ESPAÑA E GALICIA.

A DITADURA DE FRANCOTema 9

A DITADURA DE FRANCO

E OS SEUS APOIOS

LECCIÓN 1

EVOLUCIÓN DO FRANQUISMO

• O Franquismo desenvólvese entre o fin da Guerra Civil (1939) ata a mortedo dictador en novembro de 1975.

• Pasa por dúas etapas diferenciadas:

– Primeira Etapa (1939-1959)

• Séntanse as bases legais do novo Estado (elabóranse as leis polasque se vai rexir).

• Época de enorme represión política (ás persoas non afíns aoréxime franquista).

• Política de autosuficiencia (autarquía) económica.

• O país vive illado da comunidade internacional.

– Segunda Etapa (1959-1975)

• Crece á oposición á ditadura e, pouco a pouco, esta vai entrando en crise.

• Abandóase a autarquía e a economía experimenta crecemento.

• Internacionalmente melloran as relacións.

FUNDAMENTOS IDEOLÓXICOS DO

FRANQUISMO O Franquismo (concentración do poder na persoa de Franco) é

o resultado da mestura ideolóxica de diversas doctrinas:

1. As estructuras teóricas tomounas da doutrina (doctrina) falanxista,como, por exemplo, o emblema do xugo (yugo) e as flechas, ou acamisa azul.

2. Dos fascismos europeos incorporou:

1. O saúdo co brazo en alto.

2. O anticomunismo.

3. A negación do liberalismo e a democracia.

3. O tradicionalismo español vixente dende finais do séculos XIX, taménformaba parte do franquismo. Deste xeito, considerábase herdeiro dagloria de ilustres antepasados españois, como os Reis Católicos ou osprimeiros Austrias.

4. O militarismo impulsado

dende a Guerra Civil.

5. O nacionalcatolicismo,

distintivo do Réxime

franquista. A Igrexa

católica estableceu unha

firme alianza co novo

réxime unha vez rematada

a Guerra Civil, ao que lle

deu lexitimidade. A

cambio, o Franquismo

devolveulle os seus

privilegios e concedeulle

un trato de favor.

APOIOS POLÍTICOS E SOCIAIS

APOIOS POLÍTICOS:

– A Falanxe: encargouse da propaganda ideolóxica e do controlsocial a través de organizacións como:

• Fronte de Xuventudes: Sección da FET (Falange EspañolaTradicionalista y de las Jons), creada para o adoutrinamento damocidade española nos principios franquistas do MovementoNacional. Para acadalo, utilizábanse a formación política, o deporte,as colonias, albergues e campamentos xuvenís.

• A OJE: Organización Juvenil Española fundada coa finalidade dededicar o tempo libre dos mozos afiliados a fins educativos e de servizoaos demais. Foi unha plataforma más na difusión das ideas franquistas.

• A Sección Feminina: Organización feminina vinculada a FalangeEspañola, que potenciou o papel da muller como nai e esposa,sacrificada e obediente, dedicada ás tarefas domésticas e sometidaao marido.

• O Auxilio Social: Organización franqista destinada a prestarlle auxiliohumanitario á pobación en situación de grave necesidade.

– Algúns militares de alto rango, que ocuparon altos cargospolíticos e controlaron a orde pública.

– Moitos católicos.

– Monárquicos que pensaban que restablecería pronto amonarquía.

APOIOS SOCIAIS:

– Dende a primeira etapa:

• Teratenentes.

• Medianos propietarios agrarios do norte e centro peninsular.

• Empresarios industriais.

• Financeiros.

• Moitos funcionarios.

• orde pública.

– Dende a segunda etapa:

• A melloría económica favoreceu a chamada “maioríasilenciosa”, formada por clase media e obreiros apolíticosque aceptaron a falta de liberdades a cambio de certo nivelde benestar.

A POLÍTICA INTERIOR DO

RÉXIME FRANQUISTA

LECCIÓN 2

OS SISTEMA POLÍTICO TOTALITARIO

(1939-1942)

Durante eses anos, se impuxo un sistema totalitario, de tal xeito que Franco concentrou na súa persona:

– A xefatura do estado.– A xefatura do Goberno.– O mando supremo do exército.– Estableceu unha única organización política

(partido único): o Movemento Nacional. Principales leis desta época:

– Leis Fundamentais, en lugar dunha Constitución.– Foro do Traballo, no que se recollían ideas

laborais franquistas e creaba sindicatos verticais.– Lei de responsabilidades poíticas, pola que se

establecían penas e sancións para os derrotados na Guerra Civil.

A SIMULACIÓN DA DEMOCRACIA

(1942-1959)

Ante a previsible derrota dos totalitarismos naSegunda Guerra Mundial, Franco quixo darlleapariencia democrática ao réxime e restableceu as Cortes, pero únicamente con función consultiva. Deste xeito, creou a chamada “Democracia Orgánica”, xa que os seus representantes eran considerados órganos naturais da sociedade (familia, municipio…).

Novas Leis destas datas:– Foro dos Españois. Declaración de dereitos

que na práctica non se cumprían.– Lei de Referendo Nacional.– Lei de Sucesión.– Lei de Principios do Movemento Nacional.

Sintetiza a ideoloxía franquista.

INMOBILISMO, “APERTURA” E CRISE

(1959-1975)

A apertura reflectiuse en novas leis:

– A Lei de Prensa: suprimía a censura previa, pero non eliminaba os “secuestros” de publicacións.

– Lei Orgánica do Estado: separaba os cargos de efe de Estado e presidente do Goberno. Poucodespóis, Franco designaba ao príncipe Juan Carlos, fillo de Juan de Borbón como Sucesor a “título de rei”. Os gobernos deste período incluírontecnócratas.

– Crise do réxime:

» 1973: Franco renuncia á xefatura do Goberno, que asume Carrero Blanco e tras o seuasasinato en manos de ETA, Arias Navarro.

» 20/11/1975: morre Franco e asume a xefaturado Estado o rei Don Juan Carlos.

A OPOSICIÓN Á DITADURA E

A SÚA REPRESIÓN

LECCIÓN 3

A REPRESIÓN POLÍTICA: INTERNA E

EXTERNA

A represión foi moi dura durante todo o Franquismo:

• Moitas persoas tiveron que exiliarse ou esconderse.

• Outras foron asasinadas, encarceradas e torturadas.

• Sufriron moitas trato vexatorio ou foron sancionadas.

• Moitas viviron acasadas polo seu parentesco cos “rojos”, oucon constante temor a seren delatadas polos seus veciños.

Non obstante, organizouse pronto unha oposición interior e

exterior ao réxme franquista.

• No interior:

– Durante a primeira etapa franquista destacaron os maquis

(guerrilleiros diseminados polas montañas) e unha oposición

clandestina.

– Durante a segunda etapa, diversos sindicatos de tendencia

comunista, diversos partidos políticos de esquerda e outros

opositores, concentraron a oposición á ditadura (entre eles,

estudantes universtarios e grupos terroristas como ETA ou o GRAPO).

• No exterior:

– Durante a primeira etapa franquista:

» Os republicanos exiliados restableceron as institucións republicanas.

» Os monárquicos: Don Juan de Borbón escribiu o Manifesto de Lausana (Estoril, Portugal), denunciando o totalitarismo do réxime de Franco e esixindo o restablecemento da monarquía.

– A partir da segunda etapa:

» Elabórase o Contubernio de Munich, unhareunión de grupos de oposición celebrada para esixir a democracia en España.

» Elabórase o Congreso de Suresnes(Francia); neste congreso, entre outrascuestións, adoptouse a socialdemocracia e elixiuse a Felipe González como xefe do partido (socialista)

A POLÍTICA EXTERIOR DO

RÉXIME FRANQUISTALECCIÓN 4

INVESTIGA…

QUE RELACIÓN TIVO A ESPAÑA FRANQUISTA COAS

POTENCIAS DO EIXE DURANTE A SEGUNDA GUERRA

MUNDIAL?

EN QUE CONSISTIU O CONCORDATO COA SANTA SÉ

DE 1953?

COMO ACADOU ESPAÑA O FIN DO ILLAMENTO

INTERNACIONAL E A ENTRADA NA ONU?

EN QUE CONSISTIU A MARCHA VERDE?

DE QUE XEITO PRETENDÍA FRANCO RECUPERAR

XIBRALTAR?

A EVOLUCIÓN ECONÓMICA

LECCIÓN 5

A Autarquía e as súas

consecuencias Tendo en conta o illamento de

España a nivel internacional, España refuxiouse no autoabastecemento, é máis, baseouse no sistema económico empregado polos fascismos europeos, a autarquía.

Características da autarquía:1. Intervencionismo económico

Para desenvolver a autarquía o Réximeincitaba á compra de productos nacionais a través de propaganda.

2. Nacionalizáronse importantes sectores (a telefonía ou o transporte ferroviario).

3. Creouse o INI (Instituto Nacional de Industria) para exercer control industrial.

4. Xeneralizouse o uso de cartillas de racionamento, que limitaban a adquisición de alimentos (sólo podíansemercar as cantidades estipuladas polo Estado):

Consecuencias da Autarquía:

Enorme Inflación (Elevación notable do nivel de prezoscon efectos desfavorables para a economía dun país), o que ocasionou a carestía de alimentos.

O racionamento potencioua existencia dun mercado negro. O estraperloabasteceu nun mercado non oficial.

Pauperización(empobrecemento) da maior parte dos españois, ata o punto que a renda per cápita do ano 1936 non se volveu a alcanzar ata mediados dos anos cincuenta.

O Plan de Estabilización

Antes deste plan, España mellorou grazas á axuda norteamericana:

Púxose fin ao racionamento.A industria beneficiouse dos suministros e patentes norteamericanas aos que nos anos cuarenta (autarquía), non podía ter acceso.

Plan de Estabilización (1959): Tendo en conta a lixeira renovación que sufriu o

Réxime, os falanxistas non encaixaban coa nova imaxe, e foron afastados do poder. No seu lugar entraron os tecnócratas, mozos economistas vinculados ao Opus Dei.

Un dos tecnócratas, Laureano López Rodó, foi o que desenvolveu este plan:• Baseábase na austeridade económica coa

conxelación de salarios.• Encarecemento dos créditos.• Desvalorización da peseta.

A finalidade deste plan era incentivar os investimentos estranxeiros.

Consecuencias do Plan de Estabilización:

Os traballadores foron os que sufriron as peores consecuencias. Dentro das medidas de austeridade, prohibíanse as horas extraordinarias no traballo, horas que daquela permitiran sobrevivir a numerosas familias.

Consecuentemente, moitos traballadores tiveron que emigrar, algo frecuente durante o franquismo dendeaquel momento.

No mesmo ano no que se fai este plan, o presidente americano Eisenhower visita España, o que supón o asentamento definitivo da dictadura franquista.