Mineralogia AULA1

download Mineralogia AULA1

of 10

Transcript of Mineralogia AULA1

  • MINERALOGIAAno lectivo 2003/2004Docente:Joaquim Simo

  • PROGRAMA GERAL1. Introduo

    Definio de mineral.Histria e progressos na mineralogia.Importncia econmica dos minerais.Importncia do estudo da Mineralogia.2. Cristalografia

    Propriedades da matria. Poliedria e estado cristalino. Processos de cristalizao. Simetria dos cristais. Clula unitria, redes espaciais; redes de Bravais; elementos de simetria externa.Os sete sistemas cristalinos: cbico ou isomtrico, tetragonal, hexagonal, ortorrmbico, trigonal, monoclnico e triclnico.Procedimento na descrio dos cristais. Lei de constncia dos ngulos interfaciais, medida dos ngulos interfaciais (goniometria).Projeco estereogrfica (rede de Wulff).Eixos de referncia cristalogrfica e nomes das faces. Razo axial, smbolos de Miller.Formas cristalogrficas; formas fechadas e formas abertas.As 32 classes de cristais. Teoremas de interdependncia.Geminao (ou maclas). Geminao repetida, exemplos de geminao, causas da geminao.MINERALOGIA 2003/2004Lic. em Engenharia GeolgicaLic. em Ensino de Cincias da Natureza

  • 3. Raios-X e Estrutura cristalina

    Aplicao dos raios-X ao estudo da matria critstalina. Caractersticas dos raios-X. Difraco dos raios-X. Lauegramas; Mtodo do cristal girante; Mtodo dos ps ou de Debye, Scherrer & Hull. Difractometria.

    4. Propriedades fsicas dos minerais

    Densidade (e medida da densidade); densidade e polimorfismo.Dureza e propriedades de coeso; clivagem, fractura, tenacidade.Propriedades envolvendo excitao de energia do cristal: cor, fluorescncia e fosforescncia, trao; brilho (metlico, submetlico, no metlico); piezoelectricidade; piroelectricidade.Propriedades magnticas dos minerais: paramagnetismo e diamagnetismo.Radioactividade.

    5. Mineralogia qumica

    Natureza e caratersticas dos principais tipos de foras elctricas de ligao entre as partculas constituintes da matria cristalina: ligao metlica, covalente, inica e de Van der Waals. Arranjo estrutural. Estabilidade das estruturas cristalinas. Regras de Pauling. Electronegatividade.Noo de valncia electrosttica. Variao da composio qumica dos minerais: diadoquia; soluo slida. Exsoluo; Estabelecimento da frmula qumica de um mineral. Tipomorfismo. Isomorfismo e Polimorfismo.

  • 6. Mineralogia descritiva. Classificao dos minerais

    Elementos Nativos: Metais (cobre, prata, ouro, platina); Semi-metais (arsnio, antimnio, bismuto); No metais (diamante, grafite, enxofre).Sulfuretos e Sulfo-sais. Argentite, calcocite, bornite, galena, esfalerite, calcopirite, pirrotite, pentlandite, covelite, cinbrio, pirite, cobaltite, marcasite, arsenopirite,molibdenite, tetraedrite, realgar, ouropigmento, estibnite e outros.Haletos: halite, silvite, fluorite, carnalite e outros.xidos: cuprite, periclase, corindo, hematite, ilmenite, perovskite; grupo das espinelas (magnetite, ulvospinela, cromite); rutilo, pirolusite, cassiterite, uraninite; pirocloro.Hidrxidos: brucite, gibsite, goetite, manganite, psilomelano e outros.Carbonatos: calcite, magnesite, siderite, rodocrosite, smithsonite, dolomite; aragonite, estroncianite, cerussite; azurite, malaquite.Tungstatos e Molibdadtos: schelite e wolframite.Fosfatos, Arsenatos e Vanadatos: apatite, monazite, xenotime, ambligonite, piromorfite, turquesa, torbernite, autunite, carnotite.Sulfatos: barite, celestite, anglesite, anidrite, gesso.Boratos: borax.

    Silicatos: estudo das estruturas dos silicatos e identificao cuidadosa e pormenorisadaem amostra de mo e microscpio dos principais silicatos formadores de rochas.Nesossilicatos: grupo da olivina, zirco, esfena, andalusite, cianite, silimanite, topzio, granada, vesuvianite.Sorossilicatos. grupo do epdoto, lawsonite, hemimorfite, melilite.Ciclossilicatos: berilo, cordierite, turmalina.Inossilicatos: grupo das piroxenas, grupo da wolastonite, grupo das anfbolas.Filossilicatos: grupo da caolinite, serpentina, pirofilite, talco, grupo das micas, grupo da clorite, prenite.Tectossilicatos: minerais de slica (quartzo, cristobalite, tridimite, opala); grupo dos feldspatos (alcalinos: sanidina, ortoclase, microclina, adulria, anortoclase, albite e plagioclases: albite, oligoclase, andesina, labradorite, bitownite, anortite); grupo dos feldspatides: (nefelina, leucite, sodalite); grupo dos zelitos (analcite, chabazite,laumontite, estilbite, apofilite, natrolite); escapolite; cancrinite.Minerais argilosos: formao de minerais argilosos como resultado da transformao de outros minerais; caulinite e montmorilonite; propriedades, aplicao dos minerais argilosos.

  • 7.MINERALOGIA PTICAPRINCPIOS E MTODOS, CARACTERIZAO DOS MINERAISPropriedades pticas dos cristais.Radiao.Comportamento da luz. ndice de refraco. Substncias isotrpicas e anisotrpicas.Refraco por substncias isotrpicas: lei de Snell. Disperso e reflexo. Relao do ndice de refraco com a densidade e o peso atmico.Determinao do ndice de refraco.Substncias anisotrpicas. Raios ordinrio e extraordinrio.Polarizao da luz. Polarizao por reflexo, por dupla refraco e por absoro.A indicatriz ptica. Indicatriz uniaxial e indicatriz biaxial. Regra de Biot-Fresnel; clculo do ngulo 2V.Observao de minerias em luz transmitida; o microscpio petrogrfico. Observao em luz polarizada paralela, com nicis cruzados, em luz convergente. Figuras de interferncia. Observao em luz reflectida. Estudo microscpico de minerais opacos.

  • Bibliografia recomendada1. MINERALOGY FOR STUDENTS. Battey, M.H., 1981 (2nd. Ed.). Longman Scientific & Technical.

    2.MANUAL OF MINERALOGY (after J. Dana) Klein, Cornelius & Hurlbut, Cornelius S., 1999 (21nd Ed.) John Wiley & Sons., Inc.

    3.ELEMENTOS DE CRISTALOGRAFIA, Borges, F. Sodr, 1980, Fundao Calouste Gulbenkian, 624pp.

    4.CRISTAIS A DUAS DIMENSES. Bravo, M.S., e Meneses, L.L., 1990, CEP/UNL/INIC, 115pp.

    5.THE ROCK FORMING MINERALS. Deer,W.A., Howie, R.A. & Zussman, J. 1992. (2nd. Ed.). Longman Scientific & Technical.

    7.MINERAIS, CONSTITUINTES DAS ROCHAS - UMA INTRODUO. Deer,W.A., Howie, R.A. & Zussman, J, Traduo de Luis E. Nabais Conde. 1966.Fundao Calouste Gulbenkian.

  • Textos de apoioAutor: Professor Catedrtico Manuel Sarmento Bravo Elementos de Cristalografia morfolgica -1 Parte-81 pp.Mineralogia-Texto 1 - Introduo-Cristalizao-Propriedades fsicas dos minerais-35pp.Mineralogia-Texto 2 - Geminaes (maclas)-12pp.Mineralogia-Texto 3 - Polimorfismo, Isomorfismo, Diadoquia, Soluo slida-Exsoluo, pseudomorfismo -10 pp.Mineralogia-Texto 4- Critrio geral de classificao mineralgica-Tipos de ligaes nos slidos cristalinos-Noo de valncia electrosttica-11pp.Mineralogia-Texto 5 - Silicatos (classificao estrutural)-Feldspatos-Feldspatides-Zelitos-Piroxenas--Anfbolas-27pp.Mineralogia-Texto 6 - Filossilicatos-Minerais das argilas (argilosos).-14pp.Aplicao da Radiao-X ao estudo da matdria cristalina. 33pp.

  • AVALIAO

    Ponderao da nota nos testes e exames finais:

    Nota final = 65% parte terica + 35% parte prtica.

    Dois testes:1 Teste 22/04/200450% da nota final2 Teste 07/06/200450% da nota final

    Exame de poca normalExame de poca de recurso

    Notas inferiores a 6 valores na parte terica ou na parte prtica implica reprovao no teste ou exame em curso.

  • Material para as aulas prticas

    Rede de WulffEsquadro, rgua, compassoPapel vegetalPionsLivro Cristais a duas dimenses

    Folhas de relatrio de Modelos CristalogrficosFolhas de relatrio para descrio de Minerais

  • MINERALOGIAAno lectivo 2003/2004Bom semestre!