O Novo Testamento na Wajãpi do Brasil [oym] · 5 Jesu rãmõi kõ jeapyry kõ rewarà (Rukasi...

Janejare'e Ayvukwer

O Novo Testamento na lngua

Wajpi do Amapari do Brasil

Janejare'e AyvukwerO Novo Testamento na lngua Wajpi do Amapari do Brasil

[oym]

Primeira Edio, 2013, Sociedad Bblica do Brasil

Edio para a Web 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

http://www.Wycliffe.org

http://www.ScriptureEarth.org

Creative Commons LicenaAtribuio-Uso No-Comercial-Vedada a Criao de Obras DerivadasVoc pode copiar, distribuir, exibir e executar a obra sob as seguintes condies:

Atribuio. Voc deve dar crdito ao autor original, da forma especificada pelo autor ou licenciante.

Uso o-Comercial. Voc no pode utilizar esta obra com finalidades comerciais.Vedada a Criao de Obras Derividas. Voc no pode alterar, transformar ou criar

outra obra com base nesta.http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/

Table of ContentsMateusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Maku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116

Rukasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183

Juwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Juw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

Jesu koty rewar k . . . . . . . . . . . . J.K.R. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .374

Rom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .473

1 Kortu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Kor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .518

2 Kortu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Kor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560

Karasia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

Epesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604

Piripu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .619

Korosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630

1 Tesaronika . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Tes.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 640

2 Tesaronika . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Tes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .649

1 Timoteu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Tim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655

2 Timoteu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Tim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669

Titu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .678

Pirem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prm.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684

Pirem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Epr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 687

Tiaku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .723

1 Peturu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Pe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .735

2 Peturu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Pe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .748

1 Juwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Juw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .756

2 Juwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Juw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .766

3 Juwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Juw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .768

Juta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jut.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .770

Jesu jimo'awer . . . . . . . . . . . . . . . J.Jim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .775

Ayvu mom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .824O Novo Testamento na lngua Wajpi do Amapari do Brasil; 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

O Novo Testamento na lngua Wajpi do Amapari do Brasil; 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

5

Jesu rmi k jeapyry k rewar (Rukasi 3.23-38)

1 1[Jesu rekoawer akusiwa ajupa ky'y. Jesu Kiristu rekoawer.] wit tm Tavi amyry jvij wasu e'eay rm karamoe rem, a'evo ve Jesu Tavi jeapyrer rm. Tm Aparo amyry jeapyrer teve Jesu.

Amovyvyt Jesu rmi rer k tapekuwa. 2 Kej Aparo jeapyrer rer k:

Aparo ra'yry p Isaki eu. A'e ra'yry p Jako eu. m Jako ra'yry m p Jutaa eu. Ijatyray ipe Jako ra'yry k. Namovyvypa'i ajam'. Jutaa krij t amovyt.a

MateusiMateusi remikusiwarer

Jesu rewarImovyvya

A kareta Janejare'e 'g omotekokuwa Mateusi tokusiwa maekwer. Jesu remimo'ekwer t Mateusi (Mat. 9.8-9). A'e Jesu reve ekoi ipi mij. Ajawyi wemisakwer t okusiwa. Weminuwer teve okusiwa. Okusiwa rem, Janejare'e e'ipa amtej Jesu pewar m, e'i ipi. Juteu k p ywes okusiwa, Aje ywete Janejare'e Remimuurer t Jesu, te'i kupa.Jesu poromo'e rem, nojimome'ui amtej ijupe k ajam'. Janejare'e Remimuurer t ije, ne'i amtej ijupe k. Ojimome'u miti krij t r' iko ijupe k ipi. Ke' ojukat kupa rem t ojimome'u ijupe k ky'y. Ajimojane m' ywes e'i oupewar m ipi. Karamoe rem Janejare'e ayvu mojenuar m kee e'ipa amtej: Tm Tavi Jeapyrer e'eay r uut Janejare'e Remimuuar rm, e'ipa. Ajawyi jane k m, Tm Tavi Jeapyrer e'eay t Jesu, e'i rem, Janejare'e Remimuurer t Jesu, jaa t aepo e'i kupa. Aekwer okusiwa Mateusi upa. m, manyvo tekoua Janejare'e Janervij ywete rm ekoi rem m' okusiwa teve, tijakuwa katu ky'y.

a 1.2 Jin. 21.6; 28.13; 35.23


b 1.3 Jin. 38.29; 46.12 c 1.5 Jos. 2.1-21; Ruti 4.19-22 d 1.6 1Sa. 16.1-13; 2Sa. 12.24 e 1.7 1To. 11.13; 14.1; 15.8 f 1.9 2To. 15.30-34,38; 16.1; 18.119.37; Isa. 1.1 g 1.10 2To. 20.2123.30 h 1.11 2To. 24.14-15; Jer. 27.20 i 1.12 Ne. 7.7; 12.1,47

3 m Jutaa ra'yry k ojipupewar k t. Ajawyi mrij er k. Sera eu. m p, Peresi eu. Tamaa eu ijy k p.

m Peresi ra'yry p Esir eu.b m Esir ra'yry p Ro eu. 4 m Ro ra'yry p Aminatapi eu. m Aminatapi ra'yry p Naas

eu. m Naas ra'yry p Saum eu. 5 m Saum ra'yry p Poasi eu ky'y. A'e y rer p sa'i Raapi eu. m

Poasi ra'yry p Opeti eu. Sa'i Ruti eu ijy rer p. m Opeti ra'yry p Jese eu.c

6 m Jese ra'yry p Tavi eu. A'e jvij wasu rm ekoi karamoe rem, Tavi.

m Tavi ra'yry p Saromo eu.d Uria amyry rerekwarer t Saromo y.

7 m Saromo ra'yry p Ropoo eu. m Ropoo ra'yry p Apijasi eu. A'e ra'yry p Asa eu.e

8 m Asa ra'yry p Josapa eu. A'e ra'yry p Joro eu. A'e jeapyrer p Usia eu.

9 m Usia ra'yry p Joto eu. m Joto ra'yry p Akasi eu. m Akasi ra'yry p Esekia eu.f

10 m Esekia ra'yry p Manase eu. Manase ra'yry p Amoni eu. Amoni ra'yry p Josia eu.g

11 m Josia jeapyrer p Jekonia eu. A'e Papironi taa wn k ojiapisi paire werojisyry eraa wemgwai k rm. m, piruj Juteu jvij mitikwer k revej weraapa kupa. m, otekokuwa me k ve weraapa kupa. Sota k t weraapa wena kyty, Papironi taa kyty. A'e p oiko puku temgwai ai k rm kupa.h

12 m Papironi taa p weraapa k remwar wyi amovyvyt ky'y. Kej:

Jekonia ra'yry p Saratiu eu. m Saratiu jeapyrer p Soropapeu eu.i 13 m Soropapeu ra'yry p Apiusi eu. m Apiusi ra'yry p Eriak eu.

m Eriak ra'yry p Aso eu. 14 m Aso ra'yry p Satoki eu. Satoki ra'yry p Ak eu. Ak ra'yry p

Eriuti eu. 15 m Eriuti ra'yry p Eriasa eu. Eriasa ra'yry p Mt eu. m Mt

ra'yry p Jako eu. Mokopej Jesu rmi k. 16 m Jako ra'yry p Juse eu. A'e si Maria mtar r t ky'y, Jesu y

mtar r t. [Jesu ruu a'u t Juse m.] Janejare'e Remimuurer t Jesu ky'y, piruj jane k Rvij wasu rm.

Mateusi1 6


j 1.17 Karai k Messias e'i Janejare'e Remimuurer p, Juteu k ayvu rupi. Cristo e'i teve kupa, Kereku k ayvu rupi. k 1.18 Ruk. 1.27 l 1.21 Poroereko katuar jaa t Jesu p. m 1.22-23 Isa. 7.14 n 1.25 Ruk. 2.21

17m Aparo jeapyrer k Tavi pe' jamoir ir rem, 14 rm. m, Tavi jeapyrer k jamoir ir rem, a'e 14 rm ojeapy mij kupa ajaate Papironi taa wn k weraapa k. m a'evoa remwar wyi a'e 14 rm ojeapy mij kupa. A'e a'e k jeapyrer Janejare'e Remimuurer Janervij wasu rm t ky'y.j Jesu t a'e.

YvapewarJusepomojenuamtejJesusakyarremwar18 Agyvo Jesu Kiristu oiko osaky rm. Maria eu ijy rer p. Juse

rerekwatar t a'e. Ajam' Juse noerekoive remeve ipuru'a sikaepo iko Jesu r r. Janejare'e 'g t sikaepo omomuru'aoka okasia rupi.k

19m imn r p ojenu a'evoa, Juse p. [m ip Juse e'i tite oupe: m kwaima'e teip omomuru'a vija mij, e'i. Ajawyi a'e jsi toereko

Maria! e'i tite oupe.]Ajawyi noereko'i werekwar rm mij. Ajam' ivo katuay m' t

Juse. Mira katuay t. Ajawyi oporijauesa j Maria. Nopotai omojaiwe. Ajawyi te' rupi t opoit iwyi mij.

20m a'evoa r Juse ojipy'amogeta upa rem jakatu, py'awar m Janejare'e remgwai yvapewar ojimoikatu javo ijupe. Ikery p t ajam'. A'e ip e'i Juse p:

Juse, Tavi jeapyrer! Nejipy'amogeta s nejupa Maria puru'aa r, e'i. m kwaima'e rw omomuru'a vija, e'i ijupe. Janejare'e 'g kasia rupi t ipuru'a. Ereko jsi awi nererekwar rm, e'i ijupe. 21Ajaire imemy'at kwaima'e rm. Isaky rem Jesu eret ijupe m, er p, jane k wereko katut ijaiwerer k wyi rewar m, e'i Juse p, ikery p.l

22-23Karamoe remeve Janervij ywete ayvu mojenuar Jesu sakya r r wenone'apa oporegeta amtej. Aekwer rupi t isaky, aje taoty ijayvukwer p, kee e'i maekwer p: Kram kjmuku mrne' ipuru'at. Ajaire imemy'at kwaima'e rm. Emanueu eut imemyry p, er p, e'i maekwer.m (Janejare'e janepyter rupi ekoi jaa t Emanueu.) Aepo e'i Jesu r r oporegeta amtej. Kram Jesu ovet, Janejare'e e'i maekwer rupi katu.

24m Juse oke paire, om'. Aje e'i Janervij ywete remgwai yvapewar ayvukwer p. Wereko Maria werekwar rm m ky'y. 25Noikoive ee ajam' mij, ajaate imemy ky'y. Isaky paire, Juse ween. Jesu e'i er p.n

JaytatakuwaparkooJesusakyrerresaremwar

2 1m Jesu Per taa p isaky. Juteja yvy p. Eroti Juteu k rvij wasu rm ekoi rem jakatu sikaepo isaky.

7 Mateusi1,2


o 2.1 Jaytata k r om' tokuwa manyvot okwa kram kupa. p 2.6 Mik. 5.2

m Janejare'e omojikuwaoka isakya. Ke'rw wn k p omojikuwaoka. Kwaray ma kytywar k p, jaytata kuwapar k p.o Jaytata temisage' rupi omojikuwaoka. [A'e k Jesu isakyr rem t katu sikaepo yvag r om' imono. Jaytata temisage' r om' kupa. E'i m kupa: Manyvore p wvo jaytata? e'i kupa. Jvij wasu r rw pk isaky upa? e'i ojiupe kupa.] Ajawyi ajaire jaytata rupi oo kupa. Ke'rw oo kupa, ajaate Juteu k yvy p ove kupa. Juteu rvij rena kyty r' oo kupa, Jerusar taa kyty. A'e kyty r' oo jaytata momewa kupa.

2 m e'i kupa: Mape p penvij r isaky upa? e'i kupa. Juteu k rvij r? e'i kupa.[ Manyvo pw pereko ikuwa? e'i a'e wn k.] Jaytata rupi orokuwa, kwaray ma kyty ojisa m' rupi. A'e rupi t

orojo jvij r resa imoe'e, e'i kupa.3 Aepo jaa ojenu jvij Eroti p ky'y. Piruj Juteja yvy pewar rvij

t Eroti. Aepo wenu rem, ojimonyi enu. Emgwai k ve ojimonyi enu, Jerusar taa wn k, piruj. 4Ajawyi Eroti okwai Janejare'e p oporegeta me k rvij k imuu. m, tm Moisesi remikusiwarer r poromo'e me k ve okwai imuu. Uu kupa rem, e'i jvij Eroti ijupe k:

Mape p Janejare'e Remimuu r isakyt, jvij wasu r? [Moma'e e'i p Janejare'e kareta isakya r r?], e'i ijupe k.

5m e'i ijupe kupa: Per taa p isakyt, Juteja yvy p, e'i m ijupe kupa. Kee e'i

Janejare'e ayvu mojenuar m ikusiwa karamoe rem tijakuwa:

6 Per taa wn k! Juteja yvy pewar k!Tena miti teipe penena.

Ajam' jvij wasu r t isakyt penena p,eupewar k Rvij wasu rm,Isaeu k Rvij wasu rm.

A'e eupewar k rerekoar rm ekoit, e'i ojikusiwa.p

Aekwer rupi orokuwa Per taa p isakyt, e'i Eroti p kupa.[ Ho, e'i jvij Eroti m.m ojivy oo Janejare'e ayvu kuwapar k.]7Ajaire jvij Eroti omuu mij jaytata kuwapar k imogeta. Te' rupi

t omogeta k ajam'. Manyvo rem p jaytata ojisa ypy? e'i ijupe k.Omome'u ijupe m kupa. [m Eroti ojipy'amopirai tes upa. Ajawyi

e'i vija opy'a p: Ajukaokat jvij r tojimojvij e' erekovijarer rm, e'i oupe.

Mateusi2 8


q 2.15 Ose. 11.1

Aepo ne'i jaytata kuwapar k p ajam'.] 8 Ikatusa rupi r'ga omogeta k tokuwa e' kupa. Ajawyi kee e'i krij t ijupe k:

Pekwa awi Per taa kyty esa. M m p isaky? Pem' ee rem, pemome'u ik ije n. Ije ve aat esa imoe'e m, e'i r'ga jaytata kuwapar k p.

9-10m ojisyry oo jvij Eroti rena pe wyi kupa ky'y. Jaytata r om' mij kupa. Kitok jypy rem kwaray ma kyty wyi o rem, om' ee kupa, aekwery vo om' mij ee kupa. Oryvay ee omj kupa. A'e rupi oo ove Per taa p m kupa. Ajaate tet Jesu tui m' 'aryvo katu jaytata tui. A'e rupi t tet okuwa kupa.

11A'e pupe oike esa m kupa. Aje, a'e p jvij r tui upa. Ijy ipyri ve tui upa, Maria. m om' jvij r r kupa remeve, ojimoenpa' ipyri ojayvy imoe'e kupa. Moma'e epy wete me k ome' ijupe imoe'ea rm kupa. Iteetej. Kej. Yvy karakuri. m, ipije m'. ssu eu a'e ipije m' m p. m, miha ysykwer eu m ipije m' p. Mokopej ome' jvij r p kupa.

12 m ajaire ojivypa oo jaytata kuwapar k ky'y. Nooi r' jvij Eroti p imomewa kupa ajam'. m pee rupi t ojivy oo wena kyty kupa. Ji'ite Janejare'e remgwai yvapewar m ojimoikatu ijupe k ikery p. E'i m ijupe k:

Pejivy peo rem, tapeo e' Eroti rena kyty, e'i. m pee rupi t pejivy peo, e'i ijupe k ikery p.

m pee rupi t ojivy oo m kupa ky'y. Tyvija rupi t omago iwyi okwa kupa.

JusewerojavaJesusakyrerremwar13 m Jesu ruu a'u p Janejare'e remgwai yvapewar m ojisa pya

ikery p, Juse p. Kee e'i yvapewar ijupe: Kuise' ejrp'! Mrnai okwat! Tvij Eroti osota k omurokat

Jesu sakyrer reka ijuka! Ajawyi kuise' erojisyry amtej eraa iwyi k! Ijy ve erojisyry eraa! [Ke'rw ik pekwa n!] Ejitu yvy kyty erojava eraa! A'e p tapepyta r', ajaate pejivya r amojikuwaokat pej! e'i Janejare'e remgwai ijupe.

14Juse aje e'i m aepo e'i rem. Werojava k amtej m. Pya t ojisyry oo kupa, tyvija rupi t, Ejitu yvy kyty. 15A'e p ojimoena r' kupa. m ajaire Eroti omnt rem t ojivy tar mij uu aekwer kyty kupa. A'evo rem aje taoty Janejare'e ayvukwer p, kee e'i imojenuoka maekwer p: Ejitu pe wyi amojivyt era'yry imuu, e'i maekwer.q [Aepo Janejare'e omotekokuwa tem wayvu mojenuar p.] A'e rupi katu t m.

9 Mateusi2


r 2.18 Per taa p Ramaa eu teve. Jer. 31.15

16 m jakatu jvij Eroti wr j tite jaytata kuwapar k upa, Jerusar taa p. Wr k ywete tite paire, e'i oupe ky'y:

Emoripe t sipk kupa! e'i. Nonu'i sip imomewa eupe kupa! e'i oupe.

Ojimaray wete m ky'y. Ajawyi sota k omonooka toapisi ja'y kwani k Per taa wn k m ky'y. m taa miti k Per pyri'je' rupi ve ja'yry k wapisi kupa. Piruj mrij kwaray noerokwapaive me k wapisi kupa, jvij Eroti ayvu rupi. Jaytata kuwapar k remimome'ukwer rupi a'evo werekooka k. [Nokuwai m isaky jvij r m. Ajawyi piruj wapisipaoka ja'yrer k.]

17A'evoa rewar Janejare'e ayvu mojenuar m karamoe rem omome'u amtej, Jeremia eu ijupe m'. A'e okusiwa amtej ijgyoa r k, Per taa wn k rewar. Kee e'i amtej ikusiwa:

18 Ramaar taa wn k oja'o ywetet kram.Kee e'it kupa: Moma'e r s p janekargwer wapisi kupa,

wis tijanegyoay wete, e'i titet kram kupa.Sa'i Rakeu jeapyrer k oja'o ywetet kram, opa imemyry k

rem.Janemopyte'uar oiko ipet.

Ajam' janegyoay jt jaiko, e'it kupa, e'i amtej [Jeremia ikusiwa] maekwer.

Aekwer rupi katu a'evo jiapisia Per taa p, jvij Eroti wapisioka ja'yrer k rem.

Jusekojivymijwenakytyooremwar19m kram omn jvij Eroti ky'y. Omn maire, Janejare'e

remgwai yvapewar ojimoikatu mij Juse p ikery p, Ejitu yvy p tui j rem. 20 E'i ijupe:

Age'e si ja'yry erojivy eraa, ijy reve, penena Isaeu yvy kyty ky'y, e'i. Jvij Eroti omn ky'y, e'i ijupe.

Ho e'i m Juse. 21A'evo wereko m. Ja'yry werojivy eraa, ijy reve. 22 Per taa p nojimoenai ajam' kupa. Ma'e rewar m. Eroti ra'yrer Akerau Juteja yvy p ojimojvij mij uu rekovijarer rm. Aepo jaa ojenupa Juse p. Ajawyi okyje j. Nopotai jvij wasu rena pyri'je' ojimoena. A'evoa Janejare'e remgwai yvapewar omome'u amtej ijupe ikery p. Ajawyi ke'rw sa'u oo, Karireja yvy kyty. 23 Nasare taa p t oo ojimoena kupa. A'evo Janejare'e ayvu mojenuar m e'ipa amtej Jesu pewar m

Mateusi2 10


s 2.23 Mak. 1.24; Ruk. 2.39; Juw. 1.45 t 3.2 Mat. 4.17; Mak. 1.15 u 3.3 Isa. 40.3 v 3.4 Janejare'e ayvu mojenuar Eriasi a'evo karamoe rem ekoi. Aekwer rupi katu Juwo ekoi. 2To. 1.8; Mat. 11.14

karamoe rem: Nasare taa wn eut ijupe, e'i amtej maekwer rupi katu.s

Juwoporomojmorm'rewar (Maku 1.1-8; Rukasi 3.1-9,15-17; Juwo 1.19-28)

3 1m Jesu poromo'e ypyt rem, kwaima'e m Janejare'e ayvukwer mojenuar rm ekoi r'. Juwo poromojmor m' eu ijupe. Tekoe'ma rupi t ekoi, Juteja yvy p. 2 Ma'e e'i imojenu ipi:

Ke' Janejare'e ojikuwaokat Jvij wasu rm ky'y! e'i. [Ajawyi tapejipy'amogeta ik amtej peneko r age'e n.] Tapejimosoka peaiwerer r. Tapejimome'u amtej Janejare'e p peaiwerer reitypypyipaoka, e'i ijupe k.t

3 Karamoe rem Janejare'e ayvu mojenuar Isajasi kee e'i amtej imomewa Juwo pewar m:

Tekoe'ma rupi ava m Janervij ywete rewar omojenut erokwa.Wayvo tes omojenut. Kee e'it:

Janervij ywete over! e'it.Peaiwerer tapeitypypyipa amtej enoneve! e'it.

wit pee nikatui rem, jamokatu amtej imoter gatu janeremir renoneve.wvo ve tapejipy'amokatu amtej Janervij ywete renone,

e'it, e'i amtej maekwer.u

Aekwer rupi katu t Juwo ekoi.4A'e Juwo teima raawer jimjgwer t opypy oyru r'ga rm ipi,

kameru raawer. Oku'ayru rm teima pirer sikgwer opypy teve. Taparara t Juwo o'u ipi. m, eir ryapir o'u ipi. A'e k krij o'u ipi.v

5m jane k ma'rw oo oo tekoe'ma kyty ojimoaty ipyri ijayvu r ojapyaka. Jerusar taa wn k oo. m, Juteja yvy wn k oo. m, yy Joto reme rupiwar k. Wis oo ojimoaty ipyri kupa. 6 Kee e'i e'i ijayvu renu kupa:

Orojimosoka oreaiwerer r oroiko, e'i kupa.Ojimome'u waiwerer k reitypypyipaoka Janejare'e p m kupa.

A'evo ekoi me k Juwo omojmor ky'y. Yy Joto p omojmor k upa.7m uve aty wasu pytery p ijatyray jvij k m. Pariseu k. m,

Satuseu k. A'e k uu uu ipe ojimojmorokat Juwo p mij. Ajam' kee e'i Juwo ijupe k:

11 Mateusi2,3


w 3.7 Mat. 12.34; 23.33 x 3.9 Juw. 8.33 y 3.10 Mat. 7.19

Pej! Moe voay wete peiko, pepojy ai ywete rewar m. Poromoripe tes petekokuwavaya r'ga rupi peiko ipi! Janejare'e tijanemokatu jimomorijaua r wyi, pej ywe'e tite peupe. Ava aepo ne'i pej. Janejare'e napenereko katu'i, nivoi peiko j rem.w 8 Ajawyi peaiwerer r pejipy'amogeta r' esa. Tapejimosoka peaiwerer r. Tapejimome'u Janejare'e p peaiwerer reitypypyipaoka. Awyje Janejare'e koty rewar k rm tapeiko ky'y. m t pejikuwat aje ywete Janejare'e kyty pejirova me k rm peiko. 9Tapejimoe'e ywe'e tite e'. Kee tapej e': Janejare'e nijanemomorijau'i, tm Aparo jeapyrer t jane rewar m. Ory tem janere, tapej ywe'e tite e'. Wayvu rupi ekoi me k r t Janejare'e ory ipi. Ajawyi tapejimoe'e tite e' tm Aparo jeapyrer k rm, a'e pej. Pem' a takuru k r. Janejare'e opota s Aparo jeapyrer r k oin rem, takuru wyive oin kuwa, e'i. Nomowaype'i kuwa ijupe, e'i.x

10E'i j Juwo: Janejare'e t janemoe'yit. mgwer weraat opyri toiko karuaru.

m k m jimomorijaua kyty t omonot, awyje tojimomorijau. Koo jar vo t Janejare'e. wit moma'eyva'y ni'ai m' ijar weta jyy pupe imopopo tokaipa, wvo tary ve penereko peaiwerer wyi napepoi s rem, e'i.y

11E'i j Juwo: Janejare'e Remimuu ywe'e uut erakypy rupi, e'i. A'e ssi e'ar

kytywar rm ekoit ky'y. Ije m emgwai rmg t ije aiko, e'i. Ije, yy p krij t poromojmor penereko, peaiwerer reitypypyia jikuwapar rm, e'i. A'e r s penako'i rem, Janejare'e 'g t tes pepy'a pupe omoigeokat. Ajam' naeako'i ee me k omomorijauokat krij tata p, e'i. 12 wit avasi jar m omowaite 'igwer ipirer wyi ipi. Ipirer k jamowaite ijapy ipi. 'igwer m jamoaty imokatu ipi. A'evo tary ve Janejare'e poroereko. Jane k mgwer wejat opyri toiko karuaru. mgwer omokuipe'et owyi, awyje tojimomorijau krij tata noei m' p tokai upa, e'i Juwo imojenu.

JesuojimojmorokaJuwopremwar (Maku 1.9-11; Rukasi 3.21-22; Juwo 1.31-34)

13 Jesu oposiko ypyt Janejare'e ayvu r rem, Karireja yvy kyty wyi uu, yy Joto kyty. A'e p Juwo poromojmor upa. Jesu e'i ijupe:

Emojmor rejupa, e'i.14m Juwo e'i: Ene kuwasi emojmor rejupa! e'i. Manyvore p nejo nejimojmoroka

ije j? e'i ijupe.

Mateusi3 12


z 3.17 Jin. 22.2; Jg. 2.7; Mat. 12.18; 17.5; Ruk. 9.35 a 4.1 Epr. 2.18; 4.15 b 4.4 T.M. 8.3 c 4.6 Jg. 91.11-12 d 4.7 T.M. 6.16

15m Jesu e'i: Emojmor jsi rejupa. Janejare'e remimota rupi t a'evo tijaiko, e'i.Ho e'i m Juwo ky'y. Omojmor m. 16 m ssi yy pupe wyi

Jesu o remeve, yvag ojiovapyjavo. m Janejare'e 'g r om', owyjy uu Jesu apyte 'aryvo wapy rem. wit pykau owyjy uu, a'evo 'ej. 17m yva pe wyi Janejare'e oporegeta imuu. Kee e'i imuu:

Era'yry t a, e'i. Eremiau t. Eroryvay ee m' t, e'i m' ojenu.z

jgairvijw'tarepeJesuremwar (Maku 1.12-13; Rukasi 4.1-13)

4 1m ajaire, Janejare'e 'g weraa Jesu tekoe'ma kyty. A'e rupi Jesu ekoi r'. A'e p jgai rvij w' tarepe Jesu esa mij. [Opota ipe ojimojvijoka Jesu p mij.]a 2 A'e rupi ekoi rem, nojimi'ui r' tes Jesu iko. 40 'ar rm tes a'evo ekoi, ajaate nikasi tes amyay p ky'y. 3 m jakatu jgai rvij uu Jesu r', ijamyayay t iko rem. Kee e'i epe ijupe:

Aje ywete p Janejare'e Ra'yry t ene? e'i r'ga ijupe. A'e t ene rem, a takuru k emono tojin meju rm neayvukasia rupi m, e'i epe.

4 n! e'i Jesu ijupe. Kee e'i itk Janejare'e ayvu ojikusiwa: Ja'um' poromokasi ke'atu t. Janejare'e ayvu mer t poromokasi. Piruj e'i maekwer rupi ywes tijaiko, e'i maekwer, e'i Jesu jgai rvij mogwe r'.b

5Ajaire w' tarepe mij jgai rvij. Jerusar taa kyty weraa Jesu. Janejare'e moe'ea ret apyter 'aryvo werojiupi, yvate'e tes m' 'aryvo. m a'e 'aryvo tui kupa rem, e'i mij Jesu p. [Janejare'e ayvu rupi katu maevo s tite oporegeta ky'y.]

6 Haa! Aje ywete Janejare'e Ra'yry t s ene rem, nepo kuwasi ike wyi neo, e'i r'ga. Neremn'i nepo rem. Janejare'e neptavt tanemarama e'. Aepo jaa r kee e'i itk ojikusiwa Janejare'e kareta r: Janejare'e wemgwai yvapewar k omuut toja'a nere. A'e k nepykt terejipyjuka e' takuru r, e'i maekwer.c [Epo awi esa!] e'i r'ga ipe jgai rvij ijupe.

7m Jesu e'i ijupe: [n! Nap'i neayvu rupi!] Kee e'i itk Janejare'e ayvu jikusiwarer:

Ter' e' ik rejupa n, e'i Janejare'e jane,d e'i Jesu jgai rvij p imogwe mij.

8 Aja paire weraa mij yvytyrapyte 'aryvo. Ikujaukwer p weraa. A'e p piruj ojisa katu m' t. Tvij wasu rerekoa k r om' kupa. Taa

13 Mateusi3,4


e 4.10 T.M. 6.13 f 4.12 Jvij Eroti ra'yry m kovenatu Eroti. Eroti tipa eu teve ijupe. Mat. 14.3; Mak. 6.17; Ruk. 3.19-20 g 4.13 Semr eu tm Jako amyry ra'yry m p. Napitari teve Jako amyry ra'yry m. Ijeapyrer k Karireja yvy p ekoi kupa. h 4.16 Isa. 9.1-2

k r. m, yvy k r. m, jane atyry k r. Kee e'i r'ga jgai rvij Jesu p:

Em' gatu r' piruj erokwa. Ikatuay wete piruj, e'i. 9w w k piruj ojime' ije. Ajawyi ewyry kyty tepa j w k age'e ky'y, e'i. Nepota p w w k ame' ene? Nepota rem, w k ame't ene. Ejimoenpa' r' erovake ajawyi emoe'e. m t oromonookat w k 'ar kyty t terejimojvij, e'i r'ga ijupe.

10m aepo e'i rem, Jesu e'i ijupe: n! Janejare'e ayvu jikusiwarer itk kee e'i: Janejare'e rm'te

teremojvij imomojy ipi. Ijayvu rupi rm'te ik tapeiko ipi n, e'i ijayvu jikusiwarer.e Noromoe'e'i ajawyi. Kuise' ik ejisyry eo ewyi n! e'i Jesu jgai rvij p.

11Ameve ojirova Jesu wyi oo ky'y. Aja paire Janejare'e remgwai yvapewar k t tes uu Jesu r oja'a ky'y.

Jesuporomo'eypyremwar (Maku 1.14-15; Rukasi 4.14-15)

12m ajaire kovenatu Erotif omop'oka Juwo poromojmor m'. A'evoa ojenu Jesu p. A'evo paire Karireja yvy kyty ojivy oo, [ke'rw sa'u jvij rena pe wyi]. 13Nasare taa kyty rw oo opyta ajam'. Kapano taa kyty oo ojimoena. Pran Karireja pyri a'e taa. Semr jeapyrer k pytery p ekoi.g m, Napitari jeapyrer k pytery p teve ekoi. 14Janejare'e ayvukwer mojenuar Isajasi kee e'i amtej ikusiwa maekwer rupi katu t Jesu a'evo ekoi.

15 Semr yvy wn k! m, Napitari yvy wn k!m, Karireja pran pijar rupiwar k!m, yy Joto ovae kytywar k!m, Karireja yvy wn k, Juteu rw me k!

Eayvu r pejapyaka r' si! 16 Janejare'e napekuwaive.

Tekoua e'eay rupi napekuwai peiko.Ajawyi ptnusu rupi wata me k vo 'ej pej peiko.

Ajam' kram Janejare'e ojikuwaokat peupe ky'y.Okyje ai mna wyi me k p teve ojikuwaokat.[Wemimuu r rupi ojikuwaokat peupe.]

A'evo rem tekoua e'eay rupi peikot ky'y.wit 'aryvo wata me k vot peiko m ky'y, e'i maekwer.h

Mateusi4 14


i 4.17 Mat. 3.2 j 4.23 Mat. 9.35; Mak. 1.39

Aekwer rupi katu Jesu ekoi m, wis aje taoty Isajasi remikusiwarer p age'e rem ky'y.

17m Jesu Karireja yvy p ekoi rem, Janejare'e ayvu r poromotekokuwa ypy iko. Kee e'i:

Ke' Janejare'e ojikuwaokat Jvij wasu rm. [Ajawyi tapejipy'amogeta ik amtej peneko r age'e n.] Tapejimosoka peaiwerer r. Tapejimome'u amtej Janejare'e p peaiwerer reitypypyipaoka, e'i Jesu imo'e k.i

Jesuopyteporoypywemimo'earrkremwar (Maku 1.16-20; Rukasi 5.2-11; Juwo 1.35-42)

18 Ajaire Jesu opyteporo ypy wemimo'ear r k, Karireja pran reme rupi wata iko rem. A'e p kwaima'e k m wesa. Mrij wesa, teke'yry revej. A'e k pira mo'auta omomo momo ereko me k. A'evo t iposikoa k ipi. Teke'yry p Simo eu. Peturu eu teve ijupe. m, immir p Atere eu. 19A'e k p Jesu e'i:

Ja'e tuve erupi! Poropyteporopa eremimo'ear k rm tapeiko. Ajaire poromonookat Janejare'e ayvukwer tapemome'u jane k p, e'i Jesu ijupe k.

20Ameve pira mo'auta oity tepe'yte oo Jesu rupi kupa ky'y. Awyje oo upi kupa.

21A'e pe wyi oo j Jesu. m kwaima'e k wesa mij. Teke'yry, immir reve. A'e k yar pupe wapy pira mo'auta mokatu upa, uu reve. Semeneu eu tuu p. Ta'yry teke'yry p Tiaku eu. Immir p Juwo eu. A'e k p teve Jesu e'i:

Ja'e tuve erupi! e'i mij.22 Ameve ojisyry tepe'yte oo Jesu rupi kupa. Awyje oo kupa. Uu oity

yar pupeve oo kupa. [A'evo Jesu opyteporo ypy wemimo'ear r k rem.]

Jesuayvukasiaojenuokwaremwar (Rukasi 6.17-19)

23 Ajaire Karireja yvy rupi oo oo Jesu ipi. A'e rupi poromo'e Janejare'e ayvu r jimo'ea ret k wyry rupi iko ipi. Janejare'e ayvu e'eay r poromotekokuwa. Kee e'i:

Age'e ssi Janejare'e ojikuwat penvij ywete rm, penerekoa rm, e'i.

m, itekor me k omokatupa erokwa ipi, piruj.j 24Ke'rwwar k p Jesu rewar ojenu. Sirija yvy rupi ojenu, iteetej taa k rupi. Ajawyi itekor me k weru eru Jesu kyty imokatuoka ijupe kupa ipi. Iteetej

15 Mateusi4


k 4.25 Tekapori p taa atyry 10 rm jaa t. l 5.5 Jg. 37.11 m 5.6 Isa. 55.1-2 n 5.8 Jg. 24.3-4

weru kupa. m, ayay me k weru eru kupa. m, jg ojimoemija ee me k weru eru kupa. m, omn mn me k. m, nipimrkuwai me k. Wi wis weru eru Jesu kyty kupa ky'y. m Jesu omokatu k, piruj. 25Ajawyi ijatyray tes oo oo Jesu rakypy rupi kupa. Kej oo kupa. Karireja yvy wn k. m, Tekaporik taa atyry wn k. m, Jerusar taa wn k. m, Juteja yvy wn k. m, Joto ovae kytywar k, kwaray ma kytywar k. A'e a'e k Jesu rupi oo oo ky'y. Aty wasu oo upi ky'y.

Janejare'eporomoryokam'rewar (Rukasi 6.20-23)

5 1m Jesu aty wasu k r om' erokwa. Ajaire omo'e ypy k ky'y. Yvytyry yke p wapy imo'e k. m emimo'ear k uu ipyri'je' ojapyaka. 2 Kee e'i Jesu poromo'e:

3 [Janejare'e opota katu owaray poroerekooka.] Kee pej rem, owaray peikot:

Apota ipe Janejare'e remimota rupi aiko. Ajam' evote ivo naiko kuwa'i, pej rem.Aepo pej rem t kuwa Janejare'e owaray penerekot penvij

e'eay rm penerekot. 4 m, peja'o tes [peaiwerer rewar m] rem,

m ssi Janejare'e pemopyte'ut wemimory k rm. 5 m, Janejare'e r penako'i penerekoar rm rem, owaray

peikot.Penena emime'gwer p peiko jt m.l

6 m, pepota katu Janejare'e remimota rupi ywes peiko rem,emimory k rm peikot teve.m

7 m, poroporijauesa peiko ipi rem,m ssi Janejare'e peporijauesa tary ve, owaray tapeiko.

8 m, pepy'a katu peiko ipi rem,Janejare'e r pem't kram m ky'y, emimory k rm,

e'i.n 9 m, ojik' ojeeve me k pemojimoryoka mij ojeeve rem,

Ekar k t pej, evo peiko rewar m, e'it pej wemimory k rm.

10 m, Janejare'e remimota rupi peiko rewar m pemomorijau kupa rem.A'evo ipe rem tapenory j peiko.

Mateusi4,5 16


o 5.10 1Pe. 3.14 p 5.11 1Pe. 4.14 q 5.12 Mat. 23.34,37; J.K.R. 7.52 r 5.14 Juw. 8.12; 9.5 s 5.15 Mak. 4.21; Ruk. 8.16; 11.33 t 5.16 1Pe. 2.12

Janejare'e penereko katu jt penvij e'eay rm. Ajaate penereko karuarut opyri wena p.o

11 Kee penereko ipe kupa rem, Janejare'e remimory k rm peiko jt. Penesa katu pejai erewar m kupa rem. m, pemomijar s penereko erewar m kupa rem. m, iteetej nivoi m' omo'y teywete pene erewar m kupa rem.p 12 A'evo penereko ai epe kupa rem, tapenory j krij peiko ipi. Kee jaa r tapeja'a. wit karamoe remwar k omomorijau ywete Janejare'e ayvu mojenuar k ipi, aekwery vo ywete penereko kupa age'e rem. Ajawyi tapenory j peiko. Janejare'e omokatupa amtej penena r penenone. Ikatuay wete Janejare'e penerekot, e'i Jesu poromo'e.q

SauturtJesuporomos'garemwar (Maku 9.50; Rukasi 14.34-35)

13 Jesu poromotekokuwa j. Kee e'i: Janejare'e rerupar m peiko rem, ikatuay wete peikot jane k p ipi.

Sautu r t poromos'gat tapekuwa sa'u. wit sautu eekatu ja'um' pupe jain ipi rem. wvo ve jane k p ikatuay wete tijaiko ipi. Ajam' sautu nomoeei s janeremi' ky'y rem, manyvoa r rm rw kuwa sautu m. Jamomo krij kuwa imono. Japr pr kuwa teve i'aryvo jakwa rem. wvo kuwa pej, Janejare'e rerupar m napeikoi s rem, e'i Jesu ijupe k.

14 m, Janejare'e rekoa rupi peiko rem, poroyape m' vot maevo s tite pej. Penupi Janejare'e rekoa okuwat kupa.r

m, taa wasu vo s tite pej. wit taa wasu yvytyrapyte 'aryvo tui rem, jam' gatu ee. Ke'rw ojisa, ikujaukwer p t tui rewar m. wvo ve pej. Tapejikuwa Janejare'e koty rewar k rm peiko. 15Tajikuwa e', tapej tite e'. Nikatu'i kuwa wvo s rem. wit poroyapea jamoeny rem, Tojisa e', nija'ei ipi. Moma'e wyry p rw jain ipi. Ena p t katu jain tojisa katu, toyape piruj tet wyry p tui me k p. wvo ve pej Janejare'e koty rewar k rm, tapejikuwa t.s 16 wvo rem owaray tapeiko jane k p. Janejare'e rekoa rupi peikoa r om't m kupa. Oryvayt m pene omj kupa rem. Kee e'it pene omj kupa: wvo kuwasi jane! Janejare'e ayvu rupi si jaiko teve mij! e'it pene omj kupa, e'i Jesu ijupe k.t

Ayvu ivo tekoua rewar17Jesu e'i j poromo'e:

17 Mateusi5


u 5.18 Ruk. 16.17 v 5.22 Wayvu ai rupi porojuka m' vo w rapijar rewar m aepo e'i.

Karamoe rem itk Janejare'e oporegeta tm Moisesi p tomotekokuwa janermi k ivo tekoua rewar r. Wayvu mojenuar k p ve e'i. Ajawyi, Nikasi ijayvukwer k janeupe ky'y, na'ei. Tamoma ijayvukwer k, na'ei. Aepo javo rw ajo. Janejare'e ayvu r t ajo pemotekokuwa, tapekuwa manyvo jaa p. 18 Tapeenu katu ik eayvu n. Janejare'e okusiwaoka wayvu ivo tekoua rewar tm Moisesi p m'. Ajawyi m j rw jamoje'ot. Nijamotee ra'y'i teve. Yvy oiko j rem, m, yva oiko j rem, emikusiwarer ikasi jt. Nopa'i ikasia, ajaate yvy opa rem, e'i. Aje ywete aepo a'e, e'i.u

19 Ajawyi Janejare'e ayvu ivo tekoua rewar rupi ik peiko ipi n, a'e pej. m k p taperovijaoka teve. m ssi Janejare'e oryt pene. A k ywes eremgwai e'eay k rm erena p, e'it pej. Ajam' ayvu ivo tekoua rewar rupi napeiko ywe'ei rem, Janejare'e naory'i pene. Peayvu rupi m k noiko ywe'ei ijayvu rupi rem teve. Eremgwai e'eay ne'i'i pej a'evo peiko s rem. Napemoe'eoka'i m. 20A'evo tm Moisesi remikusiwarer r poromo'e me k ekoi ipi. Werovija maevo s tite t kupa ipi. wvo ve Pariseu k ekoi. Omovyvy ijayvukwer kupa ipi. Ajam' upi katu rw ekoi kupa. Ajawyi a'e k vo peiko rem, napeike'i Janejare'e pyri peiko, e'i.

Tijajik'e',e'iJesum' (Rukasi 12.58-59)

21Jesu e'i j poromo'e: Peenupa itk manyvo eu penmi k p maekwer: Tapejimijajuka

e' iken. Porojuka m' tijaraa jvij k po p, tomomorijau m kupa, eu m', e'i.

[ ', aje. Oroenu aepo jaa, e'i kupa.]22 Ajare kee a'e teve, e'i Jesu. Tapejik' e' ojee, a'e pej. Ipojy ai m'

t wvoa. wit ojimijajuka me k ipojy t, wvo ve ojik' m'. Ava m s janere ojik' teywete upa rem, jaraa tvij k po p ime' teve rn, a'e pej.

m, poroerar r'ga m' ipojy ai t. Tekokuwa e' rm t rw ip neiko rn! e'i m'. m, Moma'e rm rw ene! e'i m'. Apijar ywes ipojy ai t. Aepo e'i m' maevo Janejare'e omonot tata wasu pupe tojimomorijau wasu,v e'i Jesu ijupe k.

23 Ajawyi kee a'e a'evoa r. Penemime' r Janejare'e p temiapy rena p peraa rem, kee tapej r' pejipy'amogeta: Ava pk amojimaroka age'e? tapej r'. 24m, '! A'e sipk ere ojik' age'e, pejt. A'evo s rem, Eremime' r taity r' aa ajimory mij ee, tapej. m

Mateusi5 18


w 5.27 Jisyry. 20.14; T.M. 5.18 x 5.29 Mat. 18.9; Mak. 9.47 y 5.30 Mat. 18.8; Mak. 9.43 z 5.31 T.M. 24.1-4; Mat. 19.7; Mak. 10.4

peve ipyri rem, kee tapej ijupe: Ojimorypa katu rm jaikot ojee ky'y, tapej. m t kuwa pejivy penemime' r me' Janejare'e p ky'y. Pejimo'gatut ime' m ky'y, e'i.

25 m, ma'e rem ava m ojik't nere. Ajawyi uut nereraa jvij k rovake, nivoi m' tomo'y nere. A'evo rem terejimory amtej ee, jvij k pyri napeveive remeve. A'evo rem t maevo neporijauesat. Nanereraa'i maevo m ky'y, pejimorypa ojee rewar m. Ajam' napejimoryi amtej r' s ojee rem, nereraat neme' jvij k po p. A'e k m sota k po p neme't tanemop' ky'y, e'i. 26 A'evo s rem, neiko pukut jimop'ga pupe. Nerejisyry'i a'e pupe wyi, ajaate nemoepypa katu nivoi neiko maekwer. Aje ywete a'evot. Ajawyi ik tapejimory amtej r' ojee peiko ipi n, a'e pej, e'i Jesu ijupe k.

Jitupia rewar27E'i j Jesu ijupe k:

Kee itk tm Moisesi e'i maekwer ojenupa pej: Tapejimomy'a e'. Penevewar r krij t tapeiko tapejapakyry, e'i maekwer, e'i.w

[ ', oroenupa teve aepo, e'i epe kupa.]28 m kee a'e ve pej aepo jaa r, e'i Jesu. m wiv r pejitupi j pemj

rem, nikatui m Janejare'e p. Pejipy'amogetaa rupi peikopa ee. 29[Ajawyi kee a'e eayvukasi rm pej. Pepy'a pupe t ojin ypy my'aa.] Ma'e rem wiv m r pem' rem, pejitupit ee. Penea pupe pem' ee rem a'evot. Ajawyi nivoi peikot penea rewar m. A'evo s peiko rem, ikatu sa'u kuwa pejieakwaro amtej. Janejare'e rekoa napejavy ywe'e'i tite m. A'evo rem t kuwa napeo'i penea jeovai revej jimomorijau wasua rena kyty, a'e pej.x

30 wvo ve kee a'e pej. Ma'e rem pepy'a ai rewar m pepo p nivoi peikot. A'evo s peiko rem, ikatu sa'u kuwa pejipoeta amtej ity. Janejare'e rekoa napejavy ywe'e'i tite m. A'evo rem t kuwa napeo'i pepo revej jimomorijau wasua rena kyty, e'i Jesu ijupe k.y

Werekwarwyiopoim'rewar (Mateusi 19.1-9; Maku 10.1-12; Rukasi 16.18)

31Jesu e'i j poromo'e: Kee itk eu teve maekwer: Ava m werekwar wyi opoit rem,

kareta tome' r' ijupe opoia mojikuwapar rm, eu maekwer, e'i.z[ ', aepo jaa oroenupa ve, e'i epe kupa.]32 Kee a'e aepo jaa r, e'i Jesu ijupe k. Tapepoi te'te e' ik

penerekwar wyi n, a'e pej. m kwaima'e r tui rem t katu pepoi

19 Mateusi5


a 5.32 1Kor. 7.10-11 b 5.33 P.Moir. 30.2; T.M. 23.21 c 5.34 Tku. 5.12; Mat. 23.22 d 5.35 Jg. 48.2 e 5.37 Nijanewari rem, jane k werovijat tem janeayvu ipi. Nijaeka tite'i janeayvu mokasia m m.

kuwa iwyi. Na'evoi rem, terepoi e' iwyi. [Tereau j, e'i. Ererekwarer ere ipe ijupe rem, Janejare'e p nererekwar rm ekoi j. Ajawyi] ajaire m kwaima'e wereko mij s rem, Janejare'e naory'i ee. Werekwar r rw w ekoi m' t, e'it krij. Nepoi te'te iwyi rewar m a'evo kuwa, e'i Jesu ijupe k.a

[ A'evo si! e'i m kupa.]

Ajeywetem'tijaporegetaipi,e'iJesum'33 m e'i j Jesu poromotekokuwa: Tm k p kee jaa ojenu m' pekuwa teve: Ava m Janejare'e

p, Aje ywete a'evo arekot, e'i s rem, aje sik wayvu rupi toereko n, e'i maekwer, e'i.b

[ ', aepo oroenu teve, e'i epe kupa.]34 Ije kee a'e teve aepo jaa 'aryvo, e'i Jesu. [Peenu katu ik

eayvu n.] Nijamovy teywetei kuwa Janejare'e rer janeayvu mokasia rm mij. Aje ywete m' tija'e tem jane k p, Janejare'e p teve. Nijamovy teywete'i Janejare'e rer a'evo jaiko rem.c

Peporegeta peikoa r r rem, aje tapeporegeta ipi. Tapewari e'. Tapemovy ipe e' peayvu mokasia m. Uve mir k m, Janejare'e rer omovy teywete me k. Kee e'i epe wayvu mokasia rm: Aje ywete aepo a'e Janejare'e reminu rm, e'i epe. Ajam' pej aepo tapej e'. Janejare'e rer tapemovy teywete e'. m, Janejare'e rena, yva. 35 m, ipy rena, yvy. m, Jerusar rer tapemovy teywete e' teve. A'e taa ojikuwa Janejare'e Remimuurer rena r rm, Jvij wasu rm uu rem.d 36 m, peapira ve tapemovy teywete e' teve peayvu mokasia rm. Kee rewar m. Peapira napemotee'i kuwa, e'i. Is rem, napemopij mij'i kuwa. Ipij rem, napemosuky'i kuwa teve, e'i.

37 Ajawyi kee a'e pej. Aje m' rupi krij t tapeporegeta ipi.e Ajawyi kee tapej krij iken: Aje, aint, tapej krij. m, Aje, nain'i, tapej krij teve ipi. Pe''yte tapeporegeta ipi. [Tapeporegeta aty e' ipi, e'i.] A'evo peporegeta aty ipi rem, nivoi m' rvij vot t pej m. jgai rvij vot t pej, e'i Jesu.

Tijajiovajae'janemoaiar,e'iJesum' (Rukasi 6.29-30)

38 E'i j Jesu ijupe k:

Mateusi5 20


f 5.38 Jisyry. 21.24; T.M. 19.21 g 5.44 Rom. 12.20

Karamoe wn k ayvukwer itk peenupa: Ava m s peneakwaro rem, peovajar eakwaro. Penimotoro rem, peovajar imotoro, e'i teve, e'i maekwer.f

[ ', aje, orokuwa, e'i kupa.]39 Ajam' kee a'e pej. Ava m s pemoai rem, tapeovaja e' apijarer

ipi. Ma'e rem ava m uu teywete penovapete rem, tapeovaja e' m. Tapejirova krij ik penova rovajar topete teve n, a'e pej. 40m, ma'e rem ava m kee e'it neupe: Eme' ik neyru ije n, e'i. Nereme'i rem, nivoi m' amo'yt nere jvij rovake m, e'it. Aepo e'i pej rem, Ho, eraa m, pej krij m ijupe. Mrij eyru eraa, pej ime' ijupe. 41m, ma'e rem ava m kee e'i peupe rem: A erepnak ipowyijay m' emovy eraa pe' kirometuru rm, e'it pej. Aepo e'i pej rem, ho pej krij m ijupe. A'e kupei kyty araat nepota rem. Mrij kirometuru rm tes araat nepota rem, pej eraa, a'e pej. 42 m, kee tapeiko teve. Ava m [nimoma'ei m'], Nemoma'e m eme' ije, e'i pej rem, ho pej krij m ijupe. Nema'e eme' r' ije kuise' war m r', e'i rem, ho tapej krij apijarer p. wvo tapeiko ipi, e'i Jesu.

Pepktapeauvayipi,e'im' (Rukasi 6.27-28,32-36)

43 E'i j Jesu poromo'e: Kee eu m' itk peenu, karamoe wn k ayvukwer: Penetr

pejimorypa k tapeauvay. p k m tapeau e', e'i m'.[ ', aepo jaa oroenupa teve, e'i epe kupa.]E'i Jesu m:44 Ajam' kee a'e pej, e'i Jesu. Pep k ve tapeauvay, a'e pej.g

m, tapeporijauesaoka k Janejare'e p, a'e pej. 45A'evo peiko rem, pejikuwat Papa yvapewar kar rm peiko. Em'! Kwaray Janejare'e oin piruj jane k pewar m tojisa. Ivo me k p krij t rw oin. Piruj nivoi me k p teve. wvo ve mn omogyoka teve piruj jane k pewar m. Ivo katu me k pewar m. m, noerovijari me k p teve. Oja'a katu Janejare'e jane k r ipi. Ajawyi erupar k rm tapeiko.

46 Penaupar k krij t rw tapeau. Pep k teve tapeau. Penau me k krij t peau rem, manyvoa r m rw kuwa Janejare'e pemoe'e m. Nivoi me k wau teve waupar k ipi. 47wvo ve pejimorypa k p krij t peporegeta katu ipi rem, ni'ei! Janejare'e rupi tekoua nokuwai me k ve tes ojimorypa p oporegeta katu ipi, e'i. Ajam' Janejare'e opota pejimory ojee, piruj. m ssi Janejare'e oryt pene ky'y, e'i. 48 Ikatuay wete Papa yvapewar. Owaray poroereko ipi. Ajawyi erupar m t ijkargwer k rm tapeiko, a'e pej, e'i Jesu.

21 Mateusi5


h 6.1 Mat. 23.5 i 6.5 Ruk. 18.10-14

Ivotekouarupitapeiko,e'im'

6 1Jesu poromo'e j. Ivo tekoua r oporegeta iko ky'y. Kee e'i: Oiko jane k ivo katu maevo s tite me k. Jane k rovake t ivo maevo s tite kupa. w k vo tapeiko e', e'i. A'evo me k poroporijauesa maevo s tite. Poroptav r'ga krij t kupa. A'evo s peiko rem, jane k p krij t pejimoe'eokat m. Ajam' Janejare'e yvapewar napemoe'e'i m. Ivo ekoi m' t, ne'i'i peupewar m m, e'i.h 2 Oiko ike rupi Janejare'e werovija r'ga me k, e'i. A'e k nimoma'ei me k optav r'ga ipi. Janejare'e ayvu r jimo'ea ret k p poroporijauesa r'ga kupa ipi. m, jane k rovake teve. Omoe'ea opota kupa. Ajawyi a'evo ekoi kupa. A'evoa r m k om' rem, Haa! Ikatuay si w k ekoi! e'i titet ikuwa e' kupa. wvo poroporijauesa r'ga me k ipi. 3 Ajawyi a'e k vo tapeiko e', a'e pej. Aje ywete tapeporijauesa m k ereko ipi. Nimoma'ei me k m peptavt rem, jane k rovake rw tapeptav k ipi. Pemoe'ea taper e'. Ava m peporijauesa rem, wvoa tapemome'u e' teve erokwa. Ava m nejimorypa teipe rem, ajam' tapemome'u e' ijupe. 4Pepy'a p krij t wvoa pekuwat. m, Janejare'e krij teve okuwat wvoa. wvo rem t, Janejare'e ory katut pene. Owaray penerekot m, e'i Jesu ijupe k.

Janejare'e p moregetaa rewar (Rukasi 11.2-4)

5m e'i j Jesu poromo'e: Janejare'e p peporegeta tar m, e'i r'ga me k vo tapeiko e'.

Nape''i apijarer. A'e k oporegeta rem, Janejare'e ayvu r jimo'ea ret k p t op' oporegeta kupa ipi, jane k rovake. m, pee mytery p a'evo ekoi kupa. Opy'a p rw oporegeta Janejare'e p kupa ajam'. Ojuru pupe t krij t oporegeta kupa ipi. Omoe'ea r r krij t oja'a wyi a'evo ekoi kupa ipi. Omoe'eawer opyypa wepykwer rm m kupa ky'y. Nomoe'e k'i m Janejare'e. Aje ywete aepo a'e pej.i 6 Twvo e' ik pej m n.

Janejare'e p peporegetat rem, penet wyry p t ik tapejiovapy peporegeta ijupe ipi n. Jane k rovake rw. m ssi Janejare'e krij t om't pene. Wenu katut peporegeta m ky'y. Owa katut penerekoa a'evo peikoa repy rm m. 7Janejare'e rupi tekoua nokuwai me k oporegeta r'ga ijupe rem, nojipy'amogetai 'ete ee kupa ipi. Opy'a p noporegetai kupa. Oporegeta pukuay teywete ojuru pupe kupa. Maevo Janejare'e oryt eayvu r, aporegeta puku ijupe rem, e'i tite

Mateusi6 22


j 6.9-13 A p karai k O Pai Nosso e'i. k 6.13 Kareta karamoe remwar k p jam' rem, mgwer k p ( ) pupe ojikusiwa m' uve. mgwer k p nuvei. l 6.15 Mak. 11.25

oupe kupa ipi. wvo Janejare'e rupi tekoua nokuwai me k ekoi ipi. 8 Ta'evo e' ik pej n. Okuwa katupa tem Janejare'e pepy'a pewar, peporegeta e've. Okuwapa ve peporijau ee me r k.

9 Ajawyi peporegeta Janejare'e p rem, kee tapej ipi:j

Papa, yvapewar, piruj jane k tanemoe'e nemomojy ipi. [Ene ywes neayvukasiay wete m' rm neiko.]Jo'ar kytywar t ene. m, ivo katuay tem m' t ene.

10 Piruj jane k tanemooka o'ar kyty. Janejare'e rm'te Janervij rm ekoi, te'i neupewar m kupa.m, neremimota rupi katu toroiko.

wit neremgwai yvapewar k neremimota rupi katu t ekoi ipi, twvo oroiko.

11 Oreremi' r eesaoka oreupe k' jawe jawe ipi. 12 Oroitypypyipaoka oreaiwerer neupe rem, awyjepa ere

oreaiwerer p.wit awyjepa oro'e oremoaiar k p, twvo ve ere oreupe.

13 Nivoi tekoua r orojitupi tite oroiko rem,oremokasi j rejupa, ivo tekoua rupi toroiko j.

Orer'a p rem teve oremokasi j rejupa,aje ip toro'e tite e' nivoi m' rvij p.

(Ene ywes Jvij wasu rm neiko. Ene ywes nekasiay wete m' rm neiko. Ene ywes temimoe'e rm neiko.)k

Aepo tapej Janejare'e p, peporegeta ijupe rem.14E'i j Jesu jane k p: Koivo k pemoai rem, awyjepa pej krij ijupe k. Tapejimoearai

krij m pemoaiawer wyi. wvo peiko rem, m ssi Janejare'e yvapewar ojimoearai tevet peaiwerer wyi. Noja'a'i aekwer r ky'y. [Napemomorijau'i teve eewar m.] 15Ajam' awyjepa napeji s rem, Papa yvapewar aepo ne'i'i teve peaiwerer p. Omo'y jt pene, e'i Jesu ijupe k.l

Nojimi'uir'Janejare'epoporegetaremwar16 m Jesu e'i j poromo'e: Juteu poromo'e me k nojimi'ui r' r'ga iko Janejare'e p

oporegeta kupa rem ipi. Jane k rovake t a'evo ekoi kupa ajam'. Kee e'i jane k rovake kupa. Ijgyoay r'ga ojimi'u e'a r kupa.

23 Mateusi6


m 6.19 Tku. 5.2-3 n 6.20 1Pe. 1.4

Nojimogtari rupi ekoi kupa. Nojawykyi teve kupa. Ojaparity r'ga krij kupa. Jane k rovake t a'evo kupa ajam', temoe'e kupa, e'i tite kupa rewar m. Ajawyi Janejare'e nomoe'e k'i kram. Opyypa wepykwer ike yvy p kupa. Aje ywete aepo a'e.

17 Pej m, a'e k vo tapeiko e', a'e pej. Aje tapejimi'u e' Janejare'e p peporegetat rem. Kee tapeiko. Tapejaparity e'. Tapejimogtar gatu jome teve. Tapejiovakusu katu teve, e'i. 18 wvo rem, m k p nojikuwa'i napejimi'ui r' peiko rem. Pej krij t pekuwat. m, Janejare'e wvoa okuwat. wvo peiko rem, m ssi Janejare'e oryvayt pene ky'y, e'i.

Pema'ekrtapenako'ie'ipi,e'iJesum' (Rukasi 12.33-34)

19E'i j Jesu: Kee a'e teve pej. Tapeja'a ywete e' ik pema'e k moatya r

penako'i ipi n, a'e pej. Opat m' t moma'e ike yvy rupiwar. Kupi' omopupupat m' t. Ijupat m' t. m, imona m' weraapat m' teve.m 20Ajam' Janejare'e rena p peiko karuarua r r ywes peja'a rem, a'e ssi nopa'i. Kupi' nomopupupa'i imoai. Niju'i teve. m, imona m' manyvo ne'i'i peiko karuarua r r omona rm.n 21Omoma'e moatya r ywes oja'a m' noja'ai Janejare'e remimota r m. Aje emimota r ywes tapeja'a. m, ipyri peikoa r r ywes tapeja'a, e'i Jesu ijupe k.

Janejare'eremimotajaneroupa,e'im' (Rukasi 11.34-36)

22 Jesu poromo'e j. Kee e'i: Aje Janejare'e remimota r ywes tijaiko ipi. A'evo jaiko rem, eapyo

katu m' vo 'ej jaiko. Emimota janeroupa janerereko. wit janerea ikatu rem, oyape katu janepir rupi ipi. wvo 'ej Janejare'e remimota janeroupa rem. 23 Na'evoi Janejare'e remimota r noja'ai m'. Naeapyoi m' vo 'ej ekoi. Ptmimi pupe tui m' vo 'ej ekoi. Nikatu miti'i m ijupe. A'evo tapeiko e' ajawyi, a'e pej, e'i Jesu ijupe k.

Ni'eimrijjamojvijrem,e'im' (Rukasi 16.13)

24E'i j Jesu: Pe'te jamojvij jane'ar kytywar rm ipi. Mrij jamojvij rem, nivo'i

m. m janervij ywes jaaut m janervij wyi m. Pe'te jarovija katut ijayvu m'. A'e ayvu rupi t jaikot m ky'y. m ayvu nijarovija'i m. wvo

Mateusi6 24


o 6.29 1To. 10.4-7

ve pema'e r ywes peja'a Janejare'e wyi rem, Janejare'e napemoe'e'i m. Ajawyi pe'te tapemoe'e penvij rm. Janejare'e t a'e, e'i Jesu poromo'e.

WyrakrtJesuporomos'garemwar (Rukasi 12.22-31)

25 Ajawyi kee a'e pej. Tapejimopirai e' pepir r, penemi' r r, m, peyru r r. Ajawyi, Moma'e p a'ut kram? Moma'e p apypyt? tapej e' peiko ky'y. Janejare'e rupi tekoua r ywes tapeja'a peiko. [Janejare'e t oja'a katu janere ipi. Janerereko katua okuwa tem.] Ajawyi tapejimopirai e', a'e pej.

26 Pem' gatu r' wyra k reko r. Nojimopirai wemi' r kupa ipi. Nikooi teve ipe kupa ipi. Wemi' r m nomoaty amteji ipi. Ajam' Papa yvapewar oja'a katu ee k ipi. Omoigooka emi' r k ijupe k ipi. A'e k r oja'a katu rem, tysi t pene oja'a katut t penereko. Pene ywes okte' teve iko ipi.

27 wvo ve tapejimopirai e' pemna r r. A'evo ipe peiko rem, pemn jt kram. Manyvo napej'i peiko puku rm, e'i Jesu.

28 [wvo ve tapejimopirai e' penemipypy r r. Janejare'e okuwa katupa janererekoa r ipi.] Ka'a potyry r pem'. Noposikoi epe oyru reina r ipi, e'i. Oyru r r nojimopirai teve ipi, e'i. Ajam' ikatuay j ipi. Janejare'e oja'a tem ee k ta'evo, e'i. 29Em'. Karamoe rem tm Saromo imoma'e ywete m' teipe. Tyru e'eay jar teipe. Ajam' ka'a potyry ywes ikatuay wete Saromo ryru e'eay epy wete m' wyi. wvo aje ywete Janejare'e oja'a katut pene teve.o

30 Aje ywe'e nija'ei ka'a kykyrer k p ipi. Jamopapai tepe'yte tosin tokai ipi. Ajam' Janejare'e ikatuay omoigooka k ipi. Oja'a katu ee k ipi. A'e r oja'a katu rem, tysi t pene oja'at t. Ajawyi penemipypy r r tapejimo'eai e' peiko. Janejare'e r kuwasi penako'i peiko. 31Ajawyi tapejipy'amopirai e' peikoa r r, a'e pej. Moma'e p kovi a'ut? tapej e'. Mape wyi p ekamisa r apyyt? tapej e' peiko. Naiko'i eremi' r. Naiko'i e'ywa r kovi, tapej tite e'. 32Janejare'e rupi tekoua nokuwai me k t aepo e'i ipi. Ajam' Papa yvapewar okuwa amtej peporijau ee me r k, e'i. 33Janejare'e r ywes tapeja'a penvij ywete rm. Emimota rupi katu taiko, tapej peporegeta peiko. Ipy'a rupi katu tapeiko. A'evo peiko rem, oja'a katut m pene ipi, e'i. 34Ajawyi koviwar r r tapejipy'amopirai e', a'e pej. Age'ewar r krij t tapeja'a. Janejare'e k' jawe jawe penereko katu ipi. Ajawyi penemikuwa e' tapeapyrasa e', e'i Jesu imo'e k.

Peaiwererrypytapem'mkaiwererwyi,e'im' (Rukasi 6.37-38,41-42)

7 1E'i j Jesu poromo'e: [Janejare'e rm'te ivo janereko omos'ga esa m'. Ajawyi kee a'e pej.] Koivo k reko tapemos'ga e' iko ipi n. m t peneko nomos'ga'i

25 Mateusi6,7


p 7.2 Mak. 4.24

m k ipi. 2 wit m k pereko, wvo ve Janejare'e penerekot kram.p 3Manyvore p peaiwerer r jsi napejimo'eai peiko? Moma'e r p koivo k aiwerer rg pejimo'eai? Peaiwerer r ypy kuwasi pejimo'eai itypypyi! Tea r t poromos'gat pemotekokuwa rm. Manyvore p koivo rea p yvy oo rem, Taekyi nerea pe wyi, pej? Ajam' penea pupe yvy mitirw m' oo rem, napejimo'eai. Penea r ypy kuwasi pejimo'eai mij. Manyvore p a'evo peiko? 4-5Yvy oo janerea pupe rem, nijam'i ipi. Nojisai. Ajawyi aje si yvy oo koivo rea p rem, Eeru nerea taky'a'o. Yvy taekyi ene, pej kuwa p koivo p? n! Mokoi ivoa r'ga me k. Ajawyi penea r ypy pejimo'eai. Aja paire t koivo rea r tapejimo'eai ipi. m t peneapyo katut iky'a'oa r m. wvo ve peaiwerer peitypa rem t kuwa koivo k aiwerer r pemo'eai kuwa, e'i Jesu ijupe k.

Epywetem'voJanejare'erupitekoua,e'im'6 E'i j Jesu poromo'e: Janejare'e omojikuwaoka pej m' tapemome'u e' noenu tari me

k p, jawar vo 'ej ekoi kupa rewar m. Ajawyi noenu tari Janejare'e ayvu kupa. Nojimotekokuwaoka'i ijupe. A'evo ve karakuri moeta jame' s tajaus p rem, oprma krij t kuwa i'aryvo, nokuwai epy wete m' t rewar m. A'evo 'ej noenu tari me k. Janejare'e rupi tekoua p epy wete m' ne'i kupa, e'i Jesu ijupe k.

Janejare'eoja'akatujanereipi,e'iJesum' (Rukasi 11.9-13)

7E'i j Jesu poromo'e: [Janejare'e oja'a katu janere ipi. Ajawyi moma'e r peporijau

rem, tapeporanu ijupe m.] Peporanu ee maekwer ome't peupe m. Moma'e m peeka eka s tite iwyi rem, penemiekakwer wesaokat peupe. m, wit tet rovapyka pemott rem, ajaire ijar oovapyjavot pej, wvot penereko. 8 Kee rewar m. Ava m, Ema'e r eporijau m' eme'oka ije, e'i s Janejare'e p rem, aje ome't aekwer ijupe. m ava m, Aeka tite sip ema'e r eporijau m', e'i s ijupe rem, aje wesaokat ijupe. Ava m, Papa, eptav rejupa, e'i rem, aje ywete Janejare'e optavt. Oja'a katu janere ipi, e'i.

9 Jane janekargwer k r jaja'a katu ipi. Tysi t Janejare'e oja'a katut t janere. Ma'e. Pena'yry m, Papa, meju apota, e'i s rem, takuru peme' kuwa pk ijupe to'u? n! Meju t peme' kuwa ijupe. 10wvo ve, Papa, eamyay, pira ajuwei, e'i s rem, moe peme' kuwa pk ijupe to'u? n! Pira t peme' kuwa ijupe. 11Em' pej. Peja'a katu j pekar k r ipi, wis nivoi me k teipe pej rem. Tysi t Papa

Mateusi7 26


q 7.12 Ruk. 6.31 r 7.17 Mat. 12.33-34 s 7.19 Mat. 3.10; Ruk. 3.9 t 7.20 Mat. 12.33

yvapewar. Moma'e ikatuay m' t tes ome't joupe, japoranu ijupe rem. 12 A'evo ve, wit pepota koivo k penereko katu ipi, wvo ve ik pereko katu k ipi n. A'evo peiko rem, aje Janejare'e ayvu Tm Moisesi p okusiwaoka maekwer rupi katu peikot, e'i. m, wayvu mojenuar k p okusiwaoka maekwer rupi katu teve peikot, e'i Jesu ijupe k.q

Peewasuvosm'rewar (Rukasi 13.24)

13-14E'i j Jesu poromo'e: Janejare'e rape rupi t tapeo. Janejare'e rape jinga e'e t nojisa

ywe'ei m' rupi oo. [Ajawyi kej kejg jane k oo upi. Ajam' pee e'e t a'e.] Ajawyi aty wasu k rupi tapeo tite e', a'e pej. Jimomorijau wasua rena kyty t sikaepo oo ywe'e tite kupa. [Ikatuay wete janerape, e'i ywe'e tite kupa. Ojisa katu janerape r ky'y. Niwaype'i peo upi, e'i tite kupa.] A'e k rupi ik tapeo e' ajam' n, e'i. Waypea m' rupi krij t ik tapeo n, e'i. m ssi Janejare'e rena p pevet peiko karuaru, e'i Jesu ijupe k.

Janejare'e ayvu mojenuar r'ga k rewar (Rukasi 6.43-45)

15 E'i j Jesu: Tapejireko katu ik Janejare'e ayvu r poromo'e r'ga me k wyi

n, e'i. A'e k kee e'i: Janejare'e ayvu mojenuar t ije, e'i kupa. Ajam' ojimowari t aepo javo jane k p kupa. Ipojy ai ywete me k t w k. Nopotari peo Janejare'e rena p kupa. Ajawyi tapejireko katu iwyi k iken, a'e pej. 16 [Pem' gatu a'evo ekoi kupa rem. Weko ai k rupi ojikuwa kupa.] wit moma'eyva'y o'akwer rupi t ojikuwa, wvo. Ma'e. Moma'eyva e'eay jajuwei rem, i'y kyty t jaat ipo'o iwa. Ava noo'i jo'y kyty t moma'eyva e'eay po'o iwa. Ojikuwa tem ja'u e'te a'e. Yvyra'a'y r t i'akwer m jaesa kuwa ipi. wvo ve jane k ojikuwa, e'i.

17 Moma'eyva r t poromos'gat tapekuwa sa'u. Kee a'e. Moma'eyva'y ikatuay m' i'a katu ipi. E' gatu ipi. Moma'eyva'y nikatui m' m ni'a katui ipi. Iro i'akwer ipi.r 18 Temit ikatu rem, ni'ai nikatui m' rm ipi. wvo ve moma'eyva'y nikatui rem, ni'ai ikatu m' rm ipi. Nikatui m' rm krij t i'a. I'akwer weru o'y ipi. 19Ajawyi jaeta krijt imomo tokaipa ipi. Moma'eyva'y ikatu m' nijamopai ipi, i'a katuay ipi rewar m, e'i.s 20wit pekuwa moma'eyva nikatui m' i'akwer rupi, wvo ve Janejare'e ayvu mojenuar r'ga k pekuwat nivoi ekoi m' rupi, iposikoa ai k rupi, e'i. Ajawyi tapejireko katu iwyi k, a'e pej, e'i Jesu.t

27 Mateusi7


u 7.23 Jg. 6.8

Akuwaeremgwaie'ekeremgwair'gakwyi,e'im' (Rukasi 13.25-27)

21E'i j Jesu poromo'e: Ava m, Ervij ywete Jesu, e'i eupewar m rem, Papa

remimota rupi toiko ajawyi. A'evo m' ssi Papa omookat o'ar kyty. Ajam' ava m Papa remimota rupi rw ekoi rem, Papa nomooka'i o'ar kyty ipi. Ajawyi noo'i ipyri oiko karuaru, e'i. 22 Poromoe'yia 'ar m, ijatyrayt mir k kee e'i tarepe ije: Ervij, Janejare'e ayvu oromojenu jenu erokwa neayvu rupi maekwer teve ore ipi! e'i titet. jg k oromo teve neayvu rupi jane k pupe wyi maekwer teve ore ipi! e'i tite tary ve ije. m, Mrn jikuwa e' oroin jane k rovake neayvu rupi maekwer teve ore ipi! e'i titet ije kupa. Ojimoe'e ipet aepo javo kupa. 23 m ssi kee a'et a'e k p: Ije noporokuwai. Papa remimota rupi napeikoi maekwer t pej, a'et. Nivoi me k t pej! Ajawyi pejisyry ewyi peo! a'e krijt ijupe k m, e'i.u

TetreinartJesuporomos'gam'rewar (Rukasi 6.46-49)

24 E'i j Jesu poromo'e: [Ajawyi kee a'e pej. Peenu katu eayvu erovija ajawyi.] Ava m

eayvu wenu katu erovija m' a'evo ve tet reingar otekokuwavay m'. A'e weka katu r' tet rena r ikatu m', yvy t gatu m'. m wesa ena r rem, a'e p krij t tet oint. Wakari'y k om'gtay, a'e i'ma. 25 Ajaire tet nokuta'i ijyvytu ai rem. mnusu oky ipe rem, nomopypyru'i teve eraa, yy apo wasu okwa ipe rem. t gatu oin, ajawyi, e'i. wvo ve eayvu werovija e'e me k, e'i.

26 m eayvu noenu tari m', a'evo ve tet reingar notekokuwai m'. A'e noeka r' tet rena r ikatu m'. Oin te'te tet. Aje ipe s om' wakari'y mij. Nom'mti teve. Noypymotutui. 27Ajaire mnusu oky. Yy tn. Ijyvytu ai rem, omopypyrut ity, wakari'y nom'mti rewar m. Ajawyi otuit yy et mopypyru eraa. A'evot eayvu noerovijai me k, e'i. Notekokuwa ywe'ei tite. Ajawyi noerovija ywe'ei tite eayvu, e'i Jesu poromo'e.

Jesu ayvukasia rewar28 Awyjepat r' Jesu aty wasu mo'ea r ky'y, [yvytyry yke p wapy

poromo'e rem]. Omogyo k tes aepo wenu kupa rem.

Mateusi7 28


v 7.29 Mak. 1.22; Ruk. 4.32

Haa! A'evo sip! e'i enu kupa. 29w ywes otekokuwavay Janejare'e ayvu r poromo'e. Nwvoi tm Moisesi remikusiwarer r poromo'e me k poromo'e rem! Jesu ywes otekokuwavay iwyi k! e'i kupa.v

Jesuomokatuipissmam'remwar (Maku 1.40-45; Rukasi 5.12-16)

8 1m ajaire Jesu owyjy yvytyry re wyi. m aty wasu ve oo upi. 2 m kwaima'e m uu ipyri, ipissma m'. Okuwa Jesu ikasi poromokatua r. Ajawyi ojimoenpa' Jesu rovake ojiporijauesaoka ijupe.

Jvij! Akuwa emokatu kuwa nekasia rupi rejupa nepota rem, e'i Jesu p.

3 m Jesu opojai ojipy ee. Kee e'i ijupe: Ho! Apota! Tanekatupa awi nepir rupi, e'i.Ameve ipissma okwapa iwyi. Ikatuay ipir rupi ky'y. 4A'evo paire kee

e'i Jesu ijupe: Teremome'u e' r' nemokatuawer erokwa. Ekwa r' Janejare'e p

oporegeta m' kyty, tom' nere. m, nemokatuawer repy eraa ime' teve ijupe. Ma'e, tm Moisesi remikusiwarer rupi katu ik neky'a'oa repy eme' ik m ijupe n. A'e t, Niky'ai w ky'y, e'it neupe, m k ve tokuwa, e'i.

Sotaatyryrvijmajee'iJesuayvukasiapremwar (Rukasi 7.1-10)

5Ajaire Jesu oo Kapano taa kyty. A'e p ove rem, sota atyry rvij m uu ikoty ojiporijauesaoka ijupe. Juteu rw a'e. m t. Rom yvy pewar t. 6 A'e kee e'i Jesu p:

Jvij, eremgwai m itekor ywete. Nipimrkuwai tes otekorn p ky'y. Ojimomorijauvay t iko, e'i Jesu p.

7 Aat imokatu m, e'i Jesu ijupe.8 m sota rvij e'i Jesu p: Jvij, nekatu ywe'ei ije. Ajawyi nereike'i kuwa eret wyry p.

Akuwa neayvukasiay wete m' t ene poromokatua r, e'i. Ajawyi ike wyive emokatu neayvu rupi, a'e ene. Akuwa ikatupat neayvu rupi, e'i. 9Akuwa ayvukasia rewar. E'ar kyty oiko t ervij m. m, ewyry kyty oiko teve eremgwai sota k. Ajawyi eremgwai m p ekwa a'e rem, ho e'i oo eayvu rupi ipi. Ma'e rem m p ejo a'e rem, ho e'i ve uu eayvu rupi. m p, moko ereko a'e rem, ho e'i. Eayvu rupi katu ekoi m. wit eayvukasi sota k p ipi, wvo ve ene neayvukasi tekorn mogwapa ipi, e'i Jesu p.

10m aepo jaa Jesu wenu rem,

29 Mateusi7,8


w 8.11 Ruk. 13.29 x 8.12 A'e k kee e'i tite: Janejare'e remgwai k tem jane, e'i tite. Ajawyi ena p jaiko karuarut, e'i tite kupa. y 8.12 Mat. 22.13; 25.30; Ruk. 13.28 z 8.17 Isa. 53.4

Haa! Aepo e'i sip sota rvij? e'i.Ajawyi e'i oupi oo me k p: Aje kee a'e pej. Naesaive wvo eayvukasia p aje ywete e'i

m' m Isaeu k pytery p. Em'. Juteu rw m' ipe rem, a'evo tes! 11Ajawyi kee a'e pej. Kram Janejare'e ojikuwa Jvij wasu rm rem, jane k ma'rw uu uut ojimoena ipyri ena pupe. Yvy popy kyty wyi uu uut kupa. mgwer kwaray ma kyty wyi uut. mgwer kwaray 'apa kyty wyi uut. Piruj uu uut wapyt Janejare'e pyri ojimiwa. Tm Aparo reve ekoit jimi'u wasua p, Janejare'e remgwai k rm, e'i. m, tm Isaki reve. m, tm Jako reve, e'i.w 12 Janeretrgwer k ve kuwasi eeve k ekoi mij, [janeupe ypy Janejare'e ojikuwaoka rewar m].x Ajam' Janejare'e nomoigeoka k'i, nomookai o'ar kyty kupa rewar m. Ajawyi omokuipe'e kt owyi ptmimi e'ete vo m' gyty imono k. A'e p wapukai pukut ojawa rm kupa. Ojpikkima ipet ojawa kupa upa, e'i.y

13 Aepo e'i paire, e'i Jesu sota rvij p: Neremgwai ikatupat ky'y, aje ere Janejare'e kasia p rewar m,

e'i. Ajawyi ejivy eo neret gyty ky'y, e'i tvij p.Ojivy oo m. m jakatu sikaepo ikatupa emgwai ky'y.

JesuomokatuPeturutijaremwar (Maku 1.29-34; Rukasi 4.38-41)

14Aja paire Jesu oo Peturu rupi et gyty oike. A'e p Peturu tija ikaray sikaepo upa. Okea p o'au upa. 15m Jesu om' ee rem, opopyy. Ameve py'awar m ikaray okwapa iwyi. Opoera katu op' ky'y. Ajaire Jesu r oja'a. [Emi' r r oposiko upa.]

16 Ajaire ptma rem, a'e taa wn k weru eru jg ojimoemija ee me k Jesu kyty, tomokatu k. Ijatyray weru kupa. m Jesu wayvukasia rupi t omoisyry jg k iwyi k. Itekor e'e me k ve omokatu, ijvij k j. 17A'evo Jesu omojikuwa Janejare'e ayvukwer, aje taoty ijupe. Kee e'i amtej Janejare'e ayvu mojenuar Isajasi ikusiwa karamoe rem maekwer: Janetekorn omogwapat janemokatuar rm, e'i maekwer.z Aekwer rupi katu Jesu ekoi.

Aatnerupi,e'iepeJesupkuparemwar (Rukasi 9.57-62)

18 m Jesu om' piruj erokwa aty wasu k r. m e'i wemimo'ear k p:

Mateusi8 30


Ja'e jsi pran ovae kyty, e'i.19Ojisyryt kupa rem jakatu kwaima'e m uu Jesu kyty javo. A'e tm

Moisesi remikusiwarer r poromo'e m' t. A'e e'i Jesu p: Poromo'ear, aat nerupi age'e. Maipe kyty neo rem, aat nerupi,

awyje, e'i epe Jesu p.20m Jesu e'i ijupe: Neityt sip nerena neo erupi? e'i. Em'. Ena m' t mijar ipi, e'i.

Wena p t oke kupa ipi. m, wyra k ojiowaityn oupe ipi, e'i. Ije m nerenai m' t, Janejare'e Remimuurer ajimojane m' rm, e'i. Ajawyi erupi s neo rem, mape nereju'i kuwa evo, e'i. Neo jt p erupi? e'i ijupe.

21Ajaire emimo'ear m e'i epe Jesu p: Ervij, aa kuwa ipe age'e nerupi mij. Ajam' age'eveay naa'i r'.

Art r' papa, ajaate itiv rem tokj. Okj rem, egwer aaty r't. Aja paire t aat nerupi ky'y, e'i epe ijupe.

22 Ajam' aepo e'i rem e'i Jesu: n! Age'eve ja'e erupi! e'i. O'g p okj me k, ojevote tojeaty n

kupa, e'i ijupe.

Jesuyvytuaiomomiremwar (Maku 4.35-41; Rukasi 8.22-25)

23 m ajaire Jesu opo yar pupe. Emimo'ear k ve opo ipupe, Jesu pyri. Pran ovae kyty oot kupa.

24m pran mytery p oo iko kupa rem, py'awar m ijyvytu ai jirojivy jivy tes. Ajawyi yy opipo pipo tes teve. m yy oje je tes yar pupe ky'y. Ajawyi ojipypy taray yar ky'y.

A'evo rem Jesu oke upa. 25Emimo'ear k m ojimonyi tes. Ajawyi oo imt kupa.

Jvij! Japat rw sipk yy p? Orerereko katu rejupa! [Manyvo j awi ereko imomi tijamn e'!] e'i kupa.

26 Aepo e'i kupa remeve, Jesu om' javo ijupe k. Pekyje s! e'i. Aje napejive sip eayvukasia p? e'i.Aepo e'i paire op'. Oporegeta kasi yvytu ai p, pran p teve. Epi! e'i.Ameve py'awar m opi yvytu ai ijayvu rupi. Yy nopipoi teve

ky'y.27Omogyo k tes a'evoa r emimo'ear k om' rem. Ajawyi e'i

ojiupe kupa: Haa! Ava sip awi janervij, wvo tes tijayvukasiay wete? e'i kupa.

Em'! Epi e'i yvytu ai p remeve, opi! Yy a'evo ve. Omomi ve yy kasia, e'i kupa. [wit janeremgwai m janererovija, teene eu ijupe rem, wvo yvytu ai janervij p, e'i kupa.]

31 Mateusi8


Jesuomokatujgojimoemijaeemekremwar (Maku 5.1-17; Rukasi 8.26-37)

28 Yvytu ai paire oo j pran ovae kyty kupa. [Juteu rw me k rena t a'e.] Gerasa eu a'e yvy p. A'e p ovema kupa rem, o o oo yar pupe wyi kupa. Oo iko kupa jakatu sikaepo jg ojimoemija ee me k m uu Jesu rvais. Tyvy rena kyty wyi uu kupa, mrij rm. Ipojy ai t a'e k. Ikasiay teve kupa. Ajawyi ava j rw okwa kuwa a'e rupi ipi. 29A'e kwaima'e k om' Jesu r rem, wapuka pukai tes kupa. Kee e'i kupa:

Janejare'e Ra'yry, nejo p oremomorijau amtej! Timanyvo e' ik orerereko rejupa n! e'i e'i wapukai kupa.

30m jakatu tajaus ijatyray ojimi'u iko ipyri k. Yvytyry yke rupi ojimi'u iko kupa.

31Ajare jg k e'i Jesu p: Oremo s rejupa rem, tajaus atyry pupe jsi toroike m! I'ete p? e'i kupa.32 m Jesu: Ho, pe peo awi! e'i ijupe k.Ameve jg k o oma oo ojimoemija ee me k wyi ky'y. Tajaus k

pupe t oike ike kupa. Omo'gai tes tajaus k m kupa. Ajawyi tajaus k oj ojma oo vykwae kyty okukuipa oo yy pupe kupa ky'y, pran pupe. Oyvypypa opa kupa, piruj.

33 Ameve tajaus rrar k ojava oo piruj a'evoa mojenu jenu taa rupi erokwa. 34Ameve piruj a'e taa wn k uu uu Jesu resa. Om' ee kupa rem, kee e'i e'i ijupe kupa:

Ejisyry ike wyi eo, orerena pe wyi! e'i e'i ijupe okyje rm kupa.

Jesuomokatuetmnomrkuwaim'remwar (Maku 2.1-12; Rukasi 5.17-26)

9 1m Jesu opo mij yar pupe ojivy oo wekoawer kyty, Kapano taa kyty. 2 m a'e p ove kupa rem, kwaima'e k m ojimorypa m omovy eru, Jesu tomokatu. Noatai m' a'e, etm nomrkuwai m'. Ikea pupeve omovy eru kupa. m Jesu om' eruar k r rem,

Aje, a k aje e'i ekasia p me k t, e'i oupe.m e'i etm nomrkuwai m' p: Ejimokasi iken, era'yry, e'i. Neaiwerer aitypypyipaoka newyi ky'y, e'i.3 m jakatu kwaima'e k m a'e p tui, tm Moisesi remikusiwarer

r poromo'e me k m. A'e k kee e'i ojipy'amogeta: Janejare'e rm'te oitypypyipaoka kuwa janeaiwerer janewyi.

Ajawyi nivoi aepo e'i rem. Janejare'e werar t w aepo javo rm, e'i tite kupa.

4 Ajam' Jesu okuwapa a'evo ojipy'amogeta kupa rem. Ajawyi e'i ijupe k:

Mateusi8,9 32


a 9.9 A'e t a kareta okusiwa. Revi eu teve Mateusi p. b 9.9 Karakuri opyy jane k wyi imoaty Rom pewar jvij wasu p m'. c 9.10 A'e k p ywes Pariseu k nivoi me k e'i. d 9.11 Ruk. 15.1-2

Aepo pej s pejipy'amogeta ai ere! e'i Jesu.5 E'i j Jesu: M a'e m' r p aje ywete pej kuwa ije? Aitypypyipaoka

neaiwerer newyi, a'e m' r kuwa p? Ep' eata ekwa, a'e m' r p aje ywete pej kuwa? M r p? e'i.

6 E'i j Jesu ijupe k: Aje ywete yva pe wyi t ajo ajimojane ike pepytery p.

Ajawyi eayvukasiay tem aiko. Age'e a amokatut eayvukasia rupi. Pem' ere rem, kee pej kuwa: Aje ywete janeaiwerer oitypypyipaokat janewyi, pej kuwa, e'i.

Ajaire noatai m' p e'i: Ep' nekea tererojivy eraa neret gyty, e'i ijupe.7Ameve kwaima'e op' wata katu ky'y. Ojivy oo wet gyty

ky'y. 8 m aty wasu k ojimonyi tes ee omj. Omomojy wete Janejare'e imoe'e kupa.

Haa! Janejare'e kasia rupi poromokatu ipi! e'i kupa.

Ejoerupi,e'iJesuMateusipremwar (Maku 2.13-17; Rukasi 5.27-32)

9 Aja paire Jesu ojisyry oo a'e pe wyi. m oo iko rem kwaima'e m wesa, Mateusi eu er p m'.a Tekoua repy moatyar m a'e.b Pee reme p wapy oposiko upa ipi. m Jesu e'i ijupe:

Ejo erupi eremimo'ear rm, e'i.Ho e'i. Ameve op' oo Jesu rupi. Awyje j oo upi.10 m ajaire Mateusi weraa Jesu wet gyty tojimi'u opyri,

emimo'ear k reve. m ijaty jane k ve oike et m wapy ipyri k. Kej. Mateusi vo tekoua repy moatyar k. Pariseu k remisa tare' k t a'e k. m k ve, emisa tare' k ve a'e p tui.c Mokopej Jesu k pyri wapy ojimi'u kupa upa.

11 m Pariseu k m om' Jesu r a'evo rem. [A'e k ojimar amtej ee iko.] Ajawyi opota imoteitete kupa. Ajawyi kee e'i Jesu remimo'ear k m p kupa:

Nivoi me k pytery p t tes penvij ojimi'u upa. Tekoua repy moatyar k reve t tes! e'i kupa. [Aje, mira katu tes Jesu rem, nojimory'i kuwa eeve k mij, jaa t aepo e'i kupa.]d

12-13 Ajam' Jesu wenupa aepo jaa. Ajawyi e'i ijupe k, Pariseu k p: Em'! Poropangar r t ajimos'gat. Imrne'gwer k

nojipanokai poropangar p ipi. Itekor me k t ojipanoka

33 Mateusi9


e 9.12-13 Mat. 12.7; Ose. 6.6 f 9.14 Ekoa k t a'evo ekoi kupa ipi. g 9.17 Teima pirer sikgwer pupe oin kupa ipi.

ipi. wit poropangar uu itekor me omokatu, wvo 'ej ije ajo pep' m. Nivoi me k r t ajo aposiko, tojimosoka waiwerer reitypypyipaoka Janejare'e p kupa ky'y. A'e rapijar t ije. Ajawyi, Ivo t aiko, e'i tite oupe m' r rw ajo. Nivoi me k r t ajo. Peja'a Janejare'e ayvukwer r, kee e'i maekwer r: Eupe temime' ywes rw apota. Poroporijauesaa ywes apota, e'i maekwer r. Aepo jaa r tapejimotekokuwa, manyvo jaa t, e'i Jesu Pariseu k p.e

Nojimi'uirupiJanejare'epporegetam'rewar (Maku 2.18-20; Rukasi 5.33-35)

14m 'ary p Juwo poromojmor m' remimo'ear k oo Jesu kyty. Kee e'i ijupe kupa:

Kee oro'e ore ipi. Janejare'e p oroporegeta rem, norojimi'ui r' tes, e'i kupa.f Pariseu k teve a'evo ekoi. Nojimi'ui r' tes iko kupa ipi. Ajam' neremimo'ear k na'evoi ekoi. Ojimi'u te'te kupa ipi. Manyvore p wvo ekoi kupa? e'i kupa.

15m Jesu e'i ijupe k: Erekwat m' r t ajimos'gat pemotekokuwa rm. wit

erekwat m' m ojirekot rem, ojimorypa k okwai r' imuu tojimi'u eeve. Oryvay ojeeve m kupa. Ikatu kuwa pk jirekoa p ijgyo kupa, erekwat m' eeve k j ekoi rem? n! Nikatu'i kuwa. Taory j kupa. Ojireko paire erekwat m' ojisyryt oo. m t ijimorypa k opoi kuwa ja'um' wyi ky'y, wgyo rm. m t nojimi'ui r' tes kuwa iko kupa ky'y. [wvo tary ve eremimo'ear k. Ereko e'ma m t ijgyo kuwa kupa. m t nojimi'u'i r' kupa ky'y,] e'i Jesu ijupe k.

Tekoua pyaukwer rewar (Maku 2.21-22; Rukasi 5.36-39)

16 E'i j Jesu: Kamisa jukwer r t poromos'gat ky'y. Kamisa jukwer okekeipa

rem, nijamokarapeta'i kamisa pyau pgwer ijukwer reve ipi. A'evo rem ywes okekeipa j kuwa jakusu rem. [wvo ve erekoa rupi peiko rem, penmi k rekoa rupi napeiko'i kuwa ky'y, nojisu'ui rewar m, e'i.]

17Aepo jaa p kee e'i j Jesu: m, ava j rw uvary pyaukwer oin ena jukwer pupe ipi.g A'e

pupe s oin tite rem, okekeipa 'ejt t ena ovu rem. Osururupat uvary m. Ajawyi uvary pyaukwer ena pyaukwer pupe t jain ipi. m t nimanyvoi ovu rem. Nokekei'i m, e'i. [Ena jukwer vo 'ej

Mateusi9 34


h 9.23 Ekoa tem a'evo ekoi kupa. i 9.24 Nomowasu'i Jesu imomoeraa wyi aepo e'i.

tm k rekoawer. Eayvu pyaukwer t ena pyau m' vo 'ej ky'y. A'e rupi peiko kuwa, e'i.]

JvijmojiporijauesaokaJesupremwar (Maku 5.21-24; Rukasi 8.40-42)

18 m oporegeta j aepo r upa rem, jvij m uu Jesu pyri. Janejare'e ayvu r jimo'ea ret rvij m a'e. A'e uu ojimoenpa' Jesu rovake ojiporijauesaoka ijupe.

Erajyry ja'y kjati okj age'e ywete. Ejo kuise' ejipy ee imokatu, topoera mij op'! e'i tuu Jesu p.

19Ho e'i Jesu. Op' oo tuu rupi, wemimo'ear k reve. [Oo iko rem, aty wasu ojimokyrytyty tes oo.]

Jesuwivwyypum'omokaturemwar (Maku 5.25-34; Rukasi 8.43-48)

20m jakatu aty wasu pytery p sikaepo wiv m itekor ywete m' ekoi. A'e wiv wyypu m' t. 12 kwaray rem nopi'i 'ete wyy iwyi iko m'. A'e opota ojimokatuoka Jesu p. [Ajam' ojins t rewar m nojikuwai t uu.] Jesu apekwer kyty wyi t uu ijyru poko retoapy r ojipy. 21Kee e'i wiv oupe:

Jesu yru poko retoapy r s ajipy rem, ekatupat ky'y, e'i oupe. 22 Ajam' Jesu a'evoa okuwa j. Ajawyi ojirova omj ee. Ejimokasi j ere, ms, e'i Jesu ijupe. Emokatu kuwa w, ere nepy'a

p. Ajawyi nekatupa ky'y, e'i.Ameve py'awar m opi wyy iwyi ky'y. Ikatupa ky'y.

Jesuomomoeratajyryremwar (Maku 5.35-43; Rukasi 8.49-56)

23m Jesu oo j a'e kwaima'e ret gyty, ojiporijauesaoka Jesu p m' ret gyty. A'e p ovema kupa rem, oike tet wyry p kupa. m atyry a'e p tui. Ja'y kjati kja wpir wasu kupa upa. Oja'o ee kupa upa. mgwer jimi'a oopy upa, jakj rem jaopy ipi m'.h 24A'e k p Jesu e'i:

Pejivy peo! Nokji ja'y kjati, e'i. Oke t upa, e'i ijupe k.iAepo e'i rem, oojai krij Jesu ayvu kupa.25Ajam' Jesu omoma j aty wasu k ikatu p imono. Ajaire oo

tajyry regwer kyty. Opopyy egwer. Ameve opoerapa op' ky'y. 26 A'evoa ojenu jenu tes a'e taa rupi okwa.

Jesunaeapyoimekomokaturemwar27Ajaire Jesu oo j iko rem, naeapyoi me k m oo upi. Mrij ekoi

kupa. A'e k wapukai ojiporijauesaoka Jesu p kupa. Kee e'i kupa:

35 Mateusi9


j 9.27 Janejare'e Remimuurer jaa t Tavi Jeapyrer e'eay p. k 9.34 Mat. 10.25; 12.24; Mak. 3.22; Ruk. 11.15 l 9.35 Mat. 4.23; Mak. 1.39; Ruk. 4.44 m 9.36 Naikoi imotekokuwaare'e k rewar m a'evo ekoi kupa. Ajawyi weka eka s tite omotekokuwaare'e r kupa. Emogeta teve Mak. 6.34

Tm Tavi Jeapyrer e'eay!j e'i kupa. Oreporijauesa rejupa! e'i wapukai kupa.

Oo j Jesu rupi kupa, aepo javo, ajaate tet m p ove kupa. 28 m Jesu oike tet wyry p rem, a'e k ve oike ipyri. Weka j wea mokatua kupa. m e'i Jesu ijupe k:

Manyvo pej p ije? Aje, janerea omokatu kuwa, pej p ije? e'i. ', aepo oro'e ene, jvij! e'i kupa.29Ameve Jesu ojipy ea k r. E'i j ijupe k: Aje pej ekasia p rewar m, poroeamokatut awi, e'i.30Ameve eapyopa kupa ky'y. m Jesu oporegeta wayvukasi rm

ijupe k, naeapyoi maekwer k p. Penea mokatua ik tapemome'u e' erokwa r' n, e'i epe ijupe k.31Ojivy j oo kupa. Ajam' omome'uj wea mokatuawer erokwa

kupa. m ywes Jesu kasia ojenu jenu a'e yvy rupi okwa.

Jesunoporegetaim'omokaturemwar32 A'evo paire Jesu k oo j iko. m jane k m uu mij ipyri kwaima'e

m reru ikoty. jg nomomoregetaokari m' m a'e. 33 m Jesu omo jg imoisyry imono iwyi wayvukasia rupi. Ameve kwaima'e oporegeta ky'y. m aty wasu a'evoa r om' rem, omogyo k tes.

Haa! Nijam'i wvoa r ike rupi, Isaeu k yvy rupi ipi mij! e'i kupa. Janeremikuwa e' r age'e t katu jam' ky'y, e'i kupa. [Ikatuay wete si Jesu! e'i kupa.]

34Ajam' Pariseu k m kee e'i: jgai rvij kasia rupi t jg k omo mo jane k wyi iko! e'i

ywe'e tite kupa.k

Jesuporoporijauesaremwar35m aja paire Jesu oo j Juteu rena k rupi iko. Janejare'e ayvu

r jimo'ea ret k rupi poromo'e iko. Janejare'e ayvu e'eay omojenu jenu. Age'e ssi Janejare'e ojikuwat penvij ywete rm penereko, e'i imojenu erokwa. Itekor me k omokatu teve, piruj wis iteetej m'.l 36 Aty wasu k r om' rem, oporijauesa k, notekokuwai Janejare'e ayvu r kupa rewar m. Ipy'a pirai kupa. Temimotare' vo ekoi kupa. wit kaneiru jar nuvei rem, ojimomorijauvay kaneiru k ipi, a'evo ekoi kupa.m

37-38 m e'i Jesu wemimo'ear k p:

Mateusi9 36


n 9.37-38 Ruk. 10.2

wit aresity ipopa rem, age'e pupe t japypo'o kuwa mij. Ajam' pe'pe' t oposikot ee me k noy'i koopor ee k. wvo ve ma'rw Janejare'e posikoa jane k p' m. Pe'pe' t oposikot Janejare'e ayvu mojenua r iko kupa. Ajame peporegeta Penvij ywete p tomuu oposikot me k, a'evo ve koo r oposikot me k jaokwait koo jar k p ipi, a'e pej, e'i.n

Jesuopyteporowemimo'ekwerkremwar (Maku 3.13-19; Rukasi 6.12-16)

10 1Ajaire Jesu omuu wemimo'ekwer k. Kee e'i ijupe k: Ije poropyteporo eremimo'ear k rm tapeiko, e'i. Poroayvumokasiokat. Ajawyi jgaiwer k pemot ojimoemija ee me k wyi eayvu rupi, e'i. Itekor me k iteetej pemokatut teve eayvu rupi, e'i.

2 12 rm Jesu remipyteporokwer k, emimono r k rm. Kej kupa: Simo. A'e p Peturu e'i Jesu ajam'. Omotee er. m, Simo mmir, Atere. m, Tiaku. Semeneu ra'yry a'e. m, Juwo, Tiaku mmir. 3 m, Piripi. m, Patoromeu. m, Tome. m, Mateusi. Tekoua repy moatyarer t a'e. m Tiaku eu teve m'. Aupeu ra'yry a'e. m, Tateu. 4m, Simo eu teve m'. Ki Juteu k yvy r okte' m' eu ijupe. m, Jutasi Sikarioti eu ijupe m'. A'e kram ome't Jesu ijp k po p karakuri repy rm. [Mokopej Jesu remipyteporokwer k emimono r k rm.]

Jesuwemimo'ekwerkomonotr'remwar (Maku 6.7-13; Rukasi 9.1-6)

5-7Ajaire Jesu omonot r' wemipyteporokwer k taa taa k rupi wenone rupi, ijayvu tomojenu amtej kupa. 12 rm omono kt. Omuu k r' ijayvumokasi k imono. Kee e'i ijupe k:

Age'e poromonot r' eayvu rupi ky'y, e'i. Kee tapeiko peo rem. Isaeu k rena k rupi pekwa imo'e k, Juteu k mo'e. Kee pejt: Ke' Janejare'e ojikuwat penvij e'eay m ekoi ky'y, pejt ijupe k, e'i. A'e k ojisyry ywe'e tite Janejare'e wyi oo. Ajawyi pekwa erojivy k eru, e'i. Juteu k gyty krij t peot age'e. m k gyty napeo'i. Juteu rw me k rena k gyty napeo'i. m, Samaria wn k rena k gyty napeo'i, e'i. Juteu k rena k gyty t peot, e'i.

[Ho e'i kupa.]8 Kee tapeiko peo rem. Itekor me k tapemokatu [Janejare'e kasia

rupi]. m, omn me k tapemomoera imop', e'i. m, ipissma me k tapemokatu teve, e'i. m, jg k tapemo ojimoemija ee me k

37 Mateusi9,10


o 10.10 1Kor. 9.14; 1Tim. 5.17-18 p 10.14 J.K.R. 13.51 q 10.15 Karamoe rem Janejare'e omoma Sotoma wn k tata wasu p jimo'yj, ijaiwerer k rewar m. Komora wn k teve a'evo wereko. Jin. 19.24-28; Mat. 10.15; 11.24 r 10.16 Ruk. 10.3

wyi, e'i. Tepy e'te a'evo tapeiko, e'i. wit tepy e'te Janejare'e penereko katu, wvo ve, e'i.

9E'i j Jesu: Kee a'e teve. Agyvo t ik pekwa n, a'e pej, e'i. Karakuri naperaa'i.

10m, penepnak naperaa'i. m, peyru je'ar rekovijar r. m, pestaja rekovijar. m, pepytu naperaa'i teve. Wis naperaa'i. wit oposiko m' jamoepy ipi, wvo ve penemi' r eayvu mojenua repy rmt peupe. [Pevote rw peot. Aje Janejare'e kasia rupi t peot,] e'i.o

11E'i j Jesu ijupe k: Tena m p peve rem, peeka r' ava pyri p pepytat. Ava m

pemomyta rem, a'e pyri t pepytat peke. Ajaatet pejisyryt a'e taa pe wyi peo, e'i. 12 m tet m wyry p peve rem, kee pej ypyt r': Janejare'e owaray tapenereko, pej a'e tet jar k p, e'i. 13 m a'e tet wyry pewar k pepota katu rem, Janejare'e owaray wereko kt peayvu rupi. Ajam' na'evoi s rem, owaray noereko k'i peayvu rupi, e'i. 14Taa p peve rem napepotai kupa rem. m, tet wyry pewar k napepotai teve rem. m, peayvu ve ywete si noenutai kupa rem. Tapejisyry krij m a'e taa pe wyi, e'i. Ena pe wyi pejisyry peo rem, tapejipyrokape tyvyro r' yvy ky'akwer reity pepy re wyi peo, e'i. [Nerepotai pekupa rem, moko pej j peiko jaa t a'evoa.]p

15E'i j Jesu: Ajaa jaa maekwer r kee a'e pej. Kram Janejare'e piruj okjma

maekwer k omomoerat. Omoe'yi kt ekoawer k rupi katu. A'evo rem ayvu noenu tari maekwer k omomorijaut. m peayvu noenu tari maekwer k ywes ojimomorijauvayt Sotoma taa p opa maekwer k wyi. m, Komora taa wner k wyi.q Aje aepo a'e pej, e'i Jesu.

Ojik'mekpyterypporomonot,e'iJesum' (Maku 13.9-13; Rukasi 21.12-19)

16 E'i j Jesu wemimono r k p: Peenu r' esa. Iwasuayt peupe nivoi me k pytery p poromono

rem, e'i. wit kaneiru jamono jawar ojr me k gyty rem, ojr kuwa kaneiru r jawar. wvot penereko kupa, e'i. Ajawyi kee tapeiko ipyter k rupi peiko rem. Tapemoa'u j ik peiko n. Tapetekokuwavay ik peiko n. Ivo ik tapeiko j ipytery k rupi n. Stmy t ik peiko n, e'i.r

17 Tapemrmoa'u j ik peiko n, e'i. Ojik' me k pepyyt jvijgwer k rovake peneraa. Jvij wasu k rovake peneraat kupa,

Mateusi10 38


s 10.20 Ruk. 12.11-12 t 10.22 Mat. 24.9,13 u 10.24 Ruk. 6.40; Juw. 13.16; 15.20 v 10.25 Satanasi p Peusepu eu teve. Mat. 9.34; 12.24; Mak. 3.22; Ruk. 11.15

e'i. Penp npt teve kupa. Janejare'e ayvu r jimo'ea ret m a'evot penereko kupa, e'i. 18 Ekoty rewar rm pej rewar m ojimopt pene kupa. Ajawyi peneraat jvij wasu k gyty. Nivoi m' omo'y teywetet pene jvij k rovake kupa, tapemomorijauoka kupa. m a'evo penereko kupa rem, eayvu pemojenut a'e k p, e'i. Juteu k p rm'te rw aepo pemojenut, e'i. Juteu rw me k p teve pemojenut, e'i. 19A'evo peneraa kupa rem, tapejimopirai e' ajam', e'i. Manyvo a'et pk a'evo rem? tapej e'. A'evo rem t katu Janejare'e omojikuwaokat peayvu r pej. 20A'evo rem peayvu e'e p rw peayvuvaja kt m. Aje Janejare'e 'g ayvu rupi t peayvuvaja kt, e'i. A'e Papa 'g t peayvu r oinokat pej, e'i.s

21E'i j Jesu: Oikot jane k kee ekoi me k. Ma'e. Teke'yry k omonot ommir

k sota k rovake tomojaiwe esa katu ijukaoka, e'i. Ojeovajart weke'yry reve kupa, e'i. A'evo ve janeruu k. Wkar k a'evot wereko. Ojukaoka tary ve wkar k kupa, e'i. A'evo vet ta'yry k uu r, e'i. 22 Piruj yvy pewar k napenesata'i erewar m. Eremgwai k t pej rewar m, pemomorijauvayt kupa. Ajam' a'evo ipe penereko kupa rem, tapejimomat j ere peiko n. Pemna pe' tes pejirovija j ere peiko rem, m ssi peiko karuarut erena p epyri, e'i.t

23 Tena m p s pemomorijau kupa rem, kuise' tapejisyry m taa kyty peo. A'e p tapemo'e j m k eayvu r, e'i. Peenu sik eayvu n. Kee a'e pej. Piruj Isaeu k napemo'epaive remeve, ije, Janejare'e Remimuurer ajimojane m' rm ajivy tar mij ajo. Aje ywete aepo a'e pej, e'i.

24E'i j Jesu: Kee tapekuwa. Temgwai k ywes rw ovij wyi ipi. Noapyrasa

kuwa'i ovij kupa ipi. wit tvij wereko kupa, wvo tary ve emgwai k wereko kupa. Temimo'ear ivo ve. wit poromo'ear, wvo ve emimo'ekwer k. Omo'ear 'ar kyty rwt ekoi.u 25Ajam' i'ete otekokuwa paire, ojevo j kuwa otekokuwa omo'earer reve kupa. Ajawyi kee a'e pej. Emomorijau kupa rem, napemoe'e'i kupa, eremgwai k rm. Evo kwery pt penereko kupa, e'i. Ajawyi pemomorijau kupa rem, ho tapej krij m, e'i. Ta'evo n m, tapej krij. Kee a'e j: jgai rvij Peusepuv kasia rupi oposiko m', e'i tite eupe emojaiwe kupa. Tysi t pej! Aepo e'it t pej kupa, e'i.

Tapekyjee'poromoaimekwyipeiko,e'iJesum' (Rukasi 12.2-5)

26 Jesu oporegeta j wemimo'ear k p.

39 Mateusi10


w 10.26 Mak. 4.22; Ruk. 8.17 x 10.33 2Tim. 2.12

Ajawyi kee a'e pej. Tapekyje e', ava m pemomorijau rem. Noerovijari me k tyvija rupi teipe penereko ai rem, a'evoa Janejare'e okuwa jt, piruj r om' ipi rewar m, e'i. Omojikuwaoka jt piruj jane k tokuwa ky'y.w

27 Age'e iteetej m' r poromo'e, e'i. Ajawyi eayvu pekuwa katu ky'y. Ajam' m k nokuwaive. Ajawyi, Pekwa m eayvu mojenu jenu, a'e pej. Piruj janekwer k p pemojenu ky'y.

28 Tapekyje e' ik poromoai me k wyi n, a'e pej. Ejukat maevo kupa, tapej e'. Janejuka s kupa rem, janepir t ojukat kupa. Nojuka kuwa'i jane 'g kupa. Janepy'a pewar nojuka kuwa'i teve kupa. Pejuka paire manyvo ne'i'i penereko ai kupa ky'y. Janejare'e krij t jane'g ojuka kuwa imonooka jimomorijau wasua rena kyty, janepir revej, e'i. Ajawyi Janejare'e krij t tapemomojy, a'e pej, e'i Jesu.

Janejare'eoja'akatujanereipi,e'iJesum' (Rukasi 12.6-7)

29Kee e'i j Jesu: Nijaja'ai kpn r ipi. Temimota katu ywe'e rw. Epy rm jame't

rem naepyi ipi. Ajam' a'evo ipe rem Janejare'e oja'a katu j ee k ipi. Ajaate o'a yvy kyty omna pe'. 30-31Tysi t jane ky'y! Janere ywes Janejare'e oja'a kpn k wyi ipi. [Janerauvay wyi a'evo oja'a janere.] Janekuwa katuay ipi. Janeapira mosa'ga k ve tes okuwa. Omoir irma katu oja'a ee. Ajawyi tapekyje e' [poromomorijau me k wyi] ipi, Janejare'e okte' pene rewar m, e'i Jesu.

Tapejinse'ekotyrewarrmpeiko,e'iJesum' (Rukasi 12.8-9)

32 E'i j Jesu: Ajawyi kee a'e pej. Tapejins e' ik ewyi peiko n! Ava m nos,

Jesu koty rewar t ije, javo jane k rovake rem, ije ve, Aje, ekoty rewar t w, a'e tary ve Papa p yva p m, e'i. 33 wvo ve ava m, Ervij rw Jesu, e'i s jane k rovake rem, Eremgwai rw w, a'e tary ve Papa p yva p m, e'i Jesu.x

Nijajimo'gatuiremwar (Rukasi 12.51-53; 14.26-27)

34Jesu e'i j: Maevo kee pej tite: Jesu si poromojimoryokat, wis piruj m

e'y e'yiwar k tojimory ojee ky'y, pej tite ije. A'evoa rm rw ajo. Ijai jt kupa. Ojimoai ywete jt kupa. Ojik' jt ojee iko kupa. Age'e ywes si a'evot, avema rewar m.

Mateusi10 40


y 10.38 Mat. 16.24; Mak. 8.34; Ruk. 9.23 z 10.39 Mat. 16.25; Mak. 8.35; Ruk. 9.24; 17.33; Juw. 12.25 a 10.40 Ruk. 10.16; Juw. 13.20; Mak. 9.37; Ruk. 9.48

35Keet ajo rewar m. Ma'e. Kwaima'e opokot uu r. Wiv opokot teve oy r. Otija r opokot teve. Epy'a rupi katuwar rw ene ky'y, e'it ojiupe kupa. Wis nojimory'i ojee kupa ky'y. [Pe' ekoty rewar t. m, ekoty rewar rw. Ajawyi a'evot ekoi kupa.] 36 Ajawyi piruj ojetr teipe rem, ojimop jt maevo ojee ky'y. Piruj maevo ojik't ee k, ekoty rewar k rm t ekoi kupa rewar m.

37 Kee a'e teve pej. Erupi peot rem, ije ywes terau penetrgwer k wyi pekupa. Penuu wyi. m, pey wyi. m, pekar k wyi. Piruj penetr k wyi. A'e k ywes peau s ewyi rem, ni'ei eremgwai rm peiko, e'i.

38 m ava m s opota pejuka eayvu rupi peiko rewar m rem, tapekyje e' iwyi. Tapenearai e' eayvu wyi. Tapeity e' eayvu. Penerekoa r tapeity e' teve. Peity s rem, ni'ei eremgwai rm peiko, e'i.y

39 Ava m s pejukat erewar m rem, ikatu jt peupe. Janejare'e pyri t ajaire peiko jt. Mer t peiko karuarut ipyri, e'i. Ajam' pejisyryt s peikoa r wyi rem, m ssi nikatu'i peupe. Napeiko karuaru'i Janejare'e pyri m, e'i.z

Avamoryvaypenerem,ereoryvaytaryve,e'iJesum' (Maku 9.41)

40E'i j Jesu ijupe k: [Eremgwai k rm peot jane k pyri.] Ajawyi ava m oryvay pene

rem, ere oryvay tary ve, eremimono k t pej rewar m. wvo ve ava m oryvay ere rem, Emuuarer r oryvay tary ve.a

41 m ava m kee e'i pej rem, Janejare'e oryt ee m: Janejare'e ayvu mojenuar t ene. Ajawyi ajimoryt nere, e'i peupe rem. Janejare'e wepyme't m. wit wayvu mojenuar wereko katut kram, a'evo tary ve ee ojimoryt m', e'i. Ojevo j wereko katut, e'i.

42 Kee jaa r tapeja'a. Janejare'e wauvay eremgwai k ipi. Ajawyi ava m yy ome' eremgwai mitikwer p to'u rem, eupe om' maevo s tite. Ajawyi oryvayt Papa ee epyme'. Aje ywete a'evot, e'i Jesu wemimo'ekwer k p.

JuwoomonowemgwaikJesuresaremwar (Rukasi 7.18-23)

11 1m ajaire, wemimo'ekwer 12 me k omotekokuwa paire, Jesu ojisyry oo a'e taa pe wyi, eeve k. Oo j Juteu k rena k rupi poromo'e iko, taa ike'je'war k rupi. A'e wn k p Janejare'e ayvu omojenu jenu erokwa.

2 A'evo rem jakatu Juwo poromojmor m' jimop'ga p tui. m, Janejare'e Remimuurer teip Jesu, ejaa ojenu ijupe. Manyvo ekoi

41 Mateusi10,11


b 11.5 Isa. 61.1 c 11.10 Marak. 3.1

maekwer ojenu. Ajawyi wemimo'ear k m omono Jesu resa, 3 kee te'i kupa:

Juwo oremuu nekoty. Kee e'i imuu ene: Janejare'e Remimuurer uut m' rm p ene? n? A'e rw pk ma'e rem? A'e rw ene rem, m t p oromoa'ut ky'y? te'i Jesu p kupa.

4m aepo e'i kupa rem, e'i Jesu ijupe k: Manyvo nyvo j aiko m' r pem'ma. Pekwa awi peneminuwer

momewa Juwo p. m, penemisakwer pemome'u ijupe. 5Em'. Naeapyoi maekwer eapyo ky'y. m, etm jeapa maekwer watapa ky'y. m, itekornay ipissma maekwer k ikatupa. Ipisukyr tes kupa ky'y. m, nijapyai maekwer k ijapya katu ky'y. m, okj maekwer k opoerapa mij. m, nimoma'ei me k p Janejare'e ayvu e'eay ojenu okwa.b 6 Aje ywete e'i eupe me k, owaray Janejare'e werekot. [Pejivy peo m aepo jaa momewa ijupe,] e'i Jesu.

JuworJesuoporegetaremwar (Rukasi 7.24-35)

7m Juwo remimo'ear k ojivy oo ovij p aepo jaa momewa. m ojivy oo kupa ire, Jesu oporegeta aty wasu p Juwo pewar m. Kee e'i ijupe k:

Tekoe'ma kyty itk peo [Juwo poromojmor m' resa] ipi, e'i. Manyvo r p peo esa ipi? Manyvo e'i pk pej ipi, tapejivy jivy tekoe'ma kyty esa ipi? Iteetej p ijayvu ipi? n! Wayvu omotee rem, nijajapyakai ee ipi! e'i. Manyvore sip peo esa ipi? e'i ijupe k. 8 Manyvo pej p ijupewar m? Tyru e'eay opypy m' t Juwo. A'e resa aat, pej pk ipi? n! Naikoi a'evo m' tekoe'ma p ipi! e'i. Wet wasu pupe t tui apijarer ipi! e'i. A'evo rw Juwo. 9Manyvo rewar m p peo esa ipi? Janejare'e ayvu mojenuar t Juwo. Aja rewar m t peo esa ipi! [Aje, Emimuurer vea mojenuar t Juwo, e'i.] Ajawyi a'e ywes piruj Janejare'e ayvu mojenuar k wyi, e'i. 10A'e pewar m t Janejare'e kee e'ipa amtej Wemimuurer r p wayvu mojenuar rupi karamoe rem:

Eayvu mojenuar amono amtejt nerenone rupi, oromonot rem.A'e nevea r omojenu amtejt jane k p erokwa, tanerr

kupa.Tojipy'amokatupa amtej nerenone kupa, e'i maekwer.c

Aekwer rupi katu t Juwo uu. Janejare'e t omuroka wayvu mojenuar rm peupe, e'i Jesu.

Mateusi11 42


d 11.13 Ruk. 16.16 e 11.14 Mat. 17.10-13; Mak. 9.11-13

11E'i j: Eenu r' jsi eayvu aje ywete m' r, e'i. Nuvei 'ete Juwo

poromojmor m' rapijar m pep' m Janejare'e ayvu mojenuar rm mij. Juwo ywes ijayvukasiay wete piruj Janejare'e ayvu mojenuar k wyi, ajaate age'e rem, e'i. Ajam' kram ekoty rewar k erewar omojenu tary ve kupa. Piruj erewar okuwa katut m kupa ky'y. Ajawyi a'e k remimojenu r ywes ikasit Juwo remimojenuwer wyi ky'y, e'i.

12 Juwo poromojmor m' ypy pemotekokuwa, ajaate age'e rem. Emimojenu rupi ijatyray opota ywete Janejare'e koty rewar k rm ekoi kupa ky'y. Ajam' age'e rem, jane k ovote opota ywete Janejare'e omooka o'ar kyty, e'i Jesu. 13 Karamoe rem itk tm Moisesi omome'u amtej Janejare'e Remimuurer r rewar ikusiwa. Janejare'e ayvu mojenuar k ve omome'u amtej ikusiwa. Ajaate Juwo ove. Kuise' j ovet, e'i eupewar m kupa, e'i Jesu.d 14Juwo poromojmor m' r oporegeta teve Janejare'e ayvu mojenuar k. Tm Eriasi vo m' uu tar mij, e'i itk imojenuar k karamoe rem. Juwo pewar m aepo e'i. wit Janejare'e ayvu mojenuar t Eriasi karamoe rem, wvo Juwo. Aje ywete aepo a'e.e 15Tapeenu katu ik eayvu n rn, e'i.

16-17 Juteu age'ewar k ojimotee tee me k t. wit ja'yrer ojimorara rem, omotee tee wayvu kupa ipi. Ojiayvuvaja vaja kupa. wvo age'ewar k ekoi. Kee e'i ja'yrer. [Poromoryoka m' jajga ipe rem, ja'yrer nopota'i.] Jgar poromogyo m' t oropota, e'i titet. [Poromogyo m' jajga ipe rem, ajam' ja'yrer nopotai teve a'evoa.] Jgar poromoryoka m' t apota ky'y, e'i tar mij. Ajawyi wit ja'yrer omotee tee wayvu ipi, wvo ve Juteu k age'e rem. 18 Kee e'i kupa. Juwo uu rem, nopotai kupa. Orepy'a rupi katuwar rw Juwo. Nojimi'ui r' ipi, e'i ijupewar m kupa. m, Uvary aisiriri katu m' ve no'ui ipi, e'i ve kupa. [Janejare'e Remimuurer rw maevo Juwo.] jg ipy'a pupe m' teip, e'i tite ijupewar m kupa. 19Ajaire ije yva pe wyi ajo ajimojane m' rm. Ajimi'u katu ipe ipi, Juwo vo rw. m, uvary aisiriri katu m' a'u ipe ipi, e'i. Piruj ajimi'u ipe ipi. Ajam' nivoi tekoua krij t omo'y ere kupa ipi. Kee e'i kupa: Janejare'e Remimuurer rw w. Em' ee. Ojimi'u te'te ipi. Ojimi'u ywete ity'aru teve ipi, e'i ije kupa. m, Opota katu uvary aisiriri katu m' o'u ipi, e'i tite ve ije kupa, e'i. Nivoi me k r t tes ojimory ipi. Tekoua repy moatyar k r t tes teve ojimory, e'i teve kupa. Noenu tari Janejare'e ayvu oromojenu rem kupa. Ajawyi aepo e'i kupa. Ore, orojikuwa katu Janejare'e ayvu mojenuar k rm oroiko. Oromojenu rem, jane k

43 Mateusi11


f 11.21 Isa. 23.1-18 g 11.23 Karamoe rem Janejare'e omoma Sotoma w

O Novo Testamento na Wajãpi do Brasil [oym] · 5 Jesu rãmõi kõ jeapyry kõ rewarà (Rukasi...

Documents

Transcript of O Novo Testamento na Wajãpi do Brasil [oym] · 5 Jesu rãmõi kõ jeapyry kõ rewarà (Rukasi...