2015 -FLLOG©DOLW©KVLOP ©VVLV©O©ULQ©T©EXO...
Transcript of 2015 -FLLOG©DOLW©KVLOP ©VVLV©O©ULQ©T©EXO...
2015-ci ildə ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanlarında “FİZİKA” fənni üzrə istifadə
olunmuş test tapşırıqlarının elmi-metodiki təhlili
Test tapşırıqları “Mexanika”, “Molekulyar fizika”, “Elektrodinamika” ,“Optika”, “Atom və nüvə fizikası” bölmələrini əhatə etmişdir. Test blokuna daha obyektiv
qiymətləndirmə aparmaq üçün sadə, orta və çətin test tapşırıqları daxil edilmişdir.
Açıq tipli tapşırıqlar qəbul proqramını daha dərindən mənimsəmiş, riyazi təfəkkürlü və
analitik təhlil qabiliyyəti güclü olan abituriyentlərin hazırlıq səviyyəsini bir-birindən
fərqləndirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.
İXTİSAS QRUPU IV I
TEST TAPŞIRIĞI 25 25
QAPALI 25 21
AÇIQ HESABLAMA 2
SEÇİM 1
UYĞUNLUĞU MÜƏYYƏN
ETMƏK
1
Bölmə: Elektromaqnit induksiyası A Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Keyfiyyət 26. Bir hissəsi bircins maqnit sahəsində hərəkət
etdirilən naqildə Ii induksiya cərəyanı yaranır. Naqil hansı istiqamətdə hərəkət etdirilir (maqnit
induksiya vektoru perpendikulyar istiqamətdə
bizdən şəkil müstəvisinə doğru yönəlmişdir)?
A B C D E İMTİNA
15,69 26,00 2,69 9,79 26,44 19,39
A) B) C) D) E)
Doğru cavab: E A 26
C 32
Bu tapşırıq “Elektromaqnit induksiyası” bölməsinə aid keyfiyyət nominasiyalı tapşırıqdır. Test tapşırığına abituriyentlərin 26,44 % -i
düzgün cavab vermiş, 26,00 %-i isə düzgün olmayan “B” bəndini seçmiş, 19,39%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. 11-ci sinif
“Fizika” dərsliyindən məlumdur ki, maqnit sahəsində hərəkət edən
naqillərdə yaranan induksiya cərəyanının istiqaməti sağ əl qaydası ilə
müəyyən edilir. Tapşırıqda induksiya cərəyanının və maqnit induksiya
vektorunun istiqaməti verilib, naqilin hərəkət istiqaməti müəyyən
edilməlidir. Şəkildən göründüyü kimi, maqnit induksiya vektoru şəkil müstəvisinə perpendikulyar olmaqla bizdən şəkil müstəvisinə doğru, cərəyanın istiqaməti isə şəkil müstəvisində sola doğru yönəlib. Qaydaya
görə sağ əlimizi elə tuturuq ki, induksiya vektorunun naqilə
perpendikulyar toplananı ovcumuza daxil olsun, irəli uzanan dörd
barmaq induksiya cərəyanının istiqamətində yönəldikdə 90° açılmış baş
barmaq naqilin hərəkət istiqamətini göstərəcək. Təyinetməyə görə naqil
şəkil müstəvisində yuxarıya doğru hərəkət etdirilir. Abituriyentlərin
səhvən “B” bəndini seçmələrinin səbəbi sağ əl qaydasını düzgün tətbiq
edə bilməmələridir. Cavab: E
B
I Qrup A (26)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.288 (düzəlməli)
Bölmə: Elektromaqnit induksiyası B
Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
A) B) C) D) E)
A B C D E İMTİNA
20,91 14,89
27,96 9,46 2,33 24,45
39. Bir hissəsi bircins maqnit sahəsində hərəkət etdirilən naqildə Ii induksiya cərəyanı yaranır. Naqil hansı istiqamətdə hərəkət etdirilir (maqnit induksiya vektoru şəkil müstəvisinə perpendikulyar istiqamətdə sizə doğru yönəlmişdir)?
Nominasiya: Keyfiyyət
Doğru cavab: A B 39
D 40
Bölmə: Atom və nüvə fizikası Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama 41. izotopunun iki α- və bir β– -çevrilməsindən sonra alınan
elementin nüvəsinin yük və kütlə ədədlərini müəyyən edin. Z(yük ədədi) A(kütlə ədədi) A) 86 221
B) 84 219
C) 88 223
D) 221 86
E) 22 388
A B C D E İMTİNA
8,20 5,07 38,29 4,40 2,42 41,61
2 3 1
9 1 P a
Doğru cavab: C A 41
C 36
Bu, “Atom və nüvə fizikası” bölməsinə aid hesablama
nominasiyalı tapşırıqdır. Tapşırığa abituriyentlərin 38,29 % -i
düzgün cavab vermiş, 41,61%-i isə cavab verməkdən imtina
etmişdir. 11-ci sinif “Fizika” dərsliyindən məlumdur ki, nüvə
çevrilmələri zamanı yük ədədi və kütlə ədədi saxlanılır. Məlumdur ki, α –çevrilmə zamanı kütlə ədədi 4 vahid, yük ədədi isə 2 vahid
azalır. Onda, 2 α çevrilməsindən sonra nüvənin kütlə ədədi 8 vahid
azalacaq. β– - çevrilmə zamanı kütlə ədədi dəyişmədiyindən, alınan
elementin nüvəsinin kütlə ədədi 231-8=223 olar. 2 α
çevrilməsindən sonra nüvənin yük ədədi 4 vahid azalacaq, bir β–-
çerilməsindən sonra isə yük ədədi 1 vahid artacaq. Onda, alınan
nüvənin yük ədədi 91-4+1=88 olacaq.
Doğru cavab: C.
I Qrup A (41)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.766 (mükəmməl)
Bölmə: Atom və nüvə fizikası Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama 30. izotopunun bir α- və üç β– -çevrilməsindən sonra alınan
elementin nüvəsinin yük və kütlə ədədlərini müəyyən edin. Z(yük ədədi) A(kütlə ədədi) A) 81 206
B) 80 205
C) 20 782
D) 84 207
E) 210 681
A B C D E İMTİNA
11,33 5,84 4,10 38,52 3,60 36,61
Doğru cavab: D
2 1 1
8 3 B i
B 30
D 41
Bölmə: Düzxətli bərabərsürətli və dəyişənsürətli hərəkət A Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama
A B C D E İMTİNA
5,72 30,34 5,66 4,82 2,84 50,63
Doğru cavab: B A 31
C 37
taxxx 02/4 sanmax
2
2
0
tats x
xx
2
10410350
2
0
sanm /150
“Düzxətli bərabərsürətli və bərabərtəcilli hərəkət” bölməsinə aid, hesablama
nominasiyayalı test tapşırığıdır. Tapşırığa abituriyentlərin
30,34 % -i düzgün cavab vermiş, 50,63%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir.
Orta məktəb fizika kursundan məlumdur ki, düzxətli bərabərtəcilli hərəkətdə
sürətin proyeksiyası düsturu ilə müəyyən edilir. Şərtdə verilmiş
düsturla müqayisə edilərək, təcilin proyeksiyası alınır.
Bərabərtəcilli hərəkətdə yerdəyişmənin proyeksiyası
düsturu ilə təyin edildiyindən, şərtdə verilənlər yerinə yazılsa,
olar. Buradan hesablamaqla alınır.
Cavab B.
I Qrup A (31)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.566 (mükəmməl)
Bölmə: Düzxətli bərabərsürətli və dəyişənsürətli hərəkət B Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama
A B C D E İMTİNA
6,42 31,93 4,62 5,49 2.95 48,59
Doğru cavab: B B 42
D 30
Bölmə: Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Qrafik
A B İMTİNA
24,90 32,70 42,40
Doğru cavab: 0,2 A 47
C 47
gm
mg
m
Fa s
gat t
00
2,0910
180
tgt
“Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi” bölməsinə aid qrafik nominasiyalı açıq tipli test tapşırığıdır. Tapşırığa abituriyentlərin 24,90 % -i düzgün cavab vermiş, 42,40 %-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. 10-cu sinif “Fizika” dərsliyindən məlumdur ki, cisim üfüqi səth üzərində yalnız sabit sürtünmə qüvvəsinin təsiri altında hərəkət edirsə, hərəkət bərabəryavaşıyan olacaq. Sürtünmə
qüvvəsinin cismə verdiyi təcilin modulu olacaq
və tormoz müddəti düsturu ilə təyin ediləcək. Qrafikdən görünür ki, cismin başlanğıc sürəti 18 m/can, tormoz müddəti isə 9 san.-dir. Buradan, sürtünmə əmsalı hesablanır,
Doğru cavab: 0,2.
I Qrup A (47)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.735 (mükəmməl)
Bölmə: Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Qrafik
A B İMTİNA
31,64 20,02 48,34
Doğru cavab: 12 B 47
D 48
Bölmə: Bölmələr arasında genetik əlaqə Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya:Hesablama
A B İMTİNA
8,01 27,90 64,09
Doğru cavab: 0,3 A 49
C 49
KKc
ghT 3,0
4200
210106,06,0
alınır.
“Bölmələr arasında genetik əlaqə” bölməsinə aid hesablama nominasiyalı açıq tipli test tapşırığıdır. Tapşırığa abituriyentlərin 8,01 % -i düzgün cavab vermiş, 64,09 %-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Abituriyentlərin böyük hissəsinin bu tapşırıqdan imtina etməsinin səbəblərindən biri onların bölmələr arasında əlaqə yarada bilməmələridir. Tapşırığın şərtinə görə ağırlıq qüvvəsinin işinin 60 %-i, yaxud 0,6 hissəsi suyun qızmasına sərf olunur, yəni Q=0,6A. Q və A-nın ifadələri burada yerlərinə yazılır, cmΔT=0,6mgh. Buradan da
Doğru cavab: 0,3K.
I Qrup A (49)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.289 (düzəlməli)
Bölmə: Bölmələr arasında genetik əlaqə B Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Hesablama
A B İMTİNA
8,38 25,55 66,07
Doğru cavab: 0,1 B 49
D 49
Bölmə: Maqnit sahəsi. Maqnit induksiyası Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Keyfiyyət 103. Təpələrində cərəyanlı naqillər olan
kvadratın mərkəzində yerləşən cərəyanlı naqilə təsir edən Amper qüvvələrinin əvəzləyicisi hansı istiqamətdə yönəlir?
A B C D E İMTİNA
6,44 8,37 14,27 24,89 3,65 42,38
A) B) C) D) E)
Doğru cavab: D A 103
C 124
“Maqnit sahəsi. Maqnit induksiyası” bölməsinə aid keyfiyyət xarakterli bu test tapşırığına abituriyentlərin 24,89% -i düzgün cavab vermiş, 42,38%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. 9 və 11-ci sinif
dərsliklərindən, eləcə də Amper qüvvəsinin tətbiqindən məlumdur ki, naqillərdən axan cərəyanlar eyni istiqamətdə olduqda onlar bir-birini
cəzb edir, əks istiqamətdə olduqda isə bir-birini dəf edirlər. Şərtə görə (şəkildə verilib) naqillərdəki cərəyan şiddətləri eyni olduğundan, kvadratın mərkəzindəki naqilə digər naqillər tərəfindən təsir edən qüvvələr modulca eyni olacaqlar. Kvadratın mərkəzindəki naqillə digər naqillərin qarşılıqlı təsir qüvvələri həndəsi olaraq təsvir edilir (şəkil a) ,
bu qüvvələrin əvəzləyicisi müəyyən edilir (şəkil b) və onun şəkil müstəvisində yuxarıya doğru yönəldiyi təyin olunur .
a) b) Doğru cavab: D.
I
I
I
I I
I
I
I
I I F
IV Qrup A (103)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.416 (mükəmməl)
Bölmə: Maqnit sahəsi. Maqnit induksiyası Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Keyfiyyət 124. Təpələrində cərəyanlı naqillər olan
kvadratın mərkəzində yerləşən cərəyanlı naqilə təsir edən Amper qüvvələrinin əvəzləyicisi hansı istiqamətdə yönəlir?
A B C D E İMTİNA
5,91 8,06 22,88 7,52 13,96 41,68
A) B) C) D) E)
Doğru cavab: C B 124
D 107
Bölmə: Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Hesablama
A B C D E İMTİNA
5,15 7,40 15,02 5,15 17,81 49,46
Doğru cavab: E A 105
C 111
“Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi” bölməsinə aid hesablama nominasiyalı bu test
tapşırığına abituriyentlərin 17,81%-i düzgün cavab vermişdir. Abituriyentlərin
49,46%-i cavab verməkdən imtina etmiş, 15,02%-i isə səhv olan C bəndini seçmişdir. Təhlillər göstərir ki, abituriyentlərin çox hissəsi mail müstəvi üzrə hərəkətə aid
məsələlərin həllində çətinlik çəkirlər. Bunun səbəblərindən biri abituriyentlərin
həndəsəni zəif bilmələri, digər səbəbi isə onların qüvvələri müəyyən istiqamətlər üzrə
toplananlara ayırmaqda çətinlik çəkmələri və bu tip məsələləri az həll etmələridir. Səhv olan C bəndini seçən abituriyentlər necə deyərlər, “rəqəmlərlə oynayaraq” bu
nəticəni alanlardır. Mail müstəvi üzrə hərəkət edən cismə təsir edən qüvvələr təyin
edilir. Cismə şaquli aşağı yönələn ağırlıq qüvvəsi ( ), mail müstəvinin səthinə
perpendikulyar istiqamətdə yönələn dayağın reaksiya qüvvəsi ( ), eləcə də mail
müstəvinin səthinə paralel və cismin hərəkətinin əksinə yönələn sürtünmə qüvvəsi ( ) təsir edir. Ağırlıq qüvvəsi səthə paralel və səthə perpendikulyar toplananlarına
ayırılır, . Dayağın reaksiya qüvvəsi ( ) ilə ağırlıq qüvvəsinin səthə perpendikulyar toplananı modulca bərabər olub,
istiqamətcə əks olduqlarından, onların əvəzləyicisi sıfra bərabər olur. Ağırlıq
qüvvəsinin səthə paralel toplananı ilə səthə paralel istiqamətdə yönəlmiş sürtünmə
qüvvəsinin əvəzləyicisi isə cismə mail müstəvinin səthi boyunca təcil verir. Mail
müstəvinin səthi boyunca baş verən hərəkət üçün hərəkət tənliyi skalyar şəkildə
yazılır, və buradan cismin təcili tapılır,
aF
N
sF
FaII=Fasinα=mgsinα; Fa┴=Facosα= mgcosα
sFmgma sin
222
10
302
11010
sin
san
m
san
m
m
Fmga s
Cavab: E.
N
aF
sF
aF
aIIF
a
N
IV Qrup A (105)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.343 (yaxşı)
Bölmə: Elastiklik qüvvəsi. Sürtünmə qüvvəsi Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Hesablama 117. Kütləsi m = 10 kq olan cisim mail
müstəvi üzrə aşağıya doğru 2 təcillə sürüşür. Cismə təsir edən sürtünmə
qüvvəsini hesablayın
A B C D E İMTİNA
22,02 18,37 12,35 6,44 7,95 32,87
A) 40 N B) 10 N C) 30 N
D) 25 N E) 60 N
Doğru cavab: C B 117
D 110
2
m
s a n
2
m1 0 ,
sa n
g
1s in 3 0
2
Bölmə: İşıq kvantları Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama
A B C D E İMTİNA
6,76 36,16 3,86 2,68 4,18 46,35
A) 4,2 ∙ 10-19 C B) 3,6 ∙ 10-19 C C) 1,4∙ 10-19 C
D) 1,2 ∙ 10-19 C E) 2, 4 ∙ 10-19 C
Doğru cavab: B
106. Fotoeffekt üçün cərəyan şiddətinin katodla anod arasındakı gərginlikdən asılılıq qrafiki verilmişdir. Udulan fotonun enerjisi 6,8 ∙ 10-19 C olarsa, elektronun katoddan
çıxış işini hesablayın ( e = 1,6 ∙ 10-19 Kl).
A 106
C 105
Test tapşırığı “Işıq kvantları” bölməsinə aid hesablama nominasiyalı tapşırıqdır. Tapşırığa abituriyentlərin 34,48 % -i düzgün cavab vermiş, 49,30 %-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Orta məktəb fizika kursundan məlumdur ki, fotoeffekt üçün Eynişteyn tənliyinə görə fotonun enerjisi düsturu ilə təyin edilir. Buradan çıxış işini tapsaq, alınır.
Cavab: B.
lçf UeAE
CVKlCUeEA lfç
191919 106,32106,1108,6
IV Qrup A (106)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.800 (mükəmməl)
Bölmə: İşıq kvantları Mürəkkəblik dərəcəsi: Orta
Nominasiya: Hesablama
A B C D E İMTİNA
34,48 7,95 3,11 2,69 2,47 49,30
A) 1,8 ∙ 10-19 C B) 2,2 ∙ 10-19 C C) 2,4∙ 10-19 C
D) 1,1 ∙ 10-19 C E) 1,2 ∙ 10-19 C
Doğru cavab: A
122. Fotoeffekt üçün cərəyan şiddətinin katodla anod arasındakı gərginlikdən asılılıq qrafiki verilmişdir. Udulan fotonun enerjisi 6,6 ∙ 10-19 C olarsa, elektronun katoddan çıxış işini hesablayın ( e = 1,6 ∙ 10-19 Kl).
B 122
D 102
Bölmə: Maqnit sahəsinin enerjisi Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Keyfiyyət
A) 2, 4 B) 2, 5 C) 3, 5 D) 1, 4 E) 1, 5
Doğru cavab: A
117. Sarğaclardakı maqnit seli və maqnit sahəsinin enerjisi arasındakı münasibətlərdən hansılar doğrudur (sarğacların aktiv müqaviməti nəzərə alınmır)?
A 117
C 106
A B C D E İMTİNA
27,25 8,26 12,34 9,66 4,18 38,30
Keyfiyyət nominasiyalı bu test tapşırığı “Maqnit sahəsinin enerjisi”
bölməsinə aiddir. Test tapşırığına abituriyentlərin 27,25 % -i düzgün cavab
vermiş, 38,30%-i isə cavab verməkdən imtina etmişdir. Məktəb fizika
kursundan məlumdur ki, cərəyanlı sarğacdan keçən maqnit seli
düsturu ilə təyin edilir. Burada, L- induktivlik, I-cərəyan şiddətidir. Dövrə
hissəsi üçün Om qanununa görə Bu ifadəni maqnit selində nəzərə
alsaq, Dövrə hissələri paralel qoşulduğundan, gərginliklər
bərabərdir. Onda və alınır. Cərəyanlı
sarğacın maqnit sahəsinin enerjisi düsturu ilə təyin edilir.
Düsturda da Om qanununun ifadəsi nəzərə alınır və
IL
.R
UI
.R
UL
13
31
1
2
1
2
R
R
L
L
R
R
L
L12
2
2LIW
2
2
2 R
ULW
olar. Buradan,
3
1
9
32
2
2
2
2
1
1
2
1
2 R
R
L
L
R
R
L
L
W
W21 3WW
Cavab: A.
və
IV Qrup A (117)
Diskriminasiya əmsalı T: 0.629 (mükəmməl)
Bölmə: Maqnit sahəsinin enerjisi Mürəkkəblik dərəcəsi: Çətin
Nominasiya: Keyfiyyət
A) 1, 5 B) 3, 4 C) 2, 4 D) 1, 4 E) 2, 5
Doğru cavab: A
119. Sarğaclardakı maqnit seli və maqnit sahəsinin enerjisi arasındakı münasibətlərdən hansılar doğrudur (sarğacların aktiv müqaviməti nəzərə alınmır)?
1. 2. 3.
4. 5. 2 1 2 12
2 1W W 2 12W W
12
2
A B C D E İMTİNA
27,50 11,06 7,63 4,08 8,81 40,92
B 119
D 113