขภาพ โดยระบวา เขาเปนประจ าทกป จ านวน 22รป เขาทก 2-3 เดอน จ านวน 3 รป และเขาทกเดอน จ านวน 5รป แตไมเคยเขารบการตรวจสขภาพเลย จ านวน 5 รป 1.4 พฤตกรรมการบรโภคอาหารในรอบ 3 เดอน

ตารางท 9 แสดงพฤตกรรมการบรโภคอาหารในรอบ 3 เดอน ของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ท พฤตกรรม

ไมปฏบต

การปฏบตในรอบ 3 เดอน เปน

ประจ า เปน

บางครง นานๆ ครง

1) ฉนอาหารครบ 5 หมหลากหลายไมซ ากน ใน 1 วน 1 14 37 4

2) ฉนผกทกวน 1 33 21 2

3) ฉนผลไมทกวน 0 37 19 1

4) ฉนอาหารประเภทเนอสตวทผานการปรงสก 2 45 8 1

5) งดการฉนอาหารทมไขมนสงเชน ขาวขาหม หมสามชน กนเชยงคอหมยาง เบคอน ไสกรอก หนงไก หนงหม

2 7 37 10

6) งดการฉนอาหารประเภททอดเชนกลวยทอด ปลาทองโก 4 8 25 18

7) งดการฉนอาหารหรอขนมหวานทปรงดวยกะท เนย มาการน เชนแกงเผด แกงเขยวหวาน มสมน แกงคว ขาวเหนยวมล กลวยบวชชบวลอย ลอดชอง ทบทมกรอบหรอขนมประเภทเบอเกอร เชน ขนมปง ขนมเคก โดนท

3 11 35 5

คณะพทธศาสตร

75

8) หลกเลยงการฉนอาหารทมรสเคมจด เชน อาหาร หมกดอง อาหารแปรรป เชน เนอเคม ปลาเคม

3 12 33 9

9) หลกเลยงการฉนอาหารทมรสหวานจดเชนการปรง อาหารคาวแลวเตมน าตาลใหมรสหวานจด

3 20 23 9

10) ฉนน าเปลาอยางนอยไมต ากวาวนละ 8 แกว 0 47 8 1

11) ฉนนมจดหรอนมพรองมนเนยวนละ 1 – 2 แกว/ กลอง 4 16 30 6

12) หลกเลยงการฉนน าปานะทมรสหวาน เชน ชาเขยวผสม น าตาล น าอดลม น าหวานตางๆ

4 8 31 13

13) เตมน าปลาพรกในอาหาร 3 10 26 15

14) เตมน าตาลในอาหาร 2 27 12 13

จากตารางท 9 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการสวนใหญ มพฤตกรรมการฉนอาหาร โดยฉนอาหารครบ 5 หม หลากหลายไมซ ากน ใน 1 วน เปนบางครง แตฉนผกและผลไมทกวน และฉนอาหารประเภทเนอสตวทผานการปรงสก เปนประจ า มการงดการฉนอาหารทมไขมนสง อาหารประเภททอดเชน กลวยทอด ปลาทองโกอาหารหรอขนมหวานทปรงดวยกะท เนยมาการนไดเปนบางครง มการหลกเลยงการฉนอาหารทมรสเคมจด และหลกเลยงการฉนอาหารทมรสหวานจด ไดเปนบางครง มการฉนน าเปลาอยางนอยไมต ากวาวนละ 8 แกว เปนประจ าแตฉนนมจดหรอนมพรองมนเนยวนละ 1 – 2 แกว/ กลอง หลกเลยงการฉนน าปานะทมรสหวาน เชน ชาเขยวผสม น าตาล น าอดลม น าหวานตางๆมการเตมน าปลาพรกในอาหารเปนบางครง แตมการเตมน าตาลในอาหาร เปนประจ า 2. ผลการทดสอบความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆทเขารวมโครงการ คณะผวจยไดด าเนนการแจกแบบสอบถามเพอทดสอบความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆทเขารวมโครงการ จ านวน 100 รป เพอตองการศกษาวา พระสงฆทเขารวมโครงการนน มความรเกยวกบสขภาพอยในระดบใด ซงท าใหพระสงฆนนจะมองคความรเกยวกบสขภาพทสามารถน าไปเผยแพรเปนองคความรใหกบประชาชนทอยในพนทของตนไดรบรรบทราบตอไป โดยท าการศกษาใน 2 สวน คอ 1.ปจจยสวนบคคล อนประกอบดวย อาย และพรรษา 2. คะแนนความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆ ซงมผลการทดสอบดงตอไปน 2.1 ปจจยสวนบคคลของพระสงฆทงหมดทเขารวมโครงการ จ าแนกตามอาย และพรรษา ตารางท 10 แสดงปจจยสวนบคคลของพระสงฆทเขารวมโครงการจ าแนกตามอาย และพรรษา

ปจจยสวนบคคล จ านวน (รป) รอยละ อาย ต ากวา 35 ป 49 49.00

คณะพทธศาสตร

76

35 – 47 ป 35 35.00 48 – 60 ป 7 7.00 60 ปขนไป 9 9.00 รวม 100 100.00 พรรษา ต ากวา 5 พรรษา 44 44.00 5 – 10 พรรษา 17 17.00 10 พรรษาขนไป 28 28.00 ไมมพรรษา 11 11.00 รวม 100 100.00

จากตารางท 10 พบวา พระสงฆทงหมดทเขารวมโครงการสวนใหญ มอายต ากวา 35 ป จ านวน 49 รป คดเปนรอยละ 49.00 รองลงมา มอาย 35 – 47 ป จ านวน 35 รป คดเปนรอยละ 35.00 พระสงฆสวนใหญ มพรรษาต ากวา 5 พรรษา จ านวน 44 รป คดเปนรอยละ 44.00 รองลงมา มพรรษา 10 พรรษาขนไป จ านวน 28 รป คดเปนรอยละ 28.00 2.2 ความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆทงหมดทเขารวมโครงการ ตารางท 11 แสดงระดบความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆทเขารวมโครงการ

ความรเกยวกบสขภาพ ตอบถก ตอบผด ดานการบรหารรางกาย 63 37 1 บรหารกายนานตอเนองอยางนอย 10นาทอยางนอยสปดาหละ1 ครงกเพยงพอ 50 50 2 บรหารกายแตละครงจนปฏบตจนมเหงอออก จงจะใชได 83 17 3 การเคลอนไหว แขนคอหรอศรษะในระหวางการท างาน เปนการบรหารกายอยางหนง 90 10 4 การบรหารกายโดยยดเหยยดกลามเนออยางนอยสปดาหละ5วนใน1เดอน 29 71 ดานโภชนาการ 78 22 1 ฉนอาหารมอหลกครบ2มอท าใหมพลงงานเพยงพอใน 1 วน 82 18 2 ฉนอาหารครบ5หมในแตละวน 76 24 3 ฉนอาหารรสจดเชนเผดเคมหวาน ท าใหเสยงตอการเปนโรค 79 21 4 ฉนอาหารประเภทแกงกะทไมท าใหเสยงตอการเปนโรค 69 31 5 ฉนอาหารทไมสกเชนลาบแหนมไมท าใหเสยงตอการเปนโรค 77 23 6 ฉนกาแฟเครองดมชก าลงน าอดลม ท าใหเกดการเสพตดได 78 22 7 ฉนผกผลไม ท าใหเสยงตอการเปนโรค 77 23 8 ฉนอาหารทปรงดวยวธตมนงท าใหเสยงตอการเปนโรค 69 31 9 ฉนน าปานะเชนนมหรอนาเตาหท าใหสขภาพด 90 10 10 ฉนเครองดมชก าลงท าใหสขภาพด 83 17 ดานการจดการกบความเครยด 70.25 29.75 1 เมอทานมปญหา ควรปรกษาหมอทนท 15 85

คณะพทธศาสตร

77

2 เมอมความเครยดควรตองคดจนกวาเรองเครยดจะหมดไป 81 19 3 ท ากจกรรมเพอผอนคลายความเครยดเชนอานหนงสอปลกตนไมกวาดลานวด จะชวยลด

ความเครยดได 95 5

4 การปรบเปลยนสงแวดลอมรอบตว เชน ทพกผอน จะท าใหรสกผอนคลายสบายใจ 90 10 รวมคะแนนระดบความรโดยเฉลย 72.94 27.06

จากตารางท 11 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการ มความรเกยวกบสขภาพ โดยรวมอยในระดบรอยละ 72.94 เมอพจารณาในรายละเอยด พบวา พระสงฆมความรดานโภชนาการ โดยรวมอยในระดบรอยละ 78 รองลงมาคอ ดานการจดการความเครยด โดยรวมอยในระดบรอยละ 70.25 และดานการบรหารรางกายอยในระดบรอยละ 63 ตามล าดบ

3. พฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพของพระสงฆ

คณะผวจยไดด าเนนการแจกแบบสอบถามเพอสอบถามพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพของพระสงฆทเขารวมโครงการ จ านวน 100 รป เพอตองการศกษาวา พระสงฆทเขารวมโครงการนน มพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพอยในระดบใด เพอใหพระสงฆนนไดเปนแบบอยางทดในการรกษาสขภาพของประชาชน ซงมผลการทดสอบดงตอไปน

ตารางท 12 แสดงระดบพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพของพระสงฆ

พฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพ

ระดบปฏบต X

S.D.

แปลผล ไมม นอย

ทสด นอย ปาน

กลาง มาก มาก

ทสด 1.ศกษาหาความรเกยวกบการดแลสขภาพของตนเอง

1 8 17 50 11 13 3.04 1.07 ปานกลาง

2.น าความรทไดมาปฏบตในการสงเสรมสขภาพของตนเอง

0 4 8 51 33 4 3.25 .821 ปานกลาง

3.สงเกตอาการเปลยนแปลงทเกดขนกบรางกายของทาน

0 6 10 34 45 5 3.33 .94 ปานกลาง

4.ขอรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขเมอมปญหาสขภาพ

11 11 13 35 21 9 3.04 1.14 ปานกลาง

5.ซอยาฉนเองเมอเจบปวย 12 23 20 24 19 2 2.51 1.16 ปานกลาง 6.ไดรบขอมลดานการสงเสรมสขภาพจากสอตางๆ

12 5 11 39 31 2 3.16 .88 ปานกลาง

7.ปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท 7 9 11 34 38 1 3.12 .98 ปานกลาง ภาพรวม 3.06 .80 ปานกลาง

จากตารางท 12 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพอยในระดบปานกลาง (x =3.06) โดยขอทมการปฏบตทมคาเฉลยสงสด ไดแก การสงเกตอาการเปลยนแปลงท

คณะพทธศาสตร

78

ขนกบรางกายของตน (X = 3.33) รองลงมา คอ น าความรทไดมาปฏบตในการสงเสรมสขภาพของตนเอง สวนขอทมการปฏบตนอยทสด ไดแก การซอยามาฉนเองเมอเจบปวย 4. ความคดเหนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร คณะผวจยไดสอบถามพระสงฆทเขารวมโครงการเกยวกบการเสรมสรางสขภาพ โดยใชแบบสอบถามแบบปลายเปดเพอใหพระสงฆทกรปไดแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ซงมผลของขอคดเหนมดงตอไปน ตารางท 13 ตารางแสดงความคดเหนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ

ความคดเหน ความถ ควรออกก าลงกายในสวนทเหมาะสมกบสมณสารปเชน การบณฑบาต การเดนจงกรม ตลอดจนถงมวธการออกก าลงกายอนๆ ทเหมาะสม 7 ควรมการตรวจสขภาพพระสงฆเปนประจ าทกป 6 ควรจดใหมสถานทตลอดจนถงวธการออกก าลงกายทเหมาะสม (5) 5 ควรใหค าแนะน าและความรดานอาหารและโภชนาการทถกตองและเหมาะสมแกพระสงฆ 5 ควรเลอกฉนอาหารทมประโยชนและเหมาะสมกบสขภาพ 4

จากตารางท 13 พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการ ไดแสดงความคดเหนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆไววา พระสงฆดวยการออกก าลงกายในสวนทเหมาะสมกบสมณสารป เชน การบณฑบาต การเดนจงกรม ตลอดจนถงมวธการออกก าลงกายอนๆ ทเหมาะสมมการตรวจสขภาพพระสงฆเปนประจ าทกป จดใหมสถานท ตลอดจนถงวธการออกก าลงกายทเหมาะสม และใหค าแนะน าและความรดานอาหารและโภชนาการทถกตองและเหมาะสมแกพระสงฆ ตลอดจนถงควรเลอกฉนอาหารทมประโยชนและเหมาะสมกบสขภาพดวย 4.2 ผลการด าเนนการโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร 4.2.1. เหตผลในการด าเนนโครงการ ชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร ประชาชนรอยละ 90 นบถอพระพทธศาสนา มกจกรรมท เกยวของกบทางพระพทธศาสนามไดขาด โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนหรออปถมภพระพทธศาสนา มการท าบญใสบาตรแดพระภกษสามเณรทจ าพรรษาอยในวดบรเวณเขตเทศบาลมไดขาด อาหารทใสบาตรสวนมากจะเปนประเภททกอใหเกดการสงสมไขมนหรอกอใหเกดโรคภยไขเจบแกพระภกษสามเณร ทงนเพราะความรไมเทาทนตอเหตการณ จงท าใหพระภกษสามเณรเกดโรคภยไขเจบไมทางตรงกทางออม ส าหรบโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในจงหวดกาญจนบรนน เหนถงความส าคญของการพฒนาองคความรดานสขภาวะ โภชนาการและการพฒนาสขภาวะชมชนทอยในบรเวณเทศบาลเมองกาญจนบร จงไดก าหนดโครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทอ าเภอเมองจงหวดกาญจนบร ขนเปนพนทน ารองและมเปาหมายในการพฒนา

คณะพทธศาสตร

79

ชมชนในพนทดงกลาวใหเปนชมชนตนแบบในการเสรมสรางสขภาวะทด โดยจะมงเนนการจดกจกรรมพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบชมชนในพนทอ าเภออนๆ ในจงหวดกาญจนบร ตอไปทงนกระบวนการด าเนนการจะใหความส าคญกบการจดท าฐานขอมลสขภาวะชมชนในอ าเภอเมองจงหวดกาญจนบร เพอเปนกลไกสนบสนนการท างานระยะยาว อกทงยงจะด าเนนการสงเสรมใหสามารถพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานชมชนตนแบบสขภาวะใหกบชมชนในจงหวดกาญจนบร ไดตอไป วตถประสงคโครงการ

1. เพอจดท าฐานขอมลสขภาวะชมชนในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 2. เพอพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะใหกบชมชนในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 3. เพอพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะให กบชมชนในอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร เปาหมายโครงการ 1.สรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลเมองกาญจนบร 2. มชมชนระดบผน าเขารวมกระบวนการเรยนรจ านวน 100 คน 3. ฐานขอมลสขภาวะชมชนในเขตเทศบาลกาญจนบร ตนแบบจ านวน 10 ชมชน 4. จดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบชมชนในเขตเทศบาลกาญจนบร 5. ส ารวจขอมลพนฐานดานสขภาวะชมชน วธด าเนนการ 1. จดท าโครงการเสนอขออนมต 2. แตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน 3. ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ 4. ด าเนนการประชมและด าเนนงานตามแผนงานทก าหนดไว 5. สรปผลการด าเนนงานและรายงานใหชมชนและ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) แผนการด าเนนการ 1.ส ารวจและจดท ารายชอประชาชนและชมชนตนแบบจ านวน 100 คน 2. ด าเนนการจดโครงการ 3. ส ารวจแบบสอบถามขอมลพนฐานดานสขภาวะประชาชน 4. ตดตามและส ารวจแบบสอบถามดานการด าเนนกจกรรมสขภาวะ

ตารางแสดงแผนการด าเนนงานโครงการวดตนแบบสขชมชนในเขตเทศบาลเมองกาญจนบร

คณะพทธศาสตร

80

ท แผนการด าเนนงาน/กจกรรม มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน 1 จดประชมคณะท างานเพอก าหนดแนว

ทางการด าเนนงานตามเปาหมาย (โครงการสรพ. และโครงการยอย)

2. เตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนงาน ในแตละพนท (สถานทวทยากร ประสานหนวยงานทเกยวของ)

3. ด าเนนการจดโครงการในทกพนท ตามเปาหมายทก าหนด

4 จดท าแผนนโยบายการสรางเสรมสขภาวะและจดตงคณะท างานรบผดชอบการสรางเสรมสขภาวะ ในพนท

5 สรปผลการด าเนนงานตดตามและประเมนผล

สอประชาสมพนธ 1.โปสเตอรการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรเชงพทธบรณาการ 200 แผน 2. โปสเตอรเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะ200 แผน 3. ไวนลวดตนแบบสขภาวะ จ านวน 100 แผน รปแบบกจกรรม 1. การบรรยายรบฟงความรจากวทยากร 2.การด าเนนการกระบวนการกลมเพอจดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานชมชนตนแบบสขภาวะ

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. ไดพฒนาและสรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลกาญจนบร 2. ไดเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานชมชนตนแบบสขภาวะใหกบชมชนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร 3. ไดฐานขอมลสขภาวะชมชนในเขตเทศบาลกาญจนบร ตนแบบจ านวน 10 ชมชน

4. ไดสงเสรมและเผยแผสอการเรยนรการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรเชงพทธบรณาการ

4.2.2 ผลการด าเนนโครงการ

จากการด าเนนกจกรรมตามโครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร มผลการด าเนนการดงตอไปน

คณะพทธศาสตร

81

1. ผลการทดสอบความรเกยวกบสขภาพของประชาชนทเขารวมโครงการ คณะผวจยไดด าเนนการแจกแบบสอบถามเพอทดสอบความรเกยวกบสขภาพของประชาชนทเขารวมโครงการ จ านวน 100 คนโดยท าการทดสอบวดความรเกยวกบสขภาพกอนและหลงเขารบฟงการอบรมเพอตองการศกษาวา ประชาชนทเขารวมโครงการนนมความรเพมขนหรอไม และอยในระดบใด ซงท าใหประชาชนนนจะมองคความรเกยวกบสขภาพทสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนและหนมาดแลสขภาพของตนเองและพระสงฆทตนเองใสบาตรเปนประจ า โดยท าการศกษาใน 2 สวน คอ 1. ปจจยสวนบคคล อนประกอบดวย เพศ และอาย 2. คะแนนความรเกยวกบสขภาพของประชาชนกอนการอบรมและหลงการอบรม 3. ผลการเปรยบเทยบคะแนนระดบความรเกยวกบสขภาพของประชาชนโดยใชสถตทดสอบท(t-test) ซงมผลการทดสอบดงตอไปน 1.1 ปจจยสวนบคคลของประชาชนทเขารวมโครงการ จ าแนกตามเพศ และอาย ตารางท 000 แสดงปจจยสวนบคคลของประชาชนทเขารวมโครงการจ าแนกตามเพศ และอาย

ปจจยสวนบคคล จ านวน (คน) รอยละ เพศ ชาย 17 17.00 หญง 83 83.00 รวม 100 100.00 อาย อายต ากวา 35 ป 24 24.00 อาย 35 – 47 ป 33 33.00 อาย 48 – 60 ป 25 25.00 อาย 60 ปขนไป 18 18.00 รวม 100 100.00

จากตารางท 000 พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการสวนใหญ เปนหญง จ านวน 83คน คดเปนรอยละ 83.00 และเปนชาย จ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 17.00 ประชาชนทเขารวมโครงการสวนใหญ มอาย 35 – 47 ป จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 33.00 รองลงมา มอาย 48 - 60 ป จ านวน 25คน คดเปนรอยละ 25.00มอายต ากวา 35 ป จ านวน 24 คน คดเปนรอยละ 24.00 และมอาย 60 ปขนไป จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 18.00 ตามล าดบ 1.2 ความรเกยวกบสขภาพของประชาชนทงหมดทเขารวมโครงการ ตารางท 001 แสดงระดบความรเกยวกบสขภาพของประชาชนทเขารวมโครงการ กอนและหลกเขารวมประชม

ความรเกยวกบสขภาพ ตอบถก ตอบผด ดานการบรหารรางกาย 61.5 38.5

คณะพทธศาสตร

82

1 บรหารกายนานตอเนองอยางนอย 10นาทอยางนอยสปดาหละ1 ครงกเพยงพอ 50 50 2 บรหารกายแตละครงจนปฏบตจนมเหงอออก จงจะใชได 79 21 3 การเคลอนไหว แขนคอหรอศรษะในระหวางการท างาน เปนการบรหารกายอยางหนง 88 12 4 การบรหารกายโดยยดเหยยดกลามเนออยางนอยสปดาหละ5วนใน1เดอน 29 71 ดานโภชนาการ 70.4 29.6 1 รบประทานอาหารมอหลกครบ3มอท าใหมพลงงานเพยงพอใน 1 วน 85 15 2 รบประทานอาหารครบ5หมในแตละวน 93 7 3 รบประทานอาหารรสจดเชนเผดเคมหวาน ท าใหเสยงตอการเปนโรค 88 12 4 รบประทานอาหารประเภทแกงกะทไมท าใหเสยงตอการเปนโรค 50 50 5 รบประทานอาหารทไมสกเชนลาบแหนมไมท าใหเสยงตอการเปนโรค 46 54 6 รบประทานกาแฟเครองดมชก าลงน าอดลม ท าใหเกดการเสพตดได 86 14 7 รบประทานผกผลไม ท าใหเสยงตอการเปนโรค 59 41 8 รบประทานอาหารทปรงดวยวธตมนงท าใหเสยงตอการเปนโรค 55 45 9 ดมเครองดมเชนนมหรอนาเตาหท าใหสขภาพด 85 15 10 ดมเครองดมชก าลงท าใหสขภาพด 57 43 ดานการจดการกบความเครยด 36.25 63.75 1 เมอทานมปญหา ควรปรกษาหมอทนท 79 21 2 เมอมความเครยดควรตองคดจนกวาเรองเครยดจะหมดไป 45 55 3 ท ากจกรรมเพอผอนคลายความเครยดเชนอานหนงสอปลกตนไมกวาดลาน จะชวยลด

ความเครยดได 15 85

4 การปรบเปลยนสงแวดลอมรอบตว เชน ทพกผอน จะท าใหรสกผอนคลายสบายใจ 6 94 รวมคะแนนระดบความรโดยเฉลย 60.83 39.17

จากตารางท 0000พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการ มความรเกยวกบสขภาพ โดยรวมอยในระดบรอยละ 60.83เมอพจารณาในรายละเอยด พบวา ประชาชนมความรดานโภชนาการ โดยรวมอยในระดบรอยละ 70.4รองลงมาคอ ดานการบรหารรางกายอยในระดบรอยละ 61.5 และดานการจดการความเครยด อยในระดบรอยละ 36.25 ตามล าดบ

1.3 พฤตกรรมความรบผดชอบตอสขภาพของประชาชน

ตารางท 000 แสดงจ านวน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และแปลผล ระดบความรบผดชอบตอสขภาพของประชาชนทเขารวมโครงการ

(N=100)

พฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพ

ระดบปฏบต ไมม นอย

ทสด นอย ปาน

กลาง มาก มาก

ทสด X S.D. แปล

ผล

1.ศกษาหาความรเกยวกบการดแลสขภาพของตนเอง

7 2 4 56 20 11 3.37 1.18 ปานกลาง

คณะพทธศาสตร

83

2.น าความรทไดมาปฏบตในการสงเสรมสขภาพของตนเอง

1 1 8 37 32 21 3.65 1.00 มาก

3.สงเกตอาการเปลยนแปลงทเกดขนกบรางกาย

1 4 6 18 58 13 3.71 .99 มาก

4.ขอรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขเมอมปญหาสขภาพ

6 3 12 31 35 13 3.46 1.27 ปานกลาง

5.หาซอยารบประทานเองเมอเจบปวย

16 12 9 27 17 19 3.27 1.70 ปานกลาง

6.ไดรบขอมลดานการสงเสรมสขภาพจากสอตางๆ

6 3 9 34 38 10 3.46 1.22 ปานกลาง

7.ปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท 2 6 0 31 48 13 3.69 .93 มาก ภาพรวม 3.52 .64 มาก

จากตารางท 000 พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการสวนใหญมความรบผดชอบตอสขภาพของประชาชนทเขารวมโครงการ โดยรวมอยในระดบมาก (X = 3.52) โดยจะมสงเกตอาการเปลยนแปลงทเกดขนกบรางกาย (X = 3.71) พรอมปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท (X = 3.69) และน าความรทไดมาปฏบตในการสงเสรมสขภาพของตนเอง (X = 3.65) เปนตน ตอนท 4 พฤตกรรมการใสบาตร ของประชาชนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร

ตารางท 000 แสดงจ านวน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และแปลผลระดบพฤตกรรมการใสบาตของประชาชนทเขารวมโครงการ

(N=100)

พฤตกรรมการใสบาตร ระดบพฤตกรรม

นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

X S.D. แปลผล

1.ใสบาตรดวยของอนสะอาด 3 2 16 35 44 4.15 .97 มาก

2.ใสบาตรดวยของทท าดวยตนเอง 5 12 34 27 22 3.49 1.11 ปานกลาง

3.ใสบาตรตามเวลาทเหมาะสม 4 3 47 28 18 3.53 .96 มาก 4.ของทใสบาตร เหมาะสมกบพระภกษสามเณรผรบบาตร

7 9 35 35 14 3.40 1.06 ปานกลาง

5. จะเลอกใสบาตรกบพระภกษสามเณรทปฏบตดปฏบตชอบ

18 15 22 33 12 3.06 1.30 ปานกลาง

6. ใสบาตรเปนประจ า 10 16 49 18 7 2.96 1.01 ปานกลาง

คณะพทธศาสตร

84

7. ใสบาตรดวยความยนดไมเสยดาย 2 2 11 48 37 4.16 .85 มาก 8. จะระลกถงบญทไดรบจากการใสบาตรเสมอ

4 4 25 27 30 3.85 1.03 มาก

โดยภาพรวม 3.57 .71 มาก จากตารางท 000 พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมการใสบาตร โดยรวมอยในระดบมาก (X = 3.57) โดยจะใสบาตรดวยความยนดไมเสยดาย (X = 4.16) ใสบาตรดวยของอนสะอาด (X = 4.15)จะระลกถงบญทไดรบจากการใสบาตรเสมอ (X = 3.85) และใสบาตรตามเวลาทเหมาะสม เปนตน

ตารางท 000 แสดงจ านวน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และแปลผลระดบพฤตกรรมการเลอกอาหารทใสบาตรของประชาชนทเขารวมโครงการ

(N=100)

การเลอกอาหารทใสบาตร ระดบพฤตกรรม

นอยทสด

นอย ปานกลาง

มาก มากทสด

X S.D. แปลผล

1.ท าอาหารใสบาตรดวยตนเอง 11 17 16 36 20 3.37 1.28 ปานกลาง

2.เลอกอาหารทใสบาตรทสะอาด 2 3 19 40 36 4.05 .93 มาก 3.เลอกอาหารใสบาตรทมคณคาทางโภชนาการ

2 2 24 36 36 4.02 .93 มาก

4.ใสบาตรดวยผลไม 5 17 32 33 13 3.32 1.06 ปานกลาง

5.ใสบาตรดวยอาหารทปรงสกแลว 6 3 13 40 38 4.01 1.09 มาก 6.ไมใสบาตรดวยอาหารทมไขมน เชน ขาวขาหม หมสามชน คอหมยาง เปนตน

13 17 16 23 31 3.42 1.45 ปานกลาง

7.ไมใสบาตรดวยอาหารประเภททอด เชน กลวยทอด ปลาทองโก

2 1 22 27 48 4.18 .95 มาก

8.ไมใสบาตรดวยอาหารทปรงดวยกะท เชน แกงเขยวหวาน มสมน

1 8 30 27 34 3.85 1.02 มาก

9.ไมใสบาตรดวยอาหารทมรสเคมจด เชน อาหารหมกดอง อาหารแปรรป เชน เนอเคม ปลาเคม

4 4 18 37 37 3.99 1.04 มาก

10.ไมใสบาตรดวยอาหารทมรสหวานจดเชนการปรงอาหารคาวแลวเตมน าตาลใหมรสหวานจด

1 5 15 33 46 4.18 .94 มาก

11.ไมใสบาตรดวยอาหารทมรสเคมจด 0 3 18 27 52 4.28 .87 มาก

คณะพทธศาสตร

85

โดยภาพรวม 3.88 .56 มาก

จากตารางท 000 พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมการเลอกอาหารทใสบาตร โดยรวมอยในระดบมาก (X = 3.88) โดยจะเลอกอาหารทใสบาตรทสะอาด (X = 4.05) ทมคณคาทางโภชนาการ (X = 4.02)ใสบาตรดวยอาหารทปรงสกแลว (X = 4.01) โดยจะงดเวนอาหารทมรสเคมจด (X = 4.28) อาหารประเภททอด (X = 4.18) อาหารทมรสหวานจด (X = 4.18) เปนตน ตอนท 5 ความคดเหนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร ตารางท 000 แสดงความถ ความคดเหนของประชาชนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร

ล าดบ ความคดเหน ความถ 1 พระสงฆควรดแลสขภาพตนเอง ดวยการเลอกฉนอาหารทเปนประโยชนครบ 5

หม เนนผก ผลไมเปนหลก ลดหาอาหารทเสยงตอโรค เชน มนจด หวานจดเคมจด เปนตน

21

2 พระสงฆควรเลอกออกก าลงกายตามความเหมาะสมเชน การกวาดลานวด การเดนบณฑบาตเปนประจ า การเดนจงกรม การนงสมาธ เปนตน

8

3 ควรจดใหมโครงการตรวจสขภาพใหกบพระสงฆอยางตอเนองและเปนประจ าและใหความรแกประชาชนในพนทใกลเคยง

8

4 พระสงฆควรลดหรอหลกเลยงอาหารทมนจด เคมจดหรออาหารรสจดทกประเภท อนอาจเสยงตอโรค โดยเลอกฉนอาหารทเหมาะสม

8

5 โครงการน เปนโครงการทดมประโยชนตอพระสงฆและประชาชนในชมชน 4

ตารางท 000 พบวา ประชาชนไดแสดงความคดเหนตอการดแลสขภาพสขภาพของพระสงฆในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบร โดยแสดงความคดเหนวา พระสงฆควรดแลสขภาพตนเอง ดวยการเลอกฉนอาหารทเปนประโยชนครบ 5 หม เนนผก ผลไมเปนหลก ลดหาอาหารทเสยงตอโรค เชน มนจด หวานจดเคมจด เปนตนควรเลอกออกก าลงกายตามความเหมาะสมเชน การกวาดลานวดควรจดใหมโครงการตรวจสขภาพใหกบพระสงฆอยางตอเนองและเปนประจ า และพระสงฆควรลดหรอหลกเลยงอาหารทมนจด เคมจดหรออาหารรสจดทกประเภท อนอาจเสยงตอโรค

4.3 ผลการด าเนนการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

4.3.1 หลกการและเหตผล

ในยคปจจบนสงคมไทยเปลยนแปลงจากสงคมคณธรรมทผคนเอออาทรชวยเหลอซงกนและกน กลายเปนสงคมเศรษฐกจทคนสวนมากใหความส าคญตอวตถมากกวาจตใจ กลายเปนวถประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม มการแขงขนแยงชง เพอเปนผไดเปรยบ ขาดความเอออาทรตอกน ขาดคณธรรมจรยธรรม

คณะพทธศาสตร

86

เปนกรอบในการด าเนนชวต จนกลายเปนปญหาของสงคมทตามมา สงผลใหประเทศไทยประสบปญหาหลายดาน ประกอบดวยการกระท าผดกฎหมาย อาชญากรรม การท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การระบาดของสงเสพตดและอบายมข การเหนประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนสวนรวม การจาบจวงดหมนสถาบนหลกของชาต ตลอดจนเกดปญหาแตกแยกทางความคด จนน าไปส การแบงพรรคแบงพวกและเกดกรณทะเลาะเบาะแวง ท ารายรางกาย ท าลายชวตและทรพยสนกน ซงปญหาเหลานลวนเกดจากการขาดจตส านกทางศลธรรมและคณธรรมทงสน

พระพทธศาสนามแนวทางในการแกปญหาดงกลาว คอ การแกปญหาทตนเหตของปญหานน ๆ จงจะไดเกดประโยชนและสามารถสลายปญหา คอ ความทกขได เพราะหากแกไขไมถกจด ท าไมถกทและถกเวลา ยอมไมไดผล ซงจะท าใหเสยทงเวลา ทรพยสน อวยวะ และแมกระทงเสยชวตในทสด ซงกยงท าใหเกดปญหาการขยายตวออกไปไมจบสน อนสบเนองมาจากสาเหตทท าใหเกดปญหาทงมวล ไมวาจะเกยวกบสารเสพตด เศรษฐกจ สงคม และการเมอง เปนตน ลวนแลวเกดมาจากบคคลในชาตบานเมองของเราปลอยปละละเลย ไมรกษาศลและไมปฏบตธรรม จงพากนไดรบผลกระทบดงกลาวทปรากฏอย

คณะสงฆไทย โดยเจาประคณสมเดจพระมหารชมงคลาจารย ผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช มด ารทจะเสรมสรางความปรองดองสมานฉนทของคนในชาต ใหเกดความสงบ สนตสข มความสามคค กลมเกลยวกน โดยใหพทธศาสนกชนไดน าหลกธรรมค าสอนทางพระพทธศาสนาไปพฒนาชวต ครอบครว ชมชนและสงคม ดวยการเนนการรณรงคและเสรมสรางสนบสนนใหม “หมบานรกษาศล 5” ขน ในทกภาคสวนของประเทศ เมอวนท 17 พฤศจกายน 2556 ความวา

อนวาศล 5 นน เปนการส าคญของมนษย เมอทกคนมศล 5 ดวยกน สงคมนน ๆ คอ ประชาชนยอมจะอยเปนสข เมอเปนไปได ขอใหชอหมบานนนวา หมบานรกษาศล 5 ซงสอดคลองกบนโยบายของคณะรกษาความสงบของชาต (คสช.) ซงน าโดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต ทไดใหแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว ดวยการใหทกภาคสวนในประเทศ รวมมอกนด าเนนการสรางความปรองดอง สมานฉนท และท าใหประชาชนมความรกสามคคกน โดยเรมจากครอบครว หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด ซงจะน าใหประเทศกาวไปขางหนาอยางปลอดภยยงยน1

วตถประสงคโครงการ ส ารวจและจดท ารายชอ 2.1 เพอจดท าแนวทางการด าเนนงานตามโครงการสรางความปรองดอง

สมานฉนท โดยใชหลกธรรมทางพระพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5” ของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

1) เพอมอบหมายใหอ าเภอ ต าบล หมบาน และหนวยอบรมประจ าต าบล (อ.ป.ต.) น าแนวทางในการด าเนนการขบเคลอนโครงการสมานฉนท โดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5” ของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 2) เพอรณรงคสงเสรมใหหมบาน ชมชน สถานศกษา หนวยงาน และองคกรทางศาสนารวมกนสรางหมบานรกษาศล 5 โดยใชหลกเบญจศลและเบญจธรรมเปนแนวทางในการด าเนนชวต

1สมเดจพระมหารชมงคลาจารย. 2556. คมอแนวทางการด าเนนงานตามโครงการสรางความปรองดอง

สมานฉนท โดยใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา “หมบานรกษาศล 5”. กรงเทพฯ: บรษท อพทรย ครเอทนว จ ากด.

คณะพทธศาสตร

87

เปาหมาย 1) สรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในการรกษาศล 5 ของชมชนณวดวงกวเวการาม

ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 2) มประชาชนเขารวมกระบวนการเรยนร จ านวน 100 คน

3) ฐานขอมลการเขารวมโครงการรกษาศล 5 ของของชมชนณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

4) จดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานการเขารวมโครงการหมบานรกษาศล 5 ของของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

5) ส ารวจขอมลพนฐานการรกษาศล 5 ของของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

วธด าเนนการ 1) จดท าโครงการเสนอขออนมต 2) แตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน 3) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ 4) ด าเนนการประชมและด าเนนงานตามแผนงานทก าหนดไว 5) สรปผลการด าเนนงานและรายงานใหคณะสงฆและ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

แผนการด าเนนการ 1) หมบานรกษาศล 5 ตนแบบ ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดกาญจนบรจ านวน 100 คน 2 ด าเนนการจดโครงการ

3) ส ารวจแบบสอบถามขอมลพนฐานหมบานรกษาศล 5 แกชมชนณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

4) ตดตามและส ารวจแบบสอบถามดานการด าเนนกจกรรมหมบานรกษาศล 5แกของชมชนณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

ตารางแสดงแผนการด าเนนงานโครงการหมบานรกษาศล 5 ของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

ท แผนการด าเนนงาน/กจกรรม มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน 1 จดประชมคณะท างานเพอก าหนดแนว

ทางการด าเนนงานตามเปาหมาย (โครงการสรพ. และโครงการยอย)

2. เตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนงาน ในแตละพนท (สถานทวทยากร ประสานหนวยงานทเกยวของ)

คณะพทธศาสตร

88

3. ด าเนนการจดโครงการในทกพนท ตามเปาหมายทก าหนด

4 จดท าแผนนโยบายการสรางเสรมสขภาวะและจดตงคณะท างานรบผดชอบการสรางเสรมสขภาวะ ในพนท

5 สรปผลการด าเนนงานตดตามและประเมนผล

สอประชาสมพนธ

1) โปสเตอรโครงการหมบานรกษาศล 5 และการเรยนรเชงพทธบรณาการ 200 แผน 2) โปสเตอรเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานหมบานรกษาศล 5 ตนแบบ200 แผน 3) ไวนลหมบานรกษาศล 5 ตนแบบ จ านวน 100 แผน

รปแบบกจกรรม 1) การบรรยายรบฟงความรจากวทยากร 2) การด าเนนการกระบวนการกลมเพอจดท าเปาหมายและแผนการด าเนนงานหมบานรกษาศล 5 ตนแบบ

ผลทคาดวาจะไดรบ 1) ไดพฒนาและสรางการเรยนร ความเขาใจทถกตองในโครงการหมบานรกษาศล 5 ของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 2) ไดเปาหมายและแผนการด าเนนงานโครงการหมบานรกษาศล ของชมชน ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 3) ไดฐานขอมลโครงการหมบานรกษาศล 5 ของจงหวดกาญจนบร

4) ไดสงเสรมและเผยแผสอการเรยนรการรกษาศล 5 และการเรยนรเชงพทธบรณาการ

ก าหนดการด าเนนการโครงการ คณะสงฆจงหวดกาญจนบรไดด าเนนการโครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล จงหวดกาญจนบร โดยด าเนนการในวนพฤหสบดท 18 กนยายน พ.ศ. 2559 และมก าหนดการการด าเนนการดงน 08.30 น. - ลงทะเบยน 09.00 น. - พระราชวสทธเมธ รองเจาคณะจงหวดกาญจนบร เจาอาวาสวดไชยชมพลชนะ

สงคราม ประธานในพธ จดธปเทยนบชาพระรตนตรย - ผศ. ดร. ณทธร ศรด รองคณบดคณะพทธศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย กลาวรายงาน - พระราชวสทธเมธ กลาวใหโอวาท ท าพธเปด

09.30 น. - ฟงการบรรยายจาก พระมหาสชาต สรปญโญ เจาอาวาสวดวงกวเวการาม เรองการ

คณะพทธศาสตร

89

การกษาศล 5 10.00 น. - บรรยายเรอง “กระบวนการพฒนาหมบานศล 5 เพอเปนชมชนตนแบบในการรกษา

ศล 5” โดย ผศ.ดร. ณทธร ศรด หวหนาโครงการฯ 11.00 น - ชมนทรรศการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม

ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 11.30 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 น. - ลงพนทดงานการพฒนาหมบานศลหา รวมกบชมชนหมบาน 15.30 น. - จดการองคความรรวมกน (KM) 16.00 น. - ปดโครงการ

- เสรจพธ

4.3.2 ผลการด าเนนการโครงการ

จากการด าเนนกจกรรมตามโครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร ผลการด าเนนการดงตอไปน

1) จ านวนประชาชนผเขารวมโครงการ

ล าดบท ชอ - สกล ทอย 1 นาง อะปรก 338 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 2 นาง มฮอย 618 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 3 นาง อนแน 634 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 4 นาง นต 76 หม 1 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 5 นางเมตตา ปณณะการ 292/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 6 Mrs. Tim Pannaree 241 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 7 Mrs. Boonsri 663 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 8 นางแวะ แสงสวาง 553 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 9 Mr. Miau Sangkhasombun 43 หมท 4 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 10 นายวชต หงษปทมา 316 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 11 นางคน ขจรรศม 512 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 12 นางเม 99/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 13 นางมะเตงจ 97/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

90

14 นายหมองชวย 368 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 15 นางสาวโจตาน เจรญหงษษา 588 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 16 นางส กตตโรจนปญญา 587 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 17 นายบญช 76 หมท 1 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 18 นางเยน 365/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 19 นางแง ประดษฐพงษ 580 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 20 นางจ 564 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 21 นางแดง 313/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 22 นางเมด 116 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 23 นางเจยน 15 หมท 6 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 24 นางวนด 137 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 25 นางมะเอม 900/2 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 26 นางชน 247 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 27 นางสะโงย 530 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 28 นางซาน 358 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 29 นางสาวเอม 235/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 30 นางอนง 46 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 31 นางมะชาน 656 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 32 นางจ 564 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 33 นางซนย 43 หมท 4 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 34 นางมแหง 364/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 35 นางสาวอนทรดาว 73/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 36 นางสาวนองนด 183/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 37 นางกง 423/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 38 นางสาวนภทร ภวตพรยกร หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 39 นางย 230/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 40 นางสาวผว ผว วน 131/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 41 นางมะอองจน สพรรณธารา 828 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 42 นางย 230/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 43 นายปยวฒน กาญจนคณธรรม 612 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

91

44 นายวน 717 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 45 นางมซ 717 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 46 นางสาวม 590 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 47 นางสาวปนย วรชนหงษษา 801 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 48 นางสาวอะโนย 143 หมท 5 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 49 นางสาวอสา 155/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 50 นางกนต 535 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 51 นางมะเนยง 331/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 52 นางคงเล 513 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 53 นางตอหมาน 400 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 54 นายเอย 401/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 55 นางสาวจฑามาศ กมลวไลกล 640 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 56 นางมะงาย 220 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 57 นายกมปะ หงษสา 900/2 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 58 นายคอ วบลยพฒน 670 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 59 นายนาวน หงษฐตวชต 612 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 60 นางสาวจงกล คมโพธววฒน 384 หมท 4 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 61 นางสาววไล อดมใจพทธ 184 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 62 นางวารน อดมศภเพชร 576 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 63 นายคนออง 759 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 64 นางมอจ 36 หมท 4 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 65 นางสภาพร 311 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 66 นายไป 232 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 67 นางป 348/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 68 นางปว 290 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 69 นางช 674 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 70 นางเลย 608 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 71 นางสาวสรยา 148/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 72 นายแดง 274 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 73 เดกหญงฟา 250 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

92

74 นางซนจ 265 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 75 นางยนเสย 391/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 76 นางมล 22 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 77 นางสยาน 256/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 78 นางจ 82 หมท 1 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 79 นางดา 721 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 80 นางกนกพรรณ โพธเผอก 81 นางวาสนา กมลศภไพ 262 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 82 นางสาวมกดา กาญจนพมาน 623 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 83 นายซาราว 324/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 84 นางสว ปณณะการ 193 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 85 นายมด 123/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 86 นางตนละ 125/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 87 นายชต 250 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 88 นายวนจ 162 หมท 5 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 89 นางละ 94/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 90 นางสาวนก 97 หมท 3 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 91 นางซนท อ าไพสนทร 208 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 92 นายเปก 640 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 93 นายจ าเนยร จงครองทรพย 180 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 94 นายตะเว หงษฐตวเชยร 431 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 95 นางสาวสรอยทอง ประดษฐพงษ 580 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 96 นางแยะ 89/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 97 นางมะมด 42 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 98 นายลงคาง 723 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 99 นางสาวคนตาน 642 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 100 นางสาวประภาพรรณ แสนยาบตร 373 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 101 นางคนย 549 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 102 นายวน 310 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 103 นายตนชอย มะยะหงษ 164 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

93

104 นางเวมาปง 54 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 105 นายตองเซง 258 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 106 นางเยน 365/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 107 นางตน 448 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 108 นางเลก 601 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 109 นายอนภาพ ปณณะการ 655 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 110 นายม แกวมณหงษษา 599 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 111 นางวน 111/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 112 นายดอน 331/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 113 นางโงยใย 78 หมท 3 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 114 นายโทน 634 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 115 นางตน 310 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 116 นางซนเตน 769 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 117 นายชาย 172/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 118 นางย 242/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 119 นายกตพฒน แสงหงษศรโชต 574 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 120 นางสาวหทยชนก ไรเจรญทรพท 52 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 121 นางสาวอ าพร หงษนเวศ 213 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 122 นายเอวน ปณณะการ 342 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 123 นางวนด หงษรตนวงค 658 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 124 นางบญจะยน 747 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 125 นางโมย หงษศร 197 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 126 นายเชยม 677 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 127 นางม 300 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 128 นายอาย 549 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 129 นางเซงเม 97 หมท 3 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 130 นางคนสนจ 194 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 131 นางเอม 533 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 132 นางสวนด กาญจนคณธรรม 612 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 133 นายนด อตตะมะอารย 395 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

94

134 นายชาต 209/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 135 นายไชโย มญยะหงษ 100/84 หมท 6 ต.หวยเขยง อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร 136 นางวด มะยะหงษ 164 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 137 นางจราพร สทธวงศษา 655 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 138 นางมตาล 640 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 139 นางสาวละคน 717 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 140 นางนมว 847 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 141 นางสาวสนดา 640 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 142 นายวนชย 769 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 143 นายมองลน หงษรตนศกดา 821 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 144 นางตอ 7 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 145 นางวน 390/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 146 นางเจยน 15 หมท 6 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 147 นางหยน เลศอดมเกยรต 326 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 148 นางลงย 686 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 149 นางมะยนจ ปณณะการ 192 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 150 นายวนชย หงษมศร 329 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 151 นางนก 173 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 152 นางซานเตน วงษะ 591 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 153 นางมะเอจ แสงสวาง 98 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 154 นางมะยนจ หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 155 นางละอองดาว แสงแกว 175 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 156 นางชบ 223 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 157 นางมทา สทธวงศษา 6 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 158 นางมวนน 855 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 159 นายสมคด วงษะ 591 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 160 นายพงษ สทธวงศษะ 185 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 161 นางมะซวย ขวญศรอดม 239 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 162 นายจวน 70 หมท 9 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 163 นางส 516 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร

คณะพทธศาสตร

95

164 นายด ารงค หงษทพยยากร 900/9 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 165 นางนภาภรณ ฆองลา 736 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 166 นางนต 150/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 167 นางตะเอย หงษรตนภมร 925 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 168 นางโฮน 713 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 169 นางม 157/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 170 นางนองนช หงษปทมา 316 หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 171 นางเรง ปณณะการ 395/ช หมท 2 ต.หนองล อ.สงขละบร จ.กาญจนบร 172 นางเตม ปณณะการ 173 ยงยทธ หงสาวด 174 นายนด อตมะอาร

2) ผลการทดสอบความเขาใจเกยวกบศล 5 ของประชาชนผเขารวมโครงการ

คณะผวจยไดบรรยายและสมภาษณความรความเขาใจเกยวกบศล 5 ของประชาชนทเขารวมโครงการจ านวน 100 คน แตมผสนใจเขาฟงการบรรยายและรวมโครงการมากกวาจ านวนทระบ โดยพระราชวสทธเมธ รองเจาคณะจงหวดกาญจนบร ประธานโครงการฯ ไดบรรยายถงหลกศลหา และหลกธรรมหาประการใหกบประชาชนผเขารวมไดรบฟง จากนนพระมหาสชาต สรปญโญ เจาอาวาสวดวงกวเวการาม ไดบรรยายใหความรหลกการพฒนาศล 5 ในชมชน เพอใหเขาใจและเขาถงสภาพสงคมความเปนอย ทานไดบรรยายเปนภาษาทองถน คอภาษามอญ เปนการทดสอบความรความเขาใจจากการฟงอบรม และคณะผวจยไดเขารวมสงเกตการณวา ประชาชนสวนมากคดเปนรอยละ 80 เปอรเซน เขาใจถงหลกศล 5 และสามารถน าใชในชวตประจ าวนได เปนการสงเสรมกระบวนการพฒนาศล 5 ในชมชนไปดวย

การทดสอบดวยการบรรยายใหกบประชาชนในชมชนวดวงกวเวการาม ได มการถามตอบในเชงลกษณะเสวนากบชมชน เพอใหเกดความรในดานความเปนอย และการน าหลกศล 5 มาประยกตใช ซงจากการสงเกตการณดวยการบรรยายแบบเสวนา และการยกตวอยางจากประชาชนในชมชน เหนไดชดวา ชมชนไดมขนบธรรมเนยมประเพณถอยดกนมาอยางชานาน โดยไดรบค าสงสอนจากหลวงพออตตมะ ผซงเปนผน าทางจตวญญาณของชมชน คอ เปนสญลกษณของชาวมอญ เปนสงยดเหนยวจตใจชมชน ไมวาจะทางวดมกจกรรมอะไร ชมชนจะตองมสวนรวมทกกจกรรมเสมอ โดยสรปคอ มบานหรอชมชน วด และโรงเรยย (บวร) รวมกนเสมอ

3) ผลการสมภาษณ

คณะผวจย ไดด าเนนการสมภาษณประชาชนชาวมอญ อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร จ านวน 10 คน เกยวกบการรกษาศล 5 ของประชาชนทไดรบอทธพลจากค าสอนของหลวงพออตตมะ ผน าทางจตวญญาณของประชาชนและผสรางวดวงกวเวการาม ซงผลการวจยพบวา

คณะพทธศาสตร

96

1. การสงสอนเกยวกบการรกษาศล 5 พบวา ผใหสมภาษณสวนใหญกลาวไปในทศทางเดยวกนวา หลวงพออตตมะจะคอยสงสอนใหทกคนรกษาศล 5 เปนประจ า ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมผดลกผดเมย ไมกลาวค าโกหก และอยาดมสราจนเมามาย2 โดยหลวงพออตตมะจะคอยชแนะแนวทางเปนตวอยาง และประชาชนกน ามาใชเปนแนวทางปฏบตตาม3 นอกจากน ผใหสมภาษณทกคนตางกลาวไปในทศทางเดยวกนวา หลวงพอจะแนะน าใหมการท าบญรกษาศลตลอดป มการเขาวด นงสมาธ ท าบญตกบาตร น าดอกไมไปบชาพระเจดยจนเปนกจวตรและไดรบค าสอนใหเปนคนมน าใจตอผอนเสมอ4 นอกจากน ยงไดศกษาค าสอนจากต าราท าความเขาใจดวยตนเอง และมาฟงจากหลวงพอสอนอกครง5

2. การน าศลใหไปใชในชวตประจ าวน พบวา ผใหสมภาษณไดน าศล 5 ไปใชในชวตประจ าวนทกคน โดยจะตนแตเชาตร เมอท าธระสวนตวเรยบรอยแลว จะหงขาวเพอถวายพระทบาน6, สมาทานศล สวดมนตไหวพระ นงสมาธทบาน7 และตกบาตรทกวน8 จะมการถอศลทวดในวนพระใหญ9 และมการสวดมนตกอนนอนทกครง10

3. การน าศลไปใชกบบคคลในครอบครวและผอน พบวา ผใหสมภาษณทกคนจะใหสมภาษณไปในทศทางเดยวกนวา เมอตนเองปฏบตเชนไร กจะคอยสงสอนใหบตรหลานและคนรอบขางของตนเองปฏบตเชนนน โดยด ารงตนใหเปนตวอยางกอน แลวคอยแนะน าใหผอนปฏบตตาม11 ไมวาจะเปนการชกชวนเขาวด ท าบญ รกษาศล12 เปนตน

2 ยงยทธ หงสาวด, อาย 74 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 3 หญงไมทราบชอ อาย 61 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 4 นางเรง ปณณการ, อาย 83 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 5 นายนด อตมะอาร อาย 53 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 6 นางตนละ อาย 63 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 7 นางเรง ปณณะการ, อาย 83 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 8 นางเมตตา ปณณะการ, อาย 44 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 9 นางเตม ปณณะการ, อาย 56 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 10 นายบญช, อาย 55 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 11 นางเตม ปณณะการ, อาย 56 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559. 12 นายวนจ, อาย 65 ป, สมภาษณ วนท 18 กนยายน 2559.

คณะพทธศาสตร

97

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรป

การศกษาวจย “โครงการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา โดยการมสวนรวมของพระสงฆในเขตภาคกลาง” ครงน เปนงานวจยเพอพฒนา (Research and Development) โดยศกษาจากความตองการของคณะสงฆ ในเขตจงหวดภาคกลาง ไดแก จงหวดกาญจนบร ผานโครงการตางๆ เพอศกษาวเคราะห การประยกตใชหลกพทธธรรม องคความรดานการพฒนาจตและปญญา รวมถงการเสรมสรางเครอขายขององคกรพระสงฆอนเปนกลไกในการน าไปสการสรางองคกรแหงการพฒนาจตและปญญา โดยใชวธการรวบรวมขอมลเกยวของจากเอกสารงานวจย นตยสาร วารสาร เทปบนทกเสยง ตลอดจนเกบขอมลจากวทยากรในองคกรทเกยวของ ซงมขนตอนการด าเนนโครงการ ดงน 1. ปรกษาและขอค าแนะน าจากคณะสงฆจงหวดกาญจนบรเกยวกบโครงการ 2. ออกส ารวจสถานทและสอบถามขอมล 3. ประชมวางแผนปฏบตงานเบองตนกบคณะคณะสงฆและบคลากรทเกยวของกบโครงการ 4. นมนตคณะสงฆ และองคกรตางๆ เขารวมสมมนาโครงการเชงปฏบตการ จ านวน 3 ครง 5. ตดตามการบทบาทการท างานของผเขารวมโครงการ และสมมนาสรปโครงการ 6. ประเมนผลการปฏบตงานจากแบบประเมนโครงการ

โดยมวตถประสงค ดงน คอ

1 . ศกษาการประยกตใชหลกพทธธรรมในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนาโดยการมสวนรวมของคณะสงฆในจงหวดกาญจนบร 2. เพอพฒนาศกยภาพของคณะสงฆในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรทางพระพทธศาสนา โดยผานการจดท าโครงการพฒนาเชงพทธบรณาการ 3. เพอเปดพนททางสงคมและการเรยนรตามแนวพระพทธศาสนาในพนทจงหวดกาญจนบร 4. เพอวเคราะหความสมพนธของคณะสงฆ ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถ น และภาคประชาชนองคกรชมชน ในการเสรมสรางสขภาวะและการเรยนรของสงคมตามแนวพระพทธศาสนา จากการวเคราะหขอมลแลว สามารถสรปได ดงน

5.1 โครงการท 1 โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรจงหวดกาญจนบร

คณะสงฆจงหวดกาญจนบร ไดเหนความส าคญของการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรในจงหวด เนองจากพระภกษสามเณรตองอาศยอาหารของประชาชนดวยการบณฑบาตซงไมสามารถทจะเลอกฉนอาหารทเหมาะสมกบรางกายของตนไดพรอมกนนกควรทจะมการสมมนาเพอหา

คณะพทธศาสตร

98

แนวทางรกษาสขภาพพรอมทงหาแนวทางน ารปแบบวธการรกษาสขภาพไปเผยแผใหกบประชาชนในพนทของตนเพอใหมความเขาใจในการรกษาสขภาพของตนเองตอไป ในโครงการดงกลาวน ไดสงเสรมใหคณะสงฆไดมการจดท าฐานขอมลสขภาวะของพระภกษสามเณร มการพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะของพระภกษสามเณร และไดพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระภกษสามเณร โดยก าหนดเปาหมายใหมการสรางความรความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณร โดยมผเขารวมกระบวนการเรยนรจ านวน 100 รป และไดฐานขอมลสขภาวะพระสงฆตนแบบจ านวน 30 วด พรอมมการจดท าแผนการด าเนนการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของพระสงฆในจงหวดกาญจนบร

ผลการด าเนนโครงการ พบวา

1) ขอมลดานสขภาวะของพระสงฆ พบวา พระสงฆทเขารวมกระบวนการเรยนรมอายต าสด คอ 20 ป มอายสงสด คอ 77 ป และมพรรษาต าสด คอ 1 พรรษา และมพรรษาสงสด คอ 28 พรรษา มน าหนกต าสด 46 กก. มน าหนกสงสด 120 กก. โดยมน าหนกโดยเฉลย 69.76 กก. มสวนสงต าสด 155 ซม. มสวนสงสงสด 190 ซม. โดยมสวนสงโดยเฉลย 169.83 ซม. ดานการฉน (รบประทาน)อาหารและการดม พระสงฆสวนใหญจะฉนอาหารประเภทน าพรกและผก ประเภททอดและแกงกะทเปนอนดบรองลงมา มการฉนผลไมเปนประจ า และขนมหวานเปนอนดบรองลงมา และพระสงฆสวนใหญ ฉนเครองดมประเภทกาแฟจ านวนมาก และฉนน าหวาน และเครองดมชก าลงเปนอนดบรองลงมา ดานการสบบหร พระสงฆสวนใหญยงสบบหรเปนประจ า (39%) แตกไมสบบหรเลยมจ านวนใกลเคยงกน (34%) การออกก าลงกาย พระสงฆสวนใหญจะมการออกก าลงกายในแตละวน โดยออกบณฑบาตโดยเฉลยวนละ 64.5 นาท การเดนจงกรมโดยเฉลยวนละ 45 นาท และท าความสะอาดวดโดยเฉลยวนละ 1 ชวโมงขนไป นอกจากน ยงมวธการออกก าลงกายดวยวธอนๆ เชน ท างานวด เดนออกก าลง พฒนาวด เปนตน ดานโรคประจ าตวพระสงฆสวนใหญ ไมมโรคประจ าตว (74%) สวนทมโรคประจ าตว สวนใหญจะเปนโรคภมแพ ความดน กระเพาะอาหารและโรคเกยวกบไต เบาหวาน โลหตจาง หวใจ และรดสดวง (26%) และจะมการเขารบการรกษาและการตรวจสขภาพจากโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาล เปนประจ าทก 12 เดอน

2. ความรเกยวกบสขภาพของพระสงฆ พบวา พระสงฆมความรเกยวกบสขภาพโดยรวมอยในระดบรอยละ 72.94 โดยมความรดานโภชนาการรอยละ 78ดานการจดการความเครยดอยในระดบรอยละ 70.25 และดานการบรหารรางกายอยในระดบรอยละ 63 ตามล าดบ

3. พฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพของพระสงฆ พบวา พระสงฆทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพอยในระดบปานกลาง ( X =3.06) โดยมการสงเกตอาการเปลยนแปลงทขนกบรางกายของตน และน าความรทไดมาปฏบตในการสงเสรมสขภาพของตนเอง

4.ความคดเหนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ พบวาพระสงฆเหนดวยทจะใหมการออกก าลงกายในสวนทเหมาะสมกบสมณสารป เชน การบณฑบาต การเดนจงกรม ตลอดจนถงมวธการออกก าลงกายอนๆ ทเหมาะสมมการตรวจสขภาพพระสงฆเปนประจ าทกป จดใหมสถานท ตลอดจนถงวธการออกก าลงกายทเหมาะสม และใหค าแนะน าและความรดานอาหารและโภชนาการทถกตองและเหมาะสมแกพระสงฆ ตลอดจนถงควรเลอกฉนอาหารทมประโยชนและเหมาะสมกบสขภาพดวย

คณะพทธศาสตร

99

5.2 โครงการท 2 โครงการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร

สขภาวะและโภชนาการของพระภกษสามเณรในจงหวดกาญจนบร จะมความสมบรณมไดหากขาดการอปถมภดแลจากพทธศาสนกชนและในขณะเดยวกนพระภกษสามเณรเองกจะเปนผเผยแผธรรมสงสอนใหประชาชนในพนทเปนคนด ประกอบสมมาอาชพ ซงเทากบวา พระภกษสามเณรเปนผใหธรรม สวนประชาชนเปนผใหทาน เนองจากชมชนในเขตเทศบาลจงหวดกาญจนบร ประชาชนรอยละ 90 นบถอพระพทธศาสนา มกจกรรมทเกยวของกบทางพระพทธศาสนามไดขาด โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนหรออปถมภพระพทธศาสนา มการท าบญใสบาตรแดพระภกษสามเณรทจ าพรรษาอยในวดบรเวณเขตเทศบาลมไดขาด อาหารทใสบาตรสวนมากจะเปนประเภททกอใหเกดการสงสมไขมนหรอกอใหเกดโรคภยไขเจบแกพระภกษสามเณร ทงนเพราะความรไมเทาทนตอเหตการณ จงท าใหพระภกษสามเณรเกดโรคภยไขเจบไมทางตรงกทางออม ดวยการเลงเหนความเกอกลกนดงกลาว จงไดจดโครงการท 2 นขนเพอพฒนาสขภาวะและโภชนาการใหเกดขนกบประชาชนในพนทชมชนรอบวดซงอยในเขตเทศบาล ในเขตจงหวดกาญจนบร ในโครงการดงกลาวน ไดสงเสรมใหประชาชนจดท าฐานขอมลสขภาวะชมชน ไดพฒนาและขยายผลองคความรในการสรางสขภาวะและไดพฒนาเปาหมายและแผนการด าเนนงานดานวดตนแบบสขภาวะใหกบพระภกษสามเณร โดยก าหนดเปาหมายใหมการสรางความรความเขาใจทถกตองในการดแลสขภาวะและโภชนาการของประชาชน โดยมผเขารวมกระบวนการเรยนรจ านวน 100 คน พรอมมการจดท าแผนการด าเนนการพฒนาสขภาวะและโภชนาการของประชาชนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดกาญจนบร

5.2.2 ผลการด าเนนโครงการ

1. สภาพทวไปของประชาชนผเขารวมโครงการ พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการสวนใหญ เปนหญง (รอยละ 83.00) มอาย 35 – 47 ป (รอยละ 33.00) รองลงมา มอาย 48 - 60 ป (รอยละ 25.00)

2. ความรเกยวกบสขภาพของประชาชน พบวาประชาชนมความรเกยวกบสขภาพโดยรวมอยในระดบรอยละ 60.83 โดยมความรดานโภชนาการอยในระดบรอยละ 70.4 รองลงมาคอ ดานการบรหารรางกายอยในระดบรอยละ 61.5 และดานการจดการความเครยด อยในระดบรอยละ 36.25

3.พฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพของประชาชน พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพอยในระดบมาก ( X =3.52) โดยมการสงเกตอาการเปลยนแปลงทขนกบรางกายของตน และพรอมปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท

4.พฤตกรรมการใสบาตรและการเลอกสงของส าหรบใสบาตรของประชาชน พบวา ประชาชนทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมการใสบาตร อยในระดบมาก ( X =3.57)โดยจะใสบาตรดวยความยนดไมเสยดาย ( X = 4.16) ใสบาตรดวยของอนสะอาด ( X = 4.15) จะระลกถงบญทไดรบจากการใสบาตรเสมอ (X = 3.85) และใสบาตรตามเวลาทเหมาะสม เปนตน

ประชาชนทเขารวมโครงการ มพฤตกรรมการเลอกอาหารทใสบาตร โดยรวมอยในระดบมาก ( X = 3.88) โดยจะเลอกอาหารทใสบาตรทสะอาด ( X = 4.05) ทมคณคาทางโภชนาการ ( X = 4.02) ใสบาตรดวยอาหารทปรงสกแลว ( X = 4.01) โดยจะงดเวนอาหารทมรสเคมจด ( X = 4.28) อาหารประเภททอด (X = 4.18) อาหารทมรสหวานจด ( X = 4.18) เปนตน

คณะพทธศาสตร

100

6. ความคดเหนของประชาชนตอการเสรมสรางสขภาพส าหรบพระสงฆ พบวาประชาชนมความคดเหนวา พระสงฆควรดแลสขภาพตนเอง ดวยการเลอกฉนอาหารทเปนประโยชนครบ 5 หม เนนผก ผลไมเปนหลก ลดหาอาหารทเสยงตอโรค เชน มนจด หวานจดเคมจด เปนตน ควรเลอกออกก าลงกายตามความเหมาะสมเชน การกวาดลานวด ควรจดใหมโครงการตรวจสขภาพใหกบพระสงฆอยางตอเนองและเปนประจ า และพระสงฆควรลดหรอหลกเลยงอาหารทมนจด เคมจดหรออาหารรสจดทกประเภท อนอาจเสยงตอโรค 5.3 โครงการท 3 โครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ณ วดวงกวเวการาม ต าบลหนองล อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร

การด าเนนการโครงการตางๆ ขนเพอพฒนาใหเปนตนแบบเพอกระจายไปสสงคมอนๆ หากไมไดรบความรวมมอกบหนวยงานหรอองคกรตางๆ แลว กยากทจะส าเรจ โครงการการมสวนรวมในการพฒนาหมบานรกษาศล 5 ของชมชนวดวงกวเวการาม ถกจดขนดวยการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรสสขภาพ (สสส.) โดยรวมมอกบสถาบนวจยพทธศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ก าหนดโครงการนขนเพอสนบสนนการพฒนาหมบานรกษาศล 5 และสงเสรมแตละหมบานไดรวมกนพฒนาและสรางการเรยนรเชงพทธบรณาการ ความเขาใจทถกตอง ศล 5 ถอเปนบทบญญตพนฐานของพระพทธศาสนา เปนสงทกอประโยชนตอบคคลและสงคม เปนพนฐานของการอยรวมกนในสงคม การรกษาศล หมายถง การไมลวงละเมดตอหลกการอยรวมกน ไมเบยดเบยนตนเองและผอนใหเดอนรอน ศลเปนหลกมนษยธรรม บคคลผรกษาศลประพฤตธรรมยอมอยเปนปกตสข

ประชาชนในพนทใหความเคารพหลวงพออตตมะ ผซงคอยสงสอนใหทกคนรกษาศล 5 เปนประจ า ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมผดลกผดเมย ไมกลาวค าโกหก และอยาดมสราจนเมามาย โดยหลวงพออตตมะจะคอยชแนะแนวทางเปนตวอยาง และประชาชนกน ามาใชเปนแนวทางปฏบตตาม นอกจากน ผใหสมภาษณทกคนตางกลาวไปในทศทางเดยวกนวา หลวงพอจะแนะน าใหมการท าบญรกษาศลตลอดป มการเขาวด นงสมาธ ท าบญตกบาตร น าดอกไมไปบชาพระเจดยจนเปนก จวตร การน าศลใหไปใชในชวตประจ าวน ประชาชนไดน าหลกศล 5 ไปใชในชวตประจ าวนทกคน โดยจะตนแตเชาตร เมอท าธระสวนตวเรยบรอยแลว จะหงขาวเพอถวายพระทบาน, สมาทานศล สวดมนตไหวพระ นงสมาธทบาน และตกบาตรทกวน จะมการถอศลทวดในวนพระใหญ และมการสวดมนตกอนนอนทกครง และ การน าศลไปใชกบบคคลในครอบครวและผอน พบวา ผใหสมภาษณทกคนจะใหสมภาษณไปในทศทางเดยวกนวา เมอตนเองปฏบตเชนไร กจะคอยสงสอนใหบตรหลานและคนรอบขางของตนเองปฏบตเชนนน โดยด ารงตนใหเปนตวอยางกอน แลวคอยแนะน าใหผอนปฏบตตาม ไมวาจะเปนการชกชวนเขาวด ท าบญ รกษาศล เปนตน

5.2 ขอเสนอแนะ