333
ธรณ G-I 30/54 (เตมครงท 31/56)
1. G/M Interglacial ชวงคนกนซ/มนเดล ด Cromerian
2. gabbro* หนแกบโบร หนอคนแทรกซอนกลมหนง ประกอบดวยแคลซกแพลจโอเคลส (โดยทวไปเปนแลบราโดไรตหรอไบโทวไนต) และไคลโนไพรอกซนเปนแรหลก อาจมหรอไมมโอลวนและออรโทไพรอกซนกได มกมอะพาไทตและแมกนไทตหรออลเมไนตเปนแรรอง
3. gabbroic layer ชนแกบโบร ดคาอธบายใน basaltic layer 4. gal แกล หนวยวดอตราเรงหรอแรงโนมถวงตอมวล ใชในการวด
ความโนมถวง หนงแกลเทากบ ๑ เซนตเมตรตอวนาทกาลงสอง หรอเทากบ ๑๐-๒ นวตนตอกโลกรม ปรกตความโนมถวงของโลกมคาเทากบ ๙๘๐ แกล แกลเปนหนวยทใชตามชอนกฟสกสชาวอตาล ชอ กาลเลโอ กาลเลอ (Galileo Galilei ค. ศ. ๒๑๐๗-๒๑๘๕)
5. galacite กาลาไซต ๑. นาโทรไลตชนดสขาวเกดแบบผลกรปเขม ๒. ด novaculite
6. gametophyte แกมโทไฟต สวนของพชหรอระยะทพชสรางเซลลสบพนธ (gamete) เชน ระยะแฮพลอยดของพชสรางเอมบรโอ เกดจากการงอกของสปอร ในพชชนตาทมทอลาเลยงและไบรโอไฟตซงเปนพช
334
ไมมทอลาเลยง แกมโทไฟตจะเปนตนแยกกน แตในพชมเมลด แกมโทไฟตจะถกจากดใหอยรวมกนเปนแกมโทไฟตเพศผ (microgametophyte) ในละอองเรณ และเปนกลมเซลลแกมโทไฟตเพศเมย (megagametophyte) ในรงไข ด sporophyte และ prothallus ประกอบ 21/56
7. gamma แกมมา ๑. หนวยวดความเขมสนามแมเหลก ซงใชในการสารวจทางธรณฟสกสดานความเขมสนามแมเหลก มคาเทากบ 10–5 oersted. (gauss) = 10–9 tesla = 1 nanotesla ๒. คาดรรชนหกเหสงสดในผลกแกนแสงค และยงถอเปนมมระหวางแกนผลก a และ b ๓. คาทใชกบแรพหสณฐาน โดยเฉพาะชนดทเกดคงรปอยไดในอณหภมทสงกวาชนดแอลฟา และบตา เชน แกมมาควอตซ
8. gamma radiation การแผรงสแกมมา การแผกมมนตรงสแมเหลกไฟฟาจากนวเคลยสของอะตอมทเกดขนควบคกบการปลอยอนภาคแอลฟาและบตา
9. gamma ray รงสแกมมา โฟตอนทปลอยออกมาจากนวเคลยสของอะตอมทมระดบพลงงานอยระหวางแสงธรรมชาตกบรงสเอกซ ปรกตจะมความยาวคลนนอยกวาแสงธรรมชาต และอาจตรวจวดไดดวยเครองมอทเรยกวา ไกเกอรเคานเตอร (Geiger counter) ด alpha particle, beta particle และ gamma radiation ประกอบ
10. gamma–ray log แถบบนทกขอมลรงส แถบบนทกขอมลกมมนตรงสตามความลกของหนหรอชนหน
335
แกมมา ซงแสดงถงความเขมของรงสแกมมาธรรมชาตโดยรวมทปลอยออกมาจากหนในหลมเจาะซงมและไมมทอกร และใชในการแยกหนดนดานซงมธาตกมมนตรงสมากออกจากหนทราย หนคารบอเนต และหนเกลอระเหย
11. gangue แรกาก แรทปรกตไมมราคา แตพบอยรวมกบสนแร
12. ganister กานอสเตอร ๑. หนทรายหรอหนควอรตไซตเนอละเอยดแขงทมซลกาเปนสวนประกอบหลก ใชในการบผนงเตาถลง ๒. ในประเทศองกฤษหมายถงชนดนเกาทเตมไปดวยซากรากฝอยและมซลกาสงรองรบอยขางใตชนถานหน ในทอนใชคาวา underclay ๓. สารผสมของแรควอตซบดและดนทนไฟ ใชในการบผนงเตาหลอมโลหะ
13. gas ๑. แกส ๑.๑ ของไหลทมความหนาแนนตาและมสภาพอดได (compressibility) สง มรปทรงและปรมาตรไมคงท แตมแนวโนมทจะขยายตวไมสนสด เปนสสารทอยในสถานะทอยในอณหภมเหนออณหภมวกฤต และไมอยในสถานะของเหลวภายใตความดนเพยงอยางเดยว จะเหนความแตกตางระหวางแกสกบของเหลวทมสวนประกอบเหมอนกนไดเมอทง ๒ สงอยดวยกนทสภาวะสมดล ๑.๒ ไฮโดรคารบอนทกกเกบอยในชนอมนาใตดน โดยอยภายใตความดนและมบางสวนละลายอยในนาหรอนามน ๑.๓ แกสทระเบดไดในเหมองถานหน สวนใหญประกอบดวยแกสมเทน หรอเรยกวา แกสมเทนในชนถานหน (coal
336
beded methane–CBM) ๑.๔ แกสในรปของเหลวนอกเหนอจากอากาศ เชน คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด มเทน และแกสทไดจากการกลนนามนทตดไฟได ๑.๕ ในประเทศไทยหมายถง แคลเซยมคารไบด (CaC2) ๑.๖ คายอในภาษาอเมรกน หมายถง แกโซลน (gasolene)
14. gas ๒. แกสธรรมชาต ด natural gas
15. gas cap ชนแกส แกสอสระทเกดเปนชนคลมอยเหนอชนนามนในแหลงกกเกบ และแกสทเหลอจะละลายอยในชนนามนภายใตความดนและอณหภม ณ ทนน 21,22/56
16. gas coal ถานหนแกส ถานหนบทมนสซงเหมาะสมตอการผลตแกสทตดไฟได เนองจากประกอบดวยสารระเหยรอยละ ๓๓ ถง ๓๘
17. gas cycling การหมนเวยนโดยแกส
กระบวนการผลตปโตรเลยมขนทตยภมเมอแรงดนในแหลงกกเกบลดลงหลงจากสนสดการผลตขนปฐมภมโดยการอดแกสทผลตจากแหลงกกเกบนนลงไปเพอเพมผลผลตแกสและนามน
18. gas drive แรงขบแกส แรงขบธรรมชาตในแหลงกกเกบนามนซงเกดจากการขยายตวของแกสทละลายอยในนามน หรออยในรปของแกสอสระ การขยายตวของแกสนเปนแรงขบดนใหนามนไหลขนมาจากแหลงกกเกบใตดนมายงหลมผลต
19. gas field แหลงแกส ๑. แหลงสะสมแกสธรรมชาตทมคณคาเชงพาณชย ๒. กลมของแหลงแกสตงแต ๒ แหลงขนไปในบรเวณใดบรเวณหนง ทอยในสภาพธรณวทยาเดยวกนหรอใกลเคยง
337
กน ด gas pool และ oil pool ประกอบ 20. gas hydrate แกสแขง ของแขงทประกอบดวยนาและแกส (ปรกตเปนแกสมเทน) พบ
ในเขตนาลก แกสแขงมลกษณะเหมอนนาแขง และสามารถคงตวอยไดภายใตอณหภมและความดนเฉพาะ แกสนมทงแกสชวภาพและแกสความรอน (thermogenic gas)
21. gas injection การอดแกส การอดแกสเขาไปในแหลงกกเกบปโตรเลยมเพอรกษาหรอเพมความดนในการเพมผลผลต
22. gas lift การยกดวยแกส วธการอดแกสลงไปในหลมเจาะเพอใหของไหลยกตวหรอดนขนมายงปากหลม
23. gas pool บอแกส แหลงกกเกบแกสธรรมชาตใตดนทมปรมาณมากเพยงพอในเชงพาณชย
24. gas sand ทรายแกส ชนทรายหรอหนทรายทมแกสธรรมชาตสะสมในปรมาณมาก
25. gas seep แกสไหลซม แกสธรรมชาตทไหลซมขนมาบนพนผว
26. gas streaming การเกดธารแกส กระบวนการแยกตวของแกสในชวงการตกผลกระยะสดทายของกระบวนการลาดบสวนแมกมา (magmatic differentiation) เนองจากฟองแกสพยายามหนออกไป จงขบใหของเหลวทอยระหวางชองวางของผลกแรในแมกมานนไหลออกไปดวย
27. gas trap แหลงกกเกบแกส ดคาอธบายใน petroleum trap
28. gas well หลมแกส หลมเจาะทสามารถผลตแกสธรรมชาตได หรอผลตแกสธรรมชาตไดมากกวานามน
29. gas wetness ความเปยกแกส คาทแสดงปรมาณแกสไฮโดรคารบอนในตวอยางแกส ท
338
ไมใชมเทน แสดงผลเปนรอยละ แกสเปยกตองมปรมาณอเทน โพรเพน และบวเทนมากกวารอยละ ๕ ขนไป ความเปยกแกสสามารถบงชถงแหลงตนกาเนดปโตรเลยมได
30. gas window ชวงใหแกส ชวงอณหภมและความดนทสามารถเปลยนสารอนทรยในหนดนดานไปเปนแกสได
31. gas–cap drive แรงขบชนแกส แรงดนในแหลงกกเกบทเกดจากการขยายตวของชนแกส และแกสทละลายอยในชนนามน 21/56
32. gas–cut mud โคลนปนแกส โคลนเจาะทไหลกลบจากกนหลม ลกษณะนม มฟองแกส และมความหนาแนนลดลงเนองจากแกสจากชนหนเขามาผสมอย ด drilling mud ประกอบ
33. gaseous transfer การถายโอนแกส การทแกสแยกตวออกจากแมกมา และนาพาธาตและสารตาง ๆ ไปสะสมตวอยตอนบนของแมกมาซงเปนบรเวณทมความดนตากวา
34. gasification การแปรสภาพเปนแกส
กรรมวธในการเปลยนสภาพเชอเพลงธรรมชาตในรปของแขงหรอของเหลวใหเปนแกส เชน จากถานหน หนนามน นามน ใหเปนแกส ในบางประเทศใชกระบวนการนกบเหมองถานหนใตดน
35. gas-oil contact (GOC)
รอยตอแกส-นามน (จโอซ)
รอยสมผสระหวางแกสกบนามนดบในชนกกเกบ
36. gas–oil ratio (GOR) อตราสวนแกสตอนามน (จโออาร)
๑. ปรมาณแกสทผลตไดเปนลกบาศกฟตตอปรมาณนามนเปนบารเรลจากหลมผลตนามนดบ ๒. อตราสวนของปรมาณแกสตอนามนดบเปนลกบาศกฟต
339
ตอบารเรลในแหลงกกเกบ 37. gasoline; gasolene แกโซลน ปโตรเลยมทกลนแลวมจดเดอดระหวาง ๓๐-๑๘๐ องศา
เซลเซยส ประกอบดวยไฮโดรคารบอนทมอะตอมของคารบอน ๔-๑๐ อะตอม มกเรยกกนโดยทวไปวา นามนเบนซน
38. gasoline– range hydrocarbon
ไฮโดรคารบอนชวงแกโซลน
ไฮโดรคารบอนชนดเบาทมอะตอมของคารบอน ๔-๗ อะตอม แตอาจมคารบอน ๘-๑๐ ปนไดเลกนอย สารประกอบชนดนมกเกดในหนตนกาเนดทมความสมบรณพรอมใหปโตรเลยม
39. gastrolith; gizzard stone; stomach stone
กรวดในกระเพาะ กอนกรวดหรอกอนหนทถกขดสจนมนกลมมน พบในทองของซากดกดาบรรพสตวมกระดกสนหลง โดยเฉพาะสตวเลอยคลาน สนนษฐานวา สตวบกใชในการบดอาหาร สวนสตวเลอยคลานทะเลอาจใชเปนเครองชวยในการทรงตว
40. gastropod หอยกาบเดยว สตวพวกหอย จดอยในชนแกสโทรโพดา ลกษณะเฉพาะคอ มหวทประกอบดวยตาและหนวดเหนชดเจน เปลอกมลกษณะเปนฝาเดยวเนอปน ปลายขางหนงเปนยอดปด บางครงเปลอกจะมลกษณะบดเปนเกลยว ไมมลกษณะสมมาตร และไมมผนงแบงหอง มชวงอายตงแตยคแคมเบรยนตอนปลายถงปจจบน
41. gas-water contact (GWC)
รอยตอแกสกบนา (จดบเบลยซ)
ผวสมผสระหวางชนแกสซงอยดานบนกบนาซงอยดานลางในชนกกเกบ 28/56
42. geanticline; geoanticline
ธรณโคงตว ลกษณะโคงตวของพนทในบรเวณกวางมาก เปนการโคงตวทมลกษณะคลายสงกะสลกฟกทถกดนใหโคงขน คอมลอนขนาดตาง ๆ กนภายในบรเวณพนททโกงขนนน ลกษณะ
340
ธรณโคงตวนมกเกดในบรเวณทมหนชนสะสมในธรณแอนตว ด geosyncline ประกอบ
43. Geiger counter เครองนบไกเกอร มรป เครองมอสาหรบตรวจวดรงสบตาและแกมมา เปนหลอดแกวรปทรงกระบอก บรรจดวยแกสทเปนสวนผสมของอารกอนรอยละ ๙๐ และเอทลแอลกอฮอลรอยละ ๑๐ ความดนแกส ๒-๑๐ เซนตเมตรปรอท ทแกนกลางหลอดตามแนวยาวมลวดทงสเตนขงไว ทาหนาทเปนขวไฟฟาบวก และมกระบอกทองแดงซอนอยภายในหลอดแกว ทาหนาทเปนขวไฟฟาลบ ความตางศกยไฟฟาระหวางขวบวกและขวลบอยระหวาง ๘๐๐-๒,๐๐๐ โวลต สามารถตรวจวดหรอนบรงสไดเนองจากการแตกตวเปนไอออนของแกสเมอรงสผานเครองมอไป ความตางศกยไฟฟาทสงระหวางขวบวกและขวลบทาใหอเลกตรอนมอตราเรงสงขน เกดการแตกตวเปนไอออนมากขนจากการชนกนของอเลกตรอนกบอะตอมและโมเลกลทเปนกลาง จนกระทงมการปลอยประจไฟฟาออกมาผานความตานทานไฟฟาเกดกระแสไฟฟาจานวนมากขนในชวงเวลาสน ๆ เรยกวา พลส (pulse) เมอขยายขนาดของพลสใหใหญขนดวยวงจรอเลกทรอนกส ทาใหสามารถนบรงสบตาและแกมมาทวงผานเขามาในเครองนบไกเกอรได เครองมอนใชสารวจหาแหลงแรกมมนตรงส มความหมายเหมอนกบ Geiger-Mueller counter
44. Geiger-Mueller เครองนบไกเกอร-มล ด Geiger counter
341
counter เลอร
45. gem อญมณ ดคาอธบายใน gemstone 46. gemmology;
gemology
อญมณวทยา ศาสตรและการศกษาเรองรตนชาตทเกยวกบกาเนดและแหลงกาเนด ความหมาย คณลกษณะ การตรวจวเคราะหและวจย การจดลาดบคณภาพ และการประเมนราคา
47. gemstone รตนชาต แรหรอหนบางชนด หรออนทรยวตถธรรมชาตทนามาเจยระไน ตกแตง หรอแกะสลก เพอใชเปนเครองประดบ มความงาม ทนทาน และหายาก โดยปรกตแบงเปน ๒ กลมใหญ คอ เพชร (diamond) และ พลอย (coloured stone) ซงหมายถงอญมณทกชนดยกเวนเพชร หากผานการตกแตงหรอเจยระไนแลว เรยกวา อญมณ (gem) ในทางการคาไมอาจแยกศพท gem และ gemstone ออกจากกนได และมกใชแทนกน
48. gena; cheek แกม(ไทรโลไบต) ด cheek; gena
49. genal angle มมแกม มมทอยดานขางตอนลางทง ๒ ดานของสวนหวไทรโลไบต โดยทวไปมมนจะเปนทเกดของหนามแหลมยาวยนลงมาดานลางไปตามแนวของลาตว หนามนเรยกวา หนามแกม (genal spine) ด facial suture ประกอบ
342
50. genal spine หนามแกม ดคาอธบายใน genal angle
51. general base level ระดบอยตวทวไป ด ultimate base level 52. general exploration การสารวจทวไป การสารวจเพอแยกแยะแหลงแรทพบแลวในเบองตน วธการท
ใชรวมถงการทาแผนทธรณวทยา เกบตวอยาง ขดรองสารวจ เจาะสารวจ เพอกาหนดคาเบองตนของปรมาณและชนดของแร ซงอาจรวมถงการทดสอบทางวทยาแรในหองปฏบตการ และประมาณคาอยางจากด โดยอาศยวธการตรวจทางออม ขนตอนนมวตถประสงคเพอสรางลกษณะทางธรณวทยาทสาคญของแหลงแรทจะเปนสงชบอกถงความตอเนองของแหลงแร และสามารถประเมนขนาด รปราง โครงสราง และความสมบรณของแรในเบองตนได ขอมลในขนนเพยงพอทจะใชในการตดสนใจวา ควรดาเนนการศกษาความเปนไปไดเบองตนในการลงทนทาเหมอง หรอสารวจแหลงแรขนละเอยดตอไปหรอไม
53. generic -สกล คาทเกยวกบสกล ด genus ประกอบ
343
54. genetic -พนธกรรม คาทเกยวของกบความสมพนธทเกดจากการมตนกาเนดรวมกน หรอลกษณะรปรางทมความเกยวของกนทางพนธกรรม
55. genetic pan ชนดานตามธรรมชาต ชนดานทเกดตามธรรมชาตซงทาใหสภาพนาซมผานไดของดนตาหรอชาลง มอนภาคขนาดเลกเปนจานวนมาก และชนดนนมสมบตทางกายภาพและเคมแตกตางจากชนดนขางบนและขางลางอยางชดเจน เชน ชนดานดนเหนยว ชนดานเปราะ
56. genetics พนธศาสตร วชาทศกษาถงพนธกรรมของสงมชวตซงเกยวกบสวนสาคญและกระบวนการถายทอดลกษณะตาง ๆ จากชวรนหนงไปสอกชวรนหนง
57. genomorph ๑. รปพนธกรรม สมาชกในสกลหนงซงมแนวววฒนาการขนพนฐานบางอยางแตกตางไปจากลกษณะรปรางดงเดมตามระยะเวลาทผานไป
58. genomorph ๒. ชนดรปเดยวกน ๒.๑ กลมของชนดทมลกษณะภายนอกเหมอนกนแตไมมความสมพนธใกลชดกน ๒.๒ สกลรปเดยวกน ด form genus; form-genus ขอ ๒.๒ ประกอบ
59. genotype จโนไทป, แบบฉบบพนธกรรม
๑. ด type species ๒. ในทางพนธศาสตร หมายถงโครงสรางทางพนธกรรมของสงมชวตหรอชนด (species) หนง ซงแตกตางจากลกษณะทมองเหนภายนอก ด biotype ประกอบ
60. genus สกล ขนหรอลาดบหนงของการจดจาแนกชนดของพชและสตว
344
อยระหวางวงศ (family) และชนด (species) ชอสกลเปนทวนาม เขยนขนตนดวยตวพมพใหญ ตามหลงดวยชอชนดซงขนตนดวยตวพมพเลก ด subgenus และ taxonomy ประกอบ
61. geoanticline; geanticline
ธรณโคงตว ด geanticline; geoanticline
62. geoarchaeology โบราณคดธรณ สาขาวชาทางโบราณคดทสมพนธกบประเดนและวธการทางธรณศาสตร
63. geobiology ธรณชววทยา วทยาศาสตรทรวมธรณวทยากบชววทยาเขาดวยกน เพอศกษาความสมพนธระหวางชวภาค และธรณภาค หรอบรรยากาศ ซงตองอาศยความรเกยวกบสาขาวชาตาง ๆ เชน บรรพชวนวทยา จลชววทยา วทยาแร ชวเคม ตะกอนวทยา พนธศาสตร ธรณเคม วทยาศาสตรกายภาพ และวชาเกยวกบชนบรรยากาศ
64. geobotanical prospecting
การสารวจธรณพฤกษศาสตร
การสารวจแหลงแรและทรพยากรธรณโดยการสงเกตพนธพชชนดจาเพาะหรอพนธพชชนา (indicator species) ทสามารถเตบโตไดเฉพาะในพนททมปรมาณของโลหะชนดหนงหรอหลายชนดสงผดปรกต พนธพชชนดทมลกษณะผดปรกต หรอชนดทมสโดดเดน ซงเปนตวบงชถงสวนประกอบของดนและความลก ตลอดจนศลาวทยาของหนฐาน ด biogeochemical prospecting ประกอบ
65. geochemical วฏจกรธรณเคม ลาดบเหตการณทมการเคลอนยายถายเทหรอแลกเปลยนธาตตาง ๆ ในระหวางการเกดวฏจกรหน โดยเรมจากแมก
345
cycle มาเปลยนไปเปนหนอคน จากหนอคนผพงเปนตะกอน จากตะกอนเปลยนเปนหนตะกอน และหนตะกอนแปรสภาพเปนหนแปรตามลาดบ จากนนเปลยนไปเปนหนมกมาไทต และจากหนมกมาไทตเปลยนกลบไปเปนแมกมาซงเปนจดเรมตน นอกจากนยงมวฏจกรยอย ไดแก ตะกอนเปลยนเปนหนตะกอน และจากหนตะกอนผพงกลบไปเปนตะกอนอก ด rock cycle ประกอบ
66. geochemical exploration; geochemical prospecting
การสารวจทางธรณเคม
การคนหาแหลงแรชนดตาง ๆ และแหลงปโตรเลยมทมคณคาทางเศรษฐกจ โดยการพจารณาจากคาผดปรกตของธาต และไฮโดรคารบอนในวสดตาง ๆ บนผวดน โดยวธการทางธรณเคมและอน ๆ ทเหมาะสม
67. geochemical facies ชดลกษณธรณเคม ลกษณะสภาพทางธรณวทยาพนผวบรเวณตาง ๆ ทสามารถจาแนกหรอแบงแยกไดโดยใชพนฐานทางดานสวนประกอบของธาตสวนนอย ดานกมมนตรงส หรอดานสมบตทางธรณเคมอน ๆ
68. geochemical fossil ซากดกดาบรรพธรณเคม
ด biological marker; biomarker
69. geochemical prospecting; geochemical exploration
การสารวจทางธรณเคม
ด geochemical exploration; geochemical prospecting
70. geochemical prospection
เปาสารวจธรณเคม บรเวณพนทเปาหมายเพอการคนหาตาแหนงของแหลงกกเกบปโตรเลยมโดยการวเคราะหไฮโดรคารบอนในตวอยางดนหรอตะกอน หรอโดยวธการทางธรณเคมอนๆ
346
เพอคนหาแหลงแร 71. geochemistry* ธรณเคม วชาประยกตทใชความรทางเคมเขาประกอบกบธรณวทยา
เพอยงประโยชนแกมนษย เปนตนวา การคนหาแหลงแร 72. geochromatography จโอโครมาโทกราฟ กระบวนการทเกดขนระหวางการเคลอนยายปโตรเลยมใน
ชนหนโดยแรดนและสารอนทรยจะเปนตวขดขวางองคประกอบบางชนดของปโตรเลยม ซงเปนผลใหปโตรเลยมมไฮโดรคารบอนอมตวมากขน
73. geochron ธรณกาล ชวงของเวลาทางธรณวทยาซงสอดคลองกบหนวยลาดบชนหนตามลกษณะหนหนวยหนง ๆ
74. geochronologic interval
ชวงธรณกาล ชวงเวลาระหวางการเกดเหตการณทางธรณวทยา ๒ ครง
75. geochronologic unit; geologic-time unit; time unit
หนวยธรณกาล ด geologic-time unit; geochronologic unit; time unit
76. geochronology ธรณกาลวทยา วชาวาดวยการหาอายและพจารณากาหนดลาดบกาลของเหตการณทางธรณวทยาในประวตโลก
77. geochronometry การวดอายทางธรณกาล
การหาอายทางธรณวทยาโดยใชเครองมอ เชน การวดหาอายทางกมมนตรงส อายทไดจะเปนอายสมบรณ ด radiometric dating ประกอบ
78. geocosmology ธรณเอกภพวทยา วชาวทยาศาสตรทวาดวยการกาเนดและประวตโลก รวมทงสมบตของดาวเคราะห เชน รปรางมวล ความหนาแนน สนามแมเหลก การหมน ตาแหนงขวดาวเคราะห อทธพลของ
347
ระบบสรยะ กาแลกซ และเอกภพ ตอกระบวนการพฒนาโลก และผลการกระทบระหวางวสดของโลกและเอกภพ
79. geode จโอด กอนทรงมนหรอมวลสารพอกทภายในกลวงหรอเปนโพรง อาจพบขนาดโตกวา ๓๐ เซนตเมตร มลกษณะสาคญคอ ผนงโพรงเคลอบหรอมวงลายชนของแคลไซตหรอควอตซ สวนมากมกอยในรปของซลกาจรณผลกซงอาจเปนชนของคาลซโดนหรออะเกตกได บางกอนอาจมผลกทมยอดพงสภายในซงมกเปนผลกของควอตซหรอแคลไซต แรอนทอาจพบในจโอดไดแก ไลมอไนต โคเลมาไนต เซเลสไทต และแบไรต จโอดพบในหนปนบางชนดและหนภเขาไฟ อาจพบในหนดนดานบาง ในประเทศไทยพบมากในหนภเขาไฟ ตาบลลานารายณ อาเภอชยบาดาล จงหวดลพบร จโอดตางจากวก (vug) ซงเปนชองวางจากการละลายหรอทมอยแตเดมในสายแรหรอหน และอาจมผลกบรรจอยดวย และตางจากดรสตรงทจโอดหลดรวงแยกจากหนทเกดอยได และมผลกแรตางชนดกบของหนทลอมรอบ ด druse และ vug ประกอบ
80. geodesy จออเดซ ๑. การคานวณทางคณตศาสตรเพอศกษารปทรง สนามความโนมถวง และสนามแมเหลกของโลก โดยหาตาแหนงของจดใด ๆ บนพนโลกเปรยบเทยบกบระบบทใชอางอง ๒. การสารวจเพอหาคาตอบทางวทยาศาสตรทเกยวของกบรปรางและมตของโลก
348
81. geodetic survey ๑. การสารวจทางภมมาตรศาสตร
การสารวจวดเนอทของพนทขนาดใหญ โดยใชกระบวน การสารวจวดทางภมมาตรศาสตรเพอหาตาแหนงทถกตองแนนอนของจดหลกทจะใชเปนจดควบคมตาแหนงสาหรบการสารวจวดโครงขายอน ๆ ตอไป
82. geodetic survey ๒. หนวยงานสารวจทางภมมาตรศาสตร
องคกรทมหนาทในการสารวจทางภมมาตรศาสตร
83. geodetic surveying งานสารวจทางภมมาตรศาสตร
การปฏบตงานสารวจเพอหาขอมลเกยวกบขนาดและรปทรงสณฐานของโลก และการแกคาเกยวกบความโคงของผวโลก ใชปฏบตในบรเวณทมพนทขนาดใหญและมระยะทางยาวมาก
84. geographic north ทศเหนอภมศาสตร ด true north
85. geohazard; geologic hazard
ภยพบตธรณ, ธรณพบตภย
สภาพหรอปรากฏการณทางธรณวทยาทนาความเสยหายหรอแสดงถงความเสยง หรอมแนวโนมทจะเปนอนตรายตอชวตและทรพยสน ซงอาจเกดตามธรรมชาต เชน แผนดนไหว และภเขาไฟระเบด หรอเกดจากการกระทาของมนษย เชน แผนดนทรด และการรกลาของนาเคมจากการสบนาบาดาล
86. geohydrology ธรณอทกวทยา อทกวทยาแขนงหนงซงเกยวกบนาในระดบทอยใตพนดน
87. geoid จออยด ๑. รปทรงสมมตแบบหนงของโลก ผวพนของรปทรงนไดจากการสมมตใหเปลอกโลกมระดบเทากบระดบทะเลปานกลางขณะทรงตวอยนง และใหเสนจออยดลอดใตพนทวปไปเชอมตอกนทวทงโลก ลกษณะผวพนของจออยดจะเปนแบบลกคลน เนองจากแรงดงดดของโลกในระหวางบรเวณทเปน
349
ทวปกบบรเวณทเปนมหาสมทรไมเทากน ผวพนของรปทรงสวนทเปนทวปจงสงกวาผวพนของรปทรงสวนทเปนมหาสมทร ด spheroid ประกอบ ๒. พนผวโลกสมมตทใชเปนระดบอางองสาหรบการสารวจวดคาความโนมถวง จดทกจดบนพนผวนมคาความตางศกยของความโนมถวงเทากนหมด และมคาใกลเคยงกบความตางศกยทวด ณ ระดบนาทะเลปานกลาง
88. geoisotherm; geotherm; isogeotherm
เสนอณหภมภายในโลกเทา
ด isogeotherm; geoisotherm; geotherm
89. geologic age อายทางธรณวทยา ๑. ชวงระยะเวลาทซากดกดาบรรพหรอเหตการณหรอลกษณะทางธรณวทยาไดปรากฏหรอเกดขน ซงใชในการจดทามาตราธรณกาล (geologic time scale) แสดงไดทงอายสมบรณ คอระบไดเปนป และอายเปรยบเทยบ ๒. ชวงระยะเวลาทยาวนานมากในประวตทางธรณวทยา (geologic history) ซงแตกตางจากชวงระยะเวลาในปจจบนหรอในประวตศาสตร ด geologic history ประกอบ
90. geologic column; stratigraphic column
ภาพตงลาดบชนหน ๑. แผนภาพซงสวนใหญประกอบกนขนเปนรปแนวตงแสดงถงลาดบของหนวยลาดบชนหนและชนตะกอนของพนทใด ๆ ซงอาจเจาะจงเฉพาะทหรอคลมภาคพน เพอชใหเหนถงความสมพนธของลาดบหนวยชนหนและชนตะกอนกบหนวย
350
ยอยของธรณกาล ด columnar section ประกอบ ๒. ลาดบชนหนและชนตะกอนทแสดงในรปของแผนภาพ ด geologic section ประกอบ
91. geologic high บรเวณธรณสง โครงสรางธรณวทยาทสงกวาบรเวณรอบ ๆ มกใชเรยกในแหลงนามน
92. geologic history ประวตทางธรณวทยา เรองราวความเปนมาของโลกและสงมชวตทอาศยอยบนโลกตลอดชวงเวลาธรณกาล รวมทงสภาวะทางเคม ฟสกส ชววทยา ซงไดเกดขนบนโลกหรอในโลก กระบวนการตาง ๆ ซงทาใหเกดเปนสภาวะดงกลาว และเหตการณตาง ๆ ทเกดขนกบสวนใดสวนหนงของโลกนบตงแตกาเนดโลกจนถงปจจบน มความหมายเหมอนกบ earth history ด geologic time ประกอบ
93. geologic section ภาคตดธรณ ๑. ลาดบชนของหนวยหนใด ๆ ทพบในพนททกาหนด ไมวาจะเปนบนพนผวหรอใตผวดน เชน จากหลมเจาะหรออโมงคเหมองแนวตง หรอเปนภาพแทงลาดบชนหนเฉพาะท มความหมายเหมอนกบ stratigraphic section ๒. ทางธรณวทยาหมายถง ภาคตด (section)
94. geologic thermometer; geothermometer
มาตรความรอนใตพภพ
ด geothermometer; geologic thermometer
95. geologic time ธรณกาล ชวงเวลาตงแตการสนสดของกระบวนการกอเกดโลกจนถง
351
จดเรมตนของประวตศาสตร ซงมนษยไดบนทกไวเปนครงแรก ธรณกาลเปนชวงเวลาหนงทยาวนานมากในประวตทางธรณวทยา ซงสามารถศกษาไดจากขอมลในลาดบชนหน และไมอาจหาขอบเขตทแนนอนได
96. geologic time scale มาตราธรณกาล การลาดบอายทางธรณวทยา โดยเรมตงแตโลกมกาเนดประมาณไดกวา ๔,๖๐๐ ลานปมาแลว ระหวางนนมการเปลยนแปลงใหญและยอยทงในเรองการเปลยนแปลงทางโครงสรางของโลกและชวประวต เพอความสะดวกนกวทยาศาสตรจงไดแบงธรณกาลออกเปนบรมยค (eon) มหายค (era) ยค (period) สมย (epoch) ชวงอาย (age) และรน (chron) ตามลาดบ 42/55
97. geological correlation
การเทยบสมพนธทางธรณวทยา
การแสดงใหเหนวาสภาพทางธรณวทยา ๒ บรเวณหรอมากกวาในพนทตางกนมลกษณะสอดคลองกน การเทยบสมพนธมหลายชนดตามลกษณะทเนน เชน การเทยบสมพนธชนหนตามลกษณะหน (lithologic correlation) คอ การแสดงใหเหนวาชนหนทนามาเทยบกนนน มลกษณภาพของหนและตาแหนงในลาดบชนหนสอดคลองกน การเทยบสมพนธชนซากดกดาบรรพ (correlation of two fossil beds) คอ การแสดงใหเหนวาชนซากดกดาบรรพทงสองมซากดกดาบรรพและตาแหนงในลาดบชนหนสอดคลองกน
352
การเทยบสมพนธกาลเวลา (chronocorrelation) คอ การแสดงใหเหนวาชนหนทนามาเทยบกนนนมอายและตาแหนงในลาดบชนหนสอดคลองกน
98. geological sample; sample
ตวอยางทางธรณวทยา
หนวยตวแทนของหมวดหน ของเหลว สนแร ซากดกดาบรรพ หรอวสด สาหรบการจดแสดงหรอการวเคราะหในหองปฏบตการเทานน
99. geologic-time unit; geochronologic unit; time unit
หนวยธรณกาล หนวยทใชในการจดลาดบเวลาตอเนองในประวตทางธรณวทยาใหสอดคลองกบหนวยลาดบชนหนตามอายกาล (chronostratigraphic unit) หนวยธรณกาลแตละหนวยแบงแยกกนตามเหตการณซงมการจดลาดบจากหนวยใหญเปนหนวยยอยลงไปเรอย ๆ คอ บรมยค (eon) มหายค (era) ยค (period) สมย (epoch) และชวงอาย (age) ด time-stratigraphic unit ประกอบ
100. geology ธรณวทยา วทยาศาสตรแขนงหนงซงเกยวของกบประวตของโลก สสารทเปนองคประกอบของโลก และสงมชวตบนพนโลก โดยเฉพาะอยางยงทปรากฏรองรอยอยในหนตาง ๆ ธรณวทยาม ๓ สาขาหลกทเดนชดคอ ๑. ธรณวทยาโครงสรางหรอธรณแปรสณฐาน ซงศกษาถงรปราง การจดตว และโครงสรางทางธรณวทยาของหนตาง ๆ ภายในโลก ๒. ธรณวทยาพลวต ศกษาเกยวกบสาเหตและกระบวนการตาง ๆ ททาใหเกดการเปลยนแปลงทางธรณวทยา ๓. ธรณประวต ศกษาเกยวกบการลาดบเหตการณทาง
353
ธรณวทยาตามประวตเหตการณของโลกมสาขายอยอน ๆ คอ –เศรษฐธรณวทยา ซงเกยวของกบการประยกตวทยาศาสตรในทางความสมพนธและการประกอบการทางอตสาหกรรม –กฎหมายทางธรณวทยา การประยกต การดาเนนการทางกฎหมายของขอเทจจรงและหลกทางธรณวทยา โดยเฉพาะอยางยงในสาขาวทยาแร เศรษฐธรณวทยา และธรณวทยาเหมองแร –ธรณวทยาเหมองแร ซงเปนสาขาหนงของเศรษฐธรณวทยา เกยวของกบการประยกตขอเทจจรงทางธรณวทยาและหลกทางดานเหมองแร –ธรณวทยาลาดบชนหน ศกษาการลาดบชนของหนทเกดจากการสะสมตวระหวางกาลเวลาทางธรณวทยา ด earth science, historical geology และ physical geology ประกอบ
101. geomagnetic field; earth’s magnetic field
สนามแมเหลกโลก ด earth’s magnetic field; geomagnetic field
102. geomagnetic reversal; reversal
การกลบขว ด reversal; geomagnetic reversal
103. geomagnetism; earth magnetism;
สภาพแมเหลกโลก ปรากฏการณแมเหลกทเกดขนเนองจากโลกและบรรยากาศของโลกรวมถงการศกษาปรากฏการณเหลานดวย
354
terrestrial magnetism
104. geomicrobiology ธรณจลชววทยา วทยาศาสตรซงรวมธรณวทยากบจลชววทยาเขาดวยกน เพอศกษาความสมพนธระหวางจลชพกบสงแวดลอมทเปนอนนทรย เชน หนชน นาบาดาล นามน
105. geomorphology; physiomorphology
ธรณสณฐานวทยา วชาทวาดวยการศกษาพนผวของโลก ซงประมวลทงรปราง ธรรมชาต กระบวนการกาเนด การปรบตวของพนผวโลก ตลอดจนความเปลยนแปลงทพบเหนในปจจบน
106. geophone จโอโฟน เครองมอชนดหนงใชรบคลนความไหวสะเทอนบนพนดน ด hydrophone ประกอบ
107. geophysical exploration; geophysical prospecting
การสารวจทางธรณฟสกส
การวดสมบตทางฟสกสของหนใตพนดนและแปลความหมายออกมาเปนลกษณะธรณวทยา มเปาหมายทางเศรษฐกจเพอคนหาแหลงเชอเพลง แหลงนา หรอแหลงแร โดยการวดเวลาการเดนทางของคลนไหวสะเทอน วดความตางศกยไฟฟา ความเขมสนามแมเหลก ความโนมถวง อณหภม และอน ๆ มความหมายเหมอนกบ applied geophysics 21/56
108. geophysical survey การสารวจวดทางธรณฟสกส
การสารวจดวยวธการทางธรณฟสกส ซงสารวจวดสมบตทางฟสกสของหนใตพนดน ไดแก อานาจแมเหลก ความโนมถวง สภาพตานทานไฟฟา สภาพนาไฟฟา ความเรวคลนไหวสะเทอน และความเขมของกมมนตรงส เปนตน 21/56
355
109. geophysics* ธรณฟสกส การศกษาโลกโดยใชวธการทางฟสกส โดยทวไปพนฐานการศกษาธรณฟสกสรวมถงการศกษาสมบตและกระบวนการทางธรรมชาตทเกยวของกบภาคพนดน อทกภาค บรรยากาศ ความสมพนธระหวางโลกกบดวงอาทตย ธรณฟสกสนยงมวชาเฉพาะอกหลายแขนง เชน วทยาแผนดนไหว (seismology) ธรณฟสกสแปรสณฐาน (tectonophysics) ธรณฟสกสเชงวศวกรรม (engineering geophysics) คานบางทใชหมายรวมถงการใชเครองมอตาง ๆ ศกษาดวงจนทรและดาวเคราะหดวย
110. geopolymer พอลเมอรธรณ พอลเมอรทเกดขนโดยกระบวนการทางธรณวทยา ซงเปนผลจากการรวมตวกนทางเคมของโมเลกลขนาดเลกและพอลเมอรชวภาพ (biopolymer) ทสลายตว พอลเมอรธรณประกอบดวยกรดฟลวก (fulvic acid) กรดฮวมก (humic acid) และ เค อโรเจน
111. geoscience ธรณศาสตร วชาทศกษาเกยวกบธรณวทยาและวทยาศาสตรโลก ด earth science และ geology ประกอบ
112. geostatic pressure ความดนธรณสถต ความดนในแนวดง ณ จดใด ๆ ในเปลอกโลก ซงเกดจากนาหนกกดทบของชนหนทอยดานบน ด lithostatic pressure ประกอบ
113. geosyncline ธรณแอนตว ภมภาคของโลกสวนทแอนตวลงลกจนเกดเปนทรองรบนาและสะสมสงทบถมจานวนมากมายจากผวโลกได การสะสมในบรเวณนดาเนนไปตามชวงเวลาทางธรณทยาวนานมาก พรอม ๆ กบพนดนทรองรบสงทบถมทรดตาลงทละนอย ๆ
356
ดวย จงทาใหชนหนทสะสมในบรเวณนหนามาก นอกจากน ยงมกมหนภเขาไฟสะสมปะปนดวยเสมอ หนชนในธรณแอนตวหลายแหงตอมาไดโคงตวเกดเปนภเขาในลกษณะทมลอนหลายขนาดอยในธรณโคงตว (geanticline) ซงเปนโคงใหญ ภเขาทเกดในลกษณะน ไดแก เทอกเขาแอปพาเลเชยน (Appalachian Mountain) ซงอยทางดานตะวนออกของอเมรกาเหนอ
114. geotechnical engineering
วศวกรรมธรณเทคนค ด geotechnics; geotechnique 31/56
115. geotechnics; geotechnique
เทคนคธรณ การประยกตวธการทางวทยาศาสตรและหลกการทางวศวกรรมมาใชในการหาขอมล แปลความ และการใชความรทางวสดในเปลอกโลกเพอแกปญหาทางวศวกรรม ซงการใชประโยชนเหลานครอบคลมไปถงวชากลศาสตรหน กลศาสตรดน ธรณวทยา ธรณฟสกส อทกธรณวทยา และวทยาศาสตรอนทเกยวของ มความหมายเหมอนกบ geotechnical engineering 31/56
116. geotechnology เทคโนโลยธรณ การศกษาดานวศวกรรมและธรณวทยาประยกต เพอเรยนรพฤตกรรมการตอบสนองของมวลวสดทางธรณทมตอแรงภายนอก เชน แรงโนมถวง แรงจากกระบวนการแปรสณฐาน และแรงจากการกระทาของมนษย ซงการศกษานจะเขาไปเกยวของกบงานดานวศวกรรมโยธา วศวกรรมเหมองแร และธรณวศวกรรม 31/56
117. geotectonics ธรณแปรสณฐาน การแปรสณฐานทมขนาดกวางใหญหรอขนาดไพศาล
357
30,31/56
118. geotherm; geoisotherm; isogeotherm
เสนอณหภมภายในโลกเทา
ด isogeotherm; geoisotherm; geotherm
119. geothermal energy พลงงานความรอนใตพภพ
พลงงานทไดจากความรอนภายในโลก
120. geothermal gradient ลาดความรอนใตพภพ อตราการเปลยนแปลงอณหภมตามความลก มหนวยเปนองศาเซลเซยสตอเมตรหรอกโลเมตร ซงมคาแตกตางกนไปในแตละพนทของโลก ขนอยกบอตราการไหลเวยนความรอนภายในโลก และสภาพการนาความรอนของหนชนดตาง ๆ โดยทวไปคาเฉลยของลาดความรอนหรอลาดอณหภมมคา ๒๕-๓๐ องศาเซลเซยสตอความลก ๑ กโลเมตรทเพมขนหรอลดลง มความหมายเหมอนกบ thermal gradient และ temperature gradient
121. geothermal heat flow
การไหลถายความรอนใตพภพ
ปรมาณพลงงานความรอนเปนแคลอรทไหลออกมาจากภายในโลกตอพนทหนงตารางเซนตเมตรในเวลา ๑ วนาท โดยทวไปมคาเฉลยประมาณ ๑.๕ ๐.๑๕ ไมโครแคลอรตอพนท ๑ ตารางเซนตเมตรตอวนาท หรอเทากบ ๑.๕ หนวยการไหลถายของความรอน (heat-flow unit) การไหลของความรอนสาหรบหนอคนมสหสมพนธแบบเสนตรงระหวางความรอนทเกดในหนอคนกบการไหลของความรอนทผวโลก ความรอนในหนอคนเกดมาจากแรยเรเนยม
358
โพแทสเซยม และทอเรยม มความหมายเหมอนกบ heat flow
122. geothermometer; geologic thermometer
มาตรความรอนใตพภพ
๑. เทอรโมมเตอรแบบหนงทใชวดอณหภมในหลมเจาะหรอในตะกอนใตทะเลลก ๒. แรหรอหนทบงบอกถงชวงอณหภมเมอตอนเกด
123. geothermometry การวดความรอนใตพภพ
๑. การศกษาเกยวกบความรอนของโลก ซงรวมถงผลกระทบตาง ๆ ทเกดจากกระบวนการทางฟสกสและเคม ๒. การวดอณหภม ณ จดสมดลทางเคมของหน แร หรอสารหลอมเหลว
124. geyser ไกเซอร, กยเซอร พนารอนทมกาลงอดดนของนาแรงมากจนทาใหพงสงเปนพก ๆ บางแหงพงขนสงกวา ๕๐ เมตร กม ตวอยางของพนารอนทมชอมากไดแก พนารอนในวนอทยานเยลโลวสโตน ในสหรฐอเมรกา และพนารอนในประเทศไอซแลนด
125. geyser pipe กยเซอรไพป ทอแคบ ๆ หรอบอแคบ ๆ ของพนารอนทขยายตอจากสระพนารอนลงไปขางลาง มความหมายเหมอนกบ pipe ๒ 29,30/56
126. geyserite ไกเซอไรต, กยเซอไรต
ด siliceous sinter
127. GGG จจจ วสดสงเคราะหชนดหนงของกลมแรการเนต มสตรเคม Gd3Ga5O10 ผลกอยในระบบหรอสามแกนเทา มกเปนเสนใย หรอเนอสมานแนน เปนเมด สวนใหญไมมส หรออาจมสอน ๆ บาง วาวแบบแกวถงแบบเพชร ความแขง ๖.๕-๗.๕
359
ความถวงจาเพาะ ๗.๐๕ เดมใชเปนเพชรเทยมในอตสาหกรรมอญมณ ปจจบนนยมใชควบกเซอรโคเนยมากกวาจจจ คาวา GGG ยอมาจาก gadolinium gallium garnet ด diamond stimulant; diamond substitute ประกอบ
128. giantism; gigantism สภาพรางยกษ ด gigantism; giantism
129. Gibbs’ phase rule กฎเฟสของกบส กฎหนงในวชาเคมกายภาพซงกลาววา ในระบบสมดลใด ๆ จานวนระดบขนความเสร [F] จะเทากบผลตางระหวางจานวนสวนประกอบ [C] กบจานวนเฟส [P] บวกดวยสอง ซงเขยนสญลกษณไดดงน F = [C - P] + 2 เชน ในระบบทมนาแขง นา และไอนา ซงมสวนประกอบชนดเดยวเปนนา และมสามเฟส (ของแขง ของเหลว และแกส) เมอนาจานวนสวนประกอบและจานวนเฟสไปแทนคาในสตรจะไดศนย ดงนนระบบนมระดบขนความเสรเปนศนย กฎนใชในการคาดการณความสมพนธระหวางเฟสเมอระบบอยในสภาวะสมดลตามเงอนไขทางฟสกส ไดแก อณหภม และความดน กฎนทาใหสามารถสรางแผนภาพเฟสเพอใชในการแปลความหมายลกษณะกระบวนการตกผลกของหนหลอมเหลวไดมความหมายเหมอนกบ phase rule
130. gigantism; giantism สภาพรางยกษ รปรางของสงมชวตซงมขนาดใหญโตเดนกวาขนาดปรกตทวไปของสงมชวตชนดเดยวกน เกดจากการเจรญเตบโตทเกนขนาด
360
131. gilsonite กลโซไนต ด uintahite
132. girdle ๑. สวนโอบ สวนทเหลอมกนของฝาทงสองของโครงรางไดอะตอม ด frustule ประกอบ
133. girdle ๒. กระดกโอบ โครงกระดกของสตวมกระดกสนหลงทเชอมตอระหวางขาหนาหรอขาหลงกบโครงกระดกแกนของลาตว เชน กระดกไหล กระดกสะโพก
134. girdle ๓. สวนขอบ บรเวณพนทเลก ๆ ทเปนรอยตอระหวางสวนหนา (crown) และสวนฐาน (pavilion) ของรตนชาตทเจยระไนแบบหนาเหลยมหรอแบบแฟนซ ดรปประกอบ รป เจยระไนแบบหนาเหลยม
135. girdle of fire; ring of fire
วงแหวนไฟ ด circum–Pacific belt
136. gitology กาเนดสนแรวทยา การศกษากาเนดของแหลงสนแรในความหมายดานกวาง รวมถงเคมอณหพลวต ศลาวทยา และดานเศรษฐศาสตร เปนคาทนยมใชกนมากในยโรป
137. gizzard stone; gastrolith; stomach stone
กรวดในกระเพาะ ด gastrolith; gizzard stone; stomach stone
138. glabella แกนหว แกนของสวนหวไทรโลไบต มลกษณะยกสงกวาสวนดานขางทง ๒ ดาน แกนหวเปนสวนทบอกตาแหนงสวนหนาของพแกน (axial lobe) ดรปท facial suture
361
139. glacial boulder กอนหนมนใหญธารนาแขง
กอนหนมนใหญหรอเศษหนขนาดใหญ ซงธารนาแขงไดนาพามาเปนระยะทางไกล มลกษณะของการครดถบางแตไมกลมมนนก ด erratic; glacial erratic ประกอบ
140. glacial deposit; glacial drift
สงทบถมธารนาแขง ด drift ๒
141. glacial epoch สมยธารนาแขง ชวงเวลาใด ๆ ทางธรณกาลนบตงแตพรแคมเบรยนเปนตนมา ทมสภาพภมอากาศทงซกโลกเหนอและซกโลกใตหนาวเยนจด มธารนาแขงแผขยายลงมาทางเสนศนยสตร ครอบคลมเปนบรเวณกวางขวางกวาในปจจบน เชนในสมยไพลสโตซนซงเปนสมยธารนาแขงชวงสดทายของเวลาทางธรณกาล 5/56
142. glacial erosion* การกรอนโดยธารนาแขง
การทหนกรอนเนองจากการเคลอนตวของธารนาแขง ทาใหเกดการบด (grinding) การขด (scoring) การกระแทก (plucking) การเซาะ (gouging) การขดลก (grooving) การขดขวน (scratching) และการขดส (polishing) กบหนทธารนาแขงเคลอนผานไป และยงหมายถงการกรอนโดยธารนาทเกดจากการละลายของธารนาแขงอกดวย
143. glacial erratic; erratic
หนธารนาแขงพา ด erratic; glacial erratic
144. glacial lake ทะเลสาบธารนาแขง ๑. ทะเลสาบทรบนามาจากการละลายของธารนาแขง หรอสวนของธารนาแขงทละลายไมเทากน ๒. ทะเลสาบทเปนแองซงเกดจากการตกตะกอนของธารนาแขง เชน กองตะกอนธารนาแขงทเกดเปนเขอนกนนาไว
362
จนกลายเปนทะเลสาบ ๓. ทะเลสาบทเปนแองซงเกดในหนดานโดยการกรอนจากธารนาแขง ๔. ทะเลสาบทเปนแองซงเกดจากการยบตวของวสดทนาชะลางรอบธารนาแขงทอยกบท ๕. ด glacier lake 25/56
145. glacial lobe พธารนาแขง สวนของธารนาแขงทยนออกจากพดนาแขง มลกษณะคลายลนขนาดใหญ มความหมายเหมอนกบ lobe ๒ ด outlet glacier ประกอบ
146. glacial period ยคธารนาแขง ยคหนงทางธรณวทยา ตวอยางเชน ยคควอเทอรนาร ซงรวมเอาชวงเวลาทมหลกฐานการแผขยายของธารนาแขงหรอแผนนาแขงเปนระยะเวลาหนง โดยเกดตงแตหนงครงหรอมากกวาหนงครง 5/56
147. glacial stage* ชวงอายยอยของธารนาแขง
ชวงอายนาแขงครงหลงสดในสมยไพลสโตซนนนไมไดมธารนาแขงปกคลมบรเวณสวนตาง ๆ ของโลกเปนบรเวณกวางตลอดทงสมย ชวงเวลาหนงอาจมการละลายตวถอยหลงของธารนาแขง กลาวคอ ธารนาแขงบรเวณทตาจะละลายตวกอน แลวคอย ๆ ละลายยอนขนไปสทสง เชน ยอดเขา ซงมอณหภมตากวา แตอกสมยหนงมธารนาแขงแผปกคลมพนผวโลกเปนบรเวณกวางสลบไปมาหลายครง ในชวงทมธารนาแขงแผปกคลมเปนบรเวณกวางชวงหนง ๆ นน เรยกวา ชวงอายยอยของธารนาแขง
148. glaciation* การเปลยนสภาพโดย ๑. การเปลยนแปลงสภาพของผวโลกโดยพลงกดกรอน
363
ธารนาแขง ประกอบกบการนาพาสงแตกสลายมาตกจมโดยธารนาแขง ๒. กระบวนการทเกยวของกบการกอตว การเคลอน และการถดถอยของธารนาแขงหรอแผนนาแขงทปกคลมแผนดน
149. glacier lake ทะเลสาบขอบธารนาแขง
ทะเลสาบทเกดขนจากการขวางกนธารนาธรรมชาตโดยธารนาแขงสวนหนาหรอแผนนาแขง หรอทะเลสาบทเกดขนรมขอบของธารนาแขงภาคพนทวป มความหมายเหมอนกบ glacial lake ขอ ๕ และ marginal lake 25/56
150. glacier lake; glacial lake
ทะเลสาบธารนาแขง ด glacial lake; glacier lake
151. glacier snout; terminus
จมกธารนาแขง ด terminus; glacier snout
152. glacier* ธารนาแขง มวลนาแขงใหญ ๆ ทเกดบนแผนดนโดยการอดตวและการตกผลกใหมของหมะ และเคลอนทอยางชา ๆ ลงมาตามไหลเขา เชงเขา แผกระจายไปทกทศทางอนเนองจากนาหนกของตวมนเอง มวลนาแขงนหมายถง ภเขานาแขงเลก ๆ แผนนาแขงทปกคลมทวป และแผนนาแขงทเคลอนตวออกไปลองลอยอยในทะเลดวย
153. glaciology* วทยาธารนาแขง การศกษาในเรองตาง ๆ ของหมะและนาแขง โดยเนนถงกระบวนการตาง ๆ ทกขนตอนทเกยวของกบรปแบบของนาทแขงตว
154. glade แองราบ ๑. คาทชาวจาเมกาเรยกแองทพบในภมประเทศแบบคาสต แองนมลกษณะรปรางยาว ขอบสงชน โดยทวไปพนแองซงมลกษณะราบจะถกแบงออกเปนแองเลก ๆ
364
ด karst valley; nested sinkhole; solution valley ประกอบ ๒. พนทราบตามหนปนในพนทแบบคาสตทมดนปกคลมนอยมาก 36/55
155. glance แรเหลอบ แรทมความวาวเปนเงาแบบโลหะ เชน คาลโคไซต แรทองแดงเหลอบ (copper glance)
156. Glan-Thompson prism
แกลนทอมปซนปรซม อปกรณทใชในการสรางแสงโพลาไรส ซงขยายขนาดทมองเหนได S. P.Thomson เปนผประดษฐอปกรณน ด prism polarizers ประกอบ
157. glass แกว สารอสณฐานทเกดจากการเยนตวลงอยางรวดเรวของแมกมา อาจเปนสวนประกอบทงหมด เชน หนออบซเดยน หรอเปนองคประกอบบางสวนของเนอหนหรอเนอพนกได เชน หนบะซอลต
158. glass sand ทรายแกว ทรายทมซลกาสงรอยละ ๙๓-๙๙ มเหลก โครเมยม โคบอลต และสารอน ๆ เจอปนเลกนอย เหมาะสาหรบใชในอตสาหกรรมแกวและกระจกตาง ๆ
159. glass sponge; hyalosponge
ฟองนาแกว ด hyalosponge; glass sponge
160. G-layer ชนไหวสะเทอน เขตความไหวสะเทอนใตผวโลกชวงทลกกวา ๕,๑๕๐ กโลเมตร เปนสวนแกนโลกชนใน ซงเปนเขตหนงของการแบงสวนภายในโลกออกเปนหลายชนจากชนเอถงจ ปจจบน
365
ไมนยมใชแลว 40/55
161. glen; glyn เกลน หบเขายาวแคบ ๆ ในสกอตแลนดและไอรแลนด สองขางของหบเขานาแขงมกเปนหนาผาสงชน โดยทวไปมกมแมนา ลาธาร หรอทะเลสาบอยเบองลาง
162. glide plane; glide reflection; gliding plane
ระนาบเงาไถล องคประกอบสมมาตรชนดหนงในโครงสรางผลกซงบอกถงความสมพนธของสวนทอยตรงขามกนดวยเงาสะทอนของกนและกน รวมกบการเคลอนยายทขนานกบระนาบนน ม
ความหมายเหมอนกบ translation plane; T-plane
163. gliding twin; deformation twin; mechanical twin
ผลกแฝดไถล ผลกแฝดชนดหนงทเกดขนเมอผลกหนงถกเปลยนลกษณะโดยความเคนเชงกลททาใหอะตอมเกดการเลอนไถลไปเลกนอย เปนผลใหเกดผลกแฝดขน ถอเปนผลกแฝดทตยภม หากการเคลอนทของอะตอมมระยะทางยาว การเลอนไถลนอาจเกดขนโดยปราศจากผลกแฝด แตอาจนาไปสการแตกหกของผลกในทสด ผลกแฝดชนดนมกพบไดในหนปนแปรสภาพ เชนทเหนในผลกแคลไซต หรอเฟลดสปารทเกดในหนแปร
164. global positioning system (GPS)
ระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก (จพเอส)
เทคโนโลยทใชกาหนดตาแหนงบนพนโลกโดยอาศยดาวเทยม สถานภาคพนดน และเครองกาหนดตาแหนงจพเอส โดยเครองกาหนดตาแหนงจพเอสจะรบสญญาณจาก
366
ดาวเทยมทระบเวลาและตาแหนงของดาวเทยมดวงทสงสญญาณมาคานวณหาระยะเสมอนจรงแตละระยะ และจะใชขอมลดงกลาวจากดาวเทยมอยางนอย ๔ ดวงมาคานวณหาตาแหนงของเครองรบ พรอมทงแสดงใหผใชทราบบนจอแสดงผลของเครอง เปนคาละตจด ลองจจด และคาพกดยทเอม รวมทงระดบความสงดวย เพอใหการกาหนดตาแหนงครอบคลมไดทวทงโลก โครงขายดาวเทยมจพเอสน จาเปนตองใชดาวเทยมจานวน ๒๔ ดวง แบงวงโคจรเปน ๖ วงโคจร วงโคจรละ ๔ ดวง ดาวเทยมแตละดวงในวงโคจรจะอยสงจากผวโลกประมาณ ๒๐,๒๐๐ กโลเมตร และจะโคจรรอบโลกภายในเวลา ๑๑ ชวโมง ๕๐ นาท
165. global tectonics การแปรสณฐานระดบโลก
ธรณแปรสณฐานทอยในมาตราสวนระดบโลก เชน กระบวนการแปรสณฐานทเกยวของกบการเคลอนทขนาดใหญของวสดภายในโลก โดยเฉพาะหมายถง ทฤษฎการแปรสณฐานแบบแผน ด plate tectonics ประกอบ 31/56
166. global tectonics; geotectonics; tectonics
ธรณแปรสณฐาน ด tectonics; geotectonics; global tectonics
มอบนางเบญจา เสกธระ ปรบแกไขเพอนาเสนอทประชมตอไป 30/56
167. globigerina ooze เลนโกลบเจอไรนา เลนพนทองทะเลเนอปน ซงประกอบดวยเปลอกของฟอแรมมนเฟอรา อยางนอยรอยละ ๓๐ สวนใหญเปนสกล Globigerina จดเปนเลนเนอปนชนดพเศษของเลนฟอแรมน
367
เฟอรา ด foraminifera ooze ประกอบ
168. globular ๑. -กลม คาทใชกบลกษณะของกลมผลกซงประกอบอยดวยกน มผวหนาเปนลกกลมหรอรปครงวงกลมเลก ๆ
169. globular ๒. -ทรงกลมรศม ด spherulitic
170. glossopterid กลอสซอปเทอรด ๑. ชออยางไมเปนทางการของซากดกดาบรรพสกล glossopteris ซงเปนพชพวกเฟรนหรอคลายเฟรน ๒. คาทใชเกยวของกบพชพวกเฟรนหรอคลายเฟรนยคเพอรเมยนและไทรแอสซก หรอกลมชวนของพชดงกลาว
171. glow การรงแสง ๑. การเปลงแสงจากวตถรอนหรอแสงทไดจากวตถรอน หรอความรอนทมแสงสขาวหรอสแดง วตถรอนนนอาจเปนพวกเหลกทหลอมละลาย ๒. แสงทไดจากแรทเรองแสงได ด incandescence และ phosphorescence ประกอบ
172. glowing avalanche เถาถลม ด ash flow
173. glyn; glen เกลน ด glen; glyn
174. gneiss* หนไนส หนแปรเนอหยาบ แสดงรวหรอแถบลายทางหยกคดโคงหาง ๆ และไมสมาเสมอ สภาพเรยงตวแบบหนชสต (schistosity) มองเหนไมชดเจนเนองจากมปรมาณของควอตซและเฟลดสปารมากกวาไมกา เปนหนแปรอนดบสงทเปนผลมาจากการแปรสภาพบรเวณไพศาล
175. GOC (gas-oil contact)
จโอซ (รอยตอแกส-นามน)
ด gas-oil contact (GOC)
368
176. goethite เกอไทต แรเหลกชนดหนงในกลมไฮดรอกไซด มสตรเคม -FeO.OH ผลกอยในระบบสามแกนตาง ลกษณะเปนแทงสน ๆ มรองขนานถตามแนวตง แตหายาก โดยทวไปเปนแผนหนาหรอคลายรปเขม พวงองน หนยอย เมดแบบไขปลา เมดแบบเมลดถว สนาตาลอมเหลองถงนาตาลเขม ความแขง ๕-๕.๕ ความถวงจาเพาะ ๔.๓๗ แตถามมลทนปน จะลดตาลงเหลอ ๓.๓ วาวแบบเพชรหรอแบบไหม ทบแสง แนวแตกเรยบสมบรณ รอยแตกแบบขรขระ สผงสนาตาลเหลอง ในประเทศไทยพบทจงหวดกาญจนบร และตามแหลงแรเหลก จดเปนสนแรเหลก และใชเปนเครองประดบ 21/56
177. gold dust ฝนทอง ทองคาเมดละเอยด หรอเปนเกลด หรอเปนเมดกลมเลก (pellet) เชนทเกบไดจากเหมองลานแร (placer mining)
178. Goldschmidt’ s phase rule
กฎเฟสของโกลดชมดต
กฎทใชทฤษฎพนฐานมาจากอณหพลศาสตร (thermody namics) เพอใชอธบาย หรอกาหนดคณลกษณะของระบบทางธรณวทยา และใชในการคาดการณความสมพนธระหวางเฟส ไดแก แร แมกมา ของเหลว และไอ เมอระบบอยในสภาวะสมดล (equilibrium) ตามเงอนไขทางฟสกส ไดแก อณหภม และความดน กฎเฟสของโกลดชมดตทาใหสามารถสราง phase diagrams เพอใชในการแปลความหมายของความสมดลของเฟสในระบบทางธรณวทยาทมความแตกตางกนได โดยมสตรดงน
369
P + F = C + 2 โดย P = จานวนเฟสทเกยวของในระบบ C = จานวน componemt ในระบบ chemical component ในทางธรณวทยากาหนดเปนออกไซดของธาต เชน SiO2, Al2O3, CaO ถากาหนดใหความดนคงท (๑ บรรยากาศ) F = ระดบขนความเสร (PT) P + F = C + 1
179. goldstone หนสทอง วสดทมนษยทาขนเลยนแบบอะเวนจรน มสทอง ลกษณะสะทอนแสงระยบระยบ องคประกอบเปนแกวสนาตาลแดง โปรงแสง ภายในมแผนเลก ๆ รปสเหลยมหรอหกเหลยมของโลหะทองแดง ด sunstone ประกอบ มความหมายเหมอนกบ aventurine glass
180. gonatoparian ๑. – มมแกม คาทใชเกยวของกบลกษณะของรอยตะเขบบนสวนหวของไทรโลไบต ด facial suture ประกอบ
181. gonatoparian ๒. -โกนาโทพาเรยน คาทใชกบกลมของไทรโลไบตทมรอยตะเขบบนหนาแบบรอยตะเขบมมแกม ซงไทรโลไบตกลมนมเปนจานวนนอยเมอเทยบกบไฮโพพาเรยนไทรโลไบต (hypoparian trilobite) โพรพาเรยนไทรโลไบต (proparian trilobite) และออพสโทพาเรยนไทรโลไบต (opisthoparian trilobite)
370
182. gonatoparian suture
รอยตะเขบมมแกม ดคาอธบายใน facial suture
183. Gondwanaland ผนแผนดนกอนดวานา
ผนแผนดนในมหายคพาลโอโซอก เปนผนแผนดนทมขนาดใหญมาก จากขอมลในสาขาวชาตาง ๆ เชน ทางธรณวทยา พฤกษศาสตรบรรพกาล (palaeobotany) ภาวะแมเหลกบรรพกาล (palaeomagnetism) เปนเครองชไดวา ผนแผนดนแหงนเดมประกอบดวยผนแผนดนสวนทในปจจบนเปนแอฟรกา เกาะมาดากสการ อนเดย สวนหนงของอเมรกาใต และออสเตรเลย การแตกแยกหรอเคลอนยายนนเกดขนภายหลงโดยทฤษฎวาดวยทวปเลอน (continental drift)
184. goniatite โกนเอไทต สตวพวกหอยในอนดบโกนเอททดา (Order Goniatithida) มลกษณะเฉพาะ คอ ลวดลายบนเปลอกซงเกดจากการเชอมตอของผนงกนหองกบผวเปลอกภายใน มลกษณะเปนลอน จานวน ๘ ลอน พบในหนทมอายในชวงยคดโวเนยนตอนกลางถงเพอรเมยนตอนปลาย ดรปววฒนาการของรอยตอของผนงกนหองประกอบ รป ภาพประกอบววฒนาการของรอยตอของผนงกนหองกบเปลอกดานในของสตวพวกหอยเซฟาโลพอด จากรปแบบทงายทสด คอ ออรโทเซราไทต ไปสแบบทซบซอนทสด คอ แอมโมไนต
185. goniometer มาตรมม ๑. เครองมอทใชวดมมของหนาผลกในวชาผลกศาสตร ม ๒ ชนด คอ แบบสมผส และแบบมมสะทอน
371
๒. เครองมอวดมมสะทอนในเครองวดการเลยวเบนรงสเอกซ 186. GOR (gas–oil ratio) จโออาร (อตราสวน
แกสตอนามน) ด gas–oil ratio (GOR)
187. gorge ออบ, โกรกธาร ๑. หบเขาลกและแคบซงผนงหนเปนแนวดง เชน ออบหลวง อาเภอฮอด จงหวดเชยงใหม ๒. ชองทะลแคบ ๆ ระหวางเนนเขาหรอภเขา
188. gossan; gozzan กอสซาน ผลผลตจากการผพงอยกบท โดยทวไปเปนสารประกอบเหลกออกไซดซงปดทบอยเหนอแหลงแรซลไฟด มองดเหมอนหมวก เกดจากแรซลไฟดถกออกซไดสทาใหกามะถนและโลหะอนถกซมชะละลายออกไป คงเหลอเพยงสารประกอบจาพวกเหลกออกไซด ไฮเดรต และบางครงเปนพวกซลเฟตอย ณ ทเดม ในพนทลาดชนอาจพบกอสซานเคลอนตาลงกวาสายแร ซงเปนดรรชนสาคญสาหรบชนาการสารวจหาแหลงแรนน มความหมายเหมอนกบ iron cap; iron hat รป
189. gouge ๑. เกาจ ชนดนออนบาง ๆ ของผงรอยเลอนทมอยตามผนงสายแรหรอระหวางหนทองทกบสายแร ชอนมาจากการทชาวเหมองสามารถตกดนออกมาได ทาใหสะดวกตอการทาเหมองในสายแร มความหมายเหมอนกบ selvage ๓
190. gouge ๒. ผงรอยเลอน ด fault gouge; clay gouge
191. gouge mark; crescentic gouge
รอยรปจนทรเสยว ด crescentic gouge; gouge mark
372
192. GPS (global positioning system)
จพเอส (ระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก)
ด global positioning system (GPS)
193. GPS device เครองกาหนดตาแหนงจพเอส
เครองรบสญญาณจากดาวเทยมในระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก (จพเอส) โดยกาหนดเปนจดพกดและระดบความสง ด global positioning system (GPS) ประกอบ
194. grab sample ตวอยางสม ๑. ตวอยางหนหรอตะกอนทเกบจากทใดทหนง โดยไมมการพนจพเคราะห แยกแยะ หรอคดเลอกมากนก ๒. ตวอยางตะกอนทองนาทไดจากการเกบขนมาจากทองนาดวยเครองมอแบบกามป
195. graben* กราเบน พดหนทเลอนลงเปนบลอก โดยมรอยเลอนขนาบเปนแนวยาวสองขางพดหนนน อาจจะปรากฏใหเหนบนผวโลกหรอไมกได ถาปรากฏจะมลกษณะเปนหบเขารอง หบเขา หรอแอง
196. gradation* การปรบระดบผวแผนดน
กระบวนการททาใหพนผวโลกมระดบราบหรอลาดสมาเสมอ โดยการกรอน การนาพา และการสะสมตว ด aggradation และ degradation ประกอบ
197. grade ๑. ลาดบขนการแปร ขนการแปร (ศลาวทยา) ขอบเขตหรอขนตอนของกระบวนการแปร คดจากปรมาณความแตกตางทหนแปรสภาพผดไปจากหนเดม ขนตอนของการแปรโดยทวไประบถงหรอบงบอกใหรถงสภาวะแวดลอมทเกยวกบความดนและอณหภมทกระบวนการแปรเกดขน ตวอยางเชน การเปลยนแปลงของหนดนดานไปเปนหนชนวนหนฟลไลต จดวาเปนกระบวนการแปรสภาพขนตา เมอแปรสภาพมากขนจะ
373
เปนหนการเนต-ซลลมาไนต-ชสต จดเปนกระบวนการแปรสภาพขนสง 18/56
198. grade ๒. ความสมบรณแร ปรมาณความสมบรณหรอเปอรเซนตของสนแรทมอยในมวลสนแร ด tenor ประกอบ 18/56
199. grade ๓. เกรด ๓.๑ (วทยาแร)
คณภาพหรอมาตรฐานของสนแรตามลกษณะและประโยชนในการใชงาน เชน ใชในอตสาหกรรมเคมเรยกวา เกรดเคม ใชในอตสาหกรรมโลหะ เรยกวา เกรดโลหกรรม ๓.๒ (ธรณวศวกรรม) ด gradient ๑ 18/56
200. grade level ระดบความลาดชน ระดบธารนาทมการกรอนตวจนมความลาดชนสมาเสมอตลอดลานา หรอมหนาตดขางตามยาวเปนเสนตรงเหนชอบใหแกไขเปน 18/56
201. grade of coal เกรดถานหน ปรมาณและชนดของกามะถนและเถาในถานหนซงเปนตวกาหนดในเชงพาณชยเหนชอบให 18/56
202. grade scale สเกลลาดบขนาด การจดแบงขนาดของอนภาคดน ตะกอน และหน ออกเปนชนหรอเปนหมวดหมอยางเปนระบบ เพอการจดมาตรฐานคาศพทเกยวกบขนาดอนภาค และเพอการวเคราะหทางสถต เชน Wentworth grade scale, Atterberg grade scale, Tyler Standard grade scale, Alling grade scale 18/56
203. graded ๑. -สมดล คาทใชเกยวกบการทพนผวโลกบรเวณทมการกรอนสมดลกบการสะสม จะทาใหความลาดเอยงของบรเวณนนอยใน
374
สภาพสมดล 204. graded ๒. -คดขนาด คาทใชตะกอนหรอหนทมขนาดเมดคอนขางเทากน ม
ความหมายเหมอนกบ sorted 205. graded ๓. -เรยงขนาด (วศวกรรมศาสตร) คาทใชเรยกดนหรอตะกอนทมขนาดเมด
ตาง ๆ กนหลายขนาด หรอการจดเรยงตวของเมดตะกอนตามลาดบขนาดจากหยาบไปละเอยด
206. graded bedding การวางชนเรยงขนาด การวางชนแบบหนงของหนตะกอนทชนหนมการเรยงลาดบขนาดของอนภาค โดยมขนาดใหญอยสวนลางและขนาดเลกลงอยสวนบนของชนหน ชนหนนมกเกดในสถานททกระแสนาไหลปนปวนและคอย ๆ ลดกาลงลง 14,15/56
207. graded profile; profile of equilibrium
หนาตดขางสมดล ด profile of equilibrium; graded profile
208. graded shoreline แนวชายทะเลสมดล แนวชายฝงทะเลทเรยบและตรง เกดเนองจากมสนดอนมากนขวางอาว หรอแหลมถกตดออกไป มหนาตดขางในแนวตงของชายฝงทะเลเหมาะสมทจะรองรบพลงงานของคลนทซดเขาสฝงไดหมด เปนแนวชายฝงทมหนาตดขางในแนวตงสมดล
209. graded slope ความลาดสมดล แนวลาดเอยงลงมาตามลานาของธารนาสมดล ซงมความชนมากพอทจะทาใหนาสามารถพดพาตะกอนไปไดอยางมประสทธภาพสงสด แนวนจงเปนตวแทนของหนาตดขางสมดล (profile of equilibrium) 17/56
375
210. graded stream ธารนาสมดล ลานาทมความสามารถในการพดพาตะกอนและปรมาณตะกอนเขามาสลานาไดสมดลกบความสามารถในการพดพาตะกอนและปรมาณตะกอนออกไป จงทาใหการลดระดบและการเพมระดบของแผนดนมความสมดลกน
211. gradient ๑. ความชน ระดบคาการเอยงของผวโลก หรอความชนของทางลาด ความชนจะบอกในรปอตราสวนระหวางระยะทางในแนวตงกบระยะทางในแนวนอน และเศษสวนหรอรอยละ มความหมายเหมอนกบ grade ๓
212. gradient ๒. เกรเดยนต ๒.๑ อตราการเปลยนคาของตวแปรหนงตามตวแปรอกตวหนง โดยเฉพาะอยางยงตามระยะทางในแนวตงหรอแนวนอน หรอหมายถงเสนโคงทแทนลาดนน เชน เกรเดยนตความโนมถวง (gravity gradient) เกรเดยนตอณหภม (temperature gradient) เกรเดยนตความเขมแมเหลก (magnetic intensity gradient) ๒.๒ ด hydraulic gradient ๒.๓ ด stream gradient
213. gradient of the head
ความชนตนนา ความชนระดบนา (hydraulic gradient) ซงมทศทางเฉพาะททาใหระดบนาทตนนาหรอหวนา (hydraulic head) เพมขนในอตราทมากทสด 21/56
214. grading ๑. การเกลยระดบ การลดระดบของแผนดนลงสทางลาดสมดล เชน การททาง
376
นากดกรอนแผนดนลงจนถงระดบอยตว (base level)
215. grading ๒. การเกดชนหนเรยงขนาด
กระบวนการททาใหเกดการวางชนแบบเรยงขนาด ด graded bedding ประกอบ
216. grading factor แฟกเตอรการเรยงขนาด
คาตวเลขทชวาระดบการคดขนาดของเมดตะกอนเนอผสมมความสมบรณเพยงใด หากการคดขนาดสมบรณแบบ คาแฟกเตอรการเรยงขนาดจะมคาเทากบ ๑ 21/56
217. gradiometer มาตรวดเกรเดยนต เครองมอใด ๆ ทใชวดเกรเดยนตของปรมาณทางกายภาพหนง ๆ เชน การวดความแตกตางของสนามแมเหลก ณ สถานท ๒ แหง
218. grahamite กราฮาไมต ๑. ยางมะตอยแขงชนดหนง มสดา มความวาวแปรเปลยนไปไดตาง ๆ สผงละเอยดสดา ความถวงจาเพาะและคารบอนคงทสง ๒. ด mesosiderite
219. grain ๑. เมด ๑.๑ อนภาคชนเลก ๆ ของแรหรอหนทมขนาดไมกมลลเมตร เชน เมดทราย หรอคาทใชเรยกทวไปสาหรบอนภาคทกขนาด เชน เมดหยาบ (coarse grain) เมดละเอยด (fine grain) ๑.๒ คาทใชเรยกผลกเดยวของนาแขงหรอเกลดนาแขงในหมะ
220. grain ๒. เนอ– คาทใชประกอบหนาคาทเกยวกบลกษณะเนอหนและดนทมขนาดอนภาคตาง ๆ อยรวมกนโดยถอขนาดของอนภาคสวนใหญเปนหลก เชน เนอหยาบ เนอละเอยด
377
221. grain ๓. ลกษณะแนว การจดลกษณะลวดลายแนวเสนของภมประเทศในพนท เชน ลกษณะโครงสรางการเรยงตวของสนเขาสลบหบเขา
222. grain ๔. ลกษณะแนวแยก คาทใชในเหมองหนซงใชเรยกระนาบของแนวแยก (parting) ในหนแปร
223. grain ๕. เกรน หนวยนาหนกระบบหนง มคาเทากบ ๐.๐๖๔๘ กรม หรอ ๐.๐๐๐๑๔๓ ปอนด ตามมาตราอะววรดปอยส (avoirdupois) สวนระบบนาหนกแบบทรอย (troy weight) ๑ ออนซ เทากบ ๔๘๐ เกรน ใชอกษรยอวา gr.
224. grain growth การเตบโตของเมดตะกอน
๑. การโตขนของผลกจากสารละลายในชองวางเปดหรอในแองแมกมา (magma chamber) อาจเรยกวา การเตบโตของผลก ๒. การขยายขนาดของตะกอนปน เชน โคลน หรอเสนใยปน ไปเปนผลกแคลไซต จนทาใหหนมเนอหยาบขน กรณนจะมความหมายเหมอนกบ การเกดผลกใหม (recrystallization)
225. grain shape; particle shape
รปรางอนภาค ด particle shape; grain shape
226. grain size; particle size
ขนาดอนภาค ด particle size; grain size
227. grainstone หนเกรนสโตน หนตะกอนคารบอเนตทจาแนกโดย Dunham (1962) หมายถง หนตะกอนคารบอเนตทประกอบดวยเมดแรหรอซากดกดาบรรพมากจนสมผสกนและอยในเนอพนทเปนคารบอเนต เชน แคลไซต ดรปท mudstone
378
228. granite porphyry หนเนอดอกแกรนต หนอคนระดบตนตางจากหนเนอดอกควอตซ ตรงทพบผลกดอกปรมาณเลกนอยของไมกา แอมฟโบลหรอไพรอกซนในเนอพนขนาดละเอยดถงปานกลาง ด quartz porphyry ประกอบ
229. granite* หนแกรนต หนอคนแทรกซอนชนดหนงมแอลคาไลเฟลดสปารและควอตซเปนสวนใหญ มแรโซดกแพลจโอเคลส (ซงโดยทวไปเปนชนดโอลโกเคลส) และมสโคไวต ไบโอไทต และ/หรอฮอรนเบลนดหรอไพรอกซนเปนสวนนอย แรแอลคาไลเฟลดสปารจะตองมปรมาณมากกวา ๒ ใน ๓ สวนของแรเฟลดสปารทงหมด
230. granitic layer ชนแกรนต ชนของเปลอกโลกทประกอบขนมาใตพนทวป ทเรยกเชนนเพราะคาดวามสวนประกอบ ทางศลาวรรณนาคลายหนแกรนต เมอคลนไหวสะเทอนเคลอนผานชนนจะมความเรวประมาณ ๘,๐๐๐ เมตรตอวนาท ด basaltic layer ประกอบ
231. granitification; granitization
การเกดหนแกรนต กระบวนการกาเนดของหนจาพวกแกรนตจากหนตะกอน หรอกระบวนการเปลยนสภาพหนเดมไปเปนหนจาพวกแกรนต โดยไมคานงวาจะมปรมาณของของเหลวหลอมละลายมากหรอนอย ปจจบนยงไมเปนทแนชดวากระบวนการดงกลาวมกรรมวธการกาเนดอยางไร บางทานเชอวาการเกดหนแกรนตนเปนกระบวนการแปรสภาพอยางหนง
232. granoblastic -เนอเมดแปร คาทใชกบเนอหนแปรทประกอบดวยเมดแรขนาดไลเลยกนจานวนมากทประสานตวกนโดยมขอบผลกสานเกาะเกยวกน อนเปนผลมาจากการตกผลกใหม เชน หนออน หนควอรต
379
ไซต ด granuloblastic ประกอบ
233. granodiorite* หนแกรโนไดออไรต หนอคนชนดหนง เนอหยาบ มสวนประกอบอยระหวางหนควอตซไดออไรตกบหนควอตซมอนโซไนต มควอตซ แพลจโอเคลสเฟลดสปารชนดโอลโกเคลส หรอแอนดซนและโพแทสเซยมเฟลดสปารเปนแรหลก นอกจากน ยงมไบโอไทต ฮอรนเบลนด หรอไพรอกซนเปนแรรอง อตราสวนของแรแพลจโอเคลสตอเฟลดสปารอยระหวาง ๒ : ๑ กบ ๙ : ๑๐ ถามแอลคาไลเฟลดสปารนอยจะเปนหนควอตซไดออไรต แตถามมากจะเปนหนควอตซมอนโซไนต
234. granular disintegration
การแตกสลายเปนเมด การผพงอยกบทของหนซงแตกแยกออกเปนเมด ๆ เนองจากการเปลยนแปลงของอณหภมทแตกตางกนมาก เชน รอนจดตอนกลางวนและหนาวจดตอนกลางคน ทาใหแรประกอบหนขยายตวและหดตวไมเทากน หนจงแตกสลายออกเปนเมด
235. granular texture เนอหนแบบเมด เนอหนทประกอบขนจากการรวมมวลของเมดแรทมขนาดโดยประมาณเกอบเทา ๆ กน ซงพอมองเหนไดดวยตาเปลา เปนคาทใชกบหนเนอผลก แตกอาจใชไดกบเนอหนของหนชนและหนแปร มกใชอธบายเนอหนอคนทมขนาดของเมดแรเทากนและเปนเนอผลก มขนาดเสนผานศนยกลางของเมดแรระหวาง ๐.๐๕–๑๐ มลลเมตร
236. granularity สภาพการเปนเมด ลกษณะ สภาพ หรอสมบตของการเปนเมด ถอเปนสวนประกอบหนงของหนเนอผลก ลกษณะเหลานรวมถงขนาดและการกระจายตวของขนาดเมดแร
237. granule ๑. กรวดเลก ๑.๑ คาในมาตราขนาดตะกอนเวนตเวรท (Wentworth
380
grade scale) ใชเรยก เศษหนทมขนาดใหญกวาเมดทรายขนาดหยาบมาก (very coarse sand) และเลกกวากรวดกลาง (pebble) มเสนผานศนยกลาง ๒-๔ มลลเมตร มลกษณะกลมมน เนองจากการขดสขณะถกนาพา มความหมายเหมอนกบ very fine pebble ๑.๒ เมดรปกลมหรอรปไขขนาดเลก ไมมโครงสรางภายใน เกดจากการตกตะกอนทางเคมของกลอโคไนต (glauconite) หรอเหลกซลเกต พบในชนแรเหลก (iron formation) หรอเปนเมดกลมเลก ๆ ทมลกษณะและขนาดคลายกบเมดแบบไขปลา (oölith) ซงเรยกวา เมดคลายไขปลา (pseudo-oölith)
238. granule ๒. ผวเมด ผวหนาของแผนเปลอกสตวผวหนาม (ossicle) กลมปลาดาว (starfish) และดาวเปราะ (brittle-star) มลกษณะเปนตมเลก ๆ รปรางกลม โดยทวไปพบในบรเวณรอยเวาหรอพบกระจายอยตามผว
239. granule gravel ชนกรวดเลก แหลงสะสมตะกอนทยงไมแขงตวประกอบดวยกรวดเลกเปนสวนใหญ
240. granulite* หนแกรนไลต ๑. หนแปรทประกอบดวยแรขนาดเทา ๆ กน ยดประสานกนแนนโดยไมมการเรยงตว หรอถามการเรยงตวจะตองนอยกวารอยละ ๑๐ ๒. หนแปรชนดหนงทเกด ณ อณหภมและความกดดนสง
381
อาจมลกษณะเนอหนเปนโครงสรางเรยงตวขนานกนของควอตซและเฟลดสปารรปเลนส
241. granuloblastic -เนอดอกเมดแปร คาทใชกบเนอหนแปรทประกอบดวยผลกแรคอนขางใหญ (ขนาดไมเกน ๒ มลลเมตร) ทไมแสดงหนาผลกสมบรณ แตขอบผลกหรอรอยตอระหวางผลกมกเปนเสนตรงหรอโคงเรยบไมหยก พบมากในหนแปรขนสงทประกอบดวยการเนตและไพรอกซน ซงโดยมากไมแสดงรวขนานและเกดจากการแปรสภาพบรเวณไพศาล
242. grapevine drainage pattern; espalier drainage pattern; trellis drainage pattern*
แบบรปทางนารานเถาองน
ด trellis drainage pattern; espalier drainage pattern; grapevine drainage pattern
243. graphic granite หนกราฟกแกรนต หนเพกมาไทตทมควอตซและแอลคาไลเฟลดสปารยดประสานกนคลายตวหนงสอฮบรโบราณ
244. graphitic bitumen บทเมนชนดแกรไฟต ดคาอธบายใน reservoir bitumen
245. graptolite แกรปโทไลต สตวทะเลทอาศยอยดวยกนเปนกลม จดอยในชนแกรปโทลทนา (Graptolithina) มลกษณะเฉพาะคอ โครงรางแขงภายนอกของแตละตวเปนเนอไคตนมลกษณะเปนรปถวยหรอทอเรยงตอกนเปนเสนหนงหรอมากกวา อยรวมกนเปนกลม แกรปโทไลตโดยปรกตพบในหนดนดานสดา มชวงอายตงแตยคแคมเบรยนตอนกลางถงยคคารบอนเฟอรส
246. gravel ๑. กรวด ๑.๑ เศษหนรวนลกษณะมน ซงไดจากการกรอนทสะสมตวตามธรรมชาต สวนใหญประกอบดวยเมดตะกอนทมขนาด
382
ใหญกวาเมดทรายมเสนผานศนยกลางมากกวา ๒ มลลเมตร ไดแก กอนหนมนใหญ (boulder) กรวดใหญ (cobble) กรวดกลาง (pebble) กรวดเลก (granule) หรอเศษหนดงกลาวผสมกน จดเปนหนกรวดมน (conglomerate) ทยงไมแขงตว ในสหราชอาณาจกรใชขนาด ๒-๑๐ มลลเมตร เปนขนาดของกรวด ๑.๒ คาทนยมใชสาหรบการสะสมตวอยางหลวม ๆ ของเศษหน เชน ตะกอนเศษหนดนทราย ทอยรวมกนกบตะกอนทไดจากธารนาซงเปนพวกกรวดกลางทมลกษณะมนและทรายซงเปนตะกอนทไดจากชายหาด โดยจะมทรายผสมอยเปนปรมาณรอยละ ๕๐-๗๐ ของตะกอนทงหมด ๑.๓ คาทใชในทางปฐพศาสตร หมายถงอนภาคหนหรอแรทมเสนผานศนยกลาง ๒-๒๐ มลลเมตร (Jack et al,1960) คานเทยบเทากบกรวดกลาง ในสหราชอาณาจกรใชหมายถงอนภาคทมเสนผานศนยกลาง ๒-๕๐ มลลเมตร ในขณะทสหรฐอเมรกาใชหมายถงหนลกษณะมนหรออนภาคดนแรทมเสนผานศนยกลาง ๒-๗๕ มลลเมตร นอกจากน ยงประยกตกบเศษชนทมขนาดเสนผานศนยกลาง ๑-๒ มลลเมตรกได ด fine gravel ประกอบ ๑.๔ คาทใชทางวศวกรรม หมายถงเศษชนลกษณะมนทมเสนผานศนยกลางระหวาง ๔.๗๖ มลลเมตร (ขนาดของตะแกรงมาตรฐานเบอร ๔ ของสหรฐอเมรกา) กบ ๗๖
383
มลลเมตร ด fine gravel และ coarse gravel ประกอบ ๑.๕ กรวดภเขาไฟ ด volcanic gravel ประกอบ
247. gravel ๒. ชนกรวด แหลงกรวดทสะสมตวตามธรรมชาตและยงไมจบตวเปนหน สวนใหญมขนาดใหญกวาทราย หรอมเสนผานศนยกลางใหญกวา ๒ มลลเมตร ไดแก กอนหนมนใหญ กรวดใหญ และกรวดเลก หรอถากรวดเหลานจบตวแขงเปนหนเรยกวา หนกรวดมน (conglomerate) ด Wentworth grade scale ประกอบ
248. gravimeter มาตรความถวง, แกรวมเตอร
เครองมอวดคาความโนมถวงโดยวดคาสมพทธทเปลยนแปลงจากทหนงไปยงอกทหนง ปจจบนมาตรความถวงทใชสารวจบนบก สามารถวดไดละเอยดถง ๐.๐๑ มลลแกล (milligal) มความหมายเหมอนกบ gravity meter 2/56
249. gravitational separation
การแยกโดยความถวง ๑. การแยกลาดบชนของ แกส นามน และนาในแหลงกกเกบใตดน เนองจากความแตกตางของคาความถวงจาเพาะ ๒. การแยก แกส นามน และนา หลงจากการผลตปโตรเลยมโดยเครองแยกแบบความถวง 2/56
250. gravitational sliding; gravity gliding; gravity sliding
การเลอนถลมจากความถวง
การเลอนถลมของมวลหนลงตามพนลาดเนองจากแรงโนมถวง ตวอยางเชน การเลอนลงตามระนาบรอยเลอนยอนมมตา ด gravity tectonics ประกอบ 2/56
384
251. gravitational water นาซม นาทดนไมสามารถจะดดยดไวได จงไหลลงสแหลงนาบาดาลโดยแรงโนมถวงของโลก ดรปท soil water
252. gravity ความถวง ๑. แรงดงดดของโลกตอมวลสารเขาสศนยกลางโลก ๒. แรงดดดดระหวางวตถในเอกภพทกระทาตอกนและกน ๓. แรงเหวยงทเกดจากการทวตถเคลอนทเปนวงกลม 2/56
253. gravity anomaly คาความถวงผดปรกต คาแตกตางทไดจากการสงเกตในทองทหนง กบคาความถวงทไดจากทฤษฎซงกระทาตามสมมตฐานหรอรปจาลองอยางงาย ๆ 2/56
254. gravity compaction สภาพอดแนนจากความถวง
สภาพอดแนนของตะกอนอนเนองมาจากแรงกดของดนเหนอชนแร 2/56
255. gravity fault รอยเลอนจากความถวง
ด normal fault 2/56
256. gravity gliding; gravitational sliding; gravity sliding
การเลอนถลมจากความถวง
ด gravitational sliding; gravity sliding 2/56
257. gravity meter มาตรความถวง ด gravimeter
385
2/56
258. gravity prospecting การสารวจความถวง การสารวจทาแผนทแสดงคาความโนมถวงทตาแหนงตาง ๆ โดยใชมาตรความถวงเพอหาความถวงจาเพาะของมวลสารของหนชนดตาง ๆ ทแตกตางกนไป และหาลกษณะการวางตวของมวลสารของหนทมความถวงจาเพาะแตกตางกนน ใชประโยชนในการสารวจหาแหลงแร แหลงหน แหลงปโตรเลยม และงานวศวกรรม 2/56
259. gravity segregation การแยกตวโดยความถวง
กระบวนการทเกดขนในชนหนกกเกบปโตรเลยมโดยไฮโดรคารบอนทมโมเลกลขนาดใหญสะสมตวกนอยทสวนลางของแหลงกกเกบ ในขณะทสวนบนมไฮโดรคารบอนทมโมเลกลขนาดเลกซงเปนไฮโดร คารบอนชนดเบ าสะสมอยมาก กระบวนการนเกดจากการเคลอนทขนดานบนของแกส ในแหลงกกเกบ 2/56
260. gravity sliding; gravitational sliding; gravity gliding
การเลอนถลมจากความถวง
ด gravotational sliging; gravity; graviti sliding 2/56
261. gravity survey การสารวจวดความถวง
การวดความโนมถวงหลาย ๆ จดตามตาแหนงตาง ๆ ในบรเวณทตองการสารวจ โดยมวตถประสงคเพอหา
386
ความสมพนธของการเปลยนแปลงคาความโนมถวงกบความหนาแนนของหนตามตาแหนงตาง ๆ เหลานน แลวแปลความหมายไปสชนดและโครงสรางของหน ขอมลการสารวจความโนมถวงจะเขยนออกมาในรปของแผนทคาผดปรกตบแกร (Bouguer anomaly map) หรอแผนทคาผดปรกตฟรแอร (free-air anomaly map) 2/56
262. gravity tectonics ธรณแปรสณฐานจากความถวง ธรณแปรสณฐานทมการเคลอนตวโดยกลไกหลกมาจากการเคลอนตวลงภายใตอทธพลของความถวง
มอบนางเบญจา เสกธระ ปรบแกไขเพอนาเสนอทประชมตอไป 2,30/56
263. greasy luster; oily luster
ความวาวแบบนามน ความวาวแบบอโลหะแบบหนงทผวแรดเหมอนมนามนเคลอบหรอฉาบอย เชน เนฟลน โอปอบางชนด ควอตซสนานมบางชนด
264. green iron ore สนแรเหลกเขยว ด dufrenite 21/56
265. green marble; serpentine marble
หนออนเซอรเพนทน ด verd antique; verde antique
266. greenschist หนกรนชสต หนแปรชนดหนงทแสดงรวขนาน สวนใหญประกอบดวยแรสเขยว เชน คลอไลต เอพโดต แอกทโนไลต
387
267. greenschist facies ชดลกษณกรนชสต ชดกลมแรหนแปรกลมหนงซงเดมใชกบหนอคนสเขมทแรเดมถกแปรสภาพไปเปนแอลไบต เอพโดต คลอไรต ถาหนเดมเปนหนเนอดน จะถกแปรสภาพใหแรเดมเปนคลอไรต มสโคไวต ไบโอไทต และคลอรทอยด ชดลกษณนเกดระหวางชวงอณหภม ๓๐๐-๕๐๐ องศาเซลเซยส
268. greenstone หนสเขยว ๑. (หนแปร) หนอคนเนอแนนสเขยวเขมทเกดการเปลยนสภาพ หรอแปรเปลยน เชน หนสปไลต หนบะซอลต หนแกบโบร และหนไดอะเบส ทมสเขยวเนองจากคลอไรด แอกทโนไลต หรอเอพโดต ๒. (หนตะกอน) หนโคลนเนอแนนประกอบดวยแรชาโมไซดเปนสวนใหญ ทาใหหนมสเขยวสลบอยกบหนเหลก (ironstone) เนอไขปลา ในยคจแรสซกตอนตนของ สหราชอาณาจกร ๓. ชอสามญของพลอยสเขยว เชน ฟกไซต ไดแอสโคไลต
269. greenstone belt แนวหนสเขยว พนททเปนแนวยาว ๆ ของเขตหนเกาแกของมหายคพรแคมเบรยน ซงมลกษณะเฉพาะคอประกอบดวยหนเขยวจานวนมาก โดยทแตละแนวประกอบดวยหนแปรทแสดงการเปลยนลกษณะจากชนหนตะกอนและหนภเขาไฟ ซงมความสาคญในเชงเศรษฐกจ เนองจากเปนตนกาเนดของแหลงแรโลหะ ด greenstone ประกอบ
270. greisen หนไกรเซน ๑. หนแกรนตทถกแปรเปลยนโดยไอรอน มกพบใกลขอบพลตอนของหนแกรนต ขอบของสาย ควอตซ และขอบของเพกมาไทต มรปรางเปนแถบและคลาย
388
สายแร ความกวางประมาณ ๒-๓ นวจนถง ๑ ฟต ประกอบดวยแรหลก ไดแก แรควอตซ มสโคไวต หรอเลพโดไลต เฟลดสปาร และโทแพซ สวนแรรองไดแก ทวรมาลน เบรล ฟลออไรต อะพาไทต อะนาเทส รไทล ดบก และวลแฟรม ๒. หนคลายหนแกรนต ประกอบดวยแรควอตซ มสโคไวตหรอเลพโดไลตฟลออรน แสดงลกษณะทเดนชดทเปนหนตนกาเนดของแหลงแรดบกพวกแคสซเทอไรต ซงเปนผลจากการแปรสภาพสมผส ๓. หนเนอหยาบทมดบกสมบรณ ประกอบดวยแรมสโคไวต ควอตซโทแพซ หรอทวรมาลน 21/56
271. greywacke* หนเกรยแวก หนชนชนดหนง มสเทาแกและมลกษณะเนอแบบหนทรายเนอหยาบหรอหนทรายคม องคประกอบไดแก ชนสวนเหลยมขนาดตาง ๆ กนของควอตซ เฟลดสปาร และเศษหนตาง ๆ ซงสวนใหญเปนหนเชรต ควอตไซต หรอหนชนวน อยในเนอพนจาพวกแรดน เนอของหนเกรยแวกนประสานกนแนนแขง จงทนทานตอการกรอนมาก
272. grid ตาราง, กรด ๑. ระบบอางองซงกาหนดจดโดยระยะจากแกนทงสองทเปนมมฉากซงกนและกน เชน ตาราง ย.ท.เอม (U.T.M. grid) ๒. เสนขนาน ๒ ชดทตดกนเปนมมฉาก ทาใหเกดรปสเหลยมจตรสหรอสเหลยมผนผา เชน ระบบพกดคารทเซยน (Cartesian coordinates) แบบสเหลยมผนผา ซงเขยนทบ
389
อยางถกตองและคงทบนแผนทและสงแสดงลกษณะพนผวโลกทคลายแผนท เพอใหรตาแหนงตาง ๆ บนพนดนเมอเทยบเคยงกบตาแหนงอน ๆ และเพอการคานวณทศทางและระยะทางไปยงจดอน ๆ ๓. โครงขายรปสเหลยมจตรสซงครอบคลมลาดบชดแผนท เกดจากเสนตาง ๆ ทลากขนานกนและตงฉากกบแกนกลาง กาหนดนบดวยอกษร E และ N จากศนยกาเนดตาแหนงของจดใด ๆ สามารถกาหนดเปนระยะกาหนดนบตะวนออก (easting) และระยะกาหนดนบเหนอ (northing) สหราชอาณาจกรใชระบบกรดแหงชาต แตละมลรฐของสหรฐอเมรกามกรดระบบหนง (หรอมากกวา ถาขนาดตามยาวเกน ๒๔๐ กโลเมตร) ใชเสนโครงแผนทแบบเมอรเคเตอรเฉยงฉาก (Transverse Mercator Projection) หรอเสนโครงแผนทคงรปแบบแลมเบรต (Lambert Conformal Projection) ซงมตารางจตรส ๑,๐๐๐ ฟต (๓๐๐ เมตร) ทาใหสามารถรวบรวมรายการพกดกรดของมลรฐได ระบบกรดทางทหารของสหรฐอเมรกาใชมาตราเมตรกโดยแบงเปน ๖๐ โซน โซนละ ๖ องศาทางลองจจด ตารางบนเสนโครงแผนทแบบเมอรเคเตอรเฉยงฉาก เรยกวา ตาราง ย.ท.เอม. สาหรบภมภาคขวโลกภายใน ๘๔ องศาเหนอ และ ๘๐ องศาใต ใชเสนโครงแผนทแบบโพลารสเตรโอกราฟก (Polar Stereographic Projection) ๔. รปแบบเดยวกน (มกเปนรปสเหลยมจตรส สามเหลยมดานเทา หรอรปหกเหลยม) ทครอบคลมผวพนซงนาขอมลมาใช
390
ทาแผนท เพอจะดาเนนการวเคราะหขอมลเหลาน (เชน ขอมลเกยวกบลาดหรอความถทางระยะสง) หรอเพอคานวณคาสงสดของหนวยกรดแตละหนวยสาหรบการแบงซอยคาเสนคาเทา ๕. ในการเจาะสารวจแร เสนตารางใชตดขวางกบสวนกวางยาวของขอบเขตแหลงแร และตองระบทศภมศาสตรและขนาดตารางกากบแนวตารางไวดวย
273. grike; gryke ระแหงหน รอยแตกระแหงลกลงไปในหน ซงสวนมากพบในหนปน เกดจากนาไหลแทรกซมลงไปตามแนวแตกในเนอหน แลวละลายสวนประกอบหนตดลงไปเบองตาดวย
274. groove cast รปพมพแนวรอง รองรอยใตชนหนทมลกษณะเปนสนยอดคมหรอแหลม มความสงไมกมลลเมตร แตมความกวางและยาวหลายเซนตเมตร เกดขนโดยตะกอนทรายเขาไปสะสมในรองทเปนผลจากการลากวสดไปบนผวหนาชนตะกอนทยงไมแขงตว เมอชนทรายแขงตวผวใตชนหนทรายจงมลกษณะเปนสนยาว ด drag mark และ current mark ประกอบ ดรปประกอบ รป รปพมพแนวรอง ๒ ทศทาง รป รปพมพแนวรองแสดงวสดททาใหเกดรองซงอาจอยทเดมหรอไมกได ยนยนมตเดม 24/56
275. gross pay ชนปโตรเลยมหนา ความหนาของชนปโตรเลยมชนแรกจนถงชนสดทาย ซงจะ
391
รวม รวมความหนาทงหมดของชนทไมมปโตรเลยมดวย 276. ground current;
earth current
กระแสดน ด telluric current
277. ground moraine กองตะกอนธารนาแขงพนธาร
เนนทเกดจากการสะสมตวของตะกอนธารนาแขงไมแสดงชน (till) หรอตะกอนทตกจมจากธารนาแขง ระหวางทถกนาพาไปมการเสยดละลายเกดขน ลกษณะเปนเนนเตย ๆ บรเวณกวาง (ดรปท moraine)
278. groundmass เนอพน ด matrix
279. groundwater นาบาดาล ๑. สวนของนาใตดนทอยในชองวางทตอเนองกนในเขตอมนา (saturated zone) รวมถงธารนาใตดน (underground stream) ด phreatic water ประกอบ ๒. คากวาง ๆ ทหมายถงนาใตดน (subsurface water) ซงแตกตางจากนาผวดน (surface water) มความหมายเหมอนกบ subterranean water และunderground water
280. groundwater barrier; groundwater dam; hydrologic barrier
เขอนใตดน สงกดขวางตามธรรมชาตหรอทมนษยสรางขน เชน พนง ผงรอยเลอน ซงขวางกนการเคลอนทดานขางของนาบาดาล ทาใหระดบนาของทงสองดานแตกตางกน
281. groundwater basin แองนาบาดาล ๑. โครงสรางใตดนทมสภาพเปนแองในการนาเขา การ
392
กกขง และการไหลออกของนาใตดน ๒. ชนนาหรอระบบชนนาใตดน ซงมพนทรองรบและขงนาใตดนทมขอบเขตแนชด โดยอาจมรปรางคลายแองหรอไมกได
282. groundwater budget ดลยภาพนาบาดาล ประมาณการนาบาดาลในรปของสมการนาบาดาลทเกยวของกบการนาเขา การนาออก และการเปลยนแปลงของการกกเกบนาในชนนาบาดาล
283. groundwater dam; groundwater barrier; hydrologic barrier
เขอนใตดน ด groundwater barrier; groundwater dam; hydrologic barrier ประกอบ
284. groundwater equation
สมการนาบาดาล สมการทเกยวของกบดลยภาพนาบาดาล มสตรดงน S D R ET RO P
โดยท P ปรมาณหยาดนาฟา RO ปรมาณนาไหลบา ET ปรมาณการคายระเหยของนา R ปรมาณการเตมนา D ปรมาณนาบาดาลไหลออก S การเปลยนแปลงปรมาณกกเกบนาบาดาล มคาเปนบวกเมอนาไหลเขามปรมาณมากกวานาไหลออก และมคาเปนลบเมอนาไหลเขามนอยกวานาไหลออก 21,22/56
285. groundwater flow ๑. การไหลของนาบาดาล
ด groundwater movement 8/56
393
286. groundwater flow ๒. นาบาดาลไหลบา ด groundwater runoff 8/56 287. groundwater
movement
การเคลอนตวของนาบาดาล
การเคลอนตวหรอการไหลของนาในเขตอมตวดวยนาไมวาจะเกดโดยธรรมชาตหรอดวยการกระทาของมนษย มความหมายเหมอนกบ groundwater flow ๑ 8/56
288. groundwater runoff นาบาดาลไหลบา สวนหนงของนาไหลบาทซมลงไปเพมเตมในระบบนาบาดาลแลวไหลผานชนนาใตดนออกไปสแมนาหรอแหลงนาผวดน นาบาดาลไหลบาเปนแหลงนาหลกของนาทไหลคงทอยในแมนา หรอนาทไหลในฤดแลงของแมนาทไมมนาจากแหลงกกเกบนาผวดนมาเพมเตม มความหมายเหมอนกบ groundwater flow ๒ 8/56
289. group กลมหน หนวยลาดบชนหนตามลกษณะหนหนวยหนง ประกอบดวยหมวดหนทอยตดกน ๒ หมวด หรอมากกวานน ซงมลกษณะเนอหนทสาคญ ๆ เปนแบบเดยวกน และกอกาเนดหรอมอายอยในยคหรอมหายคเดยวกน 42/55
290. growth band; growth line
เสนเตบโต ด growth line; growth band
291. growth fault รอยเลอนเคลอนตว รอยเลอนในหนตะกอนทเกดขนพรอมกบการสะสมตวของตะกอน ดงนนลาดบชนตะกอนของหนวยหนทเคลอนพรอมรอยเลอนจงเพมมากขนตามความลก ดานทเลอนลงมความหนามากกวาเมอเทยบกบอกดานหนง มความหมาย
394
เหมอนกบ depositional fault ซงเปนคาทใชมากในสหรฐอเมรกาบรเวณอาว ชายฝง และชายฝงทะเล 3/56 ตรวจแลว
292. growth line; growth band
เสนเตบโต วงชนหรอวงแถบในเปลอกของสตวทมเปลอกสองฝา
293. growth ring วงเตบโต ชนหรอแถบในเนอไมซงตนไมผลตขนในชวงการเจรญเตบโตแตละป วงเตบโตสามารถนาไปวเคราะหหาอายและขอมลเกยวกบสภาพภมอากาศ โดยดจากจานวนและขนาดของวงเตบโตแตละชน มความหมายเหมอนกบ tree ring ด annual ring และ dendrochronology; tree-ring chronology ประกอบ
294. growth twin ผลกแฝดงอก ผลกแฝดชนดหนงซงเปนผลจากการวางตวของอะตอม ไอออน หรอกลมอะตอมหรอไอออน ลงบนดานนอกของผลกแรทกาลงเตบโตอยในสารททาใหการจดวางตวตามปรกตของโครงสรางผลกเดมนนหยดชะงกลง ผลกแฝดงอกจงสะทอนถงความผดปรกตทเกดขนระหวางการเตบโตตามธรรมชาต และถอไดวาเปนผลกปฐมภม ผลกแฝดงอกสงเกตไดจากผลกแฝด ๒ ผลกทแทงทะลกนและกน หรอมเสนเขตระหวางกน ๑ เสน
295. gruss กรส การสะสมของเศษชนสวนของเศษหนผเนอหยาบทมลกษณะเปนเหลยมมม เปนผลมาจากการแตกแยกเปนสวน ๆ ของผลกในหนแกรนต โดยทวไปจะเกดในเขตแหงแลงและกง
395
แหงแลง 296. gryke; grike ระแหงหน ด grike; gryke
297. gryphaea กรเฟย ซากดกดาบรรพของหอยกาบคสกลกรเฟย ด gryphaeate ประกอบ
298. gryphaeate -คลายหอยกรเฟย ลกษณะรปรางคลายเปลอกของซากดกดาบรรพของหอยกาบคสกลกรเฟย (genus Gryphaea) ซงมฝาซายโคงนนมาก มดานหลง (dorsal) งอ และมฝาขวาแบน
299. guano กวโน มลของคางคาวหรอนกทะเลทสะสมเปนจานวนมาก และนามาใชประโยชนเปนปยไดเนองจากมปรมาณของฟอสเฟตมาก มมากตามชายฝงของประเทศเปรและชลในทวปอเมรกาใต ในประเทศไทยพบตามถาหนปน
300. guest แรเยอน แรซงเสรมเขาไปในแรหรอหนทเกดอยกอนและมกมการแทนทแรหรอหนนนดวย มความหมายตรงขามกบ host
301. guide fossil ซากดกดาบรรพชนา ซากดกดาบรรพใด ๆ ซงมคณคาใชในการจดจาแนกอายของชนหน หรอชถงสภาพแวดลอมทซากดกดาบรรพอยอาศย หรอเปนซากดกดาบรรพดรรชนในการเทยบสมพนธชนหนเฉพาะถน ด index fossil ประกอบ
302. gulf อาว สวนของทะเลหรอมหาสมทรทลกเขาไปในแผนดน ซงเกดจากรอยแยกของเปลอกโลกหรอทลมตา โดยทวไปสวนทลกเวาเขาไปในแผนดนจะมระยะยาวมากกวาระยะกวางของปากอาว
303. gully รองธาร รองลกบนพนดนทเกดจากการกดเซาะของนาฝนทไหล
396
รวมตวกนอยเปนธารนา 304. gully erosion การกรอนแบบรองธาร ดคาอธบายใน sheet erosion; sheet flood erosion
305. gumbotil กมโบทล ดนเหนยวชนดหนงซงมสเทาถงเทาเขม เกดจากการผพงอยกบท การชะลาง และการทบถมในสวนปลายของธารนาแขง ทมกมภมประเทศคอนขางตาหรอทราบ ทาใหดนเหนยวอยในสภาพการสญเสยออกซเจน สมบตของดนเหนยวชนดนคลายกบกมโบ คอเหนยวมากเมอเปยก และแขงมากเมอแหง
306. GÜnz กนซ ๑. ชวงอายของตะกอนสมยไพลสโตซนของทวปยโรปตอนกลาง อยเหนอชนกรวดโดเนาและอยใตมนเดล ๒. ชวงเวลาทเกดธารธารนาแขงลาดบทหนงของสมยไพลสโตซน บรเวณภเขาแอลป ปจจบนพบวาไดมธารนาแขงเกดขนกอนหนานแลว ด ตารางชวงอายธารนาแขงและชวงคนธารนาแขงสมยไพลสโตซนในทวปอเมรกาเหนอและทวปยโรป ประกอบ 5/56
307. GÜnz-Mindel กนซ-มนเดล คาทประยกตใชกบชวงเวลาทธารนาแขงลาดบทหนงของสมยไพลสโตซนของบรเวณภเขาแอลปเกดการละลาย โดยเกดหลงธารนาแขงกนซและกอนธารนาแขงมนเดล ด ตารางชวงอายธารนาแขงและชวงคนธารนาแขงสมยไพลสโตซนในทวปอเมรกาเหนอและทวปยโรป ประกอบ 6/56 ตรวจแลว
308. gusher หลมนามนพ หลมนามนทมแรงดนสงมากจนทาใหนามนพงขนมาเหมอนนาพ ซงทาใหเกดความสญเสยนามนและแกสรวมทงความดนแหลงกกเกบและเสยสภาพแวดลอม ในสมยกอนหาก
397
นามนเกดพงขนมา แสดงถงการไดพบแหลงนามนขนาดใหญ ด blowout ประกอบ
309. Gutenberg discontinuity
แนวไมตอเนองกเทนเบรก
รอยตอระหวางชนเนอโลกกบแกนโลกชนนอก ซงมระดบความลกประมาณ ๒,๙๐๐ กโลเมตร ณ แนวแบงเขตนความเรวคลนไหวสะเทอนไมตอเนอง ความเรวคลนปฐมภมจะลดลง คลนทตยภมไมสามารถผานตอลงไปได ซงแสดงถงการเปลยนสถานะจากของแขงไปเปนของเหลว และการเปลยนแปลงองคประกอบภายในโลก ด Conrad discontinuity และ Mohorovicic discontinuity ประกอบ 9/56
310. guyot เขายอดราบใตสมทร, กโย
ภเขายอดราบซงสงขนจากพนมหาสมทรแปซฟกมาจนถงระดบใตนาประมาณ ๘๐๐ เมตร ในมหาสมทรแอตแลนตกกมบาง กโยนจะแตกตางจากภเขาใตทะเล (seamount) ตรงทภเขาใตทะเลมยอดแหลม เมนารด (H.W. Menard) ประมาณวา ในมหาสมทรแปซฟกมกโยและภเขาใตทะเลรวมประมาณ ๑๐,๐๐๐ ลก ซงบางลกมยอดสงจากพนสมทรประมาณ ๓ กโลเมตร กโยเหลานอาจเกดมาจากภเขาไฟ ยอดจะปาดราบลงดวยแรงจากคลนลมและกระแสนา และภายหลงถกนาทวมมดเนองจากการทระดบนาทะเลสงขน หรอเพราะฐานรากภเขาจมตวลง กโยหลายลกมอายเกาแกมาก ทงน จะเหนไดจากมการขดเจาะพบสารสมยครเทเชยสและไมโอซน (ซงเกดในนา
398
ตน) ไดจากยอดภเขาเหลาน 21/56
311. GWC (gas-water contact)
จดบเบลยซ (รอยตอแกส-นา)
ด gas-water contact (GWC)
312. gymnosperm พชเมลดเปลอย พชซงเมลดไมมผนงรงไขหม เชน ปรง (cycad) แปะกวย (ginkgo) สนไพน สนเฟอร สนสปรซ พชเหลานมชวงอายตงแตยคดโวเนยนตอนปลายจนถงปจจบน ด angiosperm ประกอบ
313. gyprock หนยปซม คาทเลกใชแลวในความหมายเหมอนกบ rock gypsum
314. gypsum cavoli ดอกยปซม กลมผลกยปซมรวมเปนรปรศมขนดานบนซงแสดงลายชนภายในตดขวางผลกดคลายกะหลาปลหรอกะหลาดอก เปรยบเสมอนเนนของผลกทเกดขน ณ รอยตอระหวางนากบตะกอนในนาเคม แหลงทรจกกนด คอ แหลงแรสมยไมโอซนตอนบนของอตาลซงยงคงแสดงโครงสรางปฐมภม นอกจากนพบโครงสรางทยงคงเหลออยในหนยค ไซลเรยนตอนบนในมลรฐอนเดยนาดวย
315. gypsum plate แผนยปซม อปกรณเสรมทใชในกลองจลทรรศนโพลาไรส ทาดวยแผนยปซมใสหรอซลไนต ใหสแทรกสอดเปนสแดงอนดบทหนง ใชตรวจสอบเครองหมายทางแสงของผลกหรอรปแทรกสอด และหาตาแหนงของแนวระนาบการสน ด quartz wedge ประกอบ
316. gyttja โคลนอนทรย ตะกอนดนโคลนทเกดในทะเลสาบ และมสารอนทรยปนอยเปนจานวนมาก
399
317. H/C ratio; hydrogen-to-carbon atomic ratio
อตราสวนไฮโดรเจนตอคารบอน
ด hydrogen-to-carbon atomic ratio; H/C ratio
318. habit รปลกษณ ๑. รปทรงผลกเฉพาะแบบหรอรปทรงหลายแบบทเกดในแรหนง ๆ รวมทงลกษณะทผดปรกต ด crystal habit ประกอบ ๒. คาทวไปทหมายถงรปลกษณภายนอกของแรหรอหน ๓. ลกษณะปรากฏของสงมชวต โดยเฉพาะลกษณะทมอทธพลตอวถชวตหรอแนวทางการดารงชวตของสงมชวตนน
319. habitat แหลงทอย, ถนทอย สภาพแวดลอมซงเหมาะสมสาหรบใหพชหรอสตวนน ๆ ไดใชเปนทอยอาศยและดารงชวต
320. hackly -หยกคม คาทใชกบลกษณะรอยแตกของหนหรอแรทมรอยแตกทผวหนาเปนสนเหลยมคม เชน ทองแดงธรรมชาต ด fracture ประกอบ
321. hade* มมกลบ มมทเกดจากการทชนหน สายแร หรอระนาบรอยเลอนเอยงเทไปจากแนวระนาบดง มมนวดเปนองศาจากระนาบดง แตถาวดจากระนาบระดบ เรยกวา มมเท (dip angle) มมกลบบวกกบมมเทจะเปนมมฉากหรอ ๙๐ องศาเสมอไป คานนยมใชกนเฉพาะในกลมชาวเหมองใตดน
322. Hadean ฮาเดยน ชวงเวลาทจดอยในบรมยคพรแคมเบรยน มชวงเวลาตงแต ๔,๐๐๐-๔,๖๐๐ ลานป พบแรทมอายมากทสด (คอแรเซอรคอนประมาณ ๔,๔๐๔ ลานป) และพบหนอายแกทสด (๔,๐๓๐ ลานป)
400
ด geologic time scale และ Priscoan ประกอบ 41/55
323. Haeckel ‘s law กฎเฮกเกล ด recapitulation theory
324. hairstone; hair stone
หนเสนผม ควอตซชนดหนง เปนผลกใสทมสารฝงในเปนรปเสนใยคลายเสนดายหรอรปเขมของแรชนดอน ๆ สอดแทรกอยในผลกอยางหนาแนน โดยปรกตมกเปนผลกของรไทล หรอแอกทโนไลต โดยเฉพาะควอตซซาเกนทก (sagenitic quartz) ด Venus hairstone และ Thethis hairstone ประกอบ มความหมายเหมอนกบ needlestone; needle stone
325. half section สวนครง สวนทมขนาดพนท ๓ ๒ ๐ เอเคอร มการเรยกชอเปนสวนเหนอ สวนใต สวนตะวนออก และสวนตะวนตก
326. halide เฮไลด กลมแรทมธาตแฮโลเจน (halogen elements) ไดแก ฟลออรน โบรมน คลอรน และไอโอดนประกอบอย กลมเฮไลดมความแขงคอนขางตาและสจาง รปผลกมกจะเปนรปลกบาศก แรในกลมเฮไลด เชน ฟลออไรต เฮไลต มความหมายเหมอนกบ halogenide
327. halocline ลาดความเคม แนวชนนาในมหาสมทรทมการเปลยนความเคมอยางรวดเรวตามความลก
328. halogenide เฮโลจไนด ด halide
401
329. hamada ฮามาดา ด hammada 330. hammada ฮมมาดา ทะเลทรายสวนทมแตหนแขงและเศษหนกระจดกระจายปก
คลมพนทอยทวไป ไมมกรวดเลกและทรายละเอยด เนองจากถกลมพดพาไปหมด มความหมายเหมอนกบ hamada
331. hand specimen กอนตวอยาง ตวอยางหน แร หรอวสดอนทมขนาดกอนพอเหมาะ เชน ๒.๕ ๗.๕ ๑๐.๕ เซนตเมตรใชเพอเปนตวอยางอางอง หรอสะสมไวเพอการศกษา
332. hanging valley หบเขาลอย หบเขาสาขาทอยสงตางระดบกบหบเขาใหญ ซงตอนทเชอมตอกบหบเขาใหญนนเปนทตงชนมาก ถามธารนาไหลผานหบเขาสาขานนมาสหบเขาใหญกจะเกดมโกรกธารหรอนาตกขน หบเขาลอยเชนนมกพบอยตามบรเวณทเคยมธารนาแขงปกคลมมากอน แตกอาจจะพบในทอน ๆ บาง ในประเทศไทยพบทอาเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม ทอาเภอพบลมงสาหาร จงหวดอบลราชธาน เปนตน (ดรปท cirque)
333. hanging wall หนเพดาน หนสวนทอยเหนอรอยเลอนรอยเหลอมหรอสายแร (ดรปท hade)
334. hard coal ถานหนแขง โดยทวไปหมายถงถานหนแขงทมชนคณภาพสงกวาลกไนตขนไป แตในประเทศสหรฐอเมรกาหมายถง แอนทราไซต
335. hard rock หนแขง ๑. หนอคนและหนแปรซงสามารถแยกตวจากหนตะกอนได ๒. หนทใชในการกอสรางถนนและงานตดคนทาง ซงถอวาเปนหนแขงเมอตองใชวธการเจาะและระเบด (drilling & blasting) หนนนขนมา หรอวสดเปนประเภทกอนหนมนใหญ ซงแตละกอนมขนาดตงแต ๐.๗๕ ลกบาศกเมตรขนไป
402
336. hard water นากระดาง นาทเมอใชสบธรรมดาไมสามารถทาใหเกดฟองสบไดงาย และเมอนาระเหย จะเกดคราบในภาชนะ เปนนาทมปรมาณไอออนของแคลเซยมและแมกนเซยมสง
337. hardness ความแขง ความทนทานของแรตอการขดขด สมบตนไมอาจกาหนดความหมาย หรอวดใหชดเจนลงไปได แตจะเปรยบเทยบไดกบแรซงจดเปนมาตรฐาน เชน ความแขงมาตราโมส (Mohs scale) ซงประกอบดวยแร ๑๐ ชนด เรยงลาดบแรททนทานตอการขดขดนอยทสด (เทยบความแขงเปน ๑) ถงมากทสด (เทยบความแขงเปน ๑๐) มาตราเชงเทคนค (technical scale) ซงประกอบดวยแร ๑๐ ชนด หรอมาตราความแขงอน ๆ นอกจากน อาจใชอปกรณงาย ๆ ทหาไดสะดวกประมาณความแขงไดดวย เชน เลบมอ ประมาณความแขงเปน ๒.๕ เหรยญ หรอลวดทองแดง ๓.๕ กระจกหรอมดพบ ๕.๕
338. hardness scale มาตราความแขง หนวยวดความแขงของแร ใชในการตรวจสอบชนดแร มทงทตรวจสอบแบบทวไป เชน มาตราโมส (Mohs scale) และแบบทตรวจสอบความแขงจลภาค เชน คาความแขงวกเกอรส (Vickers hardness number) ด hardness ประกอบ
339. hardpan ชนดานแขง ๑. ชนดนสวนลาง ลกษณะแขงและแนนทบ เกดจากการเชอมยดดวยวตถประสาน ไดแก ซลกา เหลกออกไซด และอนทรยวตถ ด duricrust และ iron pan ประกอบ
403
๒. ชนทบางสวนของพวกกรวดเชอมยดประสานกนจนไมสามารถขดทะลผานได เชน ในบรเวณลานแหลงแรทองบางแหง ๓. ชนททรายหรอกรวดเชอมยดดวยวตถประสานจนแขง ยากตอการไถพรวน ๔. ชนตะกอนแขงทไมจบตวกนแนน แตกยากตอการขดหรอเจาะดวยสวาน
340. hard–rock geology ธรณวทยาหนแขง วชาธรณวทยาทศกษาเกยวกบหนอคนและหนแปร ตรงขามกบ solf–rock geology
341. harmonic wave คลนฮารมอนก คลนทมการเปลยนแปลงแอมพลจด (amplitude) ณ ตาแหนงใดตาแหนงหนงเมอเวลาเปลยนไป จนทาใหแอมพลจดเปลยนไปเรอย ๆ ตามเวลา และแอมพลจดจะมคาซาคาเดมเมอครบ ๑ ความยาวคลน
342. harzburgite หนฮารซเบอรไกต หนอคนแทรกซอนระดบลก พวกหนเพรโดไทตทประกอบดวยแรหลกเปนแรโอลวน และออรโทไพรอกซน มสแดงและเขยว พบครงแรกทภเขาฮารซ เมองฮารซบรก ในประเทศเยอรมน
343. head สวนหว สวนทกวางออกไปในทะเลของคลนหวแตก ตรงขามกบกระแสนาตลบ ด rip current ประกอบ
344. head shield เกราะหว ดคาอธบายใน placoderm
345. head waves คลนนา คลนไหวสะเทอนทเดนทางผานตวกลางทมความเรวคลนตาไปสตวกลางทมความเรวคลนสง โดยมมมตกกระทบเกอบเทากบมมวกฤต และเดนทางในตวกลางทมความเรวสงขนาน
404
กบแนวของรอยสมผสระหวางตวกลางทงสอง แลวหกเหกลบขนสผวดน
346. headland หวแหลมผาชน หวแหลมทยนออกไปในทะเลและมลกษณะเปนหนาผาสงชน ชาวเรอมกใชเปนทหมายในการเดนทาง เชน เขาสามมก แหลมแสมสาร ในจงหวดชลบร
347. headspace gas analysis
การวเคราะห แกสสวนบน
การวเคราะหแกสไฮโดรคารบอนเบาโดยแกสโครมาโทกราฟ จากแกสทสะสมอยในบรเวณสวนบนของกระปองบรรจตวอยางเศษหนเจาะ ปรมาณและสวนประกอบของแกสใชบงชถงหนตนกาเนดและไฮโดรคารบอนในแหลงกกเกบ
348. heat flow* การไหลถายความรอน
การทความรอนไหลถายเทจากภายในโลกขนสพนดน โดยการนาหรอการแผรงส การไหลถายความรอนนมคาเฉลยประมาณ ๑.๒ ไมโครแคลอร/ตารางเซนตเมตร/วนาท
349. heave; horizontal throw
ระยะเลอนแนวนอน ระยะทางในแนวนอนทชนหนเลอนเหลอมกน มความหมายเหมอนกบ offset ความหมายท ๕ (ดรปท throw)
350. heavy crude oil; heavy oil
นามนดบชนดหนก ด heavy oil; heavy crude oil
351. heavy liquid ของเหลวหนก ของเหลวทมความหนาแนนหรอความถวงจาเพาะสง เชน โบรโมฟอรม ( ๒.๘๖) เมทลนไอโอไดด (๓.๓๒) ซงกโบรไมด (๔.๒๒) ใชในการแยกแรหรอวสดทมความถวงจาเพาะตางกนทปนกนอย
352. heavy mineral แรหนก ๑. กลมแรรองทพบในหนตะกอนหรอตะกอน มความถวงจาเพาะสงกวา ๒.๙ เชน แรรไทล อลเมไนต ลโคซน
405
แคสซเทอไรต เซอรคอน โมนาไซต ๒. แรประกอบหนทมความถวงจาเพาะสงกวา ๒.๙ เชน โอลวน ไพรอกซน
353. heavy oil; heavy crude oil
นามนดบชนดหนก นามนดบทมคาความถวงเอพไอสงกวา ๔๐ องศา
354. hedreocraton* หนฐานธรณทวป ดคาอธบายใน craton
355. height of land; divide; drainage divide; topographic divide; water parting; watershed line*
สนปนนา ด divide; drainage divide; height of land; topographic divide; water parting; watershed line
356. Hemichordata เฮมคอรดาตา ชอไฟลมของสตวนาเคมขนาดเลกทมแกนสนหลงเฉพาะในชวงเปนตวออน มแกนประสาท ในคอมชองเหงอก (gill slit) รางกายออนนม และมสมมาตรดานขาง แบงเปน ๒ กลม คอ เทอโรบรานช (Pterobranch) ซงเปนสตวหากนตามพนทองนา อยเปนกลมและเกาะตดท กบพวกหนอนซงมรปรางคลายลกโอกหรอลกกอหรอรปลน ทอาศยขดรอยตามพนทองนา นอกจากนทางบรรพชวนวทยายงไดจดใหแกรปโทไลตซงสญพนธไปหมดแลวรวมอยในไฟลมนดวย เนองจากพบวามความคลายคลงกบเทอโรบรานซมากกวา
406
สตวในไฟลมอน ๆ ด Protochordata และ Chordata ประกอบ
357. hemihedral เฮมฮดรล ชนผลกเมโรฮดรลชนหนงหรอหลายชนผลกในระบบผลกหนง ซงแบบรปผลกมหนาผลกเพยงครงหนงของจานวนหนาผลกทเหมอนกนของแบบรปผลกทมลกษณะเดยวกบโฮโลฮดรลในระบบผลกเดยวกน มความหมายเหมอนกน hemisymmetric
358. hemipelagic deposit สงทบถมกงทองทะเลลก
ตะกอนหรอสงทบถมทองทะเลลก ซงเมดตะกอนในสวน (fraction) ทมขนาดใหญกวา ๕ ไมครอน (๐.๐๐๕ มลลเมตร) จะเปนตะกอนทมกาเนดจากภเขาไฟ แผนดน หรอทะเลตน ในปรมาณทมากกวารอยละ ๒๕ ตะกอนกงทองทะเลลกโดยมากมกสะสมตวใกลขอบทวปและทราบกนสมทรทอยขางเคยง ทาใหมสวนประกอบของเมดตะกอนจากทวปมากกวา เมอเทยบกบสวนประกอบในตะกอนทองทะเลลก ด eupelagic sediment ประกอบ มความหมายเหมอนกบ hemipelagic sediment
359. hemipelagic sediment
ตะกอนกงทองทะเลลก ด hemipelagic deposit
360. hemipelagite เฮมเพลาไจต ตะกอนทเกดสะสมตวอยางชา ๆ บนพนทะเล เปนอนภาคตะกอนทมาจากพนทวปและมาจากสงมชวตทอาศยอยในบรเวณนน หรอมาจากสงมชวตประจาถนของทองทนน ๆ
361. hemisymmetric เฮมซมเมตรก ด hemihedral
407
362. henwoodite เฮนวไดต ด turquois; turquoise
363. heptane เฮปเทน ไฮโดรคารบอนเหลวของชดอลเคนอมตวหรอพาราฟน มสตรเคม C7 H16 นอรแมลเฮปเทน (nC7) เปนชนดหนงในอลเคนเบาสวนนอยทพบในสงมชวต เชน ในนามนจากตนสนพนธ Jeffery ซงมนอรแมลเฮปเทนถงรอยละ ๙๘
364. heptane value คาเฮปเทน คาตววดความสมบรณทางความรอนของหนตนกาเนดปโตรเลยม โดยใชสดสวนปรมาณของไอโซเมอรของ C6 และ C7
365. herbaceous material สารไรเนอไม สารจาพวกเคอโรเจนทไดมาจากสวนของผวเคลอบ (cuticle) สปอร และเรณ
366. herbivore สตวกนพช สงมชวตซงดารงชวตอยไดดวยการกนพชเปนอาหาร
367. Hercynian เฮอรซเนยน ชวงเวลาทชนหนในยโรปเกดการคดโคงและเลอนเหลอมลาเปนระยะ ๆ จนสดทายไดเกดเปนเทอกเขาใหญในมหายคพาลโอโซอกตอนปลาย ซงอยระหวางยคคารบอนเฟอรสตอนตนถงยคเพอรเมยน เฮอรซเนยนเปนคาละตนทใชในเยอรมน เรยกระบบเทอกเขาในยโรปตอนกลาง โดยไดชอมาจากเฮอรซเนยซลวา (Hercynia silva) อนเปนชอของเทอกเขาฮารซ (Harz Mountains) นอกจากน ยงมชอเรยกตาง ๆ กนอกหลายชอ เชน วารสคาน (Variscan)
368. Hercynian Orogeny การกอเทอกเขาเฮอรซเนยน
การกอเกดเทอกเขาชวงมหายคพาลโอโซอกตอนปลายของทวปยโรป ทเกดตอเนองตลอดยคคารบอนเฟอรสและยคเพอรเมยน มความหมายเหมอนกบ Variscan Orogeny
408
369. heredity พนธกรรม, กรรมพนธ คณภาพและศกยภาพทสงมชวตแตละตวไดรบสบทอดหรอถายทอดมาจากยนของบรรพบรษของสงมชวตแตละตวนน
370. Herringbone array แถวลาดบรปกางปลาเฮอรรง
การจดวางกลมจโอโฟนหรอกลมตนกาเนดคลนใหวางขวางเฉยง ๔๕ องศา กบแนวเสนสารวจ วางเรยงสลบกนทงสองขางของแนวเสนสารวจ รป
371. herringbone texture เนอแบบกางปลาเฮอรรง
แบบรปของการสลบแถวของผลกทขนาน แตละแถวมทศทางกลบกบแถวทประชดกน คลายลายผาแบบกางปลาเฮอรรง
372. heterochthonous -มาจากทอน ๑. คาทใชเกยวของกบตะกอนหรอหนซงเกดในทอน แตถกนาพามาอย ณ ทปจจบน หรอซากดกดาบรรพในชนหนทหนงถกกดกรอนหลดออกและถกนาพามาสแหลงสะสมใหม ด allochthonous และ reworked ประกอบ ๒. คาทใชเกยวของกบพรรณสตวหรอพรรณพชซงมาจากทอนไมไดเกดขนในททพบ
373. heterocompound สารประกอบเนอคละ สารประกอบอนทรยทมธาตอน ๆ นอกเหนอจากคารบอนและไฮโดรเจนประกอบอยในโครงสรางโมเลกลดวย คานเรยกสน ๆ วา NSO (nitrogen sulfur oxygen)
374. heterocyclic วงคละธาต ดคาอธบายใน cyclic
375. heterogeneous equilibrium
สมดลเนอคละ ความสมดลในระบบทมองคประกอบมากกวา ๑ เฟสขนไป เชนปฏกรยาทเกยวของกบของแขงและแกส หรอของแขงและของเหลว เชน H2O(g) C(s) H2(g) CO(g)
409
Cu(s) + 2Ag + (aq) Cu2+(aq) + 2Ag(s) ด homogeneous equilibrium และ phase ประกอบ
376. heterogranular; inequigranular
-เนอคละขนาด คาทใชเกยวของกบหนหรอเนอหนซงประกอบดวยผลกหรอเมดตะกอนทมขนาดตาง ๆ กน ด homogranular ประกอบ
43/55
377. hexacoral ปะการงหกชอง ปะการงเดยว (solitary coral) หรอปะการงกลม (colonial coral) ซงมผนงแบงชองวางในโครงรางออกเปน ๖ ชอง ภายในชองวางทงหกชองนจะมผนงกนยอยเกดขนใหม ทาใหชองวางทงหกมลกษณะทเหมอนหรอซากน สวนใหญพบในปะการงทมชวงอายตงแตยคไทรแอสซกถงปจจบน ปะการงกลมนจดอยในอนดบสเกลอแรกทเนย (order Scleractinia) มความหมายเหมอนกบ scleractinian ดรปท cardinal septum 21,22,23,25/56
378. hexagonal system ระบบสามแกนราบ ระบบผลกระบบหนงซงมแกนผลก ๔ แกน สามแกนราบยาวเทากนและทามม ๑๒๐ องศา ซงกนและกน หนงแกนดงมความยาวไมเทากบแกนราบแตตงฉากกบระนาบแกนราบ และเปนแนวแกนไตรสมมาตรหรอแกนฉสมมาตร ด crystal system ประกอบ
410
379. hexakisoctahedron เฮกซะครสออกตะฮดรอน
ดคาอธบายใน hexoctahedron
380. hexane เฮกเซน ไฮโดรคารบอนเหลวของชดอลเคนหรอพาราฟนมคารบอน ๖ อะตอม มสตรเคม C6 H14 ใชเปนตวทาละลายในอตสาหกรรมนามนพช
381. hexoctahedral class ชนผลกเฮกซออกตะฮดรอน
ชนผลกในระบบสามแกนเทา ซงมสมมาตร 4/m หรอ 3 หรอ 2/m
382. hexoctahedron เฮกซออกตะฮดรอน รปทรงผลกในระบบสามแกนเทา ซงมหนาผลกแบบสามเหลยมเทา ๆ กน ๔๘ หนา แตละหนาตดแกนผลกทง ๓ ทระยะทางตางกน มดชนมลเลอรเปน {hkl} และมสมมาตร 4/m หรอ 3 หรอ 2/m คานบางครงอาจเขยนเตม ๆ วา เฮกซะครสออกตะฮครอน (hexakisoctahedron) หรอเรยกอกชอหนงวา ออกตะฮตรอนหกหนา (six-faced octahedron)
383. hiatus ชวงวางชนหน ๑. ชวงลาดบชนหนทขาดตอนซงเกดขนเนองจากการสะสมตวทไมตอเนองหรอการกรอนของชนหนในชวงเวลาใดเวลาหนง ๒. ชวงเวลาใดเวลาหนง ซงไมมการสะสมตวของตะกอน ด lacuna ความหมายท ๑ ประกอบ
384. hidden layer ชนซอน ชนตวกลางซงไมสามารถตรวจหาไดดวยวธสารวจวดคลนไหวสะเทอนแบบหกเห เมอชนตวกลางทอยถดไปทางดานลางมความเรวคลนไหวสะเทอนตากวาชนตวกลาง
411
ความเรวสงทปดทบอยดานบน หรอเมอชนตวกลางบางเกนไปหรอมความเรวคลนไหวสะเทอนตางจากชนทปดทบอยดานบนไมมากพอทจะทาใหตรวจวดเวลาแรกถงจโอโฟนได ด blind zone ประกอบ
385. high moor ทสงชนแฉะ พรทเกดจากหญามอสส อยในทสง เชน ภเขา ไมมอทธพลของนาใตดนเกยวของ มกไดรบนาฝนอยางเดยว
386. high quartz ควอตซอณหภมสง พหสณฐานหนงของแรควอตซซงเสถยรทอณหภม ๕๗๓–๘๐๗ องศาเซลเซยส และมคาดรรชนหกเหและคาแสงหกเหสองแนวตากวาแรควอตซอณหภมตา แรนเกดเปนแรดอกในหนควอตซพอรฟร หนกราฟกแกรนต และหนแกรนตเพกมาไทต มความหมายเหมอนกบ beta quartz; quartz ด low quartz ประกอบ
387. high-calcium limestone
หนปนแคลเซยมสง หนปนทมแคลเซยมคารบอเนตมากกวารอยละ ๙๕ และมแมกนเซยมคารบอเนตปนอยในปรมาณนอย ด magnesian limestone ประกอบ
388. high-energy environment
สภาพแวดลอมพลงงานสง
สภาพแวดลอมของแองสะสมตะกอนจากนา ชนดทมระดบพลงงานสง จะมกระแสนาปนปวน คลนลมแรงทาใหตะกอนละเอยดไมสามารถตกจมสะสมตวได สภาพแวดลอมพลงงานสงนพบทชายหาด หรอรองนาไหลเชยว ด low-energy environment ประกอบ
389. high-grade เกรดสง สนแรทมปรมาณของแรมคาคอนขางมากเหนชอบใหแกไขเปน
412
18/56 390. high–grading การคดเกรดสง การทาเหมองโดยใชแรงคนขดและคดเลอกเอาแตสนแร
คณภาพสง 21,22/56
391. highland ทสง, พนทภเขา บรเวณพนททประกอบดวยภเขาและทราบสง ตวอยางทสงในประเทศไทย ไดแก ทสงภาคพนทวปในภาคเหนอและภาคตะวนตก (north and west continental highland) ทสงตอนกลาง (central highland) ทราบสงภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (northeast plateau)
392. high-rank greywacke
หนเกรยแวกชนสง หนเกรยแวกซงมเฟลดสปาร มกพบในสภาพการสะสมตวแบบธรณแอนตวมาก ตรงขามกบ low -rank greywacke
393. highstand ชวงนาทะเลระดบสง ระยะเวลาในวฏจกรหนงหรอมากกวานนของการเปลยนแปลงระดบนาทะเลสมพทธ ทระดบนาทะเลอยสงกวาขอบของพนทใดพนทหนง ด lowstand ประกอบ
394. high–volatile bituminous coal
ถานหนบทมนสสารระเหยสง
ถานหนชนคณภาพบทมนสทมปรมาณสารระเหยมากกวารอยละ ๓๑ โดยใชมลฐานดเอมเอมเอฟ มคาความรอนตงแต ๑๑,๕๐๐ ถง ๑๔,๐๐๐ บทย/ปอนด หรอมากกวา ถานหนทมคาความรอนตงแต ๑๓,๐๐๐ บทย/ปอนด ขนไป จะมสมบตทเหมาะสมในการผลตถานโคก
395. hill* เขา พนททมระดบสงขนจากบรเวณรอบ ๆ และเปนลกษณะภมประเทศทมความตางระดบของพนทมากกวา ๑๐๐ เมตร แตนอยกวา ๖๐๐ เมตร สวนในแถบชายฝงทะเลอาจมความตางระดบของพนทเพยง ๖๐ เมตร
413
396. hillside; hillslope ลาดเขา สวนทอยระหวางยอดเขากบทางนาทอยตนเขา 17/56
397. Hilt's law กฎของฮลต กฎทแสดงถงการเพมของชนคณภาพถานหนตามความลกในการแปรสภาพเปนถานหนของชดถานหนในแองสะสมหนง อตราการเพมนเรยกวา เกรเดยนตของการแปรสภาพเปนถานหน (coalification gradient) นายซ. ฮลต (C. Hilt) เปนผเสนอกฎนเมอ ค.ศ. ๑๘๗๓ (พ.ศ. ๒๔๑๖) โดยไดสงเกตเหนวา ปรมาณของสารระเหยในถานหนลดลงตามความลกของหลมเจาะ
398. hinge line* ๑. แนวพบรอยโคง (ธรณวทยาโครงสราง) เสนทเชอมตอระหวางจดพบรอยโคง ด hinge ประกอบ
399. hinge line* ๒. แนวหบเผย (บรรพชวนวทยา) แนวทแสดงรอยตอระหวางฝาของสตวพวกหอยสองฝา หรอทมลกษณะแบบเดยวกบหอยสองฝา รอยตอนอยตรงดานทมเนอเยอยด หรอระหวางฟนกบรองฟนยด
400. hinge* จดพบรอยโคง จดทชนหนคดโคงมความโคงมากทสด หากเชอมตอจดดงกลาวจะมลกษณะเปนแนว เรยกวา แนวพบรอยโคง (hinge line) คานใชกบชนหนคดโคง
401. hinterland* แดนหลงเทอกเขา (ธรณวทยา) บรเวณทอยหลงแดนเทอกเขา (orogenic belt) ซงหางไกลจากบรเวณทเกดรอยคดโคงตลบทบและรอยเลอนยอน
402. hipotype; hypotype ตนแบบเสรม ตวอยางสงมชวตหรอซากดกดาบรรพซงไมใชตวอยางตนแบบ แตไดรบการบรรยายถง อางถง มรปหรอภาพถายแสดงไวในเอกสารวชาการอน ๆ เพอเปนขอมลเพมเตมหรอแกไข
414
ขอผดพลาดเกยวกบชนดของสงมชวตหรอซากดกดาบรรพนน ๆ
403. histogram ฮสโทแกรม เสนกราฟแทงแนวตงแสดงถงความถของการกระจาย ซงความสงของแทงกราฟจะเปนสดสวนโดยตรงกบความถของการเกดแตละชวงชน ใชสาหรบอธบายการกระจายตวของขนาดอนภาคตะกอน
404. historical geology* วชาธรณประวต ธรณวทยาแขนงหนงทวาดวยการศกษาประวตของโลกในเรองววฒนาการของโลก สงมชวต บรรยากาศ และสภาวะแวดลอม ตงแตเรมกาเนดโลกจนถงปจจบน ประกอบดวยสาขาวชาสาคญ คอ วชาลาดบชนหน (stratigraphy) วชาบรรพชวนวทยา (paleontology) และวชาธรณกาลวทยา (geochronology)
405. hogback เขาหนอกวว ๑. สนเขาทมลกษณะเหมอนหนอกวว มยอดแหลม ไหลเขาทง ๒ ขางเอยงชนเทา ๆ กน เขาหนอกววพบในภมประเทศทมชนหนแขงซงเอยงเทมากกวา ๒๐ องศา ๒. ด horseback
406. hogtooth spar แรเขยวหม ด dog-tooth spar 407. holoblast; neoblast ผลกแปรสมบรณ ผลกแปร (crystalloblast) ทเกดขนใหมและเกดอยาง
สมบรณในระหวางกระบวนการแปรสภาพ 408. Holocene Epoch สมยโฮโลซน สมยท ๒ ของยคควอเทอรนาร มอายตงแตสนสมยไพลสโต
ซน หรอเมอ ๐.๐๑๑๗ ลานปทผานมา เปนชวงทมนษยมอารยธรรม และสมยนาแขงซงไดสนสดลงเมอ ๑๐,๐๐๐ ปทผานมาจดเปนสมยนาแขงชวงสดทาย หนทเกดในสมยน
415
เรยกวา หนสมยโฮโลซน (Holocene Series) สวนมากเปนหนภเขาไฟ แตสวนใหญเปนตะกอนทเกดจากลมและนา ซงมทงบนบกและทะเล 40/55
409. holocrystalline เนอเปนผลก เนอหนอคนทประกอบดวยผลกทงหมดโดยไมมสวนประกอบของแกวเลย นอกจากน ยงหมายถงหนทมลกษณะเนอดงกลาว
410. holohedral โฮโลฮดรล ชนผลกซงมจานวนสมมาตรผลกสงสดเทาทจะมไดในแตละระบบผลก มความหมายเหมอนกบ holosymmetric ด merohedral และ tetartohedral ประกอบ
411. holoplankton แพลงกตอนถาวร สงมชวตขนาดเลกทตองอาศยการลอยตามนาตลอดชวงวงจรชวต ตรงขามกบแพลงกตอนไมถาวร (meroplankton) ซงตองอาศยการลอยตามนาเฉพาะในชวงแรกของชวต เชน ไขหรอตวออนของพวกชวนกนทะเลซงเปนสงมชวตอาศยตามพนทองนา หรอของเนกตอนซงเปนสงมชวต วายนา ด plankton และ nekton ประกอบ
412. holosome โฮโลโซม หนวยลาดบชนหนรปลนตามอายกาลทอาจเปนการสะสมตว ประกอบดวยโฮโลสโตรมหนงหนวยหรอหลายหนวยตดกน หรอชวงวางชนหนซงประกอบดวยชวงวางชนหนรวมกนหลายชนตดกน คาวา holosome เสนอใชโดย Wheeler, 1958 คานมาจากคาในภาษากรก ๒ คา คอ holo และ some ทตรงกบคา entire และ body ในภาษาองกฤษ
416
ตามลาดบ ด biosome, holostrome และlithosome ประกอบ
413. holostratotype ชนหนแบบฉบบแรก ชนหนแบบฉบบยอยทถกกาหนดขนในกรณทชนหนแบบฉบบมความไมตอเนองตลอดลาดบหนวยชนหนแบบฉบบนนๆ แตสามารถกาหนดหนวยบนสดและหนวยลางสดของชนหนแบบฉบบในบรเวณนนได ดงนนจงเลอกหนวยชนหนหนวยหนงใหเปนชนหนแบบฉบบแรก หนวยทเหลอจงเปนชนหนเสมอนแบบฉบบแรก (parastratotype)
414. holostrome โฮโลสโตรม หนวยลาดบชนหนตามอายกาลทแสดงใหเหนถงคาระยะเวลาของลาดบการสะสมตวของชนหนทสมบรณ ซงเกดจากการรกลาและถอยกลบของทะเล รวมทงชนหนทถกพดพาหรอหลดไปเนองจากการกรอน คานมาจากคาในภาษากรก ๒ คา คอ holo และ strome ทตรงกบคา entire และ layer ในภาษาองกฤษ ตามลาดบ ด biosome และlithosome ประกอบ
415. holosymmetric โฮโลซมเมตรก ด holohedral 416. holothuroid โฮโลทรอยด สตวพวกผวหนาม (echinoderm) ซงจดอยในชนโฮโลทรอย
เดย (Class Holothuroidea) เปนพวกมชวตอสระ และมรปรางแบบทรงกระบอก ไดแก ปลงทะเล (sea cucumber) เปนตน
417. holotype ตนแบบแรก ตวอยางของสงมชวตหรอซากดกดาบรรพทถกกาหนดใหเปนตนแบบของการตงชอทางวทยาศาสตรในขนชนดใหมหรอ
417
ชนดยอยใหมเปนครงแรก ตราบเทาทตวอยางตนแบบนยงคงเปนทยอมรบ สงทมลกษณะเดยวกนนกจะใชชอทกาหนดขนนตอไป ด lectotype และ neotype ประกอบ
418. Holsteinian โฮลสไตเนยน ชวงเวลาทธารนาแขงละลายของสมยไพลสโตซนตอนกลางของทวปยโรปตะวนตกเฉยงเหนอ ขอมลจากการศกษาลาดบชนตะกอนตามสภาพภมอากาศ ละอองเรณและซากพช อยเหนอเอลสเตอเรยนและอยใตซาเลยน เทยบไดกบชวงคนธารนาแขงมนเดล-รสส ด ตารางชวงอายธารนาแขงและชวงคนธารนาแขงสมยไพลสโตซนในทวปอเมรกาเหนอและทวปยโรป ประกอบ 5/56
419. homocyclic วงธาตเดยว ดคาอธบายใน cyclic
420. homogeneous equilibrium
สมดลเนอเดยว ความสมดลในระบบทมองคประกอบเพยงเฟสเดยว เชน ปฏกรยาเมอทกอยางเปนแกส หรอเปนสารละลายเดยวกน เชน 2SO2(g) + O2(g) 2SO3(g)
CH3COOH(l) + CH3CH2OH(l) CH3COOCH2CH3(l) + H2O(l) ด heterogeneous equilibrium และ phase ประกอบ [หมายเหต สตรไมลงในตนฉบบ] 2SO2(g) ซลเฟอรไดออกไซด (แกส) O2(g) ) ออกซเจน(แกส)
418
2SO3(g) ) ซลเฟอรไทรออกไซด(แกส) CH3COOH(l) กรดแอซตก(ของเหลว) CH3CH2OH(l) เอทานอล(ของเหลว) CH3COOCH2CH3(l) เอทลแอซเทต(ของเหลว) H2O(l) นา(ของเหลว)
421. homogranular; equigranular; even-grained
-เนอขนาดเดยว คาทใชเกยวของกบหนหรอเนอหนซงประกอบดวยผลกหรอเมดตะกอนทมขนาดเทากนหรอเกอบเทากน
422. homologue ๑. -กาเนดเดยวกน คาทใชเกยวกบภาวะตนกาเนดเดยวกน ด homology ความหมายท ๑ ประกอบ
423. homologue ๒. -คเหมอน คาทใชเกยวกบภาวะคเหมอน ด homology ความหมายท ๒ ประกอบ
424. homology ๑. ภาวะตนกาเนดเดยวกน
ภาวะทสงมชวตตางชนดกน มลกษณะบางสวนทเหมอนกน เนองจากไดมววฒนาการมาจากบรรพบรษเดยวกน เชน ปกของนก คางคาว เทอโรเซอร
425. homology ๒. ภาวะคเหมอน ภาวะทสงมชวตซงมลกษณะทางกายภาพ เชน โครงสราง สดสวน หรอตาแหนงในรางกายทเหมอนกน โดยไมจาเปนวาจะตองมบรรพบรษรวมกน เชน ปกของนกกบปกของแมลง
426. homonym ชอซา, ชอเหมอน ชอของสงมชวตชนดหนงทไดตงขนเหมอนหรอซากบชอของสงมชวตอกชนดหนง ซงตามกฎการตงชอซา (law of homonymy) ชอซงตงขนกอนจะเปนชอทยอมรบใหใช
419
ตอไป แตชอทตงขนภายหลงจะตองถกยกเลกหรอตงชอใหม 427. homoplastic -รปแบบพฒนา
เดยวกน คาทใชเกยวกบการพฒนาเปนแบบเดยวกน ด homoplasy ประกอบ
428. homoplasy การพฒนาแบบเดยวกน
การทสงมชวตชนดตาง ๆ ไดพฒนาอวยวะหรอลกษณะบางประการ เพอตอบสนองตอสภาวะกดดนดานสงแวดลอมไดเหมอน ๆ กน เพราะเปนผลจากการววฒนาการเขาหากน (convergene evolution) หรอการววฒนาการขนานกน (parallel evolution) มากกวาเปนเพราะมบรรพบรษรวมกน ด homology ประกอบ
429. homotaxial -ลาดบชนเหมอนกน คาทเกยวของหรอมลกษณะเปนหรอประกอบดวยลาดบชนของหนหรอชนของซากดกดาบรรพทเหมอนกน เชน หนวยลาดบชนหนหรอหนวยลาดบซากดกดาบรรพในตางพนทกน มการเรยงลาดบชนทเหมอนกนโดยไมจาเปนตองเรยงลาดบในเวลาเดยวกน
430. homotaxy การลาดบชนเหมอนกน
การทลาดบชนหนหรอลาดบชนซากดกดาบรรพในพนทหนงเหมอนกนกบลาดบชนหนหรอลาดบชนซากดกดาบรรพในอกพนทหนง โดยไมจาเปนตองเปนการเรยงลาดบในเวลาเดยวกน ด chronotaxy ประกอบ
431. honeycomb coral ปะการงรงผง ปะการงกลมซงประกอบดวยปะการงทมโครงรางแขงเปนรปหนาตดหลายเหลยม และกอตวตดกนเปนพดคลายรงผง
432. honeycomb weathering
การผพงแบบรงผง การผพงทางเคมรปแบบหนงซงเกดกบหนทมเมดละเอยด เชน หนทราย หนทฟฟ ทอยในพนทภมอากาศแหงแลง ทาใหผวหนาของหนเกดเปนร ๆ มากมายมลกษณะคลายรงผง ดรป
420
ประกอบ 433. hoodoo ฮด แทงหนหรอเสาหนทเกดจากการผพงและการกรอนลกลงไป
ตามแนวแยกของชนหนและตะกอนทวางตวอยในแนวนอนซงมความทนทานตอการกรอนแตกตางกนโดยนาฝนทตกหนกนาน ๆ ครง เมอเวลาผานไปทาใหเกดเปนรว รอง และแทงเสาหลากหลายรปแบบ ในประเทศไทยพบทแพะเมองผ อาเภอเมอง จงหวดแพร ตาฝงตา อาเภอเชยงมวน จงหวดพะเยา เสาดน อาเภอนานอย จงหวดนาน ผาชอ อาเภอดอยหลอ จงหวดเชยงใหม คาวา hoodoo เปนคาพนเมองแอฟรกน ด pillar ประกอบ มความหมายเหมอนกบ rock pillar
ผาชอ อาเภอดอยหลอ จงหวดเชยงใหม
421
ตาฝงตา อาเภอเชยงมวน จงหวดพะเยา
แพะเมองผ อาเภอเมอง จงหวดแพร
434. hook ๑. สนดอนตะขอ สนดอนจะงอยหรอแหลมลกษณะแคบ ๆ ทมดานปลายสดหกศอกเขาหาแผนดน เมอดจากภาพดาวเทยม รปถายทางอากาศ หรอแผนท จะเหนเปนรปคลายตะขอ เชน สนดอนตะขอทจงหวดสงขลา
435. hook ๒. สนดอนจะงอยโคงกลบ
ด recurved spit; hook spit
436. hook ๓. ทางนาตะขอ สวนของลาธารทมลกษณะเปนมมแหลมหรอหกศอก
437. hook ๔. โครงหนามรป โครงหนามแบบหนงในสตวไมมกระดกสนหลงพวกโฮโรท
422
ตะขอ รอยดซงมรปรางเหมอนตะขอหรอเบด นอกจากนแลวพวกโฮโรทรอยดยงมโครงหนามรปตาง ๆ กนอกหลายรปแบบ ไดแก แบบแผน แบบโตะ แบบสมอเรอ แบบพวงมาลยเรอ แบบทอน แบบจาน แบบลอ แบบใบเฟรน และแบบกากบาท
438. hook spit; recurved spit
สนดอนจะงอยโคงกลบ
ด recurved spit; hook spit
439. hopane โฮเพน อลเค นชนดวงแหวน ๕ วง มคารบอนอยระหวาง ๒๗ และ ๓๕ อะตอม ซงเปนชนดหลกของกลมไตรเทอเพน (triterpane) พบมากในตะกอน และนามนดบโฮเพนไดมาจากการสลายของแ บคทเรย ใชประโยชนในการประเมนความพรอมใหปโตรเลยมของหนตนกาเนดและใชในการเทยบเคยงตนกาเนดระหวางนามนกบนามนและนามนกบหนตนกาเนด
440. horizon แนวชน พนผวซงแสดงถงตาแหนงใดตาแหนงหนงในลาดบชนหน โดยทวไปหมายถงชนหนทบางมาก แนวชนทางวชาลาดบชนหนนอาจมหลายชนดตามลกษณภาพของลาดบชนหนทเกยวของ เชน แนวชนตามลกษณะหน (lithohorizon) แนวชนชวภาพ แนวชนตามอายกาล แนวชนเหลานอาจรวมถงแนวแบงเขตของหนวยลาดบชนหน และแนวทหมายจาเพาะภายในหนวยลาดบชนหนทใชในการเปรยบเทยบโดยเฉพาะดวย ด zone ประกอบ
441. horizon slice ภาพตดตามชนสะทอน
ภาพทตดผานปรมาตรขอมลคลนไหวสะเทอนสามมตตามพนผวของชนสะทอน ภาพทไดเกดจากขอมลทไดจากการ
423
ลากแนวบนพนผวของชนสะทอนชนเดยวกน แสดงใหเหนการแปรผนกบขนาดรปคลนทเปลยนแปลงไปตามพนท หรอแสดงการแปรผนกบคณลกษณะอน ๆ บนพนท ภาพตดนแตกตางจากภาพตดตามเวลา แตจะแสดงเปนแผนทไดทงความลกและเวลา ด time slice ประกอบ
442. horizontal drilling การเจาะราบ การเจาะหลมทเอยงจากแนวดงอยางนอย ๘๐ องศาขนไป โดยหลมเจาะวางตวเกอบขนานไปกบชนหนกกเกบปโตรเลยม ซงทาใหผลตปโตรเลยมไดมากกวาหลมเจาะในแนวดง
443. horizontal magnetic field
สนามแมเหลกแนวราบ
องคประกอบของแนวแรงของสนามแมเหลกรวมในแนวราบตามทศเหนอแมเหลกโลก ด total magnetic field ประกอบ
444. horizontal separation
ระยะแยกแนวระดบ ระยะทางระหวาง จด ๒ จด หรอระนาบอางอง ซงแยกจากกนโดยรอยเลอน ทวดในแนวระดบ เชน ชนหน สายแร หรอพนงหน ด vertical separation ประกอบ
445. horizontal throw; heave*
ระยะเลอนแนวนอน ด heave; horizontal throw
446. horn ยอดเขารปพระมด, ฮอรน
ยอดเขาทมสนสงชนหลายดานรปพระมด สวนมากเกดจากการกระทาของนาแขงจานวนมากทไหลจากภเขา ขดครดกดลาดเขาใหเกดเปนแองลก เหลอบรเวณตรงกลางสนเขาโดยรอบสงชน ภเขาทมรปรางเชนนจงมกมคาวา “ฮอรน” อยดวย เชน แมตเตอรฮอรน เวตเตอรฮอรน (ดรปท cirque) 21/56
424
447. horn coral; cup coral; solitary coral
ปะการงเดยว ด solitary coral; cup coral; horn coral
448. hornfels* หนฮอรนเฟลส หนแปรชนดหนง เกดจากการแปรสมผส เนอละเอยดแนน ปราศจากรวขนานเนองจากเมดแรในหนไมมการจดเรยงตว อาจมแรดอกแปร (porphyroblast) อยดวยกได
449. horseback เนนสนหลงมา เนนเตย ๆ คลายหลงมา เกดจากการตกทบถมของตะกอนทราย กรวด หรอหน จากการละลายของตะกอนธารนาแขง เชน เนนเอสเกอร เนนเคม ทพบทางตอนเหนอของเขตนวองแลนด มลรฐเมน ประเทศสหรฐอเมรกา มความหมายเหมอนกบ hogback ความหมายท ๒
450. horsetail ore สนแรหางมา แหลงแรทประกอบดวยชดรอยแยกเลก ๆ ซงตดผานหรอแยกออกจากสายแรหลก
451. horst* ฮอสต พดหนทเลอนขนเปนบลอก โดยมรอยเลอนขนาบเปนแนวยาวสองขางของพดหนนน คาวา ฮอสต แสดงถงลกษณะโครงสรางของหน ซงอาจจะปรากฏหรอไมปรากฏใหเหนบนผวโลกกได ถาปรากฏ เรยกวา ภเขาบลอก (block mountain) (ดรปท graben)
452. host เหยา หนหรอแรซงเปนเสมอนเจาบานทมหนหรอแรอนเสรมเขาไปในตวเอง หรอทเกดอยภายในหรอทอยใกลชด เชน หนเหยา (host rock) หรอ ผลกแรขนาดใหญทมมลทนของผลกแรขนาดเลก ซงเปนแรตางชนดกบผลกแรใหญนน มความหมายตรงขามกบ guest
453. host rock หนเหยา มวลของหนทเปนเสมอนเจาบานสาหรบหนชนดอนหรอ
425
แหลงแร เชน พลตอนทมหนแปลกปลอม หรอ หนใด ๆ ทมแหลงสนแรอยภายใน คานมความหมายจากดกวาคา country rock
454. hot oil นามนรอน ๑. นามนทใชเปนตวกลางดดซบความรอน ๒. นามนทผลตขนมาอยางผดกฎหมายหรอนามนทถกขโมยมา
455. hot spot; plume จดรอน พนทเลก ๆ ในชนเปลอกโลก ทมการไหลถายความรอนสงผดปรกต ซงสมพนธกบการเกดภเขาไฟ สมมตฐานในปจจบนเชอวา ชนเนอโลกมการหลอมละลายบางสวนจนกลายเปนแมกมาทรอนจดมากและพงขนมายงผวโลกเปนชวง ๆ โดยมากมกสมพนธกบการเคลอนทของแผนเปลอกโลก เชน หมเกาะฮาวายทางตอนกลางมหาสมทรแปซฟก กสนนษฐานวาเกดจากจดรอนน
456. hot spring; thermal spring
พนารอน แหลงทนาไหลขนมาจากใตดน ตามแนวรอยเลอนหรอรอยแตกของเปลอกโลก และมอณหภมสงกวาอณหภมของรางกายมนษย เรยกวา พนารอน นาทพขนมาอาจจะอน ๆ จนถงเดอดพลาน อาจบรสทธหรอมแรธาตรวมทงแกสละลายอย ทาใหมรสและกลนตาง ๆ กน ปรมาณนาทไหลออกมาแตละพกตางกน บางพเพยงเออ ๆ บางพไหลแรง บางพพลงกระเซนพนปากบอเพราะแรงดนของแกสทดนนาขนมาจากใตดน เชน พนารอนทอาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ทอาเภอแมจน จงหวดเชยงรายถานาทพขนมาเยนกวาอณหภมของรางกาย เรยกแหลงนนวา พนาเยน (cold spring)
426
457. hot-water flooding การไลดวยนารอน วธเสรมการผลตดวยความรอนแบบหนง โดยการอดนาเดอด (๑๐๐ องศาเซลเซยส) ลงไปในชนหนกกเกบเพอลดความหนดของนามน และทาใหไหลเขาสหลมผลตไดงายขน โดยทวไปมประสทธภาพตากวาการไลดวยไอนาเพราะมอณหภมตากวา วธนอาจจะเหมาะสมในบางกรณ เชน ในชนทมความไวสงตอนาจดหรอความดน ด stream flooding ประกอบ
458. humic ฮวมก ผลของการเกดเปนพตทสะสมตวมาจากซากพชบกในทลมนาขง ภายใตสภาวะทมออกซเจน พตมอตราสวนไฮโดรเจนตอคารบอนประมาณ ๐.๙ สารอนทรยฮวมกเปลยนแปลงมาจากเซลลและผนงเซลลของพช ซงประกอบดวยลกนน (lignin) และ เซลลโลส (cellulose) รวมทงแทนนน (aromatic tannin) ฮวมกยงหมายรวมถงสารอนทรยทถกออกซไดส (oxidised) คารบอไนส (carbonised) หรอฟวซไนส (fusinised) ดวย โดยออกซเจนและความรอนจะเปนตวเรงกระบวนการเกดฮวมก (humification)
459. humic acid กรดฮวมก สารอนทรยสดา มสตรเคม C68H53O4OCH3(OH)4(COOH)4 มสภาพเปนกรด ไดจากการใชดางสกดดน ถานหนชนคณภาพตา และซากพชตาง ๆ กรดฮวมกนไมละลายในตวทาละลายอนทรยและกรดอน ๆ
460. humic coal ถานหนแบบฮวมก ถานหนชนดทแสดงชนวาว โดยมชนวาว ดาน และกงวาวสลบกน มปรมาณมาเซอรลกลมวทรไนตมาก เปนถานหนท
427
พบโดยทวไป มกเกดในสภาวะแวดลอมทมออกซเจน ด banded coal ประกอบ
461. humulith หนอนทรย หนทตดไฟได เกดจากการเปลยนสภาพของฮวมส รวมทงพตและถานหน
462. humus ฮวมส สารอนทรยทเปนอสณฐาน มโครงสรางทซบซอนและคงทนตอการสลายตว มสดาหรอสนาตาลเขม เกดจากเศษซากพชหรอสตวทตายทบถมลงในดนและถกจลนทรยยอยสลายเปนสารคอลลอยด (colloid) ขนาดเลกมาก สารชนดนมความสาคญตอดนมาก เพราะชวยดดซบนา เชอมอนภาคดนใหเกาะตวกน และมธาตอาหารทเปนประโยชนตอพช เชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส กามะถน
463. Huttonian -แนวคดฮตตน คาทใชเกยวกบแนวความคดของเจมส ฮตตน (James Hutton) นกธรณวทยาชาวสกอตตแลนด ซงคดขนใน พ.ศ. ๒๓๒๘ ทวาปจจบนเปนกญแจไขไปสอดตและวฏจกรธรณวทยา นอกจากนยงไดเนนถงธรณกาลโดยไมมขดจากด ด uniformitarianism ประกอบ
464. Huygens’ principle
หลกการฮอยเกนส ขอความทกลาวถงการทอนภาคทถกกระตนโดยพลงงานจากคลนจนทาใหเปนจดกาเนดคลนลกใหม
465. hyalosponge; glass sponge
ฟองนาแกว ฟองนาชนดทจดอยในชนไฮอะโลสปองเจย มลกษณะคอโครงรางประกอบดวยโครงหนามซลกาลวน ๆ ด sponge และ spicule ประกอบ
466. hydatogenic -ทเกดจากของเหลว คาทใชประกอบหนหรอแหลงแรทมกระบวนการเกดจาก
428
ของเหลวหรอสารละลาย เชน แหลงแรในสายแรซงเกดจากสารละลายของแมกมา หรอแหลงเกลอหนทเกดจากการระเหยของนาเกลอ ตรงขามกบ pneumatogenic; pneumatolytic
467. hydrate ไฮเดรต ๑. สารประกอบแรทเกดจากการไฮเดรชน หรอมนาเปนองคประกอบอยดวย ๒. การทาใหนารวมเขาไปในสวนประกอบทางเคมของแร ๓. ในอตสาหกรรมปโตรเลยม หมายถง สารประกอบไฮโดรคารบอน และนาทเกดจากการลดอณหภมและความดน ณ จดรวมทอหนวยเพมความดน และทอสงแกสซงทาใหเกดปญหาการอดตน เนองจากสารประกอบนมลกษณะคลายหมะหรอนาแขง 21/56
468. hydration ไฮเดรชน ปฏกรยาทเกดจากการทสารประกอบหรอแรใด ๆ รบโมเลกลของนาเขาไปรวมอยกบโมเลกลของสารประกอบหรอแรนนโดยตรง ทาใหเกดเปนสารประกอบหรอแรชนดใหม เชน แรแอนไฮไดรต (CaSO4) กลายเปนแรยปซม (CaSO4.2H2O) โมเลกลของนาสามารถไลออกไดดวยความรอน
469. hydraulic cement ปนซเมนตแขงในนา ปนซเมนตทสามารถยดเหนยววสดมวลรวมทเหมาะสมเขาดวยกน หลงจากนนจะกอตวเปนคอนกรต และมสมบตเฉพาะตวคอสามารถแขงตวไดในนา
470. hydraulic fracturing; การขยายรอยแตกดวย วธการทาใหชนหนกกเกบปโตรเลยมแตกหรอแยกเพมขน
429
hydro fracturing นา โดยการอดนาหรอของไหลอนทผสมดวยทราย หรอวสดอนทมขนาดเลกดวยความดนทสงมาก เมอชนหนแตกออกทรายจะทาหนาทเปนตวคาใหรอยแตกคงตวอย วธการนเปนการเพมความซมไดในชนหน
471. hydraulic grade line เสนเชอมระดบนา แนวเชอมตอความสงของระดบนาทวดไดในความดนบรรยากาศของรองนาปด (close channel) หรอ ผวนาหรอระดบนาทไหลออกของรองนาเปด (open channel) ความลาดเอยงของระดบนาคอพลงงานทสญเสย ด hydraulic gradient และ hydraulic head ประกอบ
472. hydraulic gradient ความชนระดบนา ๑. อตราการเปลยนแปลงของระดบความสงของนาทงหมดในชนหนอมนา (aquifer) ตอหนวยระยะทางทนาไหลผานจดทกาหนดในทศทางทกาหนด ด gradient of the head ประกอบ มความหมายเหมอนกบ potential gradient ๒. ความลาดเอยงของเสนสมมตทเชอมตอของระดบนาในธารนา ด hydraulic grade line ประกอบ มความหมายเหมอนกบ gradient 21/56
473. hydraulic head หวนา ๑. ความสงของนาเหนอจดทกาหนดใตนา ๒. ระดบนาทจดทางดานตนนาทอยหางจากจดทกาหนดดานทายนา
430
๓. ความสงของเสนเชอมระดบนา (hydraulic grade line) ทจดกาหนดเหนอจดทกาหนดของทอความดน
474. hydraulic limestone; waterlime
หนปนนา หนปนทมซลกาและอะลมนาปนอยในสดสวนตาง ๆ เมอนาไปเผาจะกลายเปนซเมนตทแขงตวไดในนา ด cement rock ประกอบ
475. hydraulic radius รศมชลศาสตร อตราสวนระหวางพนทภาคตดขวางของลาธารกบเสนขอบเปยก ด wetted perimeter ประกอบ
476. hydro fracturing; hydraulic fracturing
การขยายรอยแตกดวยนา
ด hydraulic fracturing; hydro fracturing
477. hydrocarbon* ไฮโดรคารบอน สารประกอบอนทรย ซงประกอบดวยธาตไฮโดรเจนและคารบอน อาจมรปเปนของแขง ของเหลว หรอแกส เชน นามนดบ แอสฟลต แกสธรรมชาต
478. hydrochemical prospecting
การสารวจอทกเคม การสารวจทอาศยการตรวจวเคราะหปรมาณของธาตสวนนอย (trace element) ในนาบาดาลและนาบนพนผวโลก
479. hydrocracking การแตกตวดวยไฮโดรเจน
กระบวนการแยกสลายไฮโดรคารบอนโดยใชแกสไฮโดรเจนเปนตวเรง ภายใตอณหภม ๒๖๐-๔๒๐ องศาเซลเซยล และความดนทตากวาการแตกตวดวยตวเรงปฏกรยา
480. hydrocyclone ไฮโดรไซโคลน เครองคดขนาดอนภาคดวยแรงดนนาออกเปน ๒ สวน คอ อนภาคหยาบและละเอยด สวนบนเปนรปทรงกระบอกตอกบสวนลางซงเปนรปกรวย ภายในกลวงนอกจากใชคดขนาดแลว ยงใชแยกนาออกจากของผสมไดดวย ด air cyclone
431
และ cyclone ประกอบ
481. hydrodynamic trap ลกษณะกกเกบแบบอทกพลศาสตร
ลกษณะกกเกบปโตรเลยมทเกดจากนาใตดนไหลลงตามชนหน ทาใหปโตรเลยมทไหลขนมาถกกกเกบไว ลกษณะกกเกบแบบนเกดขนยากมาก มกเกดรวมกบแบบโครงสราง หรอแบบลาดบชนหน
482. hydrogen index ดชนไฮโดรเจน คาทไดมาจากการวเคราะหปรมาณไฮโดรเจนในหนตนกาเนดปโตรเลยมโดยเครอง Rock-Eval pyrolysis ซงคานวณโดยใชสดสวนของ S2 peak ตอปรมาณสารอนทรยรวม (S2/TOC) มหนวยเปนมลลกรมไฮโดรคารบอนตอกรมอนทรยวตถ คาดชนไฮโดรเจนทสงแสดงถงเค อโรเจนทสามารถใหนามนไดมาก คาดชนนเทยบไดกบคาอตราสวนไฮโดรเจนตอคารบอน (H/C)
483. hydrogen sulfide แกสไขเนา แกสทเปนพษและกดกรอน มสตรเคม H2S ไมมส มกลนคลายไขเนา มกพบในบรเวณทมอนทรยวตถเนาเปอยผพง ในแหลงถานหน นามนดบ และแกสธรรมชาต
484. hydrogen sulfide mud; black mud; euxinic mud; reduced mud
โคลนดา ด black mud; euxinic mud; hydrogen sulfide mud; reduced mud
485. hydrogenation การเตมไฮโดรเจน การรวมตวกนของไฮโดรเจนกบสารประกอบไมอมตวโดยปฏกรยาทางเคมทลดออกซเจนและกามะถน ซงจะทำ ใหไฮโดรคารบอนทไมเสถยรเปลยนเปนไฮโดรคารบอนทเสถยร
432
486. hydrogen-to-carbon atomic ratio; H/C ratio
อตราสวนไฮโดรเจนตอคารบอน
อตราสวนของไฮโดรเจนตอจานวนอะตอมของคารบอนโดยนาหนก ซงแสดงถงจานวนคารบอนทมพนธะกบคารบอน (H/C อะตอม = 12/ H/C นาหนก) การพลอตคาระหวางอตราสวนของออกซเจน ตอคารบอน (O/C) กบอตราสวนของไฮโด รเจนตอคารบอน (H/C) ใน Van Krevelen diagram เพอแสดงถงชนดและความสมบรณของเคอ โรเจน คาอตราสวนของไฮโดรเจนตอคารบอนมากกวา ๑.๕ แสดงถงเคอโรเจนชนดทใหนามน
487. hydrogeochemistry อทกธรณเคม การศกษาสมบตทางเคมของนาใตดนและนาผวดน เพอตรวจหาความสมพนธของลกษณะทางเคมกบคณภาพนา และสมบตทางเคมของนาในพนทหนง ๆ และในภมภาค
488. hydrogeology อทกธรณวทยา ธรณวทยาแขนงหนงทเกยวของกบนาบาดาลและนาผวดน ด geohydrology ประกอบ
489. hydrographic basin*
บรเวณลมนา ๑. ด drainage area; catchment; catchment basin; drainage basin; feeding ground ๒. พนททเปนทะเลสาบ รวมทงบรเวณทใหนาแกทะเลสาบนน
490. hydrolith หนนา ๑. หนทเกดจากการตกตะกอนทางเคมจากสารละลายในนา เชน เกลอหน ยปซม ๒. หนทมองคประกอบของสารอนทรยนอยมาก ๓. หนนาเนอประสม (hydroclastic rock) ทประกอบดวยเศษหนคารบอเนต
433
491. hydrologic barrier; groundwater barrier; groundwater dam
เขอนใตดน ด groundwater barrier; groundwater dam; hydrologic barrier ประกอบ
492. hydrology* อทกวทยา วชาการทางวทยาศาสตรเกยวกบนาทมอยในโลก เชน ศกษาสาเหตการเกด การหมนเวยนการทรงอย สมบตทางฟสกสและเคม ตลอดจนคณลกษณะของนาในลานา ทะเลสาบ และนาใตพนดน รวมทงการนามาใชใหเปนประโยชน การควบคม และการอนรกษ
493. hydrophone ไฮโดรโฟน อปกรณรบสญญาณทไวตอความดน ซงสามารถรบคลนเสยงทเคลอนทผานนาได ตวรบสญญาณนใชในการสารวจคลนไหวสะเทอนในนาหรอในหลมเจาะ ด geophone ประกอบ
494. hydrosphere อทกภาค สวนทเปนนาทงหมดบนผวพนโลกทนอกเหนอไปจากสวนทเปนของแขงของเปลอกโลกและสวนบรรยากาศทหมหอ
495. hydrostatic pressure*
ความดนอทกสถต ๑. (ธรณวทยาโครงสราง) ความดนทสมาเสมอทกทศทางของสารทมสมบตอยางเดยวกน อนเปนเหตใหสารนนเกดการขยายขนาดมากกวาการบดเบยว เชน ความดนของของไหลทมเนอเดยวกน ๒. (อทกวทยา) ความดน ณ จดใดจดหนงในนานง โดยทวไปแรงดนนาบาดาลเกดจากนาหนกของนาในชนนาอมตวทอยเหนอจดนน
496. hydrothermal -นารอน คาทใชกบหรอเกยวของกบนารอนทเกดใตผวโลก เชน พนารอน ของไหลเนองจากนารอน แหลงแรนารอน
434
497. hydrothermal deposit
แหลงแรนารอน แหลงแรทเกดจากการทสนแรและแรกากมาสะสมตวในรอยแตก รอยเลอน หรอชองวางใด ๆ โดยการแทนทหรอการบรรจในชองวาง โดยมนาหรอของเหลวทมอณหภมตงแต ๕๐– ๗๐๐ องศาเซลเซยส และมความดนตงแต ๑– ๓ กโลบาร เปนตวนาพาแรธาตมาสะสมตว ของเหลวดงกลาวมกาเนดตาง ๆ กน หนทองทในบรเวณแหลงแรแบบนมกมการแปรเปลยน
498. hydrous pyrolysis การแยกสลายดวยความรอนแบบมนา
กระบวนการแยกสลายดวยความรอนซงมนาอยดวย ใชในการเรงความสมบรณพรอมของหนตนกาเนดปโตรเลยมในหองปฏบตการ
499. hydroxyapatite ไฮดรอกซอะพาไทต ด hydroxylapatite
500. hydroxybenzene ไฮดรอกซเบนซน ด phenol 501. hydroxylapatite ไฮดรอกซลอะพาไทต ๑. แรในกลมอะพาไทต มสตรเคม Ca5(PO4)3(OH) ผลกอย
ในระบบสามแกนราบ มหลายส เชน สเทา เขยว นาเงน ๒. อะพาไทตทมปรมาณไฮดรอกซลมากกวาฟลออรนและคลอรน มความหมายเหมอนกบ hydroxyapatite
502. hydrozoan ไฮโดรโซแอน สตวไมมกระดกสนหลงในไฟลมซเลนเทอราตาหรอไนดาเรย (Cnidaria) ชนไฮโดรซว (class Hydrozoa) มวงจรชวตเปนทงแบบโพลปซงเกาะตดท และแบบเมดซาซงวายนาอยางแมงกะพรน หรอเปนแบบเมดซาอยางเดยว สตวไมมกระดก
435
สนหลงประเภทนไมมเขมพษ และไมมหลอดอาหาร ด polyp ประกอบ
503. hygroscopic water นาเยอ นาทถกดดซบทผวของอนภาคดนดวยแรงยดทสงมากในลกษณะเปนชนบาง ๆ ซงพชไมสามารถนาไปใชเปนประโยชนไดเหมอนกบความชนดนในสภาพทผงแหง (air-dried water content) (ดรปท soil water)
504. hypabyssal rock* หนอคนระดบตน ดคาอธบายใน igneous rock
505. hypabyssal; subvolcanic
-ระดบตน คาทใชเกยวของกบการแทรกซอนของหนอคน หรอหนทมการแทรกซอนอยในความลกระดบชวงกลาง ระหวางระดบลกกบผวโลก ด abyssal, igneous rock, hypogene และ plutonic ประกอบ 36/55
506. hypermelanic rock หนสเขมมาก ด ultramafic rock ประกอบ
หนอคนทประกอบดวยแรสเขมมากกวารอยละ ๙๐ โดยปรมาตร หรอมดรรชนสมากกวา ๙๐ 37/55, 12/56
507. hypocenter* ศนยกลางแผนดนไหว ตาแหนงใตผวดนทพลงงานของแผนดนไหวเรมตนถกปลดปลอยออกบนระนาบรอยเลอน
508. hypocrystalline; merocrystalline
-เนอแกวผลก คาทใชกบลกษณะเนอหนอคนซงมผลกอยในเนอพนประเภทแกว โดยอตราสวนผลกตอแกวอยระหวาง ๗ : ๑ และ ๕ : ๓
509. hypodigm; type material
วสดตนแบบ ด type material; hypodigm
436
510. hypogene -ระดบลก ๑. คาทใชกบกระบวนการทางธรณวทยา และลกษณะอนเปนผลจากกระบวนการนนเกดขนภายในโลกและใตชนเปลอกโลก ด epigene และ endogenetic ประกอบ ๒. คาทใชกบแหลงแรทเกดจากสารละลายในระดบลกทไหลขนสขางบน หรอหมายถงคาทใชกบสารละลายและสงแวดลอมดงกลาว ด supergene และ mesogene ประกอบ
511. hypolimnion; bathylimnion
ชนนาสวนลาง ดคาอธบายใน epilimnion
512. hypoparian -ไฮโพพาเรยน คาทใชกบกลมของไทรโลไบตทไมมรอยตะเขบบนหนา ด hypoparian trilobite ประกอบ
513. hypoparian trilobite ไฮโพพาเรยนไทรโลไบต
ไทรโลไบตซงไมมรอยตะเขบบนหนาและตาบอด จดอยในอนดบไฮโพพาเรย (order Hypoparia) ปจจบนอนดบนเลกใชแลว ด facial suture ประกอบ
514. hypostratotype** ชนหนแบบฉบบอางอง
ชนหนแบบฉบบทตงขนเพอนาความรเกยวกบหนวยหรอเสนเขตของชนหนแบบฉบบหนง ไปใชในภมภาคอนหรอลกษณะปรากฏอยางอน ชนหนแบบนเปนตวเสรมชนหนแบบฉบบเดม บางครงเรยกวา reference section หรอ auxiliary reference section
515. hypothermal -อณหภมสง คาทใชกบแหลงแรแบบนารอนทกาเนด ณ อณหภมสง ๓๐๐-๕๐๐ องศาเซลเซยส และทความลกมาก คานยงใชใน
437
ความหมายดานสงแวดลอมดวย ด epithermal, mesothermal และ telethermal ประกอบ
516. hypothermal deposit
แหลงแรนารอนอณหภมสง
แหลงแรทมกาเนดจากนารอนทอณหภมสงและความลกมาก อณหภมทวไป ๓๐๐-๕๐๐ องศาเซลเซยส ด epithermal deposit, mesothermal deposit และ telethermal deposit ประกอบ
517. hypothetical resources
ปรมาณทรพยากรสมมตฐาน
ปรมาณทรพยากรเชนแรทคาดวานาจะพบ มกเกดในสภาพธรณวทยาทวไป สามารถกาหนดขอบเขตของแหลงแรเบองตนในแผนท และอยภายในกลมเหมอง ด identified resources และ speculative resources ประกอบ
518. hypsographic curve; hypsometric curve
เสนโคงสดสวนพนทโลก
หนาตดขางแบบงาย ๆ ของผวหนาโลกหรอพนมหาสมทร เปนเสนโคงหรอเสนกราฟซงแสดงสดสวนของพนทของผวหนาพนทตาง ๆ ทระดบความสงเหนอหรอใตระดบความสงอางอง (ปรกตใชระดบนาทะเล) โดยแกนตงแสดงความสง สวนแกนนอนแสดงพนทของแผนดน
519. hypsography ความสงตาของผวโลก ระดบของเปลอกโลกทสงตาไมเทากน ทาใหเกดมสภาพภมประเทศในลกษณะตาง ๆ ขน
520. hypsometric –ระดบความสง คาทใชเกยวกบความสงเหนอระดบอางอง โดยปรกตมกเทยบกบระดบนาทะเล
521. hypsometric curve; hypsographic curve
เสนโคงสดสวนพนทโลก
ด hypsographic curve; hypsometric curve
522. hysteresis ฮสเทอรซส ๑. ชวงเวลาการกลบคนสรปเดมของวตถยดหยนทเปลยนรป
438
ไปหลงจากแรงทมากระทาหมดลง ๒. สมบตของหนทมสภาพแมเหลกเปนแบบปรกตไมยอนกลบทาง ๓. ปรากฏการณทเกดขนกบระบบหรอวตถหนง ๆ ทมผลการตอบสนองขนกบผลการตอบสนองในอดตแบบไมเปนเสนตรง เชน สมบตของวตถซงถกทาใหเปลยนหรอผดสภาพไปแลวไมสามารถคนกลบสสภาพดงเดมไดอก แมวาตนเหตทมากระทานนไดหยดหรอหมดไปแลวกตาม โดยเฉพาะอยางยงหมายถง ผลทเกดขนเมอนาวตถเขาไปในสนามแมเหลกแลววตถถกเหนยวนาใหมความเปนแมเหลกจนถงจดอมตวของวตถนน ๆ เมอหยดการเหนยวนาหรอนาวตถออกจากสนามแมเหลก ความเปนแมเหลกของวตถนน ๆ จะยงคงเหลอคางอย ความเปนแมเหลกทเหลออยนเรยกวา สภาพแมเหลกตกคาง (remanent magnetization)
523. hystrichosphaerid ไฮสตรโคสเฟยรด คาทแตเดมเคยใชเรยกไมโครแพลงกตอนทหอหมตวดวยผนงสารอนทรยลกษณะเปนหนามทกชนด จนใน ค.ศ. ๑๙๖๓ พบวา ไฮสทรโคสเฟยรดหลายชนดเปนเซลลเกราะของไดโนแฟลเจลเลต ดกดาบรรพ ดงนน ไฮสทรโคสเฟยรดจงแยกไดเปนไดโนแฟลเจลเลตบาง อาครทารชบาง และทาสมาเนยบาง ด acritarch และ dinoflagellate ประกอบ
524. ice age ชวงอายนาแขง ระยะเวลาทางธรณวทยาซงมนาแขงปกคลมบรเวณสวนตาง ๆ ของโลกเปนบรเวณกวาง เรยกกนทวไปวา ยคนาแขง แตถาตามมาตราธรณกาลเรยกวา ชวงอายนาแขง โดยนกธรณวทยาเชอวา ไดเกดนาแขงขนปกคลมโลกหลายครงแลว
439
ครงหลงสดเกดขนตงแตเรมสมยไพลสโตซนของยคควอเทอรนาร เมอประมาณ ๒.๕๖ ลานป และสนสดลงเมอประมาณ ๐.๐๑ ลานปทผานมา 5/56
525. ice borne sand and gravel
กรวดทรายธารนาแขง
กรวดและทรายทถกนาพาไปสะสมตวโดยนาทละลายจากธารนาแขง
526. ice cap* พดนาแขง นาแขงทปกคลมพนดนเปนบรเวณกวางใหญแถบขวโลก โดยเฉพาะทเกาะกรนแลนดและทวปแอนตารกตกา ถาพดนาแขงปกคลมพนทมากกวา ๕,๐๐๐ ตารางกโลเมตร เรยกวา ice sheet
527. ice field ทงนาแขง ดคาอธบายใน field ๓
528. ice pan แผนนาแขง ชนสวนขนาดใหญของนาแขงทลอยอยเหนอนาทะเล มลกษณะกลม แบน คอนขางบาง เสนผานศนยกลางประมาณ ๖๐ เมตร อาจมความหนาหลายเซนตเมตรจนถง ๑ เมตร สดสวนความหนาของแผนนาแขงทลอยอยเหนอนาตอความหนาทงหมดจะเปน ๑ : ๙ โดยทวไปประกอบดวยแผนนาแขงในฤดหนาวทมอายนอย ๆ จนถง ๑ ป มความหมายเหมอนกบ pan ๔ 30/56
529. ice sheet* พดนาแขง ดคาอธบายใน ice cap
530. iceberg ภเขานาแขง กอนนาแขงมหมาทแตกจากธารนาแขงแถบขวโลก ลองลอยไปในทะเล มพบอยมากในมหาสมทรอารกตก ตอนเหนอของมหาสมทรแอตแลนตกเหนอ และในยานแอนตารกตก
531. ice-push ridge; lake สนขอบทะเลสาบ ด lake rampart; ice-push ridge
440
rampart
532. ichnofossil; trace; trace fossil
รอยซากดกดาบรรพ ด trace fossil; ichnofossil; trace
533. ichnology วทยารอยซากดกดาบรรพ
วชาทศกษาเกยวกบรอยซากดกดาบรรพ โดยเฉพาะรอยทางเดนของสตว
534. ichnotaxon ขนอนกรมวธานรอยซากดกดาบรรพ
ขนหนงในอนกรมวธานทใชกบรองรอยของซากดกดาบรรพ เชน รอยเทาและรชอนไชของสตว รอยแทะบนใบไม คานจดเปนสวนหนงของขนอนกรมวธานชนสวนซากดกดาบรรพ ด parataxon ประกอบ
535. ichthyosaur อชทโอซอร สตวเลอยคลานทะเลพวกหนงแหงมหายคมโซโซอกซงไดพฒนารปรางใหเหมาะสมกบการอยอาศยในทองทะเล คอมรปรางเพรยวคลายปลาฉลาม มจะงอยปากบางยาว และมฟนคมเรยงเปนแถว กนหอยแอมโมไนต หอยเบลเลมไนต และปลาเปนอาหาร วายนาโดยการแกวงลาตวและหางไปมาทางดานขาง และใชขาคหนาซงมลกษณะเหมอนใบพายบงคบทศทาง
536. identified resources ปรมาณทรพยากรตรวจสอบได
ปรมาณทรพยากรเชนแรทรตาแหนง ความสมบรณ โดยพจารณาจากขอมลทางธรณวทยา อาจมการประเมนถงปรมาณ ขนาด และขนความสมบรณ ทรพยากรมคาดงกลาวรวมถงแหลงสารองและปรมาณทรพยากรกงพาณชยตรวจสอบได
537. identified subeconomic
ปรมาณทรพยากรกงพาณชยตรวจสอบได
ด conditional resources 15/56
441
resources
538. idioblast ผลกแปรหนาสมบรณ แรทเกดในหนแปรโดยกระบวนการตกผลกใหม เปนแรทมหนาผลกของตนเอง จดเปนผลกแปร (crystalloblast) ชนดหนง
539. idiomorphic; automorphic
-ผลกหนาสมบรณ ด automorphic; idiomorphic 39/55
540. idiotopic -เนอผลกสมบรณ คาทใชกบเนอของหนตะกอนซงองคประกอบสวนใหญเปนผลกทมหนาผลกสมบรณ และยงใชกบหนเกลอระเหย วตถประสานจากการตกตะกอนทางเคม หรอหนปนหรอหนโดโลไมตทตกผลกใหม
541. igneous rock classification
การจาแนกประเภทหนอคน
การแบงหนอคนโดยยดหลก ๑. แบงจากลกษณะกาเนดวาอยลกหรอตนจากผวโลก ด igneous rock ประกอบ ๒. แบงโดยสวนประกอบทางแร ๓. แบงโดยผลวเคราะหทางเคม ซงใชสวนรอยละของซลกา (SiO2) เปนเกณฑ ถาหนอคนมซลการอยละ ๖๕ ขนไป จดเปนพวกหนชนดกรด (acid rock) หนแกรนต (granite) หนไรโอไลต (rhyolite) และหนออบซเดยน (obsidian) ถาหนอคนมซลการะหวางรอยละ ๕๒ ถง ๖๕ จดเปนพวกหนชนดเปนกลาง (intermediate rock) เชน หนไดออไรต (diorite) หนแอนดไซต (andesite) ถาหนอคนมซลการะหวางรอยละ ๔๕ ถง ๕๒ จดเปนพวกหนชนดเบส (basic rock) เชน หนแกบโบร (gabbro) หนบะ
442
ซอลต (basalt) ถาหนอคนมซลกาตากวารอยละ ๔๕ ลงมา จดเปนพวกหนอลตราเบสก (ultrabasic rock) เชน หนไพรอกซไนต (pyroxenite) และยงมพวกยอยซงยกเอาความสาคญของสารประกอบของธาตโซเดยม หรอโพแทสเซยม หรอแมลเทยม ถอเปนเดน จดเปนพวกพเศษขนเรยกวา หนแอลคาไล ด alkaline rock ประกอบ 37/55
542. igneous rock* หนอคน หนทเกดจากการแขงตวของแมกมาใตเปลอกโลก ไมวาจะแขงตวอยภายในเปลอกโลก หรอพพนเปลอกโลกออกมาแขงตวอยบนผวโลกกตาม พวกแรกนนเรยกวา หนอคนแทรกซอน (intrusive igneous rock) พวกหลงเรยกวา หนอคนพ (extrusive igneous rock; effusive igneous rock) หนอคนแทรกซอนนน หากแขงตวอยในระดบลกมาก เรยกวา หนอคนระดบลก (abyssal rock หรอ plutonic rock) ถาอยในระดบใกลผวโลก เรยกวา หนอคนระดบตน (hypabyssal rock) รปรางหรอความเลกใหญของหนอคนแทรกซอน เทาทการผพงทาลายของผวโลกเปดใหเหนนน กใชแบงชนดหนใหยอยลงไปอกได เชน เปนหนอคนมวลไพศาล (batholith) กม เปนหนอคนรปเหด (laccolith) กม เปนหนอคนรปฝกบว (lopolith) กม ทงน จดอยในพวกหนอคนระดบลก หนอคนระดบตนนน มกมรปรางแบบพนง (dike) หรอ พนง
443
แทรกชน (sill) สวนหนอคนพนน สวนใหญแขงตวอยในรปรางทแสดงวากอนแขงนนไดไหลลามออกไปจากรอยพ เมอเยนลงถงขนาดแขงตวทใดในระยะใกลไกลจากรอยพเทาใด กกลายเปนหนลาวา (lava rock)
543. igneous-rock series; rock series
ชดหนอคน กลมหนอคนหนงทมชวงเวลากาเนดและการกระจายตวสมพนธกนและมลกษณะปรากฏเปนแบบเดยวกน เชน หนอคนแทรกซอน หนอคนแทรกซอนระดบตน หนภเขาไฟ มองคประกอบทางเคม แร และเนอหน หรอ สมบตอน ๆ ทเปนแบบเดยวกน ดงนน หนทงกลมจงแสดงคาการเปลยนแปลงทตอเนองจากปลายดานหนงถงอกปลายหนงของกลมหน
544. ignimbrite* หนอกนมไบรต หนภเขาไฟชนดหนง เกดจากการตกจมทบถมและแขงตวของเถาธลหลาก (ash flow) และเถาธลภเขาไฟ (volcanic ash) เดมหมายถงหนภเขาไฟทเกดจากเถาธลภเขาไฟหลอมเชอมกนจนมเนอแนนเทานน แตปจจบนหมายรวมถงเถาธลภเขาไฟทไมหลอมเชอมกนดวย
545. ignispumite หนอกนสพมไมต หนไรโอไลตชนดหนงทมลกษณะเปนรปเลนสและชน เกดจากลาวาชนดกรด มฟองอากาศ และเปนชวงการเปลยนจากหนพมมซเปนหนอกนมไบรต
546. Illinoian อลลนอเอยน ชวงเวลาเกดธารนาแขงลาดบทสามของสมยไพลสโตซนในทวปอเมรกาเหนอ เกดหลงยารมทเทยนและเกดกอนแซงกามอเนยนซงเปนชวงธารนาแขงละลาย คานบางครงเรยกวา อลลนอแซน (Illinosan) ด ตารางชวงอายธารนาแขงและชวงคนธารนาแขงสมยไพลสโตซนในทวปอเมรกาเหนอและ
444
ทวปยโรป ประกอบ 6/56 ตรวจแลว 547. Illinoisan อลลนอยแซน ด Illinoian 5/56
548. illite ๑. อลไลต แรดนกลมหนง มองคประกอบและโครงสรางอยระหวางมสโคไวตและมอนตมอรลโลไนต
549. illite ๒. ดนขาวอลไลต ดนทประกอบดวยอลไลตหรอเซรไซตเปนสวนใหญ มมลทนไดแก เคโอลไนต ควอตซ เฟลดสปาร เหลกออกไซด ไทเทเนยมออกไซด และอน ๆ มสขาว มเหลกออกไซดและไทเทเนยมออกไซดผสมอยนอยกวารอยละ ๑ นยมใชผสมทาเครองดนเผาทตองการความขาว เชน จาน ชาม กระเบอง และเครองสขภณฑ สวนอลไลตทมเหลกออกไซดสงกวารอยละ ๑ นยมใชทาตวเพมเนอส ตวเตม กระดาษ ปย เปนตน ในประเทศไทยพบทจงหวดลาปาง อตรดตถ ฯลฯ
550. illuvial horizon ชนสะสม ชนดนทมแร เกลอ และอนภาคขนาดเคลย ซงมการซมชะจากดนชนบนมาสะสมอยเรยกวา ชนดนชนบ
551. Illuviation การสะสมในชนดน การสะสมแร เกลอ และอนภาคขนาดเคลยในสภาพสารละลายหรอสารแขวนลอย ซงถกเคลอนยายจากดนชนบนดวยกระบวนการซมชะ (eluviation) ชนดนทมการสะสมน เรยกวา ชนดนชนบ
552. imbricate structure; shingle structure
โครงสรางหนแบบซอนเกย
๑. โครงสรางหนชนทประกอบดวยกรวดกลางแบนวางเอยงในแนวเดยวกน โดยดานแบนมมมเทไปทางตนนา ด edgewise conglomerate ประกอบ ๒. โครงสรางทเกยวเนองกบการแปรสณฐาน ซงแสดงลกษณะหนทซอนเกยกน เกดขนเพราะหนเลอนยอนเปนชวง ๆ และแนวรอยเลอนแตละชวงเอยงเทไปในทศทางเดยวกน
445
เขาหาแนวแรงทมากระทา เปนผลใหหนสวนทเลอนยอนขนไปซอนเกยหนสวนทเลอนตาลงมาในแตละชวงตอกนไปเปนตบ
553. immature ๑. -ไมสมบรณ ๑.๑ คาทใชกบลกษณะทางภมประเทศหรอภมทศนทอยในสภาวะไมสมบรณ เชน ระบบทางนาหรอหบเขาทยงอยเหนอระดบฐาน ๑.๒ คาทใชกบภาวะทตะกอนหลดออกมาจากหนตนกาเนดเปนระยะทางไมไกลนก หรอในชวงเวลาไมนานนกซงยงคงมแรและออกไซดทไมเสถยรอย หรอมวสดทยงคงผพงตอไป และการคดขนาดไมด โดยทวไปลกษณะของเมดตะกอนเปนเหลยมมาก 25/56
554. immature ๒. ภาวะไมสมบรณ ภาวะทอนทรยวตถในหนตะกอนยงไมสามารถใหปโตรเลยมได 25/56
555. immature sediment ตะกอนภาวะไมสมบรณ
ตะกอนทยงไมสามารถใหปโตรเลยมไดเนองจากไดรบความรอนไมเพยงพอเพราะมการฝงจมไมลก หรอมระยะเวลาไมเพยงพอ หรอทง ๒ อยาง ตะกอนทอยในสภาพความรอนและระยะเวลาทนอยทาให เคอโรเจนไมมความสมบรณพรอมใหปโตรเลยมซงจะมคาการสะทอนแสงของวทรไนตตากวารอยละ ๐.๕ ยนยนมตเดม 25,26/56
556. immiscibility สภาพผสมกนไมได การทสารจานวน ๒ เฟสหรอมากกวาไมสามารถรวมตวเกด
446
เปนเฟสเดยวกนไดในภาวะสมดล เชน นากบนามน ของเหลวหลายชนดทอยรวมกนไดในกระบวนการลาดบสวนแมกมา ตรงขามกบ miscibility
557. impact crater หลมตกกระแทก หลมหรอหบบนผวโลกหรอดวงจนทรทเกดจากการชนของอกกาบาตหรอวตถทไมทราบทมา ด meteor crater; meteoritcrater ประกอบ
558. impact slag ตะกรนอกกาบาต ด impactite
559. impactite หนอมแพกไทต หนทมรพรน เนอละเอยดคลายแกว เกดจากการหลอมทงหมดหรอบางสวนของหนภายในหลมและรอบหลม เนองจากความรอนจากการชนของอกกาบาตมความหมายเหมอนกบ impact slag
560. impedance อมพแดนซ (คลนไหวสะเทอน) อตราสวนระหวางความดนกบขนาดการเปลยนแปลงไปของปรมาตรตวกลางบรเวณพนผวซงคลนไหวสะเทอนเดนทางผานไป มคาเทากบผลคณระหวางความหนาแนนของตวกลางกบความเรวคลนไหวสะเทอนในตวกลาง
561. impermeable rock; impervious rock
หนเนอตน หนจาพวกทนาหรอนามนดบหรอแกสไมสามารถไหลซมผานได ตวอยางเชน หนดนดาน หนอคน
562. impoverished fauna สตวชาตลดชนด ด depauperate fauna
563. impregnated -ทซมแทรก ๑. คาทใชเรยกแหลงแรโดยเฉพาะแรโลหะ ซงแรดงกลาวนเกดทหลงแลวแพรกระจายเขาไปในหนเหยา ด interstitial
447
และ disseminated ประกอบ ๒. คาทเกยวกบการทาใหชองวางในตวอยางดนและหนถกแทนทดวยสารละลายผสมของพลาสตกเรซน เพอใหตวอยางดนและหนนนแขงตวโดยไมทาใหโครงสรางเปลยนแปลง
564. impression รอยกด ๑. รปรางหรอรอยทเกดเนองจากโครงสรางหรอวตถทแขงและหนก เชน ซากดกดาบรรพพวกหอย กดทบจนเกดเปนรอยพมพบนชนหนดานบน หรอเปนรปพมพ อาจพบทชนหนลางสด ๒. หลมกลมเลก ๆ ทเกดจากเมดฝนหรอลกเหบตก มความหมายเหมอนกบ imprint
565. imprint รอยประทบ ด impression
566. in place ณ ทเกด กลาวถงหนทอย ณ บรเวณในตาแหนงทหนนนเกด เมอเปรยบกบมวลหนโดยรอบ ไมมการเคลอนท หรอถกแยกไปจากแนวของหนตนกาเนด ด in situ ประกอบ
567. in situ ณ ทเดม กลาวถงหน ตะกอน ดน หรอซากดกดาบรรพซงเกดอย ณ ทนน และยงคงอยบรเวณเดม ด autochthonous และ in place ประกอบ
568. inactive volcano* ภเขาไฟไมมพลง ภเขาไฟทยงไมเคยประทอกเลย หลงจากเกดเปนภเขาไฟแลว
569. inarticulate อนอารทคเลต สตวไมมกระดกสนหลงในไฟลมแบรคโอโพดา ชนอนอารทคลาตา (class Inarticulata) มลกษณะเฉพาะ คอ เปลอกหรอฝาทงสองซงประกอบดวยสารเนอปนหรอสารไคทโน
448
ฟอสเฟต ยดประกบเขาดวยกนโดยกลามเนอมากกวาการประกบดวยสนและรองบนแนวหบเผย ด articulate ประกอบ
570. incandescence การเปลงแสงจากวตถรอน
การทสสารเปลงแสงออกมาไดเมอสสารนนไดรบความรอน ณ จดหนง เชน หลอดไฟฟา ตะเกยงเจาพาย
571. Inceptisol อนเซปทซอล อนดบดนอนดบหนงในการจาแนกตามระบบอนกรมวธานดน เปนดนแร (mineral soil) ทเรมมการพฒนาหรอมการเปลยนแปลงเกดขนในหนาตดดน เชน มโครงสรางเกดขน พบแรจาโรไซต (jarosite) มสตรเคม KFe3(OH)6(SO4)2 แรธาตบางอยางเคลอนลงสชนลาง แตยงไมมากพอทจะเกดเปนชนสะสม
572. incised meander; inclosed meander; entrenched meander
ทางนาโคงตวดเซาะลก
ด entrenched meander; incised meander; inclosed meander 23/56
573. inclined extinction, oblique extinction
ตาแหนงมดเอยง ตาแหนงมดแบบหนงทมองเหนในแผนบางของผลกแรทมแสงหกเหสองแนว ซงทศทางการสนของคลนทามมกบแกนผลก หรอ ทศทางของแนวแตกเรยบ ด parallel extinction, undulatory extinction ประกอบ
574. inclined shaft ปลองเอยง ดคาอธบายใน shaft 575. inclosed meander;
entrenched meander; incised
ทางนาโคงตวดเซาะลก
ด entrenched meander; incised meander; inclosed meander 23/56
449
meander 576. included gas แกสเจอปน ฟองแกสหรอฟองอากาศซงลอมรอบดวยนาทอยในชองวาง
ในเขตอมอากาศ (zone of aeration) หรอเขตอมนา (zone of saturation) เปนอปสรรคตอการไหลของนา แตถาแกสนนละลายในนาจะทาใหการไหลของนาเปนไปดวยด
577. inclusion ๑. หนแปลกปลอม ด xenolith; acciental inclusion 578. inclusion ๒. สารฝงใน ๒.๑ ชองวางเลก ๆ ในเร มขนาด ๑๐-๑๐๐ ไมครอน
ประกอบดวยของเหลวและ/หรอแกสทกกเกบอยในผลก มความหมายเหมอนกบ fluid inclusion ๒.๒ ผลกแรหรอเศษวสดอนทมขนาดเลกฝงอยในแร ซงอาจเปนแรชนดเดยวกนหรอตางชนดกได
579. inclusion ๑. หนแปลกปลอม ด xenolith; acciental inclusion ยนยนมตเดม 34/55
580. inclusion ๒. สารฝงใน ๒.๑ ชองวางเลก ๆ ในเร มขนาด ๑๐-๑๐๐ ไมครอน ประกอบดวยของเหลวและ/หรอแกสทกกเกบอยในผลก มความหมายเหมอนกบ fluid inclusion ๒.๒ ผลกแรหรอเศษวสดอนทมขนาดเลกฝงอยในแร ซงอาจเปนแรชนดเดยวกนหรอตางชนดกได ยนยนมตเดม 34/55
450
581. incoherent noise เสยงรบกวนแตกแนว เสยงรบกวนทไมไดเกดจากตนกาเนดคลนทใชในการสารวจ แตเกดจากเสยงอน ๆ ทอยในสภาวะแวดลอมขณะปฏบตงานสารวจ เสยงรบกวนเดนทางถงกลมเครองรบแตละกลมดวยเวลาไมเทากน ซงจะปรากฏใหเหนในภาพตดขวางคลนสะทอนทไมเรยงตวเปนแนว เชน เสยงทเกดจากลม จากแผนดนไหวระยะไกล จากเครองยนต จากคนเดนถนน จากเศษดนหนทพงจากหลมระเบดขนไปดานบนแลวตกกระทบพนใกล ๆ กบตวรบคลน เสยงรบกวนแตกแนวมชอเรยกอกอยางหนงวา เสยงรบกวนแบบไมมทศทาง
582. incompetent bed* ชนหนเนอเปราะ ชนหนทไมสามารถรบนาหนกทงของตวเองและของชนหนทวางทบชนหนนนอยไดเมอถกบบอดดวยแรงทางดานขางกจะคดโคงขนลงได โดยทความหนาของชนหนเปลยนแปลงไป
583. incongruent melting การหลอมแปรภาค การหลอมทตามดวยการสลายตวหรอการเกดปฏกรยากบของเหลว ทาใหไดวฏภาคของแขงทมองคประกอบเปลยนแปลง และทาใหของเหลวมองคประกอบตางจากของแขงเดม เชน แรออรโทเคลส (KAlSi3O8 ) หลอมไดแรลไซต (KAlSi2O6) และของเหลวทมซลกา(SiO2) มากกวาเดม
584. incongruent solution
สารละลายแปรภาค สารละลายทมการแตกตวตามดวยการสลายตวหรอการเกดปฏกรยากบของเหลว ทาใหไดวฏภาคของแขงทมองคประกอบเปลยนแปลง การแตกตวจะทาใหวสดทละลายมสดสวนหรอองคประกอบแตกตางจากของแขงเดม
585. incorporation การรวมเปนถานหน กระบวนการแปรสภาพเปนถานหนแบบหนง ซงมาเซอรล (maceral) ทมารวมอยดวยกนไมมปฏกรยาซงกนและกน
451
586. index bed; key bed; key horizon; marker bed*
ชนหนหลก ด key bed; index bed; key horizon; marker bed
587. index contour เสนชนหลก เสนชนซงเขยนเปนเสนหนาเพอเนนใหเหนเดนชดจากเสนชนรอง (intermediate contour) เสนชนหลกจะแสดงทก ๆ เสนท ๔ หรอเสนท ๕ ขนอยกบคาของชวงตางเสนชนทบงไว ทงน เพอชวยใหอานความสงไดงายขน ดรปท contour; contour line
588. index fossil ซากดกดาบรรพดรรชน
ซากดกดาบรรพทมลกษณะพเศษเฉพาะในหนบรเวณใดบรเวณหนง สามารถใชบงบอกอายของชนหนนนได
589. index mineral* แรดรรชน แรทเกดในหนแปรทอณหภมและความดนเฉพาะ ใชเปนตวบงบอกขนความรนแรงของการแปรสภาพของหนนน เชน แรซลลมาไนต เปนแรดรรชนในหนทเกดจากการแปรสภาพขนสง
590. Indiana limestone หนปนอนเดยนา ด Bedford limestone
591. indicated ore สนแรบงช แหลงแรหรอสนแรทคาดวาควรมปรมาณและคณภาพอยางไร โดยการวเคราะหหาปรมาณและความสมบรณของสนแร หรอจากขอมลการผลต และจากการศกษาลกษณะทางธรณวทยา โดยทสวนหนงไดมาจากการคาดคะเน อกสวนหนงไดมาจากวเคราะหตวอยาง มความหมายเหมอนกบ probable ore ความหมายท ๑
592. indicator สงบงช ๑. ลกษณะทางธรณวทยาและอน ๆ ทบงชวามแหลงแร เชน
452
คาผดปรกตทางธรณเคมหรอธรณฟสกส ๒. พชและสตวบางชนดทอาศยอยเฉพาะบางสภาพแวดลอมเทานน จงสามารถบงชสภาพแวดลอมนนได ๓. หนธารนาแขงพาซงบงบอกใหทราบแหลงทมาและทศทางการเคลอนท
593. induced magnetization
ความเปนแมเหลกเหนยวนา
ความเปนแมเหลกของหนในแนวเดยวกบสนามแมเหลกจากภายนอก ขนาดของสนามเปนสดสวนโดยตรงกบความเขมของสนามและสภาพรบไวได (susceptibility) ของหนในการเกดเปนแมเหลก ในกรณทไมมสภาพแมเหลกตกคางรวมอยดวย ความเปนแมเหลกเหนยวนาคอโมเมนตแมเหลกตอหนงหนวยปรมาตร
594. induced polarization (IP)
การเกดขวแบบเหนยวนา (ไอพ)
๑. วธการสารวจธรณฟสกสทเกยวของกบการวดความตางศกยใตผวดนทสลายไปเมอหยดปลอยกระแสไฟฟาลงดน (time domain) หรอการวดอมพแดนซของมวลสารใตผวดนทเปลยนแปลงไปเมอใชกระแสไฟฟาทมความถตาลง (frequency domain) การเกดขวแบบเหนยวนาทเกดขนใตผวดนไดจากปรากฏการณทางธรรมชาตทเรยกวาการเกดขวไฟฟา และการเกดชนค (double layer) ของประจไฟฟาตามขอบแผนเคลยในรพรนของหน การสารวจดวยวธการเกดขวแบบเหนยวนามการจดแถวลาดบขวไฟฟาเปนแบบแถวลาดบสองขวค ซงมหลายรปแบบ ๒. การเกดชนคของประจไฟฟาบรเวณรอยตอประสานของ
453
มวลเมดแรโลหะ หรอการเกดการเปลยนแปลงขนทชนคของประจไฟฟาเมอผานสนามไฟฟาหรอสนามแมเหลกเขาไป การเกดขวแบบเหนยวนา เหมาะสาหรบสารวจหาแรตวนาไฟฟาชนดทเกดประในหน (disseminated) เชน จากแหลงแรทองแดงทมกเกดกบหนเนอดอก (porphyry copper) ซงมความนาไฟฟาไมสงพอทจะตรวจพบไดดวยวธแมเหลกไฟฟา ใชสารวจหาแรตวนาไฟฟาชนดทเกดเปนมวลแนน ซงอยลกเกนความสามารถทวธแมเหลกไฟฟาจะตรวจพบ หรอลกษณะของตวแรไมเหมาะทจะสารวจดวยวธแมเหลกไฟฟา และใชในการบอกใหทราบวาตวนาไฟฟาทตรวจพบดวยวธแมเหลกไฟฟานนเปนชนดตวนาไฟฟาทเปนโลหะ (metallic conductor) หรอตวนาไฟฟาทเกดจากประจไฟฟา (ionic conductor)
595. induction log ผลบนทกคาเหนยวนา ผลบนทกคาการหยงธรณในหลมเจาะโดยวดคาการนาไฟฟาของชนหน ซงชนหนทมนามนจะมคาการนาไฟฟาตากวาชนนา เมอเปรยบเทยบกบคาความตานทานไฟฟาจะทาใหสามารถแยกชนนามนกบชนนาได
596. industrial diamond เพชรอตสาหกรรม เพชรธรรมชาตหรอเพชรสงเคราะหทมตาหนมากจนไมสามารถนาไปทาอญมณ จงนาไปใชในอตสาหกรรมตาง ๆ เชน การดงรดลวด หรอใชเปนหวเจาะฝงเพชร สารขดถสาหรบการตดและขดมน เพชรอตสาหกรรมทเปนเพชรธรรมชาต แบงออกเปน ๓ ชนด ไดแก บลลาส บอรต และคารบอนาโด ด ballas, bort; boart; boort และ carbonado
454
ประกอบ 597. industrial mineral แรอตสาหกรรม หน แร หรอสารใดทเกดขนโดยธรรมชาต มคาเชงพาณชย
ไมรวมสนแรโลหะ แรเชอเพลง และแรรตนชาต แรอตสาหกรรมจดเปนแรอโลหะ
598. industrial units** หนวยหนอตสาหกรรม มวลหนในลาดบชนหนตามลกษณะหน สาหรบใชประโยชนในทางอตสาหกรรม เชน ชนหนอมนา ชนทรายนามน (oil sand) ซงถอวาเปนหนวยนอกแบบ (informal unit)
599. inequigranular; heterogranular
-เนอคละขนาด ด heterogranular; inequigranular
600. inertinite อเนอรทไนต มาเซอรลกลมหนงซงเปลยนสภาพมาจากสวนของพชซงเปนเนอไมทถกออกซไดสอยางรนแรง หรอเคยเปนถานไมมากอน รวมทงเหดรา (fungi) มอตราการสะทอนแสงสงสด มสขาวแกมเหลองถงขาว ไมเรองแสง ประกอบดวยธาตคารบอนมากกวารอยละ ๙๐ พบในถานหนนอยกวารอยละ ๕ อเนอรทไนตจะแสดงสมบตคอนขางเฉอยในระหวางการแปรสภาพเปนถานหน และการเผาไหม
601. inferred ore สนแรคาดคะเน สนแรทประเมนคาในเชงปรมาณและขนความสมบรณดวยวธทวไป โดยอาศยลกษณะทางธรณวทยาและขอมลดานการทาเหมองทผานมามากกวาการชกตวอยางจาเพาะ ซงสนแรทงหมดอาจถกปดทบไวไมสามารถเหนได
602. infill well หลมเจาะเสรม หลมเจาะทเจาะอยภายในขอบเขตทมหลมเจาะอยกอนในแหลงกกเกบทคนพบแลว เพอลดระยะหางระหวางหลม
603. infiltrated fossils; ซากดกดาบรรพแทรก ด introduced fossils; infiltrated fossils
455
introduced fossils** ปน
604. infiltration การแทรกซม การทของเหลวแทรกตวเขาไปอยในของแขงเนองจากเนอในของของแขงมชองวางหรอรพรน ตวอยางเชน การทนาเขาไปอมตวอยไดในกระดาษซบ หรอในดนในหนบางชนด
605. infiltration capacity ความจการแทรกซม ปรมาตรของนาทแทรกซมผานหนงหนวยพนทหนาตดของผวหนาดนตอหนวยเวลา เมอผวดนถกทาใหอมตวดวยนาทนทและรกษาระดบนาทวมสงใหคงทตลอดเวลาทใหนา ด infiltration rate ประกอบ
606. infiltration rate อตราการแทรกซม ปรมาณของนาทไหลผานผวดนลงไปในดนตอหนวยพนทหนาตด ตอหนวยเวลา อตราการแทรกซมจะเรวในระยะเรมแรกและจะคอยลดลงเมอเวลาผานไป มหนวยเปนระยะทางตอเวลา เชน เซนตเมตรตอชวโมง หรอเมตรตอวน อปกรณทใชวดเรยกวา มาตรการแทรกซม (infiltrometer) อตราการแทรกซมนนาไปใชประโยชนในการเพมประสทธภาพการใหนาและการปองกนการชะลางพงทะลายของดน
607. infiltrometer มาตรการแทรกซม ดคาอธบายใน infiltration rate
608. influent seepage การไหลซมลงใตดน การไหลซมของนาอยางชา ๆ ทเกดจากความโนมถวงในเขตไมอมตวลงสระดบนาใตดน หรอการไหลซมของนาเขาไปในพนดน
609. influent stream; losing stream
ธารใหนา ธารนาทมนาไหลอยเหนอระดบนาใตดน จงใหนากบเขตอมนาของนาใตดนหรอระเหยไปในอากาศ ทาใหธารนามนาไหลไมตลอดป เชน ธารนาทไหลผานเขตทะเลทราย
456
610. informal unit หนวยไมเปนทางการ ชอหนวยลาดบชนหนทใชเรยกเพอความสะดวก ไมเปนไปตามกฎเกณฑการจาแนกและการตงชอลาดบชนหนของสหพนธธรณศาสตรนานาชาต (International Union of Geological Science, IUGS) เชน ชนทราย (sandy beds) ด formal unit ประกอบ
611. infrastructure โครงสรางระดบลก โครงสรางทเกดในเปลอกโลกระดบลก ในสภาพแวดลอมของหนอคนระดบลก ภายใตความดนและอณหภมสง ลกษณะเดนคอ แสดงการคดโคงแบบพลาสตก และการแทรกของหนแกรนต หนมกมาไทต และหนอคนอน ๆ ตรงขามกบ superstructure
612. infusorial earth; diatomaceous earth; Kieselguhr; siliceous earth*
ดนเบา ด diatomaceous earth; infusorial earth; ; Kieselguhr; siliceous earth
613. ingrown meander ทางนาโคงตวดงอก ทางนาโคงตวดทดานเวาถกกดเซาะและดานตรงขามมการงอกอยางตอเนอง โดยเกดในระหวางชวงคดโคงชวงหนงทแมนายงคงมการกดเซาะลกลงไปดานลาง ทางนาโคงตวดจะมความชนเพมขนเมอความลาดทางดานเวายงคงถกกดลกลงเรอย ๆ สวนดานโคงในของทางนาโคงตวดทฝงตรงขามจะคอย ๆ ลาดเทงอกออกไป ซงจะเกดขนเมออตราการกดลกชาลง จนมเวลาเพยงพอสาหรบการกรอนทางดานขาง เชน ตามลาแมนาแควนอย บรเวณถากระแซ จงหวดกาญจนบร ด entrenched meander; incised meander; inclosed
457
meander ประกอบ 22,23/56
614. inherent ash; intrinsic ash
เถาภายใน ด intrinsic ash; inherent ash
615. inherent moisture ความชนยดเหนยว ดคาอธบายใน moisture content 616. initial dip; original
dip; primary dip
มมเทเดม มมเอยงเทของชนหนตะกอน ณ ทเดมกอนการเปลยนลกษณะของเปลอกโลก
617. initial production (IP)
การผลตเรมตน (ไอพ) ปรมาณหรอจานวนของปโตรเลยมทผลตไดในชวงเรมตนการผลตในระยะเวลาหนง ๆ โดยทวไปใชในเวลา ๒๔ ชวโมง
618. initial reserves ปรมาณสารองเรมตน ทรพยากรทประมาณได ณ เวลาใดเวลาหนงวาจะสามารถผลตไดจากแหลงทสารวจพบแลว โดยรวมถงปรมาณทผลตไปแลวทงหมดและปรมาณทคาดวาจะสามารถผลตไดในอนาคต โดยเทคโนโลยและสภาพเศรษฐกจทคาดการณได ณ เวลานน
619. injection dike พนงแทรกดน พนงหนตะกอนชนดหนง ทเกดโดยแรงผลกดนผดปรกตทาใหตะกอนแทรกดนเขาไปอาจจากดานบน ดานลาง หรอดานขางกได
620. injection well; input well; service well
หลมอด หลมผลตทเลกทาการผลตแลวแตนามาใชเปนหลมสาหรบอดนาหรอแกสลงสชนหนกกเกบเพอเพมประสทธภาพการผลต หรอใชสาหรบเปนหลมอดนาเสยทง
621. ink lake; karst lake; karst pond; solution lake
ตดศพท ทะเลสาบคาสต
ด karst lake; karst pond; sink lake; solution lake 36/55
458
622. inland basin; interior basin
แองในแผนดน ด interior basin; inland basin
623. inlier หนแกเผย พนทหรอกลมหนทโผลใหเหนโดยมหนอายออนกวาลอมอยโดยรอบ เชน ยอดชนหนโคงรปประทนกรอน ด outlier ประกอบ
624. in-line array แถวลาดบตามเสน การจดวางกลมจโอโฟนหรอกลมตนกาเนดคลนตามแนวเสนสารวจ มรป
625. inner core* แกนโลกชนใน ดคาอธบายใน core
626. inorganic อนนทรย เกยวกบสารประกอบทไมมธาตคารบอน และรวมถงสารประกอบบางตวซงมธาตคารบอนเปนสวนประกอบทไมถอเปนสวนสาคญ เชน คารบอเนต โลหะ หน แร ซงถอเปนสารประกอบอนนทรยทงสน
627. inosilicate ไอโนซลเกต กลมแรซลเกตทประกอบดวย SiO4 ทรงสหนา เกาะตวเปน
ทงแบบโซเดยวและแบบโซค โดยแบบโซเดยวจะใชออกซเจนของ SiO4 ทรงสหนาขางเคยงรวมกน ๒ ตว
อตราสวน Si : O = 1 : 3 เชน ไพรอกซน ออไจต เจไดต ไดออปไซด สวนโซค ครงหนงของ SiO4 ทรงสหนาจะใช
ออกซเจนรวมกน ๓ ตว และอกครงหนงจะใชออกซเจนรวมกน ๒ ตว อตราสวน Si : O = ๔ : ๑๑ เชน แอมฟโบล ฮอรนเบลนด เทรโมไลต แอกทโนไลต
459
628. input well; injection well; service well
หลมอด ด injection well; input well; service well
629. inselberg เขาโดดทะเลทราย มวลหนทเหลอจากการกรอนพงทลาย กลายเปนเนนเขาตงเดนอยตามทราบในทะเลทราย มกมลกษณะกลมมนและมผวเรยบไมขรขระ เขาโดดในทะเลทรายเปนลกษณะภมประเทศทเกดในขนปลายของวฏจกรการกรอน ในเขตอากาศคอนขางแหงแลง
630. insequent stream ธารนาไมตามระบบ ธารนาผวดนทมแบบรปการไหลไมขนกบโครงสรางของหนและลกษณะพนผวนน ๆ เชน ธารนาทมแบบรปการไหลเหมอนกงไม
631. in–situ combustion การเผาไหม ณ ทเดม วธการทใชแยกนามนทมความถวงนอยและความหนดมากจากบอนามนหลงจากวธการเบองตนลมเหลว โดยการเผานามนในบอใหรอนขน พนอากาศลงสบอเพอคงการเผาไหมไว เมอสวนหนาของนามนทถกเผาเคลอนไปถง ความรอนจะทาใหนามนเปลยนเปนปโตรเลยมโคกและนามนชนดเบา นามนทเกดขนจะสามารถผลตขนมาได วธการนเปนวธดงเดมซงไมนยมใชแลว
632. in-situ origin theory; in-situ theory
ทฤษฎการเกด ณ ทเดม
ทฤษฎทวาดวยถานหนมตนกาเนดในบรเวณทพชเจรญเตบโตและสลายตวผพงอยกบท ด drift theory ประกอบ ยนยนมตเดม 14/56
633. inspissation การทาใหขน การระเหยในแหลงนามนทาใหสญเสยแกสและไฮโดรคารบอนชนดเบา เหลอไวแตนามนหนกและยางมะตอย
460
634. instantaneous velocity
ความเรวขณะหนง ความเรวคลนไหวสะเทอนทเปลยนแปลงอยางตอเนองตามความลก ทความลกระดบหนง ความเรวขณะหนงหาไดจากสตรการคานวณความเรวชวงชน (interval velocity) เมอความหนาชวงชนมคานอยทสด
635. insular shelf; island shelf
ไหลเกาะ พนมหาสมทรเทยบไดกบไหลทวป แตกตางกนเพยงแตอยบรเวณรอบ ๆ เกาะ (ลอมรอบเกาะ)
636. insular slope; island slope
ลาดเกาะ พนมหาสมทรเทยบไดกบลาดทวป แตกตางกนเพยงแตอยบรเวณรอบ ๆ เกาะ 17/56
637. insurgence การมด การทธารนามดหายลงไปใตดนในพนทแบบคาสต ด exsurgence, ponor, sinking stream และ swallet ประกอบ
638. intake; recharge การเตมนา ด recharge; intake
639. intensity of magnetization
ความเขมอานาจแมเหลก
คาของโมเมนตแมเหลกตอ ๑ หนวยปรมาตรทจดใดจดหนงในตวสารแมเหลก ทถกกระทาใหมอานาจแมเหลก ความเขมดงกลาวเปนการวดผลทจะเกดขนกบตวกลางชนดใดชนดหนงวาจะทาใหเกดความหนาแนนของเสนแรงแมเหลก (flux density) เทาใด เมอตวกลางนนอยภายใตอทธพลของอานาจแมเหลกจากภายนอก มความหมายเหมอนกบ polarization ๒
640. intensity scale มาตราความเขมแผนดนไหว
มาตราวดความเขมแผนดนไหว มระบบทใชกนอย คอ มาตราเมอรคลลเดม มาตราเมอรคลลปรบปรงใหม และมาตรารอส
461
ซ-ฟอเรล มาตราความเขมแผนดนไหวตางจากมาตรารกเตอรซงเปนมาตราวดขนาดแผนดนไหว
641. interbedded; interstratified
-สลบชน คาทใชกบชนหนทมลกษณะแตกตางกนซงวางตวระหวางชนหรอวางชนสลบกน เชน ชนหนทรายทสลบกบชนหนดนดานในหมวดหนฮองหอย จงหวดลาปาง ดรปประกอบ
642. interbiohorizon zone; interval zone**
สวนชนระหวางแนวชนชวภาพ
ด interval zone; interbiohorizon zone
643. interburden สวนคนชนแร วสดทางธรรมชาต อนไดแก ดน ตะกอน และหน ทอาจจะจบตวแขงหรอไมกได ซงวางตวอยระหวางชนแรหรอชนถานหน ๒ ชน ในการทาเหมองชนดทขดจากผวหนาดนลงไป ตองเอาวสดเหลานออกไปเสยกอนจนถงชนแรหรอชนถานหนชนถดไป จงสามารถขดเอาแรหรอถานหนชนลางออกมาได มความหมายเหมอนกบ parting
644. intercalated; interlaminated
-สลบชนบาง คาทใชกบชนหนบางทมลกษณะแตกตางกนซงวางตวระหวางชนหรอวางชนสลบกน
645. intercept time มอบนายชาล ศรรตนมงคล เขยนคาอธบาย
646. interference color สแทรกสอด ในวชาทศนศาสตรผลก หมายถง สทผลกชนดมแสงหกเหสองแนวแสดงใหเหนเมอดดวยกลองจลทรรศนในขณะทมแผนแอนาไลเซอรอยในทางของแสง เกดเนองจากรงสแสงทงสองแทรกแซงหรอแทรกสอดซงกนและกนเมอเคลอนผานผลกแร คาสแทรกสอดสงสดจะใหคาแสงหกเหสองแนว
462
(birefringence)
647. interference figure รปแทรกสอด รปแบบหรอภาพทประกอบดวยไอโซจายรกบวงแถบสแทรกสอดทปรากฏในการศกษาโคโนสโกปของผลกหนง ๆ ใชสาหรบแบงแยกแรแกนแสงเดยว จากแรแกนแสงค และใชหาเครองหมายทางแสงดวย มรป ก. แรแกนแสงเดยว (uniaxial mineral) ข. แรแกนแสงค (biaxial mineral) รปแทรกสอด
648. interflow; shallow percolation; storm seepage; subsurface flow; subsurface runoff; subsurface storm flow
นาไหลใตผวดน ด storm seepage; interflow; shallow percolation; subsurface flow; subsurface runoff; subsurface storm flow
649. interformational -ระหวางหมวดหน คาทเกยวของกบการเกดหรอการปรากฏซงอยระหวางหมวดหนหนงกบอกหมวดหนหนง เชน รอยชนไมตอเนองระหวางหมวดหน
650. interformational conglomerate
หนกรวดมนตางหมวดหน
ชนหนกรวดมนทเกดอยในหมวดหนหนงซงกอนกรวดในชนหนมาจากหมวดหนอน
463
651. interformational multiple
คลนสะทอนซาระหวางชน
ดคาอธบายใน multiple; multiple reflection
652. interglacial stage ชวงคนชวงอายยอยธารนาแขง
ชวงเวลาคนหรออยระหวางชวงอายธารนาแขงยอย เปนชวงอากาศอบอนหรออากาศปานกลาง ซงอณหภมในชวงนนสงขนอยางนอยเทยบไดกบในปจจบน ทาใหธารนาแขงทแผปกคลมสวนตาง ๆ ของผวโลกเปนบรเวณกวางในชวงอายยอยของธารนาแขงละลายถอยรนขนไปสทสง
653. interior basin; inland basin
แองในแผนดน แองซงลอมรอบดวยแผนดนทสงกวา ไมมทางนาไหลออกสมหาสมทร ด closed basin และ intracratonic basin ประกอบ
654. interlacing drainage pattern; braided drainage pattern*
แบบรปทางนาประสานสาย
ด braided drainage pattern; interlacing drainage pattern
655. interlaminated; intercalated
-สลบชนบาง ด intercalated; interlaminated
656. interlobate moraine กองตะกอนธารนาแขงระหวางเนน
ตะกอนธารนาแขงทสะสมตวอยระหวางกองตะกอนธารนาแขงทยนยาวออกไปคลายลน
657. interlocking texture เนอเกยวประสาน ลกษณะเนอหนแบบหนงทเมดแรซงมขอบไมเรยบ จบตวกนแบบขอบเมดแรยดเกยวประสานซงกนและกน (mutual penetration) ตวอยางเชน ลกษณะเนอของหนปนเนอผลก
658. intermediate contour
เสนชนรอง เสนชนซงอยระหวางเสนชนหลก (index contour) จานวนเสนชนรองนจะม ๓ หรอ ๔ เสน ขนอยกบชวงตางเสนชน ด
464
รปท contour; contour line
659. intermediate rock ๑. หนชนดเปนกลาง หนอคนทอยระหวางหนชนดเบสกบหนชนดกรด และมปรมาณซลการะหวางรอยละ ๕๒-๖๕ เชน หนไดออไรต หนไซอไนตเปนสวนหนงของการจาแนกหนอคนโดยอาศยปรมาณซลกา ด acidic; acid, basic และ ultrabasic rock ประกอบ 36/55
660. intermediate rock ๒. หนสกลาง หนอคนทประกอบดวยแรสออนและสแกปนกน 36/55 ยนยนมตเดม 36/55, 12/56
661. intermineral -ระหวางเกดแร คาทใชเกยวกบชวงเวลาหนงระหวางคาบของการเกดแหลงแร รวมถงรปลกษณทงหลาย เชน พนงหนทถกดนขนมาในชวงเวลาทเกดแหลงแรนน
662. intermittent stream ธารนาไหลไมตลอดป ๑. ธารนาทไหลเปนบางชวงเวลาของป เชน นาไหลในฤดฝน หรอเมอไดรบนาจากนาพหรอจากแหลงอน ๆ ๒. ธารนาทไมไดไหลอยางตอเนอง เชน สญเสยนาไปจากการระเหยหรอซมลงใตดน ด ephemeral stream ประกอบ
663. intermontane basin*
แองระหวางภเขา แองแผนดนทอยในระหวางภเขา หรอมภเขาลอมรอบ เชน แองเชยงใหม แองลาปาง
664. intermontane plateau
ทราบสงระหวางภเขา ทราบสงทมเทอกเขาลอมรอบหรอขนาบอย ตวอยางเชน ทราบสงทเบต ทราบสงทมลกษณะอยางเดยวกนนในเทอกเขาแอนดส (Andes) โดยเฉพาะในเขตประเทศโบลเวย เรยกวา อลทพลาโน (altiplano) 42/55
465
665. internal cast; endocast; steinkern
รปพมพดานใน ด steinkern; endocast; internal cast 24/56
666. internal mold รอยพมพดานใน รอยประทบทแสดงใหเหนถงลกษณะผวภายในของเปลอกซากดกดาบรรพหรอโครงสรางสารอนทรยอน ๆ ซงปรากฏใหเหนบนพนผวของเนอหนทเขาไปบรรจอยในชองวางดานในของเปลอกหรอโครงสรางอนทรยนน ๆ บางครงเรยกกนอยางไมถกตองวารปพมพภายใน (cast of the interior) ด external mold และ endocast; internal cast; steinkern ประกอบ 24/56
667. interpretive log ผลบนทกแปลความ ผลบนทกการบรรยายลกษณะของชนตวอยางหนทขนมาจากหลมเจาะตามชวงความลกทกาหนดโดยนกธรณวทยาหลมเจาะ โดยไมคานงวาชนตวอยางจะรวงมาจากชนหนขางบนหรอไม โดยทวไปจะประมาณปรมาตรของหนชนดตาง ๆ เปนรอยละ มความหมายเหมอนกบ mud log
668. interpretive map แผนทแปลความ แผนททใชในงานธรณวทยาสงแวดลอมสาหรบบคคลทวไป แสดงถงพนทใชสอยในกจกรรมตาง ๆ ซงจาแนกตามขอมลพนฐานหรอลกษณะทางธรณวทยา เชน แหลงวสดกอสราง แหลงนาบาดาล พนทฝงกลบขยะ พนทเสยงภย
669. interrupted stream ธารนาขาดชวง ธารนาทมนาไหลตลอดปแตบางชวงนาขาดหายไป หรอธารนาไมไหลตลอดปแตบางชวงอาจมนาไหลบาง
670. interstice ชองวาง, ซอก ชองวางเลก ๆ ในดน หน หรอตะกอน มความหมาย
466
เหมอนกบ void 671. interstitial -ในชองวาง คาทใชเรยกแหลงแรทเกดสะสมตวในชองวางของหนเหยา ด
impregnated ประกอบ
672. interstratified; interbedded
-สลบชน ด interbedded; interstratified
673. intertidal -เขตนาขนลง ด littoral ๑ (ยกชด neritic, pelagic, benthic มาทวนดวย) 23/56
674. interval velocity ความเรวชวงชน ระยะทางหารดวยเวลาทคลนไหวสะเทอนเดนทางผานลาดบชนหนหรอชนหนใด ๆ ตามแนวทคลนเดนทาง สวนความเรวเฉลยวดจากชวงชนแตละชวงตามความลก เชน ในการหยงธรณหลมเจาะจะแสดงถงความเรวทตงฉากกบชนหน
675. interval zone; interbiohorizon zone**
สวนชนระหวางแนวชนชวภาพ
สวนชนหนซงอยระหวางแนวชนชวภาพทเดนชด ๒ ชน สวนชนนไมจาเปนตองแสดงถงชวงลาดบชนหนกได
676. interval** ชวง ๑. (ลาดบชนหน) มวลชนหนทอยระหวางแนวทหมายของลาดบชนหน (stratigraphic marker) ๒ แนว ๒. (ธรณกาลวทยา) ระยะเวลาระหวางเหตการณทางธรณวทยา ๒ อยาง
677. intraclast เศษตะกอนภายใน ตะกอนเคมตางถนทเกดจากการแตกหกของหนปนทยงไมแขงตวเตมท แลวสะสมตวใหมในทเดม หรอถกพดพาไปสะสมตวใหมในทอนไมไกลจากแหลงกาเนดเดม มขนาด
467
ตงแตทรายละเอยด (๐.๑-๐.๒๕ มลลเมตร) จนถงขนาดกอนหนมนใหญ 43/55
678. intracratonic basin แองหนฐานธรณ แองทเกดภายในทวป หางจากบรเวณรอยตอแผนธรณ (plate boundary) แองนพฒนาขนในพนททการเกดรองทรดไมสนสด เนองจากความรอนใตแผนธรณลดลง
679. intraformational -ในหมวดหน ๑. คาทเกยวของกบหมวดหนซงเกดมาพรอมหรอใกลเคยงกบชนหนขางเคยงโดยรอบ คานมกนยมใชกบโครงสรางการเปลยนลกษณะของหนตะกอนทเกดการคดโคงหรอเกดการเลอนไถลขณะหนตกตะกอน ๒. คาทใชกบการเกดภายในหมวดหนโดยไมคานงถงระยะเวลาการเกด
680. intraformational breccia
หนกรวดเหลยมในหมวดหน
ชนหนกรวดเหลยมทเกดจากการแตกบดอดของวสดกงแขงตว ตอมาเกดการสะสมตว แลวเกดการเชอมประสาน มลกษณะและกระบวนการเกดคลายกบหนกรวดมนในหมวดหน แตกอนกรวดในหนกรวดเหลยมในหมวดหนมความเปนเหลยมคมมากกวา ด intraformational conglomerate ประกอบ
681. intraformational conglomerate
หนกรวดมนในหมวดหน
ชนหนกรวดมนทเกดอยภายในหมวดหนหนง ซงกอนกรวดและเนอพนของชนหนมาจากหมวดหนภายในหมวดนน
682. intraformational fold รอยคดโคงในหมวดหน
รอยคดโคงขนาดเลกทเกดอยภายในชนหนตะกอนทอยระหวางชนหนทไมเปลยนลกษณะ
468
2/56
683. intramicrite หนอนทรามไครต หนปนทประกอบดวยมวลรวมคารบอเนตจาพวกอนทราคลาสตมากกวารอยละ ๒๕ และมเนอพนพวกมไครตมากกวาวตถประสานพวกสปาไรต ด allochem, micrite, oÖlith, oÖsparite และ sparite ประกอบ
684. intramineral -ในขณะเกดแร คาทใชเกยวกบชวงเวลาในขณะทเกดแหลงแร รวมถงรปลกษณตาง ๆ ทเกยวพนกบการเกดแหลงแรนน เชน การเกดแหลงแรในขณะทเกดหนกรวดเหลยม
685. intrasparite หนอนทราสปาไรต หนปนทประกอบดวยมวลรวมคารบอเนตจาพวกอนทราคลาสต มากกวารอยละ ๒๕ และมวตถประสานพวกสปาไรตมากกวาเนอพนพวกมไครต ด allochem, micrite, oÖlith, oÖmicrite และ sparite ประกอบ
686. intrastratal flow structure
โครงสรางแบบไหลในชนหน
ชนหนมวนซอนทบแบบหนงทเกดขนจากการไหลของตะกอนในขณะทยงไมแขงตว ด convolute lamination ประกอบ
687. Intrazonal soil order อนดบดนอนทราโซนล
อนดบดนอนดบหนงในระบบการจาแนกดนของประเทศสหรฐอเมรกา ค.ศ. ๑๙๓๘ (พ.ศ.๒๔๘๑) และฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ. ๑๙๔๙ (พ.ศ.๒๔๙๒) ดนในอนดบนเปนดนทมการพฒนามากหรอนอยกไดซงไดรบอทธพลอยางมากจากปจจยดานวตถตนกาเนด สภาพภมประเทศ หรอระยะเวลา นอกเหนอไปจากปจจยดานภมอากาศและพชพรรณ เชน ดนเคม (saline soil) ดนดาง (alkali soil)
469
688. intrinsic ash; inherent ash
เถาภายใน เถาซงมาจากแรธาตทประกอบอยในเนอของพชทตอมาแปรสภาพเปนถานหน เถาชนดนไมสามารถแยกออกจากถานหนไดโดยวธทางกลศาสตร ด extrinsic ash ประกอบ
689. introduced fossils; infiltrated fossils**
ซากดกดาบรรพแทรกปน
ซากดกดาบรรพทมอายออนกวาถกนาพาเขาไปแทรกปนอยกบซากดกดาบรรพหรอหนทมอายแกกวา ปรากฏการณนมกเกดขนกบซากดกดาบรรพเลก ๆ ซงอยในชนหนตอนบนทของเหลวนาพาลงไปยงชนหนตอนลางทมอายแกกวา ตามรอยแตก ร หรอโพรงของสตว และชองวางซงเกดจากรากไม
690. intrusion* ๑. การแทรกซอน ๑.๑ (อทกวทยา) การทนาทะเลแทรกซมรกลาเขามาในชนนาบาดาลในแผนดน เชน การแทรกซอนของนาเคมหรอนากรอยในชนนาบาดาลของกรงเทพมหานคร ๑.๒ (หนอคน) กระบวนการทแมกมาแทรกดนเขาไปในหนทมอยกอน ๑.๓ (หนตะกอน) การทสงตกจมทเคลอนไหลได พงหรอดนตวขนไปในหนตะกอนชนบน เชน การพงแทรกตวขนมาของเคลย ชอลก เกลอ ยปซม
691. intrusion* ๒. หนอคนแทรกซอน มวลหนอคนทแทรกอยในหนทองท มความหมายเหมอนกบ intrusive igneous rock
692. intrusive igneous rock*
หนอคนแทรกซอน ด intrusion ๒ และ ด igneous rock ประกอบ
693. invaded zone เขตแทรกดน บรเวณพนทรอบหลมเจาะซงนาโคลนทใชในการเจาะไดแทรกดนเขาไปแทนทของไหลทอยในรพรนของหน เนองจากความดนของนาโคลนมมากกวาความดนของของไหลทอยในหนนน อนภาคดนในนาโคลนจะเกาะตวเปนแผน
470
โคลน(mud cake) ตามผนงชนหนในหลมเจาะ ซงจะกนไมใหนาโคลนไหลเขาไปในชนหนไดอก ถดจากชนแผนโคลนเปนบรเวณชนหนทถกแทนทดวยนาโคลนซงเขาไปแทนทนาและไฮโดรคารบอนทเคยอยในชนหนนน กรรมวธนทาใหสภาพตานทานไฟฟาและสมบตอน ๆ ของชนหนสวนนนเปลยนแปลงไป อนเปนผลใหคาทวดไดโดยวธการหยงธรณของบรเวณนแตกตางจากสวนอน
694. inversion การผกผน ๑. ด transformation ๒ ๒. การยอนกลบของสภาพอากาศ เชน อณหภมสงขนแทนทจะลดลงตามความสงของภมประเทศ ๓. การสรางรปแบบจาลองทางธรณฟสกสจากขอมลทสมพนธกน ๔. การยอนกลบของโครงสรางทางธรณวทยา เชน รอยเลอน ๕. ด inverted relief
695. invertebrate สตวไมมกระดกสนหลง
กลมของสตวทไมมกระดกสนหลงไวคาพยงรางกาย เชน สตวพวกหอย สตวขาปลอง สตวพวกแมงกะพรนปะการง
696. invertebrate paleontology
วชาซากดกดาบรรพสตวไมมกระดกสนหลง
วชาทางโบราณชววทยาแขนงหนง วาดวยเรองซากดกดาบรรพของสตวไมมกระดกสนหลง
697. inverted relief ความสงตาผกผน พนผวทางภมศาสตรทไมเปนไปตามโครงสรางทางธรณวทยา เชน หบเขาบนโครงสรางรปประทน ภเขาบนโครงสรางรปประทนหงาย มความหมายเหมอนกบ inversion
471
ความหมายท ๕ 698. investigation การสบหา การตรวจสอบหรอสบหารายละเอยดทวไปของลกษณะหรอ
สมบตทางธรณวทยามหภาค โดยมเครองมอและเทคนคทใชในการสารวจวดทางธรณวทยา ธรณฟสกส ธรณเคม ตลอดจนเทคนคในการแปลความหมาย
699. involute มวนเหลอมเขา ลกษณะการขดเปนวงของเปลอกหอยกาบเดยว เซฟาโลพอด และฟอแรมนเฟอรา ทมขดรอบนอกเหลอมคลมเพยงบางสวนของขดรอบใน จงทาใหมองเหนวา มการขดเปนวงมากกวา ๑ วง ด advolute, convolute และ evolute ประกอบ ดรปท advolute
700. involution การมวนเหลอมเขา ๑. โครงสรางตะกอนทมสภาพซบซอนมาก ประกอบดวยรอยคดโคงซงสอดแทรกดวยชนตะกอนเมดละเอยด เกดขนขณะชนดนเยอกแขงละลาย ๒. ชนดนทมโครงสรางคดโคงจนมลกษณะคลายลกคลน ๓. ชนหนทบตว (nappe) ทเกดการคดโคงอกครงจนเกดเปนโครงสรางซบซอน
701. IP (induced polarization)
ไอพ (การเกดขวแบบเหนยวนา)
ด induced polarization (IP)
702. IP (initial production)
ไอพ (การผลตเรมตน) ด initial production (IP)
703. iridescence การเกดสเหลอบ ปรากฏการณการสะทอนแสงจากผวของวสดเปนสตาง ๆ
472
คลายสรง เกดจากการแทรกสอดของแสงเนองจากรอยแตกขนาดเลกกวา ๐.๑ ไมครอน ทอยตดกน หรอเกดจากรอยแตกเรยบ รปแฝด แผนบาง ๆ หรอสารฝงในทมการเรยงตวขนานกน ซงมคาดรรชนหกเหของแสงตางกน เชน แลบราโดไลต จะแสดงสนาเงน เขยว ถงเหลองเมอหมนไปมา การสะทอนแสงแบบนจะเกดสเหลอบคลายทเกดบนผวฟองสบหรอฟลมบาง ๆ ของนามนบนนา พบตามผวของถานหนหรอโลหะตาง ๆ
704. iron bacteria แบคทเรยเหลก แบคทเรยไมใชออกซเจนทสามารถทาใหเหลกออกไซดตกตะกอนจากสารละลายไดโดยกระบวนการออกซไดสเกลอของเหลก หรอโดยการปลดปลอยโลหะทถกออก ซไดสจากสารประกอบอนทรย การสะสมตวของเหลกทเกดโดยกระบวนการนเรยกวา แหลงสนแรทเกดจากแบคทเรย ด sulfur bacteria ประกอบ
705. iron cap; iron hat หมวกเหลก ด gossan; gozzan
706. iron formation หมวดหนแรเหลก ด banded iron formation
707. iron meteorite อกกาบาตเหลก อกกาบาตทมองคประกอบเปนโลหะผสมของเหลกและนกเกลมากกวารอยละ ๙๙ มแรหรอโลหะชนดอนเพยงสวนนอย ความวาวโลหะ และความถวงจาเพาะสง โดยทว ไปอกกาบาตเหลกทพบในพนโลกจะมองคประกอบทมคาเฉลยของเหลกรอยละ ๙๐.๗๘ นกเกลรอยละ ๘.๕๙ โคบอลตรอยละ ๐.๖๓ อกกาบาตเหลกทพบในประเทศไทย
473
เมอวนท ๑๓ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๖ ทบานรองด ตาบลลานบา อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ ลกษณะเปนกอนคลายลกสะบา นาหนกประมาณ ๑๖.๗ กโลกรม ประกอบดวยเหลกรอยละ ๘๑.๑๒ นกเกลรอยละ ๑๘.๒๕ และโคบอลตรอยละ ๐.๖๓
708. iron ore สนแรเหลก แรเหลกทมคณคาเชงพาณชย มกเปนแหลงหนปนเหลกหรอสนแรมวลรวม ซงอาจมแรเหลกผสมอย ๑ ชนด หรอมากกวา ในการทาเหมองจะนาสนแรมวลรวมทขดไดไปผานกระบวนการแตงแร แลวนาแรเหลกทไดไปถลงเอาโลหะเหลกแหลงสนแรเหลกสวนใหญประกอบ ดวยเหลกออกไซด เชน ฮมาไทต (Fe2O3) แมกนไทต (Fe3O4) สนแรเหลกพบทวไปในโลก ประเทศทผลตสน แรเหลกในเชงพาณชยทสาคญ เชน ออสเตรเลย บราซล จน อนเดย รสเซย ยเครน แอฟรกาใต สหรฐอเมรกา
709. iron pan; ironpan ชนดานเหลก ชนดานแขงในดนทมเหลกออกไซดเปนตวเชอมประสานหลก มชนดานเหลกหลาย ๆ ประเภททเกดทงในพนททแหงแลงและชมชน โดยไมจากดประเภทของเนอดน ด soil texture ประกอบ
710. ironstone หนเหลก หนทกชนดทมแรเหลกเปนองคประกอบหลก โดยเฉพาะตะกอนทมแรเหลกประกอบอยในปรมาณสง ประยกตใชเรยกหนตะกอนปลายยคพรแคมเบรยนทไมมเชรตปน อาจมลกษณเปนชน ๆ หรอไรชน ผดกบหนตะกอนในหมวดหนแร
474
เหลกซงมเชรตปน โดยมากประกอบดวยแรเหลกแบบเมดไขปลา
711. irrotational wave คลนไมหมน ดคาอธบายใน primary wave; P–wave
712. island arc หมเกาะรปโคง หมเกาะทเปนสวนหนงของแนวภเขาไฟรปโคงทอยนอกชายฝง ด volcanic arc ประกอบ
713. island slope; insular slope
ลาดเกาะ ด insular slope; island slope 17/56
714. isocal เสนความรอนเทา เสนทลากผานจดทมคาความรอนเทากนของถานหนบนแผนทหรอแผนภม ใชประโยชนในการสารวจและการทาเหมอง
715. isocarb เสนคารบอนเทา เสนทลากผานจดทมปรมาณคารบอนคงทเทากนของถานหนบนแผนทหรอแผนภม ใชประโยชนในการสารวจและการทาเหมอง
716. isochemical metamorphism; treptomorphism
การแปรสภาพคงองคประกอบ
การแปรสภาพหนทอาจมการเพมหรอลดสารใด ๆ โดยเฉพาะสารระเหย แตไมทาใหองคประกอบรวมของหนเกดการเปลยนแปลง ตรงขามกบ allochemical metamorphism
717. isochromatic curves
วงแถบสแทรกสอด แถบสแทรกสอดทวงรอบแกนแสงผดในรปแทรกสอด ดรปท interference figure
718. isochron เสนเวลาเทา ๑. ในการสารวจคลนไหวสะเทอน หมายถง เสนทลากเชอมตอจดทคลนสะทอนเดนทางกลบจากชนสะทอน ๒ ชนดวยความแตกตางของเวลาทเทากน ๒. ในทางธรณกาลวทยา หมายถง เสนตรงบนกราฟทไดจากความสมพนธระหวางอตราสวนของไอโซโทปลกตอ
475
ไอโซโทปทไมใหกมมนตรงสกบอตราสวนของไอโซโทปแมตอไอโซโทปลก ความชนของเสนตรงดงกลาวจะเพมขนตามอายของระบบทตรวจสอบ
719. isoclinal folding การคดโคงของหนแบบพบ
การคดโคงของหนชนทเปนไปอยางรนแรงถงขนาดทชนหนชนดตาง ๆ ถดอดชดตดกนจนมลกษณะเปนชนหนคดโคงพบผา ในทบางแหงถาทาการสารวจธรณวทยาโดยไมระวงอาจจะวดความหนาของหนชนนนทบเขาหากนหลายตลบ หนชนทคดโคงรนแรงแบบน ถาจะวดความหนาจรงตองดการเรยงชนใหละเอยด แลวดวามการเรยงยอนกลบหลงหรอไม
720. isocline ชนหนคดโคงพบผา ชนหนคดโคงทมสวนขางของรอยโคงอดชดตดกน จนมองดเสมอนชนหนพวกเดยวกนเอยงเทไปในทศทางเดยวกน และเปนมมเทากนดวย เกดเนองจากการถกบบอดอยางรนแรง ด isoclinal folding ประกอบ ยนยนมตเดม 2/56
721. isogal เสนความโนมถวงเทา เสนทลากเชอมตอจดตาง ๆ ทมคาความโนมถวงเทากน บนแผนทหรอแผนภม ใชประโยชนในการแปลความหมายโครงสรางของชนใตดนในการสารวจหาแหลงปโตรเลยม แหลงแร หรอแหลงนาบาดาล เปนตน ด gal ประกอบ
722. isogam เสนความเขมสนามแมเหลกเทา
เสนทลากเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทมคาความเขมสนามแมเหลกเทากน ใชประโยชนในการทาแผนทแสดงคาความเขมสนามแมเหลกรวม แผนทแสดงคาความเขมสนามแมเหลกแนวราบ หรอแผนทแสดงคาความเขม
476
สนามแมเหลกแนวตง ด gamma ความหมายท ๑ ประกอบ
723. isogeotherm; geoisotherm; geotherm
เสนอณหภมภายในโลกเทา
เสนหรอพนผวภายในโลกทเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทมคาอณหภมเทากน ด isotherm ประกอบ
724. isogonal; isogonic line
เสนมมบายเบนแมเหลกเทา, เสนไอโซกอนก
เสนทลากเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทมคามมบายเบนแมเหลกเทากน
725. isogonic line; isogonal
เสนไอโซกอนก, เสนมมบายเบนแมเหลกเทา
ด isogonal; isogonic line
726. isograd เสนแปรสภาพเทา เสนบนแผนททลากผานจดทมการแปรสภาพเทากน กาหนดไดโดยหนทอยในชดลกษณของการแปรสภาพเทากน ขอบเขตของการแปรสภาพกาหนดไดโดยการปรากฏของแรดรรชน เชน การเนต เรยก เสนแปรสภาพเทาการเนต หรอสตอโรไลต เรยก เสนแปรสภาพเทาสตอโรไลต
727. isogyre ไอโซจายร เสนกากบาทหรอเสนโคงสดา ๒ เสนของรปแทรกสอด ซงบงบอกบรเวณจดมดของเมดแร ทศทางของแกนแสงจะอยตรงจดมดซงลอมรอบดวยวงแถบสแทรกสอด แรทมการกระจายแสงสง จะเหนแถบสแดงและนาเงนปรากฏทขอบเสนของไอโซจายร แถบสแดงแทนรงสแสงสแดง สวนสนาเงนแทนรงสแสงสมวง ดรปท interference figure และด interference figure และ
477
isochromatic curves ประกอบ
728. isoheptane value คาไอโซเฮปเทน คาแสดงความสมบรณพรอมของหนตนกาเนดปโตรเลยมโดยใชปรมาณของ C7 ปรกตมกใชพลอตคกบคาเฮปเทน
729. isomagnetic line เสนแรงแมเหลกเทา เสนทลากเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทมคาแรงแมเหลกเทากน
730. isomerization ไอโซเมอไรเซชน กระบวนการทโมเลกลของสารหนงเปลยนรปเปนโมเลกลของสารใหมโดยทมจานวนอะตอมเทากนแตจดเรยงตวตางกน หรอมสตรเคมเหมอนกนแตมสตรโครงสรางตางกน เชน อลคน (CnH2n) กบ ไซโคลอลเคน (CnH2n)
731. isometric system ระบบสามแกนเทา ระบบผลกระบบหนงซงแกนผลกทง ๓ มความยาวเทากนและตงฉากซงกนและกน ผลกในระบบนจะมแกนไตรสมมาตร (three fold axis) จานวน ๔ แกน มความหมายเหมอนกบ cubic system ด axis of symmetry ประกอบ
732. isomorphism* สมสณฐาน ลกษณะของสารผลกตงแต ๒ ชนดขนไปทมสตรแตกตางกน แตมโครงสรางผลกเหมอนกน ตวอยางเชน เฮไลต (NaCl) กบซลไวต (KCl) ซงตางกมรปผลกแบบลกบาศกเหมอนกน
733. isopach เสนความหนาเทา ๑. เสนบนแผนทซงลากเชอมตอจดทมความหนาจรงของหนวยหนหรอกลมของหนวยลาดบชนหนทกาหนดเทากน ๒. เสนซงใชแสดงตาแหนงทมความแตกตางของเวลาการเดนทางเทากนของคลนสะทอน ถาความเรวคลนสะทอนมคาเทากน แสดงวาเปนตาแหนงชนสะทอนทมความหนาเทากน
734. isopach map แผนทความหนาเทา แผนทซงใชเสนความหนาเทาแสดงความหนาของชนหน
478
หมวดหน พนงแทรกชน หรอวตถทมลกษณะเปนแผนแบนตลอดพนทของภมประเทศชนหนง ๆ โดยแสดงชวงเสนชนความหนาเปนชวงสมาเสมอกน
735. isoprene ไอโซพรน ไฮโดรคารบอนอมตวทเปนสารตงตนของสารทผลตไดจากตนไม เชน ยางธรรมชาต เรซน ไอโซพรนเปนหนวยพนฐานของตวชชวภาพตาง ๆ ไดแก สฟนอยด (sphenoid) ไฟเทน (phytane) และพรสเทน (pristane)
736. isoprenoid ไอโซพรนอยด ชดของสารประกอบทไฮโดรคารบอนไมเปนวง ประกอบดวยไอโซพรนอยางนอย ๑ หนวยหรอมากกวา สวนใหญไดมาจากพชและแบคทเรย ด isoprene ประกอบ
737. isoseismal line เสนความไหวสะเทอนเทา
เสนทลากในแผนทเพอแสดงแรงสะเทอนทเทากนของตาบลทตาง ๆ เนองจากเกดแผนดนไหวแตละครง
738. isostasy ดลเสมอภาคของเปลอกโลก
การปรบสภาวะการรบนาหนกของหนเปลอกโลกเพอใหเกดความสมดลซงกนและกน เมอบรเวณสวนใดสวนหนงของเปลอกโลกเกดการกรอนไปและเกดมการทบถมขนในทอน เปลอกโลกจะเกดการเคลอนไหวขนเปนครงคราวอยางชา ๆ หรออยางรนแรง เพอปรบการรบนาหนกของหนทรองรบอยขางใตใหกลบคนสสภาวะสมดลเชนปรกต
739. isostatic anomaly คาผดปรกตดลเสมอภาค
คาความถวงผดปรกตทคานวณไดจากสมมตฐานทวา ความโนมถวงทเกดโดยมวลทอยสงกวาระดบนาทะเล เชน ภเขา ทราบสง มการชดเชยจากมวลทอยเบองลางทมความหนาแนนนอยกวาปรกต สาหรบในบรเวณทเปนนาในมหาสมทรจะถก
479
ชดเชยโดยมวลทอยใตมหาสมทรทมความหนาแนนมากกวา 740. isostatic
compensation
การชดเชยดลเสมอภาค
๑. ในทางธรณฟสกส หมายถง การปรบตวธรณภาคของโลกเพอใหเกดดลระหวางสวนตาง ๆ ของเปลอกโลกทมมวลและความหนาแนนตางกน มวลสวนเกนทอยดานบนจะไดรบการถวงดลโดยมวลทอยเบองลางทมความหนาแนนนอยกวาปรกต หรอเปนไปในทางกลบกน ๒. ในทางธรณวทยา หมายถง กระบวนการพดพาไปทางดานขางบนผวโลก เชน การกดกรอน การพดพาจะถกชดเชยโดยการเคลอนทไปทางดานขางภายในชนใตเปลอกโลก
741. isotherm เสนอณหภมเทา เสนทเชอมตอระหวางจดตาง ๆ ทมคาอณหภมเทากน แผนทอณหภมเทามกใชแสดงรปแบบอณหภมพนผวของมวลนา ด isogeotherm; geoisotherm; geotherm ประกอบ
742. isothermal -คงอณหภม คาทใชเกยวกบกระบวนการเปลยนแปลงสถานะทางอณหพลศาสตรของสสารเมออณหภมคงท เชน การเปลยนแปลงของความดนและปรมาตร
743. isotope ไอโซโทป ธาต ทมจานวนอะตอมทเทากนแตมนาหนกอะตอมตางกน และมสมบตทางเคมเหมอนกน ไอโซโทปของคารบอนและกามะถนใชประโยชนมากในปโตรเลยม
744. isotopic age; absolute age; radiometric age
อายสมบรณ ด absolute age; isotopic age; radiometric age
745. isotropic -ไอโซทรอปก, -สม คาทใชกบตวกลางซงมสมบตในตวเปนอยางเดยวกนในทก
480
สมบต ทศทาง ในวชาผลกศาสตร หมายถง ผลกซงสมบตทางฟสกสไมเปลยนแปลงตามแนวหรอทศทางของโครงสรางผลก เชน ไมวาแสงจะผานผลกในทศทางใดกจะมความเรวเทาเดม โดยปรกตแรทมผลกระบบสามแกนเทาและสารจาพวกอสณฐานจะเปนพวกไอโซทรอปก ตรงขามกบ anisotropic 44/55
746. isotropy ไอโซทรอป การมสมบตเปนอยางเดยวกนในทกทศทาง คาคณศพทคอ isotropic
747. isthmus คอคอด แผนดนทกวคอดและมนาขนาบอย ๒ ดาน ตรงทกวคอดอยระหวางแผนดนใหญ ๒ แหง หรอเชอมตอระหวางแผนดนใหญกบแหลมใหตดตอถงกนได เชน คอคอดปานามา คอคอดสเอซ คอคอดกระ มความหมายเหมอนกบ neck ๑
748. ตดศพท geoaros; geo exp
การสารวจทางธรณฟสกส
ด geo exp; geoprospect 21/56
749. ตดศพท geotectonic 31/56
750. ตดศพท hinge fault รอยเลอนแนวพบ รอยเลอนทมการเคลอนทเปนมมหรอหมนไปจากดานของแกนทตงฉากกบระนาบรอยเลอน รอทบทวน 1/56, (2/56 ตดศพท)
751. ตดศพท identified subeconomic resources;
ทรพยากรเงอนไข ด conditional resource; identified
14,15/56
Top Related