ISSO-publicatie 55-3-2008

Publicatie 55.3

Legionellapreventie in klimaatinstallaties

ISBN: 978-90-5044-160-5

Publicatie 55.3 3 Legionellapreventie in klimaatinstallaties

INHOUDSOPGAVE

Samenvatting 5

Summary 5

Begrippenlijst 7

1 Inleiding 11

1.1 Aanleiding 11

1.2 Doel en toepassingskader 11

1.3 Opzet van de publicatie 11

2 Verantwoordelijkheden en wetgeving 13

2.1 Algemeen 132.1.1 Omschrijving verantwoordelijkheid 132.1.2 Organisatie 15

2.2 Uitbesteding van onderhoud 17

3 Koeltorens 19

3.1 Algemeen 193.1.1 Overzicht natte koeltorens 193.1.2 Risicofactoren bij natte koeltorens 203.1.3 Watervoorbehandeling en waterbehandeling 21

3.2 Ontwerpaspecten m.b.t. legionella 233.2.1 BAT/BREF voor industriële koelsystemen 243.2.2 Locatie van koeltorens 243.2.3 Legionellaveilige installatiealternatieven 24

3.3 Besturingsaspecten m.b.t. legionella 243.3.1 Borging Legionellaveilige werking koelinstallatie en stilstandsmanagement 243.3.2 Borging werking waterbehandeling en spuiregeling 25

3.4 Onderhoudsaspecten m.b.t. legionella 273.4.1 Algemeen 273.4.2 Inbedrijfstelling 273.4.3 Werking 283.4.4 Beheer en Onderhoud 28

3.5 Controle op legionella 283.5.1 Algemeen 283.5.2 Frequentie 293.5.3 Monstername 29

3.6 Maatregelen bij te hoge concentratie legionella 30

4 Risico-inventarisatie en -evaluatie koeltorens 33

4.1 Stappenplan legionella-beheersing koeltorens 33

4.2 Componentenbladen 34

4.3 Rapportage koeltoren 464.3.1 Algemeen 464.3.2 Inhoud rapportage Legionellapreventie koeltorens 46

5 Luchtbehandelingsinstallaties 49

5.1 Algemeen 495.1.1 Overzicht luchtbehandelingssystemen met bevochtiging en directe

bevochtigingssystemen 505.1.2 Waterbehandeling 53

5.2 Ontwerpaspecten m.b.t. legionella 555.2.1 Algemeen 555.2.2 Legionellaveilige uitvoeringen 56

5.3 Besturingsaspecten m.b.t. legionella 575.3.1 Borging Legionellaveilige werking luchtbevochtigingsinstallatie 575.3.2 Stilstandsmanagement 58

5.4 Onderhoudsaspecten m.b.t. legionella 585.4.1 Algemeen 585.4.2 Inbedrijfstelling 58


5.4.3 Werking 595.4.4 Beheer en onderhoud 59

5.5 Controle op legionella 605.5.1 Algemeen 605.5.2 Frequentie 605.5.3 Monstername 60

5.6 Maatregelen bij te hoge concentratie legionella 61

6 Risico-inventarisatie en -evaluatie luchtbehandelingsinstallaties 63

6.1 Stappenplan legionellabeheersing luchtbehandeling 63

6.2 Componentenbladen 63

6.3 Rapportage luchtbevochtiging 726.3.1 Algemeen 726.3.2 Inhoud rapportage Legionellapreventie luchtbevochtiging 72

Bijlage A Legionellabacteriën 75

Bijlage B Wetgeving, normen, richtlijnen 78

Bijlage C Procedures m.b.t. veilig werken aan klimaatinstallaties 79

Bijlage D Model volgprotocol bij te hoge concentratie legionellabacterien 81

Bijlage E Besteksteksten over legionellaveilige installaties 82

Bijlage F Onderhoudsschema koeltorens 84

Bijlage G Lijst met mogelijke maatregelen bij koeltorens 85

Bijlage H Onderhoudsschema luchtbevochtiging 90

Bijlage I Lijst met mogelijke maatregelen bij luchtbevochtiging 92

Bijlage J Waterbehandelingsmethoden 97

Bijlage K Reiniging en desinfectie 101

Bijlage L Procedure toelating biocide bij het ctgb 102

Bijlage M Afweging droge of natte koeling 104

Bijlage N Literatuurlijst 105


SAMENVATTING

Om besmetting met Legionellabacteriën te voorko-men heeft de overheid regels gesteld ten aanzien van koeltorens, luchtbevochtigers en andere systemen die water in aerosolvorm in de lucht kunnen brengen. Deze regels zijn vastgelegd in het Arbo-besluit 4.87a en b voor situaties waarin vooral werknemers met deze aerosolen in aanraking kunnen komen. Dit geeft voldoende houvast voor luchtbevochtigers en andere inpandige sproeisystemen. Het incident met de koel-toren in Amsterdam in 2006, waarbij drie doden te betreuren waren ten gevolge van Legionellabesmet-ting legde pijnlijk bloot dat de Arbo-wetgeving niet effectief was voor natte koeltorens waarbij vooral publiek in de omgeving van een koeltoren besmet kon worden. In een overleg in 2007 tussen de ministeries van VROM, VWS en SZW is met betrekking tot koeltorens vastge-steld dat met alleen de arbeidsomstandighedenwet-geving "de veiligheid van de omgeving" onvoldoende geborgd is. De consequentie is dat aanvullende maat-regelen ter bescherming van de omgeving noodzake-lijk zijn. Er is voor gekozen om aansluiting te zoeken bij bestaande regelgeving in de Wet milieubeheer (Wm).In de loop van 2009 zal het Activiteitenbesluit zijn aan-gevuld met een meldplicht voor nieuwe natte koelto-rens en nadere preventieve voorschriften. Deze regels vertonen veel overeenkomst met de betreffende regels in het Arbobesluit en de Arbo-Beleidsregels 4.87a en b. Na afloop van dit overleg heeft het ministerie van VROM de gemeenten per brief gewezen op hun ver-antwoordelijkheid bij Legionellapreventie bij koelto-rens en hen gevraagd om alle koeltorens binnen hun gemeentegrenzen in kaart te brengen en toezicht te gaan houden op het beheer ervan.In ISSO-publicatie 55.3 worden de Arbo-Beleidsregels Legionellapreventie en Arbo-informatieblad nr. 32 vertaald naar praktijkrichtlijnen voor het Legionella-veilig ontwerpen, uitvoeren en beheren van natte koeltoren- en luchtbevochtigingssystemen, die wor-den gevoed met leidingwater. Daarbij wordt zeer gedetailleerd ingegaan op de systemen en de verschil-lende soorten die op de markt zijn.

SUMMARY

In order to prevent infections with the Legionella bac-teria, the Dutch government has drawn up regulations with respect to cooling towers, air humidifiers and other systems that bring aerosols in the air. These regulations are laid down in the "Arbo-besluit" 4.87-a and -b for situations in which mainly employees can get in touch with these aerosols. This gives enough hold on for air humidifiers and other spraying systems in buildings. The incident with the cooling towers in Amsterdam in 2006, in which three people died due to infection with Legionella, clearly demonstrated that the "Arbo" regulations were not effective for wet cooling towers that could infect mainly public in the neighbourhood of a cooling tower.In a meeting in 2007 between the departments "VROM, VWS and SZW" is determined that with regard to cooling towers the "Arbo-legislation" is not giving enough guarantees for protection of the public in the surroundings. They concluded that additional measu-res are necessary and choose to seek for connection with existing regulations in the "Wet milieubeheer (Wm)". During the year 2009 the "Activiteitenbesluit" will be completed with an obligation to report new wet cooling towers and other precautionary regulations. These regulations show a lot of similarity with the con-cerning rules in the "Arbo-besluit" and the "Arbo" policy rules 4.87a en b. After this meeting the ministry of "VROM" has sent a letter to the municipalities to attend them on their res-ponsibility for Legionella prevention at cooling towers and asked them to make a stock taking of all the cooling towers within their borders and check their management and maintenance.In ISSO-publication 55.3 the abovementioned rules and the "Arbo information guideline nr. 32" are transla-ted to practical guidelines for the Legionella safe design, installation and maintenance of cooling towers and air humidification systems that are fed with drinking water. In addition the author gives very detai-led information about these systems and the types that are available on the Dutch market.


BEGRIPPENLIJST

AërosolenIn lucht vernevelde waterdeeltjes met een diameter van 1 tot 10 micrometer en een te verwaarlozen val-snelheid.

AërosolfilterEen filter dat een groot deel van de aërosolen in de luchtstroom afvangt.

AftappuntPunt waar water van het systeem wordt afgetapt om al het water uit de installatie te verwijderen.

AfzettingsinhibitorChemische stof die wordt gebruikt om afzetting van calciumzouten tegen te gaan of te vertragen.

AirconditioningEen vorm van luchtbehandeling waarbij de tempera-tuur, de vochtigheid en de zuiverheid van de lucht in een ruimte worden geregeld, zodat het gewenste kli-maat binnen de betreffende ruimte kan worden gerea-liseerd.

AlgPlantaardig organisme dat licht nodig heeft om te groeien. Algen worden vaak aangetroffen op plekken waar direct zon- of ander licht komt.

Arbo-coördinatorZie preventiemedewerker.

BacterieMicroscopisch klein, eencellig (soms meercellig) orga-nisme.

BassinEen bak waarin het te versproeien water wordt opge-vangen.

BATBest Available Techniques, ofwel de beste beschikbare technieken (BBT).

BiocideEen stof die micro-organismen doodt.

BiofilmPopulatie van micro-organismen in een matrix van slijm, die aan het inwendige oppervlak van een instal-latiegedeelte gehecht is.

BiofoulingVervuiling door groei en ophoping van micro-organis-men in een biofilm.

BREF (Cooling)Best Available Techniques REFerence document. Dit is het referentiedocument van de Europese Commissie voor industriële koelsystemen. Dit wordt naar ver-

wachting in 2008 opgenomen in de Nederlandse emisssie Richtlijn lucht (NeR).

ChelatenChelaten (complexvormers) zijn organische stoffen die kationen kunnen binden. De functie van de chelaten is het wegvangen van calcium-ionen of metaalionen en het verwijderen van neerslagen van calcium- of metaalverbindingen.

ChloorbleekloogNatriumhypochloriet (NaOCl). Een oxiderende biocide die gebruikt wordt bij desinfectie en reiniging.

Collectief leidingnet (leidingwater)Leidingen, fittingen en toestellen, tijdelijk, maar anders dan ten behoeve van bevoorrading, of perma-nent aangesloten op het distributienet van een water-leidingbedrijf of van een collectieve watervoorziening, met behulp waarvan leidingwater aan derden ter beschikking wordt gesteld. Voorbeelden:

Het leidingnet in woongebouwen, kantoren, scholen, ziekenhuizen, hotels, enz.;Het leidingnet op en in industriële complexen, voor zover dit leidingwater betreft.

CtgbCollege voor de toelating van gewasbeschermings-middelen en biociden (voorheen CTB).Het Ctgb is een zelfstandig bestuursorgaan dat beslis-singen neemt op basis van beleid van vijf betrokken departementen: Landbouw, Natuur en Voedselkwali-teit (LNV), Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieube-heer (VROM), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Verkeer en Waterstaat (VenW). Het Ctgb legt verantwoording af aan de beleidsverantwoordelijke bewindslieden, die hiertoe een Commissie van toe-zicht hebben ingesteld.Het Ctgb oordeelt over de toelating van gewas-beschermingsmiddelen en biociden op basis van Europees geharmoniseerde weten regelgeving. (Zie bijlage L)

DesinfecterenHet op zodanige wijze behandelen van het water dat Legionellabacteriën en eventuele andere aanwezige micro-organismen uit het water en zo mogelijk ook aan de oppervlakte van alle watervoerende onderde-len (biofilm) gedood of verwijderd worden.

Bij plaatselijke desinfectie wordt uitsluitend het voorbijstromende water gedesinfecteerd;Correctieve desinfectie betreft desinfectie van (delen van) een installatie nadat biofilm en/of (hoge) concentraties van Legionella zijn aange-troffen;Preventieve desinfectie betreft periodieke of continue desinfectie van (delen van) een instal-latie teneinde aanhechting en groei van Legio-nella te voorkomen en eventueel aanwezige Legionella en biofilm te doden.


DispergerenDispergeren is het zeer fijn verdelen van vaste deeltjes in water.

Distributieleiding (drinkwater)Het hoofdleidingnet van het waterleidingbedrijf.

Dode leidingLeidinggedeelte waarin geen doorstroming met lei-dingwater plaatsvindt doordat bijvoorbeeld op het uiteinde van dit leidinggedeelte geen tappunten zijn aangesloten (die gebruikt worden).

Drinkwater Leidingwater, bestemd of mede bestemd om te drin-ken.

DruppelvangerEen rooster dat mechanisch waterdruppels verwijdert uit de luchtstroom.

Gevaarlijk toestelToestel dat naar zijn aard nadelige gevolgen voor de kwaliteit van het leidingwater kan opleveren.

Hot spot Plaats waar het leidingwater kan opwarmen tot boven 25 °C.

IndikkenHet proces waarbij als gevolg van verdamping van puur water in de koeltoren of luchtbehandelingskast de achterblijvende zouten in het water, concentreren ofwel indikken.

KoelpakketDat gedeelte van een koeltoren waar het oppervlak aanwezig is waar water en lucht met elkaar in contact komen om water te verdampen en als gevolg daarvan het water te koelen, meestal in de vorm van een pla-tenpakket.

KoeltorenEen inrichting waarin een vloeibaar medium wordt afgekoeld door middel van een luchtstroom waarin (sproei)water wordt verdampt.

Kolonievormende eenheid (kve of Eng CFU)Letterlijk: kolonievormende eenheid. Het aantal kolo-nievormende eenheden per volume (zowel per liter als per milliliter gegeven), zoals bepaald in een analyse door middel van een kweektechniek.

Legionella pneumophilaDe bacterie die legionellose veroorzaakt.

LegionellacoördinatorDe medewerker die binnen de organisatie belast is met de coördinatie van alle procedures en activiteiten met betrekking tot Legionellapreventie. Tegenwoor-dig is deze taak in het kader van de Arbowet onderge-

bracht bij de zogenoemde "preventiemedewerker" (voorheen Arbo-coördinator).

LegionellabacterieBacterie behorende tot het geslacht Legionella. Een aërobe bacterie die in water wordt aangetroffen. Het geslacht Legionella behoort tot de familie Legionella-ceae, die vele soorten kent. Ze worden zowel in natuurlijke als in technische waterkwaliteiten aange-troffen.

LegionelloseLegionellose is een infectie aan de luchtwegen en lon-gen die veroorzaakt wordt door de bacterie Legionella. Er bestaan twee vormen van de ziekte: de Legionella-longontsteking (Legionellapneunomie, of Veteranen-ziekte) en de minder ernstig verlopende Legionellag-riep (Pontiac fever). Een Legionella-longontsteking begint met lichte koorts, spierpijn en zich niet lekker voelen. Na enkele dagen ontstaat een longontsteking met hoge koorts (boven de 39°C ) en koude rillingen. Vaak zijn mensen verward. Als men niet tijdig de juiste geneesmiddelen toedient is de sterftekans circa 10%. Bij een Legionella-griep treden kort na de besmetting griepachtige ver-schijnselen op, snel oplopende koorts, spierpijn, hoofdpijn en hoest. Legionellagriep gaat vanzelf weer over.

LeidingwaterWater met een zodanige kwaliteit dat het veilig kan worden geconsumeerd en kan worden gebruikt voor huishoudelijke doeleinden. Leidingwater kan uiter-aard ook worden gebruikt als voeding van koeltorens, bevochtigers en fonteinen. Direct na de terugstroom-beveiliging in de aftakking naar de koeltoren, bevoch-tiger of fontein spreekt men van proceswater.

LeidingwaterinstallatieInstallatie, bestaande uit leidingen, fittingen, waterbe-handelingstoestellen en andersoortige toestellen waarmee leidingwater wordt afgenomen. Met een lei-dingwaterinstallatie wordt bedoeld een collectieve watervoorziening, collectief leidingnet en/of een woninginstallatie.

LeveringspuntPunt waar leidingwater vanuit het distributienet van het waterleiding- of energiedistributiebedrijf of vanuit een collectieve watervoorziening geleverd wordt aan het collectieve leidingnet van het perceel.

MicrofiltratieFiltratie die berust op fysische scheiding waarbij de poriegrootte van membranen de mate van verwijde-ring van zwevende stoffen, troebelheid en micro-orga-nismen bepaalt. Stoffen groter dan de poriegrootte worden verwijderd. De poriën van een microfiltratie-membraan zijn van ordegrootte 0,1 - 10 μm. Bacteriën en virussen kunnen volledig worden verwijderd.


Micro-organismeEen microscopisch klein organisme, zoals algen, bacte-riën, gisten, schimmels en virussen.

MonsterpuntPunt in de installatie waar een representatief monster van het recirculerende water kan worden genomen om dit te analyseren.

NanofiltratieEen specifieke vorm van membraanfiltratie waarbij deeltjes groter dan 0,001 - 0,01 μm worden uitgefil-terd.

Niet-oxiderende biocideEen biocide waarvan de werking niet op oxidatie berust. Niet-oxiderende biociden verstoren het meta-bolisme van de cel en/of de celstructuur.

NeRNederlandse emissieRichtlijn lucht. Het doel van de NeR is ten eerste het harmoniseren van de milieuver-gunningen met betrekking tot emissies naar de lucht en ten tweede het verschaffen van informatie over de stand der techniek op het gebied van emissiebeper-king. De NeR is bedoeld voor eenieder die hierbij is betrokken, zoals gemeenten en provincies, maar ook bedrijven, adviesbureaus en particulieren. De NeR is vastgesteld door de gezamenlijke overheden - provin-cies, gemeenten en rijk - met de industrie in een advi-serende rol. De NeR heeft geen formele wettelijke status, maar wordt wel gebruikt als richtlijn voor de vergunningverlening. Eventueel afwijken van de NeR is mogelijk, het moet dan wel adequaat worden gemo-tiveerd. De NeR stelt algemene eisen aan emissiecon-centraties, die overeenkomen met de stand van de techniek van emissiebeperking. Daarnaast zijn er uit-zonderingsbepalingen voor specifieke activiteiten of bedrijfstakken. Deze worden in de NeR aangeduid als bijzondere regelingen. De concentratie-eisen zijn gegeven per (chemische) stof of per klasse van stoffen (bron: InfoMil).

Omgekeerde osmoseHet omgekeerde osmoseproces gebruikt een semi-permeabel membraan om opgeloste vaste stoffen, organische stoffen, pyrogenen, submicron colloidale materie, virussen en bacteriën van water te scheiden. Het proces wordt "omgekeerd" genoemd, omdat er druk nodig is om het water door het membraan te per-sen, de onzuiverheden achterlatend. Deeltjes groter dan 0,001 worden uitgefilterd.

Oxiderende biocideEen stof die een organische stof kan oxideren, bijvoor-beeld algen, bacteriën, enzymen of proteïnen, waar-door micro-organismen worden gedood. De meest gebruikte oxiderende biociden bevatten chloor of broom (halogenen) die door hydrolyse hypochloor- of hypobroomzuur vrijmaken. Een uitzondering vormt chloordioxide, een gas waarbij geen hydrolyse optreedt, maar dat op dezelfde wijze werkt.

PasteurisatieEen methode om micro-organismen door middel van verhitting te doden.

PerceelElk roerend of onroerend goed, gedeelte of samenstel daarvan, dat een leveringspunt heeft of zal hebben ten behoeve waarvan levering van leidingwater geschiedt of zal geschieden.

PermeaatPermeaat is het gezuiverde water dat vrijkomt bij omgekeerde osmose (RO). De andere vloeistof die vrij-komt, is een geconcentreerde oplossing (concentraat).

PreventiemedewerkerEen preventiemedewerker is een eigen werknemer die de werkgever helpt bij de dagelijkse veiligheid en gezondheid en arbeidsomstandigheden binnen een bedrijf, (voorheen vaak aangeduid als ‘arbo-coördina-tor’). Elke werkgever moet ten minste één werknemer aanwijzen voor deze taak.De preventiemedewerker houdt zich bezig met de vei-ligheid en gezondheid op de werkvloer. Hij of zij moet dus kennis hebben van de arbo-risico’s binnen het bedrijf.De risico-inventarisatie en -evaluatie van het bedrijf en het bijbehorende plan van aanpak vormen de basis voor wat de preventiemedewerker moet weten.

ReinigenHet verwijderen van bezinksel, sediment en (kalk)afzetting van de (oppervlakte van) watervoe-rende onderdelen van (delen van) een leidingwaterin-stallatie.

Relevante Hoeveelheden Inadembare AërosolenEen kwalitatieve omschrijving van de situatie waarin een dusdanige hoeveelheid aërosolen vrijkomt dat mensen geïnfecteerd kunnen worden met Legionella als dat in het water aanwezig zou zijn. Afgekort RHIA.

Pontiac feverEen minder ernstige vorm van de legionairsziekte, ver-oorzaakt door Legionella.

ppmParts per million. Maat voor opgeloste deeltjes stof per miljoen deeltjes oplosmiddel. Voor water gelijk aan getalswaarde in mg/l.

RisicobeoordelingHet identificeren en beoordelen van de kans op bloot-stelling aan Legionella en het vastleggen van de ver-eiste voorzorgsmaatregelen.

RI&ERisico-Inventarisatie en Evaluatie conform de Arbowet. M.b.t Legionellapreventie: Het identificeren en beoor-delen van de kans op blootstelling aan Legionella bij verblijf in de nabijheid van een vernevelingssysteem, zoals een koeltoren, luchtbevochtiger, of fontein.


SedimentBezinksel of afzetting uit het water.

SlibModderachtige afzetting in een waterbassin

SpoelenBij het spoelen wordt het water in een leiding ververst.

SpuiPercentage van het circulerende water dat wordt geloosd om de concentratie zouten en andere veront-reinigingen onder een bepaalde waarde te houden en het water te verversen.

SpuipuntPlaats in de installatie waar het ingedikte recirculatie-water wordt gespuid naar een afvoer.

StagnatieDe situatie dat het water stopt met stromen, waardoor het blootstaat aan microbiologische groei.

SuppletieWater dat wordt toegevoegd aan het vernevelings- of sproeisysteem om de spui- en verdampings- en andere waterverliezen te compenseren.

SuspensieEen mengsel van twee stoffen waarvan de ene stof in zeer kleine deeltjes is gemengd met de andere stof en het mengsel zich niet snel laat scheiden. Over het alge-meen betreft het een vaste stof die is gesuspendeerd in een vloeistof.

TappuntPlaats waar het leidingwater beschikbaar komt voor gebruik.

TensideTensiden zijn oppervlakte-actieve stoffen waarmee vetten en vetachtige stoffen worden opgelost. Vet lost niet op in water, maar met behulp van een tenside worden de vetdeeltjes toch verwijderd.

ToezichthouderEen toezichthouder is een door de overheid aange-steld instituut dat toeziet op naleving van weten regelgeving door organisaties:

Proceswaterinstallaties: de Arbeidsinspectie;Leidingwaterinstallaties: VROM-inspectie;Waterinstallaties bij evenementen: de gemeente, ondersteund door de GGD.

UltrafiltratieFiltratie die berust op fysische scheiding waarbij de poriegrootte van membranen de mate van verwijde-ring van zwevende stoffen, troebelheid en micro-orga-nismen bepaalt. Stoffen groter dan de poriegrootte worden verwijderd. De poriën van een ultrafiltratie-membraan hebben een ordegrootte van 0,001 - 0,1 μm. Bacteriën en virussen kunnen volledig worden verwijderd.


1 INLEIDING

1.1 AANLEIDING In 1999 vond de Legionella-uitbraak plaats in Boven-karspel, met ca. 30 doden en 200 zieken tot gevolg. Als reactie daarop zijn onderzoeken gedaan, is wetgeving uitgebreid en zijn normen en technische richtlijnen ontwikkeld om deze wetgeving uit te kunnen voeren. Medio 2001 is het eindrapport "Omvang en preventie van vermeerdering van Legionella in koeltorens en luchtbehandelingsapparatuur" van KIWA opgeleverd. In 2002 is het project "Legionella 2002" uitgevoerd. In dit project is geïnventariseerd welke en hoeveel syste-men voor koeltorens en luchtbevochtiging in Neder-land aanwezig zijn en hoe zij worden beheerd, toegespitst op Legionellapreventie.Begin 2003 is, op basis van de Arbo-wet, artikel 5 en het Arbo-besluit artikel 4.85 en 4.87, door het ministe-rie van Sociale Zaken de Beleidsregel 4.87 geformu-leerd. Deze Beleidsregel betreft Legionellapreventie in proceswater van:

1. Natte koeltorens;2. Luchtbehandelingsinstallaties met waterbe-

vochtigers;3. Nooddouches;4. Andere proceswaterinstallaties die water in

aerosolvorming kunnen brengen;5. Installaties aan boord van schepen.

Daarnaast is in december 2004 AI-blad-32 verschenen waarin de beleidsregel wordt toegelicht. Het AI-blad is een instrument dat aangeeft hoe inspecteurs, werkge-vers en werknemers in de praktijk kunnen omgaan met de Beleidsregel.De landelijke richtlijnen met betrekking tot Legionel-lapreventie in leidingwater liggen sinds maart 2005 vast in ISSO-publicaties 55.1 en 55.2. Leidingwaterin-stallaties aan boord van schepen kunnen conform ISSO 55.1 en 55.2 worden behandeld.

In de installatiesector is behoefte gesignaleerd aan nadere uitwerking van Legionellapreventie bij de vol-gende gebouwgebonden systemen:

Natte koeltorens (gevoed met leidingwater);Luchtbehandelingsinstallaties met waterbe-vochtigers;(Binnenfonteinen).

Vandaar dat UNETO-VNI en VROM-Rijksgebouwen-dienst in 2006 gezamenlijk het initiatief hebben geno-men tot het laten ontwikkelen van ISSO-publicatie 55.3.

Inmiddels zijn in januari 2007 de Arbowet en het Arbo-besluit aangepast. Op basis daarvan zijn beleidsregels Legionellapreventie 4.87a en b geformuleerd. 4.87a betreft natte koeltorens en 4.87b betreft de overige aerosolvormende installaties, zoals luchtbevochtigers, sproei-inrichtingen e.d. Het ligt in de bedoeling dat de Beleidsregels Legionellapreventie in ieder geval tot 2010 van kracht blijven. In deze publicatie zijn de gewijzigde wetgeving en Beleidsregels meegenomen.

1.2 DOEL EN TOEPASSINGSKADERDe doelstelling van ISSO-publicatie 55.3 is tweeledig:

1. Het vertalen van de Arbo-Beleidsregels Legio-nellapreventie en AI-blad nr. 32 naar praktische documenten voor Legionellaveilig ontwerp, uit-voering en beheer van bovengenoemde syste-men;

2. Het vastleggen van de kennis en snel/makkelijk toegankelijk maken van de kennis omtrent Legionellapreventie in betreffende systemen.

1.3 OPZET VAN DE PUBLICATIEIn de publicatie is met opzet het onderwerp "verant-woordelijkheden en wetgeving" vooraan gezet, omdat de juiste invulling hiervan de belangrijkste voor-waarde is om tot doeltreffend Legionellaveilig beheer te komen. Vervolgens worden voor Koeltorens, Lucht-behandelingsinstallaties alle aspecten met betrekking tot Legionellaveiligheid behandeld, gevolgd door een gestructureerde aanpak van de Risico-inventarisatie & Evaluatie, die vergelijkbaar is met de aanpak in ISSO-publicaties 55.1 en 55.2 (Analyse van de deelcompo-nenten). Daarna volgen enkele bijlagen met achter-gronden en praktische informatie.

ISSO-publicatie 55-3-2008

Documents

Transcript of ISSO-publicatie 55-3-2008