รําวงในเขตภาคเหน ือตอนล าง ......ร...

115ÇÒÃÊÒÃÁ¹ØÉÂÈÒÊμÃ� ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂ¹àÃÈÇÃ »‚·Õè 7 ©ºÑº·Õè 3 »ÃÐ¨íÒà ×Í¹ ¡Ñ¹ÂÒÂ¹ - ¸Ñ¹ÇÒ¤Á 2553

Abstract

This research entitled “The Lower-Northern Region “Ram Wong”: A Case Study of Kamphaengpet, Nakornsawan, and Phichit provinces” aimed to study, analyze, and compare elements of “Ram Wong” performances in the three aforementioned provinces using two re-search methods: studying data from related literatures and research works, and studying data from field trips that incorporated interviews as well as participatory and non-participatory observations of performances. The data were analyzed by transcribing the dance steps re-corded in video tapes and then presented in a written format. From this study, it was found that “Ram Wong” performances were still existent in only Kamphaengpet and Nakornsawan provinces. In Phichit province, the performers did not dance in circle (as in “Ram Wong”); they took turns singing songs in response to each other in a kind of performance known as “Pleng Trut”. “Ram Wong” dances in Kamphaengpet, Nakornsawan, and Phichit prov-inces were developed from dances in the local communities. They provided entertainment for young men and women and were especially popular in the period of Prime Minister Field Marshall Por Pibulsongkram’s government during the second world war. “Ram Wong” dances were known in different names such as “Ram Tone”, “Ram Wong”, “Ram Wong Bab Bot”, “Ram Wong Prakob Bot”, and ancient “Ram Wong” or “Ram Wong Boran”. There were altogether 87 songs used to accompany the “Ram Wong” dances, three of which shared similarities in their titles and lyrics. The dance steps and sequences included 15 standard dance steps and 52 lyric-dictated dance steps. Among the dance steps and sequences, 4 stan-dard dance steps and 3 lyric-dictated dance steps were in common.

Keywords : Ram Tone, Ram Wong, Folk dance, Dance

บทคดยอ การวจยเรอง ราวงในเขตภาคเหนอตอนลาง: กรณศกษาจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและพจตร มวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหและเปรยบเทยบองคประกอบของการแสดงราวงของทง 3 จงหวด โดยใชวธดาเนนการวจย 2 แนวทาง คอ ศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ และศกษาจากขอมลภาคสนาม โดยใชแบบสมภาษณ และการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวมในการแสดง วเคราะหขอมลโดยการถอดทาราจากวดทศนและนาเสนอเปนความเรยง ผลการศกษาพบวา ปจจบน มการแสดงราวงเฉพาะในจงหวดกาแพงเพชร และจงหวดนครสวรรค จงหวดพจตรไมมการแสดงในลกษณะเปนวง แตจะแสดงในลกษณะของการรองโตตอบกนทเรยกวา เพลงตรษ ประวตความเปนมาของราวงในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและพจตร มพฒนาการมาจาก การรองราของชมชนในทองถน เปนการราเพอความสนกสนานของชาย-หญง ไดรบความนยมมากในสมยรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม ในชวงระหวางสงครามโลกครงท 2 โดยเรยกชอแตกตางกนไป เชน ราโทน ราวง ราวงแบบบท ราวงประกอบบท ราวงโบราณ เปนตน บทรองเพลงราวง ม 87 เพลง เมอพจารณาเนอหาของบทเพลงพบวามชอเพลงและบทรองคลายคลงกนจานวน 3 เพลง ทาราและกระบวนรา เปนทารามาตรฐานจานวน 15 ทา และทาราทมความหมายตามเนอรองในลกษณะของการราใชบท จานวน 52 ทา เมอพจารณาในรายละเอยดของทาราและกระบวนรา พบวา มทารามาตรฐานทใชเหมอนกนจานวน 4 ทา และมทาราทมความหมายตามเนอรองในลกษณะของการราใชบททใชเหมอนกน จานวน 3 ทา คาสาคญ : ราโทน ราวง การแสดงพนบาน ทารา

ราวงในเขตภาคเหนอตอนลาง : กรณศกษาจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร

นชนาฏ ดเจรญ

Nuchanart Deechareon

116 ÇÒÃÊÒÃÁ¹ØÉÂÈÒÊμÃ� ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂ¹àÃÈÇÃ »‚·Õè 7 ©ºÑº·Õè 3 »ÃÐ¨íÒà ×Í¹ ¡Ñ¹ÂÒÂ¹ - ¸Ñ¹ÇÒ¤Á 2553

ความสาคญและทมาของปญหา

ราวง เปนการละเลนอยางหนงของชาวบานทรวมกนเลนอยางสนกสนาน เพอความสามคค เดม

เรยกวา “ราโทน” เพราะใชโทนเปนเครองดนตรประกอบจงหวะ ตเปนจงหวะหลก โดยตจงหวะงายๆ คอ ปะ

โทน ปะ โทน ปะ โทน โทน สลบกนไปเรอยๆ ตอมาไดเพมเครองประกอบจงหวะ คอ ฉง และ กรบ เพอเพม

ความสนกสนาน ผราราไปตามจงหวะโทน โดยไมมการกาหนดทาราตายตว จะยกแขน วาดมอ อยางไร

กไดเพยงแตยาเทาใหเขากบจงหวะโทนเทานน

ตอมาราโทนไดพฒนามาเปน “ราวง” ซงมลกษณะการแสดงทสาคญ คอ มโตะตงอยตรงกลาง

ชาย - หญง ราเปนคๆ ไปตามวงอยางมระเบยบแตยงคงยดจงหวะโทนเปนหลก นยมเลนในทกเทศกาล หรอ

จะเลนกนเองดวยความสนกสนานกได เนอหาของบทเพลงราวงนอกจากใหความบนเทงแลว ยงสอดแทรก

อารมณสนกสนาน อารมณรก อารมณโศกเศรา ความร ขนบธรรมเนยมประเพณของแตละทองถนลงไป

ดวย โดยสบทอดตอกนมาดวยความจา เพราะมการรอง รา เลนกนอยเสมอ แตมไดบนทกไวเปนหลกฐาน

วาใครเปนผแตง บางครงไมมชอเพลง เพยงแตเรยกคาขนตนเพลง เพอใหรวาจะรองเพลงอะไร เชน เพลงชอ

มาล เพลงเธอราชางนาด เพลงยวน ยวน ยวน เพลงตามองตา เปนตน (กรมศลปากร, 2539, หนา 138)

ราวง ไดรบความนยมอยางแพรหลายโดยเฉพาะอยางยง ในสมยรฐบาล จอมพล ป. พบลสงคราม

เปนนายกรฐมนตรไดใหความสาคญตอการราวง โดยมงสงเสรมใหเปนศลปะประจาชาต จงมอบหมายให

กรมศลปากร พจารณาปรบปรงการเลน ราวงใหมระเบยบ เปนแบบฉบบอนดของนาฏศลปไทย กรมศลปากร

จงประพนธบทรองและทานองขนใหม พรอมทงปรบปรงเครองดนตรทใชประกอบการเลนเพมจากเดม คอ ใช

วงปพาทย หรอวงดนตรสากลบรรเลงดวย แลวกาหนดทาราใหงดงามตามหลกนาฏศลปไทย ซงในปจจบนม

จานวน 10 เพลง ไดแก เพลงงามแสงเดอน ชาวไทย รามาซมารา คนเดอนหงาย ดอกไมของชาต ดวงจนทร

วนเพญ หญงไทยใจงาม ดวงจนทรขวญฟา ยอดชายใจหาญ และบชานกรบ มการเผยแพรศลปะการราวง

แบบใหมนไปทวทงในและตางประเทศ โดยเรยกชอวา “ราวงมาตรฐาน” และ เรยกราวงแบบเดมของชาว

บาน วา “ราวงพนบาน”

ราวงมาตรฐานไดรบการบรรจไวในหลกสตรของ วทยาลยนาฏศลป กรมศลปากรจนถงปจจบน

ทาใหราวงมาตรฐานไดรบการสบทอด และจดเปนการแสดงทเปนทรจก ในขณะเดยวกน “ราวงพนบาน”

ทเคยแพรหลายอยในทองถนตางๆ กลบไมมผสบทอด และไมมการบนทกขอมลไวเปนหลกฐาน ทาให

คอยๆ เลอนหายไปจากสงคม

จากการศกษาพบวา “ราวงพนบาน” ในเขตภาคเหนอตอนลางยงคงมเลนกนอย โดยเฉพาะใน

พนท จงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร ผเลนสวนใหญจะเปนผสงอายทมอายมากกวา 70ป

บางพนทมผศกษาขอมลไวแลว แตสวนมากจะเปนการศกษาเฉพาะเรองบทเพลง การรองเพลง แตยงไมมผ

ใดศกษาและเกบขอมลในเรอง ทารา ยกเวนในพนท อาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค ทนายรฐศาสตร

จนเจรญ ไดทาการวจยและบนทกทาราราวงโบราณ ของอาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรคไวแลว ทาให

ผวจยตองการทจะศกษาและเปรยบเทยบ องคประกอบของการแสดงราวงพนบาน ในจงหวดกาแพงเพชร

นครสวรรคและพจตร ระหวางปพทธศกราช 2549 - 2551 เพอรวบรวมขอมลและบนทกทาราไวเปนหลกฐาน


วตถประสงคในการวจย

1. ศกษาวเคราะหองคประกอบในการแสดงราวงพนบานในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร

2. เปรยบเทยบองคประกอบในการแสดงราวงพนบานในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร

ขอบเขตการวจย

1. ศกษา และเปรยบเทยบองคประกอบของการแสดงราวงพนบานในจงหวดกาแพงเพชร

นครสวรรคและพจตร ในหวขอตอไปน

1.1 ประวตความเปนมา

1.2 บทรอง

1.3 ทาราและกระบวนรา

1.4 การแตงกายและผแสดง

1.4 เครองดนตร

1.5 โอกาสทแสดง

2. ศกษาเฉพาะราวงพนบานทมทาราและกระบวนราประกอบการแสดง

3. ศกษาระหวางป พ.ศ. 2549 - 2551 เทานน

4. พนททใชในการศกษา

พนททใชในการศกษา ไดแก พนททไดจากผลการสารวจในงานวจยเรอง คณะนาฏศลปและดนตร

ในเขตภาคเหนอตอนลาง ททาการสารวจขอมลคณะนาฏศลปและดนตรในเขตภาคเหนอตอนลาง พบวา ม

คณะนาฏศลป (ราวง) ในพนทตอไปน

4.1 จงหวดกาแพงเพชร ไดแก พนทในเขตอาเภอเมอง

4.2 จงหวดนครสวรรค ไดแก พนทในเขตอาเภอโกรกพระ อาเภอพยหะคร และอาเภอหนองบว

4.3 จงหวดพจตร ไดแก พนทในเขตอาเภอดงเจรญ และกงอาเภอสากเหลก

วธดาเนนการวจย

1. การเกบและรวบรวมขอมล

1.1 ศกษาและรวบรวมขอมลจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ กบราวงพนบาน

1.2 ศกษาความเปนมาและสภาพทองถน ของจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและพจตร

1.3 การสงเกตและตดตามชมการแสดงพนบาน ในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและพจตร

1.4 การสมภาษณผทรงคณวฒและผแสดงราวงพนบาน ในจงหวดกาแพงเพชร

นครสวรรคและพจตร โดยมระยะเวลาในการเกบขอมลดงน

1.4.1 จงหวดกาแพงเพชรและจงหวดพจตร เกบขอมลระหวางเดอน

กมภาพนธ 2549 ถงเดอนพฤษภาคม 2549

1.4.2 จงหวดนครสวรรค เกบขอมลระหวางเดอนกมภาพนธ 2550 ถงเดอน

พฤษภาคม 2550


1.5 บนทกทาราราวงพนบานในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและพจตร เปน

ลายลกษณอกษร พรอมบนทกวดทศนการแสดง โดยมระยะเวลาในการบนทก

วดทศน ดงน

1.5.1 ตาบลนครชม อาเภอเมอง จงหวดกาแพงเพชร

บนทกเทปวนท 18 พฤศจกายน 2550

1.5.2 ตาบลเนนศาลา อาเภอโกรกพระ จาหวดนครสวรรค

บนทกเทปวนท 14 เมษายน 2551

1.5.2 ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค


1.5.3 ตาบลเขาทอง อาเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค


งานวจยทเกยวของ

พนทพา สงหษฐต (2539: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง การแสดงพนบานอาเภอ พยหะคร จงหวด

นครสวรรค ผลการศกษาในสวนทเกยวของกบราวง สรปไดดงน ราวงประกอบบท เปนการแสดงพนบาน

ชนดหนงใน 14 ชนด ของอาเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค ผแสดงแบงเปน 2 ประเภท คอ ผแสดงสมคร

เลน และผแสดงอาชพ ในสวนของทารามการจบมอ ตงมอ แตไมตงเตมท การใชมอจะอยระดบหนาขาถง

เหนอศรษะ แขน ไมเครงครดในการยกระดบและความโคงของวง ขนอยกบความถนดของผรา เทา นยม

ยาเทา ขา จะยดยบเขาตามจงหวะการยาเทา บางครงจะยบเขาจนถงพน และมการนงตงเขา ลาตวและ

ศรษะตงตรง ทารามชอเรยกเฉพาะ ใชทารางายๆ ซาๆ กน และใชทาราตามบทรอง

วนทนย ดวงอาจ (2546: บทคดยอ) ไดทาการศกษาเรอง เปรยบเทยบเพลงราวงพนบานของ

ตาบลมะขามสง อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก กบ เพลงราวงพนบานตาบลนารด อาเภอเมอง จงหวด

อตรดตถ ผลการศกษาพบวา เพลงราวงพนบานของตาบลมะขามสงม 219 เพลง เพลงราวงพนบานของ

ตาบลนารดม 140 เพลง เพลงราวงพนบานตาบลมะขามสงมความคลายคลงกนกบเพลงราวงพนบานของ

ตาบลนารด 48 เพลง และมความแตกตางกน 263 เพลง เหตทแตกตางกนเพราะมทมาตางกน สาเหต

ความคลายคลงกนและความแตกตางกนของเพลงราวงพนบานของตาบลมะขามสงและตาบลนารด กคอ

การสบเนองสบทอดมาจากเพลงราวงของจอมพล ป. พบลสงคราม ระหวาง พ.ศ. 2482 ซงนยมเลนกนแพร

หลายตามทองถนตางๆ ทกภาคของประเทศไทย ตาบลมะขามสงและตาบลนารดไดรบอทธพล วฒนธรรม

การราวงทคลายคลงกน จงมบางเพลงทมเนอรองคลายคลงกนถง 48 เพลง

ภญโญ ภเทศ (2547: บทคดยอ) ไดทาการศกษาเรอง การศกษาเพลงราวงโบราณของตาบล

หนองกลบ อาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวา วฒนธรรมของชาวหนองบว ทปรากฏ

ในเพลงราวงโบราณ ยงเปนวฒนธรรมแบบดงเดมอยมาก ไดแก วฒนธรรมในการประกอบอาชพของชาว

หนองบวยงเปนวฒนธรรมของการทาเกษตรกรรม ซงวถชวตตาง ๆ ยงมความเชอในเรองของสงศกดสทธ

เวทมนตคาถา โดยการนามาใชในการรกษาโรคภยตาง ๆ ในครอบครว และมการสบทอดประเพณมาจาก

บรรพบรษ เชน ประเพณการเกด ประเพณการตาย ประเพณบญหอขาว และประเพณทเปนเทศกาลประจา

ทองถนจะนาเพลงราวงโบราณมารวมแสดงในงานตางๆ ดวย


การวเคราะหองคประกอบของเพลงราวงโบราณ พบวา ลกษณะของจงหวะและทานองจะเคลอนท

แบบราบเรยบ ซงลกษณะการกระโดดของทานองเพลงพบนอยมากในบทเพลง หรอ บางเพลงไมพบการกระ

โดดของจงหวะและทานอง ทกเพลงของราวงโบราณจะใชอตราความเรวของจงหวะเคาะทสมาเสมอ โดย

ประมาณ 70 ครงตอนาท การตรามะนาประกอบจงหวะเพลงราวงโบราณจะใชหนาทบในการตเหมอนกน

ทกเพลง ในเรองของระดบเสยงรองนนจะขนอยกบลกษณะของคนรองดวย พนผวเพลงราวงโบราณเปน

ลกษณะแบบพนผวเดยว ไมมการรองประสานเสยง บทเพลงอาจมการรองรบทานองอยบางแตยงอยใน

พนผวเดยว สวนองคประกอบในดานรปแบบของเพลงราวงโบราณนนเปนเพลงแบบทอนเดยว แตในการ

รองจะรองซากนทงหมด 3 เทยว และลกษณะของทอนเพลงนน ในแตละเพลงจะมประโยคเพลงไมเกน 3

ประโยค และแตละประโยคจะมวรรคเพลงไมเกน 3 วรรค ทงนในแตละประโยคจะมวรรคถามและวรรค

ตอบอยในตวเองโดยสมบรณ

รฐศาสตร จนเจรญ (2547: บทคดยอ) ไดทาการศกษาเรอง การละเลนพนบานราวงโบราณ

ตาบลหนองกลบ อาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค ผลการศกษาพบวา การละเลนพนบานราวงโบราณ

ถอไดวาเปนการละเลนพนบานทมเอกลกษณเฉพาะตวทโดดเดนเปนอยางมาก เนองจากการรายราทเปน

แบบฉบบดงเดมทเปนมรดกของวฒนธรรม และไดมการผนวกการละเลนพนบานกบวฒนธรรมใหมความ

สอดคลองกนไดอยางกลมกลน โดยถายทอดวฒนธรรมผานเพลงรองและทาราของการละเลนพนบาน

ราวงโบราณเพอเปนการแสดงออก หรอ บอกกลาวความเปนอยของชมชนชาวหนองบว จากการศกษาท

เกยวของกบการละเลนพนบานราวงโบราณพบวา วฒนธรรมของชาวหนองบวทปรากฏใน การละเลนพน

บานราวงโบราณยงเปนวฒนธรรมทเกาแกสบทอดทางมขปาฐะ ไดแก วฒนธรรมความรกชาต วฒนธรรม

การแตงกาย วฒนธรรมดานการอาชพ วฒนธรรมพนททอยอาศย ซงนามาใชผนวกและปรบปรงใหเขากบ

องคประกอบในการแสดง การละเลนพนบานราวงโบราณเพอเปนการอนรกษ และเผยแพรวฒนธรรมทอง

ถนใหคงสบไป

สถาบนบณฑตพฒนศลป (2550: บทคดยอ) การศกษาภมปญญาทองถนดานนาฏศลปดนตร

เรอง ศกษาราวงเวยนครกแบบทา ผลการศกษาพบวา ราวงเวยนครกแบบทาของชาวบานชมชนวดหมน

ตาบลทาเรอ อาเภอเมองนครศรธรรมราช จงหวดนครศรธรรมราช เกดขนในสมยสงครามโลกครงท 2

ประมาณ พ.ศ. 2484 ซงไดรบอทธพลจากการเลนราโทนของภาคกลาง โอกาสเลนราวงเวยนครกนยม

เลนกนในเวลากลางคน โดยเลนในงานมงคล งานอวมงคล การประชนและการแกเหมรย สถานทแสดง

สวนใหญใชบรเวณลานบาน หรอลานวด โดยใชครกตาขาววางเปนจดศนยกลาง และมกจะมตนเตาราง

หรอตนกลวยมาประดบใหสวยงาม เครองดนตรนยมใชเครองดนตรประเภทเครองต มรามะนาหรอปดเปน

เครองกากบจงหวะสาคญ และมฉง ฉาบ กรบ หรอแทมมารน เปนเครองประกอบจงหวะ เครองแตงกาย

นยมแตงชดไทยเรอนตน ชดพนเมอง หรอชดตามสมยนยม รปแบบและวธการเลน ทาราทเปนแบบแผน

ผราจะราเปนคๆ และตองราตามความหมายของบทเพลง โดยเดนราเวยนรอบครกตาขาวตามเขมนาฬกา

การเลนราวงเวยนครกแบบทามขนตอน คอ ไหวคร เปดคณะ เลนราวง อวยพร และลา บทเพลงทใช

เลนเปนเพลงจะสะทอนใหเหนวถชวตของชมชน ไดแก การเกยวพาราสของหนมสาว บทชมธรรมชาต คต

สอนใจ บนทกประวตศาสตร และความเชอ คณะผวจยเสนอแนะใหนาผลการวจยเปนขอมลพนฐานใน

การอนรกษ สบทอด และเผยแพร โดยเฉพาะการจดทาหลกสตรเพอจดการเรยนการสอนของสถานศกษา

ในชมชนตอไป และควรใหมการศกษาเกยวกบนาฏศลปดนตรในประเดน อนๆ ไดแก ศกษาบทบาท


นาฏศลปกบสงคม ศกษาโลกทศนทปรากฏในนาฏศลปดนตร เปนตน จากการศกษาเอกสารและงานวจย

ทเกยวของกบราวงพนบานสรปไดวา ราวงเปนการแสดงพนบานทยงนยมเลนกนอย โดยมชอเรยกแตกตาง

กนออกไปในแตละพนท ทาราเปนแบบงายๆ ไมเครงครดในระเบยบทารา ซงผวจยไดนามากาหนดเปนก

รอบแนวคดในการวจยครงน

การวเคราะหขอมล

1. วเคราะหจากการสมภาษณ

2. ถอดทาราและกระบวนการราจากวดทศนแลวนามาสรปเปนทาราของแตละแหง

3. วเคราะหทาราราวง ของจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร

4. เปรยบเทยบทาราราวง ของจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค และพจตร

5. นาเสนอผลการวเคราะหเปนความเรยง

กรอบแนวคด

งานวจยเรอง ราวงในเขตภาคเหนอตอนลาง กรณศกษา: จงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและ

พจตร มกรอบแนวคดวา ราวงเปนการแสดงพนบานทนยมแสดงในทกๆ ภาค ของประเทศไทยซงจะแตก

ตางกนไปในแตละพนท และในพนทภาคเหนอตอนลางโดยเฉพาะในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรคและ

พจตร จะมการแสดงราวงทมลกษณะเฉพาะของการราทเรยกวา “ราใชบท” คอมทาราทสอความหมายตาม

บทรอง

นยามศพทเฉพาะ

ราวง หมายถง การละเลนพนบานทพฒนามาจาก ราโทน เปนการราคกนระหวางชาย – หญง

ผราราเคลอนทเปนวงในลกษณะทวนเขมนาฬกา ซงในแตละพนทอาจเรยกชอเปนอยางอน เชน ราวง

ประกอบบท ราวงตามแบบ เปนตน

ราวงมาตรฐาน หมายถง การแสดงทผแสดงราคกนระหวางชาย - หญงเคลอนทเปนวงในลกษณะ

ทวนเขมนาฬกา โดยใชทาราตามแบบทกรมศลปากรกาหนด

ราใชบท หรอราตบท หมายถงการแสดงทาทางไปตามความหมายของบทรอง โดยใชภาษาทา

งายๆ ทผดสามารถเขาใจความหมายของทารานนๆ ได

แมทา หรอ ทามาตรฐาน หมายถงทาราทนามาจากการราแมบทใหญ แมบทเลก เชน ทาพรหมสหนา

ทาสอดสรอยมาลา เปนตน

ทารา หมายถง ลกษณะการใชมอ แขน ศรษะ ประกอบกนขนเปนทาราทปรากฏในงานวจยน

โดยหมายรวมถงแมทาทางนาฏศลปไทย และทาราทผวจยเขยนขนจากกรยาอาการของผแสดงโดยเทยบ

เคยงใหใกลแมทาทางนาฏศลปไทยมากทสด

กระบวนรา หมายถง รายละเอยดของทาราทใชในการแสดงราวง ตงแตตนจนจบเพลง

สญลกษณทารา หมายถง รปวาดลายเสนทใชแทนลกษณะกรยาอาการของผแสดงทงชายและ

หญง โดยมคาอธบายรายละเอยดกากบไวเพอใหเขาใจได


สรปผลการวจย

ราวงในจงหวดกาแพงเพชร นครสวรรค มองคประกอบในเรองประวตความเปนมา การแตงกาย

เครองดนตร และโอกาสทใชแสดงคลายคลงกน สวนในจงหวดพจตร ไมมการเลนราวง แตจะมการเลนท

เรยกวาเพลงตรษ ซงเปนลกษณะของการรองโตตอบกนระหวางหญง ชาย ไมมลกษณะการเดนเปนวงกลม

เวยนรอบ ผวจยขอเสนอผลการวจยแยกตามองคประกอบ ดงน

ประวตความเปนมา

ประวตความเปนมาของราวงในจงหวดกาแพงเพชร และนครสวรรค พฒนาการมาจากการรองรา

ของชมชนในทองถน เปนการราเพอความสนกสนานของชาย - หญง ไดรบความนยมมากในสมยจอมพล

ป. พบลสงคราม นยมแสดงในทกภาคของประเทศไทยโดยเรยกชอแตกตางกนไป เชน ราโทน ราวง ราวง

แบบบท ราวงประกอบบท ราวงโบราณ และราวงเวยนครก เปนตน โดยในแตละจงหวดจะมรายละเอยด

ของบคคลททาการฟนฟราวงในพนทของตนเองแตกตางกนไป ดงน

ตาบลนครชม อาเภอเมอง จงหวดกาแพงเพชร มนางลาภ ทองธรรมชาต เปนผฟนฟการเลนรา

โทนเมอป 2540 โดยหดรองรากนทบานผใหญบญชวย ชยพรอปถมภ ซงมความคดจะฟนฟศลปวฒนธรรม

พนบาน คอ ราโทนและเพลงคลองชาง โดยการแสดงราวงในระยะแรกๆ มผใหญบญชวย ชยพรอปภมภ

เปนตนเสยง และ นางลาภ ทองธรรมชาตเปนผขบรอง

จงหวดนครสวรรค มพนททยงคงเลนราวงกนอยใน 3 อาเภอ คอ อาเภอโกรกพระ ต.เนนศาลา

มการเลนราวงมาตงแตสมยสงครามโลกครงท 2 ในป 2527 นางพยร ปญญาฤทธ และกลมชาวบานได

รวมฟนฟการแสดงราวงขนอกครง โดยแสดงในงานเทศกาลตาง ๆ นยมเลนทบรเวณหนาศาลเจาซงเปน

ศนยกลางหมบาน จากการลงพนทเกบขอมล ผวจยไดรบคาแนะนาจากชาวบานใหเกบขอมลทนางทองคา

แซนม ซงเปนผทเคยแสดงรวมกบนางพยร ปญญาฤทธ ทเสยชวตไปแลว ไดเลาใหฟงวา ในอดต การเลน

ราวงจะมครกตงตรงกลาง และผเลนจะราวงรอบครกนน ปจจบนไดมการถายทอดราวงใหกบผแสดงรนใหม

แสดงในงานเทศกาลและงานประเพณตางๆ เชน วนสงกรานต วนปใหม งานบวชนาค และโอกาสพเศษ

อน ๆ เชน ราถวายศาลเจากลางหมบานเพอเปนการบวงสรวง

ต.บางมะฝอ การแสดงราวงของชาวบานตาบลบางมะฝอไดรบการปรบปรงรปแบบการแสดงเพอ

ใหเหมาะสาหรบใชแสดงในโอกาสตางๆ โดยผประดษฐทาราและถายทอดคอ อาจารยวรรณะ คนซอ

และอาจารยโรจน ออนนม ฝกหดใหกบผสงอายในชมรมผสงอาย ออกแสดงในงานสาคญๆ เชน งานวน

สงกรานต งานสบสานประเพณขาวแช งานแสดงสนคาโอทอป แสดงเพอตอนรบบคคลสาคญ รวมไป

ถงงานทมผตดตอใหไปแสดงอกดวย เพลงทใชจะบนทกเปนแผนซด เพอสะดวกในการแสดง ไมตองมวง

ดนตรบรรเลงประกอบ ซงผแสดงจะรองเพลงไปพรอมๆ กบเสยงทบนทกไว รปแบบของการแสดงจะเรมท

ดนตรบรรเลงเพลงเรวเพอใหผแสดงเดนยาเทาออกมาบรเวณทแสดง รองเพลงพษฐาน เพลงราโทนจานวน

5 เพลง และรากลองยาวในชวงสดทาย ปจจบนทางชมรมผสงอายบานบางมะฝอโดยมนางขวญใจ มวง

มน ประธานชมรมเปนผบรหารจดการการแสดง ซงทางชมรมไมไดกาหนดราคาวาจางตายตว จะตกลง

ราคากบผวาจางเปนครงไป


อาเภอพยหะคร ต.เขาทองไมมหลกฐานระบแนชดวาเกดขนอยางไรและทใดกอน ทราบแตวานยม

เลนในสมยสงครามโลกครงท 2 เนองจากเกดความเครยด ความกลวภยจากสงคราม และความเหนอยลา

จากการทางานในชวตประจาวน จงชวนกนกอกองไฟรองราในเวลากลางคน โดยไมตองนดหมาย เพราะ

เสยงรามะนาทใชตประกอบจงหวะดงไปไกล ภายหลงสงครามโลกครงท 2 ราวงประกอบบทซงเคยไดรบ

ความนยมมากเสอมความนยมลง จนกระทง นางวนเพญ วดตม ไดฟนฟการแสดงขนใหม ในชวงป 2528

ทาใหเกดการสบทอดและเผยแพรใหเปนทรจกกนทวไป ในชอวา ราวงประกอบบท

อาเภอหนองบว ต.หนองกลบ

เปนการจดจาสบตอกนมาปากตอปาก โดยในป 2488 นายเณร สรสรนทร ชาวบานตาบลหนอง

กลบ ไดรบการถายทอดการละเลนพนบานราวงโบราณ จากครหาญและครแจ ซงปจจบน ไดเสยชวตไป

แลว ตงแตอายได 13 ป เมอป พ.ศ. 2497 โดยไดรบการถายทอดจากการตกลองรามะนาเปนอนดบแรก จาก

นนไดรบการฝกหดในการรองและการราตามลาดบจนเกดความชานาญและไดออกแสดงเรอยมาจนมชาว

บานในทองถนเกดความสนใจทจะมารวมการเลนราวงโบราณจากนนจงไดมการฝกหดกนเปนจานวนมาก

และไดรบความนยมในเขตอาเภอหนองบว จงมการรวมตวของชาวบานออกแสดงจามงานประเพณ และ

งานบญตางๆ ไดมการประกวดของหนวยงานทางภาครฐและเอกชนจนมชอเสยงโดงดงเรอยมา จนกระทง

เมอป พ.ศ. 2542 พระนภากรโสภร (พระครไกร) เจาคณะอาเภอหนองบว แหงวดหนองกลบไดตงชอคณะ

ใหกลมการแสดงการแสดงพนบานราวงโบราณวา “คณะศษยพระครไกร” และไดใชชอนเรอยมาจนกระทง

ปจจบน(รฐศาสตร จนเจรญ, 2550)

บทรอง

บทรองเพลงราวงของจงหวดกาแพงเพชร และนครสวรรคทเกบรวบรวมไดม 86 เพลง แยกเปน

จงหวดกาแพงเพชร 31 เพลง จงหวดนครสวรรค 56 เพลง ใน 3 อาเภอ ไดแก อาเภอโกรกพระ 30 เพลง

อาเภอพยหะคร 15 เพลง และอาเภอหนองบว 11 เพลง

เมอพจารณาเนอหาของบทเพลงราวงในจงหวดกาแพงเพชร และจงหวดนครสวรรค พบวามเพลง

ทมชอเพลงและบทรองคลายกน จานวน 5 เพลง คอ


ต. หนองกลบ อ. หนองบว ต. เขาทอง อ. พยหะคร

เพลงเจากลวยไม

โอเจากลวยไมเอย

ทาไมชงหอมจรงเอย


ทาไงจะไดสกกง

รกจรงไมทงเธอเลย

ขอฉนชมสกชอ

อยาทรมานฉนเลย

ฝากรกเอาไวชมเชย

โธเอยจะมาดวนตดรอน

เพลงเจากลวยไม


ทาไมชางหอมจรง


ทาไมอยากไดสกกง

*นอยนอยนอยนอยนอยนอย(ซา*)

รกจรงจะไมทงเธอเลย

ขอฉนชมสกชอ

อยาทรมานฉนเลย

ปลกรกเอาไวชมเชย

**โธเอยจะมาดวนตดรอน(ซา**)

2. เพลงยามเยนเดนเลนชายเขาของอาเภอหนองบว เหมอนกบเพลงยามเยนเดนเลน

ชายเขาของอาเภอพยหะคร

1. เพลงโอเจากลวยไมเอยของอาเภอหนองบว เหมอนกบเพลงโอเจากลวยไมเอย

ของอาเภอ พยหะคร

ต. หนองกลบ อ. หนองบว ต. เขาทอง อ. พยหะคร

เพลงยามเยนเดนเลนชายเขา

ยามเยนเดนเลนชายเขา

สองคนเราชมเขาพรรณนา

*โนนแนะนกสาลกา (ซา*)

ตางเกาะพฤกษาเจรจานาด

**ไกฟาบนมาเปนค (ซา**)

นารกนาดเดนคกนมา

เพลงยามเยนเดนเลนชายเขา

ยามเยนเดนเลนชายเขา

สองคนเราชมเขากนละนา

*โนนแนะนกนกสาลกา(ซา*)

สงเสยงมาเจรจานาด

**ไกฟาบนมาเปนคๆ (ซา)

นารกนาดเดนคเคยงกน


3. เพลงดอกบวไทยของอาเภอโกรกพระ เหมอนกบเพลงดอกบวไทยของจงหวดกาแพงเพชร

4. เพลงชกชวนสาวงามของอาเภอโกรกพระ เหมอนกบเพลงชกชวนสาวงามของจงหวดกาแพงเพชร

ต. นครชม จ. กาแพงเพชร ต. บางมะฝอ จ. นครสวรรค ต. เนนศาลา จ. นครสวรรค

เพลงดอกบวไทย

ดอกบวไทยนนชางงามผดผอง

แตฉนมองฉนวาเธอสวยกวา

เธอนนสวยจรงๆ

สวยยงกวาเทพธดา

รกเธอรกเธอนกหนา

รกกวาชวตของฉน

หากเธอตายฉนจะวายชวน

มาตายดวยกน

*ขนสวรรคทงฉนและเธอ(ซา*)



แตฉนมองเหนวาเธอสวยกวา



เธอนนสวยนกหนา

สวยกวาธดาของฉน

หากเธอตายฉนตองวายชวน

ไปดวยกน

*ขนสวรรคจะไปกบเธอ(ซา*)



แตฉนมองเหนวาเธอสวยกวา



เธอนนสวยนกหนา

สวยกวาธดาของฉน

หากเธอตายฉนตองวายชวน

มาซมาตายดวยกน

*ขนสวรรคจะไปกบเธอ(ซา*)

ต. นครชม จ. กาแพงเพชร ต. บางมะฝอ จ. นครสวรรค

เพลงชกชวนสาวงาม

ชกชวนสาวงาม

มาเลนฟอนราถวายเจาพอ

อนจจารปหลอ

รปหลอควตอขางเดยว

พายเรอเขามารบ

ขากลบกกระไรนาเชยว

ขาดเธอคนเดยว

นาเชยวอตสาหพายมา

เพลงชกชวนสาวงาม

ชกชวนสาวงาม

ฟอนราถวายหลวงพอ

สาลการปหลอ

รปหลอควตอขางเดยว

เอาเรอเขาไปรบ

ขากลบกระไรนาเชยว

พายเรอคนเดยว

*นาเชยวกตองพายไป(ซา*)


5. เพลงลกสาวใครเอาไวราโทนของอาเภอโกรกพระ เหมอนกบเพลงราโทนของจงหวดกาแพงเพชร

ทาราและกระบวนรา

ทาราและกระบวนราทพบในราวงจงหวดกาแพงเพชรและนครสวรรคประกอบดวยทาราทเปนทา

มาตรฐาน(เทยบกบทาราในแมบทใหญ) จานวน 15 ทา คอ

1. ทาสอดสรอยมาลา

2. ทาจนทรทรงกลด

3. ทาจนทรทรงกลดแปลง

4. ทาพสมย

5. ทาเทพพนม

6. ทาพรหมสหนา

7. ทาอาไพ

8. ทาเฉดฉน

9. ทานางนอน

10. ทาภมรเคลา

11. ทาขดจางนาง

12. ทาโยนทบ

13. ทาบวชฝก

14. ทาแขกเตาเขารง

15. ทาผาลาเพยงไหล

ทาราทมความหมายตามเนอรอง ในลกษณะของการราใชบท เปนภาษาทางายๆ ไมซบซอน

จานวน 52 ทา ซงสามารถจดกลมไดดงน

ต. นครชม จ. กาแพงเพชร ต.เนนศาลา จ.นครสวรรค

เพลงลกสาวใครเอาไวราโทน

*เอวออนโยนศรวไลงามตา(ซา*)

รปหลอซะดวย

ราสวยจรงนะนอง

สายตาแลมองแลวกหลงรกกน

นองสาวเอยจงไดปราณ

**จงมารามาซมารากบพ(ซา**)

ในคนวนนพจะราโทน

เลนสภาพไมหยาบโลน

พจะราโทนใหนองด

เพลงลกสาวใครเอาไวราโทน

ตวออนโยนและละมนละไม

*สบหวเสยดวยชางงามวไล(ซา*)

**อยากจะไดเอาไวราโทน(ซา**) นอย...


1. กรยามอช ไดแก

1. มอชนวไปดานหนา 2. มอชเดาะ

3. มอชทตา 4. มอชนวทปาก

5. มอชทค 6. มอชสง

7. มอชตา 8. ชนวคกน

9. มอชนวทห 10. ชนวหงายมอ

11. ชนวตวด 12. ชนวกวาด

13. ชนวทคว 14. ชทอก

15. ชแขนตง 16. ชกระแทกมอ

2. กรยามอจบ ไดแก

1. จบหงายทอก 2. แบมอซาย มอขวาจบ(เขยน)

3. จบทห

3. กรยามอแบ ไดแก

1. แบมอแตะทอก 2. ไวมอ

3. สนมอ 4. โกยมอขน

5. กวกมอ 6. รวมมอ

7. ตงมอกางแขนทงสองขาง(บน) 8. มอทงสองแบหงาย(ระดบเอว)

9. มอปองหนา 10. ตบมอ

11. ผายมอดานขาง 12. มวนมอไปมา

13. หอมอสง 14. มอทาบทไหล

15. มอทงสองเทาเอว 16. มอทงสองแบหงายเรยงกน

17. ยกมอต 18. แบมอแนบทห

19. ความอทงสองไขวกน 20. หงายมอทงสองขางเอาหลงมอชน

กน(ทาดอกบว)

21. มอคกนเหนอไหล 22. แบมอทงสองดานหนา

(มารบ)

23. ชมอโบกไปมา 24. ความอทงสองขางทอก

25. ยกมอไหว 26. มอแนบแกม

4. กรยามอกา

1. มอชสองนว 2. กามอหลวมๆ

3. กามอโดยหวแมมอชขนทอก 4. มอทงสองขางทาทาพายเรอ

5. การใชเทา

1. ยนตรงกมศรษะลง 2. คลองแขนกน

3. ยาเทาถอยหนาถอยหลง


เมอพจารณาทาราและกระบวนราของราวงพนบานจงหวดกาแพงเพชรและนครสวรรค พบวา

เปนลกษณะของการราวงเวยนรอบเปนวงกลมในทศทางทวนเขมนาฬกา มทารามาตรฐานทใชเหมอนกน

ทงสองจงหวด จานวน 4 ทา ดงน

1. ทาสอดสรอยมาลา นยมใชในตอนเรมแรกของบทเพลงและในชวงทไมมการตบทตามเนอรอง

ตลอดจนเพลงทมเนอรองสนกจะใชทาสอดสรอยมาลาตงแตตนจนจบเพลง เชน เพลงมาเถดเหวยพวก

เรา เพลงบานใกลเรอนเคยง เพลงโอจนทรวนเพญ และเพลงลกสาวใครเอาไวราโทนของตาบลเนนศาลา

จงหวดนครสวรรค ซงตามความเหนของผวจยคดวาเปนเพราะทาสอดสรอยมาลาเปนทาราททกคนจะใชเส

มอๆ เมอไดยนเพลงราวง คอเมอเสยงเพลงราวงเรมทกคนกจะยกมอหนงขนตงวง อกมอหนงจบหงายทชาย

พก แลวยาเทาใหเขากบจงหวะเพลง เวยนรอบเปนวงกลมตามคอนๆ ไป ไมวาเพลงจะเปลยนไปอยางไร

กยงคงราดวยทานไปเรอยๆ โดยบางคนไมทราบวาชอทาอะไร และอาจเปนเพราะทาสอดสรอยมาลาเปน

ทาราทกรมศลปากรกาหนดใหใชกบเพลงงามแสงเดอน ซงเปนราวงมาตรฐานเพลงแรกททาใหคนสวนใหญ

รจกและสามารถปฏบตทานได และหากจะพจารณาตามหลกนาฏศลปไทยจะใชทานกบเพลงรวในการเรม

ตนเพลง และในการเขาออกของผแสดง

2. ทาจนทรทรงกลด เปนทาราอกทาหนงทนยมใชในชวงทไมมการตบทตามเนอรอง เพราะ

ลกษณะของทาราคอการกางแขนทงสองขางออกในลกษณะงอแขน มอตงวง แลวยาเทาใหเขากบจงหวะ

เพลงเวยนรอบไปตามวงกลม ปอไปปอมาตามคของตนเองไป ไมวาเพลงจะเปลยนไปอยางไรกใชทาราน

ไปตลอด เชนเดยวกบทาสอดสรอยมาลา และโดยลกษณะของทาราแลว ทานนาจะพฒนามาจากการ

ยกมอวาดแขนไปตามจงหวะเพลงของชาวบาน แตมาสอดคลองกบแมทาทางนาฏศลปทไดปรบปรงให

งดงามขน

3. ทาพสมย เปนทาราทใชสอความหมายของคาวา “รก” ลกษณะของทาราคอ การดดแปลง

มาจากภาษาทางายๆ คอ การทาบมอทงสองไขวกนโดยปลายมอซายอยทฐานไหลขวา และปลายมอขวา

อยทฐานไหลซาย ตามหลกนาฏศลปไทยจะใชทาพสมยในการสอความหมายถงการชนชม รกใคร สมหวง

ยนด ซงทาพสมยทพบในราวงของทงสองจงหวดสวนใหญกจะแสดงความหมายตางออกไป เชน การใช

ทาพสมยในเพลงดอกกหลาบและเพลงดอกบวไทยของจงหวดกาแพงเพชร นอกจากจะใชในความหมาย

ชนชมแลว ยงใชในความหมายเศราใจ ดงเนอรองทวา “ทกคนวนมาพาใหเศราใจ” และ “มาตายดวย

กน” ซงผวจยเหนวานาจะหมายถงการเศราใจอนเนองมาจากความรก และเมอแสดงในบทนผแสดงคง

เสรมกรยาอาการเศราใจออกทางสหนาและแววตา

4. ทาเทพพนม เปนทาราทดดแปลงมาจากการยกมอไหว แตทาทาทางใหงดงามออนชอยขน

ซงในราวงพนบานของทงสองจงหวดใชทารานในความหมายของการทกทาย การลาลา การสาบาน การ

ขออภย และการเคารพบชา อนสอดคลองกบหลกนาฏศลปไทยทใชทาเทพพนมในความหมายถงการอวย

ชยใหพร หรอนอมสกการะ


สาหรบทาราตามความหมายของเนอรองทใชเหมอนกนทงสองจงหวด มดงน

1. กรยามอช ไดแก ทชแขนเดาะ ใชในความหมาย “เธอนนสวยจรงๆ” และ “ขนสวรรคจะไป

กบเธอ” ซงสอดคลองกบหลกนาฏศลปไทยทกลาววา กรยามอชในการราใชบทแบงเปนชแสดงตาแหนง

แหงท สถานท หรอชแนะนาตนเอง หรอผอน

2. กรยามอจบ ไดแก ทาจบควาสองมอแลวหงายออกขางลาตว ทบานบางมะฝอและบานเนน

ศาลาใชในความหมาย “หากเธอตายฉนตองวายชวน” ซงสอดคลองกบหลกนาฏศลปไทยทวา การคลาย

จบสองมอแบออก หมายถง ตาย ฉบหาย หมด สญ เปลาประโยชน

3. กรยามอแบ ไดแก ทามอง(มอปองหนา) ใชในความหมาย “แตฉนมองเหนวาเธอสวยกวา”

ซงสอดคลองกบหลกนาฏศลปไทยในการใชมอปองหนาในความหมายของการมอง หรอคนหา

การแตงกาย

แตงกายแบบพนบาน ทดดแปลงมาจากการแตงกายของชาวบานในชวตประจาวน เพอใหด

สวยงามและเหมาะสมกบงานทจะไปแสดง เชน หากเขารวมแสดงประเพณสงกรานตของหมบาน ชาว

บานจะแตงกายดวยเสอผาใหมทคดวางามทสด และรวมเลนเพลงราวงกบผแสดงอนได ในขณะเดยวกน

หากเปนการแสดงเพอสาธตหรอรบจางไปแสดงตามงานตางๆ จะแตงกายแบบพนบาน ในสมยทราวงได

รบความนยม ดงน

ผแสดงชาย นงโจงกระเบน สวมเสอคอกลมหรอคอปกแขนสน คาดเอวดวยผาขาวมาหรอผา

คาดเอว(ในปจจบนบางพนทจะสวมกางเกงขายาวแทนโจงกระเบน)

ผแสดงหญง นงซนยาวกรอมเทาหรอนงโจงกระเบน สวมเสอแขนกระบอก หรอสวมเสอในนาง

บางแหงหมสไบปลอยชายดานหลง หรอหมสไบลกษณะสะพายไหล

เครองดนตร

จากการศกษาพบวาเครองดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดงราวงในสมยกอน จะใชสงของทหา

ไดใกลตว เชน ไมเคาะ กะลา โดยมโทน เปนเครองดนตรหลก และมฉง ฉาบ กรบ เปนเครองประกอบ

จงหวะ แตในปจจบนการแสดงราวงในพนทจงหวดนครสวรรคตามทผวจยไดเกบรวบรวมขอมลพบวา เครอง

ดนตรหลกทใชคอรามะนา ในสวนของเครองประกอบจงหวะยงเปนฉง ฉาบ กรบ ดงเดม

โอกาสทใชแสดง

จากการศกษาพบวาใชแสดงในงานรนเรง งานบญ งานประเพณตางๆ เชน ประเพณสงกรานต

ประเพณลอยกระทง ประเพณประจาทองถน ตลอดไปจนถงงานแสดงศลปวฒนธรรมตางๆ และงานทมผ

วาจางไปแสดงอกดวย โดยราวงของชาวบานเนนศาลานอกจากจะเปนการแสดงเพอความสนกสนานรนเรง

แลว จะมการราถวายเจาพอทศาลากลางหมบานในเทศกาลสงกรานตของทกปดวย


ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาเปรยบเทยบการแสดงราวงในภมภาคอน

2. ควรมการศกษาดวยการบนทกวดทศนทารา กระบวนราของการแสดงราวงในพนทอน

โดยเฉพาะภาคเหนอตอนบนทยงไมปรากฏหลกฐาน

3. ศกษารวบรวมขอมลเพลงราวง ทารา และกระบวนราของทกภมภาค

เอกสารอางอง

กรมศลปากร.(2539). คมอประกอบการสอนวชานาฏศลปไทยระดบนาฏศลปชนตน.

หมวดนาฏศลป ละคร ภาควชานาฏศลป กองศลปศกษา.

ธนต อยโพธ.(2531). ศลปะละคอนราหรอคมอนาฏศลปไทย. กรงเทพฯ : ชมชนสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทยจากด.

นชนาฏ ดเจรญ และคมกรช การนทร.(2549). รายงานการวจยเรองคณะนาฏศลปและดนตรใน

เขตภาคเหนอตอนลาง. คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

ปนเกศ วชรปาณ.(2543). ราวง : กรณศกษาราวงอาชพ ตาบลหวยใหญ อาเภอบางละมง จงหวดชลบร.

วทยานพนธ ศศ.ม., จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พนทพา สงหษฐต.(2539). การแสดงพนบาน อาเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค. วทยานพนธ ศศ.ม.,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไพวน คงกระพนธ.(2542). ภมปญญาชาวบานทองถนสโขทย. สโขทย: รตนสวรรณ.

ภญโญ ภเทศ.(2547). การศกษาเพลงราวงโบราณตาบลหนองกลบ อาเภอหนองบว

จงหวดนครสวรรค. ปรญญานพนธ ศป.ม. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒน.

รฐศาสตร จนเจรญ.(2547). รายงานการวจยเรอง การละเลนพนบานราวงโบราณ

ตาบลหนองกลบ อาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค. สาขาวชานาฏศลปไทย

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

วนทนย ดวงอาจ.(2546). เปรยบเทยบเพลงราวงพนบานของตาบลมะขามสง อาเภอเมอง

จงหวดพษณโลก กบเพลงราวงพนบานนารด อาเภอเมอง จงหวดอตรดตถ.

วทยานพนธ หลกสตรปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร.

สถาบนบณฑตพฒนศลป.(2550). ศกษาราวงเวยนครกแบบทา. โครงการเครอขายมรดกทางวฒนธรรม.

รําวงในเขตภาคเหน ือตอนล าง ......ร...

Documents

Transcript of รําวงในเขตภาคเหน ือตอนล าง ......ร...