RESENHA CONCLUIDA!

11
7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA! http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 1/11 UNIVERSIDADE FEDERAL DA BAHIA Instituto de Psicologia Graduação e Psicologia CAROLINE DE SÃO BERNARDO SANTANA RELIGI!" # $"L%NIA& A VI"L'N$IA D" DIS$URS" $IVILI(A)*RI" Resenha entregue à Prof(a) Maria Ang!ia Tei"eira #o$o u$ %os re&uisitos 'ara a a'roa*o no #o$'onente #urri#u!ar Teorias e Siste$as Psi#o!+gi#os I, Sa!a%or 

Transcript of RESENHA CONCLUIDA!

Page 1: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 1/11

UNIVERSIDADE FEDERAL DA

BAHIA

Instituto de Psicologia

Graduação e Psicologia

CAROLINE DE SÃO BERNARDO SANTANA

RELIGI!" # $"L%NIA& A VI"L'N$IA D" DIS$URS" $IVILI(A)*RI"

Resenha entregue à Prof(a) Maria Ang!ia Tei"eira #o$o u$ %os

re&uisitos 'ara a a'roa*o no #o$'onente #urri#u!ar Teorias e

Siste$as Psi#o!+gi#os I,

Sa!a%or 

Page 2: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 2/11

-./0

Page 3: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 3/11

/

RESENHA

1RE2D3 Sig$un%, Por &ue a guerra4 In5 Edição Standard Brasileira das Obras Psicológicas

Completas3 6o!, 77II, Rio %e 8aneiro5 I$ago3 /9:;, (origina!$ente 'u<!i#a%o e$ /9==),

>Por &ue a guerra4?3 te"to es#rito e$ 6iena3 e$ sete$<ro %e /9=-3 #orres'on%e à #arta

%e 1reu% e$ res'osta a Einstein e #onstitui3 @unta$ente #o$ a #arta %e Einstein (es#rita e$

Pots%a$3 e$ =. %e @u!ho %e /9=-)3 i$'ortantes registros %os 'osi#iona$entos e %as

 'reo#u'aes %e %uas %as $ais e$inentes 'ersona!i%a%es %o s#u!o 77,

Sig$un% 1reu% (1rei<erg in Mhren3 ; %e $aio %e /0;  Lon%res3 -= %e

sete$<ro %e /9=9) foi u$ $%i#o neuro!ogista e fun%a%or %a 'si#an!ise3 #u@as o<ras fiFera$

surgir u$a noa #o$'reens*o %o ser hu$ano3 reo!u#ionria e 'or isto <astante 'o!G$i#a

 'ara sua 'o#a,

A!<ert Einstein (2!$3/H %e $aro %e /:9 Pri#eton3 / %e a<ri! %e /900)3

#onte$'orJneo %e 1reu%3 foi u$ fKsi#o te+ri#o a!e$*o, Entre suas 'rin#i'ais o<ras

%eseno!eu a teoria %a re!atii%a%e gera!3 ao !a%o %a $e#Jni#a &uJnti#a u$ %os %ois 'i!ares

%a fKsi#a $o%erna,

Deese #onsi%erar &ue o %i!ogo entre a$<os a#onte#e e$ u$ #onte"to hist+ri#o %egran%e tens*o %entre a #ii!iFa*o euro'eia5 a i$anGn#ia %a segun%a guerra $un%ia!, No

e!ho #ontinente3 <ero %a #ii!iFa*o o#i%enta!3 os 'aKses se ee$ a!ar$a%os e %ire#iona%os à

#orri%a ar$a$entista3 'reo#u'a%os e$ %efen%er suas fronteiras e 'reserar seus 'o%erios3

%ireitos e interesses,

 No entanto3 a #orri%a 'e!o %eseno!i$ento te#no!+gi#o ar$a$entista e os a'arentes

$otios 'ara a guerra eo#aa$ u$a i$ensa #ontra%i*o5 #o$o a #ii!iFa*o euro'eia3 e$

seu esta%o %e %eseno!i$ento $ora! e ti#o3 &ue 'regaa3 in#!usie3 a fraterni%a%e entre osho$ens3 %is'unhase à guerra #o$o se esta re'resentasse a ni#a 'ossi<i!i%a%e %e reso!u*o

%os #onf!itos interna#ionais,

  Ent*o3 inseri%o neste #onte"to3 Einstein (/:9/900) se$'re interessa%o 'e!o

unierso hu$ano a sua o!ta3 fre&uente$ente e"'ressaa suas o'inies so<re te$as 'o!Kti#os3

#o$o u$ ferrenho o'ositor %a tirania 'o!Kti#a e 'a#ifista3 e %ire#iona a 1reu% seus

&uestiona$entos so<re a a'arente$ente ine"'!i#e! %is'osi*o %os ho$ens #ii!iFa%os à

guerra3 à %estrui*o,

Page 4: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 4/11

-

Para Einstein3 1reu%3 en&uanto #ria%or %a 'si#ana!ise3 seria #a'aF %e enten%er a

 'rofun%i%a%e e #o$'!e"i%a%e %as su<@etii%a%es hu$anas e %e ana!isar3 a 'artir %e sua teoria

%os instintos3 e es#!are#er o 'or&uG %a guerra3 o &ue %e fato $oia os ho$ens 'ara e!a3 a!$

%as 'ossKeis saK%as3 #o$o os a#or%os %i'!o$ti#os,

O 'rin#i'a! argu$ento %e 1reu%3 e$ sua res'osta a Einstein3 3 a&ui %ito %e for$a

 <astante si$'!ista3 &ue to%as as aes hu$anas i$'!i#a$ e$ #onstrues e %estruies5 'or 

$ais ine"'!i#e! &ue 'area3 fato &ue o ho$e$ #ii!iFa%o ao $es$o 'asso e$ &ue

#onstr+i3 %eseno!a te#no!ogias3 'or e"e$'!o3 se@a #a'aF %e %estruir3 %e uti!iFar essas

$es$as te#no!ogias 'ara $atar &ue o ho$e$ #ii!iFa%o ao $es$o 'asso e$ &ue <us#a a

efetia*o %e %ireitos 3 a#eite e se %is'onha à guerra3 in#!usie #o$o $eio 'ara o a!#an#e %e

%ireitos, Enfi$3 a teoria freu%iana a'onta @usta$ente 'ara ta! agir 'ara%o"a!3 #ontra%it+rio3

&ue 'r+'rio %o hu$ano3 &ue est na <ase %e to%as as re!aes hu$anas,

 1reu% 'ro'e &ue e$ to%as as #riaes hu$anas #on@uga$se as 'u!ses %e $orte e

%e i%a3 e &ue a 'r+'ria #ii!iFa*o3 os sK$<o!os #u!turais3 os #+%igos $orais e ti#os &ue

torna$ 'ossKe! a i%a e$ so#ie%a%e3 a e"istGn#ia 'a#Kfi#a %os ho$ens3 s*o resu!tantes %essa

!uta entre as 'u!ses,

A re!a*o entre u$ ho$e$ e outro3 nun#a 'ressu's #on#+r%ia3 'e!o #ontrrio3 se$'re

'er$ea%a 'or tensiona$entos3 'or #onf!itos3 afina!3 ao %ese@o %e u$ 'o%e se #ontra'or o%ese@o %o outro3 %e for$a &ue a #onstrues3 as si$<o!iFaes hu$anas3 o estar no $un%o3 a

 'r+'ria so<reiGn#ia3 i$'!i#a e$ guerras3 #on&uistas e 'er%as, Os ho$ens a%&uire$

%ireitos ou s*o su<@uga%os3 en#e$ ou s*o en#i%os3 esta<e!e#en%o re!aes %e %esigua!%a%e

a 'artir %a i$'osi*o %a fora3 inte!e#tua! ou <ruta (#o$o nos 'ri$+r%ios) %e for$a a

a'ri$orar3 &ua!ifi#ar esse estar no $un%o3 ent*o3 a io!Gn#ia3 a i$'osi*o %a fora3 o $eio

%e garantia %as !eis3 %e efetia*o %estas e3 'ortanto o &ue garante a i%a e$ #ii!iFa*o,

Assi$3 !ei e 'o%er an%a$ %e $*os %a%as e a io!Gn#ia se$'re est i$'!K#ita nasre!aes so#iais, A #ii!iFa*o n*o u$a %e#orrGn#ia e"#!usia %os !aos afetios

esta<e!e#i%os entre os ho$ens3 'e!o #ontrrio3 'ro%uto %a #on@uga*o %estes #o$ os

instintos agressios ('u!ses %e $orte)3 %os &uais es'erase estar isento3 i$une3 o ho$e$

#ii!iFa%o,

 A #ii!iFa*o (os #+%igos $oraisti#os &ue 'ossi<i!ita$ a i%a e$ so#ie%a%e) re&uer 

%os su@eitos a renn#ia %e seus interesses autno$os3 su<@etios3 egoKstas3 #arrega%os ta$<$

%e agressii%a%e3 a fi$ %e se@a garanti%a a >PaF?3 a uni*o #o!etia3 esta<e!e#i$ento %os !aosafetios entre os ho$ens3 %as i%entifi#aes so#iais, Ent*o3 à $e%i%a &ue 'ressu'e a #oi<i*o

Page 5: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 5/11

=

%a agressii%a%e hu$ana3 a #ii!iFa*o su'e3 aos seus integrantes e 'r+'rios 'ro%utores

%ifi#u!%a%es3 i$'asses e restries3 #hegan%o a 'roo#ar #erto $a!estar3 ou ain%a3 $aiores

%is#+r%ias #o$ as &uais os su@eitos !i%a$ %e u$a for$a ou outra3 assu$in%oas ou

su'ri$in%oas ain%a $ais,

Ent*o3 u$ $a! estar 'assa a ser senti%o 'e!a $aioria3 ou ain%a3 'or to%os3 na i%a e$

so#ie%a%e @usta$ente 'or&ue e$ #a%a in%ii%uo h a #oe"istGn#ia %e #ontrrios3 h 'ara to%o

o <e$ u$ $a! e$ #ontra'arti%a 'or&ue 'ara #a%a in%iK%uo h su'ostas garantias e

 'rii!gios %a i%a e$ #ii!iFa*o ('rotees3 i%entifi#aes3 afetii%a%es)3 sustenta%as 'e!a

su<$iss*o às !eis e aos i%eias3 &ue n*o ne#essaria$ente se %ese@a ou 'reten%e seguir3 ou

$e!hor3 &ue su<@etia$ente 'o%e$ n*o ser %ese@a%as ou 'reten%i%as3 $as &ue re&uere$3 'ara

a a%e&ua*o %o in%ii%uo ao so#ia!3 o re#onhe#i$ento %as a!teri%a%es instaura%as3 o &ue

#u!$ina na >%estrui*o? %as onta%es su<@etias e$ 'ro! %o ><e$? #o!etio,

Co$ isto3 #onfor$e a 'r+'ria teoria 'si#ana!Kti#a sustenta3 ain%a &ue ha@a assi$i!a*o

%as a!teri%a%es 'or 'arte %os su@eitos3 n*o h #o$o fugir %os %ese@os3 %as 'u!ses3 &ue s*o os

$otores %as #riaes hu$anas3 e3 'or isto3 $es$o 'ara os instintos agressios h3 ou $e!hor3

 <us#ase se$'re u$ $eio %e rea!iFa*o e 'or isto os %ese@os %estrutios s*o #on@uga%os às

i%ea!iFaes $ais no<res3 fi!antr+'i#as3 %e for$a &ue at 'ara a guerra s*o i%ea!iFa%as

 @ustifi#atias5 a 'rote*o %a na*o3 a !uta 'or %ireitos3 a !uta 'or <ens &ue garantiria$ aso<reiGn#ia %a $aioria3 o 'rogresso et#,

1reu% ent*o3 su<erten%o o 'ensa$ento fi!os+fi#o hege$ni#o3 &ue #on#e<ia o

ho$e$ 'ura$ente ra#iona!ista3 senhor %e si3 uno3 #oerente3 ree!a o &uanto3 na er%a%e3 o

ho$e$ e$ si $es$o 'ara%o"a! e 'er'etua suas #ontra%ies e in#oerGn#ias3 nos

$e#anis$os &ue 'ro%uF 'ara %ar senti%o à sua e"istGn#ia3 'ara garantir e >a'ri$orar? seu

estar no $un%o3 ao &ua! #hega %e for$a 're$atura3 #o$'!eta$ente %es'roi%o %e re#ursos

&ue o resguar%e %as inte$'ries %a natureFa3 'or e"e$'!o3 e $es$o %os outros ho$ens3 &ueta$<$ se ee$ as o!tas #o$ seus i$'asses e %ese@os e3 eentua!$ente3 ree!a$se

ini$igos,

A !eitura %a #artares'osta %e 1reu% a Einstein 'er$ite #on#!uir &ue a guerra3 a

io!Gn#ia3 se$'re 'resente na hist+ria %a hu$ani%a%e3 se$'re foi o re#urso 'ara a #onstru*o

e forta!e#i$ento %os !aos hu$anos3 'or $ais fi!antr+'i#os e #arrega%os %e afetii%a%e &ue

 'area$3 e3 'ortanto3 'rin#i'a! re#urso 'ara o e$'o%era$ento %os gru'os hu$anos, A

io!Gn#ia se$'re est i$'!i#a%a na #onstru*o %os e!e$entos #u!turais a sere$ sustenta%os 'e!a $aioria3 e os gru'os3 ou $e!hor3 o gru'o3 &ue institui a #ii!iFa*o3 à $e%i%a &ue

Page 6: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 6/11

H

%eseno!e tais e!e$entos e #onstr+i 'a%res aos &uais to%os %ee$ estar su<$eti%os3 #a%a

eF $ais <us#a$ su'ri$ir as %iferenas3 as 'arti#u!ari%a%es %os su@eitos,

Desta for$a3 se %entro %e u$a #ii!iFa*o a&ue!es &ue se #ontra'e$ aos 'a%res3 aos

sK$<o!os %e u$a #ii!iFa*o #onstitue$se ini$igos &ue %ee$ ser su<@uga%os3 ain%a $ais na

guerra3 on%e o o'onente faF 'arte %e outra #ii!iFa*o3 %ota%a %e outros sK$<o!os3 outros

interesses3 aos &uais n*o se %ee #e%er es'ao e 'o%er3 'e!o #ontrrio3 %eese %estruir3 tornar 

seros ou es#raos,

i$'ortante !e$<rar $ais u$a eF &ue a #onersa entre 1reu% e Einsten est inseri%a

e$ u$ #onte"to hist+ri#o %e s'eras %a e$ergGn#ia %a segun%a guerra $un%ia!3 resu!ta%o %e

#onf!itos 'or interesses e#on$i#os3 $as &ue as i%eias trans$iti%as 'e!as #artas s*o

fun%a$entais e 'o%e$ ser asso#ia%as aos $ais %iersos 'erKo%os %e tensiona$ento entre

 'oos3 ou gru'os3 %a es'#ie hu$ana,

A !iteratura historiogrfi#a3 &ue e$ se 'osi#ionan%o %e $aneira $ais #riti#a a #er#a

%os 'ro#essos %e #o!oniFa*o3 nos forne#e narratias %e fatos &ue #orro<ora$ a !eitura

freu%iana3 na%a u!tra'assa%a3 %o fen$eno %a io!Gn#ia %o %is#urso #ii!iFat+rio3 efetia%o

 'e!o e 'ara o 'o%er3 a 'artir %as 'r+'rias instituies hu$anas3 ta! &ua! a re!igi*o,

1reu% ao #o!o#ar e$ &uest*o ta! fen$eno nos !ea a #on#!uir &ue 'or $eio %o

%is#urso #ii!iFat+rio3 e$ no$e %o <e$ %a 'r+'ria hu$ani%a%e3 &ue s*o nega%as as%iferenas3 as su<@etii%a%es e &ue s*o #onstruK%os e 'er'reta%os os ra#is$os3 o se"is$o3 o

$a#his$o3 a "enofo<ia3 a into!erJn#ia re!igiosa3 enfi$3 os 're#on#eitos,

Ent*o3 se o %is#urso #ii!iFat+rio 'ro%uF $a!estar %entre os &ue 'or e!e s*o

>#ontro!a%os?3 ain%a $aior seu 'o%er %estrutio so<re as %iferentes #ii!iFaes &uan%o

estas se en#ontra$ ou s*o %itas >en#ontra%as?3 >%es#o<ertas? 'or u$ %eter$ina%o 'oo, Os

fatos narra%os 'e!a historiografia so<re os 'ro#essos %e #o!oniFa*o e$ to%o o $un%o3

ree!a$ #!ara$ente o 'o%er %estrutio %as instituies euro'eias3 so<retu%o3 as re!igiosas3res'onseis 'or !ear a #ii!iFa*o3 a #u!tura aos <ar<ros3 aos 'ri$itios3 aos 'oos %o

 Noo Mun%o3 &ue ia$ sen%o a'ro'ria%os3 na er%a%e3 #o$ fins 'ara o 'rogresso etno#Gntri#o

%as 'r+'rias naes euro'eias,

As re!igies3 os ritos e $itos re!igiosos3 s*o e!e$entos #u!turais fun%a$entais 'ara a

#oes*o %e u$ 'oo s*o i%eiais e$ torno %os &uais s*o fir$a%os !aos afetios3 'or isto3 a

%estrui*o %e seus a!ores si$<+!i#os ou a su<stitui*o %estes 'or outros3 'roenientes %e u$a

outra #u!tura3 %e u$ outro 'oo3 %e u$a outra !eitura e %e 'ro#essos %e si$<o!iFa*o %a>rea!i%a%e?3 %o $un%o3 i$'!i#a e$ 'er%as signifi#atias à su<@etii%a%es e i%enti%a%es %e u$

Page 7: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 7/11

0

 'oo #o$o u$ to%o, Assi$3 a #o$'u!s*o %a ti#a3 %a $ora!3 %os ritos #rist*os 'or 'arte %as

or%ens re!igiosas 'resentes na #o!nia3 #o$o ei#u!a%ores %a #ii!iFa*o euro'eia3 ree!ase

u$ efi#aF instru$ento 'ara a a%e&ua*o %os a$erKn%ios3 istos #o$o <r<aros3 aos fins %os

#o!oniFa%ores 'ortugueses3 a%e&ua*o &ue signifi#ou %estrui*o %e <oa 'arte %e suas #u!turas,

O 'ro#esso %e #o!oniFa*o %o Brasi! ree!a #!ara$ente o 'o%er %e %estrui*o %o

%is#urso #ii!iFat+rio 'ro'aga%o 'e!a re!igi*o #rist*5 na #o!nia n*o so$ente 'or&ue os

 'ortugueses 'ossuKa$ ar$as %e fogo3 $as3 so<retu%o3 'or&ue traFia$ #onsigo instituies

#a'aFes %e e%u#ar3 %e i$'or os 'a%res à a%a'ta*o in%Kgena aos #ostu$es euro'eus3 tornaa

se 'ossKe! a %o#i!iFa*o %os se!agens,

Q,,, a Gnfase na #ate&uese e na a%a'ta*o %o gentio aos interesses #o!oniaisre$ete às &uere!as entre os @esuKtas e os #o!onos, Os 'ortuguesesenfrentara$no #o$ a guerra e #o$ a su@ei*o, Para #astigar os %esagraos 'er'reta%os 'e!a tri<o3 os !usos #o!o#aa$ os <rasis na <o#a %e suas 'eas %earti!haria e e"'!o%ia$ os 'o<res %ia<os, O resu!ta%o %o enfrenta$ento n*ofaore#eu aos #o!oniFa%ores3 'ois o e$'rego %as ar$as $otiouos a 'er'etuar os !eantes Q,,,, Os re!igiosos sagrara$se itoriosos on%e os#o!onos haia$ fra#assa%o, Os ensina$entos %iinos $ostrara$ suaefi#iGn#ia on%e os #anhes e a '+!ora fa!hara$, (RAMINELLI3 /99;3 ', H0)

Ent*o3 a io!Gn#ia %o %is#urso #ii!iFat+rio era efetia%a3 'rin#i'a!$ente3 a 'artir %a

i$'osi*o %a re!igi*o #rist* aos a$erKn%ios3 &ue #u!$inara$ %iFi$a%os3 n*o so$ente e$ter$os 'o'u!a#ionais3 $as3 so<retu%o3 e$ ter$os #u!turais os a$erKn%ios tiera$ suas

an#estra!i%a%es3 ises %e #os$os e h<itos %e i%a re!ega%os3 ou $e!hor3 ani&ui!a%os no

 'ro#esso %e #o!oniFa*o,

Q,,, aos Kn%ios #a<eria es#o!her entre o rigor %a es#rai%*o e a 'rote*o %os @esuKtas, Co$u$ente3 'referia$ a segun%a a!ternatia3 'or$ e!a $ostraase t*o %estrutia &uanto a 'ri$eira, Os 'a%res interferia$ a<erta$ente nos#ostu$es in%Kgenas3 faFen%o os a<an%onar 'rti#as 'er'etua%as 'or seusan#estrais, Os re!igiosos !anara$se #ontra os 'a%res %a #u!tura %os Kn%ios%a #osta %o Brasi!, A 'o!iga$ia3 o #asa$ento entre 'ri$os3 a antro'ofagia e aguerra fora$ %ura$ente 'ersegui%os e e"tintos entre as 'o'u!aes &ueiia$ nas reas #o!oniFa%as, Neste senti%o3 os 'ro@etos #o!oniais $inaa$os 'i!ares %a tra%i*o tu'ina$<, (RAMINELLI3 /99;3 ', /0)

'ossKe! %iFer ta$<$ &ue %entre a #u!tura %os Kn%ios en#ontraa$ se #ostu$es h

$uito te$'o a<an%ona%os3 'e!os ha<itantes %o 6e!ho #ontinente3 'or #onta %a assi$i!a*o %os

#+%igos $orais &ue 'ossi<i!itaria$ a i%a e$ so#ie%a%e3 a 'o!iga$ia e a nu%eF3 'or e"e$'!o,

Ent*o3 'o%ese es'e#u!ar3 &ue 'ara u$ ia@ante3 #o!oniFa%or e 'ara os 'r+'rios re!igiosos !utar 

#ontra a >se!ageria?3 o >'ri$itiis$o? %os in%Kgenas signifi#aa u$a !uta 'e!a afir$a*o %os

Page 8: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 8/11

;

seus 'r+'rios i%eiais #ii!iFat+rios &ue se ia$ a<a!a%os 'or u$a srie %e tentaes 'ro'ostas

 'e!a >!i<er%a%e? %os ha<itantes %o Noo Mun%o,

O Pa%re Antnio %a Ro#ha #onfessou suas fra&ueFas e$ re!a*o à nu%eF %asKn%ias, Des%e a #hega%a ao Es'Krito Santo3 o re!igioso n*o 'assaa u$a horase$ sentir estK$u!os graKssi$os, E$ Portuga!3 fora a#o$eti%o 'e!os$es$os arrou<os, Por$ a o!'ia surgia %e for$a $ais <ran%a3 'ois ! as$u!heres an%aa$ esti%as, Nos tr+'i#os3 as Kn%ias $ostraa$ostensia$ente as 'artes Knti$as e n*o hesitaa$ e$ 'roo#ar a !as#Kia nosho$ens, Deste $o%o3 os re!igiosos %o Brasi! tinha$ $ais ne#essi%a%e %ea@u%as es'irituais %o &ue os %e Es'anha3 'ois ao $enos %uas eFes 'or %ia%e'araa$ #o$ a !u"ria,(RAMINELLI3 /99;3 ', //9)

En&uanto a!guns3 'ou#os3 >es#o!hia$? seguir fiis aos 'a%res re!igiosos e à

#ii!iFa*o3 esforan%ose 'or 'er$ane#e$ #ii!iFa%os e3 'ortanto su'eriores #u!tura!$ente3 e!utan%o #ontra as tentaes3 #ontra o i$'rio %ia<+!i#o %entre os natios3

Q,,, 6ieira QPa%re Antnio 6ieira tornarseia o 'rotetor %a tri<o e o aa!ista%a 'aF entre os #o!onos e os a$erKn%ios %o Maranh*o, So$ente a sua 'resena 'o%eria re$e%iar os agraos #o$eti%os 'e!os 'ortugueses Q,,,

$uitos 'er$itia$se >e"traasar? os %ese@os $ais s+r%i%os e io!entos3 sentia$ se na

#o!nia !ires %as 'riaes e 'roi<ies %a #ii!iFa*o euro'eia, Assi$3 os no<res

#o!oniFa%ores euro'eus estu'raa$3 torturaa$3 assassinaa$ #rue!$ente os natios3#o$etia$ as $aiores atro#i%a%es3 o &ue era @ustifi#e!3 afina!3 trataase %e u$a guerra @usta3

os Kn%ios ta$<$ era$ io!entos3 'reguiosos3 !i<ertinos ,,,

Q,,, A guerra faFia 'arte %e seu #oti%iano3 'ois n*o te$ia$ a $orte eenfrentaa$ &ua!&uer 'e!e@a Q,,,3 as #o$uni%a%es re#usaa$se a #o!a<orar nos e$'reen%i$entos #o!oniais e ganhar seu sustento 'or inter$%io %otra<a!ho, Os Kn%ios 'referia$ en%er uns aos outros 'ara o<ter $er#a%orias%o &ue !a<utar nos engenhos e nas 'ro'rie%a%es a%$inistra%as 'e!os !usosQ,,, A guerra @usta era #onsi%era%a u$ #ontraata&ue3 res'osta a u$a

ofensia, (RAMINELLI3 /99;3 ', :.)

Os 'ro@etos #o!oniais 'reten%ia$ inserir os 'oos in%Kgenas no $un%o$er#anti!ista, Deste $o%o3 a $*o %e o<ra natia #ontri<uiria #o$ a e"'ans*o$arKti$a 'ortuguesa, Se$ a arregi$enta*o %o Kn%io3 n*o haeria fora$otriF #a'aF %e i$'!e$entar fortifi#aes3 i!as3 engenhos e '!antaes,Por$ a interen*o euro'eia n*o se restringiu ao J$<ito e#on$i#o, Os#o!onos e os ia@antes ta$<$ #on%uFira$ os ha<itantes %o Noo Mun%o 'ara %entro %a #u!tura %a Euro'a O#i%enta!, E!es 'er%era$ 'au!atina$ente aautono$ia 'r+'ria %as #o$uni%a%es %istantes %o 6e!ho #ontinente eganhara$ feies e atri<utos h $uito 'resentes no i$aginrio #rist*o, OKn%ios fora$3 ent*o3 %eno$ina%os %e gentios3 <r<aros3 se!agens e

antro'+fagos? ('gina /0)anterior$ente !ea%a a #a<o 'e!os in%Kgenas,(RAMINELLI3 /99;3 ',/0)

Page 9: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 9/11

:

Assi$3 as i$agens %os in%Kgenas #onstruK%as 'e!os euro'eus3 so<retu%o3 'e!os

 'r+'rios re!igiosos &ue inha$ à #o!nia3 #onstituKa$se #o$o estere+ti'os for@a%os e &ue

a#a<aa$ sen%o uti!iFa%as #o$o @ustifi#atias 'ara a es#raiFa*o %os natios e a a'ro'ria*oe e"'!ora*o %os re#ursos naturais e$ so!o <rasi!eiro,

O <ar<aris$o !egiti$aa a guerra @usta e a es#raiFa*o %o a$erKn%io3 'or&ue os natios era$ in#a'aFes %e enten%er os ensina$entos %iinos e %ere#e<er a #oners*o, Portanto3 fora$ for@a%os 'or Deus 'ara serir aoseuro'eus3 usan%o a sua fora <ruta e$ faor %os e$'reen%i$entos #o!oniais,(RAMINELLI3 /99;3 ', /:)

En&uanto os interesses $er#anti!istas situaa$se #o$o '!ano %e fun%o %as

e$'reita%as #o!oniais $o<i!iFa%as #o$ a a@u%a %os 'ersonagens %a Igre@a Cat+!i#a3 haiata$<$ os $otios >no<res?3 fi!antr+'i#os3 o %ese@o %e #on%uFir os <r<aros à sa!a*o3 à f

#rist*3 e %e #onstru*o3 'or 'arte %os re!igiosos %e u$a auto i$age$ heroi#a3 &ue os

a'ro"i$aria$ %os $rtires3 %os a'+sto!os #rist*os,

Q,,, Co$ a interferGn#ia %iina3 as <estas hu$anas transfor$aa$se e$#rist*os %eotos, Para tanto3 os re!igiosos sentia$ fo$e3 enfrentaa$ !ongas#a$inha%as e a ira %os #ani<ais, No noo $un%o3 e!es se $artiriFaa$3 'urifi#aa$ suas a!$as e #hegaa$ $ais 'r+"i$os %e Deus,

(RAMINELLI3/99;3 ', 0),

Desta for$a3 %urante os 'ri$eiros s#u!os a'+s o %es#o<ri$ento3 os a$erKn%ios

tornara$se 'au!atina$ente seres #onhe#i%os e in#!uK%os na #u!tura o#i%enta!, A i$age$ %o

Kn%io foi #onstruK%a a 'artir %a rea!i%a%e a$eri#ana e %a #u!tura euro'eia, Os #o!oniFa%ores

 'ou#o se 'reo#u'ara$ e$ a<ar#ar a #o$'!e"i%a%e #u!tura! %os 'oos %o a!$$ar,

6isan%o seus interesses3 a #on#retiFa*o %os i%eias $er#anti!istas3 i$'usera$ à fora3

%igase fKsi#a e inte!e#tua!3 o unierso #u!tura! euro'eu3 <us#an%o a anu!a*o3 o

enfra&ue#i$ento %o e!e$entos #u!turais 'r+'rios %os in%Kgenas e3 'ortanto3 a fora3 a #oes*o%os 'oos natios, Assi$3 os rituais %e #ani<a!is$o3 os #o$'orta$entos se"uais3 o %es'reFo

 'e!o tra<a!ho e as su'ersties3 &ue faFia$ 'arte %as tra%ies in%Kgenas 'assa$ a ser nega%os

e su'ri$i%os 'e!o %is#urso #ii!iFat+rio euro'eu3 so<retu%o3 graas à #ontri<ui*o %os

re!igiosos,

Enfi$3 o #o!onia!is$o nutriuse3 #o$ #erteFa3 %e i$'u!sos i%eo!+gi#os3 $as &ue n*o

%ei"a$ %e se es#orar e$ o<@etios $ais $ateriais, O i%ea! #o!onia! e a o#a*o $issionria

est*o inter'enetra%os nos 'ro#essos %e #o!oniFa*o3 n*o so$ente nos s#u!os 76 e 76II3 $as

Page 10: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 10/11

%urante o i$'eria!is$o &uan%o a #ristianiFa*o 'er$ane#e sen%o ista #o$o u$ %eer %a

#ii!iFa*o3 @ &ue esta s+ 'o%eria ser #rist*,

Cii!iFar3 #o!oniFar3 irra%iar sua #u!tura3 'ro'agarse s*o os i$'u!sos %os

#o!oniFa%ores &ue se$'re se a!e$ %o %is#urso hu$anitrio 'ara efetiar3 na er%a%e3 a

io!Gn#ia3 a o'ress*o so<re as outras #u!turas3 as >raas inferiores? ain%a afasta%as %o

#a$inho %o 'rogresso,

Co$tu%o &ue foi 'osto3 a res'osta %e 1reu% a Einstein3se #onsi%era%a @unta$ente #o$

to%a a sua o<ra3 #o$ to%a a teoria 'si#ana!Kti#a3 nos 'er$ite u$a !eitura %a rea!i%a%e3

 'er$ea%a in#!usie 'or as'e#tos antro'o!+gi#os e so#io!+gi#os3 &ue a<ar#a #onsi%erae!$ente

as #o$'!e"i%a%es e as su<@etii%a%es hu$anas i$'!i#a%as e eno!i%as nos 'ro#essos %e

#onstru*o %a #ii!iFa*o3 %e si$<o!iFa*o %o rea! e &ue $ere#e a aten*o %a&ue!es &ue se

interessa$ 'e!os %iersos #a$'os %e sa<eres %as hu$ani%a%es,

Page 11: RESENHA CONCLUIDA!

7/23/2019 RESENHA CONCLUIDA!

http://slidepdf.com/reader/full/resenha-concluida 11/11

9

REFER'N$IAS

1ERRO3 Mar#, Uist+ria %as #o!oniFaes5 %as #on&uistas às in%e'en%Gn#ias3s#u!os 76III a

77, S*o Pau!o5 Co$'anhia %as !etras3 /99;,

1RE2D3 Sig$un%, Por &ue a guerra4 In5 Edição Standard Brasileira das Obras Psicológicas

Completas3 6o!, 77II, Rio %e 8aneiro5 I$ago3 /9:;, (origina!$ente 'u<!i#a%o e$ /9==),

RAMINELLI3 Rona!%, I$agens %a #o!oniFa*o5 a re'resenta*o %o Kn%io %e Ca$inha a

6ieira, Rio %e 8aneiro5 8orge Vahar E%,3 /99;,