Bioetica e Subjetividade
-
Upload
fernanda-stenert -
Category
Documents
-
view
6 -
download
0
description
Transcript of Bioetica e Subjetividade
-
13/05/2015 bioeticaesubjetividade
http://www.ufrgs.br/bioetica/biosubj.htm 1/5
BioticaeInterdisciplinaridade
JosRobertoGoldim
ResumoAticaAplicadasurgecomoumarespostaaproblemas,umareflexocombasenarealidade.ABiotica,atualmente,consideradacomosendoaticaAplicadasquestesdasadeedapesquisaemsereshumanos.ABioticaabordaestesnovosproblemasdeformaoriginal,secular,interdisciplinar,contempornea,globalesistemtica.Destaforma,estimulanovospatamaresdediscussoedereflexo,quepodempossibilitarsoluesadequadas.
SummaryBioethicsandInterdisciplinarityAppliedEthicsemergesasananswertoproblems,itisareflectionbasedonreality.Nowadays,BioethicsisconsideredasbeinganAppliedEthicstohealthandresearchquestionsinhumanbeings.Bioethicsattacksthesenewproblemsinanoriginal,secular,interdisciplinary,contemporary,globalandsystemicmanner.Inthisway,itstimulatesnewdiscussionandreflectionlandings,whichcanallowadequatesolutions.
tica,ticaAplicadaeBiotica
Atica,aMoraleaLeisereferemsaesdesenvolvidaspelossereshumanos.Enquantoqueaticabuscaasjustificativasparaasaes,aMoraleaLeiestabelecemregrasparaasmesmas.Aregrasmoraistm,emgeral,carteruniversal,enquantoqueasleisseaplicam,deformacompulsria,aumadeterminadacomunidadeorganizada.AsinterrelaesdaticacomaMoraleaLeipodem,svezes,gerarconfusesouconflitos,pormtodasastrssodiferentesvisessobreocomportamentohumano.
Onotveldesenvolvimentocientficoetecnolgicoverificadonareadasadefezcomqueinmerasnovasquestesfossemapresentadasaosprofissionaisqueatuamnestarea,deformaespecialaosmdicos.Onascereomorrer,aalocaoderecursoseoslimitesdapesquisaemsereshumanossoexemplosdisto.Estasquestes,segundoIlyaPrigogine,fizeramcomquetivssemosqueabandonar,nestefimdesculo,atranqilaquietudedejterdecifradoomundo.AticaAplicadasurgecomoumarespostaaproblemas,umareflexocombasenarealidade.
AsatrocidadescometidasduranteaSegundaGuerraMundial,especialmentepelosnazistas,fezcomquefosseproposto,peloTribunaldeNuremberg,aprimeirarecomendaodecondutaadequadaspesquisaemsereshumanos,deabrangnciainternacional.OassimdenominadoCdigodeNurembergserviudebaseparainmerosoutrosdocumentosinternacionaiselegislaesnacionaisnareadepesquisaemsereshumanos.Estadiscusso,inicialmentejurdica,efortementeinfluenciadaporvaloresmorais,resultouemumagrandereflexosobreasrelaesdaticacomapesquisa.
-
13/05/2015 bioeticaesubjetividade
http://www.ufrgs.br/bioetica/biosubj.htm 2/5
OcasoKarenAnnQuinleyumoutrobomexemplodeumproblemaqueresultoueminmerosquestionamentos,reflexeseaes.Estajovem,de22anos,chegou,em15/04/75,emergnciadoNewtonMemorialHospitaldeNewJerseyemestadodecoma,deetiologianuncaesclarecida.dezdiasapsfoitranferidaparaoHospitalSt.Claire,tambmdeNewJersey.Osseuspaisadotivos,JosepheJuliaQuinlan,apsmuitareflexo,incluindoconversascomoseuproco,Pe.Trapasso,tendoporbaseasinformaesmdicasdapossvelirreversibilidadedoquadro,solicitaramaretiradadorespirador.Em01/08/75.omdicoresponsvel,Dr.Morse,apsterinicialmenteconcordadocomadecisodafamlia,senegouaatenderestasolicitao,porjulgarsemoraleprofissionalmenteimpedidoderealizartalato.Afamliafoijustiasolicitaresteprocedimento.Emprimeirainstncia,oJuizMuir,em10/11/75,decidiuqueafamlianotinhacomoteratendidaasuasolicitao.OcasofoijulgadonovamentepelaSupremaCortedeNewJersey,quedesignouoComitdeticadoHospitalSt.Claireparaestabeleceroprognsticodapacienteeassegurarqueamesmanuncaseriacapazderetornaraum"estadocognitivosapiente".EsteComit,atento,noexistia.OjuizdaSupremaCortedeNewJerseypresumiu,erradamente,queamaioriadoshospitaisamericanospossuamcomitsdetica.EstasuposiodojuizbaseouseemumartigodaDra.KarenTeel.
ADra.Teel,mdicapediatra,sugeriuacriaodecomitsdeticaemhospitaiscomoobjetivodepossibilitarodilogoemsituaesclinicasindividuaiscomoumaformadedividirresponsabilidades.Estaidiajhaviasidoproposta,em1803,porSirThomasPercival,emseulivro"MedicalEthics",quandopropsacriaodeumrgocolegiadoondeosmdicospudessemtrocaropiniessobrenovosprocedimentos.
CombasenasconclusesdoComitdeticadoHospitalSt.Claire,especialmenteconstitudoparaatendersolicitaojudicial,aSupremaCortedeNewJersey,em31/03/76,porsetevotosazero,concedeuaautorizaoparaaretiradadosequipamentos.Orespiradorfoiretiradoeapacienteaindasobreviveumais9anos,vindoafalecersemnuncaterapresentadoqualquermelhoranoseuquadroneurolgico.
Estecasotevedesdobramentosimediatos.OMassachusettsGeneralHospitalcriou,aindaem1976,osubcomitdoComitdeCuidadosClnicos,constitudoporumpsiquiatra,umadvogado,umaenfermeiraintensivista,umoncologista,umcirurgioeumleigo.Estesubcomitrevisou15casosdepacientescomcncerquenotinhamqualqueresperanadetratamento.
EstescasospermitemcaracterizarumaticaAplicadasquestesdeatenosadeedapesquisaemsereshumanos,quedenominadapormuitoscomoBiotica.Estareflexofoi,segundoToulmin,aresponsvelpelaretomadadadiscussodaticapelacomunidadecomoumtodo,enoapenasdeformarestritaeacadmica,apontode,em1982,intitularumartigoseude"Howmedicinesavedthelifeofethics".
AEvoluodaDefiniodeBiotica
ApalavraBioticafoiutilizadapelaprimeiravezpeloProf.VanRensselaerPotter,DoutoremBioqumicaepesquisadornareadeoncologiadaUniversidadedeWisconsin/EEUU,em1970,emumartigocientfico,queresumiaumcaptulodeumlivroseuqueestavanoprelo.Asuacaracterizaoinicialeraaseguinte:Nstemosumagrandenecessidadedeumaticadaterra,umaticaparaavidaselvagem,umaticadepopulaes,umaticadoconsumo,umaticaurbana,umatica
-
13/05/2015 bioeticaesubjetividade
http://www.ufrgs.br/bioetica/biosubj.htm 3/5
internacional,umaticageritricaeassimpordiante...Todaselasenvolvemabiotica,(...).
Estadefinioeraextremamenteabrangente,incluindodiferentescamposdeconhecimentoeaomuitodspares.OProf.Potter,posteriormente,aplicouestamesmacaracterizaoparaaticaGlobalouBioticaGlobal.
Em1978,oProf.WarrenReich,doInstitutoKennedydetica,daUniversidadeGeorgetown/EEUU,organizouaprimeiraversodaEnciclopdiadeBiotica.AdefinioutilizadarestringiaosignificadodaBioticaaoestudosistemticodacondutahumananareadascinciasdavidaeaatenosade,enquantoqueestacondutaexaminadaaluzdosprincpiosevaloresmorais.
OProf.DavidRoy,doCanad,em1979,acrescentaumanovacaractersticaBiotica,poisafirmavaqueelaoestudointerdisciplinardoconjuntodascondiesexigidasparaumaadministraoresponsveldavidahumana,oudapessoahumana,tendoemvistaosprogressosrpidosecomplexosdosaberedastecnologiasbiomdicas.OreconhecimentodaBioticacomoumcampointerdisciplinarfoifundamental.OprprioProf.Potterjhaviaafirmadoqueabioticaeraumaticainterdisciplinar,constituindoseemumaponteentreacinciaeashumanidades.
OProf.TristanEngelhardt,mdicoebioeticistadeHouston/EEUU,acrescentou,em1986,umaoutracaracterstica,propondoqueaBioticafuncionacomoumalgicadopluralismo,comouminstrumentoparaanegociaopacficadasinstituiesmorais.
OProf.GuyDurant,eticistadaUniversidadedeMontreal/Canad,em1995,caracterizouaBioticacomosendoapesquisadesoluesparaosconflitosdevaloresnomundodaintervenobiomdica.
NasegundaediodaEnciclopdiadeBiotica,de1995,oProf.ReichalterouasuadefinioanteriordeBiotica,sintetizandoasprincipaisidiasexistentes.CaracterizouaBioticacomooestudosistemticodasdimensesmoraisincluindovisomoral,decises,condutaepolticasdascinciasdavidaeatenosade,utilizandoumavariedadedemetodologiasticasemumcenriointerdisciplinar.
AsMltiplasAbordagensdaBiotica
ABiotica,segundoDurant,umaabordagemoriginaldarealidadebiomdica,sendo,simultaneamente:secular,interdisciplinar,contempornea,globalesistemtica.
ABioticatemumaabordagemseculareglobal,poisdelaparticipamasdiferentesvisesdeprofissionaisdesade,filsofos,advogados,socilogos,administradores,economistas,telogoseleigos.Aperspectivareligiosa,muitoassociadasquestesmorais,apenasumadasvisespossveis,masnoanica.Damesmaforma,umaabordagemglobal,poisnoconsideraapenasarelaomdicopaciente.ABioticaincluiosprocessosdetomadadedeciso,asrelaesinterpessoaisdetodosossegmentosepessoasenvolvidas:opaciente,oseumdico,osdemaisprofissionais,asuafamlia,acomunidadeeasdemaisestruturassociaiselegais.
Ainteraodediferentessaberesesegmentosprofissionais,provocadapelosnovosdesafiosdaatenosadetransformaramaordem,atentoestabelecidana
-
13/05/2015 bioeticaesubjetividade
http://www.ufrgs.br/bioetica/biosubj.htm 4/5
prticamdicahabitual,emumasituaodecaos.Estecaospoucoapoucofoisendoorganizado,deformapontual,comoauxliodaBiotica,gerandoumanovaordemlocal.Esta,porsuavez,constantementerompidapelosdesafiosdosnovosconhecimentoseinquietudessociaisdelesdecorrentes.
Asnovasprticasdeatenosadesocadavezmaisexercidasporequipesdeprofissionais,pressupondoaintegraodosmesmosemumfazercomum.ABioticasurge,nestecontexto,comosdilemasoriundosdoexercciodestesprofissionais.ABioticanoseutilizasimplesmentedosconhecimentosdeoutrascincias,mascriaumespaodedilogointerdisciplinar,ouseja,decolaboraoeinteraodediferentesreasdeconhecimento.ABiotica,comojfoienfatizadonasdefiniesanteriores,temumaabordageminterdisciplinar.EdgarMorin,falandoarespeitodasuaposturainterdisciplinarafirmava:Minhasviagensatravsdosterritriosdoconhecimentofizeramdemimumcontrabandistadosaber,eporissoqueossentinelasatiramemmim.Aresistnciadealgunssetoresemcompartilharsaberesrealmentepodeprovocartaltipodeposicionamento.
ABioticaabordaosnovosproblemasdeformacontempornea.Asimplesrepetiodasrespostastradicionaispodeserinadequada.Elaestimulanovospatamaresdediscussoedereflexo,quepodemvirapossibilitarsoluesadequadas.Anorepetioderespostasnosignificaqueopassadonotenhaimportncia.Amemriaumdosfundamentosdainterdisciplinaridade.Amemriadeveservistacomoumprocessodecontnuareconstruo.Amemrianogaranteaprecisodaobjetividade,masgaranteariquezadasubjetividadequelhedfidedignidade.Omovimentodialtico,inerenteainterdisciplinaridade,permitereverovelhoparatornlonovo.Emtodoconhecimentonovosempreexistealgodeantigo.Novoevelhosofacesdamesmamoeda.Oimportanteresgatarerevisitarnossasexperincias.
Aparceria,segundoFazenda,acategoriamestradostrabalhosinterdisciplinares.Ainterdisciplinaridadedeveservistanocomoumacategoriadeconhecimento,massimcomoumacategoriadeao,quepossibilitaodilogoentrediferentesformasdeconhecimento.Permitindo,assim,queosdiferentespensamentossecomplementemumaosoutros,consolidandoaintersubjetividade.
ACincia,segundoHenriAtlan,sedesenvolveubaseadanapesquisaexperimental,quesedefinecomoobjetiva.Comoanossavivnciadiriaestrepletadesubjetividade,nosurpreendequeoconhecimentocientficoparea,svezes,todeslocado.Pensouse,ingenuamente,queasubjetividadepertenciaaomundodailuso,quedeviaserrejeitada,reprimida,equesosaberobjetivoexpressavaaverdade.Hojeemdiasabemosqueasubjetividadenoumailuso,masumaoutraparte,nomenosimportante,doreal.
ABioticatem,igualmente,umaabordagemsistemtica,noselimitandoasolucionarproblemasisolados.Baseiaseparatalnaanliserigorosadosfatos,mascoerenteaosolucionardiversosdilemasmorais,utilizandocomoreferencialcritrioseprincpiosbsicos.
DiegoGraciapropequeexistemdoisdiferentesprocessosdecisriosemBiotica:omacroeomicro.Oprocessodecisriomacrobioticodependedavontadegeral,entendidaatravsdoreferencialdeRousseau,umadecisopblica,atravsdaviapoltica.Oprocessodecisriomicrobiotico,porsuavez,dependedavontadeindividual,umadecisoprivadaesolitria.
SegundoPellegrino,adecisonodevesertomadapelomdicoemlugardo
-
13/05/2015 bioeticaesubjetividade
http://www.ufrgs.br/bioetica/biosubj.htm 5/5
paciente,nemporesteindependentementedomdicooudacomunidade.Acondiomoralmentetimaaquelanaqualadecisoprovmsolidariamentedomdicoedopaciente.Omdicodevetomarasdecisescomopacienteenointeressedestemesmopaciente.
Osfatossepercebem,osvaloresseestimam,ouapreciamosoudesprezamos.SegundoMaxScheller,todaapercepoestbaseadaemvalorao.DeacordocomDiegoGracia,nosepodetomardecisesbaseandoseapenasemfatos!Adecisobaseadaapenasnosfatosumerro.Osvaloressocomponentesrespeitveisdesteprocesso.Tomardecisessemusarosvaloresincorreto.
IstotudoBiotica,estagrandereainterdisciplinarquebuscaauxiliarnareflexodosnovosproblemasqueesto,constantemente,sendoapresentadosatodosns,individualecoletivamente.
Aprimeiraversodestetextofoipublicadacomo:GoldimJR.BioticaeInterdisciplinariedade.Educao,Subjetividade&Poder19974:248.
BibliografiaMaterialdeApoioTextosPginadeAberturaBiotica
Goldim/19972002