Leitura e Escrita

4
- ~ PORTO EDITORA SÍNDROMA DE DOWN: LEITU RA E ESCRITA if' Um guia para pais, educadores e professores ,- ~ JnItb~m.).rl('J,."{'1GJ~b:m J II II n

Transcript of Leitura e Escrita

Page 1: Leitura e Escrita

-

~ PORTO EDITORA

SÍNDROMADE DOWN:LEITU RAE ESCRITA

if'

Um guia para pais, educadores e professores

,-~

JnItb~m.).rl('J,."{'1GJ~b:m

J

II

II

n

Page 2: Leitura e Escrita

íNDICE

CAPíTULO 1

DESENVOLVIMENTODAS FUNÇÕES COGNITIVAS NOS ALUNOS COM SíNDROMA DE DOWN ...........................CARACTERíSTICASGERAIS DOS ALUNOS COM SíNDROMA DE DOWN ..........................................

O PROCESSO DE LEITURAE DE ESCRITACOMO FERRAMENTAEDUCATIVA ......................................

CAPíTULO 2

PROGRAMAS EDUCATIVOS PARA CRIANÇAS COM SíNDROMA DE DOWN .........................................PROGRAMAS DE INTERVENÇÃO PRECOCE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PROGRAMAS ESCOLARES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ATITUDES DO EDUCADOR ..

CAPíTULO 3

PROCESSO EDUCATIVO DAS CAPACIDADES PERCEPTIVAS E DISCRIMINATIVAS .....................................

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .DESENVOLVIMENTO DAS CAPACIDADES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 4MÉTODODEAPRENDIZAGEMPERCEPTIVO-DISCRIMINATIVO...................................................

INTRODUÇÃOEOBJECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ASSOCIAÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SELECÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CLASSIFICAÇÃO.. . . . . ... .. . . ... . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .NOMEAÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .GENERALIZAÇÃO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Apêndice 1:Materialpara a aprendizagem perceptivo-discriminativo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Apêndice2: Exercíciospara a aprendizagem perceptivo-discriminativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 5MÉTODOS DELEITURAEESCRITAPARAALUNOSCOM DÉFlCEINTELECTUAL.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PESADAHERANÇA HISTÓRICA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NOVA PERSPECTIVA. . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . ... . .PROGRAMASDE LEITURAE DE ESCRITAPARAPESSOASCOM SíNDROMA DE DOWN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

NOVA ORIENTAÇÃO: PRIMEIROSMÉTODOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .RESULTADOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 6

MÉTODO DE LEITURA: PREPARAÇÃO E ETAPAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CONDiÇÕES GERAIS PARA A APRENDIZAGEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CONDiÇÕES INDIVIDUAIS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .REQUISITOS PRÉVIOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ETAPASDO MÉTODODELEITURA. . .. . . . . .. . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . ... . . . . . . . . . .

CAPíTULO 7LEITURA:PRIMEIRAETAPA

PERCEPÇÃOGLOBAL E RECONHECIMENTO DE PALAVRASESCRITAS. . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . ... . . . . . . .. .. . . . .OBJECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CRITÉRIOSPARAA SELECÇÃODE PALAVRAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PREPARAÇÃODO MATERIAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .DESCRiÇÃOE USO DE MATERIAL BÁSICO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LEITURAATENTA E INTELIGENTEDE PALAVRASE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INTRODUÇÃO DA MORFOSSINTAXE ...................................................................PROBLEMASE SOLUÇÕESDURANTEA ETAPA DA LEITURADE PALAVRASE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

I :~

1111

15

1919 I121 I23

I I

I25

. I25 1

25

37373844464748

49

52

5959

61626365

67

6768697073

I

i .757576767894

102

103

Page 3: Leitura e Escrita

íNDICE

CAPíTULO 8

LEITURA: SEGUNDA ETAPA

RECONHECIMENTO E APRENDIZAGEM DAS SíLABAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

OBjECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .MATERIAL E MODO DE O USAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CARTILHASESILABÁRIOS ............................................................................LEITURA ATENTA E INTELIGENTE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 9

LEITURA: TERCEIRA ETAPA

PROGRESSÃO NA LEITURA. . . . . . . o. . . . . . o. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . .

OBjECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

DESCRiÇÃO DO MATERIAL E MODO DE O USAR. . . . .. . . o. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . ... . . . . . . o... .

DIFICULDADES E SOLUÇÕES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SíNTESE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

RESUMO DO MÉTODO DE LEITURA. . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . .

CAPíTULO 10

ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CONCEITOS E CONSIDERAÇÕES FUNDAMENTAIS. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . o. . . . . . . . .MÉTODO DE ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 11

ESCRITA: FASE DE ESTIMULAÇÃO PRECOCE E PRIMEIRA ETAPA.. . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . o. . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . o..

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PREPARAÇÃO DAS CRIANÇAS COM SíNDROMA DE DOWN PARA A ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ESCRITA: PRIMEIRA ETAPA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

RESUMO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 12

ESCRITA: SEGUNDA ETAPA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LETRA SCRIPTOU LETRA CURSIVA o......................................................................

OBjECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

MODO DE TRABALHAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

JUNÇÃO DE LETRAS: AS SíLABAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PRIMEIRAS PALAVRAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CALIGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

DITADO: A ESCRITA ATENTA E INTELIGENTE DE PALAVRAS.. . . . .. . . . . . . . .. . . ... . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .

ESCRITA DE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CÓPIAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

USO FUNCIONAL DA ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CAPíTULO 13

ESCRITA:TERCEIRA ETAPA

PROGRESSÃO NA ESCRITA... . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . .. . . . .. . . .. . . . . . . . . o. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. ...

INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .OBjECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CALIGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ORTOGRAFIA. . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . o.. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . o.. . . . . ... . . . . . . ....

VOCABULÁRIO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

MORFOSSINTAXE. . . . . . . o. .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . o. . . . o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . .....

CONJUGAÇÃO DOS VERBOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ESTRUTURA DAS FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

USO FUNCIONAL E HABITUAL DA ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ESCRITA DE TEXTOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ANEXOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

BIBLIOGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105105108108131131

137137138156157159

161161163

169169170173179

181181181182184187188189190194196196

197197198198199200205

206208210211

215

233

5

Page 4: Leitura e Escrita

Cada vez mais os educadores, professores, administradores, psicólogos, terapeutas, técnicos de serviço social,médicos e pais têm um papel de extrema importância na educação dos alunos com necessidades educativas especiais.Este papel é tanto mais importante quanto mais desejável se torna educar estes alunos nas escolas das suasresidências, tendo por base um princípio essencial, o da inclusão.

Assim sendo, a Colecção Necessidades Educativas Especiais pretende dar a conhecer um conjunto de textos práticos,de leitura acessível, que possam servir de base para a elaboração de respostas educativas eficazes para os alunos comnecessidades educativas especiais.

SÍNDROMA DE DOWN: LEITURA E ESCRITAUm guia para pais, educàdores e professores

Na presente obra, traduzida e adaptada do espanhol, oferece-se aos pais, educadores e professores portugueses ummétodo de leitura e de escrita para crianças com síndroma de Down, baseado em vinte anos de prática e de investigação.

Para os educadores e professores pode não parecer novo, porque ele baseia-se realmente no método global de leiturae nos seus pressupostos psicolinguísticos. É, no entanto, diferente porque: implica pôr as <:riançasa ler precocemente(2,3 anos), quando ainda não falam fluentemente; as crianças primeiro lêem e só muito mais tarde escrevem; aos 6ou 7 anos, as crianças com síndroma de Down podem ler cerca de 60 palavras e várias frases, estando aptas aacompanhar as outras criança!,!na fase de leitura silábica; as várias etapas da leitura e da escrita estão profusamenteilustradas com exemplos de actividades que têm em conta a importância de não saltarem etapas, de serempersistentes e de garantirem o sucesso de cada criança.

WWW,,!?ortoeditora.pt

911~11~~~1111IJIJUIJlllllliII11

Cód. 34694.10 ISBN 972-0-34694-9

Dep. Legal N." 224229/D5