KaraciKaraciğğerer ve ve safrasafra yoluyolu hastalhastalııklarklarıındandalaboralaborattuvaruvar bulgularbulgularıı

Prof.DrProf.Dr.Abdullah SONSUZ.Abdullah SONSUZGastroenteroloji Bilim DalGastroenteroloji Bilim Dalıı

5.Yar5.Yarııyyııll20062006--2007 e2007 eğğitim yitim yııllıı

1. Karaciğer hastalığının varlığını saptamak

2. Karaciğer hastalığının nedenini belirlemek

3. Karaciğer hastalığının ağırlığı ve prognozunu tayin etmek

Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında laborauvarbulguları

1. Karaciğer hastalığının varlığını saptamak

2. Karaciğer hastalığının nedenini belirlemek

3. Karaciğer hastalığının ağırlığı ve prognozunu tayin etmek

Karaciğer hastalığında biyokimyasal bulgular

• Alanin aminotransferaz (ALT)• Aspartat aminotransferaz (AST)• Bilirubin• Alkali fosfataz (AF)• γ-glutamiltransferaz (GGT)• Serum albumin düzeyi (Protein elektroforezi)• Protrombin zamanı (PT)• Laktatdehidrogenaz (LDH)• 5’-Nukleotidaz• Serum safra sitleri

1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler

2. Kolestaz testleri

3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler

Hepatosit nekrozuKolestaz

Fonksiyonel kapasitede azalma

Hepatoselüler hasarı gösteren testler

• ALT (Alanin aminotransferaz)– SGPT

• AST (Aspartat aminotransferaz)– SGOT

Aminotransferazların Bulunduğu Dokular

AST

– Kalp kası

– Karaciğer

– İskelet kası

– Böbrekler

– Diğer dokular

ALT

– Karaciğer

– Böbrek

– Kalp kası

– İskelet kası

– Diğer dokular

***ALT ve AST birçok organ veya dokuda

bulunmasına rağmen klinik pratikteki

transaminaz artışları genelde karaciğer

veya (nadiren) kas dokusu kaynaklıdır

• Aminotransferaz düzeyinin tanı değeri

• AST / ALT oranının tanı değeri

• Aminotransferaz düzeyinin olduğundan düşükveya yüksek bulunması?

Hepatoseltoselüler hasarın belirlenmesi / Aminotransferaz Yüksekliği

Aminotransferaz Düzeyinin TanısalDeğeri

• Akut viral hepatit• Toksik hepatit• İskemik hepatit > 500 U

– Ekstrahepatik kolestaz– Alkolik karaciğer hastalığı– Kronik hepatit– HCC– Karaciğer sirozu– Diğer nedenler

AST / ALT Oranının Tanı Değeri

AST/ALT>1 AST/ALT>2

Alkolik siroz % 90 % 70

Postnekrotik siroz % 70 % 20

Viral hepatit % 10

Ekstra Hepatik Kol. % 20

AST / ALT Oranının Tanı Değeri

Kronik hepatit tanısı ile izlenen bir hastada

• AST > ALT

• KC sirozu olasılığı > KH olasılığı

ALT ve AST ‘nin Olduğundan Yüksekveya Düşük Bulunduğu Durumlar

Kronik renal yetersizlik

Serum örneğinin bekletilmiş olması (3 günden uzun )

ALT’ ye karşı antikor oluşması (?)

Eritromisin, PAS

Diğer ilaçlar (?)

Makro AST, Makro ALT

ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar

AST ALT

Gün içerisinde Öğlen sonrası en yüksek, akşam en düşük

Günden güne % 10 değişim % 10-30 değişim

Irk Siyahlarda % 15 daha yüksek

Obezite

ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar

AST ALT

Açlık/ tokluk - -

Serumun bekletilmesi

3 gün satabil 3 gün satabil

Hemoliz

Kas hasarı

Aminotransferaz artışından klinik tanıya

1. Spesifik bir karaciğer hastalığı

2. Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklar

3. Hastanın başvuru nedeniyle ilgisiz bir karaciğer hastalığı

4. Başka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi

5. Ekstrahepatik dokularda kaynaklanan aminotransefrazartışı

AminotransferazAminotransferaz artartışıışı ile gelen bir hastada neler dile gelen bir hastada neler düüşşüünnüürsrsüünnüüzz

Transinaz artışı nedeniyle gelen hastayı inceleme

Spesifik bir karaciğer hastalığı

– HBsAg– Anti HBs– Anti HCV

– US

– Hepatotoksik ilaç anamnezi (3 gün-3 ay)

– Metabolik KC hastalıkları

– Otoimmun KC hastalıkları

% 80

Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklarKaraciğer tutulumunun niteliği

• Karaciğerin doğrudan tutulumu

• Karaciğer yağlanması

• Nonspesifik reaktif hepatit

• Granülomatöz hepatit

• Spesifik hastalıklar (PBC, OIH)

• Hastalıkların birlikte bulunma sıklığının artması

İlaçlara bağlı subklinik transaminaz yükselmesiBaşka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi

• Chloropromazine,, Valproate, Nafcillin,

Amiadarone, Perhxiline

• INH, Ketocanazole, Androgens, Erythromycin

Chenodeoxycholate

• Salicylate, Triciyclic AD, Quinidine

% 20-50

% 10-20

‹ 5

Hepatoselüler hasarın gösterilmesinde LDH

• Karaciğer için spesifik değildir

• Hemoliz ile seyreden karaciğer hastalıklarında

• Karaciğerin yaygın tümoral infiltrasyonlarında

• İskemik hepatit olgularında

•ALT•AST•Bilirubin•Alkali fosfataz•GGT•Albumin / Globulin•Protrombin zamanı

1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler

2. Kolestaz testleri

3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler

Kolestaz Bulguları

• Alkali fosfataz

• GGT

• 5’ Nukleotidaz

Alkali Fosfatazın Kaynakları• Karaciğer• Kemik• Plasenta• İnce barsak• Böbrek• Lökositler

Alkali Fosfataz Artışının Nedenleri

• Ekstrahepatik / İntrahepatik kolestaz

• Karaciğerde yer kaplayan lezyonlar

• Malign tümörler– Karaciğer metastazı

– Kemik metastazı

– Tümör tarafından salgılanan AF

• İnfiltratif karaciğer hastalıkları

• Familyal AF yüksekliği

Alkali fosfataz / Yaş ve Cinsiyet

GGT

KaraciğerPankreasDalakKalp Serebreal doku

Kolestatik karaciğer hast.

Pankreas hastalıkları

Karaciğer tümörleri

Alkolik karaciğer hastalığı

Siroz, Hepatit , Diabet

“ Uyarılabilir” enzimdir

İzole Bilirübin Yüksekliği

Direkt Bilirübin• Testlerin tekrarı• US

İndirekt Bilrübin• Hemoliz ?

– LDH, Haptoglobin– Kan sayımı, Retikulosit

Familyal Hiperbilirubinemi nedenleri

Karaciğerin sentez kapasitesinin değerlendirilmesi

• Protrombin zamanı

• Serum albumin düzeyi